BOSPHORUS CHRONICLE
Transkript
BOSPHORUS CHRONICLE
b o s p h o rus c h r o n i c l e The quarterly Robert College Newspaper A supplement of the Bosphorus Chronicle May 2011 issue. / Bosphorus Chronicle’ın Mayıs 2011 ekidir. Yüksekten uçmanın tehlikesine rağmen kulağımıza bir şeyler fısıldamak uğruna bir kez daha yükseldi MARTI... Yayın Adı: Bosphorus Chronicle’ın Martı Ekidir. İmtiyaz Sahibi ve Uyruğu: Özel Amerikan Robert Lisesi Güler KAMER - T.C. Sorumlu Öğretmenler: Yıldız DÜZKÖYLÜ Özgül AKGÜL CİNKARA Yönetim Yeri: Özel Amerikan Robert Lisesi Kuruçeşme Caddesi No:87 Arnavutköy / İSTANBUL Tel: (0212) 359 22 22 Editör: İpek Betül Özçivit Tasarım ve Sayfa Düzeni: Ecegül Bayram Yazarlar: Ahmet Utku Akbıyık Bekir Berke Artukoğlu Ecegül Bayram Aysın Kadirbeyoğlu Bengisu Güçkan Z. Elçin Metin Roza Oğurlu İpek Betül Özçivit T. Mert Saygın Yayının Türü: Yerel, Süreli Yayının Dili: Türkçe Ofset Hazırlık ve Basım Yeri Birmat Matbaacılık San. Tic. Ltd. Şti. 100. Yıl Mah. Matbaacılar Sitesi 4. Cad. No:122 Bağcılar/İSTANBUL Tel: (212) 629 05 59 - 60 Basım Yılı: Mayıs 2011 Logo: Elif Alkaş Kapak Resmi: F. Sueda Evirgen editörden İÇİNDEKİLER Kaybettiğimiz Sanatçılar 2 Âşık Veysel 3 Gaipten Sesler Korosu 4 Aklın Ara Sokakları 5 Hayal Çiçeği 6 Bahar Sarhoşları 8 Dünya Tiyatro Günü Bildirisi 11 Dünya Şiir Günü Konuşması 12 Dünya Öykü Günü İletisi 13 Karikatürist İbrahim Tapa ile Söyleşi 14 Yazık 16 Bekir Dede Sevsinler Beni -1- 17 18 Hayat bana bir armağan vermişti tam beş yıl önce, işte o armağandın sen. Bir doğum günümdü, pastamın mumlarını üflüyordum, tuttuğum bir dilektin o zamanlar sen. Ne istediğimi çok iyi biliyordum da dileğim kabul olursa bir masal yaşayacağımı bilmiyordum, seninle öğrendim ben. Bir martının kanat çırpışıyla başlayan masalım, yine bir kanat çırpışla bitiyor bu sefer. Beş yıl boyunca bu peri masalını bana yaşatan herkese, çok teşekkür ediyorum şimdi. İçinde, olup biterken değerini fark etmediğim günler olduysa da, onlar adına senden özür diliyorum şimdi, giderayak çıkarılan son günahlar gibi. Geleceğime doğru yol alıyorum bu sefer. Rüzgâr yine lodos, yalın yalın esiyor uzaklardan. Tek fark, bu rüzgâr içimi üşütüyor bu sefer. Ürperiyorum, etraf ayrılık kokuyor. Rüzgâr silmeden kokunu, sarılıyorum geçmişime. Sonra uçup gidiyor rüzgârla kokun, o geçmiş... Ben de atlıyorum peşinden geçmişimin, düşüyorum boğazın serin sularına, akıntıya kapılıp sürükleniyorum geleceğe. Biliyorum, orada çok tehlikeler var. Boğulmak da var, yüzmeyi öğrenmek de. Buradaki korsanlardan çok daha kötüleri, buradaki meleklerden çok daha iyileri var. Ama bilmiyorum, orada buradaki kadar mutlu olabilecek miyim? Kalırsam yalnız başıma, özlersem seni, sana geri dönebilecek miyim? Zaten bilmediğim uzak diyarlarda, bilmem belki kaçıncı kez soracaklar bana neden bu kadar yabancısın buralara, neden gözlerinde sönmeyen bir özlem ateşi var, diyecekler. Söyleyeceğim ben de Masallar Diyarı’na aidim ben, orayı özledim... Ve yine sana geleceğim. Bilmem beni kaçıncı kez sana kavuşturan emektar martımın sırtına binip, tüylerine sıkı sıkı tutunup yine sana uçacağım... Bir kez daha, bir kez daha, bir kez daha uçacağım yükseklerden; gelip kulağına bir şeyler fısıldayıp, yanağına bir öpücük konduracağım belki; ama olsun bu kadarına bile değer.. Hatırınıza birkaç cümle, gönlünüze bir tutam duygu serpiştirebilmekse her şeye değer... İpek Betül Özçivit Martı /1~ AYLARA GÖRE KAYBETTİĞİMİZ SANATÇILAR ŞUBAT 5 Şubat Cemal Kutay- Tarihçi, Yazar (1909-2006) 18 Şubat Tezer Özlü- Yazar (1943-1986) 24 Şubat Ömer Bedrettin Uşaklı- Şair (1904-1946) 26 Şubat Hasan Ali Yücel- Yazar, Eğitimci (1897-1961) 26 Şubat Tarık Buğra- Yazar, Gazeteci (1918- 1994) MART 3 Mart Cihat Burak- Ressam (1915-1994) 6 Mart Ömer Seyfettin- Yazar (1884-1920) 6 Mart Kemalettin Kamu- Şair (1901-1995) 8 Mart Hüseyin Rahmi Gürpınar- Yazar (1864-1944) 10 Mart Salah Birsel- Şair, Yazar (1919-1999) 11 Mart Yusuf Ziya Ortaç- Şair (1895-1967) 11 Mart Turhan Selçuk- Karikatürist (1922-2010) 17 Mart Ceyhun Atuf Kansu- Şair, Yazar (1919-1978) 20 Mart Falih Rıfkı Atay- Yazar (1894-1971) 21 Mart Âşık Veysel- Saz Şairi (1894-1973) 27 Mart Halit Ziya Uşaklıgil- Yazar (1866-1945) 29 Mart İlhami Bekir Tez- Şair, Yazar (1906-1984) NİSAN 2 Nisan Sabahattin Ali- Şair (1907-1948) 12 Nisan Abdülhak Hamit Tarhan- Şair (1852-1937) 18 Nisan Oktay Rifat- Şair (1914-1988) 21 Nisan Kemal Tahir- Yazar (1910-1973) 27 Nisan Münir Nurettin Selçuk- Besteci, Ses sanatçısı (1899-1981) 29 Nisan Muhsin Ertuğrul- Tiyatro ve Sinema Sanatçısı, Yönetmen (1892-1979) MAYIS 3 Mayıs Abdülhak Şinasi Hisar- Yazar (1888-1963) 6 Mayıs Erdal Öz- Yazar (1935-2006) 7 Mayıs Haldun Taner- Yazar (1915-1986) 11 Mayıs Sait Faik Abasıyanık- Yazar (1906-1954) 16 Mayıs Memduh Şevket Esendal- Yazar (1883-1952) 17 Mayıs Nurullah Ataç- Deneme Yazarı (1898-1957) 25 Mayıs Necip Fazıl Kısakürek- Şair (1905-1983) HAZİRAN 3 Haziran Nâzım Hikmet- Şair (1902-1963) 4 Haziran Ahmet Haşim- Şair (1885-1933) 15 Haziran Peyami Safa- Yazar (1899-1961) 15 Haziran Mina Urgan- Öğretim üyesi, Yazar (1916-2000) 20 Haziran Cahit Külebi- Şair (1917-1997) 21 Haziran İlhan Selçuk- Gazeteci, Yazar (1925-2010) 28 Haziran Fuad Köprülü- Edebiyat tarihçisi, Yazar (1890-1966) 30 Haziran Kemal Özer- Şair, Yazar (1935-2009) * Kaynak: Nâzım Hikmet Kültür ve Sanat Vakfı, 2011 Kültür Ajandası Martı /2~ deneme ÂŞIK VEYSEL Z. Elçin Metin Asıl adı Veysel Şatıroğlu olan Âşık Veysel, bize en tanıdık gelen halk ozanlarındandır. Hepimiz bir şeyler duymuşuzdur onun hakkında. Türkülerini dinlemişizdir; fakat ona ve halk ozanlığına verdiğimiz önemin ne kadar yeterli olduğu tartışılır. Veysel 1894’te Şarkışla’nın Sivrialan köyünde bir ilkbahar günü doğar. Yedi yaşında çiçek hastalığına yakalanması sonucunda bir gözünü, daha sonra da talihsiz bir kaza sonucu diğer gözünü kaybeder. Okula gitme fırsatı bulamaz. Âşık Veysel’in türkülere olan ilgisini fark eden babası, ona bir bağlama hediye eder ve böylelikle Âşık Veysel’in hayatı tamamen değişir. Çamşıklı Ali adlı halk ozanından bağlama dersleri almaya başlar ve bağlama tutkusu giderek artar. Görmemek onun için bir engel değildir. Gençliğinde diğer ozanların türkülerini söyleyen Veysel, kırk yaşına yaklaştığında artık kendi türkülerini insanlarla paylaşmaya hazırdır. Bunun üzerinde ilk defa köy sınırları dışına çıkarak sanatını insanlarla paylaşmaya başlar. Sivas’ta düzenlenen Âşıklar Bayramı’na katılır ve “Halk Şairi” belgesine layık görülür. Sonrasında çocukluk arkadaşı İbrahim ile birlikte yaya olarak çevredeki illeri dolaşmaya başlar. Cumhuriyetin 10. yılında yazdığı “Atatürk” isimli şiir sayesinde Ankara’ya çağırılır. İbrahim’le üç ayda Ankara’ya ulaşan Veysel’in şiiri Hâkimiyet-i Milliye gazetesinde üç gün üst üste yayımlanır. Veysel’in adı giderek daha çok duyulmaktadır. “Âşık” olma şansını yakalayan Veysel, Anadolu’yu bucak bucak dolaşmaya başlar. Türkiye’nin birçok yöresinden ozanlarla tanışır ve hayatı boyunca müziğiyle yaşamaya devam eder. Uzun yıllar boyunca Köy Enstitülerinde bağlama ve köy türküleri dersleri verir. Bulunduğu konum sayesinde devletten maaş almaya başlar. Sadece müziğiyle de yaşamaz. Doğayla iç içe bir yaşam sürer. Köyünde ilk meyve bahçesi kuran ve meyve yetiştiren kişidir o; bazı engellerin onun yapabileceklerini kısıtlamasına izin vermez. Türküleri içtenlikleri ve doğallıklarıyla dikkat çeker. Konu sınırlaması olmadan, hemen hemen her konuda söyler ve giderek daha da ustalaşır. Sekiz yıl evli kaldığı eşi Esma’nın onu terk etmesiyle yaşadığı sarsıntıyı da türkülerinde dile getirir. Güzelliğin On Para Etmez’i Esma için yazmıştır. Güzelliğin on par’ etmez Bu bendeki aşk olmasa Eğlenecek yer bulamam Bu bendeki köşk olmasa -3 Cumhuriyeti savunduğu şiirleri ağırlıklı olsa da doğa sevgisi, birlik beraberlik gibi konularda da söyler. Âşık Veysel 21 Mart 1973’te köyünde, Sivrialan’da, veda eder müzik dolu dünyasına. Büyük ozan, sonsuza kadar, çoğu insanın göremediklerini görüp hissedemediklerini hisseden nadir insanlardan biri olarak kalacak. Onun gibi bir zenginliğe sahip olduğumuz için ne kadar şanslı olduğumuzu zaman geçtikçe unutmayız umarım. Dostlar onu hatırlamalı, hiç unutmamalı. Ben giderim adım kalır Dostlar beni hatırlasın Düğün olur bayram gelir Dostlar beni hatırlasın Kaynaklar: Şatıroğlu, Aşık Veysel. Dostlar Beni Hatırlasın. Der: Ümit Yaşar Oğuzcan. İstanbul: Özgür Yayın Dağıtım, 1985. Baskı. “Aşık Veysel.” Ozanlar. Web. 03 Mayıs 2011. <http://ozanlar.biz/veysel/index.html>. Martı /3~ şiir GAİPTEN SESLER KOROSU Kaan Ertek Fotoğraf: G. Işılay Elmacı Susulacak her şey susulduğunda Yürek parçalayan sesler duyulur Görmeye görsün gözler onu bir defa Kalp yerinde durmaz uçar, kuş olur Bir peri mi bu? Yoksa bir melek? Nereden gelmiş? Nereye gidecek? Yakıp geçtin gönül kapılarını Ve bir tutam akıl vardı başımda O da gitti, sadece bir tını Ve güzel sesin kaldı kulağımda Bir ben var idi senden önce Geldin, tüm saflığıyla beyazın Küçük bir ben, iki oldum seninle Sende kaldı gidişinle bir yarım Bir güzel geçti derler buralardan Ardında bırakarak sessiz bir yığın Orman yeşilinin yerine sonbahar Soğuk bir hüzün, puslu bir hayal Ve dokunaklı bir şarkı, ölüm kadar… Martı /4~ öyküsel anlatım AKLIN ARA SOKAKLARI Z. Elçin Metin İncecik sesler… O kadar kırılgan, o kadar miniklerdi ki sahip çıkası geliyordu insanın. İçini açıyordun sonra onlara, sesler ruhunda yer ederken renksizliğini kaybettiğini hissediyordun, renklerle taşıyormuşsun gibi. Sesler sen oluyor, sen sesler oluyormuşsun gibi… O kadar uyumlu o kadar büyülülerdi ki, ben de onlara bağlanmaktan alıkoyamadım kendimi. Onları dinlemek, yağmur damlalarını dinlemek gibiydi çünkü, her damlanın yerle buluşmadan önceki heyecanına tanık olmak gibi… Birikir birikir taşardı onlar, sarmalanan sen olurdun. Beni de sardılar, ben farkına varamadan, boşluklarımı tamamladılar. Günler geçtikçe ben onların ben olduğundan daha fazla onlar oldum. Doldum durdum, onlar dalgalandı, ben dalgalandım, onlar üşüdü ben de üşüdüm; sanki ben artık ben değilmişim gibi. Evet, o minicik, o kar taneleri kadar kırılgan sesler ele geçirdi beni. Bütün bunlar aklımdan geçerken ikinci el kitaplar satan bir kitapçıya doğru yürüyordum, birini arıyordum. Genelde dışarı çıkmam aslında; fakat bir süre sonra insan kalabalık görmek istiyor. Ben de dışarı çıkıp bordo taşları geçtim, güçsüz görünen ağaçlara yardım etmek istedim. Kalp atışlarımın ritmiyle adım atmayı denedim, gökyüzüne bakarak yürüdüm. Normalde yapmam böyle şeyler. Oysa bugün fazla insan yoktu sokaklarda, yağmurluydu hava. Hem olsaydı da umursamazdım sanırım. Çok olmuştu dışarı çıkmayalı; gökyüzünü özlüyor insan. Şemsiyesiz yürüdüm bu yüzden; ama o, o şemsiyeleri çok severdi. Güvende hissediyormuş kendini! Onu gri ve soğuk bir yolda, şemsiyesini iyice kendine çekmiş, yağmur damlalarından kaçmaya çalışırken seyretmek büyüleyiciydi. Her şeyiyle o kadar bütün görünürdü ki… Saçları uçuşur, yüzündeki korkak ifade yürüyüşüne yansırdı. Onu asıl korkutanın siyah şemsiyesi olduğunu düşünmüştüm. Yağmur damlalarının şemsiyesine vurmasından ürktüğünü itiraf etmişti de bir seferinde, yirmi iki sene önce. e korkardı tabii, apaçık gökyüzü yerine omuzlarına sinmiş kapkara bir şey arasında büyük fark olmalıydı. Her şeye rağmen, her fırsatta dile getirirdi şemsiyelere olan güvenini, onları nasıl sevdiğini. Bu yüzden şemsiyelerle bütünleştirmiştim onu. O hayallerimde her zaman şemsiyesine sığınmış, yağmurlu bir günde, dar, gri bir sokakta minik adımlarla yürüyor, aklımın ara sokaklarını keşfediyordu. Yine uyandırdım kendimi onun şemsiyeli düşünden. Kitapçıdaydım, yine etrafımdaydı incecik sesler. O kadar narin göründüler ki gözüme, daha da bir sevdim onları orada. En eski kitapları karıştırmaya başladım. Kitapları karıştırdıkça daha da yakınlaşırsın ya seslere, netleşirler, daha da bir sararlar seni; işte, buydu bütün amacım. Ah, bir de onu daracık sokağında şemsiyesiyle yürürken bulabilseydim. Yirmi iki senedir aradığım kadınımı görebilseydim… Her şeye rağmen umudumu hiç kaybetmemiştim. Ben seslerden yorgun düşmüşken rengi solmuş bir kitabı açtığımda karşıma o çıkıverdi birden. Kitabı araladığımda, içindeki ayraç bana görmem gereken sayfayı, duymam gereken sesleri açmıştı bile. Oradaydı, sesler kadar gerçek, onlar kadar narin. Şemsiyesiyle adımlıyordu yağmurlu sonbahar sokaklarını. Eskisi kadar güzel, eskisi kadar tanıdıktı. -5- Isınmak için ellerini birbirine tutuşturuyor; ama yine de titremesini durduramıyordu. Saçlarının uçları gözleri kadar ıslaktı, eskisi gibi, çok üşüyordu, belliydi. Zayıftı, şemsiyesi bile onu korumaya yetmiyordu. “Soğuk” diyordu zar zor duyulan sesiyle, “Çok soğuk…” Bana ihtiyacı vardı, yanında olmalıydım. Bendim onu yirmi iki senedir arayan, nerede unutmuş olduğunu binlerce defa düşünen, şehirdeki bütün kitapçıları dolaşan. O an, onu yirmi iki sene önce olduğu kadar zayıf ve üşümüş gördüğümde, ona ulaşabilmek için kime olursa yalvarmaya hazırdım. Mümkündü bu, biliyordum, mümkün olmalıydı. Ben olmadan yaşayamazdı! Çok zaman kaybetmiştik zaten, ölmek üzereydi şimdi de, donmak üzereydi. Kolları uyuşuyordu biliyordum, yine de bırakmıyordu şemsiyesini. Öyle sıkı tutunmuştu ki… Sanki onu uçmaktan koruyan tek şey oymuş gibiydi. Ben vardım hâlbuki. Varlığımdan haberdar olup olmadığını bilmesem de kendi sıcaklığımı onun için feda etmeye hazırdım. Ne isterse yapardım. Onu ısıtma umuduyla sarıldım kelimelerine. Kitabı sardığım gibi, alıp çıktım. Ben diğer kitapları, aradığımı bulmanın sevinci ve paniğiyle arkamda bırakırken sesleri giderek azaldı, ben dar sokaklarda sıcacık evime doğru kollarımda kadınım ve kitabımla koştururken kulaklarımda sadece onun sesleri vardı. Yağmur damlaları çarpıyordu şemsiyesine, o da korkuyor, üşüyor, ağlıyordu. Var olacaktı sonsuza kadar, donsa bile ve sözcükleri tenime, benliğime vurmaya devam edecekti üşüseler de. Ben hazırdım onun soğuk ellerinde bir kar tanesi gibi erimeye. Martı /5~ deneme HAYAL ÇİÇEĞİ Pınarnaz Eren Aslında her şey insanın zihnindeki ufacık bir düşünce kırıntısıyla başlar. O minicik düşünce kırıntısı, attığı her adımda insana varlığını hissettirir ve eğer o minicik kırıntıya değer verip onu büyük bir hayale dönüştürürseniz yaşamak için yeni bir sebebiniz, attığınız adımlar için yeni bir rotanız olur. İnsan hayalsiz yaşayamaz; çünkü etrafımızda gördüğümüz her şey aslında bir “hayal ürünü”dür. Kullandığımızı hayal ettiğimiz telefondan tutun da, içinde kendimizi hayal ettiğimiz kıyafete kadar her şey bir hayal sahibinin ve onun çevresindekilerin başarısıdır. Hayal sahipleri de aslında o “büyük adam” diye adlandırdığımız kişilerdir. Bu büyük adamların diğerlerinden tek farkı hayallerine duydukları saygı, inanç ve hayata karşı besledikleri umuttur. Hayaller insanlara yaşama sevinci ve ümit verirken, büyük adamlar ve yeni dünyalar yaratabilirken insanlar, maalesef, hayallerin öneminin farkında olsalar dahi bu farkındalıklarına göre hareket edemeyebilirler. Güzel bir gelecek için milyonlarca hayal çiçeğine ihtiyacımız var oysa. Mustafa Kemal’in hayallerinin en güzel ürünlerinden biri olan Türkiye’mizden tutun da, raflarda hayallere verilmesi gereken önemi anlatmak için sabırsızlanan kitaplara kadar her şey avazı çıktığı kadar hayallerin gücünü bize duyurmaya çalışıyorken siz de onlara kulak verenlerden, yani hayal çiçeklerinin sahiplerinden biri olmak istiyorsanız bilin ki siz de gelecek bahçesinin güzelliğine güzellik katanlardan olabilirsiniz. Hayallerin gücünü, kendinize, çoğumuzun duymuş olduğu “Uyanmak için bir amacın olmalı.” cümlesini zihninize kazıyarak hatırlatın. İntihar mektuplarıyla “Yaşamak için bir amacım kalmadı.” cümlesini miras bırakanların varlığı da aslında uyanmak için bir amacımızın olmasının zorunluluğunun kanıtlarındandır. Hayallerin gücüne inanmak konusunda bunun farkında olmak hayatidir; çünkü aslında her hayal bir amaçtır ve her hayal insanı hayata bağlar. Hayal, hayatla aynı değerdedir denebilir. Hayalini kaybetmiş bir insan için hayat o kadar da önemli sayılmaz; çünkü uyanmak için amacı kalmamış olan insan uyanmak da istemez. Televizyonlarda gördüğümüz, torununun çocuğunun çocuğuna bakmak için hayata sımsıkı sarılmış veya çok sevdiği mesleğine hizmet etmek için kendine özen göstermiş ve çok çok uzun yıllar yaşamış insanlar aslında başarılı hayal sahipleridir. Her birinin yatmadan önce kurduğu güzel bir hayali ve uyanmak için de güç verici bir amacı vardır. Özenle büyütülmüş düşünce kırıntıları ve yeşermiş hayaller o insanların aslında uzun yaşamak için sahip oldukları en büyük sırlardan biridir. Hayallerin gücünü yatmadan önce kurduğumuz hayallerle ve sabahları gün içinde gerçekleşmesini dilediklerimizle fark ettikten sonra bilmemiz gerekenlerin en önemlilerinden biri de, dengeli olmaktır. Denge konusu, özellikle iyimser olmak noktasında, oldukça önemlidir. İnsan çok güzel bir hayale sahip olabilir; bunun yanı sıra sahip olduğu her kötümser düşünce de o güzel çiçeğe dolanmış zehirli bir sarmaşıktır ve o hayali soldurmaktan başka bir işe yaramaz. “Bunu hayatta yapamam.” deyip geçmek, hayal sahipliğine yakışmayacak bir korkaklıktır ve o güzelim düşünce tohumlarını ziyan etmektir. Yapılan yanlışlar da hayal sahibi olmaya giden yolda bizi şaşırtabilir. Hataların o çirkin maskesinin altında başarıdan ışıldayan yüzü fark edememek en caydırıcı sorunlardan biridir. Edison, ilk ampulü üretmeye çalışırken yaptığı yanlışlardan dolayı umutsuzluğa kapılıp hayalinden vazgeçseydi insanlık çok daha uzun bir süre karanlıklarda kalabilirdi. Hayal sahibi yaptığı yanlışlardan bir şeyler öğrenmeye çalışmalı ve yanlışların insanı olgunlaştırdığını bilmelidir. Bizlerden daha çok yanlış yapmış olan büyüklerimizin olgunluklarının ve tavsiyelerinin kaynağı yaptıkları hatalar ve yaşadıkları kötü deneyimleridir. Bu kötü deneyimler ve hatalar insanın canını acıtır; ancak unutmamak gerekir ki başarı yolu da cennet yolu gibi zahmet doludur. İnsan, yanlışlarını kendi yararına kullanabildikçe, yani onları tekrarlamak yerine tekrarMartı /6~ lamaya gerek kalmadan hayatın vermek istediği mesajı alabildikçe üzülmesine, yorulmasına, vazgeçmesine hiç gerek yoktur; çünkü sonunda bir ders çıkarılan yanlışlıklar her şeyin güzel gitmesinden daha iyidir. Burada inançlı olabilmek kadar gerçekçi olabilmek de çok önemlidir. İnançlı olmayı körü körüne inanmakla karıştırmamak gerekir. İyi bir hayal sahibi hayaline inanır, kendi gücünün farkına varır ve hayalini aslında dört bir yanı hayal ürünü olan gerçek dünyaya taşımak için gerekli hazırlıkları yapar. Gökdelenin çatısından atlayıp da hiçbir alet olmadan uçmayı düşünmek hayal sahipliği değil hayalperestliktir; yani körü körüne inanmaktır. Hayal sahibi kişi bu hayale onu koruyacak yeni aletler ekler ve gerekli gelişmiş önlemleri de düşünür. Hayal sahipliğinin büyüsü de tam burada, içinde barındırdığı gerçekçilikte gizlidir ve bu nokta hayalperest ile hayal sahibini birbirinden ayırır. Hayal içindeki gerçekçilik bile aslında bir hayal ürünüdür ve bu da birbirine zıt gibi duran iki kavramın aslında birbirlerine ne kadar da yakın olduklarını kanıtlar. Bir hayal sahibi olmanın ne kadar da önemli bir iş olduğunu anladıktan sonra hayallerinize karşı daha ciddi ve samimi olun. Onları dinleyin ve onları geliştirmek için elinizden geleni yapın. Onlara inanın kendinize inandığınız gibi ve her şeye kayıtsız şartsız “tamam” diyebilen bilinçaltınızı zehirli sarmaşıklar yerine katmer katmer, renk renk hayal çiçekleriyle donatın. Bir insan evrenlere bedelse önce kendinizi dinleyin ve çevrinizdeki kişileri çok iyi seçin. Yanına yaklaştığınızda sizi gülümsetecek kadar olumlu insanları arkadaşınız sayın ve diğer hayal sahiplerini de desteklemeyi unutmayın. Hiçbir iş tek başına o kadar da kolay gerçekleştirilemez. Tek elken destekle iki ve çok daha fazla el olabilir, dünyada çok daha fazla şey değiştirebilirsiniz. Kilo vermek gibi kişisel hayallerinize “dünyayı değiştirmeyecek ve diğerlerini fazla etkilemeyecek” hayallerden saymayın; çünkü sizin mutluluğunuz bile dünyamızı gülümsetip birçok kişinin hayatını mükemmelleştirebilir; ancak tabii ki hayal çiçeklerinize gerçeklik eklemeyi unutmayın ve gözlerinizi kapatıp hayallerinizin gücüne kendinizi kaptırın. Unutmayın; ben her ne kadar yüksekten korksam da uçmak da bir zamanlar “hayal”di. Fotoğraf: G. Işılay Elmacı -7- Martı /7~ tiyatro BAHAR SARHOŞLARI Z. Elçin Metin Okulun ilk haftaları… Elinizde iki monolog var. Türkçe Tiyatro seçmeleri için bekliyorsunuz. Belki son kez tekrarlıyorsunuz yapmanız gerekenleri. Henüz kimseyi tanımıyorsunuz. İlk seneniz olacak bu. Sizin gibi birçok insan var. Hepsi biraz gergin, biraz heyecanlı… Aynı karakterlerin birbirinden farklı yorumlarını izliyorsunuz onlardan. Kapı açılıyor. Rahatlamış ifadesiyle çıkıyor biri. Sıra size geldi. Gergin adımlarla sahnede yerinizi alıyorsunuz. Eda ve Gül Hoca’larımızın kocaman gülümsemeleri rahatlatıyor sizi. Oynamaya başladıktan yarım dakika sonra gerginliğiniz uçup gidiyor, titremeniz hafifliyor. Bitirdiğinizde yine kocaman gülümsemeler görüyorsunuz karşınızda. Sonra da rahatlamış ifadenizle ayrılıyorsunuz. İki gün sonra hızlı adımlarla listeye doğru yürüyorsunuz. Kalbiniz hızla çarpıyor, seçilebilmeyi çok istiyorsunuz! Gözleriniz henüz size yabancı gelen isimler arasında isminizi arıyor ve sonunda da buluyor! Birkaç saniye öylece durup kutluyorsunuz kendinizi. Sonra da hafifçe zıplayarak ve belki de en sevdiğiniz şarkıyı mırıldanarak uzaklaşıyorsunuz isimlerden. Hiç olmadığınız kadar sabırsızsınız. İlk prova… İlginç bir şekilde, herkes birbirini uzun zamandır tanıyormuş gibi hissetmeye başlıyor. Bahar Noktası’nı oynayacaksınız. Shakespeare’in “Bir Yaz Gecesi Rüyası”’nın Can Yücel uyarlaması… Oyunu uzun uzun inceliyorsunuz. Her şey çok yabancı ve karışık görünüyor. Metnin ileride size ne kadar tanıdık geleceğinden habersizsiniz. Roller dağıtılıyor. Bütün senenizi birlikte geçireceğiniz karakteriniz belli artık! Daha sonra ezber faslı başlıyor. Rolü uzunca olanlar için sancılı bir dönem bu. Bir şekilde ezberler tamamlandıktan ve herkes metinle arkadaş olduktan sonra karakterinizi yaratmaya başlıyorsunuz. Zamanla o kadar yakınlaşıyorsunuz ki karakterinize yepyeni sıfatlar, hareketler ekliyorsunuz. En yoğun ve en keyifli dönemi başlıyor Bahar Noktası’nın. Oyununuz tam bir ay sonra sahneleniyor olacak. Altı saatlik hafta sonu provaları yorucu olsa da hepsini iple çekiyorsunuz. O kadar eğleniyorsunuz ki her sahneye çıktığınızda “iyi ki”lerle doluyorsunuz. İyi ki seçme günü oradaymışsınız, iyi ki o listedeymiş isminiz. İyi ki bu kadar muhteşem insanlarla çalışıyorsunuz ve iyi ki tiyatro dolu geçecek bir hayat var önünüzde. Sahne arkasında beklerken giderek daha sık duyuyorsunuz “Bir ay sonra buradaki heyecanı hayal edemiyorum.” gibi cümleleri. Bir ay sonra yaşanacak o an, gerçek olamayacak kadar süslü görünüyor hayallerinizde. Sabırsızlanıyorsunuz. Bir yandan da bu keyifli sürecin bitmesini istemiyorsunuz. Zamanı durdurabilseniz… Sonsuza kadar oyununuzu oynamaya devam etseniz. Yorulsanız da önemli değil, o ânı yaşamak her şeye değer. Martı /8~ Bahar noktanıza yedi gün var. Hayatınıza dönüp baktığınızda gördüğünüz şey sizi şaşırtıyor. Tiyatro, hayatınızı ele geçirmiş! Hafta sonu on iki saat provadan sonra her gün okul sonrası kalıyorsunuz. Hayatınız, “Bahar Noktası” doluyor. Rüyalarınız, hayalleriniz, boş zamanınız, her şey “Bahar Noktası” hakkında. Bu durumdan öyle memnunsunuz ki! Hayatınızın geri kalanı boyunca bu yoğunlukta yaşamaya hazırsınız. Yeter ki tiyatro dolu olsun her ânınız! “Oyun yarın!” diyorsunuz. “İnanamıyorum!” Konuştuğunuz kişiler de şaşkınlığınızı paylaşıyor. Sahneye adım attığınızda neler hissedeceğinizi düşünmekten gözünüze saatlerce uyku girmiyor. Kalan saatleri sayıyorsunuz. Sabırsızlanıyorsunuz. İlk oyununuz… Makyajınız yapıldı. Hazırsınız. Salonun açılmasına yarım saat var ve son konuşmalar yapılıyor. Gül Hoca’mız “Carpe Diem” diyor. “Her anın değerini bilin.” Eda Hoca’mız bu sırada uçakta, her geçen saniye daha da uzaklaşıyor. Oyununuzu izleyemeyecek; ama bir şekilde yanınızda hissediyorsunuz onu. Hep oradaymış gibi… Sanki Gül Hoca’yla birlikte kocaman gülümseyerek destekliyormuş hepinizi. Gül Hoca müthiş değerli sürprizini açıklıyor. Eda Hoca’dan “Bahar sarhoşlarına” diye başlayan bir mektup... Mektup okunurken zamanı durdurmak istiyorsunuz. O an kadar güzel kalmalı her şey. Işıklar kapandı. Perdeler ürpertici bir sesle açılıyor. Sahne arkası meraklı gözler, heyecanla çarpan kalplerle dolu. Bakışlar birbirini yakalıyor, kollar birbirine dolanıyor. Oyundan önce son gülümsemeler, son sarılışlar… Sahneye adım atıyor sırası gelenler. Döndüklerinde rahatlamış görünüyorlar. Rollerinden bir anda sıyrılıp aynı gülümsemeyi giyiyorlar yüzlerine. İşte, sıra sizde. Kalp atışlarınızla sarsılırken sahnede buluyorsunuz kendinizi. Sanki siz kontrol etmiyorsunuz hareketlerinizi. Yanaklarınızın kızarmadığını umarak konuşmaya başlıyorsunuz. Ya unutursanız, yanlış yerde durursanız? Bu yoğunlukla geçen otuz saniye size saatler gibi geliyor. Sonra büyülü bir şeyler oluyor ve giderek o âna daha çok bağlanıyorsunuz. Gerginliğiniz uçup gittikçe siz daha çok keyif alıyor, karakterinize daha da sarılıyor, özgür oluğunuzu hissediyorsunuz. Tiyatroyla dolu üç koca gün ve her biri birbirinden keyifli üç oyun… Eve gittiğinizde oyun ânının gerçek olup olmadığını sorguluyorsunuz. O kadar süslü bir dünyanın parçası olduktan sonra eve gidip ödev-9-yapmak hiç normal değilmiş gibi geliyor. Siz, neler olduğunu anlamadan o her şeye değen üç gün geçip gidiyor. Artık okul sonrası buluşmalar, altı saatlik hafta sonu provaları yok. Artık hiç prova yok! O yoğunluktan sonra kendinizi birdenbire böyle bir boşlukta bulunca ne düşüneceğinizi şaşırıyorsunuz. Bitmemesi için yalvardığınız anlar geride kaldı. Bunu kabul etmek istemeseniz de, derinlerden bir ses bunun gerçek olduğunu fısıldıyor. Zaman içinde provasız hayatın boşluğuna alışıyorsunuz; ama yine de o yoğunluğu tekrar yaşamak için yapmayacağınız şey yok. Son oyun da bittikten sonra sahneden ayrılamıyorken fark etmiştiniz zaten tiyatroya ne kadar bağlandığınızı. Arada bir oyunun bazı sahnelerini okuyorsunuz. Sene başında size o kadar uzak olan cümleler, arkadaşlarınız şimdi. Her sahne gözünüzde canlanıyor, karakterlerin seslerini, vurgularını bile duyabiliyorsunuz! Martı /9~ Hayal dünyanıza veda edince de gelecek sene için sabırsızlanmaktan başka yapacak bir şeyinizin olmadığını fark ediyorsunuz. Sonra da “İşini bitiren duvar, nice roller dileğiyle duvarı başından savar.” diyerek hafif buruk ve umutlu bir gülümsemeyle veda ediyorsunuz bahar noktanıza. Ailemiz Türkçe Tiyatro Kulübü bir aile. Birlikte o kadar çok şey yaşadık, öyle şeyler paylaştık ki… Bazen gerildik, zorlandık; ama bir şekilde bir sonraki provada yine sıcacık aile ortamımızı yakalamayı başardık. Türkçe Tiyatro bütün sene boyunca, yavaş yavaş tiyatronun kutsallığını öğretti bana. Bence bu kutsallık tiyatronun temelinde, metin ve yaratıcılık olmasından kaynaklanıyor. Karakterinizi siz yaratıyorsunuz. Her kelimesini inceleyip ona dair ipuçları arıyorsunuz. Ona yeni sıfatlar ekliyorsunuz. Bu mucizevî bir şey! Benim sadece on cümlem vardı duvar olarak. O on cümleyle bile bir karakter oluşturmayı başardık. O kadar çok şey ekledik ve herkes bana o kadar yardımcı oldu ki… Teneke’nin gülme sahnesini başarabilmem için insanların karşıma geçip bana “Öyle gülmelisin ki tiksinmelisin kendinden!” diye bağırması gerekti. Böyle keşfettim nasıl sesler çıkarabileceğimi. Kısacası yaratıcılığınızı istediğiniz gibi kullanabiliyorsunuz sahnedeyken. Bu da sizde sonsuz bir özgürlük hissi yaratıyor. Türkçe Tiyatro Kulübü, tiyatroyu kutsal görenlerin, sahnede olmak için her fırsatın peşine düşeceklerin buluşma yeri. O özgürlüğü tekrar hissetmek için çok şey yapabileceklerin ve hayatları hiçbir zaman tiyatrosuz kalmayacakların kulübü. İşte böyle derin, böyle sıcacık bir aileyiz biz! Martı /10~ 27 Mart 2011 Dünya Tiyatro Günü Bildirisi-Türkiye ALİ POYRAZOĞLU Her yıl farklı bir tiyatro sanatçısının hazırladığı “Dünya Tiyatro Günü” bildirisini bu yıl Ali Poyrazoğlu hazırladı. “Bence tiyatro, küçükken annelerimizin -ya da şanslıysak, onlarla yaşayabilmişsek, büyükannelerimizin- ellerimize taktığı yün çilelerine benzer. Hani “Tak bakayım şunu, sana bir kazak öreyim.” derler. Uzatırsın iki elini. Geçiriverirler yün çilesini. Alırlar yünün ucunu, başlarlar sarmaya, top yapmaya. Siz açarsınız onlar sarar, siz açarsınız onlar sarar. Rengârenk yün çileleri top olur, örmeye hazır hale gelir. Kazak olur, kaşkol olur, eldiven olur, yaşamı ısıtır. Tiyatro dediğiniz de böyle bir şeydir işte. Sizi sarar sarmalar, yaşamınızı ısıtır. Biz oyuncular her akşam geliriz sahnenin üstüne, ellerimize insanla ilgili bin bir düğümü olan rengârenk yün çilelerini takarız, başlarız açmaya. Yünün bir ucunu da sizlere, sahneden aşağıya seyircilere atarız. Onlar da başlarlar sarmaya, top yapmaya. Biz açarız onlar sarar, biz açarız sizler sararsınız sayın izleyiciler, saygıdeğer seyirciler. Biz açarız çileyi, siz sararsınız. Biz asılırsak da yün kopar, seyirci çok çekerse de. İki taraf da büyük bir dikkatle işini yapar. Oyunun sonunda bizim elimizdeki yün çileleri biter. Yünün ucu sahneden salona kayar… Ve sevgili seyirciler, çıkar gidersiniz tiyatrodan yüzünüzde çiçek açmış gülücüklerle, zihninizde bin bir renkli yün topçuklarıyla. Sorarsınız: “Ne kaldı bende oyundan geriye? Ne kaldı bende?” Oysa bilmezsiniz ki, ya da çok iyi bilirsiniz ki, zihin alır, biriktirir, sıralar, dosyalar, yerleştirir. Üstüne düşünmeye, fikir üretmeye, yorum yapmaya başlar. İşte tiyatroda da aynı şey olur. Çıkarsınız oyundan zihninizde rengârenk yün topçuklarıyla. Başlarsınız kafanızın içinde çevirmeye. Kah gülüp, kah hüzünlenip, kah coşup oyunu yeniden yaratmaya koyulur zihin… Her seyirci oyunu yeniden yazar zihninde. Tiyatro sanatını vazgeçilmez kılan şey, izleyicilerini birer yaratıcı çizgisine yükselten bu büyüde gizli. Bir gün bir bakarsınız ki, yünün ucunu yakalayıp atmışsınız birine, başlamışsınız anlatmaya; kendi yorumunuzu eklemeye yüne. Karşınızdaki de kapmış yünü, açıp iki elini başlamış yeniden çile yapmaya. Siz açarsınız o sarar, siz açarsınız onlar sarar. Tiyatro dediğiniz elden ele, yürekten yüreğe dolaşan yün çilecikleridir. Bir de bakmışsınız tiyatro elden ele. -11- Bu işin yüzde ellisi sizsiniz, siz seyirciler; yüzde ellisi de biziz, oyuncular. Tiyatronun iki temel öğesi: Oyuncuyla izleyici karşı karşıya gelmeden tiyatro dediğimiz mucize gerçekleşmiyor. İzleyicilerle oyuncular karşı karşıya gelmeden, insan kadar eski, insan üstüne düşünme, insana bakma, eğlenirken insanı ve dünyayı yorumlama, yeniden yaratma eylemi gerçekleşmiyor. Yani efendim uzun sözün telgrafı, bizler meslektaşız. İyi bir tiyatro seyircisi de tiyatrocudur. Benim meslektaşımdır. Giden, okuyan, izleyen, parasını ayıran, izledikleri üstüne fikir üreten, çağdaş, uygar yaşama gönül vermiş insanlar benim meslektaşlarımdır. İzlediklerini başkalarıyla paylaşan, onların da tiyatroya gitmesini sağlayan sevgili tiyatroseverler, benim meslektaşlarım. Onlarla birlikte gerçekleştiriyoruz tiyatro denen mucizeyi. Yıllardır hep sizler bizleri alkışladınız, şimdi de biz sizleri alkışlıyoruz sevgili meslektaşlarımız. Yaşam boyu birlikte eğlenip, insana ayna tutup, o aynada kendini arama sevincimizin, şenliğinin devam etmesi dileklerimle…” *Kaynak: “Dünya Tiyatro Günü Bildirisi.” Etkin Haber Ajansı. 26 Mart. 2011. Web. <http://www.etha.com.tr/Haber/2011/03/26/kultur-sanat/ dunya-tiyatro-gunu-bildirisi/>. Martı /11~ 21 Mart 2011 Dünya Şiir Günü Konuşması SAİT MADEN “Günübirlik insan için “söz” soyut bir olgudur, toplumsal ilişkilerinde, dilsel alışverişlerinde kullanageldiği incecik bir zar, yapay bir kurgu. Nesneleri simgeleyen sözcükler, adlar gösterme nitelikleri dışında sadece boş birer kılıftır. Bugün bir vidanın, bir bilgisayar faresinin işlevselliği yanında sözün, sözcüğün iş görür hiçbir niteliği yok. Gülünçtür bunu beklemek ondan. Oysa gerçek ozan için “söz”, şiirinde kullandığı dil somut bir güçtür, tıpkı kolu, bacağı gibi vücudunun bir üyesidir. Kendine özgü bir evren kurmaya çalışır onun yardımıyla. Evet, bir evrendir şiir, uçsuz bucaksız, bilinmedik bir coğrafyadır. Binlerce ozan aramıştır onu, binlerce ozan da arayacaktır. Bulanlardan öğrendik böyle bir coğrafyanın varlığını. İlginç ülkeler tanıdık böylece, ilginç sesler, görünümler, ilginç varlıklar. Adına “sözcük” dediğimiz nesnelerden üretilmiş varlıklar. O ülkelere ayak basan kişi, bizim günlük yaşamımızda kullanageldiğimiz sözcüklerin kıskacından kurtulmuş ve yepyeni, alışılmadık seslerin dokuduğu, biçimlendirdiği o gizemli varlıklarla yüz yüze gelmiştir. Kendine özgü bir evren kurmaya başlar böylece. Güçtür ozanın işi. Dil içinde yeni bir dil kurmaya, bunu gerçekleştirmeye adamıştır kendini. Binbir türlü engelle karşılaşır hep. Aşması gereken çok doruk, çok uçurum, çok deniz vardır. Ama hiçbirinden gözü yılmaz onun. Amaç, kutsal amaç çok ötelerde, tıpkı tüllere, mücevherlere bürünmüş bir sevgili gibi beklemektedir onu. O ülkeleri aramakla geçti bütün yaşamım. Kıyısından köşesinden ulaştığımı sanıyorum. Bu çaba ne kazandırdı bana? Birçok şey: Günlük yaşamın, sıradan yaşamın, ıvır zıvır ilişkilerin çürük ipliğiyle örülmüş yaşamın dışında, gökkuşakları, ışık yağmurları, mutluluk denen kavramı binbir renkle süsleyip somutlaştıran bir bakış sağladı bana. Daha ne olsun!” *Kaynak: “PEN Şiir Ödülü Sait Maden’e Şükranla.” Haber Ajans. 21 Mar. 2011. Web. <http://www.haberajans.com/pen-siirodulu-sait-maden-e-sukranla-haberi-446192.html>. Martı /12~ 14 Şubat 2011 Dünya Öykü Günü İletisi ADNAN ÖZYALÇINER Adnan Özyalçıner tarafından hazırlanıp Dünya Öykü Günü’nde okunan bildiri; Öykü Yaşamı Yeniden Yaratır Öykü yaşamdan kaynaklansa da yaşamı anlamlandırıp bütünleyerek yeniden yaratır. Çağının tanığıdır çünkü. İnsanı mutsuz kılan, kılacak olan her türlü olayın karşısındadır. Savaşa karşı barışın, köleliğe karşı özgürlüğün, baskılara karşı direncin, yok etmelere karşı var etmenin, yokluğa karşı varlığın, acılara karşı sevincin, mutsuzluğa karşı mutluluğun, sevgisizliğe karşı sevginin en güzel yazısıdır öykü. Dildir öykü, anadillerin en has sözcüklerinden oluşur. O sözcükler duyguları, düşünceleri, düşleriyle yaşadıkları ya da yaşayamadıklarıyla insanı yansıtır. Bütün ilişkileri, bütün çelişkileri, çevresiyle olan bütün uyumluluğu, uyumsuzluğuyla birlikte. Bu yüzdendir; anlatanla anlatılan tekil olsa da çoğuldur öykü. Onun için dünyanın neresinde olursa olsun, yazılan her öykü, hepimizindir. Aslında hepimiz bir öyküyüzdür. Öykünün paylaşıldıkça anlam kazanması bundandır. Bütün bu halleriyle sevginin, kardeşliğin paylaşıldığı/paylaşılacağı bir dünyanın habercisidir öykü. Öyle de olmalıdır! Sonuçta insandır öykü. Köleyle efendinin yan yana yaşatıldığı çağımızda insanın geçmişini, bugününü, başka bir deyişle, yaşadıklarıyla yaşayamadıklarını, yaşatmadıklarını da denebilir, mutlu bir geleceğe taşımalıdır. Bu bir zorunluluktur! Bu bir sorumluluktur!” -13- * Fotoğraf. PEN. Web. <http://www.pen.org.tr/files/u2/Adnan___zyal____ner_foto.jpg>. * ”PEN Öykü Şükran Armağanı Özyalçıner’e Sunuldu.” Cumhuriyet Portal. Cumhuriyet, 12 Feb. 2011. Web. 10 May 2011. <http://www.cumhuriyet.com.tr/?kn=12>. Martı /13~ söyleşi KARİKATÜRİST İBRAHİM TAPA İLE SÖYLEŞİ T. Mert Saygın Mert Saygın: Karikatürü nasıl tanımlarsınız? İbrahim Tapa: Biliyorsun karikatür çizgiyle yapılan mizah. Bir işin karikatür olması için içinde bir komedi unsurunun, yani mizahi bir ögenin olması ve bunun çizgiyle ifade edilmesi lazım. Bu iki unsur olduğunda ortaya çıkan işe karikatür denir. Biz Türkiye’de birçok şeye karikatür deyip geçiyoruz; ama Batılı insanlar karikatürü birtakım kategorilere ayırıyorlar. Mesela; bunlardan biri portre karikatür. Bir diğeri editoryal karikatür; yani makale tarzındaki Karikatürler, gazete karikatürleri ve siyasi karikatürler. Bir diğeri de tek kareli, dergilerde rastladığımız karikatürler. Bir de bunların haricinde daha illüstratif özelliği olan sergi ve yarışmalarda ortaya çıkan karikatürler var. M. S. : Siz, karikatür çizmeye ne zaman başladınız, nasıl bir süreçten geçtiniz? İbrahim T.: Senin yaşlarındayken yani çocukken başladım, 16 yaşında. İlk karikatürüm 18-19 yaşındayken Aziz Nesin’in çıkarttığı Ustura dergisinde yayımlandı. Ondan sonra yavaş yavaş sergilere katılmaya başladım. O dönemlerde Karikatürcüler Derneği yeni kuruluyordu, oraya katıldım. Yurtdışında birçok farklı yarışmaya ve sergiye karikatürlerimi gönderdim. Bazılarından ödüller aldım. Bulgaristan ve İtalya’daki karikatür müzelerinde işlerim var. O gün bu gündür karikatür çiziyorum. Şimdi Karikatürcüler Derneğinin yöneticilerinden bir tanesiyim, uzun bir zamandan beri. M. S. : Karikatürcüler Derneğinin çalışmalarından bahseder misiniz? İbrahim T.: Derneğimizin yaptığı pek çok çalışma var. Bunların en önemlisini Yaratıcı Çocuklar Derneği ile ortaklaşa yaptı. Türkiye’deki değişik okullardan öğrencilerle bir karikatür yarışması düzenliyoruz. Bu karikatür yarışmasında küçükler ve büyükler olmak üzere iki kategori var. Karikatür atölye çalışmaları yapıyoruz; nasıl çizilir, ifade nasıl verilir, vücut hareketleri nelerdir gibi. Mesela geçen seneki yarışmanın konusu “Geleceğin Akıllı Ulaşımı” idi. Çok güzel işler vardı. Trafikle ilgili çok güzel karikatürler vardı. Onun dışında Karikatürcüler Derneği olarak değişik üniversitelere gidip seminerler veriyoruz, konferanslar düzenliyoruz. Mesela ben, az önce TRT okul kanalında öğrencilere karikatür dersi verdiğim bir programdan geliyorum. M. S. : Sizin bugünkü çalışmalarınız hakkında bilgi verir misiniz? İbrahim T.: Bu İstanbul karikatürleri sergisini 2008 senesinde yaptım. 2010 İstanbul projesinin içinde yer alma ümidiyle; fakat olmadı o. 2008 Maçka Sanat Galerisindeki sergi daha sonra Harran Üniversitesine davet edildi. Orada da bir tane açtık. Sonra Avusturya’ya davet edildi. Orada Graz diye bir üniversite şehri var. Oldukça da şirin bir yer. Oradaki bir kültür kurumu, internetten benim karikatürlerimi görüp beğenmiş; beni oraya davet ettiler. 2009’un Eylülünde orada sergilendi. Son olarak da Akmerkez’e geldik. Burada sergileniyor. M. S. : Bu karikatürlerin teknik özellikleri nedir? İbrahim T.: Bu karikatürlerin özelliği şu: Biz karikatürlerimizi daha önceden çizerdik ve orijinal Haliyle çerçeveletirdik. Şimdi sergileme imkânları ve teknikleri geliştiği için daha yeni bir şey yapmak istedim. Bunlar tuval üzerine baskı karikatürler. Her birinden üç kopya basılıyor. En küçüklerinin 70/100 cm. gibi bir ölçüsü var. En büyüğünün boyu ise dört metreyi geçen bir İstanbul panoraması. Bunlar dijital baskı; çünkü kâğıt olarak sergilemek mümkün değil. Kâğıt üstünde çok çalışıldığı için hırpalanıyor. Bunu sergileMartı /14~ mek istediğinde camlatmak lazım, camlatınca onun başka türlü çerçevelenmesi gerekiyor; bunu önlemek için kanvas üzerine baskı olarak sergiliyoruz. M. S. : Peki, karikatürlerin anlattıkları? İbrahim T.: Bunlar İstanbul’u anlatan karikatürler. Benim çocukluğumdan bu yana İstanbul’un satıcıları, trafik sorunu, konut sorunu tarihi eserlere zarar verilmesi, kalabalık ve yoğunluk gibi, özlemlediğim şeyler arasında. Hepsinin içinde minik minik espriler var. Piknikçilerden tut da Boğaz Köprüsü’nün trafiğine kadar... İşte, güzelim yalıların arkasına yapılan gökdelenlere kadar, otopark sorunundan trafik sorununa, su sorununa kadar birçok kişiyi ilgilendiren İstanbul’un sorunlarından bahseden bir sergi. Genel olarak, karikatür dendiğinde bu tür şeyler anlaşılmıyor, tek kareli olanlar anlaşılıyor. Bunların bazıları tek kare olmakla birlikte çoğu tablovari... Niye öyle? Sergileyeceğimiz için. İstanbul’u en iyi anlatan şeyler gravürler. Gravürler de siyah beyaz oluyor. Bunlarda da ilk bakışta bir siyah beyaz etkisi var; ama yer yer renkler var; o karikatürün içinde dikkat çekmek istediğim yeri renkli yaptım. Sonuçta böyle bir sergi ortaya çıktı. M. S. : Mesela; bu karikatürde kaydıraktan kayan çocuk neden renkli? İbrahim T.: Orada da olay şu; çocukluğumdan bu yana İstanbul’daki satıcılar... Oradaki herkes satıcı, yoğurt satıcısı, ciğer satan, eski-yeni İstanbul’daki satıcılar. Mesela; eskiden lahmacunlar nasıl satılırdı İstanbul’da, orada var. İstanbul’da ayva nasıl satılırdı, orada var. Ayakkabı boyacıları musluk tamircileri... Eskiden musluk tamircileri mahalle aralarında gezerdi, “muslukçuuuuu!” diye bağırırdı. Lağımcılar vardı, “lağımcııııı!” diye bağırırdı. Odun kesen adamlar öyle bağırırlardı. Onların karikatürü. Oradaki çocuk da aslında ayakkabı boyacısı; ama çocuk olduğu için kaydırağı bulunca oyun oynuyor. M. S. : Günümüzde mizah dergileri üstündeki düşünceleriniz nelerdir? İbrahim T.: Başlarken de söylediğim gibi karikatür çizgiyle mizah yapma sanatı. Bence karikatürde yazı olmamalı, çok acil durumlar dışında. Şimdiki mizah dergilerinin çoğunda konuşma balonlu karikatürler var. Ne yazık ki oradaki esprilerde birçok balon var ve onun altında iki kişi dikiliyor. O espriler komik, zaman zaman ben de gülüyorum onlara; ama o benim anlayışıma göre karikatür değil. O bir televizyon skeci gibi, fıkra gibi. Karikatürün balonlarının içindeki yazıyı değiştirsen ve başka bir şey yazsan oraya adamları değiştirmeden gene başka bir karikatür olur. O sebeple bence karikatürün içinde yazı olmamalı; ama tabii bazı politik ve editoryal karikatürlerde balona ihtiyaç olabilir. M. S. : Günümüzdeki mizah dergileri demiştim; ama sizce bu ekol Gırgır’dan beri devam etmiyor mu? İbrahim T.: Şimdi onlar Gırgır’dan beri var. Ben Gırgır’ın ilk sekreterliğini yaptım. Sen daha doğmamışken biz Gırgır’ı hazırlıyorduk. Oradan başladı bu anlayış; ama o zaman bir etik endişesi vardı. Mesela güzel bir karikatür daha büyükçe kullanılırdı, portre şeklinde çizilirdi. Şimdi de çok güzel portre çizen arkadaşlarımız -15var yayınlanmakta olan dergilerde; ama estetik endişeleri yok. Yani biraz daha özenli olunması gerektiğine inanıyorum ben. Günümüzdeki dergilerde o özeni yakalayamıyorum. Gırgır’ın Gırgır olduğu zamanlardaki espriler ya da o dikkat ve temizlik şimdiki dergilerde pek gözlenmiyor. Tabii Gırgır’ın o zaman bir şansı vardı. 500.000’den fazla satıyordu ve dünyanın en büyük üçüncü mizah dergisiydi; ama o zamanlar tek kanallı bir televizyon vardı, üniversite öğrenciler daha politizeydi. Şimdi belli yaştaki insanlar Gırgır günlerini anlatıyorlar, dergiye de gelip “Perşembe, cuma günleri gelsin” diye iple çekerdik diyorlar. Gerçekten öyleydi. Şimdiki dergilerin tirajları da pek iyi değil; ama arada çok iyi çizerler olduğunu da söylemeden geçemeyeceğim. Yeni genç arkadaşların çoğuna göre biz ağabeyiz, Gırgır’a geldiklerinde amatör ve yeni hevesli arkadaşlarımızdı. Toplarıyla bile gelenler vardı, hatırlarım. Belli bir yaştaki karikatürcülerin çoğu o Gırgır ekolünden geçti, ben Gırgır’dan ayrıldıktan sonra da Gırgır’a gelenler oldu. Tabii o zaman Gırgır’ın bir şansı vardı, şimdiki gibi sayısız dergiler yoktu. O başarının arkasında biraz onlar da var tabii ki. Şimdiki dergilerde çok güzel karikatürlere rastlamak mümkün. Şimdi sergiler ve yarışmalar oluyor. Bu yarışmalara katılan karikatürlerden albümler yapılıyor. Orada çok kaliteli işler görmek mümkün. Karikatürcüler Derneğinin bir web sayfası var. Orada en son karikatür yarışmalarını görebilirsiniz. Benim internet sitem ise ibrahimtapa.net. Martı /15~ şiir YAZIK Kaan Ertek Bir hayat dolusu misketim vardı. On tanesi kayboldu otlar arasında Betonun soğukluğunda parçalandı altısı Gitmişken ben, on altı misketi aramaya Kayıp gitmiş cebimden üç beş tane daha -Şimdi attım elimi cebime Oturdum bir bankın üzerine Sayıyorum misketlerimi, tek tek Tekrar sayıyorum hep bir eksik. Gittikçe küçülürken cebim, Ben hâlâ kaçan misketlerin peşindeyim. Fotoğraf: G. Işılay Elmacı Martı /16~ öykü BEKİR DEDE Bengisu Güçkan Bozkırlar, ırgatların ayak sesleriyle şenlenirdi. Üç tekerlekli külüstür, seher vaktinin ilk ışıklarıyla belirdi mi keçi patikasında, zifiri geceden kalan titremeler, sabah rüzgârına karışır giderdi. Ovanın orta yerinde ufak tefek oluşuna aldırmadan azametle sıralanan tepelerin bir yüzü harman yerine, diğer yüzü kumlu yola bakardı. Bu tepelerin gerisinden gelen tanıdık motor hırıltılarıyla gözlerini açarlardı ekinler her sabah. Hurda külüstür, son patikayı aşıp da, tarlanın girişinde durana kadar ekinler başlarını topraktan kaldırmazdı. Arabanın karşılıklı iki camından üfül üfül esen ceryan bile yanık suratlı ırgatların pis nefes kokularını alıp götüremezdi. Külüstür, kendi kirine, hurdalığına toz kondurmaksızın, tıklım tıkış ırgatları, çocuklu kadınlı, gençli yaşlılı hepsini birden taşır, hiç de ses etmezdi. Yolun kenarına gelince zınk diye durur, herkesi bir kerede boşaltıverirdi. Arabadan en son Bekir Dede inerdi. Onun neşeli haykırışlarıyla bozkır siyah örtülerinden sıyrılır, yılların eskitemediği dostuna sarı sarı gülümserdi. Bekir Dede, “dede” olmadan önce de buralara sık sık gelirdi. Salt “Bekir” olduğu zamanlar bilinmese de “Bekir Efendi”liğini bozkır bile gayet iyi hatırlardı. Efendilik sürerken yalnız kendi gelirdi harmana, ceviz ağacından yonttuğu destek sopası gerekmezdi. Torunlarının boş yere ürktüğü çatlamış, yol yol olmuş elleri, bugünkü gibi bastonlara, divan kenarlarına davranmaz; o zamanlar hem kalem tutar, hem de hesap yapardı. İkindinin en kızıştığı vakitlerde, kurumuş, zayıfça kalmış cüssesini gölgeleyecek bir söğüt altı arardı boşu boşuna. Halbuki pek de iyi bilirdi ki, Muradiye ovasının engin çıplaklğında tek tük ağaçlar boy gösteriyorsa, onlar da ancak tepenin gerisinde, kendine zar zor yatak kazmış cılız bir derenin kenarında olurdu. Motorun kasasından bir şemsiye indirilir, güneşten kavrulanlar için kuytuluk bir yere dikilirdi. Koskoca seksen iki yılın alnında açtığı derin oluklardan sıcak ter damları sakin sakin süzülür, sanki Bekir Dede’nin şemsiyenin altına çökerkenki eklem sızılarına, göğüs geçirmelerine bir nebze su yetiştirmeye çalışırdı. -17- Fotoğraf: G. Işılay Elmacı Martı /17~ öyküsel anlatım Sevsinler Beni Ahmet Utku Akbıyık Sevsinler beni. Matrak olayım, gırgır şamatasıyla etrafı kırıp geçirenlerden olayım ki beğensinler beni. Komik bir olay olduğunda en çok kahkahayı ben atayım ki en çok eğlenenin ben olduğunu göstereyim onlara. Savunsunlar beni. Kendine üç dört kişilik bir çevre kurayım. O grupta sevilen olmak için dışarıdan en olmadık, en tanımadığın kişilerle dalga geçeyim. Malum, başkalarının arkasından ne kadar çok konuşursam o kadar sevimliyimdir. Kendi grubum içinde kendini güvende hissetmem çok doğal olur o zaman. Başka gruptakilerin de bizi alaya aldıklarının farkında olmadan... Belki de farkında değilmiş gibi davranarak… Bu sırada kendi grubuma uyum sağlamayı da unutmamalıyım tabii! Onların güldüğü her şeye gülmek, onların iğrendiklerinden iğrenmek zorundayım ki çıban olmayayım. Mesela; dedikodu yapmayı sevmiyorum diye saçma söylemlere de girmemeliyim asla! Etkileyici bulsunlar beni. “Cool” olayım. Herkesle muhabbet etmemeliyim. Sadece popüler çocuklarla muhabbetim olduğunu göstereyim ki “cool” bulsunlar beni. Popüler saydıklarımın yapmacık yüzlerinin arkasındaki acizliğin farkında olmadan… Yesinler beni. Halinden memnun olup mutlu olayım. “Beni seven bir çevrem var, o bana yeter. Onlar beni böyle seviyor. Ben kendimi böyle seviyorum.” deyip yetinmeliyim. Üç dört kişi sevdiyse beni, tamamdır zaten. Kesin doğru yoldayımdır. Kendi grubumun yanlış düşünme ihtimali yoktur zaten. Baksana yanımdan geçen kız ve oğlan ne kadar ‘şapşallar’! Onları bu öğlen yemeğinin muhabbeti yapabilirim, bak, iyi malzeme olur gülmek için. Aynaya bakmaya ne hacet! Haydi, konuşurken kulaktan kulağa sessiz olmayı ihmal etmeyelim; yanlışlıkla grubun dışından birileri duyar da bize karşı kin beslerler. Eminim ki şu an, beslemiyorlar ve anlamıyorlardır zaten! Ezmesinler beni. Dik durayım. Etrafıma sert bakışlar atayım. Karizmatik olduğumu göstereyim ki yıkmasınlar beni. Gerektiği zaman başkasıyla dalga geçeyim ki ezilmeden önce ezmiş olayım başkasını. Ben üstünlüğümü gösterdikten sonra kimse beni aşağılayamaz zaten. Sevsinler beni, sevginin iki dirhem kısmında takılı kalıp iç güzellikleri göz ardı edenler. Savunsunlar beni, acizliklerini takma gülümsemelerinin arkasında tutanlar. Etkileyici bulsunlar beni, endamının albenisine hayran kalanlar. Yesinler beni, “bugün ne karizmasın, ne güzelsin, ne tatlısın” diyenler. Ezmesinler beni, ötekiler diye baktığım; ama benimkinden pek de farklı olmayan diğer gruplar. Ne tatlı şeyim ben öyle! Dikkat edeyim, havada kaparlar beni! (Sürç-i lisan edip birisini üzdüysek affola; ama arada bir zülfü yâre dokunmak da gerek.) Martı /18~ MARTI 2010-2011- 2. Sayı Hayalperest Kâğıttan bir geminin ne kadar dayanıklı olabileceğini bilmiyorum; Ama onunkiler hayatta batmaz. Gerçeğe demir atmışsanız bile, Gerçeklerin acı verdiği noktada, Odur, size yelkenler fora diyen. Odur, sizi uzaklara kaçıran. Gerçeklerde hep önderlerden bile olsanız Bilmediğiniz hayallerde onun takipçisisinizdir. Haliç kirlenmiş, pisliklerin yumağı olmuş, dediklerinde Suyun en derinlerinden yunusları çıkaran; Kafanızda binlerce sorunla ufuklarda çözüm ararken Bakışlarınızı kahve gözlerine çevirip size sizi unutturan; Buğulu gözlerle baktığınızda elinizi tutup sizi hayallere çeken; Galata Kulesi, Kız Kulesine âşık, derler; onları ayırdığı için denizi azarlayan; Kendinizi yalnız hissettiğinizde, başınızı omzuna koyduğunuzda varlığını duyuran Odur. Çizgi dünyasının yenilmez karakterlerinin peşinden Hayalden hayale koşup sizi gerisinde bırakan; Dünyadaki tüm ateşleri söndürebilecek Hayal dünyasındaki bir gözyaşının sahibi; Hava her bozduğunda gökyüzü ile konuşan; Denizin rengini belirleyen; Odur. Öyle hayallere dalarsınız ki artık, O, hayaliniz olmaya başlar. Öyle düşlersiniz ki, Gerçekten koparsınız. Sabah olup uyandığınızda ise, Ne gemi vardır ortalıkta, Ne de hayal… Belki o hâlâ oradadır da, Onu sizden saklayan gerçekliktir. Çünkü onun kâğıttan gemileri asla batmaz, hep ilerler; Fakat o geminin bir çapası olmasa da Derin izler bırakır giderken… Ne var ki deniz engindir. Çapalar ne kadar derinden etkilese de Dalgalarıyla kapatır tüm yaraları, Dümdüz ve daha güzel olana kadar… Kendisine ne kadar zarar verse de Kâğıttan gemilerin gidişine ses çıkarmayan Yine engin denizdir, denizin enginliğidir. Ahmet Utku Akbıyık