Klasik ve Neoklasik İktisadi Öğretilerde verimlilik
Transkript
Klasik ve Neoklasik İktisadi Öğretilerde verimlilik
Gülçin MANZAK AYDIN Verimlilik Genel Müdürlüğü Ekim 2015 Ankara 1 • Giriş • Seçilen Öğretiler içinde Verimlilik • Yapılan görüşmelerde altı çizilen noktalar • Son Değerlendirme 2 Bu bildirinin amacı, iktisadi bir terim olarak ele alınan verimlilik kavramını daha doğru algılamak ve yorumlamak için Klasik ve Neoklasik Öğretiler temelinde nasıl ele alındığı ve ne gibi dönüşümler geçirdiğini tartışmaktır. Bu amaç doğrultusunda ilkini temsilen Smith, Ricardo ve Marx’ın; ikincisini temsilen de Marshall’ın verimlilik yaklaşımları belli bir çerçevede özetlenmektedir. 3 • “Ulusların Zenginliği”, 1776 • Sanayi Devrimi etkisi, analiz birimi manüfaktür • İşbölümü • Mutlak üstünlük teorisi • Verimli emek • Kapitalizm öncesi toplum ve emek-değer • Kapitalizm sonrası toplum ve üretim maliyeti yaklaşımı 4 • “Siyasal İktisadın ve Vergilendirmenin İlkeleri”, 1817 • Sanayi Devrimi ve 1790-1815 Napolyon Savaşları • Analiz birimi büyük kapitalist çiftlik • Emek-değer teorisi • Rant teorisi • Karşılaştırmalı üstünlük teorisi • Makineleşme (emek talebi) 5 • “Kapital I”, 1867 • Bir sistem olarak kapitalizm (özel mülkiyet) • Analiz birimi tüm toplum (üretim ilişkileri) • Emek-değer teorisi • Artık-değer teorisi • Makineleşme ve kâr veya kapitalist rekabet teorisi 6 • “Ekonominin İlkeleri”, 1890 • Veri kaynakların dağılımı kadar bu kaynakların birikim yoluyla artırılmasının refah üzerindeki etkileri • Öznel değer teorisi • Marjinal verimlilik ve bölüşüm teorisi • Neoklasik Öğreti içinde gelişen hesaplama yöntemleri 7 Ara Değerlendirme Klasik İktisat Okulu Neoklasik İktisat Okulu Emek-değer teorisi Marjinal değer teorisi En etkin üretim biçimi Veri kaynakların en etkin Dinamik yapı Üretim ve bölüşüm Toplumsal yapı tahsis biçimi Statik yapı Tüketim Matematiksel ifade 8 • Verimliliğin kapitalizmle kavramsallaşması • Bölüşüm vurgusu I. Marjinal Verimlilik Bölüşüm Teorisi / Artık-değer Teorisi II. Sistemin devamı için adil bir bölüşüm olması gerektiği / Eşitsiz gelir dağılımının kapitalizmin doğasından kaynaklandığı • İnsan faktörü • Verimlilik artışının araç olarak ele alınması 9 • Her iktisadi öğretinin belli toplumsal yapıları yansıtması gibi her doktrinin içinde verimlilik diğer bileşenlerle uyumlu şekilde ele alınmıştır. • Klasik ve Neoklasik Öğretilerde değer sistemlerinin farklılaşması bu öğretilerin verimlilik yaklaşımlarını birbirinden ayrılmasına yol açmıştır. • Verimlilik; öğretilerde verimli (üretken) emek, sermaye birikimi, teknolojik gelişme, ölçek ekonomileri ve büyüme kavramlarıyla iç içe bir şekilde kullanılmıştır. •Ortaya çıkan bakış açısı farklılıkları verimliliğin; görelilik içermeyen teknik bir kavram olmaktan çok, öğretinin varsayımlarına göre farklı açılardan değerlendirilen bir kavram olduğunu ortaya çıkarmıştır. 10 11