Examen VMBO-KB - Examens oefenen
Transkript
Examen VMBO-KB - Examens oefenen
Examen VMBO-KB 2007 tijdvak 1 donderdag 31 mei 9.00 - 11.00 uur Turks CSE KB Bij dit examen hoort een uitwerkbijlage Beantwoord alle vragen in de uitwerkbijlage. Dit examen bestaat uit 48 vragen. Voor dit examen zijn maximaal 51 punten te behalen. Voor elk vraagnummer staat hoeveel punten met een goed antwoord behaald kunnen worden. 700013-1-716o Let op: beantwoord een open vraag altijd in het Nederlands, behalve als het anders is aangegeven. Als je in het Turks antwoordt, levert dat 0 punten op. Tekst 1 2p 1 Volgens Funda ElmacÕo÷lu zijn sommige delen van een watermeloen erg gezond. Æ Over welke delen heeft ze het en over welke heeft ze het niet?. Omcirkel in de uitwerkbijlage welke delen zij noemt en welke zij niet noemt. 1 de pitten 2 het rode vruchtvlees 3 de binnenkant van de schil 4 het sap Karpuzun kabu÷u da faydalÕ ONDOKUZ MayÕs Üniversitesi Ö÷retim Üyesi Beslenme UzmanÕ Doç. Dr. Funda ElmacÕo÷lu, "Besin de÷eri kabu÷unda saklÕ olan karpuzun, olabildi÷ince kÕrmÕzÕ etli kÕsmÕnÕn altÕndaki beyazÕmsÕ bölümü tüketilmeli" dedi. Vücudu temizleyici özelli÷i bulunan karpuzun, çekirdek yönünden de faydasÕ bulundu÷unu belirten ElmacÕo÷lu, úöyle konuútu: "Karpuz, çekirdekleri içindeki cucurbocitrin adlÕ maddeyle kan basÕncÕnÕ düúürmeye ve böbrek fonksiyonlarÕnÕn düzenlenmesine yardÕmcÕ olur." dedi. 700013-1-716o 2 lees verder ŹŹŹ Tekst 2 1p 2 Hieronder staan twee teksten. Æ In welke tekst is er sprake van dat er in de toekomst videospelletjes in je hersenen kunnen worden afgespeeld? Omcirkel het nummer van die tekst in de uitwerkbijlage. 1 WearIT@work AVRUPA Birli÷i (AB) tarafÕndan desteklenen ‘WearIT@work’ konsorsiyumunda AB üyesi ve aday üye 14 ülkeden 35 úirket bulunuyor. Proje, ‘AB 6’ÕncÕ Çerçeve ProgramÕ’ndan 15 Milyon Euro destek alÕyor. Proje kapsamÕnda gözlükler monitör, eldivenler, ses, fare ve klavyenin yerini alacak. Kemer içine yerleútirilen bilgisayarlar el bilgisayarÕnÕ ortadan kaldÕracak, kola ya da bile÷e takÕlan sensorlar hangi hareketin yapÕldÕ÷ÕnÕ algÕlayacak. Projenin pilot uygulamalarÕ, Fransa’da Paris øtfaiye TeúkilatÕ, Çek Cumhuriyeti’nde Skoda ve Almanya’da EADS’ta yapÕlacak. Liderli÷ini Bremen Üniversitesi’nin yaptÕ÷Õ Konsorsiyum ilk ürünlerini 4.5 yÕl sonra verecek. 2 Sony JAPON elektronik devi Sony’nin, 3 boyutlu filmleri ültrason yöntemiyle do÷rudan beyne iletecek bir buluúun patentini aldÕ÷Õ bildirildi. øngiliz The Times gazetesi, televizyonu ve sinemayÕ ortadan kaldÕran bu teknoloji sayesinde ’The Matrix’ filminde beyne kablolar sokularak yaratÕlan ’sanal gerçekli÷in’ ileride hayata geçirilebilece÷i yorumunu yaptÕ. Bununla birlikte, mucidinin ismi açÕklanmayan yeni teknolojide beyne herhangi bir kablo ya da elektrot sokulmuyor. ùu an sadece bir ’teori’ düzeyinde olan yöntem, beynin belirli bölgelerine ültrason dalgalarÕ vererek buradaki sinir hücrelerini özel bir úekilde hareket ettirme prensibine dayanÕyor. Henüz hakkÕnda fazla detay açÕklanmayan teknoloji sayesinde yaúanacak ’duyusal deneyim’ sÕrasÕnda filmi ’beyninden izleyen’ kiúi, izledi÷i úeyin kokusunu, tadÕnÕ alabilecek, hatta beyninde canlanan nesneleri de hissedebilecek. Ültrasonlu 3 boyutlu teknoloji, video oyunlarÕnÕn da ’beyinde’ oynanmasÕna imkan tanÕyacak. 700013-1-716o 3 lees verder ŹŹŹ Tekst 3 1p 3 Je wilt in øzmir of omgeving een villa kopen met uitzicht op zee die niet meer dan 100.000 YTL mag kosten. Æ Wordt er in de advertenties een villa aangeboden die aan je eisen voldoet? Zo ja, schrijf het in de advertentie genoemde telefoonnummer op. Zo nee, schrijf nee op in de uitwerkbijlage. øzmir ve çevresi için emlak ilânlarÕ KøRALIK EMLAK ALSANCAK’TA 3+1 boú 700YTL <0.232.422 20 54> BALÇOVA’DA 3+1 klasik 450YTL <0.232.278 01 08> BALÇOVA'DA 3+1, 120 m2, jeotermalli 700YTL <0.232.279 20 73> BAYRAKLI tepede, úahane deniz manzaralÕ, 3+1, kat kaloriferli, 450YTL <0.532.245 32 50> KARùIYAKA’DA merkeze yakÕn mobilyalÕ 3+1 600YTL <0.232.330 96 91> SATILIK EMLAK BALÇOVA’DA 85 m2, 3+1, 86.000YTL 100 m2, 2+1, 76.000YTL Özen inú. Emlak <0.232.279 20 73> GÜVENDøK’TE satÕlÕk tripleks villa 100.000YTL <0.532.297 20 10> GÜZELBAHÇE Özzümrüt Villa kooperatifinde içi tamamlanmamÕú 150 m2, 3+1, deniz gören dubleks villa. 75.000YTL <0.232.362 60 10> KARùIYAKA EMLAK <0.232.337 26 26> BostanlÕ’da cadde üzeri, 3+1 280.000YTL Girne’de, 3+1 190.000YTL SAHøBøNDEN BasÕnsitesi’nde 3+1, yüksek zemin, bahçeli, odalar, salon ahúap parke, duvarlar saten boya, ev komple yeni boya, kat kaloriferli, 120 m 2 120.000YTL <0.536.231 25 09> SAHøBøNDEN Evka-2’de 3+1 full tadilatlÕ köúe önü koúu parkÕ, süper manzaralÕ, 2 katlÕ binada yüksek zemin 105.000YTL <0.533.650 11 49> SAHøBøNDEN KarúÕyaka’da 3+1 lüks özel otoparklÕ ve sahile 50m, 270.000YTL <0.536.327 12 49> ùøRøNYER’DE 3+1, 85.000YTL, 3+1 dubleks 65.000YTL <0.232.439 15 10> 700013-1-716o 4 lees verder ŹŹŹ Tekst 4 1p 4 Je wilt graag deelnemen aan de Europese gedichtenwedstrijd en je vraagt je af of je een gedicht mag insturen dat al een keer is gepubliceerd. Æ Is er een regel die daar iets over zegt? Zo ja, schrijf het nummer van die regel op. Zo nee, schrijf nee op in de uitwerkbijlage. PLATFORM, 2. AVRUPA ùøøR YARIùMASI Platform Dergisi, úiiri özendirmek, sevdirmek ve Türk edebiyatÕnÕn zengin ve etkileyici úiir dünyasÕ ile buluúabilmek üzere geçen sene baúlattÕ÷Õ AVRUPA ùøøR YARIùMASI’nÕn ikincisini düzenliyor. Bu yarÕúma ile ilgili úartlar úöyledir: 1 Bu yarÕúmaya sadece BatÕ Avrupa’da, özellikle Hollanda’da yaúayan úairler ve úair adaylarÕ katÕlabilir. 2 YarÕúmaya gönderilen úiirlerin daha önce hiç bir yerde yayÕnlanmamÕú ve hiç bir yarÕúmaya katÕlmamÕú olmalarÕ gerekir. 3 Her úair yarÕúmaya en fazla üç úiiri ile katÕlabilir. ùiirler iki bilgisayar sayfasÕndan uzun olmamalÕ. 4 ùiirlerde konu ve úekil serbesttir, ama belli bir seviyenin üzerinde olmalarÕ gerekir. 5 ùiirler bilgisayarda yazÕlmÕú olmalÕ. Mümkünse e-mail yoluyla veya diskete alÕnmÕú úekilde bize ulaútÕrÕlmalÕ. 6 ùiirler en geç 30 MayÕs 2007 tarihine kadar bize gönderilmiú olmalÕ. 7 Bu yarÕúmanÕn sonuçlarÕ Eylül’ün sonunda ilan edilecek ve düzenlenecek bir törenle derece alanlara hediyeleri verilecek. (Not: 1 Bu törenin tarihi, derece alanlara verilecek hediyeler ve jüri üyeleri daha sonraki sayÕlarÕmÕzda duyurulacak.) 8 Bu yarÕúmaya katÕlacak olan bütün úairler ve úiir severler bu programa davet edilecekler. 9 YarÕúmacÕlarÕn, kÕsa biyografilerini, adreslerini, -varsa- e-mail adreslerini bize göndermeleri gerekir. øsimsiz ve adressiz eserler dikkate alÕnmayacaktÕr. (Not: 2 Avrupa ùiir YarÕúmasÕna gönderilen úiirler yazarlarÕna aittir. Ancak yarÕúma sonuçlanÕncaya kadar úairler bu úiirleri herhangi bir yerde de÷erlendiremezler. Platform, yarÕúmaya gelen úiirleri kendi sayfalarÕnda yayÕnlama, -gerekirse- kitap haline getirme veya internet ortamÕnda yayÕnlama hakkÕna sahiptir.) ùiirleriniz için adresimiz: PLATFORM Dergisi Avrupa úiir YarÕúmasÕ Postbus 9510 1006 GA AMSTERDAM -HOLLANDA Tel : 0031 20 613 89 02 e-mail : kerimece@hotmail.com siiryarismasi@platformmedia.com 700013-1-716o 5 lees verder ŹŹŹ Tekst 5 Ere÷li’den Avrupa’ya sÕrÕk domates ihracatÕ Konya’nÕn Ere÷li ilçesinde, normalde dekardan en fazla 8 ton verim alan çiftçiler, bu yÕl ilk kez denedikleri melez sÕrÕk domates çeúidinde 20 ton ürün aldÕ. ølçede üretilen bin ton domatesten 400 tonu, Fransa ve Almanya’ya ihraç edildi. Ere÷li ølçe TarÕm Müdürü Özkan Özgüven, çiftçinin gelirini artÕrmak için, mevcut tarÕm ürünlerine alternatif yeni ürünlere a÷ÕrlÕk verdiklerini söyledi. Özgüven, beyaz kiraz ve bodur elmadan sonra sÕrÕk domateste de çiftçinin istedi÷i verimi yakalayaca÷ÕnÕ söyledi. Yetiútirdi÷i arpa ya da bu÷dayÕn birim alan getirisi az oldu÷u için çiftçinin de yeni arayÕúlar içinde oldu÷unu belirten Özgüven, “KaymakamlÕk, uluslararasÕ bir firma ve 9 çiftçiyle birlikte 57 dekarlÕk sahada sÕrÕk domates yetiútiricili÷i yaptÕk” dedi. Özgüven, yetiútirdikleri yüksek verimli sÕrÕk domatesin, bu yÕl ilk kez denenen yeni bir melez çeúidi oldu÷unu, bu çeúidin di÷er domateslere göre daha dolgun görünmesi ve hasat edildikten sonra formunda uzun süre bozulma olmamasÕ nedeniyle ihracata uygun oldu÷unu ifade etti. Yer domatesinin kilo fiyatÕnÕn halen 1,8 YTL olmasÕna karúÕn, yetiútirdikleri bu yeni sÕrÕk domates çeúidinin kilosunun 3 YTL’ye alÕcÕ buldu÷unu dile getiren Özgüven, bu domatesin özellikle yurtdÕúÕnda büyük ilgi gördü÷üne dikkati çekti. Çiftçileri sÕrÕk domates yetiútiricili÷i konusunda e÷ittiklerini de vurgulayan Özgüven, “Kurslar vererek yetiútiricileri belgelendiriyoruz. øhracatçÕ için bu belge önem taúÕyor. Domatesin bu kadar ilgi görmesi ilçede meyve-sebze paketleme ve iúlenme merkezi kurulmasÕ çalÕúmalarÕnÕn da baúlamasÕna neden oldu” dedi. 700013-1-716o 6 lees verder ŹŹŹ 1p 5 Wat is het verschil tussen de ‘sÕrÕk domates’ en gewone tomaten? De ‘sÕrÕk domates’ is in vergelijking met gewone tomaten A een gekruiste tomatensoort. B goedkoper. C groter. D lichter van gewicht. 1p 6 Wanneer heeft de ontwikkeling van ‘sÕrÕk domates’ plaatsgevonden? De ontwikkeling van ‘sÕrÕk domates’ heeft plaatsgevonden A gelijktijdig met die van ‘beyaz kiraz’ en ‘bodur elma’. B na die van ‘beyaz kiraz’ en ‘bodur elma’. C voor die van ‘beyaz kiraz’ en ‘bodur elma’. 1p 7 Waarom is er in het buitenland belangstelling voor ‘sÕrÕk domates’? De buitenlandse belangstelling voor ‘sÕrÕk domates’ heeft te maken met A de gunstige prijs. B de langere houdbaarheid. C de opvallende kleur. D de vollere smaak. 1p 8 Wat is voor buitenlandse afnemers het belangrijkste? In de eerste plaats is het van belang dat kwekers van ‘sÕrÕk domates’ beschikken over A een kwaliteitsbewijs. B efficiënte verwerkingstechnieken. C goede verpakkingstechnieken. D overdekte opslagruimtes. 700013-1-716o 7 lees verder ŹŹŹ Tekst 6 Popçulara dil uyarÕsÕ Ankara Türk Dil Kurumu (TDK) BaúkanÕ ùükrü Haluk AkalÕn, "öldürcen mi", "kÕrcan mÕ", "kescem" gibi ifadelerin Türkçe’de bulunmadÕ÷ÕnÕ ve úarkÕ sözlerinde de kullanÕlmamasÕ gerekti÷ine iúaret etti. AkalÕn, sanatçÕlarÕn úarkÕ sözlerini yazarken ve úarkÕlarÕ seslendirirken, daha do÷ru Türkçe kullanarak gençlere örnek olmalarÕnÕ istedi. ùükrü Haluk AkalÕn, Türkiye’de geçmiúte hafif batÕ müzi÷inin özgün dilleriyle söylendi÷ini, daha sonraki yÕllarda bu úarkÕlara Türkçe söz yazÕldÕ÷ÕnÕ ve Türkiye’de hafif batÕ müzi÷i tarzÕnda özgün eserler verildi÷ini belirtti. DUAYENLERE SAYGISIZLIK Özellikle geçmiúte Fecri Ebcio÷ulu, BarÕú Manço, Cem Karaca, Sezen Cumhur Önal, Ayten Alpman, Berkant, Erol Büyükburç gibi pek çok sanatçÕnÕn güzel eserler verdi÷ine iúaret eden AkalÕn, günümüzde yapÕlan bazÕ úarkÕlarÕn dilde yozlaúmaya neden oldu÷unu, bu durumun ise hafif batÕ müzi÷ini Türkiye’ye kazandÕran duayenlere "haksÕzlÕk" anlamÕna geldi÷ini belirtti. AkalÕn, kimi zaman Türkçe’nin söz da÷arcÕ÷Õna ya da ses yapÕsÕna aykÕrÕ eserlerin seslendirildi÷ini ifade ederek, sanatçÕ Özcan Deniz’in seslendirdi÷i úarkÕ içinde geçen "sen beni öldürcen mi", Gülben Ergen’in "aya÷ÕnÕ yerden kescem senin" ve Ayúe Hatun Önal’Õn úarkÕsÕndaki "kÕrcan mÕ belimi" sözlerinin Türkçe’ye uygun olmadÕ÷ÕnÕ söyledi. AkalÕn, geçmiúte yapÕlan úarkÕlarda Türkçe’nin do÷ru kullanÕlmasÕna özen gösterildi÷ine dikkat çekerek, "Nerede o eski úarkÕlar" dedi. "GENÇLERE ÖRNEK OLUN" ùükrü Haluk AkalÕn, müzi÷in toplumun büyük bir kesimine seslendi÷ini anÕmsatarak, sanatçÕlarÕn úarkÕ sözlerini kaleme alÕrken ve úarkÕ seslendirirken, daha do÷ru Türkçe kullanmalarÕnÕ ve gençlere örnek olmalarÕnÕ istedi. AkalÕn, "Gençler ve çocuklar sanatçÕlarÕ taklit ediyor. ùarkÕlarda do÷ru bir Türkçe kullanÕlÕrsa yeni kuúaklar da o yönde yetiúir" dedi. Günlük hayatta, konuúma dilinde rahatlÕk olmasÕ açÕsÕndan kullanÕlan bazÕ sözcüklerin úarkÕlara yansÕmamasÕ gerekti÷inin altÕnÕ çizen AkalÕn, "YabancÕ ülkelerde, özellikle de Türk Cumhuriyetlerinde Türkçe úarkÕlar dinleniyor. Bu nedenle kullanÕlan dilin yozlaúmamÕú olmasÕna dikkat edilmeli" dedi. AkalÕn, úarkÕlarda yabancÕ kökenli sözcüklerin kullanÕlmasÕnÕn da do÷ru olmayaca÷ÕnÕ savundu. 700013-1-716o 8 lees verder ŹŹŹ 1p 9 Schrijf op je antwoordblad wat de voorzitter AkalÕn van popzangers wil. 1p 10 Wat kunnen wij volgens de tekst zeggen als wij het taalgebruik van hedendaagse en vroegere zangers met elkaar gaan vergelijken? A Er is geen verschil. B Hedendaagse zangers letten daar beter op dan de vroegere. C Vroegere zangers letten daar beter op dan de hedendaagse. 1p 11 Wie van onderstaande zangers let volgens AkalÕn op goed Turks taalgebruik? A Ayúe Hatun Önal B Ayten Alpman C Gülben Ergen D Özcan Deniz 1p 12 Wat bedoelt men in de tekst met ‘gençler sanatçÕlarÕ taklit ediyor’? A Dat jongeren gaan playbacken. B Dat jongeren vaak voor popmuziek kiezen. C Dat jongeren zich zoals de zangers gaan kleden. D Dat jongeren zoals de zangers gaan praten. 700013-1-716o 9 lees verder ŹŹŹ Tekst 7 Do÷u’nun kraliçesi Hatay Milattan önce yüz binli yÕllara uzanÕr Hatay’Õn dillere destan geçmiúi. Türkiye’nin en eski yerleúim yerlerinden biri olan Hatay’da yapÕlan tüm kazÕlar, eúsiz bir tarihi gün yüzüne çÕkarÕr.Tunç ça÷larÕndan kalma binlerce eser yüzyÕllar öncesinde meydana gelen korkunç depremlere ra÷men halen ayakta kalabilmenin mutlulu÷unu yaúar belki de. Geleni bin piúman etmeyen surlar, lahitler, anÕtlar, köprüler, mozaikler... Müslüman, HÕristiyan ve Yahudi dinlerine mensup yüzlerce kiúi savaúlarÕn yaúandÕ÷Õ dünyaya inat, aynÕ sofrada aynÕ çorbaya kaúÕk 13 Hatay’da... BurasÕ dinlerin, kültürlerin kaynaútÕ÷Õ úehir... BurasÕ, Do÷u’nun Kraliçesi... BurasÕ, Antakya... BurasÕ Samanda÷... BurasÕ øskenderun... Geçmiúin úehri kapÕlarÕnÕ ardÕna dek açtÕ ve size sesleniyor; Hoúgeldiniz... Tarihi Yerler Hatay ilinin mevcut tarihi yapÕlarÕna bakÕldÕ÷Õnda, geçmiú yüzyÕllardaki zenginli÷i yeterince yansÕtmadÕ÷Õ görülür. 14 sebebi, tarihi boyunca geçirmiú oldu÷u iúgallerin ve úiddetli depremlerin yaptÕ÷Õ yÕkÕmlardÕr. Bugün geçmiú dönemlere ait buluntular Hatay Arkeoloji Müzesinde korunmakta ve sergilenmektedir. Hatay turizminin temel yapÕsÕnÕ oluúturan tarihi ve 15 varlÕklarÕ úöyle sÕralanabilir: Hatay Arkeoloji Müzesi: Hitit, Hellenistik, Roma ve Bizans dönemlerine 16 olan eserlerin sergilendi÷i müze mozaik koleksiyonlarÕnÕn zenginli÷i yönünden dünyada ikinci sÕrayÕ alÕr. St. Pierre Kilisesi: Antakya-ReyhanlÕ yolu yakÕnÕnda önü duvarla kapatÕlmÕú do÷al bir ma÷aradÕr. HÕristiyanlÕ÷Õn ilk devirlerinde kilise olarak kullanÕlan ve HÕristiyanlÕ÷Õ yaymak için Antakya’ya gelen havarilerden St. Pierre’in adÕyla anÕlan bu kilisenin önü, sonraki devirlerde kapatÕlmÕútÕr. Halen müzeye ba÷lÕ bir birim olan bu 17 her yÕl 29 Haziran günü Katolik Kilisesince ayin düzenlenmektedir. Kilise yakÕnÕnda kayalara oyulmuú dev bir büst vardÕr. Haron adÕ verilen ve IV. Antiochus döneminde yapÕlan büst, M.Ö. II. yüzyÕlda bir veba salgÕnÕ sÕrasÕnda ölümleri durdurmak amacÕyla yapÕlmÕútÕr. Harbiye (Defne): Ça÷layanlarÕyla tanÕnan dünyaca ünlü bir sayfiye yeri olan Defne, çok sayÕda köúkleri, tapÕnaklarÕ, e÷lence yerleriyle ünlüydü ve stadyumunda düzenlenen olimpiyatlarÕn ihtiúamÕ dillere 18 . ùiddetli depremlerle yok olan úehirden bugüne gözle görülür bir eser kalmamÕútÕr. Harbiye bugün de çok ilgi gören bir mesire ve tatil yeridir. AynÕ 19 heykeller, ipek ve turistik eúya üretimi yönüyle de tanÕnÕr. Ortodoks Kilisesi: YapÕmÕna 1860’lÕ yÕllarda baúlanmÕú, ancak 1872 depreminde büyük hasar görmüú, tekrar baúlayan çalÕúmalar 1900 yÕlÕnda tamamlanmÕútÕr. St. Simeon ManastÕrÕ: ManastÕr milattan sonra 6. yüzyÕlda yapÕlmÕútÕr. AntakyalÕ St. Simeon ömrünün 45 yÕlÕnÕ bir sütunun tepesinde yaptÕrdÕ÷Õ örtülü ve korunaklÕ 20 geçirmiútir. Bu süre Guinness Rekorlar KitabÕ’nda yer almÕútÕr. Habib Neccar Camii: Bugünkü cami OsmanlÕ dönemi eseridir. EtrafÕ medrese odalarÕ ile çevrili cami avlusundaki úadÕrvan 19. yy eseridir. 700013-1-716o 10 lees verder ŹŹŹ Kies bij iedere open plek in de tekst het juiste antwoord uit de gegeven mogelijkheden. 1p 1p 1p 1p 1p 1p 1p 1p 13 A B C D atar götürür koyar sallar A B C bunun onun úunun A B C D do÷a kültür sosyal ulaúÕm A B C D ait sebep süreç uzak A B C D anÕtta mezarlÕkta kilisede medresede A B C D destandÕ düútü geldi uygundu A B C D anlamda kÕsÕmda ortamda zamanda A B C D biçimde barÕnakta durumda úekilde 14 15 16 17 18 19 20 700013-1-716o 11 lees verder ŹŹŹ Tekst 8 Cihan’Õn kalbi nerede? Geçti÷imiz günlerde böbreklerinde aniden úiddetli bir a÷rÕ baúladÕ÷ÕnÕ ifade eden Cihan, “A÷rÕlarÕm dayanÕlamayacak dereceye gelmiúti. Ben de böbreklerimde taú oldu÷unu düúünerek, Konya Numune Hastanesi'ne gittim. Burada, hastalÕ÷Õn kesin teúhisi için ültrasonla inceleme yapÕldÕ” dedi. Cihan, çektirdi÷i filmleri götürdü÷ü doktorun, kendisine kalbinin ve dala÷ÕnÕn sa÷da, karaci÷erinin ise solda oldu÷unu söyledi÷ini kaydederek, bunu duydu÷unda çok úaúÕrdÕ÷ÕnÕ, fakat doktorun korkulacak bir úey olmadÕ÷ÕnÕ söyledi÷inde rahat nefes aldÕ÷ÕnÕ dile getirdi. Bu gerçe÷i ö÷renince yÕllardÕr aklÕndaki bir soru iúaretinin açÕklÕ÷a kavuútu÷unu vurgulayan Cihan, úunlarÕ kaydetti: “Daha önce elimi gö÷sümün soluna koydu÷um bir gün kalbimin atmadÕ÷ÕnÕ sa÷ tarafa koydu÷umda ise kalp atÕúlarÕmÕ hissetmiútim. O günden bu yana bu durumdan úüpheleniyordum. Bunu arkadaúlarÕma ve aileme anlattÕ÷Õmda ise benimle alay ediyorlardÕ. Ancak çektirdi÷im ültrasonda bu gerçek ortaya çÕktÕ. Hemúire ve doktorlar da bu duruma çok úaúÕrdÕ. Herhangi bir rahatsÕzlÕ÷Õm da yok. Böbrek taúÕ a÷rÕsÕyla geldi÷im hastanede kalbimin, karaci÷erimin ve dala÷ÕmÕn normalden farklÕ yerde oldu÷unu ö÷renince çok úaúÕrdÕm.” Hastane'nin Üroloji Bölümü doktoru Ali Hatay ise Cihan'da görülen duruma milyonda bir rastlanÕldÕ÷ÕnÕ belirterek, do÷uútan olan bu durumun düzeltilmesi için herhangi bir operasyona gerek olmadÕ÷ÕnÕ kaydetti. Hatay, Cihan'Õn böbrek taúlarÕnÕn alÕnmasÕ için gerçekleútirdikleri ameliyatÕn oldukça baúarÕlÕ geçti÷ini, Cihan'Õn bundan sonra da hayatÕnÕ sa÷lÕklÕ úekilde sürdürebilece÷ini sözlerine ekledi. Kalbinin sa÷da oldu÷unu 29 yÕl sonra anladÕ. 1p 21 Waarom ging Cihan naar het ziekenhuis? Hij had last van A ademhalingsproblemen. B duizelingen. C hartklachten. D pijn in zijn nieren. 1p 22 Waarom namen vrienden en familie hem in de maling? A Omdat hij altijd wel ergens pijn had. B Omdat hij links zijn hart niet voelde kloppen. C Omdat hij niet wist waar zijn blaas zat. D Omdat hij vaak darmklachten had. 700013-1-716o 12 lees verder ŹŹŹ Tekst 9 KorkularÕnla yüzleú onlarÕ yen! 1 ÇOK KALABALIKSA Çok kalabalÕk topluluklarÕn önünde, hatta yanlÕú yaptÕ÷Õn takdirde rezil olaca÷Õn ve seninle dalga geçecek olan arkadaú grubunun karúÕsÕnda bir konuúma yapmak seni heyecanlandÕrabilir. Bu son derece ola÷an ve ortak bir duygu, ama korkman ve bu durumu sorun haline getirmen büyük bir hata. NasÕl yenmeli: Yapman gereken tek úey, sadece kendine güven duyman ve bunun yanÕnda en kötüsüne kendini hazÕrlaman. E÷er baúÕna korktu÷un úey gelirse ne olur? Ölmezsin ya! Bu sÕrada, olay anÕnda durumu nasÕl koruyabilirim, diye hazÕrlÕklÕ olman, kendini iyi hissetmeni sa÷layabilir. Örne÷in, insanlarÕn yanlÕú bir úey yaptÕ÷Õnda sana gülmeleri seni de güldürebilir, öyle de÷il mi? Sen de kendinle dalga geçebilirsin. Bu, dünyanÕn sonu demek de÷il ki. Korkma, bu durumda hiçbir úey kaybetmez, tersine do÷al oldu÷un için kazanan sen olursun. 2 FARE VARSA Bu korkuyu duyanlara ben de aynen katÕlÕyorum. Fare lafÕnÕ duymak bile insanÕn tüylerinin diken diken olmasÕna yetiyor. Sesleri, kendilerine mekan olarak pislikleri seçmeleri ve hÕzlÕ hÕzlÕ hareket etmeleriyle úimdi gözümde canlandÕrdÕm da aslÕnda korkutmaktan çok mide bulandÕrÕyor. NasÕl yenmeli: Korktu÷un hayvan fare de÷il de, yÕlan, arÕ ya da köpek olabilir. Hangisi olursa olsun, öncelikle o hayvan ile ilgili birkaç kitap karÕútÕr ve bilgi edin. Sana zarar verebilir mi, zehirli mi vs… Fare korkunu yenmek için ise, farenin senden güçsüz bir yaratÕk oldu÷unu kabul ederek iúe baúla. Gerçek hayatta da biraz kendine güvensen durum daha kolay de÷il mi? 3 YøNE Mø SALLANDIK O büyük Marmara Depremi’ni nasÕl unutabiliriz! Korku, telaú, panik... ArdÕndan tüm úehirler sallanmaya baúladÕ, tüm Türkiye korkuya kapÕldÕ. Deprem bölgesi bir ülkede yaúadÕ÷ÕmÕz ve her an her úeye hazÕrlÕklÕ olmamÕz gerekti÷i, haberlerde ve çeúitli TV programlarÕnda kafamÕza vuruldu. østanbul merkezli bir deprem olursa senaryolarÕ yazÕldÕ, falan filan. Birço÷umuz etkisini atlatsak da, bir kÕsmÕmÕz hala her sarsÕntÕyÕ deprem sanÕyor. Hatta bu korku nedeniyle tedavi görenler bile var. Bu korkuyu yenmek çok kolay de÷il biliyoruz, ama deprem korkusuyla hayatÕ kendine zindan etmek de hiç do÷ru de÷il do÷rusu. NasÕl yenmeli: Yapman gereken, her korkuyu yenmenin tek yolu olan gerçe÷i kavraman; deprem her an olabilir. Bunun için kendini periúan etmene hiç gerek yok. Biliyorsun ki 30 yÕl sonra olmasÕ da mümkün! Bu günden canÕnÕ sÕkarsan kendini boú yere harap edersin. Deprem korkusunun üzerine git. AklÕna deprem yerine baúka úeyler getir. Kendini baúka konulara motive et. 700013-1-716o 13 lees verder ŹŹŹ 4 HER YER KARANLIK Küçükken kardeúim karanlÕktan çok korkar ve ne zaman tuvalete ya da odasÕna gitmesi gerekse, beni de oraya kadar sürüklerdi. Üstüne üstlük korktu÷unu da hiç kabullenmezdi. Tabii, o artÕk büyüdü ve hiç korkmuyor, ama bu yaúÕna ra÷men aranÕzda korkanlar oldu÷unu iyi biliyorum. Utanmaya hiç gerek yok. Ne de olsa karanlÕk, bilinmeyeni ça÷rÕútÕrÕr. Ama hala ÕúÕklarÕ ya da odanÕn kapÕsÕnÕ kapatmadan yatÕyorsan, hatta yata÷a girer girmez yorganÕ baúÕna çekiyorsan ayÕp yani! NasÕl yenmeli: Evde kimse olmadÕ÷Õnda tüm ÕúÕklarÕ yakmak yerine sadece odanÕn ÕúÕ÷ÕnÕ yakarak iúe baúla. Ya da ailen evdeyken, bir akúam karanlÕ÷Õ yenme denemeleri yap. IúÕklarÕ kapalÕ odalarÕ tek tek gez örne÷in. Korktu÷un úeyin baúÕna gelmedi÷ini, odalardan kimsenin çÕkÕp senin bo÷azÕna yapÕúmadÕ÷ÕnÕ göreceksin. AyrÕca ÕúÕklar açÕk uyumayÕ da yavaú yavaú bÕrak! 5 UZMAN GÖRÜùÜ Psikolog Sema Özdemir: “Saçma oldu÷unu bilmenize ra÷men, korkularÕnÕzÕn önüne geçemiyorsanÕz, bu konuda uzmanlardan yardÕm almalÕsÕnÕz. Fobileri tedavi etmenin birçok yöntemi var.” diyor. E÷er kendi kendine korkularÕnla yüzleúmek istiyorsan, yapman gerekenleri ise úöyle sÕralÕyor: 1- Nelerin senin için korkutucu özellikler taúÕdÕ÷ÕnÕ belirle. 2- Bu durumlarla karúÕlaútÕ÷ÕnÕ düúün ve kafanda bu durumu canlandÕr. 3- O anda neler hissedebilece÷ini anlamaya çalÕú. 4- Kendini korumak ve güvenli÷ini sa÷lamak için neler yapabilece÷ini planla. 5- En kötü ihtimalleri göz önüne alarak birçok senaryo yaz ve her durumda nasÕl en iyi korunma yöntemleri geliútirebilece÷ini planla. Korkularla bu úekilde yüzleúmek ve planlar yapmak, korktu÷umuz durumla karúÕlaútÕ÷ÕmÕzda daha güvenli hareket etmemizi sa÷lar. Ve onu baú edilmeyen bir durum olarak görmekten vazgeçeriz. 700013-1-716o 14 lees verder ŹŹŹ 2p 23 1p 24 Welke oplossingen horen bij welke angsten? Schrijf in de uitwerkbijlage achter het nummer van de angsten de letter van de bijbehorende oplossing op. Angsten Oplossingen 1 angst bij aardschokken a lees erover 2 angst voor muizen b gedraag je natuurlijk 3 angst voor spreken in het openbaar c probeer het uit 4 bang zijn in het donker d denk aan andere dingen Waar is de schrijver/schrijfster van het artikel zelf ook bang voor? aardschokken het donker muizen spreken in het openbaar A B C D 1p 25 Wat is in het algemeen de enige manier om een bepaalde angst te overwinnen (punt 3)? Je moet in het Turks antwoorden. 1p 26 Wanneer moet je volgens de tekst specialistische hulp zoeken voor je angst (punt 5)? Als je weet dat je angst onzin is, A maar dat voor jezelf niet toe wilt geven. B maar je er niet vanaf komt. C maar je ermee kunt leven. 1p 27 Wat wordt er bedoeld met ‘korkularÕnla yüzleú’ (punt 5)? A Accepteer je angst. B Doe of je angst niet bestaat. C Leef je in je angst in. D Probeer je eigen angst onzin te vinden. E Zeg dat het goed is om angst te hebben. 700013-1-716o 15 lees verder ŹŹŹ Tekst 10 Köy çocuklarÕ kitapsÕz kaldÕ Gaziantep'te kütüphane olarak hizmet veren otobüs eskiyince, köy çocuklarÕ kitapsÕz kaldÕ. øl Kültür ve Turizm Müdürü Mehmet Aykanat, köy çocuklarÕnÕn kitap okuma gereksinimini karúÕlamak için bir otobüsle verilen gezici kütüphane hizmetinin, otobüsün hurdaya ayrÕlmasÕ nedeniyle 2 yÕldan bu yana verilemedi÷ini belirtti. Okumaya meraklÕ köy çocuklarÕnÕ kitapsÕz bÕrakmamak için gezici kütüphane hizmeti verme yerine köy okullarÕnÕn kütüphanelerini zenginleútirmeye çalÕútÕklarÕnÕ belirten Aykanat, úöyle konuútu: “Kimi vatandaúlarÕn kütüphanelerinden ayÕkladÕklarÕ kitaplarÕ fÕrÕna ya da bakkala verdiklerine ya da çöpe attÕklarÕna tanÕk oluyoruz. Vatandaúlardan kütüphanelerinden uzaklaútÕrmayÕ düúündükleri kitaplarÕ bize ulaútÕrmalarÕnÕ istiyoruz. Biz bu kitaplarÕ köy okullarÕnÕn kütüphanelerini zenginleútirme çalÕúmamÕzda de÷erlendiririz. Böylece köylerde yaúayan çocuklarÕmÕzÕ kütüphane hizmeti için ilçe ya da il merkezine gitmekten kurtarabiliriz.” Mehmet Aykanat, kütüphaneleri zenginleútirme çalÕúmalarÕnÕn yanÕ sÕra Gaziantep øl Halk Kütüphanesi'nde oluúturduklarÕ “internet odasÕ” ile ücretsiz internet hizmeti verdiklerini bildirdi. Yo÷un ilgi görmesi üzerine bu hizmeti ilçe kütüphanelerinde de vermeye hazÕrlandÕklarÕnÕ ifade eden Aykanat, bu çalÕúma sayesinde ekonomik olanaksÕzlÕk nedeniyle kafelere gidemeyenlerin de internete girebileceklerini söyledi. 1p 28 Wat is de reden dat de kinderen op het platteland geen boeken meer hebben? A De bibliotheekbus is oud en versleten. B De gemeente geeft geen subsidie meer. C Scholieren gaan nu naar de stad om te lezen. D Scholieren internetten liever dan dat ze een boek lezen. 1p 29 Welke bewering(en) is/zijn juist? 1 Men wil dat dorpskinderen goedkoper boeken kunnen kopen. 2 Men probeert schoolbibliotheken op het platteland uit te breiden. A alleen 1 is juist B alleen 2 is juist C 1 en 2 zijn beide juist 700013-1-716o 16 lees verder ŹŹŹ Tekst 11 Hollanda artÕk göç veriyor Hollanda’nÕn nüfusu 2004 yÕlÕnda 34 bin kiúilik artÕúla 16,3 milyona yükseldi. 1920’den bu yana en düúük artÕúÕn yaúandÕ÷ÕnÕ açÕklayan østatistik Bürosu, Hollanda’dan göç edenlerin sayÕsÕnÕn, ülkeye yerleúenlerin 22 binin üstünde oldu÷unu bildirdi. Geçti÷imiz yÕl 112 bin kiúi Hollanda’yÕ terkederken, yerleúenlerin sayÕsÕ ise 90 binde kaldÕ. Binlerce HollandalÕ en baúta Kanada olmak üzere Yeni Zelanda, Avustralya, Norveç ve øsveç gibi çeúitli ülkelere göç etti. Aile birleúimi yoluyla gelen Türk, FaslÕ, SurinamlÕ ve Antilli sayÕsÕnda da önemli düúüú kaydedildi. 2003 yÕlÕnda 6700 olan Türkiye’den yeni gelenlerin sayÕsÕ 3900’e düútü. 1 MayÕs 2004 tarihinde Avrupa Birli÷i’ne giren Polonya’dan Hollanda’ya göçte ise büyük artÕú oldu. østatistik Bürosu, PolonyalÕ sayÕsÕnÕn 2200’den 4900’e yükseldi÷ini bildirdi. 1p 30 Naar welk land emigreren de meeste Nederlanders volgens de tekst? A Canada B Marokko C Turkije D Zweden 1p 31 Uit welk land komen volgens de tekst de meeste mensen naar Nederland? A Antillen B Noorwegen C Polen D Suriname 700013-1-716o 17 lees verder ŹŹŹ Tekst 12 HollandalÕlar, araçlarÕnÕn deposunu artÕk ‘ayçiçek ya÷Õ’ ile dolduruyor 1p 1 Mazotun litre fiyatÕnÕn 1 euronun üstüne çÕkmasÕ marketlere yaradÕ. Dizel araç sahiplerinin depolarÕnÕ litresini 59 cente aldÕklarÕ market ya÷Õ ile doldurduklarÕ yolundaki haberler ise gümrük memurlarÕnÕ harekete geçirdi. 2 Hayat pahalÕlÕ÷Õ ile mücadele Hollanda halkÕnÕ yaratÕcÕ yaptÕ. AkaryakÕt fiyatlarÕna peú peúe gelen zamlarla benzin fiyatlarÕnÕn hÕzla 1,5 euroya yaklaúmasÕ, sürücülerin büyük petrol úirketlerini boykot kampanyasÕ baúlatmalarÕna neden olurken, dizel araç sahipleri ise daha ilginç bir protesto yöntemine baúvurdular. 3 Mazot fiyatlarÕnÕn 1 euroyu aúmasÕyla marketler dizel sürücülerinin u÷rak yeri oldu. DepolarÕnÕ mazot yerine litresini 59 cente aldÕklarÕ ayçiçek ya÷Õ ile dolduran araç sahiplerinin “Hem çok kârlÕ, hem de çevre kirlili÷ini önlüyor” úeklindeki açÕklamalarÕ ise bu kez de gümrük memurlarÕnÕ harekete geçirdi. “Vergisi ödenmemiú yakÕt kullanmak yasak” diyen gümrük yetkilileri, yollarda yakÕt kontrollerinin arttÕrÕldÕ÷ÕnÕ duyurdular. CezanÕn deponun hacmine göre alÕndÕ÷Õ, 50 litrelik bir depo için yaklaúÕk 375 euro para cezasÕ talep edildi÷i belirtildi. 4 DepolarÕnÕn ancak dörtte birini ya da yarÕsÕnÕ mazotla doldurduklarÕnÕ anlatan ayçiçek ya÷Õ kullanÕcÕ sayÕsÕnÕn hÕzla arttÕ÷Õ ö÷renildi. Özellikle eski model araçlarÕn bu alternatif yakÕta daha uygun olmasÕnÕn ikinci el dizel otomobillere de ilgiyi arttÕrdÕ÷Õ belirlendi. Otomobillerine ‘mobil fritöz’ adÕnÕ takan ‘dizelciler’ “Tek sorun kÕzartma kokusu. Biz alÕútÕk, ama bizimle birlikte aynÕ yolda seyreden araçlarÕn sürücülerinin ilk McDonalds’a girdiklerinden eminiz” dediler. 32 Wat voor soort auto’s kunnen op zonnebloemolie rijden? auto’s die op benzine rijden auto’s die op diesel rijden auto’s die op LPG rijden A B C 1p 33 Waarom hebben sommige automobilisten liever zonnebloemolie als brandstof? A omdat de prijs stabiel is B omdat het gemakkelijker is C omdat het goedkoper is 1p 34 Mag je in Nederland zomaar zonnebloemolie als brandstof gebruiken (alinea 3)? Antwoord met ja of nee. 700013-1-716o 18 lees verder ŹŹŹ Tekst 13 Depremleri buluttan okuyor ÖNAY YILMAZ østanbul Bundan 31 yÕl önce askerli÷ini yaptÕ÷Õ sÕrada bulutlarla deprem arasÕnda iliúki oldu÷unu belirleyen Ronald Karel, øngiltere'de kurdu÷u 'Meteodeprem AraútÕrma Merkezi' ve 'www.meteoquake.org' adlÕ web sitesiyle, deprem tahmincilerinin en çok ilgisini çeken isimler arasÕnda yer alÕyor. Karel'in kurdu÷u merkeze, øngiltere Meteoroloji Müdürlü÷ü ile Eumetsat ve Meteosat uydularÕ da, bütün bulut çeúitlerinin yakÕndan izlenebilmesi için ücretsiz veri ve görüntü deste÷i sa÷layacak. Karel, hedefini, 'Depremleri kÕsa süre önceden tahmin edebilmek ve yerini saptayÕp yetkililere haber vererek úehir ve kasabalarÕn zamanÕnda boúaltÕlmasÕnÕ sa÷lamak' olarak özetliyor. Karel, bulutlarla ilgili gözlemlerini ise úöyle anlatÕyor: "Deprem bulutlarÕ alçak, uzun ve gri renkte iyonize bulutlar. Bulutlar görüldü÷ü anda uçak kaldÕrÕlarak incelenecek ve deprem bulutlarÕ olup olmadÕ÷Õ anlaúÕlacak. Deprem bulutlarÕ di÷er bulutlara göre ters yönde ilerliyor. HÕzlarÕ depremin büyüklü÷üyle de ilgili. YapÕlan çalÕúmalar özellikle Türkiye ve Avrupa'da deprem beklentisi olan ülkelere yönelik olacak. En büyük arzum østanbul depremini önceden bilebilmek." Karel, bulutlarla deprem arasÕndaki ilk iliúkiyi 27 Mart 1970'te yaúadÕ÷Õ bir olayla anlamÕú. Karel, o olayÕ úöyle anlatÕyor: "Karaköy'de 3 arkadaúla vapura gidiyorduk. Bulutlar kuzeye do÷ru ilerliyordu. Rüzgâr ise ters yönde esiyordu. Bir gün sonra Gediz yerle bir oldu. O gece depremlerle hava arasÕndaki ba÷Õ anladÕm. 1971 Burdur ve Bingöl depremlerini yine böyle tahmin ettim." 1p 35 Volgens de tekst heeft Karel in Engeland een onderzoeksbureau opgericht. Æ Schrijf op je antwoordblad de naam hiervan op. Je moet in het Turks antwoorden. 1p 36 Wat ziet Karel aan de wolken die volgens hem een aardbeving voorspellen? A De wolken drijven met de wind mee. B De wolken drijven op grote hoogte. C De wolken drijven tegen de wind in. D De wolken zijn niet grijs maar wit. 1p 37 Volgens de tekst kreeg Karel na een bepaalde aardbeving belangstelling voor dit onderwerp. Æ Schrijf op je antwoordblad op waar die aardbeving was. Je moet in het Turks antwoorden. 700013-1-716o 19 lees verder ŹŹŹ Tekst 14 En çok satÕlan kitap! KÜLTÜR SANAT SERVøSø 1 Türkiye øhracatçÕlar Meclisi'nin (TøM) aylÕk yayÕn organÕ Turkishtime dergisi, 2004 yÕlÕnda Türkiye'nin kitabÕ en çok satan yazarlarÕnÕ araútÕrdÕ. Listenin birinci sÕrasÕnda "Efendi" adlÕ kitabÕ 112 bin adet satÕlan Soner YalçÕn yer aldÕ. Derginin en çok kazanan yazarlar listesinde ikinci sÕraya "Metal FÕrtÕna" kitabÕnÕn genç yazarlarÕ Burak Turna ve Orkun Uçar, üçüncü sÕraya ise "ùimdi Dü÷ün ZamanÕ" ile øpek Ongun yerleúti. KitaplarÕ birçok ülkede ödül alan ve "Kar" adlÕ kitabÕyla Avrupa ve ABD'de en çok satan kitaplar listesine girmeyi baúaran Orhan Pamuk, listenin dördüncü sÕrasÕnda yer aldÕ. Pamuk'un kitaplarÕnÕn 2004 yÕlÕndaki satÕúÕ 129 binde kaldÕ. Öte yandan Türkiye'nin en fazla okunan yazarlarÕndan Ahmet Altan'Õn son kitabÕ "øçimizde Bir Yer"in 1 milyonluk satÕú rakamÕna ulaúmasÕna ra÷men, Pamuk'un arkasÕndan beúinci sÕraya yerleúmesi dikkat çekti. Okuma alÕúkanlÕ÷ÕnÕn çok yaygÕn olmadÕ÷Õ Türkiye'de yaklaúÕk 2000 adet basÕlan bir kitap, en az 1200 adet satÕlÕrsa maliyetini karúÕlayabiliyor. Geçen yÕl Ahmet Altan gibi pek çok yazar, daha çok okuyucuya ulaúmak için yapÕtlarÕnÕ "ucuz kitap" kampanyalarÕyla piyasaya sundu. Ama kampanyaya katÕlan yayÕnevleri zarar etti÷i gibi, yazarlar da diledikleri kâra ulaúamadÕ. Yazara yüzde 15 2 KitabÕn satÕúÕndan elde edilen gelirin yaklaúÕk yüzde 15'i yazara bÕrakÕlÕyor. Kalan bölümden yüzde 15'i yayÕnevine, yüzde 40'Õ ise da÷ÕtÕm ve pazarlama úirketine verilirken, yüzde 15'i sanayi maliyetlerini karúÕlÕyor. Yüzde 15'i de vergi, ilan ve reklam giderlerine harcanÕyor. Bu arada korsan kitaplarÕn toplam cirosu, geçen yÕl 200 milyon YTL'ye ulaútÕ. Bu nedenle kültür yayÕncÕlarÕnÕn 40 milyon YTL kayba u÷radÕ÷Õ tahmin ediliyor. Türkiye'de kitap yazarak geçinebilen yazarlar arasÕnda Yaúar Kemal, Vedat Türkali, Orhan Pamuk, Ayúe Kulin, Soner YalçÕn, Buket Uzuner ve Perihan Ma÷den bulunuyor. Bir yazarÕn yalnÕzca kitaplarÕnÕn satÕúÕndan elde etti÷i gelirle geçinebilmesi için, yayÕmlanan kitaplarÕnÕn en az 50 bin adet satÕlmasÕ gerekiyor. 700013-1-716o 20 lees verder ŹŹŹ 1p 38 Welke van onderstaande titels is volgens de tekst het meest verkocht in 2004? A Efendi B Kar C Metal fÕrtÕna D ùimdi dü÷ün zamanÕ 1p 39 Wat is de belangrijkste reden dat er zo weinig boeken worden verkocht in Turkije (alinea 1)? A Boeken zijn duur. B Boeken zijn van slechte kwaliteit. C Men leest niet veel. D Schrijvers zijn niet erg bekend. 1p 40 Wat willen de schrijvers bereiken met de actie “goedkopere boeken” (alinea 2)? A meer boeken schrijven B meer boeken verkopen C meer lezers bereiken 1p 41 Wie verdient het meeste geld aan de verkoop van een boek? A de belastingdienst B de boekhandel C de schrijver D de uitgever 700013-1-716o 21 lees verder ŹŹŹ Tekst 15 Yolda kitap okumayÕn! AYùEGÜL AYDOöAN østanbul ABD'de 3 ayrÕ a÷rÕ merkezinin kuruculu÷unu yapan, yöntemleriyle literatüre giren Türk Doktor Ünal Tutak, 34 yÕllÕk deneyimiyle Türkiye'de de kronik a÷rÕ hastalarÕna úifa da÷Õtacak. A÷rÕ tedavisinde çÕ÷Õr açan pek çok tedavinin öncü uygulayÕcÕlarÕndan olan ve 100 binden fazla hastaya bakan Tutak'Õn Türkiye'deki ilk merkezi 'Pain Management Services østanbul' adÕyla dün Altunizade'de açÕldÕ. Klinik açÕlÕúÕnda Milliyet'in sorularÕnÕ yanÕtlayan Tutak, toplumun yüzde 25-28'inin a÷rÕ çekti÷ini kaydetti. HastalarÕnÕn yüzde 70-75'inin bel a÷rÕlarÕndan úikâyet etti÷ini belirten Tutak, boyun a÷rÕlarÕnÕn da 2. sÕrada yer aldÕ÷ÕnÕ ifade etti. Tutak, a÷rÕ çekenlere úu önerilerde bulundu: Yolda okumak baúÕ a÷rÕtÕr: Arabada okumak boynun sallanmasÕna yol açar. Bu, siniri aúÕndÕrÕr; siniri zorladÕ÷ÕnÕz zaman korkunç bir a÷rÕ baúlar, baú a÷rÕlarÕnÕn en önemli nedenlerinden biridir. Çömelerek yük kaldÕrÕn: Yerden öne do÷ru e÷ilerek kaldÕrdÕ÷ÕnÕz 5 kiloluk bir yükün bele bindirdi÷i yük 350 kiloyu bulur. Mutlaka dizleri kÕrÕp çömelerek yük kaldÕrÕlmalÕ. MiyoplarÕn boynu a÷rÕr: Gözlük takan kiúiler, özellikle miyoplar bir úey okurken gözlü÷ü burunlarÕnÕn ucuna do÷ru indirip boyunlarÕnÕ öne e÷erler. O zaman çene boyna yaklaúÕr, boyun diskleri sÕkÕúÕr ve sinirler üzerindeki baskÕ, adale sertli÷ine neden olur. Bundan sonra kollarda karÕncalanma ve boyun a÷rÕlarÕ baúlar. Geniú koltukta oturun: E÷er oturdu÷unuz koltuk ya da sandalyenin oturma yeri uzun yapÕlmadÕysa ya da sertse baca÷Õn arka tarafÕndaki siyatik siniri üzerine baskÕ yapar. Bu da bacak a÷rÕlarÕnÕ ortaya çÕkarÕr. Bu nedenle geniú koltuk veya sandalyede oturulmalÕ. Uzun süre masa baúÕnda çalÕúanlar, birkaç dakika ara verip yürümeli. BulaúÕk yÕkarken denge sa÷layÕn: Ev hanÕmlarÕnÕn en önemli bel a÷rÕsÕ nedeni, bulaúÕk yÕkarken ve yemek yaparken ayakta durmalarÕ. Onlara tavsiyemiz lavabonun altÕndaki kapa÷Õ açÕp bir ayaklarÕnÕ oraya koymalarÕ. Böylelikle bele fazla yük binmez. 700013-1-716o 22 lees verder ŹŹŹ 1p 42 Waar zijn de pijnklinieken van dokter Tutak? A in Amerika. B in Turkije. C zowel in Amerika als in Turkije. 1p 43 Welk soort pijn komt volgens dokter Tutak in Turkije het meest voor? A hoofdpijn B kniepijn C nekpijn D rugpijn 1p 44 Waar komen de adviezen van dokter Tutak in het artikel op neer? A Doe aan sport. B Ga naar een dokter. C Gebruik pijnstillers. D Let op je houding. 1p 45 Waar moet je volgens dokter Tutak bij tillen op letten? Dat je je hoofd omhoog houdt. Dat je je knieën buigt. Dat je je rug recht houdt. Dat je je voeten bij elkaar houdt. A B C D Let op: de laatste vragen van dit examen staan op de volgende pagina. 700013-1-716o 23 lees verder ŹŹŹ Tekst 16 Konya’da enerji nakil hatlarÕ yer altÕna alÕnÕyor Meram Elektrik Da÷ÕtÕm Anonim ùirketi (MEDAù) tarafÕndan, Konya kent merkezinde enerji nakil hatlarÕnÕn yer altÕna alÕnmasÕ çalÕúmalarÕnda bu yÕl içinde 8 milyon YTL harcandÕ÷Õ bildirildi. MEDAù’tan yapÕlan yazÕlÕ açÕklamada, MEDAù’Õn abonelerine, kaliteli ve kesintisiz hizmet sunabilmek, istem dÕúÕ arÕzalarÕ en aza indirebilmek ve elektrik hizmetleri alanÕnda modern bir kent için çalÕúmalarÕn aralÕksÕz sürdürdü÷ü belirtildi. Enerji nakil hatlarÕnÕn yer altÕna alÕnmasÕ projesi kapsamÕnda, bir çok bölge ve mahallede çalÕúmalarÕn tamamlandÕ÷ÕnÕn ifade edildi÷i açÕklamada, bazÕ yerlerde devam eden nakil hatlarÕ çalÕúmalarÕnda geçen yÕl 5 milyon, bu yÕl ise 8 milyon YTL harcama yapÕldÕ÷Õ kaydedildi. 1p 46 Schrijf de naam van het energiebedrijf uit de tekst op. (Het mag ook de afkorting van de naam van het bedrijf zijn.) 2p 47 Schrijf twee van de drie doelen van de aanleg van het ondergrondse elektriciteitsnet op. 1p 48 Hoe lang is men bezig met de aanleg van het ondergrondse elektriciteitsnet, volgens de tekst? A één jaar B twee jaar C drie jaar Bronvermelding Een opsomming van de in dit examen gebruikte bronnen, zoals teksten en afbeeldingen, is te vinden in het bij dit examen behorende correctievoorschrift, dat na afloop van het examen wordt gepubliceerd. 700013-1-716o 700013-1-716o* 24 lees verdereinde ŹŹŹ