Burada
Transkript
Burada
Ulusal Karayolu Güvenliği Eylem Planı 2010-2013 (Taslak Rapor) Prof.Dr.Mustafa ILICALI UYGAR Başkanı İçerik GiriĢ GeliĢim Çerçevesi Eylem Planı 2010 3.1. 3.2. 3.3. 3.4. Stratejik Hedefler Küresel Değerlendirme Önemli Konular Uygulanacak Ana Girişimlerin Tanımı Öneriler (Yol haritası) 1 Giriş 1 Giriş Türkiye’deki karayolu güvenliği politikasının yol haritası olmasını dilediğimiz “Ulusal Karayolu Güvenliği Eylem Planı 2010-2013” bugüne kadar bu konuyla ilgili paydaşlarla yapılan pek çok çalışmanın ürünü olarak, genel prensipleri ortaya koyan bir çalışmadır. Yapılan benzer çalışmaların Milli Eğitim, Ulaştırma, İçişleri, Sağlık, Tarım Bakanlıkları, yerel yönetimler, Emniyet teşkilatı, Karayolları teşkilatı, sivil toplum kuruluşları, üniversiteler ve sektör temsilcilerinin katılımı ile geliştirilmiş olduğunu görüyoruz. Genel olarak geçen 10 yıllık dönemdeki gelişmelerin ışığında, sorunun çözümü için atılması gereken adımlar ve hedefler değerlendirilerek gerçekçi sonuçlara ulaşılmaya çalışılacaktır. Plan uygulamasının ilk üç yıllık gelişimi ve ilerlemesi, yıllık bazda değerlendirilerek alınan sonuçlar analiz edilerek çalışma devam ettirilecektir. Analizler, Eylem Planı dinamikleri içinde gelecek eylemlerin önceliklerinin belirlenmesinde ve/veya kaza oranlarının ihtiyaç duyacağı yeni eylemlerin geliştirilmesini de sağlayacaktır. Bu taslak rapor, aşağıdaki öğeler doğrultusunda hazırlanmıştır: Gelişim Çerçevesi: Eylem Planı yapısı, izleme sistemi ile Plan kontrolü 2010 Planının stratejik hedeflerinin ölçümleri: Her hedefin, bir önceki yılla ve 2013 hedefi ile kıyaslanması. Küresel Değerlendirme. 2010 yılındaki kaza oranlarının Avrupa Birliği ve Plan içerisinde belirtilen girişimler doğrultusunda değerlendirilmesi ve karşılaştırılması. Önemli Konular 2009-2010: Özel önlemler geliştirilmesini gerektiren durumlardaki gelişim düzeylerinin incelenmesi. Ana eylem hatlarının ve geliştirilmiş girişimlerin tanımlar: gerçekleştirilmesi hedeflenen ana etkinliklerinin kısa tanıtımları. 2011 Hedefleri Öneriler (Yol haritası) Yıl içerisinde 2 Gelişim çerçevesi 2 Gelişim Çerçevesi Bugüne kadar karayolu güvenliği sorunu Türkiye dahil çoğu Avrupa ülkesi tarafından kapsamlı olarak ele alınmamıştır. Çeşitli hükümetler belirli eylemler geliştirmiştir ancak, yol güvenliği toplum temsilcilerinin politik gündeminde ilk sıralarda yer almamış, trafik kazalarının sebep olduğu ekonomik, toplumsal ve sağlık sorunlarını gidermek için herhangi bir siyasi protokol oluşturmak öncelik taşımamıştır. AB üyesi ülkelerin öncelikleri arasında yer almamasının nedeni, tercih olmaktan ziyade, sorunun ülkemizdeki kadar büyük olmamasından kaynaklanmaktadır. Buna rağmen hem AB hem de Birleşmiş Milletler çok geniş katılımlı programlar tasarlamış ve uygulamaktadırlar. AB müktesebatında yer alan Avrupa Yol Güvenliği Şartı, tüm Avrupa Birliği üye devletleri ile aday ülkeleri kapsayan mevcut en geniş yol güvenlik platformudur. Avrupa Komisyonu’nun Enerji ve Ulaştırma Genel Müdürlüğü tarafından 2003 yılında başlatılan “Yol Güvenliği Eylem Planı”nın bir parçası olarak hayata geçirilen “Avrupa Yol Güvenliği Şartı” 2010 yılına kadar Avrupa’da meydana gelen can kayıplarının yarı yarıya azaltılmasını hedeflemiştir. Bu kapsamda Avrupa Yol Güvenliği Şartı şirketler, kamu mercileri ve sivil toplum kuruluşlarını bir araya getirerek yol kazalarında ölüm oranlarının azaltılması için eylemler gerçekleştirilmesi, alınacak önlemler hakkında bilgi alışverişinde bulunulması ve sonuçlarının değerlendirilmesi konusunda fırsatlar sunmaktadır. Mevcut eylem planının yerine geçecek yeni Avrupa Yol Güvenliği Eylem Programı (2010–2020) kapsamında da yol güvenliği konusunda aynı hedeflerin genişletilmiş tedbirler doğrultusunda gerçekleştirilmesi öngörülmektedir. Veriler, 2008 yılında Avrupa Birliği’nde 1,3 milyon trafik kazasının meydana geldiğini, 39,000 kişinin trafik kazalarında hayatını kaybettiğini, 1,6 milyon kişinin ise yaralandığını ortaya koymaktadır. Meydana gelen trafik kazaları sonucunda oluşan hasar ve yaralanmaların doğrudan ve dolaylı maliyetinin Avrupa Birliği gayrisafi milli hâsılasının yaklaşık % 2’sine tekabül ettiği tahmin edilmektedir. Buradaki verileri Türkiye ile karşılaştırmak gerekirse içinde bulunduğumuz durumun vahameti bir kez daha görülecektir. 2008 yılında trafik kazası sayısı 929.304, yaralı sayısı 183.841, ölü sayısı 10.000 (yaklaşık) ve maddi kayıp 1,7 milyar Türk Lirasıdır. Trafik kazalarında can kaybının 100.000 araç bazında değerlendirildiğinde de İsviçre ve Japonya’da 11, AB ortalamasının 19 olmasına karşın Türkiye’de 76 olduğu görülecektir. 2001 yılında Avrupa Birliği 2010 yılında kadar trafik kazalarından oluşan ölümlerin %50 azalmasını hedefleyen "European Transport Policy For 2010: Time To Decide" (2010 İçin Avrupa Ulaşım Politikası: Karar Verme Zamanı) uygulamasını yürürlüğe koyarak önemli bir kilometre taşı oluşturmuştur. 2003 yılında, Avrupa Konseyi, üye devletlere türler arası ve bütünleştirici bir şekilde çalışabilmeleri için belirlenen zaman içerisinde belirli hedeflerin konulması ve bunların gerçekleşmesi için gerekli eylemlerin tanımlanmasını içeren stratejik planların yapılmasının önemini açıklamıştır. Ne yazık ki bugüne kadar bu konuda ülkemizde çok da fazla bir şey yapılamamıştır. 2 Gelişim Çerçevesi Anahtar Stratejik Eylem Planı 2010-2013 çevresel değişimler sonucunda dinamik ve değerlendirmeler sonucu geliştirilebilen, yol güvenliği ile ilgilenen çeşitli temsilcilerin katkısı ile oluşturulmuştur. Plan aynı zamanda yol güvenliğine katkıda bulunmak isteyen yeni temsilcileri tespit etmek için de kullanılabilecektir. Çevre ile bağlantılı güçlü bir VĠZYON Türkiye’de meydana gelen trafik kaza oranlarının özelliklerinin SÜREKLĠ ĠNCELENMESĠ Kaza oranının inceleme sonuçları doğrultusunda belirlenen HEDEFLER kümesi Stratejik alanlara göre gruplanmış ve kronolojik sıralanmış EYLEMLER Yönetimin gerçeklik ve verimliliğini kontrol ve izlemek için oluşturulmuş GÖSTERGELER Plan için sürekli öz değerlendirme sağlama için ĠZLEME VE KONTROL MODELĠ 2 Gelişim Çerçevesi Anahtar Stratejik Eylem Planı 2010-2013’ün stratejik hedefleri şöyle sıralanabilir: ■ Kaza sayısını azaltmak ■ Kazaların vahametini azaltmak ■ Trafik kazalarında ölenlerin sayısını %40 azaltmak. 2 Gelişim Çerçevesi 10 ana öncelik alanı: Yol Güvenliği Eğitimi ve Öğretim Yol Güvenliği Bilinci Daha iyi davranış, sorumlu ve güvenli sürücülük elde edebilmek için Vatandaşların bilincini arttırmak ve onları yol güvenliği konusuna dahil etmek. Ġzleme ve Kontrol Sürücü disiplinini daha etkili kılmak Araç Güvenliği Araçlarda güvenliği arttırmak için Altyapı ve Trafik Yönetimi Daha güvenli yollar ve trafik için UlaĢımda ĠĢçi Yol Güvenliği İnsanlar ve yük için daha güvenli ulaşım sağlamak Mağdurlar ve ailelerine destek Trafik kazaları mağdurlarına destek olmak Yol güvenliği konusunda araĢtırma ve inceleme Yol güvenliğini geliştirmek için uyumlu ve odaklı çalışmak Sivil toplumunun katkısı Tüm toplumun doğrudan ve etkin katılımını sağlamak Yöneticiler arası uyum Yöneticiler arasında eylemlerin eşgüdümünü artırmak. 2 Gelişim Çerçevesi Planın geliştirilmesinin, işlemlerin koordinasyonunun yapılması sayesinde, temsilcilerin ve katılımcıların uyumlu çalışabilmesine olanak sağlanması gerekmektedir. Kişiler ve kurumlar tarafından konulan hedeflerin yerine getirildiğini inceleyen ve sürekli denetleyen izleme ve kontrol modeli oluşturulacaktır. 3.1 Stratejik Hedefler Eylem Planı 2010 3.1. Eylem Planı 2010 3.1 Stratejik Hedefler Gösterge Toplam kaza sayısının azaltılması Toplam ölü sayısının azaltılması Toplam yaralı sayısı azaltılması 18 yaşından küçük olan yolcuların ölüm sayısını azaltmak 18 yaşından küçük olan yolcuların yaralı sayısını azaltmak Araç filosunun yaş ortalamasındaki azalma (<10 yıl) 2007 2008 2009 Değişim 08-09 Hedef 2013 825.561 950.120 1.034.435 8,87% 906.939 5.007 4.236 4.300 1,51% 3.511 189.057 184.468 200.405 8,64% 166.022 %17,3 %16,7 %16,5 -%0,2 %10 %13,7 %13 %12,9 -%0,1 %8 %44,95 %46,45 %48,75 %2,3 %60 3.1. Eylem Planı 2010 Trafik istatistiği veritabanı yönetimi standardizasyonu üzerinde çalışılacak, rapor tutan tüm kurumların bu standartlar çerçevesinde çalışması sağlanacaktır. Uluslar arası kabul gören ayrıntıda raporlama yapılabilmesi için aşağıdaki başlıklar önerilmektedir: Gösterge 1 Milyon kişi bazında ölüm oranındaki azalma Toplam ölüm sayısındaki azalma 2 Toplam ciddi yaralama sayısındaki azalma 3 Her 100 yaralanmalı kazadaki ölüm oranındaki azalma 4 Kaza sonucu toplam yaralı sayısındaki azalma 5 6 7 Moped kazalarında15-20 yaş arasında ölüm sayısındaki azalma Motosiklet kazalarında 15-20 yaş arasında ağır yaralanan sayısındaki azalma Özel araçta bulunan 18 yaşından küçük olan yolcuların ölüm sayısındaki azalma Özel araçta bulunan 18 yaşından küçük olan yolcuların ağır yaralanma sayısındaki azalma 18-34 yaşlarında trafik kazası sonucu ölen özel araç sürücüsü sayısındaki azalma 18-34 yaşlarında trafik kazası sonucu ağır yaralanan özel araç sürücüsü sayısındaki azalma 34 yaşın üzerinde trafik kazası sonucunda ölen özel araç sürücüsü sayısındaki azalma 8 34 yaşın üzerinde trafik kazası sonucunda ağır yaralı özel araç sürücüsü sayısındaki azalma 34 yaşın üzerinde olup motosiklet kazasında ölen sayısındaki azalma 34 yaşın üzerinde olup motosiklet kazasında ağır yaralı sayısındaki azalma 9 10 Kent içinde ölen 49 yaş üzeri yayaların sayısındaki azalma Kent içinde ağır yaralanan 49 yaş üzeri yayaların sayısındaki azalma Yazın (Temmuz ve Ağustos) olan toplam ölüm sayısındaki azalma Yazın (Temmuz ve Ağustos) olan toplam ağır yaralı sayısındaki azalma Hafta sonu ölümlerindeki sayının azalması 11 Hafta sonu ağır yaralanmaların sayısının azalması 18-29 yaşları arasında hafta sonundaki kazalarda ölen sayısındaki azalma 12 18-29 yaşları arasında hafta sonundaki kazalarda ağır yaralanan sayısındaki azalma 2010 2011 2012 DeğiĢim 12-11 GerçekleĢme 2013 Gösterge 13 Araç filosunun yaş ortalamasındaki azalma (< 10 yıl) 14 Kent içinde yaralanmalı kaza yapan moped sayısındaki azalma 15 Kent içinde yaralanmalı kaza yapan motosiklet sayısındaki azalma 16 Yaralanmalı kaza yapan ağır taşıt sayısındaki azalma 17 Hız sınırını aşan sürücülerin kontrollü sürücülere oranındaki azalma 18 Araç sürücülerinin %20’sini kapsayacak şekilde yapılan alkol muayenesi sayısındaki artış (milyon) Sürücü sayısı başına alkol kontrolü oranı 19 Kandaki alkol oranı > 0.3 gr/l olan ölüm oranındaki azalma Kent içinde ön emniyet kemeri kullanımındaki artış 20 Kent içinde arka emniyet kemeri kullanımındaki artış Şehirlerarasında arka emniyet kemeri kullanımındaki artış Kent içinde moped sürücülerinde kask kullanımındaki 21 artış Kent içinde moped yolcularında kask kullanımındaki artış Otoban kazalarındaki ölüm sayısındaki azalma Otoban kazalarında ağır yaralı sayısındaki azalma Otoyol kazalarında oluşan ölüm sayısındaki azalma 22 Otoyol kazalarında ağır yaralı sayısındaki azalma Geleneksel yollarda gerçekleşen kazalardaki ölü sayısındaki azalma Geleneksel yollarda gerçekleşen kazalardaki ağır yaralı sayısındaki azalma 23 Yoldan çıkma sonucu meydana gelen kaza sayısındaki azalma 24 Yol kusurları (sinyal hataları, yol çalışmaları, vb.) sonucunda oluşan kaza sayısındaki azalma 25 Kör nokta sonucu meydana gelen kaza sayısındaki azalma 26 Kör nokta sonucu meydana gelen her 100 kazadaki ölü sayısındaki azalma 2010 2011 2012 DeğiĢim 12-11 GerçekleĢme 2013 3.1. Eylem Planı 2010 İlgili Gerçekler: Genel Göstergeler 2000-2010 yılları arasında trafikle ilgili istatistikleri incelediğimizde şu sonuçlarla karşılaşıyoruz; Araç sayısı %62 artarken, kaza sayısı %105 artmıştır. Trafik kazalarında otoritelerin kaza yerinde tuttukları Kaza Tespit Tutanakları da sağlıklı değerlendirme yapmayı maalesef çok mümkün kılmıyor. Buradaki en dramatik konulardan biri de kaza yerinden yaralı olarak ayrılan kişilerin yolda ya da hastanede yaşamını yitirmesi halinde kaza istatistiklerinde yer almamasıdır. Son 10 yıldaki istatistiklerde yaşamını yitiren kişi sayıları 4-5.000 arasında değişmekte, otoriteler, gerçek ölüm sayısını her yıl yaklaşık 10.000 olarak açıklamaktadır. Bu rakam, artan kaza sayılarındaki yüzdelerle karşılaştırıldığında gerçeklikten uzak kalmaktadır. Karayolları Trafik Kanunu’nun yetkili ve sorumluğu kıldığı Emniyet Genel Müdürlüğü Bilgi İşlem Merkezi’nin istatistikleri düzenleme konusunda daha yetkin hale getirilmesi için düzenlemeler yapılması gereği çok açıktır. Veritabanının tek başına bu sorunu çözemeyeceği için Kaza Tespit Tutanaklarının düzenlenmesi ile ilgili görevli personelin eğitime tabi tutularak doğru bilgi akışının da sağlanması gerekmektedir. AB ve gelişmiş diğer ülkelerde; kazadan 24 saat sonra ve 30 gün içinde kazaya bağlı nedenlerle yaşamını kaybeden mağdurlar izlenebilmekte ve istatistiklere yansıtılabilmektedir. Yıllar 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 ArtıĢ oranı Araç Sayısı 8.795.692 9.061.908 9.274.780 9.538.676 10.236.357 11.145.826 12.227.393 13.022.945 13.765.395 14.316.700 %62 Sürücü sayısı Kaza sayısı 13.859.449 500.664 14.491.332 442.960 14.994.960 439.958 15.488.493 455.637 16.151.623 537.352 16.958.895 620.789 17.586.179 728.755 18.422.958 825.561 19.377.790 950.120 20.460.739 1.034.435 %48 %105 Ölü-Yaralı sayısı 141.972 120.588 120.214 121.510 140.864 158.591 173.713 194.064 188.704 204.705 %47 3.1. Eylem Planı 2010 Ölüm Sayısının Avrupa Birliği Hedeflerine Göre Karşılaştırılması Avrupa Birliği müktesebatında yer alan Avrupa Yol Güvenliği Eylem Planında (2010-2020) yer alan hedeflere ulaşmak konusunda kararlı politikalar izlenebilirse, gecikmeyle de olsa bu sorunun çözülmemesi için bir neden yoktur. Türkiye’nin geçen 10 yılda artan refah seviyesine bağlı olarak, gelecek 10 yılda da bu artışın gerçekleşeceği beklentisiyle, araç sayısının 24 milyona ulaşacak olmasına rağmen ölüm sayısını, bugünkü değerden de %50 azaltma hedefi her şeye rağmen yakalanmalıdır. Bu hedef, bir spekülasyon gibi algılanacak olsa da önümüzdeki 10 yıl içinde AB ülkeleri trafik kazalarında ölüm istatistiklerini neredeyse 100.000 araçta 10 kişiye kadar düşürecektir. Bizim hedefimiz, 100.000 araçta 30 kişinin ölmesidir ki bu dahi arzu edilen başarıdan uzak kalacaktır. 100 bin araca düĢen ölü sayısı: Ülke Ölü Sayısı İsviçre 11 Japonya 11 Kanada 15 Y. Zellanda 16 AB ortalaması 19 Türkiye 76 3.1. Eylem Planı 2010 İlgili Gerçekler: Genel Göstergeler YARALANMALI KAZA SAYISININ AZALTILMASI Geçen 10 yılda trafik kazalarında ağır, hafif yaralı sayılarının düşürülmesi de hedefler arasında yer almaktadır. Eylem Planı, ölüm sayılarını bugüne göre %40 azaltmayı hedeflerken burada alınan önlemler yaralanma sayılarını daha da olumlu etkileyecektir. Her yıl %7 oranında sağlanacak iyileşme, kazalardaki yaralı sayısını bugüne göre 100.000 kişi azaltacağı gibi, bu kişilerin kalıcı sakatlık, iş görememezlik hallerinde de çok olumlu etkiler yaratacaktır. 18 – 34 YAŞ ARASI ÖZEL ARAÇ SÜRÜCÜLERİNİN ÖLÜM SAYISININ AZALTILMASI 18-34 yaş arası genç sürücülerin tecrübe eksikliği, gençlik heyecanı gibi faktörler nedenleriyle bu yaş grubunda ölümlü, yaralanmalı kazaya karışmaları en sık görünen durumdur. Ülkemizin geleceğinde çok önemli değerler yaratabilecek bu kesime sunulacak eğitim ve bilinçlendirme çalışmaları özel bir öneme sahiptir. ŞEHİR İÇİNDE ÖLEN 49 YAŞIN ÜZERİNDE YAYA SAYISININ AZALTILMASI Stratejik Planın hedefleri arasına 49 yaş üzerinde yayaların ölüm sayılarının düşürülmesi de hedefler arasında yer almalıdır. Bugüne kadar istatistiklerde yeteri kadar dikkatle izlenmeyen bu grubun da trafik istatistiklerinde yer alması için gerekli düzenlemeler yapılmalıdır. 3.2 Küresel Değerlendirme Eylem Planı 2010 3.2. Eylem Planı 2010 3.2 Küresel Değerlendirme Avrupa kapsamındaki veriler göstermektedir ki, çoğu ülkede ve bölgede kaza oranları azalmaktadır, 2001 – 2004 yılları arasında ölümlü kaza oranı %14 azalmıştır. AB’nin yirmi beş üyesinden dokuz tanesinde (Almanya, Estonya, Fransa, İtalya, Lüksemburg, Malta, Hollanda, Portekiz ve İsveç) yukarıda belirtilen orandan daha fazla azalma gerçekleşmiştir; sekiz üye (Belçika, Danimarka, Yunanistan, İspanya, İrlanda, Avusturya, Finlandiya ve Birleşik Krallık) en azından %5 oranında azalma ile ortalamanın altında kalmıştır; altı üye (Çek Cumhuriyeti, Letonya, Macaristan, Polonya, Slovenya ve Slovakya) hiçbir gelişme göstermezken Kıbrıs ve Litvanya gibi ülkelerde durum daha da kötüye gitmiştir. Milyon kişi başına ölen sayısında (2005’e ait tahmini veriler doğrultusunda) Malta, Litvanya ve Macaristan haricindeki tüm üye ülkelerde azalma meydana gelmiştir. Bazı ülkelerde (Fransa, Lüksemburg, Belçika, Portekiz, İsveç, Hollanda, Danimarka, Almanya, İspanya ve Avusturya) ise Avrupa ortalamasının üzerinde azalma sağlanmıştır; Ülkemiz, üyesi olmak için çok ciddi adımlar attığı AB ülkelerindeki bu gelişmelerden uzakta kalmış olması, bugün olmasa da yarın, en temel haklardan biri olan “Yaşama hakkının” insanların elinden alındığı gerekçesiyle AB’deki muhalifleri tarafından eleştiriye konu olacaktır. Çok geç olmadan bu Stratejik Plandaki hedeflere ulaşmak için çaba gösterilmelidir. Unutulmamalı ki bu konuda yapılacak olan çalışmalar hemen etkisini gösteremeyecek çalışmalardandır. 3.3. Eylem Planı 2010 3.3. Önemli Konular: 2010 yılı içerisinde her stratejik alan ve eylemler aşağıda belirtilmiştir. Beklenen ve gerçekleştirilen eylemler arasındaki ilişki neticesinde gelişme seviyesi yüksek, orta, düşük ölçeği ile değerlendirilmiştir: Her stratejik konu ile ilgili gelişim seviyesi tespit etmek için aşağıdaki terimler kullanılmıştır: Yüksek A Orta M DüĢük B Eylem Planı 2010 Alanlar /Stratejik hatlar GerçekleĢtirilecek ana eylemler Katılımcılar Düzey Açıklamalar 1. Trafik Eğitim ve Öğrenimi 1.1. Trafik eğitiminde artış 1.2. Sürücü Kursları ve Sürücü Belgesi: Trafik eğitimine ilişkin prosedürlerinin geliştirilmesi 1.3. Karayolu güvenliği hakkında sürücülerin uyarılması ve tekrar eğitilmesi • Müfredat içerisinde yol güvenliğini güçlendirmek. • Müfredattaki yol güvenliği için malzeme geliştirmek. • Moped ve motosiklet kullanan gençlerin psikolojik durumlarının tespiti ve hangi tür risklerin meydana gelebileceğini tespit eden anket. A • Yol güvenliği konusunda yeni sorular geliştirmek • Sürücü kurslarının ve sınav sistematiğinin incelenmesi, denetlenmesi ve güncellenmesi M A Çalışmaların önemli bir kısmı tamamlanmıştır. Alanlar /Stratejik hatlar GerçekleĢtirilecek ana eylemler Katılımcılar Düzey Açıklamalar 2. Yol Güvenliğinden haberdar olmak 2.1. Yol güvenliği farkındalığını artırmak Sosyal farkındalık için genel kampanyalar düzenlemek. Kongre ve konferanslara katılmak 2.2. Tıbbi önleyici eylemler • Sağlık Bakanlığı ile anlaşma çerçevesini imzalamak • Sağlık bilgi ve kontrol sistemleri A Çalışmaların büyük bir kısmı tamamlandı M Trafik kazalarında yaralı olarak sağlık kurumlarına getirilen kişilerin nihai durumunun raporlanması da sağlanmalıdır. M Trafik denetleme otoritelerine gerekli desteğin, insan kaynaklarının ve donanımın sağlanması şart. B Karayolları Trafik Kanunu güncelleniyor A Otomotiv sektörü temsilcilerinin katılımı sağlanmalı 3. Gözetim ve kontrol 3.1 Sürücülerin trafik disiplininin izlenmesinin ve kontrol edilmesinin geliştirilmesi • • • • Kontrol eylemlerinin sürekli geliştirilmesi Trafik denetimlerini arttırmak Sivil araçla denetimlerin arttırılması Hız radarlarını arttırmak 3.2 Disiplin işlemlerini daha etkin kılmak için yasal reformların yapılması Hakimler, savcılar ve memurları yol güvenliği hakkında bilgilendirmek için kurslar 4. Araçlarda Güvenlik 4.1. Araçlarda güvenlik sistemlerini teşvik etmek. • AB direktifleri doğrultusunda kanunların uyarlanması • Araştırmaya destek Alanlar /Stratejik hatlar GerçekleĢtirilecek ana eylemler Katılımcılar Düzey 5. Altyapı Tesisleri Ve Yönetim / Trafik Bilgisi 5.1.Trafik yönetimi ve bilgisi iyileştirme 5.2. Bakım, geliştirme ve altyapının inşaatı ve onarımı Ulusal plana akıllı trafik sistemlerinin uygulanması geliştirilmesi A • Yol yüzeyinin iyileştirme çalışmaları • Altyapı bakım çalışmaları • Bölünmüş yol yapımı, bakımı ve iyileştirme çalışmaları A Açıklamalar Alan Strateji Bilgisi Uygulanacak BaĢlıca Faaliyet Ġlgili KuruluĢ Seviye Dikkat Edilecekler Altyapı Tesisleri ve Yönetim / Trafik Bilgisi 5.3. Altyapı, işletme, iyileştirme Motosiklet sürücüleri için oto korkuluk koruma sistemi hakkında faaliyet raporu hazırlanması B 5.4. Yol güvenliğini geliştirmek için denetimler, çalışmalar ve kurallar Sinyalizasyon sistemlerinin kontrolünü yapmak ve güncellemek B belirleme 6. Hizmet ve UlaĢtırma Yol Güvenliği 6.1. Çalışma, bilinç ve yol güvenliği konusunda profesyonel nakliye grubunun kontrolü 6.2. Profesyonel nakliyede ve çalışma alanında yol güvenliğini artırmak için ilave ölçümler Kamyon ve otobüslerin takoğraf kontrolü, hız sınırlama cihazı kontrolü, sürüş zamanı kontrolü ve ağırlık aşımı kontrollerini yapmak M Geliştirme ve uygulama katılım sistemi uyarlanması ve yol güvenliğinin garanti edilmesi için yol katılımlarında önemli çalışmalar yapılması, Alan Strateji Bilgisi Uygulanacak BaĢlıca Faaliyet Ġlgili KuruluĢ Seviye Dikkat Edilecekler 7. Mağdur kimseler ve ailelerine yardım ve destek 7.1. Trafik kazaları mağdurları ve * Trafik kazaları olaylarında nasıl ailelerine ilgi ve yardımın davranacakları konusunda çalışma geliştirilmesi programlarını teşvik etmek Trafik kazası mağdur ve aileleri dernekleri ile B işbirliğinin desteklenmesi, *Trafikte şiddet karşıtı programları destekleme ve katılma 8. Yol güvenliği analizleri ve araĢtırmaları 8.1. Yol güvenliği hakkında * Uluslararası çalışma gruplarına bilgi toplama, işleme, analiz ve yol güvenliği forumlarına etme ve bilginin yayılmasını katılım geliştirme * Düzenli bilgi yayınlama Trafik kazalarının kayıt standartlarının oluşturulması, M raporlama içerikleri 3.4. Uygulanacak Ana Girişimlerin Tanımı Eylem Planı 2010 3.4.1 Trafik Çalışması ve Eğitimleri Eylem Planı 2010 Eylem Planı 2010 3.4.1. TRAFĠK ÇALIġMASI VE EĞĠTĠMLERĠ 1.1 Trafik Eğitimine Bir Yardım Her eğitim seviyesinde, zorunlu ve zorunlu olmayan eğitimler ile özellikle öğretmenlere ve ailelere eğitimler ile halkın trafik kazalarını önleme konusunda eğitim seviyesini yükseltme ve kalıcı bilinçlendirmek amaçlanmaktadır. İlköğrenim kurumlarının 4 ve 5. sınıflarında Trafik Dersi verilmektedir. Ders kitaplarındaki müfredat, içeriği itibarıyla bilgi verici ve eğitici olmakla beraber, dersin yaşama taşınmasında ve pratiğe geçirilebilmesi daha farklı bir yaklaşımı gerektirmektedir. Planlanmış olan çalışmada, okul ziyaretleri yapılacak, okul öncesi (6 yaşa kadar), 1. Kademe (6-12 yaş), 2. Kademe ve orta öğrenim (13-17 yaş) ve 18+ yaş için 4 ayrı segmente göre iletişim kurulacaktır. Özellikle 13 yaş altı öğrenciler çalışmada ebeveynlerini denetleyen “Trafik Sorumlusu” rolüne özendirilerek kısa vadede ebeveynlerinin davranışlarını etkilemeleri beklenecek, orta ve uzun vadede de saygılı, kurallara uyan sürücüler olacaklardır. Benzer şekilde özel öğretici materyallerinin geliştirilmesi, internet olanaklarının kullanılmasıyla hedef kitleyle ilişki sürekli kılınacaktır. Petrol istasyonu, iskeleler ve alışveriş merkezi gibi ortamlarda yapılacak etkinliklerle çocuklarla okul dışında da karşılaşılacak ve ebeveynleriyle de iletişim kurulacaktır. Okul merkezli yapılan çalışmalarda, öğretmenlerden okul taşıtı sürücülerine kadar trafikle ilgili tüm paydaşlar çalışmanın parçası yapılacaktır. Okulların yakın civarındaki trafikle ilgili eksiklikler saptanacak, bunların giderilmesi için ilgili kamu kurumları bilgilendirilerek, önceden belirlenmiş hizmet seviyelerine göre gereğinin yapılmasına çalışılacaktır. Benzer bir çalışma da öğrencilerin internet kanalıyla yaşadıkları bölgede gözlemledikleri trafikle ilgili eksiklikleri bildirebilecek olmalarıdır. Bu çalışmanın yan faydasının da “Katılımcı Vatandaşlığı”n önemini öğrencilere çok küçük yaşta verebilecek olmamızdır. Yerel yönetimlerin görev ve sorumlulukları arasında olan “Trafik Eğitim Parkları”nın tesis edilmesi ve işletilmesi noktasında bu tesislere materyal desteği sağlanarak destek olunacaktır. Eylem Planı 2010 1.2 Sürücü Kursları ve Sürücü Belgeleri: Trafik Eğitimine Bağlı Prosedürlerde GeliĢme Hedefleri Sürücü adaylarının eğitildiği özel sürücü kurslarının müfredatının günün koşullarına göre güncellenmesi gerekmektedir. Buna bağlı olarak sınavlarda sorulan sorular da güncellenerek, sınavdan geçme şartı daha da zorlaştırılmalıdır. Özel sürücü kurslarının sayısı 3.000 civarındadır. Aralarındaki rekabet nedeniyle özellikle fiyat rekabetiyle müşteri edinmeye çalışmaktadırlar. Gelirlerinin düşmesine bağlı olarak karlılığı sağlamak için kaliteden taviz verdikleri gözlenmektedir. Düşen kalite doğrudan sürücü adaylarının eğitimine yansımakta ve çoğunluğu genç insanlar hem parasının tam karşılığını almadan daha da kötüsü yarı eğitimli olarak trafiğe çıkarak hem kendisinin hem de etrafındakilerin can güvenliğini tehlikeye atmaktadır. Bu nedenle özel sürücü kurslarının denetimi de ayrıca üzerinde durulması gereken önemli konulardan biridir. Özel sürücü kursu öğretmen, yöneticilerinin ve sınav heyetinde yer alan kişilerin değişen koşullara bağlı olarak eğitim almaları sağlanmalıdır. Eylem Planı 2010 1.3 Sürücü Yol Bilinci ve Tekrar Eğitimi: Ceza Puanı uygulaması, denetimlerin yeterli etkinlikte yapılamamasından dolayı beklenilen faydayı sağlayamamıştır. 2009 yılında yapılan denetimler sonucu, 100 ceza puanını dolduran 14.137 sürücü cezalandırılabilmiş, 5 kez hız limitini aşan sürücü sayısı da sadece 812 olmuştur. 3.4.2 Eylem Planı 2010 Eylem Planı 2010 Yol Güvenliği Bilinci 2. Yol Güvenliği Bilinci 2.1 GeliĢen Yol Güvenliği Bilinci Kişilerin seyahat özgürlüğü ve ulaşım hizmetini alan taraf olarak tüketici haklarının yanında vatandaşlık sorumluluğuyla hareket ederek devletin sunduğu bu hizmeti kullanırken bilincin de geliştirilmesi amacıyla “Trafikte Sınırını Bil” sloganıyla bir sosyal sorumluluk projesi tasarlanmıştır. Kampanya, öğrenciler için tasarlanan programın tamamlayıcısı olarak hayata geçirilecektir. Bu kampanya; TV, Out-door, baskılı malzemeler, internet ve saha çalışması iletişim kanallarıyla uygulanacaktır. Hız limitleri, Emniyet kemeri kullanılması, Alkollü araç kullanma, Ekonomik sürüş teknikleri Hakkında bilgiler; etkileyici iletişim, yüksek bilinirlik, kalıcı bilinçlendirme, güler yüzlü ve teşvik edici bir yapıda tasarlanmıştır. Radyolarda yayınlanacak farklı formatta bir yarışmayla da desteklenecektir. Medya desteği ve internetin etkin şekilde kullanımıyla hedef kitleyle iletişimin sürekli kılınması hedeflerimiz arasındadır. 3.4.3 Gözetim ve Kontrol Eylem Planı 2010 Eylem Planı 2010 3. Gözetim ve Kontrol 3.1 Trafik Disiplinindeki Faaliyetlerin ve Sürücü DavranıĢlarının Denetlenmesi Akıllı ulaşım sistemlerinin kullanımının son yıllarda artmasıyla birlikte elektronik denetim sistemleri de çok etkin bir şekilde kullanılmaya başlanmıştır. Caydırıcı etkisi neredeyse resmi görevliye eş değerdedir. Yerel yönetimlerin geliştirdiği elektronik denetim sistemleriyle; kırmızı ışık ihlali, nedensiz olarak emniyet şeridi kullanımı önemli karayollarından başlayarak yaygınlaştırılmaktadır. Elektronik denetim yaygınlaştırılırken, alınan başarılı sonuçlardan cesaretle diğer ihlallerin tespitiyle ilgili geliştirme çalışmaları yapılmaktadır. Elektronik sistemlerin yaygınlaşırken yasal düzenlemeye de ihtiyaç bulunmaktadır. İhlallerin yerel yönetim tarafından saptanmasına ve belgelenmesine rağmen ceza kesim yetkisi emniyet teşkilatında olması nedeniyle emniyetin ayırdığı insan kaynağının kapasitesiyle sınırlı cezalandırma çalışması yapılabilmektedir. Bu yöntemle yapılan denetimlerde ceza kesme yetkisinin yerel yönetimlerle paylaşılması gerekmektedir. 3.2 Disiplinin Daha Etkili Uygulanabilmesi Ġçin Yasal Reformların ve Prosedürlerin Artırılması Çalışmaların yasal olarak da desteklenebilmesi için bazı reformlara ihtiyaç bulunmaktadır. Karayolları Trafik Kanunu taslağı hazırlanmış ve paydaşların ve akademisyenlerin görüşlerine açılmıştır. 2010 yılı içinde TBMM’den geçerek yasalaşmasıyla beraber güncel şartlar ve ihtiyaçlara cevap verebilecek bir noktaya ulaşılacağı beklenmektedir. 3.4.4 Eylem Planı 2010 Eylem Planı 2010 4. Araçta Güvenlik Araçta Güvenlik 4.1 Araçlarda Güvenlik Sistemlerinin TeĢvik Edilmesi Teknolojik gelişmeler izlenerek uygulanmasında yarar görünen konular yasal düzenlemelerle desteklenecektir. Buna bir örnek olarak Haziran 2010’da hayata geçirilecek olan araçlarda çocuk koltuğu kullanım mecburiyetini verebiliriz. Bu konuların geliştirilmesi için otomotiv endüstrisinin temsilcilerinin de çalışmalarımıza katılımı sağlanacaktır. 3.4.5 Eylem Planı 2010 Eylem Planı 2010 Altyapılar ve Yönetim Trafik Bilgisi 5. ALTYAPILAR VE YÖNETĠM / TRAFĠK BĠLGĠSĠ 5.1. Trafik Yönetiminin ve Seyahat Gezi Öncesi Yol Kullanıcılarının Bilgilendirmenin GeliĢtirilmesi Akıllı ulaşım sistemlerinin bir parçası olan navigasyon sistemleri, GSM şebekesi ve internetten gerçek zamanlı trafik bilgisi hizmeti sunumu sürücülerin seyahatlerini planlamalarında çok yardımcı olan sistemler olmuştur. Sinyalizasyon sistemlerinin iyileştirilmesi ve yaygınlaştırılmasıyla ilgili çalışmalar süreklilik arz etmektedir. Yollara kurulan bilgilendirme ekipmanları ve video gözetim kameralarından alınan bilgilerle sürücüler bilgilendirilirken bu bilgiler, trafik yönetiminde yetkili diğer otoriterle de paylaşılmaktadır. Farklı kurumlar arasında bazen de insan faktöründen dolayı koordinasyonlarda zafiyetler izlenmektedir. Daha objektif çözümlerle insan faktörünün azaltılacağı çözümlere ihtiyaç bulunmaktadır. 5.2. Bakım, GeliĢtirme ve Altyapı Yapımı ve Yol Güvenliği Ġçin Tamir ve Bakım Bu çalışmalar; bakım ve değerlendirme, güvenliği artırma ve yol durumu ile ilgili genel bakım, restorasyon ve geliştirmeleri ve bunun etkisi olan yol geliştirmelerini (dikey ve yatay işaretlemelerin boyama, bakım ve restorasyonu, trafik levhaları ve ihtiva edilen sistemler, yol elemanlarının temizlenmesi, yolda oluşan çukurların temizlenmesi, tamiri ve olağan dışı zararların bakımı gibi) içermektedir. Kaza oranlarını düşürmek için altyapı ve ulaştırma planının maddeleri içinde yer alan yol güvenliği ve yapısının bakımı, yol güvenliği, yol işaretleme, asfaltlama ve tam bakım konularında hizmet seviyelerinin belirlenerek ilgili kurumların hizmet kalitesinin sürekli artırılması ve ölçümlenmesi için 2011 yılında çalışmalar yapılacaktır. 3.4.6 Eylem Planı 2010 Eylem Planı 2010 İşgücü ve Nakliye Yol Güvenliği 6. ĠĢgücü Ve Nakliye Yol Güvenliği 6.1 Profesyonel UlaĢtırma Sürücülerinin Yol Güvenliği Ġçin Bilinçlendirilmesi ve Kontrolü Amaç, profesyonel sürücülerin kabiliyetleri, davranışlarını ve bilgilerini yük ve yolcu taşımacılığında ve ulaştırma aktivitelerinde daha yüksek seviyede güvenlik elde etmektir. Uzun yıllardır takograf cihazı kullanımı, sürüş ve dinlenme zamanları ve yük aşım kontrol ve denetimleri yapılmaktadır. Okul taşıtı sürücüleri ve taksi sürücüleri de bu kapsamda ele alınarak çalışmaya dahil edileceklerdir. Sektör temsilcilerinin de görüşlerinin alınarak bu uygulamaların geliştirilmesi, güncellenmesi için 2011 yılında danışma toplantıları yapılması planlanmaktadır. 3.4.7 Eylem Planı 2010 Mağdurlar ve Ailelerine İlgi ve Destek Eylem Planı 2010 7. Mağdurlara ve Ailelerine Ġlgi Ve Destek 7.1 Trafik Kazaları Mağdurlarına ve Ailelerine Desteğin GeliĢtirilmesi Kaza sonrası koordinasyonda ve mağdurlara yardımda bulunmada tepki süresinin kısaltılması mağdur sayısında ve ciddi kazaların sayısında azalmaya çok katkıda bulunacaktır. Trafik kazalarında ilk yardım, psikolojik destek ihtiyaç ve içeriklerine karar verilmesi, sürücüler, eğiticiler ve trafik kontrol memurları için eğitim, destek programı hazırlanması, programların uygulanabilmesi için önemli eğitici materyallerin hazırlanmasıyla ilgili Sağlık Bakanlığı’nın yanı sıra mağdurların oluşturduğu STK’larla da 2011 yılında ortak çalışmalar yapılacaktır. 4 Öneriler Eylem Planı 2010 Eylem Planı 2010 Öneriler ve Yol Haritası: 1. Söz konusu çalışmanın bir hükümet projesi olarak değerlendirilerek en üst düzeyde bir eşgüdüm sağlanmalıdır. Bunun için 3 farklı çalışma grubu önerilmektedir: a. Çalışma Üst Kurulu b. Proje Koordinatörlüğü c. İzleme ve Değerlendirme Kurulu 2. Proje Koordinatörlüğü’nün Çalışma Üst Kurulu’nun bilgisi dahilinde benzer çalışmaları yapmış ülke kuruluşlarıyla temasa geçerek Eylem Planı’na son şeklini vermesi 3. Sayın Başbakanımızca Karayolu Güvenliği Eylem Planı’nı hükümet projesi olarak kamuoyuyla paylaşılması 4. Gelişimin ve etkilerinin sürekli ölçülmesi ve 6’şar aylık periyodlarda raporlanması. KAYNAKLAR [1] http://www.egm.gov.tr [2] http://www.tuik.gov.tr [3] Strategic Plan on Road Safety 2005-2008, “Action Report on Road Safety 2005”, Minsterio Del Interior, Direccion Gral. de Traffico, İspanya, 2008. [4] “Investigacion Descriptiva Sobre Las Actividades de Educacion Vial Realizadas En Las Jefaturas Provinciales de Trafico Ano 2003”, Minsterio Del Interior, Direccion Gral. de Traffico, İspanya, 2003. [5] “Accidentes Mortales en Carretera Ano 2008”, Minsterio Del Interior, Direccion Gral. de Traffico, İspanya, 2008. [6] “Ulusal Trafik Güvenliği Programı” Swe Road, 2001.