Sunum
Transkript
Sunum
MÖ 460 - 377 980 - 1037 MÖ 460 - 377 980 - 1037 • • • • • Radyasyon nedir Nasıl ölçülür Günlük pratikte alınan radyasyon ERCP’de durum ne Azaltmak için ne yapılabilir RADYASYON NEDİR X ışınını 1895’te Wilhelm Conrad Roentgen buldu Dalga boyu Enerji İyonizan radyasyon • Kaynağı ne olursa olsun geçtiği maddeden elektronları oynatacak güçte enerjiye sahip radyasyon • Bu sayede madde pozitif yüklü hale gelir yani “iyonize” olur • İyonizan radyasyon canlı dokuya alındıktan sonra kimyasal değişiklikler hemen, moleküler değişiklikler dakikalar içinde ortaya çıkar • Hücre bölünmesi, hücresel değişim ve malign transformasyon gibi biyolojik hasarlar ise uzun zaman içerisinde (dekatlar) ortaya çıkar NASIL ÖLÇÜLÜR Rontgen (R) Belirli bir noktaya (ör: vücut yüzeyi…) dağılan radyasyon konsantrasyonu. Konvansiyonel ünite, SI (International Unit) karşılığı yok. Birimi coulomb/kg Gray (Gy) Absorbe edilen doz. Radyasyona maruz kalan birim kütleye aktarılan enerji miktarı. SI birim. Konvansiyonel birim karşılığı Rad. 1 rad=0.01 Gy Sievert (Sv) Eşdeğer / etkin doz miktarı Farklı iyonizan radyasyon kaynaklarından gelen enerjilerin dokuya penetrasyon katsayısı ile çarpılması sonucu elde edilen değer. SI birim. Konvansiyonel karşılığı rem. X ışınları için çarpan 1 olduğu için 1 rem= 1 rad = 0.01Gy = 0.01 Sv Eşdeğer doz Birimi Sievert (Sv) Radyasyonun türüne ve enerjisine bağlı olarak doku veya organda soğurulmuş dozun, radyasyon ağırlık faktörü ile çarpılmış hali Etkin doz; Birimi Sievert (Sv) İnsan vücudunda ışınlanan bütün doku ve organlar için hesaplanmış eşdeğer dozun, her doku ve organın doku ağırlık faktörleri ile çarpılması sonucunda elde edilen dozların toplamı GÜNLÜK PRATİK Yıllık alınan radyasyon eşdeğer (efektif) dozu • ABD’de ≈3 mSv • İngiltere’de 2.6 mSv düzeyindedir • Bu doğal radyasyonun %85’i radon gazından kaynaklanmaktadır Atmosferdeki Radon gazı yoğunluğu Hangi radyolojik işlemde ne kadar radyasyon? = 0.02 mSv 1 / 670.000 = 4-7 mSv 1 / 4800 = 4-18 mSv 1 / 3300 = 1.8-12.5 mSv 1 / 6700 1 / 1700 Doz = Doz hızı x Zaman J = jxt = (Sievert / saat) x saat = (Sv/h) x h = Sv • Toplamda 20 dk’lık floroskopi ~30 mSv eşdeğer doza sahiptir • 1 Sv maruziyet kanser riskini %6-10 artırır • 20 dk’lık floroskopi %0,3 kanser riski 1000 hastada +3 kanser ABD’de tüm kanserlerin yaklaşık %2’sinin CT çekimlerine bağlı radyasyondan kaynaklandığı tahmin edilmektedir • Radyasyon görevlileri için etkin doz ardışık beş yılın ortalaması 20 mSv’i, herhangi bir yılda ise 50 mSv’i geçemez. • El ve ayak veya cilt için yıllık eşdeğer doz sınırı 500 mSv, göz merceği için 150 mSv’dir ERCP’DE DURUM • Floroskopi kullanılarak yapılmış • Gastroenterolog ve asistanlardaki efektif doz 0.01 mSv bulunmuş • Hasta ortalaması 4.16 mSv • Sonuç Konvansiyonel sistem yerine floroskopi kullanılınca radyasyon dozu anlamlı miktada azalmaktadır • Çok merkezli (6 ülke, 69 merkez) • 9052 ERCP • Endoskopist deneyimi ve fellow varlığının floroskopi süresi ile ilişkisi Gastrointest Endosc. 2010; 72: 58–65 Gastrointest Endosc. 2010 ; 72(1): 58–65 Gastrointest Endosc. 2010 ; 72(1): 58–65 Multilevel adjusted odds ratios for fluoroscopy time ≥ 20 minutes by experience Gastrointest Endosc. 2010 ; 72(1): 58–65 • Artmış floroskopi süresi ile ilişkili durumlar – Bir yılda belli sayının altında ERCP yapmak – Endoskopistin total ERCP sayısı – Kısa zamandan beri ERCP yapmak • Fellow eşlik eden işlemlerde floroskopi süresi eşlik edilmeyenlere göre daha yüksek Gastrointest Endosc. 2010 ; 72(1): 58–65 KORUNMA TEDBİRLERİ Radiology 2009;251:175-84 Radyasyonu azaltmada cihaz faktörü Puls floroskopi (saniyedeki puls sayısının belirlenmesi) – Pulsed floroskopi < sürekli floroskopi Bakır X-ışını filtresi (düşük enerjili ışınlardan korur) Son görüntü modu Tüpte kurşun kolimatör varlığı Hastaya verilen radyasyonu azaltma Mümkün olan en kısa süre floroskopi Hastaya mümkün olduğunca yakın Röntgen tüpü Çekim modu sadece gerekli durumlarda Büyütme modu sadece gerekli durumlarda Çalışma alanına odaklı X-ışını Manuel modda yüksek voltaj (kV) düşük akım (mA) Alınan radyasyonu azaltma Tüpe olan mesafeyi optimal tutmak Gereksiz floroskopiden kaçınmak Mutlaka koruyucu giyisiler giymek Kurşun yelek (0.25 / 0.50; sırt korumalı / - ) Tiroid koruyucu (0.25 / 0.50) Gözlük Endikasyonu iyi belirlemek Tüpü masanın altına yerleştirmek Masanın kenarına kurşun perde The concept of ALARA As Low As Reasonably Achievable MOLA konsepti Mümkün Olduğunca Az