dosyayı indir - harunardic.net
Transkript
dosyayı indir - harunardic.net
EDEBİ BİLGİLER 1. Türk edebiyatının milli ölçüsüne …hece… adı verilir. 22. “Üç Şehitler Destanı” ...epik... şiir türünün güzel bir örneğidir. 2. Tevfik Fikret’in hece ölçüsünü kullandığı şiir kitabının adı 23. 8’li hece ölçüsüyle yazılan ve kendine özgü bir ezgisi olan Aşık …Şermin…’dir. edebiyatı nazım şekline …semai… adı verilir. 3. Şiirde anlam bütünlüğü taşıyan en küçük parçaya …mısra… adı 24. İçinde “hre, hey” gibi ünlemlerin olduğu Aşık edebiyatı nazım verilir. şekline …varsağı… adı verilir. 4. Batıdan alınan ve ilk defa Servet-i Fünun döneminde kullanılan 25. Divan edebiyatı döneminde hece ölçüsünü kullanmış olan nazım biçimleri şunlardır: Serbest Müstezat, Terzarima, Triyole, sanatçımızın …Nedim…’dir. Sone 26. İki dizeden oluşan nazım birimine …beyit… adı verilir. 5. Türklerin Divan edebiyatına kazandırdığı nazım şekilleri 27. Beyitler ile yazılan ve medhiye, fahriye, tegazzül gibi bölümleri …şarkı… ve …tuyuğ…’dur. olan nazım şekline …kaside… adı verilir. 6. Tek dörtlükten oluşan, Divan edebiyatına Fars edebiyatından 28. 11’li hece ölçüsüyle yazılan ve Divan edebiyatında “gazel”in geçmiş olan ve kendine özgü 24 kalıbı olan nazım şekline …rubai… karşılığı olan Aşık edebiyatı nazım şekline …koşma… denir. adı verilir. 29. Tarikata yeni giren müritlere tarikatın ilkelerini öğretmek 7. Tuyuğ denilince akla ilk gelen Divan edebiyatı sanatçımız …Kadı amacıyla yazılan Tekke edebiyatı nazım şekline …nutuk… adı. Burhanettin…’dir. 30. Halk edebiyatında "mani"nin karşılığı olan nazım şekline divan 8. Nefeslerinde insan sevgisini dile getiren, “Gelin canlar bir edebiyatında …tuyuğ… denir. olalım.” felsefesiyle şiirler yazan Halk edebiyatı ozanımız …Pir 31. Allah aşkından söz eden ve özel bir ezgisi olan Tekke edebiyatı Sultan Abdal…’dır. nazım şekline …ilahi… adı verilir. 9. Tanzimat döneminden önce, Divan edebiyatında hikâye ve roman 32. Bektaşi tarikatının görüşlerini dile getiren ilahilere …nefes… adı türünün yerini tutan nazım şekline …mesnevi… adı verilir. verilir. 10. “Merhametli bir peri \ Isıtır sanki yeri” dizelerinde …zengin… 33. 5-15 beyit sayısına sahip, Halk edebiyatında “koşma”nın uyak vardır. karşılığı olan Divan edebiyatı nazım şekline …gazel… adı verilir. 11. “a-b-b-a” diziliş ile oluşan uyak örgüsüne …sarmal… adı verilir. 34. Allah’la konuşuyor, şakalaşıyor gibi söylenen Tekke edebiyatı 12. Çoban yaşamını karşılıklı konuşmalarla anlatan pastoral şiire nazım şekline …şathiye… adı verilir. ....eglog... denir. 35. İnsanın Allah’tan ayrılarak dünyaya geldiğini ve tekrar Allah’a 13. Abdülhak Hamit’e ait olan “Sahra” adlı şiir …pastoral… türde döneceğini anlatan Tekke edebiyatı nazım şekline …devriye… adı yazılmıştır. verilir. 14. “Kuşlar konar dallara / Yıldızlar inci göllere” dizelerinde 36. Bireylerin ve toplumların kötü yönlerini ele alarak bunları …yarım-redif… uyak vardır. eleştirel bir bakış açısı ile anlatan koşma türüne …taşlama… adı 15. “Ne arzum, ne emelim / Yaralanmış bir elim” dizelerinde …- verilir. im… eki redif olarak kullanılır. 37. Terkib-i bend nazım şekliyle “Kanuni Mersiyesi”ni …Baki… 16. Düz, sarmal ve çapraz kafiye şekilleri ...Batı...dan Türk yazmıştır. edebiyatına geçmiştir. 38. Uyaklardan sonra gelen, anlamca ve görevce aynı olan eklere, 17. Felsefi ve toplumsal konuların işlendiği ve beyit nazım birimi ile yardımcı seslere veya sözcüklere ...redif… denir. oluşan nazım şekline …kıta… denir. 39. Duyguların coşkulu bir şekilde dile getirildiği şiir türüne 18. "Çöle sürdüm atımı \ Gidişim ok atımı" dizelerindeki …lirik… şiir adı verilir. …cinaslı… uyak vardır. 40. Servet-i Fünun döneminde yaygınlaşan şiir türüne ...mensur... 19. Ölen bir kişi için yazılan Divan şiiri türüne …mersiye… adı şiir denir verilir. 41. Satirik şiirler yazan ve “Hamarme” adlı eseri ile ün kazanan 20. Savaş, yiğitlik gibi konuları işleyen; esnaf, bekçi, deprem gibi Divan edebiyatı sanatçımız …Şeyhi…’dir. çeşitleri olan en uzun Aşık edebiyatı nazım şekline …destan… adı 42. Acı ve tatlı olayları bir arada anlatan, tiyatro yapıtlarındaki verilir. şiirlere ...dramatik... şiir denir. 21. Kasidede "şairin kendini övdüğü" bölüme …fahriye… adı 43. Divan edebiyatında didaktik şiir denince akla ilk gelen verilir. …Nabi…’dir. 1 44. Saz şairlerinin aruz ölçüsüyle söylediği şiir türlerinden birinin 62. Panel sonrasında tartışma dinleyicilere de geçerse tartışma adı. Kalenderi, seli, satranç ...forum... halini alır. 45. Özellikle toplumun sevilen önderleri, din adamları etrafında hep 63. Bir konu üzerinde değişik kişiler tarafından yapılan seri iyiliği yücelten ve o insanların faziletlerini anlatan efsanelere konuşmalara …sempozyum… adı verilir. Bu konuşmalar bir veya …menkıbe… adı verilir. birkaç gün sürebilir. 46. “İlyada, Kalevala, Oğuz Kağan gibi destanlar, yapma destanlara 64. “Fars, Feeri, Tirad, Monolog” ...tiyatro….. ile ilgili terimlerdir. örnek olarak gösterilebilir.” cümlesinde …yapma… kelimesinde 65. …..Garipname..… Aşık Paşa'nın ünlü eserinin adı. bilgi yanlışlığı vardır. 66. Kısa pastoral şiir çeşidine …..idil….. adı verilir. 47. “Şehname, Hint kültürünü tanıtması açısından önemli bir 67. Milletleri derinden etkileyen, tarihi ve sosyal olayları anlatan, destandır. Bu Hint destanı 200.000 dizeden oluşmaktadır.” çoğunlukla manzum olan edebi eserlere …..destan….. denir. cümlesinde …Şehname… kelimesinde bilgi yanlışlığı vardır. 68. ..…Gılgamış….. bilinen en eski destandır. M.Ö. 3000’1i yıllarda 48. …Şu… ve …Alp Er Tunga… Saka Türklerinin destanlarıdır. Mezopotamya’da ortaya çıkan bu destan Sümerlere aittir. 49. Türeyiş ve Göç destanları ...Uygur... Türklerin önemli 69. Hun Türklerine ait olan ..…Oğuz Kağan….. Destanı 13. yy’da kaynakları arasında yer almaktadır. Uygur harfleriyle yazıya geçirilmiştir. 50. “Efsane tamamen hayal ürünüdür. Evrensel öğeler ve temalar 70. …Bozkurt… ve …Ergenekon… destanları Göktürklere aittir. içerir. 71. …Manas… Kırgız Türklerinin dünyaca ünlü destanıdır. Bu türde eğiticilik esastır.” cümlesinde …efsane… kelimesinde bilgi yanlışlığı vardır. 72. "Vatan yahut Silistre" adlı oyunun kahramanı …İslam 51. Trajedi ve dramın bütün sözlerinin müzikle bestelenmiş şekline Bey…’dir. …opera… adı verilir. 73. Cervantes’in …Don Kişot… adlı eseri Batı’da roman türünün ilk 52. “Sophokles, eski Yunan'da şiir alanında önemli bir isimdir. başarılı örneği kabul edilmektedir. Yazarın ‘İşler ve Günler’ adlı yapıtı vardır.” cümlesinde 74. …Sophokles… kelimesinde bilgi yanlışı vardır. Cumhuriyet’ten sonra verilmeye başlanmıştır. Sabahattin Eyüboğlu, 53. “Boccacio’ya ait olan Çılgın Orlando adlı eser yapma destanın Suut Kemal Yetkin bu türün ustaları arasında yer alır. güzel örneklerindendir.” cümlesinde …Boccacio… kelimesinde 75. Divan edebiyatında gezi yazısı örneklerine, ...seyahatname... bilgi yanlışlığı vardır. denirdi. 54. Tanzimat’a kadar …roman… türünün yerini destanlar, efsaneler, 76. Bir eserin veya sanatçının yalnızca bir yönünü derinlemesine mesneviler, halk hikayeleri ve masallar tutmuştur. inceleyen yazı türüne ...monografi... denir. 55. Öykücülükte “durum (kesit) tarzının” kurucusu …Çehov…’dur. 77. Halide Edip’in “Handan”, Reşat Nuri Güntekin’in “Bir Kadın 56. “Yazar, bir toplum gerçeğini belirtmek istiyor. Biri çevreyi, bu Düşmanı”, Yakup Kadri’nin “Bir Serencam’ı” …mektup… tarzında çevrenin kişilerini görmüş biliyor. Bundan bir roman çıkarmak yazılan romanlardır. istemiş. Ne var ki romanı okuyup bitirdikten sonra, zihninde yalnız 78. Ruşen Eşref Ünaydın edebiyatımızda …röportaj… türünün en birtakım olayların izleri kalıyor...” bu parçada edebiyat türlerinden başarılı ismidir. …eleştiri…ye özgü nitelik ağır basmaktadır. 79. Katip Çelebi’nin …Keşfü’z Zünun… adlı eseri bibliyografi 57. Kısa, yoğun, günübirlik gazete yazılarına …fıkra… adı verilir. türünün önemli bir örneğidir. 58. …Makale…’de açık, anlaşılır ve ciddi bir dil kullanılır. 80. Koçaklamalar, destanlar, varsağılar ...epik... şiir türüne örnek Öğreticilik esastır. Yazar tarafsız, tutarlı ve bilimsel bir üslup olarak gösterilebilir. kullanır. 81. “İlim ilim bilmektir / İlim kendini bilmektir / Sen kendini 59. “Mecalisü'n Nefais” edebiyatımızda ‘biyografi’ anlamına gelen bilmezsen / İlim nice bilmektir.” şiiri, ...didaktik... şiir türünün güzel ilk …tezkire... örneğidir. bir örneğidir. 60. Divan edebiyatında “hiciv”, Halk edebiyatında “taşlama”, Yeni 82. ...Fabl... sonunda kıssadan hisse biçiminde bir dersin verilmesi Türk edebiyatında ise “yergi” olarak adlandırılan şiir türüne yönüyle masaldan ayrılır. Bu türün ilk örnekleri arasında …satirik... şiir denir. Beydeba’nın “Kelile ve Dinme” adlı eseri yer alır. 61. Bir konunun olumlu ve olumsuz yönlerinin iki grup arasında 83. “Ana karakterlerin halktan olması, trajedi türünün en önemli karşılıklı tartışılmasına ....münazara... denir. Bu sözlü edebi tür özelliğidir.” cümlesinde …trajedi… kelimesinde bilgi yanlışlığı özellikle okullarda öğrenciler arasında gerçekleştirilir. vardır. 2 Türk edebiyatında …deneme… türünün örnekleri EDEBÎ SANATLAR 1. “Gökyüzünün mayınları yıldızlar” dizesinde …benzetme… 16. “Karanlıkta ona bir ışık tutalım.” dizesinde altı çizili sanatı vardır. sözcükler hem mecaz hem de gerçek anlamda kullanılarak 2. “Kalem böyle çalınmıştır yazıma / Yazım uymaz, kışım ...kinaye... sanatı yapılmıştır. yazıma” dizelerinde …cinas… sanatı vardır. 17. “Bir an önce görülsün diye Akdeniz / Toroslarda ağaçlar hep 3. İki ya da daha çok şeyi andıktan sonra onlarla ilgili şeyleri çocuk kalır.” dizelerinde hâkim olan …hüsn-i talil… sanatıdır. sıralama sanatına …leff-ü neşr… denir. Düzenli ve düzensiz 18. “Besbelli her saat artar kederi / Belki de yüreği yanar olmak üzere iki çeşidi vardır. dağların” dizelerinde …teşhis… sanatı kullanılmıştır. 4. “İki kapılı bir handa gidiyorum gündüz gece” dizesinde …açık 19. istiare… sanatı vardır. (benzeyen-benzetilen) birinin kullanılmamasıyla yapılan sanata 5. “Ağlarım hatıra geldikçe gülüştüklerimiz.” Benzetme (Teşbih) sanatının iki temel unsurundan …istiare… adı verilir. dizesinde …tezat… sanatı yapılmıştır. 20. “Bir çift göz bizi izliyor.” dizesinde …mecaz-ı mürsel… 6. Açık istiarenin bir metne bütünüyle yayılmış kullanımları da sanatı yapılmıştır. vardır. Örneğin Y Kemal Beyatlı'nın "Sessiz Gemi" şiirinde 21. Şairin coşku ve heyecan içinde olay ve varlıklara ünlemlerle 'Ölüm / Tabut' 'Sessiz Gemi'ye benzetilmiştir. Bu istiare türüne seslenmesiyle …nida… sanatı yapılır. ...temsili istiare... denir. 22. Süslü nesirde (düzyazıda) cümleler içinde bulunan iç uyağa 7. “Havaya su yazsaydı sel akardı” dizesinde …mübalağa… …seci… adı verilir. sanatı vardır. 23. “Gökyüzünde İsa ile / Tur dağında Musa ile / Elindeki asa ile 8. “Bu kamburu sırtında ömür boyu taşıyacak.” cümlesindeki altı çağırayım Mevlam seni” dizelerindeki …telmih… sanatı çizili sözcük hem gerçek hem de mecaz anlamda kullanılmıştır. yapılmıştır. Bu sanata …kinaye… adı verilir. 24. Anlamı güçlendirmek amacıyla anlamın yoğunlaştığı 9. “Ulusun korkma nasıl böyle bir imanı boğar.” cümlesinde altı sözcüğü, sözcük öbeğini arka arkaya yineleme sanatına çizili …tekrir… adı verilir. sözcük gerçek iki anlamı çağrıştıracak şekilde kullanılmıştır. Bu dizede yakın anlam değil uzak anlam 25. “Bir yalnızlık büyütürdüm saksıda.” Bu dizede benzeyen kastedilerek oluşturulan bu sanata …tevriye… denir. söylenmiş, benzetilen söylenmemiştir. Bu yolla yapılan sanata 10. "Ne zaman seni düşünsem/Bir ceylan su içmeye iner." …kapalı istiare… adı verilir. cümlesinde yazar bilinen bir şeyin meydana gelişini güzel bir 26. “Yağmurların okşadığı kalbime / Yağmurlar küskün şimdi” sebebe bağlamıştır. Bu dizelerde hakim olan sanatın …hüsn-i dizelerinde …teşhis… sanatı yapılmıştır. talil…dir. 27. "Arım, balım, peteğim / Gülüm, dalım, çiçeğim / Bilsem ki 11. "Dal bir gün dedi ki tomurcuğuna: -Tenimde bir yara işler öleceğim / Yine seni seveceğim." dizelerinde aralarında ilgi gibisin / Titrerim rüzgarlar zarar vermesin." dizelerinde bulunan sözcükler kullanılarak ...tenasüp… sanatı yapılmıştır. …intak… sanatı hakimdir. 28. 12. “Sular mı yandı neden tunca benziyor mermer?” dizesinde kullanılmasına …tenasüp… sanatı denir. ...tecahül-i arif… sanatı yapılmıştır. 29. “O kadar açık (!) konuştu ki sözlerinden hiçbir şey 13. “...Benzeyen...”in söylendiği istiare çeşidine kapalı istiare anlamadık.” dizesinde yazar “açık” sözcüğünü tam tersini denir. düşündürecek şekilde kullanmıştır. Bu sanata …tariz… adı 14. “İndim yârin bahçesine, parsellenmiş.” Anlamca birbirleriyle ilgili sözcükleri bir arada verilmiştir. cümlesinde …terdit… sanatı yapılmıştır. 30. “Kızıl kanım tükendi, kara terim aktı.” dizesinde “k” sesi 15. "Sanat hür bir ortamda boy atar." cümlesinde sanat fidana yinelenerek …aliterasyon… sanatı yapılmıştır. benzetilmiş ama cümlede fidan söylenmemiştir. Bu yolla yapılan 31. Söz arasında bilinen bir olayı ya da kişiyi anımsatma sanatına istiareye …kapalı istiare… adı verilir. …telmih… denir. 3 32. Temsil-i istiare sanatına ...divan... edebiyatında bolca yer verilmiştir. 35. “Bir nîm tebessümle o afet gülü verdi / Bir buse mi gül mü (Diş inciye; kirpik oka benzetilmiştir.) verirsin dedi gönlüm” beytinin birinci beytinde …tevriye… 33. “Ne büyüksün ki kanın kurtarıyor Tevhid’i / Bedrin aslanları ancak edebî sanatı yapışmıştır. bu kadar şanlı idi.” dizelerinde …telmih… sanatı yapılmıştır. 34. "Bir siyah kadındır kaldırımlarda gece." dizesinde …teşbih… sanatı yapılmıştır. 4 DÜZYAZI TÜRLERİ 1. Bir sanat ya da düşünce yapıtının özünü ve yapısını anlatan, onun 17. Divan edebiyatında karşılığı “ruzname” olan türe …günlük… değerli ve değersiz yanlarını gerektiğinde belgelerle, örneklerle adı verilir. belirten yazı türüne …eleştiri… adı verilir. 18. ...Eleştiri... bir sanat veya düşünce yapıtı üzerine yazılan yazıdır. 2. Edebiyatımızda ilk olarak Tanzimat döneminde görülen bu tür, 19. Nurullah Ataç, Suut Kemal Yetkin, Montaigne gibi yazarların insanı ve toplum yaşamını geniş bir zaman açısından ele alan olaya başarılı olduğu yazı türü …deneme…’dir. dayalı türe …roman… denir. 20. Fuzuli'nin "Şikayetname" adlı eseri …mektup.. türünde 3. Kişinin kendi yaşamını doğrudan kendisinin anlattığı yazı türüne yazılmıştır. …otobiyografi… adı verilir. 21. 4. Yazar … sohbet…’te denemeden farklı olarak görüş ve …röportaj… türü gelir. düşüncelerini okuyucuyla konuşuyormuş havası içerisinde dile 22. getirir. …biyografi…’dir. 5. Gazete veya dergilerin belirli sütunlarında genel bir başlık altında 23. İnsan ve toplum yaşamını sahnede canlandırma yoluyla yansıtan yazılan kısa ve günübirlik yazılara …fıkra… adı verilir. türe …tiyatro… denir. Bu tür genellikle oynanmak için yazılır. Bu 6. Bir topluluğa heyecan vermek veya belirli bir düşünceyi aşılamak türün okunmak için yazılmış örnekleri de vardır. için yapılan konuşmalara …söylev… adı verilir. Çiçero bu türün 24. …Roman… türünün ilk örnekleri Fransız edebiyatından yapılan ustalarındandır. çevirilerdir. Bu türün ilk örneğini Yusuf Kamil Paşa vermiştir. 7. Batıda …hikaye… türünün ilk örneklerini Boccacio vermiştir. 25. Şinasi'nin "Tercüman-ı Ahval Mukaddimesi" …makale… Edebiyatımızda ise Sait Faik, Memduh Şevket Esendal ve Ömer türünün başlangıcı sayılmaktadır. Seyfettin bu türün başarılı sanatçılarındandır. 26. Bir kişinin görüş ve düşüncelerini günü gününe yazdığı türe 8. Ahmet Haşim’in “Frankfurt Seyahatnamesi”, Ahmet Mithat’ın …günlük… adı verilir. Oktay Akbal, Salah Birsel bu türün güzel “Avrupa’da Bir Cevalan”, Cenap Şahabettin’in “Hac Yolunda”sı örneklerini vermişlerdir. …Gezi yazısı…’nın en güzel örnekleri olarak gösterilebilir. 27. Eğiticiliğin esas olduğu, milli ve dini motiflere hemen hemen hiç 9. Bir kişinin yaşadığı ya da tanık olduğu çeşitli olay ve olguları, yer verilmeyen …masal… türünün güzel örneklerini Eflatun Cem gözlemlerine ve izlenimlerine dayanarak anlattığı türe …anı… adı Güney ve Alman Grimm Kardeşler vermişlerdir. verilir. Bu türde yazar olayları öznel bir bakış açısı ile ele alır. 28. …Trajedi…’de konular ya tarihten ya da mitolojiden seçilir. 10. Konusunu günlük yaşamdan alan, kahramanları genellikle alt Öldürme, yaralama gibi korkunç ve çirkin olaylar sahnede tabakadan olan, genellikle manzum olarak yazılan tiyatro türüne gösterilmez. Racine, Corneille, Sophokles bu türün başarılı …komedi… sanatçılarındandır. adı verilir. Aristophanes bu türün başarı!ı Edebiyatımızda Divan Ruşen edebiyatında Eşref Ünaydın "tezkire" bu denilince türün akla karşılığı sanatçılarındandır. 29 Dinleyicilere bilim, sanat, edebiyat gibi konularda bilgi vermeye 11. Yalnız işaretlerle oynanan tiyatro türüne …pandomim… adı ve açıklamalı anlatıma dayalı konuşmaya …konferans… adı verilir. verilir. 30. ...Monolog… piyeste kahramanın kendi kendine konuşup 12. Oyuncuların sahnedeki hareketlerine …mizansen… adı verilir. düşünmesine denir. 13. Ahmet Kutsi Tecer’in “Koçyiğit Köroğlu, Köşebaşı” adlı 31. eserlerine …tiyatro… adı verilir. (Başlangıç), Muhavere (Söyleşme), Fasıl, Bitiş… 14. En önemli kişileri “Pişekar ve Kavuklu” olan seyirlik halk 32. Tiyatroda mesajını seyirciye vermek amacıyla yapılan uzun oyununa …orta oyunu… adı verilir. konuşmaya …tirad… adı verilir. 15. Eski çağlardan beri söylenegelen, olağanüstü varlıkları, olayları 33. Dramda üç birlik kuralına …uyulmaz... konu edinen hayali hikâye, söylencelere …efsane… adı verilir. 34. 16. Edebiyatımızda Ahmet Rasim denilince akla …fıkra… türü …otobiyografi... türünde kaleme alınmış güzel bir eserdir. gelir. 5 Karagöz Muallim oyununun Naci'nin bölümleri "Ömer'in nelerdir: Çocukluğu" …Mukaddime adlı eseri 35. Bir konunun çok çeşitli yönlerden bir topluluk önünde sohbet 41. “Yazar …makale…de kendi uzmanlık alanına giren konulara havasında tartışılmasına …panel… adı verilir. ait düşüncelerini gazete sütunlarında ilmi ve akılcı bir tutumla 36. Bir konu üzerinde farklı insanlar tarafından bir veya birkaç gün kişiselliğe kaçmadan belirtir; onları örneklendirir. Benzerleriyle boyunca yapılan seri konuşmalara …sempozyum… adı verilir. karşılaştırır ve ispatlar. Böylece güdülecek amacın kendiliğinden 37. Tanzimat döneminde edebiyatımıza giren …makale… türü bir ortaya çıkmasını sağlar. Bu yöntemle okuyucusunu yargıda ve sav (tez) ve kanıtlama yazısıdır. Bu türde belli kanıtlar, belgeler ve amaçta bilinçlendirir.” inandırıcı veriler kullanılır. 38. "Babürname" adlı eser …anı… türünün ilk örneği kabul edilmektedir. 40. “…Günlük… türünde olaylar ve düşünceler sıcağı sıcağına yazıya geçirilmiş, …anı… türünde ise olaylar aradan zaman geçtikten sonra bellekte kalan biçimiyle yazılmıştır.” 6 İSLAM ÖNCESİ TÜRK EDEBİYATI-DESTANLAR 1. Bilinen ilk büyük milli destanımız olan …Alp Er Tunga…, 18. …Kutadgu Bilig… alegorik bir tarzda yazılmış, iki dünyada konusu İranlıların millî destanı olan ve Firdevsi tarafından da mutlu olmanın yolları öğreten bir eserdir. Bu eser kaleme alınan Şehname'den alınmıştır. Bu destan Saka edebiyatımızın ilk mesnevisidir. Türklerine aittir. 19. Tekke edebiyatının ilk örneği olarak kabul edilen …Divan-ı 2. İslam öncesinde şimdiki atasözlerinin ilk örnekleri olarak Hikmet… tasavvuf felsefesini öğretmek amacıyla yazılan kabul edilen türe …sav… adı verilir. didaktik bir eserdir. Bu eser koşma nazım şekliyle kaleme 3. Sığır denilen sürek avları sırasında savaş, yiğitlik, doğa, aşk alınmıştır. gibi konularda söylenen şiirlere …koşuk… adı verilir. Bu tür 20. İslamiyet'in etkisiyle verilen ilk eserler …Hakaniye… Halk edebiyatında "koşma"nın, Divan edebiyatında "gazel"in lehçesiyle kaleme alınmıştır. karşılığı olarak kabul edilmektedir. 21. "Divan-ı Lügati't Türk" adlı ilk Türkçe sözlük …Kaşgarlı 4. "Bozkurt" adlı destan … Göktürk…lere aittir. Mahmut… tarafından yazılmıştır. 5. Hintlilerin en önemli destanları …Ramayana… ve … 22. Kayıkçı Kul Mustafa'nın "Genç Osman Destanı", Fazıl Mahabharata…’dır. Hüsnü Dağlarca'nın "Üç Şehitler Destanı" edebiyatımızda 6. Yuğ adı verilen yas törenlerinde söylenen şiirlere …sagu… ...yapma.... destana örnek olarak gösterilebilir. denir. Bu tür şiirlere Halk edebiyatında “ağıt”, Divan 23. …Gılgamış… Destanı, Sümer yaşantısı hakkında bilgi verir edebiyatında “mersiye” adı verilmektedir. ve pek çok Anadolu destanına kaynaklık eder. Bu destanda 7. İslam öncesinde şairlere verilen adlar: …şaman, baskı, kam, Sümer kralının serüvenleri anlatılmaktadır. ozan… 24. …Atabetül Hakayık… İslam etkisinde yazılmış ilk 8. Fin mitolojisinin anlatıldığı doğal destana …Kalevala… adı eserlerdendir. "Gerçeklerin ışığı" anlamına gelen bu eser didaktik verilir. bir anlayışla Edip Ahmet Yükneki tarafından kaleme alınmıştır. 9. Almanlara ait olan …Nibelungen… destanında Burgondların 25. "Kurtarılmış Kudüs" adlı yapma destan …Tasso… tarafından Hunlar tarafından kılıçtan geçirilmesi anlatılmaktadır. yazılmıştır. 10. "İgor" adlı doğal destan …Ruslar…’a aittir. 26. "Kutadgu Bilig"de …mesnevi… nazım şekli kullanılmıştır. 11. …Şinto… Japonlara ait doğal destandır. 27. …Göç ve Türeyiş…destanları Uygurlara aittir. 12. Bozkurt destanının devamı niteliğinde olan …Ergenekon… 28. …Orhun… Anıtlarında Bilge Kağan'la Kul Tigin'in Çinlilere destanı Göktürklerin egemenlik savaşını anlatılmaktadır. karşı verdikleri kurtuluş savaşı anlatılmaktadır. Bu yazıtlar 13. "Chansen de Röland" adlı doğal destan … Fransızlar…a Danimarkalı Thomsen tarafından okunmuştur. aittir. 29. İslam öncesinde yas törenlerine …yuğ… adı verilir. 14. İngilizlere ait olan "Kaybolmuş Cennet" adlı yapma destan 30. İslam öncesi şiirlerde en çok …yarım uyak… kullanılır. … Milton… tarafından yazılmıştır. 31. …Lacid… İspanyolların ünlü doğal destanının adıdır. 15. "Kutadgu Bilig" adlı eser …aruz… ölçüsüyle yazılmıştır. 32. 500 bin beyitten oluşan ve dünyanın en büyük destanı sayılan 16. … Çılgın Orlando…, İtalyan şair Aristo tarafından yazılan …Manas Destanı… Kırgız Türklerinin özgürlük mücadelesi yapma destandır. anlatılmaktadır. 17. "Divan-ı Hikmet" adlı eser …hece… ölçüsüyle yazılmıştır. 7 33. İslamiyet'in kabulünden sonra oluşan ilk destan olan "Satuk 37. İran-Türk savaşlarını konu alan …Şeyhname Destanı… Buğra mesnevi tarzında yazılmış olup 60 bin beyitten oluşmuştur. Han" adlı destanda …Karahanlı... Hükümdarının İslamiyet’i yaymak için verdiği mücadele anlatılmaktadır. Yazarı Firdevsi'dir. 34. …Saka Destanı… eski Türk hükümdarlarından Şu’nun 38. “Boewulf” adlı doğal destanın …İngilizler…’e aittir. İskender'le olan mücadelesinin anlatmaktadır. 39. “İlyada ve Odysseia” adlı dünyaca ünlü destanlar 35. …Oğuz Kağan Destanı… Hun imparatorunun hayatının …Yunan…milletine aittir. anlatan Türk destanın adıdır. 36. Hintlilere ait 200 bin dizeden oluşan doğal destan …Mahabharata…’dır. HALK EDEBİYATI 1. Aşık edebiyatı nazım şekillerinden olan …semai…’nin 14. …Hacı Bektaş-i Veli… Bektaşiliğin kurucusu sayılır. koşmadan tek farkı kalıp sayısıdır. Kendine özgü bir ezgisi “Makalat” adlı eserinde kısa öykü ve nüktelerle Allah aşkı ve vardır. coşkusunu anlatmıştır. 2. …Ağıt… koşmanın bir türüdür. Bu türe Divan edebiyatında 15. Koşmanın ilk dörtlüğü …abab… şeklinde uyaklanır. “mersiye” denilmektedir. 16. Bir olayı, akıldışı ve olağanüstü yoldan gerçekleşmiş 3. 19. yy halk şairlerinden olan …Seyrani… çağının gösteren söylentiye …efsane… denir. Bu tür; tarihi, dini ve aksaklıklarını ve değersiz yöneticilerini yererek dile getirmiştir. olağanüstü kişileri, varlıkları ve güçleri anlatan bir türdür. 4. ...Karacaoğlan… 17. yy halk şairlerin en tanınmışıdır. 17. …Masal…’da eğiticilik esastır. Evrensel konular işlenir. Çukurova bölgesinde yaşayan bu şairimiz sade bir Türkçe ile Milli ve dini motiflere yer verilmez. Eflatun Cem Güney bu tabiat, aşk ve yiğitlik gibi konuları işlemiştir. türün temsilcilerindendir. 5. Halk arasında söylenen ve söyleyeni belli olmayan bir düzyazı 18. Koşmanın bir türü olan …güzelleme... divan edebiyatında türüne …halk hikayesi… denir. Bu türün en önemli örnekleri: “gazel” ile benzerlik gösterir. Kerem ile Aslı, Ferhat ile Şirin, Leyla ile Mecnun'dur. 19. Semai ...sekizli... hece ölçüsüyle yazılır. Koşmadan ayrılan 6. Tek kişilik halk tiyatrosuna …meddah... denir. Bu türde tek yönü de budur. sanatçı bastonu bazen bir saz, bazen bir silah gibi kullanır. 20. …Erzurumlu Emrah… 19. yy halk şairlerimizdendir. Divan 7. Seyirlik oyunlardan olan Ortaoyunun başkahramanları şiirine hâkimiyetiyle tanınan bu şairimizin koşma ve semaileri …Pişekar… ve …Kavuklu…’dur. ünlüdür. 8. Halk edebiyatında en çok kullanılan …yarım… uyaktır. 21. 8’li hece ölçüsüyle söylenen semaiden farklı olarak yiğitçe 9. Anonim Halk edebiyatı nazım şekillerinden olan …mani... bir söyleyişin (behey, bre, hey) hâkim olduğu …varsağı… Aşık genellikle 7’li hece ölçüsüyle söylenir, “aaxa” şeklinde edebiyatı nazım şekillerindendir. uyaklanır. 22. Dini duygu ve düşüncelerle “alay” ediyormuş hissi veren 10. Destandan halk hikayesine geçiş ürünü olan …Dede Tekke edebiyatı nazım şekline …şathiye… adı verilir. Korkut… hikayeleri, Oğuzların yaşadığı bölge, gelenek ve 23. Çocuk oyunlarında ve masalların girişlerinde kullanılan, ses görenekler hakkında bilgi verir. Bu yapıt nazım ve nesir şeklinde ve söz benzerliğinden yararlanılarak meydana getirilen Anonim kaleme alınmıştır. Halk edebiyatı düzyazı türüne …tekerleme… adı verilir. 11. Temelinde nükte, mizah, eleştiri ve hiciv öğesi bulunan 24. Temel amacı çocukların düşsel dünyalarını zenginleştirerek düzyazı biçimindeki kısa öykülere …fıkra… denir. çocuklara ders vermek olan …masal… türü Türk ve dünya 12. …Köroğlu… kavganın ve özgürlüğün sembolü olmuş halk edebiyatının en eski ve en yaygın türlerindendir. şairimizdir. 25. Bebekleri uyutmak için söylenen …ninni… nazım biçimi her 13. Sivas’ın Banaz ilçesinde yaşayan Bektaşi ozanı …Pir Sultan zaman bir ezgi ile söylenir. Abdal…, bir ayaklanmaya katıldığı gerekçesiyle Hızır Paşa 26. Karagöz ve Ortaoyununda karşılıklı konuşmaların yapıldığı tarafından öldürtülmüştür. bölüme …muhavere… adı verilir. 8 27. Karagöz ve Ortaoyununda belli bir olayın anlatıldığı bölüme 46. “Mani, türkü, ninni, ağıt” gibi nazım biçimleri …anonim... …fasıl… denir. halk edebiyatı ürünleridir. 28. Avşar Türklerinden olan …Dadaloğlu... özlü ve içli bir dil ile 47. Manide anlatılmak istenen duygu ya da düşünce son ...iki... yiğitçe söyleyişi bir arada kullanır ve türkü türünde başarılı dizede bulunur. olmuştur. 48. Geleneksel Türk tiyatrosunun ürünlerinden biri olan 29. Düzenleyicisi pek bilinmeyen …türkü... çağdan çağa ve …Karagöz…’de oyununda temel kişilerin yanında konuya göre yöreden yöreye içeriğinde değişikliklere, bozulmalara ve Çelebi, Tuzsuz Deli Bekir, Laz, Zenne gibi kahramanlar yer alır. kırpılmalara uğrayabilir. Her zaman bir ezgi ile söylenir. 49. Yazılı bir metne bağlı olmadan oyuncuların oyunun akışı 30. Türkünün asıl bölümüne …bend… adı verilir. içinde geliştirdikleri söz ve tavırlarla oluşan sahne oyunlarına 31. Türkünün nakarat bölümüne …kavuştak… adı verilir. genel olarak …tuluat… adı verilir. 32. Tekke edebiyatının en büyük sanatçısı olan …Yunus 50. Emre...’nin insan ve Allah sevgisi şiirlerinin temel temasıdır. …Pişekâr…’dır. Aruzu ve heceyi kullanan şairin “Risaletü’n Nushiye” adlı 51. Dörtlük sayısı en az 3, en fazla 6 olan, genellikle hecenin mesneviyi yazmıştır. 11’li kalıbıyla yazılan, aşk, sevgi ve doğa güzelliklerini anlatan 33. Bir Bektaşi ozanı olan ve şiirlerinde hicivli bir dil kullanan Aşık edebiyatı nazım şekline …koşma… adı verilir. KaygusuzAbdal’ın en önemli eseri …Budalaname…’dir. 52. “Kırık çanağı yok ayran içecek / Kahveye gelir de fincan 34. 20. yy'ın en önemli halk şairi olan …Aşık Veysel…. Ahmet beğenmez.” bu dizeler koşmanın bir çeşidi olan ...taşlama...dan Kutsi Tecer tarafından keşfedilmiş; insan, yurt ve toprak alınmıştır. sevgisini değişik bir üslupla dile getirmiştir. 53. Annelerin çocuklarını uyutmak için söyledikleri Anonim 35. Koşmanın bir türü olan …taşlama… Divan edebiyatında Halk edebiyatı ürünlerine …ninni… adı verilir. “hiciv”, Batı edebiyatında “satir” ile benzerlik gösterir. 54. Divan edebiyatında “hicviye” denilen alaylı yergi şiirlerinin 36. Halk ozanları arasında memurluk yapmış ender tiplerden biri Halk edebiyatındaki karşılığına …taşlama… adı verilir. olan 55. Asıl adı “Ruşen” olan ve koçaklamaları ile tanınan ünlü halk …Dertli… Divan edebiyatı nazım şekillerini de Ortaoyunun temel iki kahraman …Kavuklu… ve kullanmıştır. şairimiz …Köroğlu…’dur. 37. Yeniçeri ozanlarının en tanınmışlarından olan …Kayıkçı Kul 56. “Divan”ı bir kaç kez taş baskıyla basılan ve aruzu başarı ile Mustafa…’nın “Genç Osman Destanı” edebiyatımızın yapma kullanan Bektaşi şairimiz …Dertli…’dir. destanları arasında sayılmaktadır. 57. …Seyrani…, yaşadığı devrin büyüklerini hicvettiği için 38. En önemli kişileri Pişekar ve Kavuklu olan, …orta oyunu… İstanbul’dan kovulan taşlama ustası halk ozanımızdır. yazılı bir metne bağlı olmadan oynanır. 58. Divan edebiyatında “mersiye”, eski Türk şiirinde “sagu” 39. Divan, Halk ve Tekke şiir geleneğinin üçünü de temsil eden olarak bilinen tür Halk edebiyatında …ağıt… olarak karşımıza …Yunus Emre… Tekke şiirinin öncüsü olarak kabul edilir. çıkar. 40. Herhangi bir tarikatın izini taşımayan, Allah'ı övmek ve 59. Cumhuriyet'in 10. yıl dönümünde Ankara’ya yürüyerek gelip yüceltmek için yazılan şiirlere …ilahi … adı verilir. ilk şiirlerini Cumhuriyet Bayramı’nda söyleyen halk ozanımız 41. “Aşıkname” adlı eserin sahibi …Aşık Ömer…’dir. Aşık Veysel…’in “Deyişler, Sazımdan Sesler” adlı eserleri çok 42. Ciddi bir düşünceyi ya da duyguyu iğneli ve alaylı bir şekilde meşhurdur. anlatan Tekke edebiyatı şiirlerine ….şathiye… adı verilir. 60. …Risaletün Nushiye…, Yunus Emre’nin mesnevi nazım 43. Toplumları derinden etkileyen, tarihi ve sosyal olayları şekliyle yazdığı eserinin adıdır. anlatan uzun manzum hikayelere …destan… adı verilir. 61. Türkülerde tekrarlanan dizelere …kavuştak… adı verilir. 44. …Ahmet Yesevi… Tekke edebiyatının asıl kurucusu olup 62. Deyimleri ve halka özgü söyleyişleri kullanmada çok başarılı Türkistanlı şairdir. olan ve aynı zamanda nefesleri ile ünlü olan 45. Pirlerin tarikata katılan kişileri bilgilendirmek ve adabı ozanımız …Pir Sultan Abdal… kendinden sonraki birçok şairi öğretmek amacıyla yazdıkları şiirlere …nutuk… adı verilir. etkilemiştir. 9 16. yy. halk 63. Hacı Bektaş-ı Veli …Makalat… adlı eserinde kısa hikaye ve 68. Olayların belli bir zamana bağlanmadığı, belli bir yazarının nüktelerle Allah aşkını anlattır. olmadığı, eğitici nitelik taşıyan, milli duygu ve dini inançların 64. Geleneksel Türk tiyatrosu ürünlerinden biri olan işlenmediği evrensel ürünlere …masal… adı verilir. …meddah… oyununda, oyuncu her öykünün sonunda “kıssadan 69. Mutlak olan tek varlık vardır. O da Allah’tır. Buna tasavvufta hisse” çıkararak dinleyenlere öğütler verir. Elindeki bastonu ve …vahdet-i vücut… denir. Allah, ayrıca mutlak güzelliği temsil mendili kullanıp değişik tipleri canlandırarak hikâyeler anlatır. eder. Buna ise …hüsn-i mutlak… denir. Diğer varlıklar ise 65. Halk edebiyatında çoban türkülerine …kayabaşı… adı mutlak yokluğu temsil eder. Allah’ın emirleri karşısında nefsinin verilir. isteklerinden vazgeçme haline yani ermişlik mertebesine ise 66. Divan edebiyatında küçük divanlara …divançe… adı verilir. …fenafillah… denir. 67. Halk edebiyatında az da olsa ...aruz… ölçüsü kullanılmıştır. DİVAN EDEBİYATI 1. Divan şiirinde …Kadı Burhanettin… deyince akla "tuyuğ" 15. Divan edebiyatında kalıplaşmış sözlere …mazmun… adı gelir. Bu şairimiz Azeri lehçesiyle güzel şiirler yazmıştır. verilir. 2. Divan edebiyatı düzyazı ustalarından olan …Sinan Paşa… 16. Divan edebiyatında dörtlüklerden oluşan …murabba…, dini “Tazarruname” adlı eseriyle tanınır. ve didaktik konularla övgü, yergi gibi düşünceleri işlemeye 3. Divan edebiyatının ilk büyük seyahatname yazarı …Evliya uygun bir nazım şeklidir. Ayrıca bestelenmiş şarkı ya bu ad Çelebi…’dir. verilir. 4. Batılı görüşe ve bilime değer veren ilk yazar ve düşünür olarak 17. …Terkib-i bent… nazım şeklinin en büyük ustası Bağdatlı bilinen …Katip Çelebi…’nin “Keşfü’z Zünun” adlı bir Ruhi’dir. Bu nazım şeklinde her bent arasında değişen veya bibliyografya kitabı vardır. değişmeyen vasıta beyitleri vardır. Tanzimat döneminde de Ziya 5. Katip Çelebi’nin ünlü coğrafya kitabının adı Paşa bu nazım şekliyle başarılı ürünler vermiştir. Baki ünlü …Cihannüma…’dır …Kanuni Mersiyesi…’ni bu nazım şekliyle yazmıştır. 6. Türk mizah ve hiciv edebiyatının şaheserlerinden olan 18. Rubai ve Tuyuğ ...tek... dörtlükten oluşur. “Hamame”nin yazarı …Şeyhi…’dir. 19. Tuyuğ halk edebiyatında ...mani...nin karşılığıdır. 7. 15.yy’ın kaside ve hiciv ustası olan ...Nefi… hicve düşkünlüğü 20. Ali Şir Nevai “Muhakemetü'l Lügateyn” adlı eserinde yüzünden öldürülür. Bu sanatçı “Siham-ı Kaza” adlı eseriyle Türkçenin ...Farsça...dan üstün olduğunu göstermeye çalışmıştır. ünlenmiştir. 21. ...Hayriyye... 17. yy şairlerinden Nabi’nin mesnevi biçiminde 8. 15. yy Divan edebiyatı düzyazı ustalarından olan Mercimek yazdığı, öğüt veren sosyal, didaktik bir eserdir. Ahmet’in …Kabusname… adında “Öğütler Kitabı” anlamına 22. Çağatay edebiyatının en ünlü şairlerinden olan …Ali Şir gelen mesnevisi vardır. Nevai.. ilk şairler tezkiresi olan “Mecalisü'n Nefais”in sahibidir. 9. Divan edebiyatında didaktik şiirin en büyük ustası olan 23. 14. yy’ın şairlerinden olan …Ahmedi… “İskendername” adlı Nabi'nin mesnevilerinin adı: Hayriye ve Hayrabâd mesnevinin sahibidir. 10. Türkiye Türkçesini başlatan ilk şair olarak kabul edilen Aşık 24. Divan şiirinin kurallarına ve söz sanatlarına sıkıca bağlı olan Paşa'nın ünlü mesnevisinin adı …garipname…dir. …Baki… dindışı şiirler yazmıştır. “Kanuni Mersiyesi” adlı ünlü 11. Hz. Muhammed’in hayatını anlatan eserlere …siyer… adı bir terkib-i bendi vardır. verilir. 25. Divan edebiyatında şairlerin şiirlerini toplandığı kitaba 12. Müstezatın nazım birimi …beyit…tir. …divan… verilen ad. 13. Divan edebiyatında ...nesir..., şiirin gölgesinde .kalmıştır. 26. Gazellerinde “Malumdur benim sühanım mahlas istemez.” 14. Divan edebiyatında beyitler arası konu bütünlüğü diyerek haklı olarak övünen …Nedim… aynı zamanda “şarkı” …aranmaz… türünün yaratıcısıdır. 10 27. “Mesnevi” adlı eseri olan …Mevlana…, hoşgörülü 45. Fuzuli’nin sosyal aksaklıkları dile getiren ve ilk edebî düşünceleriyle tüm insanları bir araya getirmeye çalışan bir mektup sayılan eseri …Şikâyetname…’dir. düşünce adamımızdır. 46. …Nedim…, “Mahallileşme” akımını başlatan, İstanbul’u ve 28. Azeri lehçesi ile yazdığı şiirlerinde platonik aşkı işleyen İstanbul Türkçesini şiirimize getiren şairimizin adı. …Fuzuli… 16.yy’ın en büyük lirik şairidir. “Su Kasidesi, 47. Türk edebiyatındaki ilk hamsenin sahibi olan …Ali Şir Şikâyetname, Hadikatü’s Süeda” adlı eserlerin sahibidir. Nevai… “Muhakemetül Lügateyn” adlı eserinde Türkçeyi devrin 29. Divan edebiyatında iyi nesir yazılarına …inşa… adı verilir. dilleri ile karşılaştırmış; Türkçe ile de güzel ve bilimsel eserler 30. Divan edebiyatında "Sebk-i Hindi" akımının en büyük verilebileceğini savunmuştur. temsilcisi olan …Şeyh Galip… alegorik bir dile sahiptir. Bu 48. Divan edebiyatının en kuvvetli hiciv örneği sayılan eser sanatçı Divan edebiyatının son büyük temsilcisi sayılmaktadır. …Harname…’dir. 31. …Nabi… “Tuhfetü’l Haremeyn” adlı gezi kitabının 49. “Şairler Sultanı” olarak anılan …Baki… 16. yy. Divan yazarıdır. edebiyatı şairimizdendir. 32. Divan edebiyatında ...göz... için uyak anlayışı hakimdir. 50. Divan edebiyatında şiir ağırlıklı bir yer tutar, ...nesir… ikinci 33. Divan edebiyatında daha çok tam ve ...zengin... uyak plandadır. “Sade, orta ve süslü” olmak üzere üçe ayrılır. kullanılmıştır. 51. Murabba ve şarkının nazım birimi …dörtlük…tür. 34. Divan edebiyatında beyit nazım birimiyle yazılan ve beyit 52. Her beyitte aynı konudan bahseden gazele …yekahenk… adı sayısı 5-15 olan nazım şekline …gazel… denir. verilir. 35. Divan edebiyatında beş mesneviye …hamse… adı verilir. 53. Her beyti aynı derecede güzel olan gazele …yekavaz… adı 36. Tek dörtlükten oluşan nazım şekillerinden biri olan verilir. …rubai…nin kendine özgü 24 kalıbı vardır. Aşk, tasavvuf, 54. Kıta ve müstezatın nazım birimi …beyit…tir. felsefe, hayatın geçici oluşu gibi konular işlenir. Edebiyatımızda 55. Allah’a yalvarmak için yazılan kasidelere …münacat… adı Ömer Hayam ve Yahya Kemal Beyatlı bu nazım şekliyle güzel verilir. şiirler yazmıştır. 56. 37. Bir şairin başka bir şairin şiirini konu ve biçim yönünden Tazarruname gibi eserler ...mesnevi... nazım şekliyle yazılmıştır. örnek alarak aynı ölçü, aynı uyak ve aynı redifle yazdığı benzer 57. şiire …nazire… adı verilir. …muhammes… adı verilir. 38. Şarkının üçüncü dizesine …miyan… adı verilir 58. Divan şiirinde “...parça... güzelliği” önemsenmiştir. 39. Beyitlerden oluşan nazım şekillerinden olan …müstezat…. 59. Gazelleriyle ün salmış olan Baki'nin, ölümü üzerine mersiye nazım biçimi bir gazeli oluşturan beyitlerdeki dizelerin arasına yazdığı padişah …Kanuni…’dir. kısa dizeler ekleyerek oluşturulur. 60. Müseddes ...altı... beyitten oluşan bir nazım biçimidir. 40. Beyitlerden oluşan nazım şekillerinden biri olan …kıta...da 61. Mevlevi tarikatı şeyhlerinden olan …Şeyh Galip… felsefi ve toplumsal konular işlenir. Bu nazım biçimi Halk zamanının Galata Mevlevihanesi’nde yaşamış ve burada eserler edebiyatındaki dörtlükle genellikle karıştırılır. vermiştir. 41. Divan edebiyatının en büyük tarihçisi olan …Naima…’nın 62. Kasidede şairin kendisini ve sanatını övdüğü bölüme kendi adıyla anılan bir eseri vardır. …fahriye… adı verilir. 42. …Şeyhi…’nin en ünlü eseri “Hüsrev ü Şirin”dir. 63. Divan edebiyatında aynı şairin yazdığı beş hikayeden oluşan 43. “Beng ü Bade” adlı eserinde Kerbela Olayı'nı mükemmel bir beş mesneviye …hamse… adı verilir. şekilde işleyen sanatçımızın …Fuzuli…’dir. 64. …Naat…, Hz. Muhammed’i övmek için yazılan şiirlere 44. Divan edebiyatında bir nazım biçimi olan ...mesnevi… aa- verilen isimdir. bb-cc-dd... şeklinde kafiyelenir. Arap ve Türk edebiyatına 65. İskender’i anlatan ve ahlak ile ilgili öğütler veren 10.000 İranlılardan geçmiştir. Öyküleme gerektiren konular bu türde beyitlik mesnevinin adı …İskendername…’dir. işlenmektedir. 66. Kalemini kılıç gibi kullanan ve söz sanatında eşsiz bir güce İskendername, Beşer dizelik Harname, beyitlerden Kabusname, oluşan sahip olan …Nefi… 17. yy hiciv ustasıdır. 11 Garipname, nazım biçimine 67. Divan edebiyatında ilk defa dindışı konular işleyen …Hoca 75. Bize İran edebiyatından geçmiş olan …rübai… dört dizeden Dehhani…’nin “Selçuklu Şehnamesi”ni yazdığı söylenir. oluşur. Aruz ölçüsünün kendine özgü kalıplarıyla yazılır. 68. Divan edebiyatında nazım biçimleri genellikle …İran… Genellikle felsefeyle ilgili düşünsel temalar işlenir. edebiyattan alınmıştır. 76. Musammatın bir türü olan …murabba… dörtlük nazım 69. Divan edebiyatında sanatçılar ...mazmun... adı verilen birimiyle oluşturulur. Bu nazım şekline bestelenmiş şarkı da kalıplaşmış birtakım benzetme ve mecazlar kullanmıştır. “Boy” denir. için “servi”, “kirpik” için “ok” demişlerdir. 77. Terkib-i bentte değişen, terci-i bente ise değişmeyen beyte 70. Divan edebiyatında nesir türündeki ürünlerin toplu olarak …vasıta… adı verilir. bulunduğu eserlere …münşeat… adı verilir. 78. Başka bir şairin yazdığı gazelin her beytinin dizeleri arasına 71. Batılıların "Hacı Kalfa" olarak tanıdıkları …Katip Çelebi… ikişer ya da üçer mısra eklenerek oluşturulan nazire çeşidine bir bilim adamıdır. Divan edebiyatı nesir ustalarından olan bu …taştir… adı verilir. sanatçının Arapça olarak yazdığı “Keşfü’z Zünun” da birçok 79. Halk edebiyatında türkü ve koşmanın karşılığı olan …şarkı… bilim dalı ile ilgili 1450 kitabı tanıtır. nazım şeklinin en tanınmış şairi Nedim ve Yahya Kemal’dir. 72. Kasidenin içine yerleştirilen gazele …tegazzül… denir. Divan edebiyatına Türkler tarafından kazandırılmıştır. 73. Gazel, kaside gibi nazım şekilleri ...Arap… edebiyatından Türk edebiyatına geçmiştir. 74. Rubai ve tuyuğ ...tek... dörtlükten oluşan nazım biçimleridir. 12 EDEBÎ AKIMLAR 1. Yunan ve Latin edebiyatlarına bağlı olan …klasisizm… 11. “Kırmızı ve Siyah, Vadideki Zambak, Müfettiş” gibi eserler akımı, Descartes’in “akılcı” felsefesi ışığı altında gelişmiştir. …realizm… akımının etkisiyle yazılmıştır. 2. “Meyhane, Nana, Germinal” gibi eserlerin yazarı …Emile 12. Realizmin şiire uygulanmış biçimine …parnasizm… denir. Zola…’dır. Bu akımın önemli temsilcileri Lisle, Heredia, Coppee gibi 3. Realizmden etkilenen Fransız yazarlarından olan …Balzac…, yazarlardır. “Goriot Baba, Vadide Zambak” gibi eserlerin sahibidir. 13. …Klasisizm… akımında seçkin ve soylu insanlar ele alınmış; 4. …Romantizm… akımına bağlı sanatçılar, eserlerinde “Sanat sanat içindir.” anlayışıyla hareket edilmiştir. “İnsan kişiliklerini gizlememiş; dış dünyaya, milli tarih ve renklere, örf doğası ve sağduyu” bu akımın önem verdiği kavramlardır. ve adetlere önem vermişlerdir. Bu akımın etkisi ile yazılmış 14. Realizmden etkilenmiş ve durum öykücülüğünün kuramcısı eserlerde ak-kara çatışması hâkimdir. olan ünlü Rus yazarı …Çehov…’dur. 5. …Parnasizm… akımına bağlı sanatçılar şiirde gözlem ve 15. Moliere, Boileau ve La Fontaine gibi Fransız yazarlar tarihe ...klasisizm… akımından etkilenmişlerdir. önem vermişlerdir. Nazım şekli olarak soneyi kullanmışlardır. Bu akımın edebiyatımızdaki temsilcileri Yahya 16. Baudelaire …sembolizm… akımının etkisiyle şiirde biçim Kemal ve Tevfik Fikret'tir. kusursuzluğuna önem vermiş; açıklıktan kaçınmış ve kapalılığa 6. Romantizmden etkilenmiş Alman sanatçı …Schiller…’in en yönelmiştir. önemli eseri, “Wilhelm Tell”dir. 17. …Realizm… akımına bağlı sanatçılara göre roman, “Uzun 7. …Natüralizm… akımında olaylar ve kişiler bir bilim adamı bir yol üzerinde dolaştıran ayna gibidir. Bu ayna yol üzerinde iyi gözüyle incelenmiş ve veya kötü, güzel veya çirkin her ne varsa aynen aksettirir.” “deneysel roman” türü meydana getirilmek istenmiştir. 18. Nesnellikten öznelliğe, somuttan soyuta, açıktan kapalılığa 8. Sembolizme yakın olan …empresyonizm… akımında dünya yönelen …sembolizm… akımı sanatçıları, müzik ve ahenge sadece edinilen “izlenimlerle” anlatılır. Rilke, Rimbaud, Verlaine önem vermişlerdir. gibi şairler bu akımın etkisiyle şiirler yazmışlardır. 19. 9. Edebiyatımızda …sembolizm… akımının en önemli …Natüralizm… yalnız gözlemlerden değil bilimsel deneylerden de yararlanma amacı güden bir edebiyat akımıdır. temsilcileri Ahmet Haşim ve Ce nap Şehabettin’dir. Bu akımda determinizm edebiyata uygulanmıştır. 10. …Sürrealizm…, Freud’un görüşlerine dayanır ve “bilinçaltı” 20. …Hümanizm… akımında ayrım gözetilmeden “bütün dünyasını anlatmaya çalışıw. insanlığa” seslenilmiştir. Ortaçağ’ın baskıcı sistemlerine karşı 13 özgürlük savunulmuştur. Bu akımın en büyük sanatçıları: Dante, 26. “Cromwell” adlı dramının önsözünde romantizmin ilkelerini Petrarca ve Boccacio'dur. açıklayan bu Alman sanatçı …Victor Hugo…’nun en ünlü eseri: 21. Romantizmden etkilenmiş Alman yazar …Goethe…’nin "Notre Dame'ın Kamburu"dur. “Genç Werther’in Acıları” adlı eseri gençler arasında büyük 27. “Hind Tarzı” denilen …Sebkihindi… akımının Divan yankı uyandırmıştır. edebiyatındaki en büyük temsilcisi Şeyh Galip'tir. 22. “Dışavurumculuk” diye tanımlanan …ekspresyonizm… 28. doğayı ve insanı mizaca göre anlatır. Kafka, T.S.Eliot, Joyce gibi …egzistansiyalizm… yazarlar bu akımın temsilcileridir. tanımlanabilir. Sartre, Camus gibi sanatçılar bu akımın 23. Empresyonizme tepki olarak doğan …kübizm… akımı daha temsilcileridir. çok “resim” alanında görülür. 29. ...Soyaçekim... natüralizmde önemle üzerinde durulan 24. “Kuralsızlık kuraldır.” ilkesinin benimsendiği …Dadaizm… kavramlardan biridir. akımının temsilcisi T.Tzara’dır. 30. Edebiyatımızda klasisizmin temsilcilerinden biri olan 25. Klasisizmden etkilenmiş olan bu ünlü Fransız komedi yazarı …Ahmet Vefik Paşa…’nın “Şecere-i Türk” adlı çevirisi vardır. İnsanın varlığını akımı ve özgürlüğünü kısaca savunan “varoluşculuk” diye …Moliere…’in “Gülünç Kibarlar, Tartuffe, Hastalık Hastası” gibi eserleri çok bilinmektedir. BATI EDEBİYATI 1. “İlyada ve Odysseia” adlı doğal destanın Antik Yunan 11. ...Racine… Fransız edebiyatında klasisizmin ve trajedi döneminde yetişmiş dünyaca ünlü yazarı …Homeros…’dur. türünün en büyük temsilcisidir. “Andromaque” adlı eseri vardır. 2. Politikacı bir filozof olan …Platon..., Sokrates’in öğrencisidir. 12. Fransız edebiyatında şair, romancı ve oyun yazarı olarak Bu filozofun “Devlet, Sokrates’in Savunması” gibi eserleri çok tanınan …Victor Hugo… “Cromwell” adlı dramının önsözünde meşhurdur. “romantizmin ilkelerini” ortaya koymuştur. 3. İlk büyük komedi şairi olan Yunanlı sanatçı 13. “Roman dediğin bir uzun yol üzerinde dolaştırılan bir …Aristophanes…, “Eşek Arıları” eseri ile tanınmaktadır. aynadır.” 4 Fabl türünün kurucusu ünlü Antik Yunan sanatçılarından olan …Stendhal…’ın “Kırmızı ve Siyah, Parma Manastırı” gibi …Aisopos…’dur. eserleri vardır. 5. İlk büyük trajedi yazarlarından olan …Aiskhylos… Antik 14. Rus edebiyatının ilk büyük roman, öykü ve tiyatro yazarı Yunan’da yaşamıştır. Bu sanatçı “Yalvaran Kızlar” adlı eseri ile sayılan …Gogol… “Ölü Canlar, Müfettiş” gibi realist eserler tanınmaktadır. ortaya koymuştur. 6. Antik Yunan trajedisinin önemli isimlerinden olan şair 15. Rus edebiyatının en önemli öykü yazarı …Çehov…’dur. …Euripides…, insan kavramı üzerinde çokça durmuştur. Tiyatro alanında da eserler veren bu sanatçının “Vanya Dayı, 7. Klasik trajedinin kurucularından olan Dante “…İlahi Martı, Vişne Bahçesi” gibi oyunları vardır. Komedi…” adlı eserinde öbür dünyada yaptığı yedi günlük 16. J.J. Rousseau Fransız ihtilali’ne düşünsel yönden katkıları gezinin öyküsünü anlatır. olan bir sanatçıdır. Halk egemenliği, eşitlik ve özgürlük 8. …Puşkin…, Rus edebiyatında romantizmi eserlerine başarıyla temellerine dayanan yeni bir toplum düzeni tasarlamıştır. uygulamış önemli bir sanatçıdır. Bu sanatçının “Yüzbaşının “Toplum Kızı” adlı eseri vardır. “...Emile...” adlı çocukların eğitimi ile ilgili bir eseri de vardır. 9. “Kurtarılmış Kudüs” adlı yapma destanın yazarı olan 17. …Tasso…, İtalyan edebiyatının en önemli epik şairlerindendir. yazarlarındandır. Romantizmin etkisinde olan bu yazarın 10. İnsanları hümanist bir açıdan ele alan ve özgür düşünmenin “Wilhelm Tell” adlı dramı çok ünlüdür. öncülerinden olan …Montaigne…, Batıda “deneme” türünün 18. Yapıtlarının tümüne "insanlık Komedisi", adını veren kurucusudur. …Balzac…, realizmin önemli temsilcilerindendir. “Vadideki 14 sözüyle Sözleşmesi, ..Schiller…, realizmin İtiraflar” Alman öncülerinden gibi edebiyatının eserlerinin en büyük sayılan yanında dram Zambak, Eugenie Grandet, Goriot Baba” bu yazarın önemli 31. “Çılgın Orlanda” adlı yapma destanın sahibi olan romanlarıdır. …Ariosto…, İtalyan rönesansının en önemli adlarındandır. 19. Amerikan edebiyatının dünyaca tanınmış romancılarından 32. olan …Hemingway… “Silahlara Veda, Çanlar Kimin için …Daudet… “Değirmenimden Mektuplar” adlı eseri ile tanınır. Çalıyor, İhtiyar Adam ve Deniz” adlı romanları meşhurdur. 33. İngiliz edebiyatının realist sanatçılarından olan …Dickens…, 20. …Poe…, “Anabel Lee” adlı şiirin sahibidir. Amerikan “Picwick’in Kağıtları” adlı eseriyle ün kazanmıştır. Daha edebiyatında sembolizmin en büyük temsilcisi olan bu sanatçının sonraları bu sanatçı “David Copperfield, İki Şehrin Hikayesi, “Morg Sokağı Cinayeti” adlı öyküsü ünlüdür. Oliver Twist” adlı eserleriyle ününü pekiştirmiştir. eser canlılık ile kendisini okutmayı bilmiştir. “Monte Kristo Kontu, yazar. Üç Silahşörler, Demir Maskeli Adam bu sanatçının en önemli sayılmaktadır. romanlarıdır. 35. Alman edebiyatının romantik temsilcilerinin başında gelen 22. Amerikan edebiyatının dünyaca ünlü romancısı olan …Goethe…, lirik ve felsefi şiirler yazmıştır; “Faust” adlı …London… “Beyaz Diş, Martin Eden, Vahşetin Çağrısı” adlı eserinde kendi hayat görüşünü dramatize etmiştir. romanlarıyla ün kazanmıştır. 36. Rus edebiyatının en ünlü realist yazarlarından olan 23. Lirik şiir türünde Antik Yunan edebiyatının önde gelen …Tolstoy…’un “Savaş ve Barış, Anna Karanina” gibi romanları şairlerinden olan …Sappho… genç kızların eğitimi için çok dünyaca ünlüdür. çalışmıştır. 37. “Yapıtlarımız kendimizi değil, başkalarını anlatmak içindir.” 24. Antik Yunan edebiyatının ünlü trajedi yazarı olan diyerek realizmin kurucusu ve en büyük temsilcisi kabul edilen …Sophokles…’in “Kral Oidipus” adlı eseri vardır. Fransız sanatçı …Flaubert…’in “Madame Bovary” adlı romanı 25. Roma’da “Stoe” akımının en önemli temsilcisi olan çok ünlüdür. …Seneca… “Diyaloglar, Öfke, Mektuplar” adlı eserleri ile 38. “Ana, Benim Üniversitelerim” adlı eserlerin sahibi olan ünlü tanınmaktadır. realist Rus yazar …Gorki…’dir. 26. Latin edebiyatının dünyaca ünlü söylevcilerinden olan 39. Amerikan edebiyatının en büyük mizah ustası olan …Çiçero… “hitabet” denilince akla ilk gelen isimdir. “Dostluk, …Twain…, “Tom Sawyer’in Maceraları” adlı eserin sahibidir. Cumhuriyet” bu sanatçının eserlerinden bazılarıdır. 40. Amerikan veren olan şövalye romanlarını yermek amacıyla “Don Kişot” romanını Üzümleri…, çok yazarlarından yazarlarından olan …Dumas… eserlerindeki sürükleyicilik ve …Gazap en natüralist 34. İspanyol edebiyatının en önemli ismi olan …Cervantes... 27. edebiyatının edebiyatının romantik 21. Fransız Fransız edebiyatının ünlü Bu sanatçı Montaigne’den Batıda sonra modern romanın kurucusu tanınmış en büyük denemeci …Bacon…’dur. İngiliz olan bu sanatçı aynı zamanda devlet romancılarından olan J.Steinbeck’in ünlü bir eseridir. adamı ve filozoftur. “Tümevarım” yöntemi üzerinde önemle 28. Tiyatro denince dünyada akla ilk gelen isim olan İngiliz durmuştur. sanatçı …Shakespeare…’in “Romeo ve Juliet, Hamlet, Kral 41. Fransa’da romantizmin ilk şairi olarak kabul edilen Lear, Othello” gibi dramları dünyaca ünlüdür. Lamartine’nin en önemli romanı …Graziella…’dır. 29. Klasisizmin ilkelerini uygulayan ilk büyük Fransız trajedi yazarı …Corneille…’nin en önemli eseri “Le Cid”dir. 30. Dünya edebiyatının ilk öykücüsü sayılan bu sanatçı …Boccacio… “Decameron” adlı yapıtıyla tanınmaktadır. 15 Tanzimat Edebiyatı 1. …Tercüman-ı Ahval… gazetesinin yayın hayatına başlaması 9. Namık Kemal’in …İntibah… romanında Ali Bey adında bir Tanzimat edebiyatının başlangıcı olarak kabul edilir. gencin Mahpeykar adlı bir kadına olan aşkı ve entrikalarla dolu 2. Tanzimat edebiyatında …aruz… ölçüsü kullanılmıştır. yaşamı anlatılmaktadır. 3. …Deneme… türü edebiyatımıza ilk defa Tanzimat edebiyatı 10. Divan edebiyatında eski edebiyatı savunan tek sanatçı olan döneminde girmiştir. Nurullah Ataç'ın "Günlerin Getirdiği" adlı Muallim Naci, …Demdeme… adlı eserini R. Mahmut Ekrem’in eseri bu türün başarılı örneklerindendir. eserine karşılık yazmıştır. 4. Tanzimat edebiyatı döneminde etkili olan akımlar: 11. İlk realist yazarlarımızdan olan Samipaşazade Sezai …Klasisizm, Romantizm, Realizm… …Sergüzeşt… romanında Dilber adlı bir cariyenin serüvenini 5. Klasisizmin etkisinde olan …Şinasi… dilde sadeleşme anlatmaktadır. hareketinin öncüsüdür. Bu sanatçımızın "Durub-ı Emsal-i 12. “Şair-i Azam” adıyla anılan Abdülhak Hamit'in eşinin Osmaniye" adlı atasözü derlemesi vardır. ölümünden duyduğu acıyı …Makber… adlı şiirinde dile 6. Tiyatroda eğlenceyle sosyal faydayı birleştirip tiyatroyu getirmiştir. “faydalı bir eğlence” olarak niteleyen …Namık Kemal…, 13. Eski edebiyat taraftarı olan Muallim Naci ile uyak anlayışı Abdülhak Hamit’ten farklı olarak tiyatrolarını oynanmak için konusunda tartışan R.M.Ekrem “…Kulak… için uyak” anlayışını yazmıştır. benimsemiştir. 7. Tanzimat edebiyatının en üretken yazarı olan ….Ahmet Mithat 14. Tanzimat edebiyatı sanatçıları yeni konuları …divan… Efendi… romanlarında ve hikâyelerinde “deyip de geçmeyelim” edebiyatı nazım şekilleriyle kaleme almıştır. diye başlayan ve olayın akışını kesen yığınla bilgi verir. Bu 15. Tanzimat edebiyatının 1. döneminde dil genellikle ..sade..dir. sanatçımızın "Avrupa'da Bir Cevelan" adlı gezi kitabı vardır. 16. Tanzimat şiirinde Divan şiirinin aksine konu …bütün…lüğü 8. “Gülnihal, Zavallı Çocuk, Akif Bey, Zoraki Tabip, Afife vardır. Anjelik” adlı eserler …tiyatro… türünde yazılmıştır. 17. …Tiyatro… türü, 1. dönemde daha çok yaygınken 2. dönemde 16 siyasi baskılar nedeniyle fazla yaygınlık kazanamamıştır. Bundan dolayı sanatçılar 2. dönemde bu tür 38. “Demdeme, Eşber, Talim-i Edebiyat” adlı eserler Tanzimat eserlerini okunmak için yazmışlardır. edebiyatı …ikinci… dönem sanatçılarına aittir. 18. Celalettin Harzemşah (Namık Kemal), Çok Bilen Çok 39. Şemsettin Sami …Orhun… Abidelerini Türkiye Türkçesine Yanılır (Recaizade Mahmut Ekrem), Nesteren (Abdülhak Hamit) aktarmıştır. gibi eserler …tiyatro… türünde yazılmıştır. 40. İlk resmi gazetemizin …Takvim-i Vekayi…’dir. 19. “Jön Türk, Taaşşuk-ı Talat ve Fitnat, Araba Sevdası” adlı 41. 17 yy’da Fransa’da ortaya çıkan ve Tanzimat döneminde eserler …roman… türünde yazılmıştır. Şinasi ve A. Vefik Paşa'nın etkilendiği akım …Klasisizm…dir. 20. “Şerare, Hacle, Pejmürde, Vaveyla” adlı eserler …şiir… 42. …Makber…, Abdulhak Hamit Tarhan’ın veremden ölen türünün örnekleridir. karısı için yazdığı lirizm ve tezat dolu şiiridir. 21. Tanzimat edebiyatının 1. döneminde “Sanat …toplum… 43. “Letaif-i Rivayet” …Ahmet Mithat Efendi… tarafından içindir.” anlayışını benimsemiştir. yazılmıştır. 22. Tanzimat döneminde edebiyatımıza giren türlerden birinin 44. Ziya Paşa’nın Divan şiirini yücelterek Halk şiirini kötülediği adı. …Makale, roman, deneme, eleştiri… antolojisinin adı …Harabat…’tır. 23. “Tercüman-ı Ahval Mukaddimesi” …makale… türünün ilk 45. İlk realist romanımız …Araba Sevdası…’dır. örneği kabul edilmektedir. 46. Agah Efendi ile beraber ilk özel gazetemizi çıkartan yazar 24. “Tahrib-i Harabat” …eleştiri… türünün ilk örneklerindendir. …Şinasi…’dir. 25. Tanzimat dönemi edebiyatının 2. döneminde “Sanat 47. “Vuslat, Şemsa, Afife Anjelik, Atala...” gibi eserler …sanat… içindir.” anlayışını benimsemiştir. …Recaizade Mahmut Ekrem… tarafından yazılmıştır. 26. Şinasi’nin “Müntehabat-ı Eşar” adıyla …şiir… türünde bir 48. Ziya Paşa, …Şiir ve İnşa… makalesinde Divan şiirini, Türk eseri vardır. şiiri olarak kabul etmez; Halk şiirini Türk şiiri olarak görür. Bu 27. …Ziya Paşa… “Şiir ve İnşa” adlı eleştirisinde Halk makale edebiyatımızın ilk eleştirilerindendir. edebiyatını; “Harabat” antolojisinde de Divan edebiyatını 49. …Ziya Paşa…, Bağdatlı Ruhi’ye nazire olarak yazdığı savunarak yeni ile eski arasında bocalayan bir sanatçı olarak terkib-i bent ve terci-i bentleriyle ünlü Tanzimat sanatçımızdır. tanınmıştır. 50. Namık Kemal ünlü “...Hürriyet... Kasidesi” adlı şiirinde o 28. …Cezmi… ilk tarihi romanımızdır. dönem için yeni olan “birlik, beraberlik ve demokrasi” ile ilgili 29. …Karabibik… köy gerçeğini anlatan ilk romanımızdır. kavramlar üzerinde durmuştur. 30. Ziya Paşa’nın “Defter-i Amal” adlı eseri …anı… türünün 51. Ahmet Mithat Efendi’nin …Esaret… hikayesi, Tanzimat güzel bir örneğidir. hikaye ve romanlarında çokça kullanılan esirlik ve insan ticareti 31. Tanzimat edebiyatında realizmden natüralizme geçişin konusu üzerine yazılmış olan ilk eserdir. öncüsü olan …Nabizade Nazım… eserlerinde köy yaşamını 52. Moliere’den çevirdiği “Zoraki Tabip” adlı eseriyle tanınan anlatmıştır. Bu sanatçımızın “Zehra” adlı bir romanı vardır. sanatçımızın …Ahmet Vefik…’tir. 32. …Sahra… ilk pastoral şiirimizdir. 53. “En güzel eserim.” dediği “Fitnen” adlı eserini de diğer 33. Bursa valisiyken tiyatro binası yaptırarak Moliere'den yaptığı tiyatrolarında olduğu gibi “sahneye konulmak amacıyla” değil çevirilerini burada oynatan …Ahmet Vefik Paşa…’nın “Lehçe-i “okunmak” için yazan sanatçımız …Abdülhak Hamit…’tir. Osmani” adlı sözlüğü vardır. 54. Edebiyatımızda ilk makale “…Mukaddime…” adıyla 34. Tanzimat döneminde Servet-i Fünun edebiyatının temellerini Tercüman-ı Ahval gazetesinde yayımlanmıştır. atan 55. İlk köy romanımız olan “Karabibik”in …Nabizade Nazım… Recaizade Mahmut Ekrem, Muallim Naci'nin Demdeme’sine karşı …Zemzeme…’yi yazmıştır. tarafından yazılmıştır. 35. "Küçük Şeyler, Zavallı Kız" adlı eserler …öykü… türünün 56. Tek perdelik komedi olan ilk yerli tiyatromuz ..Şair örnekleridir. Evlenmesi..’dir. 36. Tanzimat edebiyatının 2. döneminde siyasi baskı nedeniyle 57. Teodor Kasap tarafından çıkarılan ilk mizah dergisi daha çok …bireysel… konular işlenmiştir. …Diyojen…’dir. 37. Namık Kemal “ …Vatan… şairi” olarak anılmaktadır. 17 58. Lehçe-i Osmani (Ahmet Vefik Paşa), Kamus-i Alam 68. Tanzimat şiirinde …aruz… ölçüsü kullanılmıştır. (Şemsettin Sami), Lügat-i Naci (Muallim Naci) Tanzimat 69. Tanzimat edebiyatında Divan edebiyatındaki “Parça güzelliği” döneminde yazılmış ...sözlük…lerdir. anlayışının aksine “...Bütün... güzelliği”ne önem verilmiştir. 70. Divan edebiyatında sanatçılar, seçkin kişiler için eser vermiş; 59. …Küçük Şeyler…, Tanzimat edebiyatının 2. döneminde Tanzimatçılar ise ...halk... için yazmayı amaçlamışlardır. yazılan ve batılı anlamda ilk öykümüz kabul edilen eserdir. 71. …Şinasi… şiirlerinden yaptığı seçmeleri “Müntehabat-ı Eşar” adlı 60. İlk tezli romanımız …Zehra…’dır. eserinde toplamıştır. 61. …Kamus-i Türkî…, Şemsettin Sami tarafından yazılmıştır ve 72. R. Mahmut Ekrem’in Muallim Naci ile başlattığı “göz için mi kulak Türkçenin ilk sözlüğü olarak kabul edilir. için mi uyak” tartışması …Servet-i Fünun… edebiyat topluluğunun 62. Edebiyatımızda realizmin başarılı bir örneği olan, kırsal oluşmasına katkıda bulunmuştur. kesim gerçeğine ilk kez değinen …Karabibik… romandan çok 73. Tanzimat edebiyatında şiirden sonra en çok önem verilen uzun hikaye özelliklerine sahiptir. Kişileri bulundukları çevreye …tiyatro… türüdür. Zavallı Çocuk (N. Kemal), Afife Enjelik (R. göre anlatır. Mahmut Ekrem) bu türün güzel örnekleridir. 74. Paris’te Bir Türk (Ahmet Mithat), Cezmi (Namık Kemal), Sergüzeşt 63. Tanzimat edebiyatı döneminde …divan… edebiyatı nazım (Samipaşazade Sezai) adlı eserler …roman… türünde yazılmıştır. şekilleri kullanılmaya devam edilmiştir; ancak bu nazım 75. Tanzimat edebiyatında en çok kullanılan …şiir… türünün başarılı şekilleriyle yeni kavram ve konular işlenmiştir. bazı örnekleri şunlardır: Nağme-i Seher (R.M. Ekrem), Belde (Abdülhak 64. Tanzimat edebiyatında pek fazla kullanılmayan ..anı.. Hamit), Ateşpare (Muallim Naci)... türünün güzel örnekleri şunlardır: Ömer’in Çocukluğu (Muallim 76. Tanzimat edebiyatında az da olsa ...hece… ölçüsüyle şiirler Naci), Defter-i Amal (Ziya Paşa)… yazılmıştır. (Ziya Paşa ve Abdülhak Hamit yazmıştır). 65. İyi bir hiciv (yergi) ustası olan Ziya Paşa …Zafername… adlı 78. Abdulhak Hamit'in oyunlarının adları: Macera-yı Aşk, İçli Kız, eserinde Ali Paşa’yı över görünerek hicveder. Bu eser Sabr-ü Sebat, Nesteren, Fitnen, Eşber, Tarık, İlhan,Turhan, Hakan… edebiyatımızın ilk eleştirilerindendir. 66. İkinci dönem Tanzimat sanatçıları eserlerini …realizm… akımının etkisiyle kaleme almışlardır. 67. Tanzimat edebiyatının I. döneminde sanatçılar “Sanat ...toplum... içindir.” anlayışıyla hareket etmişlerdir. Servet-i Fünun Edebiyatı-Cevaplar 1. Servet-i Fünun topluluğu ayrıca …Edebiyatı Cedide… adıyla 8. …Halit Ziya… modern Türk romanının temellerini atmış, da anılmaktadır. edebiyatımızda realizmin öncüsü olmuştur. 2. Servet-i Fünuncular …aruz… ölçüsünü kullanmaya devam 9. Tevfik Fikret çocuklar için yazdığı …Şermin… adlı eserinde etmişlerdir. hece ölçüsünü kullanmıştır. 3. Cenap Şehabettin’in …Körebe… ve …Yalan… olmak üzere 10. Realizmin ve natüralizmin etkisinde olan …Mehmet Rauf… iki tiyatro eseri vardır. "Siyah inciler, Genç Kız Kalbi, Pençe…" adlı eserleri keleme 4. Servet-i Fünuncular dönemin siyasi koşullarından dolayı almıştır. eserlerinde 11. Tevfik Fikret'in “Rübab-ı Şikeste” adlı eseri …şiir… türünde daha çok …bireysel… konular üzerinde durmuşlardır. kaleme almıştır. 5. Servet-i Fünun döneminde …“Kulak için uyak”… anlayışı 12. …Hüseyin Cahit… Servet-i Fünun edebiyatının siyasal yönü benimsenmiştir. Hatta denilebilir ki Servet-i Fünun topluluğu olan tek yazarıdır. Eleştirileriyle tanınan bu sanatçımızın "Hayat- "uyak anlayışı" tartışmalarının sonucunda oluşmuştur. ı Muhayyel" adlı öyküsü vardır. 6. Servet-i Fünun şairleri "şiirde gerçekçilik" denen 13. Hüseyin Cahit'in Servet-i Fünun dergisinin kapanmasına …Parnasizm… akımından etkilenmişler, ayrıntılı ve canlı sebep olan …Edebiyat ve Hukuk… adlı makalesidir. betimlemeler yapmışlardır. 14. Mensur şiirin ilk örneklerini veren …Halit Ziya…’nın" Kırık 7. Servet-i Fünun döneminde “…Mensur… şiir” türünün ilk Hayatlar, Sefile, Nedime, Bir , Ölünün Defteri" gibi romanları örnekleri verilmiştir. 18 ünlü iki romanı olan “Mai ve Siyah ile Aşk-ı Memnu”un 27. Halit Ziya'nın "Kırk Yıl, Saray ve Ötesi" adlı eserleri …anı… gölgesinde kalmıştır. türünde yazılmıştır. 15. Tevfik Fikret edebiyatımızda …Parnasizm… akımın başarılı 28. Servet-i Fünun romancıları …realizm… akımının etkisiyle temsilcilerinden biri olmuştur. eserlerinde 16. Servet-i Fünun sanatçıları dönemin siyasi baskılarından "gerçeğe" uygun olarak yapmışlardır. dolayı …"Sanat sanat içindir."… görüşüyle hareket etmişlerdir. 29. Sanat hayatının ilk dönemlerinde parnasizmin etkisinde kalan 17. Servet-i Fünuncular nazım birimi olarak "beyit" değil …Cenap Şahabettin… daha sonraları sembolizmin güçlü …dize… kullanmışlardır. temsilcilerinden biri olmuştur. Şiirlerinde nükteye, sanatlı 18. Servet-i Fünun döneminde oldukça …ağır… bir dil söyleyişlere ve söz oyunlarına sıkça yer vermiştir. Şairin ayrıca kullanılmıştır. makalelerini topladığı "Evrak-ı Eyyam" adlı bir eseri vardır. 19. Mehmet Rauf’un “Eylül” adlı romanı edebiyatımızda 30. Servet-i Fünun döneminde siyasi baskı nedeniyle …tiyatro… …psikolojik… roman türünün ilk örneğidir. türü sönük kalmıştır. 20.“Feda-yı Garam, Hayal İçinde, Ferdi ve Şürekası” adlı eserler 31. Hüseyin Cahit Yalçın'a ait olan "Nadide" adlı eserin türü …öykü… türünde yazılmıştır. …roman…’dır. 21. Servet-i Fünun döneminde Divan edebiyatının aksine 32. Aşkın ikinci plana atıldığı …Mai ve Siyah… romanında …bütün… güzelliği önemsenmiştir. toplumsal hayata yer verilmiş olması yapıtın en önemli 22. Servet-i Fünuncular …sembolizm… akımın etkisiyle şiirde özelliğidir. Ahmet Cemil bu romanda yalnız iç dünyasıyla değil musikiye önem vermişlerdir. bağlı bulunduğu toplumsal çevreyle de verilmiştir. 23. Servet-i Fünuncular nazmı …nesre… yaklaştırmışlardır. 33. Daha çok şiirleriyle tanınan Cenap Şehabettin …Elhanı 24. Cenap Şehabettin şiirlerini …Tamat… adlı şiir kitabında Şita… şiirinde karın yağışını adeta hissettirmektedir okura. toplamıştır. 34. Servet-i Fünun döneminde kullanılan nazım şekilleri 25. Tevfik Fikret …Sis… adlı şiirinde İstanbul'dan nefretle şunlardır: Serbest Müstezat, Terzarima, Triyole, Sone "gözleme" önem vermişler ve betimlemeleri bahseder ve bu şiiri büyük bir yankı uyandırır. 26. Sanat hayatının bir döneminde "Sanat için sanat" bir döneminde de "Toplum için sanat" görüşünü savunan …Tevfik Fikret…’in "Doksan Beşe Doğru, Tarih-i Kadim" adlı eserleri vardır. FECR-İ ATİ EDEBİYATI-BAĞIMSIZ SANATÇILAR 1. Fecr-i Ati topluluğunda …Ahmet Haşim… dışında sanat 6. Ahmet Haşim’in “Frankfurt Seyahatnamesi” adlı eseri ...gezi... değeri taşıyan şiir yazan olmamıştır. Bu sanatçımız daha sonra türünün güzel örneklerinden biridir. sanatını bağımsız olarak devam ettirmiştir. Şiirlerini “Göl 7. Ahmet Haşim ...hece… ölçüsünü hiç kullanmamıştır. Hatta bu Saatleri”nde toplamıştır. “Gurabahane-i Laklakan, Bize Göre” ölçüyü “Köylü Vezni” olarak nitelemiştir. adlı eserlerinde ise gazete yazılarını toplamıştır. 8. …Hüseyin Rahmi… Türk edebiyatının en güçlü natüralist 2. Fecr-i Aticiler daha çok ...bireysel... konuları işlemişlerdir. yazarlarındandır. Sokağı edebiyatımıza getirmiş olan bu 3. Fecr-i Aticiler ...Fransız... edebiyatını örnek almışlardır. sanatçımız Ahmet Mithat geleneğini takip ederek yüzlerce eser 4. Fecr-i Ati topluluğu üslup ve sanat anlayışında ...Servet-i vermiş ve halkı eğitmeye çalışmıştır. “Şıpsevdi” önemli Fünun... topluluğunun silik birer kopyası olmaktan romanlarından biridir. kurtulamamıştır. 9. İstiklal Marşı’mızın yazarı olan M.Akif Ersoy şiirlerini 5. Fecr-i Ati topluluğu edebiyat anlayışlarını önceden ...Safahat... adlı kitapta toplamıştır. belirleyerek ve bunu bir bildiriyle kamuoyuna duyuran ...ilk... 10. Aruz ölçüsünü ustaca kullanan …Mehmet Akif…, nazmı topluluktur. nesre yaklaştırmada ustadır. Sosyal konulara eğilen bu 19 sanatçımızın “Süleymaniye Kürsüsünde ve Fatih Kürsüsünde” 23. Fecr-i Aticiler, özellikle de Ahmet Haşim parnasizme tepki adlı şiirleri ünlüdür. olarak doğan ...sembolizm... akımından etkilenmişlerdir. 11. Eski şiiri günümüzde de yaşatmış bir şair olan …Yahya 24. Fecr-i Ati topluluğu içinde yer alan sanatçılardan biri de Kemal…’in şiirlerinde sonsuzluğa ulaşma duygusu, ölüm ...Celal... Sahir’dir. kaygısı, aşk ve lirizm başlıca temalar olarak görülür. Divan 25. Hece ölçüsüyle, yalın bir Türkçe kullanarak yurtseverlik şiirini çağdaş bir yorumla veren şiirleri de vardır. “Kendi Gök konularını işleyen …Mehmet Emin Yurdakul… Milli edebiyatın Kubbemiz, Eski Şiirin Rüzgârıyla” adlı şiir kitapları ile öncüsü sayılmaktadır. Bu sanatçımız, “Ey Türk Uyan, Türk tanınmaktadır. Sazı” adlı şiirleriyle tanınmaktadır. 12. Hüseyin Rahmi Gürpınar’ın bazı romanları şunlardır: Şık, 26. Gözlemci bir yazar olan …Ahmet Rasim… hiçbir edebi Şıpsevdi, Kuyruklu Yıldız Altında Bir İzdivaç, Mürebbiye, Hakka Sığındık, Kaynanam Nasıl topluluğa katılmamıştır. Sanatçımızın “Falaka, Şehir Mektupları, Kudurdu?, Ben Deli miyim?, Gulyabani, Utanmaz Adam, Tesadüf, Nemetşinas… Gülüp Ağladıklarım” gibi önemli eserleri vardır. 13. “Gulyabani, Tesadüf, Nimetşinas” gibi eserler Hüseyin 27. “Piyale, Hakkın Sesleri, Türk Sazı, Kendi Gökkubbemiz” Rahmi’nin ...roman... türünde eserleridir. adlı eserler …şiir… türünde yazılmıştır. 14. Emin Bülent, Ahmet Samim, Celal Sahir, Hamdullah Suphi 28. Edebiyatımızda Ahmet Rasim denilince ...fıkra... türü akla ...Fecr-i Ati... topluluğunun çok fazla tanınmayan sanatçılarıdır. gelmektedir. 15. Yahya Kemal ...Ok... şiiri dışında bütün şiirlerini aruz ile 29. Ahmet Haşim’in fıkralarını …Bize Göre… isimli kitapta yazmıştır. toplamıştır. 16. Yahya Kemal’in makaleleri şunlardır: Eğil Dağlar, Aziz 30. M. Fuat Köprülü, Yakup Kadri, Ali Canip Yöntem, Refik İstanbul Halit gibi edebiyatımızın güçlü kalemleri önce ...Fecr-i Ati... 17. Mehmet Emin Yurdakul edebiyatımızda “...milli şair...” topluluğu içinde yer almışlar, daha sonra Milli edebiyatın içinde olarak anılmaktadır. sanat hayatlarını devam ettirmişlerdir. 18. Yahya Kemal şiirlerinde …İstanbul…’un doğal güzelliklerini 31. Dili, şiirin en büyük sorunu olarak gören …Yahya Kemal… yansıtmıştır. Bu şehre büyük bir hayranlık duymuştur. “Kelimeler namusumdur.” diyecek kadar dili önemsemiştir. 19. “Kuyruklu Yıldız Altında İzdivaç” adlı eser …roman… “Edebi ve Siyasi Portreler, Aziz İstanbul” yazarın düzyazılarını türünde yazılmıştır. topladığı bazı eserleridir. 20. Fecr-i Ati topluluğunda şiirler ...aruz... ölçüsü ile yazılmıştır. 32. Ahmet Rasim’in fıkralarını topladığı ünlü eseri …Eşkali 21. Fecr-i Aticiler ...serbest müstezat... nazım şeklini geliştirerek Zaman…’dır. kullanmaya devam etmişlerdir. Ahmet Haşim edebiyatımızda bu nazım. şeklini başarıyla kullanan şairlerimizdendir. 22. Fecr-i Aticiler “Sanat ...şahsi... ve muhteremdir.” anlayışıyla hareket etmişlerdir. MİLLİ EDEBİYAT 1. Ömer Seyfettin ve arkadaşları 1911 yılında Selanik'te …Genç Kalemler... dergisi etrafında toplanarak Milli 6. Milli edebiyatın kurulmasında ve gelişmesinde önemli ol edebiyatın oynayan …Ziya Gökalp… Türkçülük düşüncesini temellerini atmışlardır. istemleştirmiştir.Bu sanatçımız “Türkçülüğün Esasları” adlı 2. Milli edebiyatçılar ulusal kaynaklara yönelmiş; ilhamlarını eseriyle tanınmaktadır. ...halk... edebiyatından almışlardır. 7. Sanat hayatına Fecr-i Ati’de başlayıp Milli edebiyatta devam 3. Edebiyatımızda ilk defa bu dönemde İstanbul dışına çıkılmış, eden …Yakup Kadri… romanlarında kuşaklar arası atışmaları, eserlerde ...Anadolu... konu olarak işlenmiştir. halk-aydın çelişkisini, toplumsal kurumlardaki yozlaşmayı 4. Milli edebiyatçılar konuşma dilinde ...İstanbul... Türkçesini işlemiştir. “Ankara, Panorama, Hep O Şarkı” bazı romanlarıdır. örnek almışlardır. 8. Siyaset adamı olan …Fuat Köprülü… Türk edebiyatını ve 5. Milli edebiyatın öncülerinden olan …Ali Canip…’in Türk tarihini bilimsel yöntemlerle inceleyen ilk yazarımızdır. “Geçtiğim Yol” adlı şiiri vardır. 20 “Türk Edebiyatı Tarihi, Türk Saz Şairleri Antolojisi” gibi eserleri 24. Hikayelerinin konusunu tarihin şanlı olaylarından ve vardır. kahramanlarından alan …Ömer Seyfettin… hikayelerini olay 9. Edebiyatımızda Kurtuluş Savaşı’nın konu edildiği ilk roman öykücülüğü tarzında kaleme almıştır. Üslubu yalın ve açıktır. …Ateşten Gömlek…’te savaş sırasında hastabakıcılık yapan “Yüksek Ökçeler, Beyaz Lale, Bomba” sanatçımızın bazı Ayşe’yi içten içe seven Peyami ve Binbaşı İhsan’ın aşkları eserleridir. anlatılmaktadır. 25. Yakup Kadri, …Yaban… romanında I. Dünya Savaşı’nın 10. Yazar, ...Sinekli Bakkal... romanında II. Abdülhamit dönemi bitimiyle birlikte Sakarya Savaşı’nın sonuna kadar olan sürede ve imparatorluk başkenti İstanbul’un romana da adını veren bir Anadolu köyünde, köylüleri, köyün durumunu, Milli sokağında yaşayan insanların öyküsünü Rabia, Peregrini, Kız Mücadele’ye Tevfik gibi kahramanların kişiliğinde anlatmaktadır. anlatmaktadır. 11. Duygusal-sosyal içerikli konuları ve Anadolu insanının 26. Yazar, …Çalıkuşu… romanında iyi bir öğrenim görmüş ve gerçeğini yalın bir dille anlatan …Reşat Nuri…’nin “Damga, bir İstanbul kızı olan Feride’nin Anadolu’nun çeşitli köy ve Yeşil Gece, Acımak....” gibi romanları vardır. kasabalarında öğretmen olarak yaşadığı serüveni anlatmaktadır. 12. Milli edebiyatın etkisinde olan …Falih Rıfkı Atay…, 27. Hikayeciliğimizi İstanbul dışına çıkararak Anadolu’ya Atatürk’ü kazanmıştır. yönelten, yurt gerçeklerini gözlemlere dayanarak yansıtan, aynı Sanatçımızın “Zeytindağı, Çankaya” adlı eserleri çok meşhurdur. zamanda mizah ve siyasal yergi alanında da eser veren …Refik 13. Yakup Kadri ...Sodom ve Gomore... adlı romanında Halit Karay…’ın “Memleket Hikayeleri, Gurbet Hikayeleri” çok mütareke yakından tanıtan anılarıyla ün dönemi İstanbul’un bozukluk ve çöküntülerini ilişkin tavırlarını Ahmet Celal’in gözüyle ünlüdür. anlatmıştır. 28. Yakup Kadri, roman türünün yanında ...mensur... şiir türünün 14. “Vurun Kahpeye, Yaban, Ateşten Gömlek” adlı eserler de en önemli temsilcisidir. “Okun Ucundan, Erenlerin Bağından” Savaşı ...Kurtuluş... döneminin havasını yansıtan üç bu türün en önemli örnekleridir. romanımızdır. 29. Falih Rıfkı’nın “Bizim Akdeniz, Times Kıyıları”, Reşat 15. Genç Kalemler ...şiir... anlayışı konusunda Fecr-i Ati Nuri’nin “Anadolu Notları” ...gezi... türünün önemli örnekleridir. şairlerinden pek ayrılmadılar. Aruzun yerine heceyi getirmeleri 30. …Kiralık Konak… adlı eser, Yakup Kadri’nin ilk romanıdır. sadece biçim yönünden bir değişiklik oldu. Üç ayrı kuşak arasındaki görüş, duygu ve yaşayış farklılıklarını 16. Genç Kalemler dergisinin edebiyat tarihinde büyük bir Naim Efendi, çocukları ve torunları çerçevesinde anlatmıştır. öneminin olmasının sebebi ...sade... Türkçenin bir dava olarak ilk Eserde edebiyatımızın geleneksel temalarından biri olan aşırı batı kez bu dergide ele alınmış olmasıdır. hayranı züppe tipi başarılı biçimde çizilir. 17. Refik Halit’in “Yezidin Kızı, İstanbul’un İç Yüzü, Sürgün, 31. Halide Edip’in “Dağa Çıkan Kurt” Yakup Kadri’nin “Bir Nilgün” adlı eserleri …roman… türünde yazılmıştır. Serencam” Ömer Seyfettin’in “Beyaz Lale” adlı eserleri 18. Ömer Seyfettin ve arkadaşları …Yeni Lisan… adlı edebiyatımızda ...öykü... türünün başarılı örnekleridir. Türkçenin 32. …Halide Edip Adıvar… romanlarında önce bireysel sadeleştirilmesi ile ilgili görüşlerini dile getirmişlerdir. duyguları ve kadın ruhunun özelliklerini işlemiş; Kurtuluş Savaşı 19. Milli edebiyat döneminde yazı dili ...konuşma... diline yıllarında ise toplumsal konulara yönelmiştir. “Tatarcık, Seviye yaklaşmıştır. Talip, Yeni Turan, Zeyno’nun Oğlu” gibi romanları ünlü 20. Milli edebiyatçılar roman ve öyküde ...realizm... akımının romanlarının gölgesinde kalmıştır. etkisinde kalmışlardır. 33. Servet-i Fünun ve Milli Edebiyat döneminde Türkçülük ve 21. Ömer Seyfettin edebiyatımızda ...Maupassant... tarzı Halkçılık için mücadele eden Ahmet Hikmet Müftüoğlu’nun hikayeciliğin öncüsüdür. “Çağlayanlar” ve “Gönül Hanım” adlı ...roman... türünde eserleri 22. …Halide Edip Adıvar… anılarını “Türk’ün Ateşle İmtihanı, ünlüdür. Mor Salkımlı Ev” gibi eserlerde toplamıştır. 34. “Hep O Şarkı, Handan, Yeşil Gece, Bugünün Saraylısı” adlı 23. Ziya Gökalp, “Kızıl Elma, Altın Işık, Yeni Hayat” adlı eserler …roman… türünde yazılmıştır. eserleri …şiir… türünde yazmıştır. 21 35. Refik Halit Karay ...Kirpi... takma adıyla eleştiri ve mizah 37. “Zeytindağı, Bir Ömür Boyunca, Türk’ün Ateşle İmtihanı, türünde eserler vermiştir. Zoraki Diplomat” eserler …anı… türünde yazılmıştır. 36. Reşat Nuri’nin “Leyla ile Mecnun, Olağan İşler” adlı eserleri ...öykü... türündedir. CUMHURİYET DÖNEMİ TÜRK EDEBİYATI 1. …Cumhuriyet… döneminde yazı diliyle konuşma dili olarak açıkladılar. Fakat bu topluluk hedeflerinin hiçbirini arasındaki fark ortadan kalkmış, hece ölçüsü kullanılmış, köy ve gerçekleştiremeden kısa sürede dağıldı. Ziya Osman Saba bu köy sorunları dile getirilmiştir. Ayrıca Kurtuluş Savaşı öncesi topluluğun en tanınmış şairi olarak bilinmektedir. durum, savaş yılları, savaşa katılanların durumu da birçok esere 3. “Şarkın Sultanları, Fırtına ve Kar, Rüya,Sebil ve Güvercinler” konu olmuştur. Birçok edebi topluluğun oluştuğu bu dönemin adlı eserler …şiir… türünde yazılmışlardır. adı. 4. İkinci Yeniciler’den olan …Cemal Süreyya… özgün buluşları 2. Beş Hececiler’e Meşaleciler…’de Beş tepki olarak Hececiler’in ortaya şiirlerini çıkan …Yedi ve söyleyiş biçimiyle ikinci yeni şiirinin karanlığını gidermiştir. sığ olmakla “Sizin Hiç Babanız Öldü mü?” şiiri son zamanlarda medyada suçluyorlardı. İlkelerini “samimilik, canlılık ve devamlı yenilik” 22 sıkça yer aldı. Bu sanatçımızın “Sevda Sözleri, Üvercinka, 15. Cumhuriyet dönemi tiyatro sanatçılarından olan Necati Göçebe” adlı şiirleri vardır. Cumalı’nın …Susuz Yaz… öyküsü sinemaya aktarılmıştır. 5. Bir grup şairin oluşturduğu …Hisarcılar…topluluğunun sanat 16. “Nalınlar (Necati Cumalı), Fazilet Eczanesi (Haldun Taner), anlayışı şöyle özetlenebilir: “Sanatta milli köklere bağlı kalınıp Kahraman (Refik Erduran), Keziban (Turan Oflazoğlu)” adlı Türk şiir geleneğinden kopmadan günün şiirini yazmak gerekir.” eserler …tiyatro… türünün örnekleridir. Bu topluluğun en önemli temsilcisi Mehmet Çınarlı’dır. 17. Gazetelerde fıkra, başyazı ve söyleyişler yazan …Haldun 6. İlk şiirlerini 1936’da yayımlamaya başlayan …Orhan Taner… öykü ve oyun yazarı olarak tanındı. İlk oyunlarından Veli…’nin şiirleri o güne kadar şiir diye bilinen ürünlere bir tür sonra epik tiyatro örneği olarak “Keşanlı Ali Destanı”nı yazdı. başkaldırıdır. Öyle ki, şiiri birtakım kalıp ve klişelerden, 18. “Günlerin Getirdiği (Nurullah Ataç), Beş Şehir (A. Hamdi yıpranmış benzetmelerden başka bir deyişle şairanelikten Tanpınar), Türkçenin Sırları ( N.Sami Banarlı), Hangi Edebiyat kurtarmıştır. “Vazgeçemediğim” adlı şiiri çok ünlüdür. (Atilla İlhan)” adlı eserler …deneme… türünde yazılmıştır. 7. “Otlakçı, Ege’nin Dibi, Ekmek Kavgası” adlı eserler 19. A. Hamdi Tanpınar, olay ve karakter romanı olmaktan çok …öykü… türünde yazılmıştır. karışık ruh tahlillerini tasvir eden bir yaşantı romanı olan 8. Orhan Veli, dünyaca ünlü …Lafontaine…’nin fabllarını, …Huzur…’da, Mümtaz’ın kişiliğinde yer yer özel ve çevre masallarını Türkçeye kazandırmıştır. hayatını yansıtmıştır. 9. Toplumcu, gerçekçi anlayışın önde gelen yazarlarından biri 20. Aşık Veysel’i keşfeden şair olarak bilinen …Ahmet Kutsi olan …Orhan Kemal… sanatının olgunluk döneminde Adana Tecer… halk kültürü öğelerini çağdaş sanat teknikleriyle yöresindeki birleştirmeye toprak ve fabrika işçilerini konu almıştır. çalışmıştır. İlk şiirlerini Dergah ve Milli Çukurova’nın toplumsal ve ekonomik yapısındaki değişimin Mecmua’da yayımlamıştır. “Koçyiğit, Köroğlu, Köşebaşı” gibi yöre halkı üzerindeki etkilerini incelemiştir. Yazarın “Cemile, piyesleri, tiyatrolarda ilgiyle izlenmiştir. Baba Evi, Bereketli Topraklar Üzerinde” adlı eserleri vardır. 21. Köy edebiyatımızın en ünlü romancısı olan …Kemal Tahir… 10. Kırım Türklerinin en ünlü sanatçısı olan …Cengiz Dağcı… konularını cezaevi anılarından, Kurtuluş Savaşı’ndan, Osmanlı eserlerinde Kırım Türklerinin sıkıntılarını dile getirmiştir. Bu tarihinden, eşkıya öykülerinden alan romanlar yazmıştır. “Devlet sanatçının “Onlar da İnsandı, Korkunç Yıllar” gibi eserleri Ana, Yorgun Savaşçı, Göl İnsanları” adlı eserleri vardır. vardır. 22. …İkinci Yeniciler… insanın bilinç altına inen, doğayı, insanı 11. Yapıtlarında Çukurova’yı, Torosları ve Çukurova insanının ve gözlemledikleri hayatı, kendilerine özgü bir anlayışla kaleme acı yaşamını çarpıcı bir şekilde dile getirmiştir olan …Yaşar alan edebiyat topluluğudur. Kemal… “Üç Anadolu Efsanesi, Ağrı Dağı Efsanesi, Binboğa 23. Şiire Birinci Dünya Savaşı yıllarında başlamış, hece ölçüsünü Efsanesi" gibi destansı romanları vardır. benimseyen …Faruk Nafiz Çamlıbel... Anadolu insanının 12. …Şehriyar… Azerbaycan edebiyatının ve İran’ın en güçlü hayatını anlatan şiirleri ile üne kavuşmuştur. Dinle Neyden adlı sanatçılarındandır. “Çağımızın Hafızı” olarak nitelendirilen bu kitabında Beş Hececilerin eğilimlerini dile getirmiştir. Ünlü Han sanatçı “Heyder Baba’ya Selam” şiiri ile tanınmaktadır. Duvarları şiiri ile Anadolu’ya yönelişi en güzel şekilde ortaya 13. Dilimizin özleşmesine öncülük eden …Nurullah Ataç… koymuştur. eleştiri türünün gelişmesine önemli katkılarda bulunmuştur. 24. …Beş Hececiler… topluluğunun şairleri ilk şiirlerinde aruz Konuşma dilindeki devrik cümlenin yazıda kullanılmasını veznini kullanmışlar, sonradan heceye geçmişlerdir. Milli yaygınlaştırmaya çalışmıştır. Yaşadığı dönemde deneme türünün Edebiyat başarılı bir temsilcisi olmuştur. manzaralarını 14. Yedi Meşaleciler topluluğunun şiire en sadık ismi olan işlemişlerdir. Bu edebi topluluğun en önemli temsilcisi Faruk …Ziya Osman Saba... şiirlerinde çocukluk özlemi, anılara Nafiz Çamlıbel’dir. düşkünlük, konuları 25. “Kuyucaklı Yusuf, Fahim Bey ve Biz, Huzur, Aganta Burina işlemiştir. “Sebil ve Güvercinler, Mesut İnsanlar Fotoğrafhanesi” Burinata” adlı Cumhuriyet dönemi eserleri …roman… türünde adlı eserleri vardır. kaleme alınmıştır. küçük mutluluklarla yetinmek gibi 23 akımından ve etkilenmişlerdir. Anadolu yaşayışını Şiirlerinde coşkun Anadolu bir dille 26. 1941 yılında …Garipçiler… edebi topluluğunu oluşturan üç “Duvar, Sisler Bulvarı, Ben Sana Mecburum” adlı şiir kitapları şair bu topluluğun adını taşıyan bir kitap yayımlayarak şiirle vardır. ilgili görüşlerini dile getirdiler. Bu kitaplarıyla yerleşik şiir 39. Eşya ve olayların içyüzünü araştıran, entelektüel planda anlayışına meydan okumuşlardır. Şiire “sokağı getiren” bu çözümleyici bir yöntemle çalışan …Tarık Buğra… Kurtuluş topluluk Birinci Yeniciler olarak da anılırlar. Savaşı dönemi Anadolu’sunu anlattığı “Küçük Ağa” romanı ile 27. Garip Akımına tepki olarak doğan …İkinci Yeniciler… ün kazanmıştır. şiirde gerçeküstücülüğü (sürrealizm) temel aldılar. Değişik imgeler, çağrışımlar ve soyutlamalarla özgün bir söyleyiş 40. “Esir Şehrin insanları (Kemal Tahir), Murtaza (Orhan yarattılar. “Şiir için şiir” anlayışıyla hareket ettiler. Edip Kemal), Yılanı Öldürseler (Yaşar Kemal), Fatih-Harbiye Cansever, bu topluluğun en çok şiir yazan şairi olmuştur. (Peyami Safa)” adlı eserler …roman… türünde kaleme 28. Cumhuriyet dönemi roman ve öykülerinde genel olarak alınmıştır. …realizm… akımının ilkeleri benimsenerek “gözleme” önem 41. . Acı Tütün …Necati Cumalı…’nın bir romanının adıdır. verilmiştir. 42. “Türkçem benim ses bayrağım.” diyen Cumhuriyet dönemi 29. “Yedi Meşale, Garip, Monna Roza” adlı eserler …şiir… sanatçımız …Fazıl Hüsnü Dağlarca… kendisine özgü bir dil türünde kaleme alınmıştır. yapısı ve bir biçim yaratmıştır. Yazarın yapıtlarından biri de 30. Memleketçi şiirimize yeni bir ses getiren …Cahit Külebi… “Çocuk ve Allah”tır. şiirlerindeki iç seslerle yarım uyaklarla, halk şairlerine özgü bir 43. “Avere Yıllar (Orhan Kemal), Teneke (Yaşar Kemal), içtenliğe Yılanların Öcü (Fakir Baykurt), Anayurt Oteli (Yusuf Atılgan)” ulaşmıştır. “Atatürk Kurtuluş Savaşı’nda” adlı kitabındaki şiirleri bestelenerek Atatürk Oratoryosu haline adlı eserleri …roman… türünde kaleme alınmıştır. getirildi. “Adamın Biri, Rüzgar, Yeşeren Otlar” gibi şiir kitapları 44. Mustafa Kemal Paşa’yı Türk basınında ilk defa tanıtmasıyla vardır. ünlü olan Ruşen Eşref Ünaydın’ın edebiyatımızın o zamanki 31. “Çamlıca’daki Eniştemiz, Üç İstanbul, Mahur Beste, meselelerini yansıtan, edebiyatımızda röportaj çığırını açan eseri Yalnızız” adlı eserler …roman… türünde kaleme alınmıştır. …Diyorlar ki…’dir. 32. Yedi Meşaleciler’in Fecr-i Aticiler ile ortak özelliği 45. Milli Mücadele yıllarında savaşın kazanılması için çok ...Fransız... edebiyatını örnek almalarıdır. çalışan, kimi şiirleri bestelenen, marş olan Kemalettin Kamu’nun 33. Necip Fazıl Kısakürek’in ünlü şiir kitabının adı …Çile…’dir. edebiyatımızda pastoral şiir denilince akla ilk gelen şiiri 34. Hikayelerinde konu ve olaydan çok, şiirsel etki yaratacak …Bingöl Çobanları…’dır. durumları ele alan …Sait Faik… genellikle balıkçıları ve deniz 46. Cumhuriyet dönemi şiirinin ustalarından olan …Ahmet insanlarını anlatan daha çok bir İstanbul hikayecisi olarak bilinen Muhip Dıranas… Fransız şiirinden özellikle Baudelaire’den yazarımızdır. gelen şiir zevkini, Halk şiir geleneği ile birleştirmiştir. Şiirlerinde 35. Kısa öyküleriyle modern hikayeciliğimizin başlatıcısı olan güzellikleri işlemiştir. “Fahriye Abla, Serenad” gibi çok tanınmış …Memduh Şevket Esendal… çağının hikaye anlayışından şiirleri vardır. büsbütün ayrı bir yolda yürümüştür. Mauspassant tarzı 47. öykücülüğü tercih etmeyip üçgenindeki varlıklı, gününü gün eden sorumsuz insanların Çehov tarzını benimsemiştir. Romanlarında Çamlıca, Rumelihisarı ve Büyükada “Otlakçı, Mendil Altında” en önemli hikaye kitaplarıdır. yaşamlarını anlatan …Abdülhak Şinasi Hisar…’ın “Fahim Bey 36. “Tütün Zamanı, Osmancık, Eskici ve Oğulları, Devlet Ana” ve Biz, Boğaziçi Mektupları, Boğaziçi Yalıları” gibi eserleri adlı eserler …roman… türünde kaleme alınmıştır. vardır. 37. “Hürrem Sultan, İnsanlar ve Tanrılar, Atçalı Kel Mehmet” 48. İkinci Yeniciler içinde sürekli yazan bir şair olan olarak gibi oyunları olan …Orhan Asena… Cumhuriyet dönemi tanınan …Edip Cansever… otuz yıla yakın bir süre ilgileri hep tiyatrocularımızdandır. üstünde tutmuştur. Kapalı, anlaşılması güç ancak anlamdan 38. “Mavi” ya da “Maviciler” adıyla bir şiir akımı başlatan büsbütün ayrılmayan bir şiire yönelmiştir. “Yerçekimli Karanfil” …Atilla İlhan… Garip akımı ve İkinci Yeni şiirine karşı şiiri ile kendine özgü bir şiir evreni kurmuştur. çıkmıştır. Bazı romanlarında öz Türkçe akımını eleştirmiştir. 24 49. Yapıtlarında “psikolojik çözümlere” önem veren …Peyami 58. …Cahit Sıtkı Tarancı… kadar şiiri ciddiye alan çok az şair Safa… “Doğu-Batı sentezi” oluşturmaya çalışmıştır. Usta bir vardır. Şiirin dışındaki türlerle uğraşmaktan kaçınmış; Türkçenin roman tekniği ve canlı bir anlatımı vardır. “Bir Tereddütün en güzel dizelerini yazmıştır. Onun şiirindeki başlıca temalar: Romanı, Sözde Kızlar, Matmazel Noraliya’nın Koltuğu” yazarın ölüm, ölüm korkusu, yaşama sevinci ve yalnızlıktır. Şiir ünlü romanlarının gölgesinde kalmış eserleridir. kitaplarından biri de “Ömrümde Sükut”tur. Ziya Osman Saba’nın 50. Edebiyatımızda ...masal... türü denilince akla ilk olarak çocukluk arkadaşıdır. Eflatun Cem Güney gelir. arkadaşlığın ürünü sayılabilir. 51. 1955’te görme yetisini kaybetmesine rağmen çalışmasını 59. Şiir, öykü, roman, deneme ve edebiyat tarihi alanlarında sürdüren …Cemil Meriç… Doğu-Batı kültürlerini yorumlayan yapıtlar vermiş çok yönlü bir yazar olan …Ahmet Hamdi bir fikir adamıdır. Fransızcadan çeviriler yapmış; Balzac ve V. Tanpınar… daha çok sembolist akıma girebilecek şiirler Hugo’nun eserlerini dilimize kazandırmıştır. “Bu Ülke” adlı eseri yazmıştır. Hikayelerinde insan ruhunun temeli saydığı “bilinçaltı 100 Temel Eser içerisinde yer almaktadır. ve rüyalara” geniş yer vermiştir. “Bursa’da Zaman” adlı şiiri çok 52. Hecenin en güçlü şairi olarak bilinen …Faruk Nafiz ünlüdür. Çamlıbel… şiire aruzla başlamış heceyle devam etmiş ve şiirini 60. “Kapalı Çarşı (Behçet Necatigil), Harbe Gidenin Şarkısı aruzla noktalamış bir şairdir. Şiirlerinde memleket sevgisini (Necati Cumalı), Destan Gibi (Orhan Veli), Rahatı Kaçan Ağaç anlatır. “Sanat” adlı şiiri ile “Memleketçilik” akımının ilkelerini (Melih Cevdet Anday)” adlı eserler …şiir… türünde yazılmıştır. belirlemiştir. Halk şiirinin duygu ve deyişlerinden etkilenmiştir. 61. “Mahalle Kahvesi (Sait Faik), Değirmen (Sabahattin Ali), “Han Duvarları” ve “Çoban Çeşmesi” şairin en önemli şiirleridir. Abdullah Efendi’nin Rüyaları (A. Hamdi Tanpınar), Susuz Yaz 53. Suut Kemal Yetkin ve Salah Birsel çağdaş Türk edebiyatında (Necati Cumalı)” adlı eserler …öykü… türünde kaleme ...deneme... türü denilince akla ilk gelen sanatçılardır. alınmıştır. 54. “Ayaşlı ve Kiracıları, Fahim Bey ve Biz, Küçük Ağa” adlı 62. Şiirlerinde kapalı bir ev ve aile dünyasının dar sınırları içinde romanlar ...Cumhuriyet... döneminde yazılmış eserlerdir. sıkışıp kalmış gibi görünen …Behçet Necatigil…’in şiirlerinde 55. “Yer Demir Gök Bakır (Y Kemal), Dişi Kurdun Rüyaları (C. sembollerle ve kendine özgü benzetmelerle dolu bir anlatım göze Aytmatov), Viran Bağlar (N. Cumalı)” adlı eserler …roman… çarpar. “Edebiyatımızda İsimler Sözlüğü, Edebiyatımızda Eserler türünün ürünleridir. Sözlüğü” yazarın düzyazı alanındaki eserleridir. 56. Ünlü “Toprak Ana” romanının yazarı …Cengiz “Ziya’ya Mektuplar” eseri de bu 63. Kırgız edebiyatının dünyaca tanınmış en önemli sanatçısı Aytmatov…’dur. olan …Cengiz Aytmatov...’un eserlerinin çoğu Türkçeye 57. “Dilde, fikirde, işte birlik” düşüncesiyle hareket ederek Türk çevrilmiştir. Hikayelerinde milletin temel mülkü olan efsane, dünyasının büyük düşünce adamlarından ve reformistlerinden destan, masal, hikaye ve türkülere yer vermiştir. “Selvi Boylum biri olan Kırımlı sanatçımızın ….İsmail Gaspıralı…’dır. Al Yazmalım, Gün Olur Asra Bedel” bazı eserleridir. TÜRK EDEBİYATINDA İLKLER 1. …Tasvir-i Efkâr…, Şinasi’nin kurduğu, daha sonra Namık 6. İlk tarihi romanımız olarak kabul edilen …Cezmi…’de II. Kemal’e devrettiği ikinci özel gazetedir. Selim zamanında Türk-İran seferine katılan, romana ismini veren 2. Şinasi ve ...Agah Efendi...’nin birlikte çıkardığı ilk özel kahramanın gazetemiz Tercüman-ı Ahval’dır. kahramanı Adil Giray’dır. 3. İlk şiir çevirimiz olan “Tercüme-i Manzume”si, Şinasi 7. …Karabibik… ilk köy romanımızdır. tarafından yazılmıştır. 8. İlk divan şairimiz …Hoca Dehhani…’dir. 4. İlk ...mensur... şiiri Halit Ziya yazmıştır. 9. “Taaşşuk-ı Talat ve Fitnat” adlı ilk yerli Türk roman 5. …Ceride-i Havadis…, yarı resmi ilk Türk gazetesinin adıdır. …Şemseddin Sami… tarafından yazılmıştır. 25 öyküsü anlatılmaktadır. Romanın bir başka 10. …Küçük Şeyler… Batılı anlamda yazılmış ilk hikayemiz 23. Babürşah’ın “Babürname” adlı eseri edebiyatımızda ilk olup Şemsettin Sami tarafından kaleme alınmıştır. ...anı... olarak kabul edilmektedir. 11. Ali Şir Nevai’nin “Mecalisü’n Nefais”i edebiyatımızda ilk 24. İlk köy şiiri olan “Köylü Kızların Şarkısı” adlı eseri ...tezkire... dir. …Muallim Naci… yazmıştır. 12. Şinasi’nin “Tercüman-ı Ahval Mukaddimesi” edebiyatımızda 25. İlk realist romanlarımızdan olan …Araba Sevdası…’nın baş ilk ...makale... sayılmaktadır. karakteri Bihruz Bey’dir. 13. Edebiyatımızın ilk fıkra yazarımız …Ahmet Rasim…’dir. 26. …Takvimi Vekayi…, 1831 yılında çıkan ilk resmi Türk 14. Edebiyatımızda ilk atasözleri derlemesi olan, “Durub-ı gazetesidir. Emsal-i Osmaniye” adlı eser …Şinasi… tarafından yazılmıştır. 27. …Eylül… romanında Suat Hanım ile Necip’in yasak aşkı 15. Edebiyatımızda oynanan ilk tiyatro …Namık Kemal… realist bir bakış açısıyla ele alınmaktadır. Bu romanda psikolojik tarafından yazılan “Vatan yahut Silistre”dir. çözümlemelerin ilk defa kullanıldığı görülür. 16. …Şinasi… edebiyatımızda noktalama işaretlerini ilk defa 28. İlk önce “Uyanış” adıyla yayımlanan …İntibah… romanında kullanan sanatçımızdır. Ali Bey adında bir gencin Mahpeykar adlı kadına olan aşkı 17. İlk realist romanlarımızdan olan …Sergüzeşt…’te Dilber’in anlatılmaktadır. Romantik unsurların yer aldığı bu eser ilk edebi macerası anlatılmaktadır. romanımız olarak kabul edilmektedir. 18. Kutadgu Bilig edebiyatımızda ilk …mesnevi...dir. 29. Abdülhak Hamit’e ait …Sahra… ilk pastoral şiirimizdir. 19. Kaşgarlı Mahmut’un “Divan-ı Lügat-ı Türk”ü 30. İlk yazılı eserimiz ...Orhun... abideleridir. edebiyatımızda ilk …sözlük…tür. 31. Yusuf Kamil Paşa’nın Fransız sanatçı Fenelon’dan çevirdiği 20. Yusuf Has Hacib edebiyatımızda ...aruz… ölçüsünü kullanan …Telemak… ilk çeviri romanımızdır. ilk şairdir. 32. …Aşk-ı Memnu… romanında yaşlı biri olan Adnan Bey ile 21. …Şinasi… Türk edebiyatının ilk tiyatrosu olan “Şair evli olan Bihter’in Behlül’le olan yasak aşkı anlatılmaktadır. Bu Evlenmesi”ni yazmıştır. Yazar bu eserinde görücü usulü evlilik eser edebiyatımızın batı tekniklerine göre yazılmış ilk romanı konusu üzerinde durmuştur. kabul edilmektedir. 22. Ahmet Mithat Efendi’ye ait …Letaif-i Rivayet… ilk hikaye örneğimizdir. GENEL TARAMA 1. …Ahmet Yesevi… Tekke edebiyatının kurucusu olarak kabul 4. İslami Devir Türk edebiyatının ilk eserlerinden olan, Araplara edilmektedir. Türkçeyi öğretmek amacıyla yazılan ve Türk dilinin ilk sözlüğü 2. M.Ö. 209-174 yılları arasında yaşamış olan Hun imparatoru olan “Divan-ı Lügati't Türk” adlı eser …Kaşgarlı Mahmut… Mete'nin hayatını, savaşlarını ve ülkesini oğulları arasında tarafından yazmıştır. paylaştırması …Oğuz Kağan… Destanında anlatılmaktadır. 5. Ahmet Fakih’e ait olan …Çarhname… Anadolu Türkçesinin 3. İslam Öncesi Sözlü edebiyatın ürünlerinden olan …sagu… şiir en eski eseridir. 83 beyitten oluşan bu eserde sanat kaygısından türü, Halk edebiyatında “ağıt”, Divan edebiyatında “mersiye” çok içeriğe önem verilmiştir. adını alır. 26 6. 14. yüzyılın şairlerinden olan …Gülşehri…, Attar’ın 21. “ Hüseyin Rahmi, Ahmet Haşim, Yahya Kemal, Ahmet “Mantıku’t Tayr” adlı eserini Türkçeye kazandırmıştır. Rasim” gibi sanatçılarımızın ortak özelliği, sanatlarını 7. Bütün insanlığa “Sevelim. sevilelim!” diye seslenen …Yunus ...bağımsız... olarak sürdürmeleridir. Emre… “ilahi aşk” temasının yer aldığı şiirlerini Anadolu 22. Karagöz, meddah ve ortaoyunu, göze ve kulağa seslenen, Türkçesiyle söylemiştir. Şairin “Öğütler Kitabı” anlamına gelen güldürü ağırlıklı, şive taklidinden yararlanan sözlü …tiyatro... bir mesnevisi vardır. örnekleridir. 8. Çağatay Türkçesi ile eser vermiş büyük şair ve düşünce adamı 23. Türklerin kullandıkları alfabeler hangileridir: …Göktürk, …Ali Şir Nevai... başarılı gazeller, mesneviler ve tuyuğlar Uygur, Arap, Kiril, Latin… yazmakla birlikte tarih, inceleme, biyografi ve dil alanlarında da 24. “Koçyiğit Köroğlu ve Köşebaşı” adlı eserler Ahmet Kutsi bilimsel eserler vermiştir. Yazarın “Mizanü’l Evzan” adlı aruz Tecer'in “…oyun…” türünde verdiği eserlerdir. kurallarını anlatan bir eseri vardır. 25. Divan edebiyatında divan şairlerini anlatan biyografik 9. …Şeyh Galip… şiirlerini Sebk-i Hindi akımının etkisiyle eserlere …tezkire… adı verilir. kaleme almıştır. Bunun sonucunda ağır ve kapalı bir söyleyişe 26. Divan edebiyatında da Halk edebiyatında da ...şiir...lerin yönelmiş, alegorik ifadelerle ve orijinal bir söyleyişle 18. yy’ın adları yoktur. Bu türün ürünlerine genel isimler verilmiştir. Divan şiirini başarılı bir şekilde temsil etmiştir. 27. ...Tanzimat... dönemi romanında cariyelik kurumu ve 10. …Ziya Paşa... Divan edebiyatı nazım şekilleriyle yazmış alafrangalık özentisi işlenmiş, romanın içine öğretici bilgiler de olduğu 41 şiirlerinde toplumdaki olumsuzlukları (rüşvet, serpiştirilmiştir. yolsuzluk, adaletsizlik) ve felsefi konuları işlemiştir. “Şiir ve 28. Türk edebiyatında batılı anlamda ilk romanı kaleme alan İnşa” makalesinde halk dilini ve halk şiirini savunduğu halde bu sanatçımızın …Halit Ziya…’dır. görüşlerini “Harabat” adlı antolojisinin önsözünde inkar etmiş, 29. ...Tevfik Fikret..., nazmı nesre yaklaştıran, hem aruz hem bu nedenle Namık Kemal’in eleştirilerine maruz kalmıştır. heceyle yazan, aruzu Türkçeye ustalıkla uygulayan, şiirlerinde 11. “Balkon ölümün cesur körfezidir evlerde” dizesinde var olan toplumsal konulara değinen ve didaktik şiirler de yazan Servet-i edebi sanat “…benzetme…”dir. Fünun sanatçısıdır. 12. Peygamberimizi öven bir naat olan "Su Kasidesi"nin şairi 30. Ahmet Haşim ...hece... ölçüsüyle hiç şiir yazmamıştır. Hatta …Fuzuli…’dir. bu ölçüyü küçümsemiştir. 13. Divan edebiyatının en uzun nazım şekline …mesnevi… adı 31. ... Milli Edebiyat... dönemi sanatçıları toplumcu, sade dili verilir. savunan, milli değerlere önem veren, hece ölçüsünü savunan ve 14. Türklerin Divan edebiyatına kazandırdığı nazım şekilleri uygulayan, tarihi konulara ilgi duyan kimselerdi. …şarkı… ve …tuyuğ…’dur. 32. “Vurun Kahpeye, Yaban, Ateşten Gömlek, Küçük Ağa” adlı 15. …Natüralizm. Batı edebiyatında, realizmin daha katı ve koyu eserler Kurtuluş Savaşı döneminin havasını yansıtan …roman… şeklidir. türünde eserlerimizdir. 16. 1859'da Yusuf Kamil Paşa Fenelon'dan ...Telemak... adlı 33. Bir eserin değerli ve değersiz yanlarını ortaya koyan yazı eseri çevirmiştir. Bu eser edebiyatımızda ilk roman çevirisi türüne …eleştiri… denir. Cumhuriyet döneminde Nurullah Ataç, olarak kabul edilmektedir. Fethi Naci bu türün başarılı sanatçıları olarak gösterilebilir. 17. Duygu, zıtlıklar ve ak-kara çatışması gibi kavramların 34. …Fecri Ati… edebi topluluğunun sanatçıları edebiyatımıza önemsendiği romantizm akımında “Sanat ...toplum... için” fazla bir yenilik getirememişlerdir. “Sanat kişisel ve saygıya anlayışı benimsenmiştir. değerdir.” ilkesi ile hareket etmişlerdir. Bu topluluğun iki yıl 18. ...Seci... düz yazıdaki (nesir) ses benzerliğidir. kadar bir serüveni olmuştur. 19. Tanzimatçılar eski edebiyata karşı oldukları halde şiirde 35. Tevfik Fikret “...Sis...” adlı şiirinde İstanbul’u pislik içinde ...eski... şekilleri kullanmaktan vazgeçmemişlerdir. .. bir şehir olarak anlatmıştır. Ayrıca Yahya Kemal bu şiire cevap 20. “…Yahya Kemal…”, sadece “Ok” şiirini heceyle yazmış, olarak bir şiir kaleme almıştır. İstanbul hayranı bir sanatçıdır. 36. “…Yakup Kadri Karaosmanoğlu…”, “Okun Ucundan, Erenlerin Bağından” adlı mensur şiirler yazmıştır. 27 37. …Trajedi…de mitolojik ve tarihi konular işlenir; korkunç ve 51. Şiirleri, romanları ve dramları ile Viktor Hugo çirkin olaylar sahnede gösterilmez. …romantizm… akımının en önemli temsilcisi sayılır. 38. İslam öncesinde koşuklar, sagular, destanlar …dörtlük… 52. “…Makalat…” Bektaşi tarikatının kurucusu sayılan Hacı halinde, yarım kafiye kullanılarak söylenirdi. Bektaş-ı Veli’nin ünlü eseridir. 39. ...Yapma... destan, bilinen bir kişi tarafından oluşturulan 53. “Alp Er Tunga ve Şu” destanları …Saka… Türklerine aittir. destandır. 54. Türk edebiyatının yazılı döneminin ilk eseri olarak kabul 40. İslamiyet’ten önce 732’de adına abide dikilen Türk büyükleri edilen Orhun Yazıtları'nın dilini çözerek tercüme eden “…Kültigin.Bilge Kagan, Vezir Bilge Tonyukuk…”tur. Danimarkalı dilbilimci …Thosen…’dir. 41. Yapıtlarının tümüne “İnsanlık Komedisi” adını veren 55. “Mutluluk Veren Bilgi” anlamına gelen …Kutadgu …Balzac… “Vadide Zambak" adlı romanında aşkı realist bir Bilig…’de iyilik, doğruluk, bilgi, akıl, devlet ve adalet üzerinde bakış açısıyla ele almıştır. durulmakta; birey ve devlet için mutlu olmanın şartları 42. “Devlet Ana, Yorgun Savaşçı” adlı romanları …Kemal açıklanmaktadır. Tahir… yazmıştır. 56. 13. yüzyılın büyük şairi olan …Mevlana…’nın asıl adı 43. Namık Kemal’in Ziya Paşa’nın “Harabat”ına karşı yazdığı Celaleddin Muhammet’tir. Tasavvuf düşüncesinin ve eserler: Takip, Tahrib-i Harabat edebiyatının en büyüklerindendir. Bütün dünyada tanınmaktadır. 44. “Macera-yı Aşk, Eşber, Fitnen” gibi eserler Abdülhak “Hoşgörü” kavramıyla adeta özdeşleşmiştir. Hamit’in …oyun… türündeki başarılı örnekleridir. 57. “İskendername” adlı mesnevisi ve “Cemşid ü Hurşid” adlı 45. Dize sonlarındaki ses benzerliğine …uyak… adı verilir. çevirisiyle tanınan …Ahmedi… 14. yy şairimizdir. 46. Servet-i Fünun dergisinin sorumlu yazı işleri müdürlüğünü 58. Dede Korkut hikayelerinde ...Oğuz... Türklerinin iç yapmış olan …Tevfik Fikret… yayımladığı ilk şiirlerinde açık çekişmeleriyle savaşları anlatılmaktadır. bir dil kullanmakla kalmamış, aruzun kalıplaşmış şeklini bozarak 59. “Bugün meleğim niye ağlamış böyle!” cümlesinde …açık şiiri nesre yaklaştırmıştır. Serbest müstezatı şiire en iyi istiare… edebi sanatı vardır. uygulayanlardan biri olmuştur. Türk gençliği için “Promete” adlı 60. Gazete ve dergilerin belirli sütunlarında genel bir başlık şiirini örnek göstermiştir. altında yayımlanan yazılara …fıkra… adı verilir. 47. …Ahmet Haşim… “Merdiven” şiirinde musiki ile resmi 61. “Aiskhylos, Sophokles, Euripidies, Aristophones” eski birleştirmiştir. Şiirlerinde akşamı ve güneşin batışını konu olarak Yunan’da ...tiyatro... türünün başarılı sanatçılarıdır. ele alması sembolist akıma uygun bir anlatım tarzıdır. 62. Cengiz Dağcı ...Kırım... edebiyatının önde gelen 48. ...Yahya Kemal Beyatlı... Türk aruzuna son şeklini vermiştir. romancılarındandır. Türk milletinin muhteşem geçmişine hayran olan bu şairimiz 63. …Drama… tiyatro türünde üç birlik kuralına uyulmaz. konularının önemli bir kısmını Osmanlı tarihinden seçmiştir. 64. Divan edebiyatında beyitlerle yazılan nazım şekillerinden biri Tam bir “İstanbul Şairidir.” “Kendi Gök Kubbemiz, Eski Şiirin olan “…kıta...”da daha çok felsefi ve toplumsal düşünceler dile Rüzgarıyla” yazarın bazı şiir kitaplarıdır. getirilir. 49. Memduh Şevket Esendal, “Otlakçı, Mendil Altında, İhtiyar Çilingir” adlı eserlerini …hikaye… türünde kaleme almıştır. Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmeni 50. Mehmet Akif, Tevfik Fikret, Yahya Kemal gibi şairler Yusuf Kenan DURMUŞOĞLU ...aruz… ölçüsünü edebiyatımıza en iyi uygulayanlardır. 28
Benzer belgeler
dosyayı indir - harunardic.net
en önemli hiciv örneğidir. 162-)Mercimek Ahmet ‘in en önemli eseri Kabusname’dir.
Detaylı