2011 Dönemi Ara Sınav Soruları ve Çözümlü Cevapları
Transkript
2011 Dönemi Ara Sınav Soruları ve Çözümlü Cevapları
2011 AS 2251-A HADİS TARİHİ VE USULÛ (Ara Sınav) 2011 AS 2251-A HADİS TARİHİ VE USULÛ (Ara Sınav) 1.Aşağıdakilerden hangisi, şer’i/nakli ilimlerden değildir? 3.Aşağıdakilerden hangisi hadis usulü kitabı değildir? A. B. C. D. E. A. B. C. D. E. Hadis Fıkıh İslam Tarihi Tefsir Kelam et-Tahâvî’nin Müşkilü’l-âsâr’ı Iraki’nin Elfiyye’si Hatib el-Bağdadi’nin el-Kifaye’si Suyuti’nin Tedribu’r-ravi’si İbnü’s Salah’ın Ulumu’l Hadis’i Doğru Cevap: C Doğru Cevap: A İslam Tarihi, İslam Mezhepleri Tarihi ve İslamî İlimler Tarihi, İslam Dinini konu edinmeleri bakımından ilk bakışta İslamî İlimler içinde yer alıyor gibi görünseler de aslında Tarih Bilimi’nin alt dalıdırlar. et-Tahâvî’nin (ö.321) Müşkilü’l-âsâr eseri, İhtilafü’l hadis konusunda yazılmış bir eserdir. Iraki’nin (ö.806) Elfiyye’si, İbnü’s Salah’ın hadis usulüne dair eseri olan Ulumul Hadis’ini beyitlerle (elfiyye) yazdığı eseridir. Hatib el-Bağdadi’nin (ö.463) el-Kifaye eseri, mütekaddimun dönemi hadis usulü eserlerindendir. 2.Aşağıdakilerden hangisi Hz. Peygamber’e Allah tarafından verilmiş görevlerden biri değildir? A. B. C. D. E. Tezkiye Beyan Tebliğ Tebyin İsmet Suyuti’nin (ö.911) Tedribu’r-ravi’si, Nevevi’nin etTakrib isimli hadis usulü eserine yazdığı şerhidir. Nevevi’nin et-Takrib eseri, yine kendisinin yazdığı el-İrşad isimli eserinin muhtasarı olup, el-İrşad ise İbnü’s Salah’ın Ulumu’l Hadis’ine yazılan bir muhtasardır. İbnü’s Salah’ın (ö.643) Ulumu’l Hadis’i, üzerine birçok çalışma yapılmış meşhur bir hadis usulü eseridir. Doğru Cevap: E Tezkiye: İnsanların kötü huylardan, günahlardan, kötülüklerden temizlenmesi, arındırılması demektir. Beyan: Peygamber’in kendisine indirilen kitabı, ümmetine açıklaması, onları ihtilaf ettikleri konularda aydınlatmasıdır. Tebliğ: Allah’tan almış oldukları vahyi eksiksiz olarak insanlara bildirmek anlamına gelir. Tebyin: Beyan vazifesi ile aynı anlamdadır. İsmet ise, Peygamberlerin bir özelliği olup, günahlardan korunmuş olmalarını ifade eder. 4.Aşağıdakilerden hangisi hadisler arasındaki çelişkileri inceleyen hadis ilminin alt dalına verilen isimlerden biri değildir? A. B. C. D. E. Muhtelifü’l Hadis İhtilafü’l Hadis Cem’u’t Turuk Müşkilü’l-hadis Muhtelefü’l-hadis Doğru Cevap: C A,B,D ve E şıkları, Muhtelifü’l Hadis ilminin farklı isimleridir. Cem’u’t turuk ise, hadisin farklı kanallarının toplanması anlamına gelmektedir. 2011 AS 2251-A HADİS TARİHİ VE USULÛ 5. Aşağıdakilerden hangisi mütekaddimun dönemi hadis usulü kitaplarındandır? A. B. C. D. E. Suyuti, Tedribu’r-ravi Kadı İyad, el-İlma İbn Ebi Hatim, Kitabü’l-cerh vet’tadil Nevevi, el-İrşad Hatib el-Bağdaî, el-Kifaye Doğru Cevap: E Hatib el-Bağdadi’nin (ö.463) el-Kifaye eseri, mütekaddimun dönemi hadis usulü eserlerindendir. Mütekaddimun ve müteahhirun ayrımı, Hatib elBağdadî ile yapılmaktadır. 6. Mütekaddimun dönemi, hadis tarihinin hangi aşamalarını kapsar? A. B. C. D. E. Tehzib, tasnif, tesbit Tedvin, tehzib, tesbit Tesbit, tehzib, tahric Tesbit, tedvin, tasnif Tesbit, tahkik, tasnif Doğru Cevap: D Mütekaddimun dönemi, hadislerin tespit edildiği, bir araya toplandığı [tedvin] (Ömer b. Abdülaziz & Zühri) , ve tasnif edilerek farklı farklı türde hadis rivayet kitaplarının oluşturulduğu dönemi kapsar. (Ara Sınav) 8. Muhammed b. Sirin, hadis rivayetinde sened kullanımının “fitne”nin ortaya çıkmasından sonra başladığını söyler. Yukarıdaki açıklamada “fitne” ile aşağıdaki olaylardan hangisi kastedilmiştir? A. B. C. D. E. Muhtar es-Sekafî’nin isyanı Sıffin Savaşı Zeyd b. Ali’nin isyanı Hz. Osman’ın şehid edilmesi Hz. Ali’nin şehid edilmesi Doğru Cevap: D Bir takım kaynaklarda, İbn Sirin’in (h.33) “fitne” olarak tanımladığı hadisenin Muhtar es-Sekafî’nin isyanı olarak geçse de, Hadis Usulcülerinin ve Tarihçilerin genel kabulü, fitnenin Hz. Osman (ra)’ın şehadeti olduğu yönündedir. Bu konuda yazılmış yüksek lisans tezi mevcuttur. 9. Hadislerin yazılmaması gerektiği kanaatinin Hz. Peygamber’in vefatından sonra uzun süre devam etmesinin nedeni aşağıdakilerden hangisidir? A. B. C. D. E. Hz. Peygamber’in hayatındaki uygulamaları Hz. Peygamber’in bu yöndeki emri Yazı malzemesinin azlığı Kur’an bu yöndeki emri Bazı sosyal ve kültürel şartlar Doğru Cevap: E 7. Hz. Peygamber’in, Hz. Aişe’den sonra en çok hadis rivayeti bulunan hanımı kimdir? A. B. C. D. E. Sevde Ümmü Habibe Ümmü Seleme Safiye Hafsa Doğru Cevap: C Hz. Aişe (ra), muksirun (en çok hadis rivayet eden) grubunda yer almakta olup, ondan sonra en çok hadis rivayet eden Ümmü Seleme (ra)’dır. Hz. Peygamber (sav)’in hayatındaki uygulamaları, vefatından sonra hadislerin yazılmamasına sebep olamaz. Çünkü bizzat Peygamberimiz Abdullah b. Amr gibi sahabelere hadis yazması için izin vermiş, Semire b. Cündeb, Ebu Hureyre gibi sahabiler hadis yazmışlardır. Hz. Peygamber’in ilk zamanlar Kur’an ayetleriyle karışma endişesiyle hadis yazımına izin vermemesi her ne kadar doğru ise de, ilerleyen zamanlarda hadis yazımına dair teşvik ve izinleri, bu emrin herkes için geçerli olmadığını göstermektedir. Yazı malzemesinin olmayacağına dair hadis yazımına engel bkz: İbrahim Canan, 2011 AS 2251-A HADİS TARİHİ VE USULÛ Peygamberimizin Okuma Yazma Seferberliği ve Öğretim Siyaseti, İstanbul, 1984 Kur’an’ın hadislerin yazılmaması ile alakalı herhangi bir emri bulunmamaktadır. 10. es-Sahifetu’s-Sahiha isimli hadis sahifesi aşağıdaki hangi sahabiye aittir? A. B. C. D. E. Abdullah b. Amr Ebu Hureyre Abdullah b. Abbas Ebu Rafi Samüre b. Cündeb Doğru Cevap: B Şıklarda ismi geçen sahabilerin elinde yazılı hadisleri bulunmakla beraber, bir özel isim olarak es-Sahifetu’s Sahiha, Ebu Hureyre’nin (h.58) yazdığı ve Hemmam b. Münebbih kanalı ile gelen sahifedir. (Ara Sınav) Sünenler: Konularına göre tasnif edilmiş, ahkâm hadisleri denilen, fıkhî içerikli hadisleri barındıran eserlerdir. Musannefler: Sünenlerle aynı olup, farklı olarak Musanneflerde sahabe ve tabii sözlerine de yer verilir. Konularına göre tasnif edilirler. Müstedrekler: Bir müellifin şartlarına uyduğu halde kitabına almadığı hadisleri toplamak suretiyle oluşturulan eserlerdir. Konularına göre tasnif edilirler. Muvatta’lar: Yaygın olarak uygulana gelen belli bölgenin hadislerini toplamayı amaçlarlar. Konularına göre tasnif edilirler. Mu’cemler ise, hadisleri ilk râvîleri olan sahabîlere göre ve sahabîleri de kendi aralarında alfabetik olarak sıralamak suretiyle gruplandırmışlardır. Bu anlamıyla mu’cem ile müsned eşanlamlıdır. Bazı âlimler ise mu‘cem ismini verdikleri eserlerinde hadisleri hocalarının ismine göre gruplandırırlar. Bu ikinci tür mucemler, hocalar mu‘cemi anlamına gelen mu‘cemü’ş-şüyûh diye isimlendirilirler. Bununla birlikte, Abdullah b. Amr’ın (h.65) elinde bulunan hadis sayfasına da es-Sahifetu’s Sadıka ismi verilmektedir. 11. Aşağıdakilerden hangisi “ale’r-rical” hadis kitabı türlerindendir? A. B. C. D. E. Musannefler Sünenler Muvattalar Mu’cemler Müstedrekler Doğru Cevap: D Hadis rivayeti kitapları, 2 genel başlık altında tasnif edilmişlerdir. Bablarına (konularına) göre ve ravilerine göre. Ale’l-ebvab türü kitaplar, konularına göre tasnif edilmiş hadis kitaplarıyken, ale’r-rical türü kitaplar, ravilerine göre yazılmış kitaplardır. 12. Hadislerin tasnif döneminin başlangıç yıllarının karakteristik özelliği olarak yaygın olarak yazılan hadis kitabı türü aşağıdakilerden hangisidir? A. B. C. D. E. Tartışma kitapları Sahih hadisleri bir araya toplayan kitaplar Sünenler Muvattalar Tek bir konuda yazılan kitaplar Doğru Cevap: E Tasnif döneminde yaygın olarak yazılan hadis kitabı türü, tek bir konuda yazılan kitaplardır. Aslında tasnif döneminde şıklardaki diğer kitap türlerinden de eserler meydana getirilmiştir. Fakat sorumuzda bizden “başlangıç yıllarında” ve “yaygın olan” türü istemektedir. 2011 AS 2251-A HADİS TARİHİ VE USULÛ 13. Hadisleri, hadis kitabı yazarının hocalarının isimlerine göre gruplandıran hadis kitabı türü aşağıdakilerden hangisidir? A. B. C. D. E. Müsnedler Mu’cemler Musannefler Muvattalar Müstedrekler Doğru Cevap: B Mu’cemler ise, hadisleri ilk râvîleri olan sahabîlere göre ve sahabîleri de kendi aralarında alfabetik olarak sıralamak suretiyle gruplandırmışlardır. Bu anlamıyla mu’cem ile müsned eşanlamlıdır. Bazı âlimler ise mu‘cem ismini verdikleri eserlerinde hadisleri hocalarının ismine göre gruplandırırlar. Bu ikinci tür mucemler, hocalar mu‘cemi anlamına gelen mu‘cemü’ş-şüyûh diye isimlendirilirler. Diğer hadis kitabı türleri için bkz: 11. Soru Açıklaması 14. Ahmed b. Hanbel’in müsnedinde 38 tane uydurma hadis olduğunu iddia eden İbnü’lCevzi’nin iddialarını çürütme amacıyla “elKavlü’l-müsedded” isimli kitabı yazan hadis âlimi aşağıdakilerden hangisidir? A. B. C. D. E. Zehebi Sehavi İbn Hacer Zeynüddin Iraki Nevevi Doğru Cevap: C El-Kavlü’l Müsedded eseri, İbn Hacer el-Askalanî (h.852) ’ye aittir. İbn Hacer’in bu tarz çalışmaları meşhurdur. Örneğin, bazı âlimler Sahîh-i Buhari’nin bazı hadislerini tenkit ettiğinde, İbn Hacer Hedyü’s-sârî isimli eserinde bütün bu tenkitleri tek tek ele alarak haksız olduklarını savunur. Yine İbn Hacer, Sahîh-i Buhari’deki muallak hadisleri hedef alan kişilere karşı, Tağliku’t-Ta’lîk (Ara Sınav) isimli kitabında bütün bu muallâk hadislerin senedini bulmuş ve göstermiştir. 15. Buhari, “Sahih” ismiyle meşhur olan kitabını, daha önce yazdığı hangi kitabındaki sahih hadisleri seçerek meydana getirmiştir? A. B. C. D. E. Mebsut Musannef Cami Müsned Sahih Doğru Cevap: A Buhârî (h.256), elindeki bütün hadisleri Mebsût adını verdiği büyük bir hadis kitabında konularına göre tasnif ederek toplamıştır. Bunun en sağlam rivayetlerini seçerek Sahîh’ini meydana getirmiş ve döneminin Ahmed b. Hanbel, Yahyâ b. Maîn ve Ali elMedînî gibi büyük hadisçilerine kontrol ettirmiş ve onaylarını almıştır. 16. Kütüb-i sitte müelliflerinin hadislerini eserlerine almak için esas aldıkları prensibleri tespit eden âlim ve ilgili eseri aşağıdakilerden hangisidir? A. B. C. D. E. Hâkim, el-Müstedrek Ebu Avane el-İsferâyînî, el-Müsnedü’l-muhrec Hâzimî, Şurûtü’l-eimmeti’l-hamse İbnü’l-Kayserânî, Şurûtü’l-eimmeti’s-sitte Sıddık Hasan Han, el-Hıtta Doğru Cevap: D İbnü’l-Kayserânî (ö.507) Şurûtü’l-eimmeti’s-sitte eserini “bazı kimselerin Kütüb-i sitte müelliflerinin hadisleri eserlerine almak için esas aldıkları şartları sormaları” üzerine yazdığını söylemektedir. Hâzimî’nin (ö.584) Şurûtü’l-eimmeti’l-hamse adlı risâlesi, İbn Mace’nin Sünen’i hariç 5 muhaddisin şartlarını içerir. el-Müsnedü’l-muhrec alâ kitâbi Müslim b. Haccâc kitabı, Ebu Avane el-İsferâyînî’nin (ö.316) 2011 AS 2251-A HADİS TARİHİ VE USULÛ (Ara Sınav) Sahih-i Müslim’e yaptığı istihraç çalışmasıdır. (Mustahreç) Hâkim (ö.405) ise el-Müstedrek eserinde Sahîhayn’da yer almamakla birlikte ikisinin ya da ikisinden birinin şartlarına uyan hadisleri toplamaya çalışmıştır. 17. İbn Mace’nin Sünen’i yerine el-Muvatta’ı koyarak Kütüb-i Sitte hadislerini ilk defa bir araya getiren âlim ve eseri aşağıdakilerden hangisidir? A. B. C. D. E. Hatîb et-Tebrizî, Mişkatü’l Mesabih Rezîn b. Muaviye, el-Cem’ beyne’l-usûli’s-sitte Ali el-Kari, Mirkâtü’l-mefâtîh Cevzakî, el-Cem’ beyne’s-Sahîhayn İbnü’d-Deyba, Teysîru’l-vusûl ilâ Câmiu’l-usûl Doğru Cevap: B İbn Mâce’nin (h. 273) Sünen’i yerine İmam Mâlik’in el-Muvatta’ını koyarak Kütüb-i sitte’nin hadislerini ilk defa bir araya toplayan âlim Rezîn b. Muaviye (ö.535) olmuştur. O el-Cem’ beyne’lusûli’s-sitte adlı çalışmasında söz konusu altı kitaptaki hadisleri bir araya getirmiştir. Mişkatü’l Mesabih eserinde Hatîb et-Tebrizî (ö.737), Begavî’nin (ö.516) Mesâbîhu’s-sünne eserinde sahih ve hasen diye ikiye ayırdığı hadisleri yeniden düzenlemiştir. Ali el-Kari (ö.1014), Mirkâtü’l-mefâtîh adlı eserinde, Begavî’nin (ö.516) Mesâbîhu’ssünne’sindeki mükerrer rivâyetleri çıkarmış, hadisleri senedleriyle birlikte kaydetmiştir. Cevzakî’nin (ö.388) el-Cem’ beyne’s-Sahîhayn isimli eseri, Buhârî ve Müslim’in sahihlerindeki hadisleri bir araya toplayan eserlerin ilki olma özelliğini taşımaktadır. İbnü’d-Deyba’nın (ö.944), Teysîru’l-vusûl ilâ Câmiu’l-usûl isimli eseri ise, İbnü’l-Esîr’in (ö.606) Câmiu’l-usûl li ehâdîsi’r-Resûl adlı eserinin muhtasarıdır. 18. Üç müsned ve üç mu’cem’in Kütüb-i sitte’de bulunmayan hadislerini bir araya getiren alim ve eseri aşağıdakilerden hangisidir? A. B. C. D. E. Beğavî, Mesâbîhu’s-sünne Bûsîrî, İthâfü’s-sâdeti’l-mehere İbn Hacer el-Askalânî, el-Metâlibü’l-‘âliye Heysemî, Mecma’u’z- zevâid Heysemî, Mevâridü’z-zam’ân Doğru Cevap: D Heysemî nisbesiyle tanınan Ali b. Ebî Bekr’in (ö.807) Mecma’u’z- zevâid ve menba’u’l-fevâid adlı kitabı, Ahmed b. Hanbel, Ebû Ya’lâ el-Mevsılî ve Bezzâr’ın Müsned’leri ile Taberânî’nin üç Mu’cem’inin Kütüb-i sitte’de bulunmayan hadislerini bir araya getirmiştir. Beğavî (ö.516), Mesâbîhu’s-sünne isimli eserini başta Kütüb-i sitte olmak üzere Dârimî’nin esSünen, Mâlik’in el-Muvatta’, Şâfiî’nin el-Müsned, Dârekutnî’nin es-Sünen ve Beyhakî’nin Şuabü’lîmân adlı eserlerinden derleyerek meydana getirmiştir. Bûsîrî [Ahmed b. Ebî Bekir] (ö.840) İthâfü’ssâdeti’l-mehere adıyla da tanınan İthâfü’l-hıyere bi zevâidi’l-mesânîdi’l-aşere isimli kitabında on müsnedin zevâidini yapmıştır. Bunlar, Ebû Dâvûd etTayâlisî, Müsedded, Humeydî, İbn Ebî Ömer, İshak b. Râhûye, Ahmed b. Meni’, İbn Ebî Şeybe, Abd b. Humeyd, Hâris b. Ebî Üsâme ve Ebû Ya’lâ elMevsılî’nin Müsned’lerinde olup Kütüb-i sitte’de bulunmayan hadisleri bir araya getiren bir eserdir. İbn Hacer el-Askalânî (ö. 852) el-Metâlibü’l-‘âliye bi- zevâid’il mesânîdi’s-semâniye isimli eserinde Ebû Dâvûd et-Tayâlisî, Müsedded, Humeydî, İbn Ebî Ömer, İshak b. Râhûye, Ahmed b. Meni’, İbn Ebî Şeybe, Abd b. Humeyd, Hâris b. Ebî Üsâme ve Ebû Ya’lâ el-Mevsılî’nin Müsned’lerinde bulunduğu halde Kütüb-i sitteile Ahmed b. Hanbel’in Müsned’inde yer almayan 4702 hadisi bir araya getirmiştir. Heysemî’nin (ö.807) Mevâridü’z-zam’ân ilâ zevâidi İbn Hibbân isimli eseri de İbn Mâce’nin esSünen’i, Hâris b. Ebî Üsâme’nin Müsned’i, 2011 AS 2251-A HADİS TARİHİ VE USULÛ (Ara Sınav) Taberânî’nin iki Mu’cem’inde bulunup Kütüb-i sitte’de yer almayan hadisleri bir araya getirdiği üç zevâidi ile İbn Hibbân’ın Sahih’inde bulunup Sahîhayn’da yer almayan 2647 hadisi ihtiva eder. 19. Hadislerin hangi hadis kitaplarının neresinde olduğunu kolaylıkla tespitini sağlayan kitap türü aşağıdakilerden hangisidir? A. B. C. D. E. Zevaid Et-Tergib ve’t-terhib Etraf Tahric Mustahrec Doğru Cevap: C Zevaid kitapları, herhangi bir hadis kitabının bir başka hadis eseri veya eserleriyle karşılaştırılıp birincisinin ikincisinden fazla olarak ihtiva ettiği hadisleri bir araya getirmeyi amaçlar. et-Terğîb ve’t-terhîb, iyiliğe teşvik eden ve kötülüklerden sakındıran hadisleri bir araya getirmeyi amaçlar. Etrâf türü eserler, hadisin baş tarafından tamamını hatırlatan bir kısmını verip, ardından hadisin bütün senedlerini veya belirli bazı kitaplara bağlı kalarak onlarda geçtiği yerlerini bildiren kitaplardır. Tahrîc kitapları, hadis ilminin dışındaki diğer ilim dallarına ait kitaplarda mevcut hadislerin temel hadis kaynaklarındaki yerlerine işaret ederek değişik açılardan tenkidini ve değerlendirmesini yapan kitaplardır. Müstahrec kitapları, daha önce telif edilen herhangi bir hadis kitabında bulunan hadisleri, teker teker ele alarak kitap sahibinin senedinden başka bir senedle rivâyet etmek suretiyle meydana getirilen hadis kitaplarıdır. 20. Aşağıdakilerden hangisi, Buhari’nin elCamiu’s-sahihi’nin şerhi değildir? A. B. C. D. E. el-Mu’lim bi fevâidi Müslim İrşâdü’s-sârî Umdetü’l-kârî Fethu’l Bârî A’lâmü’l-hadîs Doğru Cevap: A el-Mu’lim bi fevâidi Müslim eseri, Mâzerî’nin (ö.536) Sahih-i Müslim üzerine yazdığı şerhi olup, Müslim’in sahihine yazılan ilk şerh olma özelliğini taşımaktadır. Şıklarda zikredilen diğer eserler ise Buhari şerhleri olup, sırasıyla müellifleri şu şekildedir: Kastallânî’nin (ö. 923) İrşâdü’s-sârî li-şerhi Sahîhi’lBuhârî’si, Bedrüddin Aynî’nin (ö. 855) Umdetü’l-kârî fî şerhi Sahîhi’l-Buhârî’si İbn Hacer el-Askalânî’nin (ö.852) Fethu’l Bârî bi şerhi Sahîhi’l-Buhârî’si, Hattâbî’nin (ö.388) A’lâmü’l-hadîs fî şerhi Sahîhi’lBuhârî’si. (Buhârî’nin el-Câmiu’s-sahîh’inin ilk şerhidir.) Devamı www.hadisusulu.com sitesindedir… Daha fazla bilgi için sitemizi ziyaret edebilir, çalışmalarımızdan haberdar olmak için sosyal medya hesaplarımızı takip edebilirsiniz. 2011 AS 2251-A HADİS TARİHİ VE USULÛ (Ara Sınav)