bölüm ı - Umweltbundesamt
Transkript
bölüm ı - Umweltbundesamt
Künye Bu kitap Çevre ve Sağlık Aksiyon Programına (APUG) bir katkı ve aynı zamanda halkla ilişkiler çalışmasının bir parçasıdır. Yayın masrafları Federal Çevre Dairesi tarafından karşılanmıştır. Yayımcı Umweltbundesamt Federal Çevre Dairesi Postfach 1406 06813 Dessau-Roßlau Internet: www.umweltbundesamt.de Bundesamt für Strahlenschutz Federal Radyasyon Koruma Dairesi Postfach 100149 38201 Salzgitter Internet: www.bfs.de APUG’a katkı sağlayan Federal Bakanlıklar Bundesinstitut für Risikobewertung Federal Risk Değerlendirme Enstitüsü Postfach 330013 14191 Berlin Internet: www.bfr.bund.de Bundeszentrale für gesundheitliche Aufklärung Federal Sağlık Aydınlatma Merkezi Postfach 910152 51071 Köln Internet: www.bzga.de Robert-Koch-Institut Postfach 650261 Internet: www.rki.de Çeviri Ethem Yılmaz Verlag für Kommunikation Hellweg 1 D-44787 Bochum Telefon: +49 (0)234 – 68 54 91 E-Mail: ethemyilmaz@t-online.de Redaksiyon Anette Engelmeyer, Umweltbundesamt Dr. Wolfgang Straff, Umweltbundesamt Grafik Tasarım Yılmaz Atalay mimardesign agentur für druck&werbung E-Mail: info@mimardesign.info Bu kitabın ücretsiz olarak temin edileceği yerler: Yayıncılar ve Umweltbundesamt Postfach 1406 06813 Dessau-Roßlau Baskı Laupenmühlen Druck D-44787 Bochum Ayrıca Internet www.umweltbundesamt.de üzerinden PDF dosyası olarak görülebilir ve indirilebilir. İçİndekİler ÖNSÖZ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 Çok şey iyidir . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 … ama bazı şeyler daha iyi olabilirdi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10 BÖLÜM I Doğmamış çocuk üzerinde çevre koşullarının etkileri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12 Çevre koşulları veya zararlı maddeler doğmamış çocuğa etki eder mi? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13 Tütün ve alkol hamilelikte nasıl etki eder?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14 Zararlı maddeler düşük yapma riskini artırırlar mı? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16 Hamilelikte ilaç kullanımı ne anlama gelir?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17 Çocuk üzerinde zararlı maddelerin etkisi annenin beslenmesi üzerinden nasıl engellenir?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18 Biyolojik ürünler. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21 Alaşım dolgular hamilelerde doğmamış çocuk için zararlı mıdır?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22 Doğumdan önce taşınmak ve tadilat yapmak – iyi bir fikir mi? . . . . . . . . . . . . 24 Elektromanyetik alanlar doğmamış çocuk için zararlı mıdır?. . . . . . . . . . . . . . 27 Ültrason bir risk teşkil eder mi?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27 İyonlaşan ışınlar doğmamış veya yeni doğmuş çocuklarda olası sağlık sorunları yaratır mı?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28 Hamilelik döneminde uçak yolculuğu nasıldır?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29 Aşı ve ilaçlarla enfeksiyonlardan korunma. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30 BÖLÜM II Kendi çevresinde yeni doğmuş bebek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32 Anne sütü zararlı maddelerden etkilenmekte midir?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33 Anne sütünde radyoaktif maddeler ne anlama gelir? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36 Emzirme dönemi ve alkol. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Bebek maması güvenli midir? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Zarar sevindirecek kadar az. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Mama şişesi kapaklarındaki zararlı maddeler?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Arı balı yeni doğan bebekler için tehlikeli olabilir. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Bebek mamasında radyoaktif maddeler var mıdır?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 38 39 39 40 41 41 Bebek maması hazırlarken nelere dikkat edilmelidir?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Musluk suyu mu yoksa ambalajlı su mu kullanılmalıdır . . . . . . . . . . . . . . . . Bebek maması mikrodalga fırında – Neye dikkat edilmelidir? . . . . . . . . . . . . Endüksiyon ocaklar ile yemek pişirme – Endişeye neden midir?. . . . . . . . . . . 43 43 45 46 Mama şişelerinde Bisphenol A – Endişeye gerek var mı?. . . . . . . . . . . . . . . . . . 47 Tütün içilmesi yeni doğan bebeğe zarar verir mi?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Sigara içmek ve emzirmek. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Pasif sigara içmenin etkileri. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . BZgA’nın dumansızlık önerileri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49 49 50 51 Alerjiler çevreden kaynaklanabilir mi?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52 Bebek bakım malzemeleri – Çoktan daha mı az?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54 Çocuk oyuncaklarında nelere dikkat edilmesi gerekmektedir?. . . . . . . . . . . . . 56 Gürültü etkisi bebeklik döneminde nasıl önlenebilir? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58 Ani çocuk ölümleri hakkında ne bilinmektedir?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60 Yeni doğan bebeğin çevresinde hangi kaza tehlikeleri mevcuttur?. . . . . . . . . . Bez bağlama (beleme) masası. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Çocuk yatağı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Bebek küveti. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ev/Konut . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Tehlikeli mutfak. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Bahçe ve çevre. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Otomobilde çocuk oturağı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Çocuk arabası . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63 64 64 65 65 66 67 67 67 Yeni doğmuş bebek ile taşınmak ve tadilat yapmak – İyi bir fikir mi?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68 Küflenme ev içerisine nasıl etki eder?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68 Yazın kirli hava tabakasında neye dikkat edilmelidir?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70 Çocuğu çok güçlü UV ışınlarından nasıl koruyabilirim?. . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Elektromanyetik alanlar zararlı mıdırlar?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ev elektriği. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Cep telefonu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Koruyucu etkisi olan malzemeler. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74 74 75 75 3 BÖLÜM III Çevre ve Doğurganlık . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76 Çevredeki zararlı maddeler hamile kalmaya etkili olabilir mi?. . . . . . . . . . . . . 77 Yerine getirilemeyen çocuk sahibi olma isteğinin olası nedenleri nelerdir? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77 Hormon aktif maddeler veya “Endokrine Disruptor” nelerdir?. . . . . . . . . . . . . 78 Sentetik maddelerden oluşan yumuşatıcılar hamileliğe elverişliliği etkileyebilir mi?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79 Çevreye zararlı bazı maddeler cinsiyet dağılımında etken olabilirler mi? Daha fazla kız çocuğu mu oluyor?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80 Taşınabilir telsiz alanları kısırlığa neden olur mu?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82 Daha fazla bilgi nerede bulunabilir?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84 Bu kitabın yayınlanmasında katkıda bulunanlar ... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86 EK Almanya’daki zehir bilgilendirme merkezlerinin listesi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88 BÖLÜM IV SAĞLIK GESUNDHEIT. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90 Kadın Doktorunda Beim Frauenarzt. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91 Hasta Patient. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91 Arzt Doktor . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95 Çocuk Doktorunda Beim Kinderarzt. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96 Hasta Patient. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96 Arzt Doktor . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98 Hastanede Im Krankenhaus. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100 Hasta Patient. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100 Arzt Doktor . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101 Eczanede In der Apotheke. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102 4 SAĞLIK KELİME LİSTESİ GLOSSAR GESUNDHEIT. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 104 İlaç Kullanımı Medikamentenanwendung. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105 Doktorlar Ärtztetabelle TÜRKÇE / ALMANCA TÜRKISCH / DEUTSCH . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106 Ärtztetabelle Doktorlar DEUTSCH / TÜRKISCH ALMANCA / TÜRKÇE. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 107 SAĞLIK KELİME LİSTESİ GLOSSAR GESUNDHEIT TÜRKÇE / ALMANCA TÜRKISCH / DEUTSCH . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 108 GLOSSAR GESUNDHEIT SAĞLIK KELİME LİSTESİ DEUTSCH / TÜRKISCH ALMANCA / TÜRKÇE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 117 5 ©Pixelio.de ÖNSÖZ Değerli Okuyucular, Yakında bir çocuğunuz mu olacak, yoksa zaten çocuğunuz var mı? Kalpten tebrikler! Hem siz ve aileniz hem de toplumumuz çocukların sağlıklı büyümesinde büyük sorumluluk taşıyorlar. Almanya’daki istikrarlı yaşam koşulları ve yasal olarak kurallara bağlanmış sağlık bakımları ve önleyici sağlık tedbirleri bunun için önemli bir temel oluşturmaktadırlar. Yaşamın birçok alanını her insan kendi sorumlu davranışı ile kendisi etkileyebilir. Ancak insanlar kendilerine ender olmayan şekilde çocukların doğdukları çevrenin nasıl olduğunu soruyorlar. Çevrenin yaşamımıza özellikle çocuklarımızın yaşamına hangi etkileri vardır? Çevre, bu bir yandan genel güven sağlaması gereken sosyal çevre, öte yandan ise çevre kelime anlamı ile su, toprak ve havanın çeşitli etki faktörleri olup bunlar olumsuzluklara ve bazı koşullar altında insanlarda zarara yol açmaktadırlar. Çevrenin sağlığa verdiği olumsuz etkiler Almanya’da yasal kurallarla (örneğin içme suyu yönergesi) ve anlaşmalarla oldukça gerilemiş (örneğin kurşunun olumsuz etkileri gibi) olmasına rağmen, birçok insan kendi kendine sormaktadır: Çevre bugün çocuklarımız için “güvenli mi”? Örneğin iklim değişikliği, günlük gereksinim duyduğumuz ürünlerdeki zararlı maddeler, hava kirliliği ve Ultra Viyolet ışınların yüksek oranda olumsuz etkileri konusundaki haberler çevrenin veya bazılarının yaşam çevresinin – kısmen bilinmeyen – tehlikeleri taşıdığını düşündürmektedir. Bu bağlamda gelecekteki veya genç ebeveynler doğmamış bebekleri veya yeni doğmuş bebeklerinin (1. yaşına kadar olan bebekler) yaşamlarına nasıl etki edebilirler? Doğmamış bebekler ve yeni doğmuş bebekler için en iyisi nedir ve onları neden korumak gereklidir veya neden korunabilirler? Bu ve buna benzer sorulara Federal Çevre, Doğayı Koruma ve Reaktör Güvenliği Bakanlığı (BMU), Federal Sağlık Bakanlığı (BMG) ve Federal Beslenme, Tarım ve Tüketiciyi Koruma Bakanlığı (BMELV) tarafından (APUG) Çevre ve Sağlık Aksiyon Programı çerçevesinde hazırlanan bu çalışma ilgi duyan olacak ve genç ebeveynlere (anne babalara) cevap vermeye gayret etmektedir. Bu kitapta hamileler ve ebeveynler ile ilgilenen ve onlara danışmanlık hizmeti vererek hayatlarında rol oynayan kişiler için de yardımcı bilgiler bulunmaktadır. Aynı zamanda kitap çeşitli risklerin önlenmesi veya asgariye indirgenmesi olanakları konusunda önerilerde bulunmaktadır. Duruma göre ve özellikle tıbbi sorularda doktorlara danışılmalıdır. Bu kitap dört bölüme ayrılmıştır. İlk bölümde doğmamış bebeği ilgilendiren sorular cevaplandırılmaktadır. İkinci bölüm yeni doğmuş çocukları ele almaktadır. Üçüncü bölümü çevre koşulları ve doğurganlık bağlantılı sorunlara yönelmektedir. Dördüncü bölümde kadın doktorunda, çocuk doktorunda, hastanede, eczanede ve ilaç kullanımı konularında örnek cümlelerin yanısıra Türkçe/Almanca, Almanca/Türkçe sağlık kelime listesi sunulmaktadır. Bu bölümün iletişiminizi kolaylaştırarak size yardımcı olacağını ümit ediyoruz. Yayıncı, Nisan 2008 7 8 © Fotolia ÇOK ŞEY İYİDİR …. Hayata başlangıç – bundan daha iyi pek olamaz: Almanya’da ve batı Avrupa ülkelerinde yeni doğan bebek ölümleri son yıllar ve on yıllarda daima gerilemiştir ve yaşam beklenti süresi önemli oranda artmıştır. Almanya’daki çocuk ölümlerinin gerileyişi: 1946 yılında canlı doğan her 1.000 bebekten 99 tanesi ilk yıl ölmekteydi, 2006 yılında bu sayı sadece 3,8 olmuştur. (Kaynak: Federal İstatistik Dairesi) Yeteri kadar ve iyi kalitede beslenme maddesi mevcut, toplumun doktor gereksinimi iyi karşılanmış ve çevre koruma daha yüksek bir öncelik sıralamasındadır. Çocuklar Almanya’da sağlık önlemlerinin iyi yapılması ve sağlam yaşam koşullarında uzun ve aktif bir yaşam beklentisine sahip olabilirler. Maalesef çocuklar için koşullar dünyanın her yerinde aynı iyilikte değildir. 9 … AMA BAZI ŞEYLER DAHA İYİ OLABİLİRDİ. Tüm bu iyi önkoşullara rağmen tüm sorunlar henüz çözülmüş değildir ve zamanla bunlara yeni sorunlar eklenmektedir. Yaşam koşullarımız önemli oranda iyileşmiştir ancak çevremiz daha karmaşık bir hale gelmiştir. Yeni teknolojiler ve yaşam tarzındaki değişiklikler genellikle sağlık açısından avantajlar sunmaktadırlar ancak bazen olası tehlikeleri içlerinde barındırmaktadırlar. Önceden yetersiz hijyen koşullarından ortaya çıkan enfeksiyon tehlikelerinin yerine bugün kronik hastalıklar ortaya çıkmışlardır – daima buna neden olan veya nedenlerinden birisi olan çevre ile birlikte. İnsanlar çevre içerisinde ve çevre ile birlikte yaşamaktalar: Biz onu etkileyebilme veya ondan etkilenme olanağı ile birlikte bir çevrenin içerisine doğuyoruz. Bu devamlı olarak oluşmaktadır. Bundan dolayı tüm çevre 10 etkileri bir şekilde “normal” dır. Çevre etkileri insanlar için iyi veya zararlı olabilirler – bunların insanların etkisine bağlı olarak veya “doğal” nedenlerle meydana gelmesine bakılmaksızın. Çevrede bulunan bazı maddeler veya madde karışımları insanlar, ama aynı zamanda hayvanlar, bitkiler veya diğer organizmalar ve tüm ekolojik sistem (zararlı maddeler) için zararlı olabilirler. Yine radyasyon ve gürültü gibi fiziki faktörler de insanlara baskı yapan çevre etkileridir. Aynı şekilde biyolojik etkilerde insan sağlığına zarar verebilirler. Bakteri ve virüsler bunların bilinen örnekleridir. Daha az bilinen ise, bunların yayılmasının insanlar tarafından neden olunan etkilere bağlı olabileceğidir. Sağlığa aynı zamanda sosyal faktörler ve yaşam koşulları da önemli etkide bulunabilirler. Örneğin trafiği yüksek caddelerin çevresi veya evde pasif sigara içimi dikkate alındığında birçok etki daha belirgin olarak ortaya çıkacaktır. Bu kitap size çevrenin insanların sağlık ve üremelerine etkisi sorusunda yön gösterici yardım verecek ve kişisel veya toplumsal/politik kararların çevreyi nasıl olumlu olarak etkileyebileceğini gösterecektir. 11 ©Pixelio.de BÖLÜM I DOĞMAMIŞ ÇOCUK ÜZERİNDE ÇEVRE KOŞULLARININ ETKİLERİ 12 ÇEVRE KOŞULLARI VEYA ZARARLI MADDELER DOĞMAMIŞ ÇOCUĞA ETKİ EDER Mİ? Anne tarafından alınan zararlı maddeler henüz doğmamış çocuğa hem de bazı durumlarda zararlı maddeler hamilelikten çok önce anne vücuduna girmiş olsa bile zararlı olabilirler. Plasenta (anne pastası) üzerinden zararlı maddeler (alkol, karbon monoksit, tütün iminden ortaya çıkan zararlı maddeler, örneğin çok devreli aromatik hidrokarbon (PAK)) anne kanı üzerinden doğmamış bebeğe geçebilir. Zehirlilikleri hakkında kapsamlı bilgiler bulunan çevre tıbbı açısından önemli bazı maddeler de, örneğin kurşun ve metil cıva gibi, doğmamış bebeğe bulaşabilirler. Annenin yağ dokularının içerisinde toplanmış bulunan bazı maddeler de, örneğin Polychlor’lu Biphenyle (PCB) doğmamış bebeğe bulaştırılabilirler. Hamileliğin ilk günlerinde, döllenmiş yumurta hücresinin bölünme devrelerinde zararlı etki açısından her şey veya hiçbir şey kanunu geçerlidir: Önemli ölçüde zarar yeni organizmanın ilk hücrelerinin ölümüne neden olur. Bunu hamileliğin ilk üçte birlik dönemini kapsayan embriyo dönemi takip eder. Bu dönemde embriyoya verilecek zarar hızlı hücre bölünmesinden ve doku ve organların oluşmasından dolayı özellikle önemlidir. Buradaki arızalarda – etkinin zamanına bağlı olarak – özel hasarlara ve bebeğin sakat gelişmesine neden olabilir. Bundan sonraki doğuma kadar olan altı aylık hamilelik dönemi fetüs zamanı olarak tanımlanır. Bu dönemde arızalarda genel kural olarak görülebilir sakat gelişmelere neden olunmaz ancak organ özü veya yapısında kayıp ve arızalara yol açılır. Bunun için örnek olarak fetüs alkol sendromu, annenin hamilelik döneminde alkol alması dolayısı ile ortaya çıkan hastalık olup buna doğum öncesi ve sonrası gelişme ve merkezi sinir sisteminin arızası ve yüzdeki değişiklikler de sayılabilir. Zararlı maddelerle oluşacak hasarların her zaman açık olarak ortaya çıkmaları gerekmez. Belirli zararlı maddelerle fetüsün hasar görmesi durumunda, çocuğun hayatının ileriki dönemlerinde ortaya çıkabilecek davranış bozukluğu veya öğrenme güçlüğü gibi daha düşük seviyeli 13 hasarlar meydana gelebilir. Bu durum örneğin organik cıva veya PCB olarak bilinir. Bebeğe doğum öncesinde etki eden diğer zararlı maddeler aynı zamanda gelişme organlarında hasarlara yol açabilirler ve gelecekteki hayatında sınırlı doğurganlığa neden olabilirler. İlave zararlı etkiler iyon ışınlaması (radyoaktif) ile meydana gelebilirler. Bu tip annelik sergilemesi gürültü ve sıcaktan olduğu gibi anneye belirli koşullarda etki ederler, yani dolaylı olarak annenin sağlığı üzerinden embriyo ve fetüse zarar verirler. Fiziki hatalı olarak doğuşların olası nedenlerinin incelenmesinde bu hatalı oluşumların yüzde 65 ile yüzde 75’lik kısmına belirli bir neden gösterilememektedir. Yüzde 15 ile yüzde 25’lik bölümü genetik ve yaklaşık yüzde 10 luk kısmı ise zararlı çevre koşullarının etkisi (geniş anlamda) olarak kanıtlanmıştır. Yine bunlardan yüzde 1’den daha az bir kısım ilaçlar ve radyasyon yolu ile ortaya çıkmaktadır. Geriye kalan sakat doğumlar alkol, tütün içimi, yanlış ve az beslenme ve enfeksiyonlardan kaynaklanmaktadır. TÜTÜN VE ALKOL HAMİLELİKTE NASIL ETKİ EDER? Sigara içen kişiler kanıtlanmış olarak kısmen yüksek zehirli içlerinde nikotin, karbon monoksit, prusik asit ve metanol gibi maddeleri ve birçok kansere neden olan zararlı maddeleri içerir, bunların içerisinde benzol ve nitrosamin bulunmaktadır. Bu maddeler doğmamış çocuğa bulaşmakta ve ona zarar verebilmektedirler. Polonium ve Radyum gibi ağır metaller ve radyoaktif maddelerde tütün dumanında bulunmaktadırlar. Tütün dumanının binlerce içerik maddesinin birçoğunda tam etki bugüne kadar belli değildir. Bunlardan birçoğu çok devreli aromatik hidrokarbon (PAK) grubuna ait olup, kansere neden olmaktadırlar. Özellikle hamilelikte sigara içmekten feragat edilmelidir Hamile bir kadının alkol içmesi durumunda bu plasenta üzerinden embriyoya geçmekte ve henüz oluşmakta olan sinir ve organlara saldırmaktadır. Küçük vücut büyüklüğüne ancak ağır fiziki ve zihinsel engellere, örneğin kalp hatası veya beynin gelişme engeli gibi, neden olabilir. 14 15 ©Pixelio.de Almanya’da yılda yaklaşık 2000 belirgin alkol nedeniyle engelli bebek doğmaktadır. Bebeklerin riskten etkilenmeyeceği hususunda bir sınır verilemez.Araştırma sonuçları çocuğun vücut gelişmesi ve zekâsının hamile olmayan sağlıklı bayanlar için sorunsuz olan miktarlarda bile etkilendiğini göstermektedir. Bundan dolayı en iyi öneri hamilelik döneminde alkolsüz yaşamaktır. Sigara içmeyenler • • • • • • • Düşük yapma riskini önemli ölçüde azaltır Ölü doğurma riskini üçte bir oranında azaltır Erken doğum ihtimalini yarı yarıya azaltır Bebeğin normal kilo ile dünyaya gelme şansını artırır Bebeğin normal kafa büyüklüğünde dünyaya gelme şansını artırır Çocukta alerjik hastalıklar oluşması olasılığını azaltır Ani bebek ölümleri riskini azaltır BZgA’nın sigaradan arındırma önerisi: ➜ Bölüm “Tütün içilmesi yeni doğan bebeğe zarar verir mi?” altındaki uyarılara bakınız ZARARLI MADDELER DÜŞÜK YAPMA RİSKİNİ ARTIRIRLAR MI? Belirli zehirli kimyasallar ve radyoaktif ışınlar düşük yapmaya veya doğmamış bebeğin ciddi hasarlara uğramasına neden olabilirler. Aynı zamanda uyuşturucu, alkol ve nikotin bu etkilere dâhildir. Burada tüm zararlı maddelerde olduğu gibi: Kişiye bağlı zarar sınır derecesi çok farklı olabilir ve “dozaj zehri yaratır”. Bunun anlamı; Tam sarhoşluk veya belirli uyuşturucuların alınması genellikle önemli tehlike yaratır. Şampanyadan bir yudum almak veya sigaradan bir fırt çekmek çocuğun hayatı için henüz tehlike yaratmaz. Ancak dikkatli olmak için genel olarak hamilelik döneminde zararlı madde ve uyuşturucu alımından tamamen vazgeçilmelidir. 16 HAMİLELİKTE İLAÇ KULLANIMI NE ANLAMA GELİR? İlaçlarda çocuk için zararlı etkileri olabilir. Bir bayanın hamilelik döneminde hasta olması ve tedavi olmasının gerekmesi durumunda, ilaçların titizlikle seçilmesi gerekmektedir. “Hafif” hastalık durumlarında ilaç tedavisinden belki feragat edilebilir, ancak diğer durumlarda ilaç alımından anne ve çocuk açısından vazgeçilemez. Hamilelik döneminde ilaç alınması sadece doktorun tavsiyelerine göre yapılmalıdır. Hamilelikte ortaya çıkan birçok sağlık sorunu için çocuk için istenmeyen sonuçların doğması riskini asgariye indirgeyen uzun süredir denenen maddeler mevcuttur. Çoğunlukla ilaç alınmasını gereksiz kılan alternatif tedavi yöntemleri mevcuttur. ©Pixelio.de Hamilelikte asla kendi görüşünüze göre ilaç, reçetesiz olsa bile veya zararsız vitamin veya doğal maddeler olsalar bile kullanmayınız. 17 ® Fotolia ÇOCUK ÜZERİNDE ZARARLI MADDELERİN ETKİSİ ANNENİN BESLENMESİ ÜZERİNDEN NASIL ENGELLENİR? Hamilelik içinde geçerli olan durum: En iyi beslenme şekli, değişiklikler içeren yüksek değerli karışık yiyeceklerdir: Hamilelik döneminde yumurta akı, vitamin ve mineraller ve özellikle demir ve kalsiyum gibi besin maddelerine yüksek gereksinim vardır. Kalori gereksinimi karşılaştırmalı olarak yaklaşık 300 kcal/gün olarak az oranda artsa da, yüksek değerde, besleyici gıda maddelerinin tercih edilmesi gereklidir. Zengin içerikli yumurta akı bol ve yağsız karışık beslenme ile hamilelerin ilave gereksinimleri genel olarak normal beslenme ile sağlanabilir. Olası zararlı maddelerin etkisi açısından da dengeli bir karışık beslenme daha uygundur. Almanya’da incelenen gıda maddelerinin büyük çoğunluğu sorun doğuracak zararlı maddeler içermemektedirler. Öz olarak izinli miktarı aşsa da bitki koruma ilaçlarının artıkları kontroller esnasında sebze ve meyvede rastlanmaktadır. 18 Tedavi eden doktorla demir, iyot ve kalsiyum alınmasının gerekliliği konuşulmalıdır. Uzmanlar daha hamile kalmadan önce, yani hamile kalma arzusunda, folik asit alınmasına başlanmasını ve bunu 4. ay sonuna kadar devam ettirmeyi önermektedirler. Bununla kanıtlanmış olarak sırt bölümünün gelişmesinde ortaya çıkacak sorunlara karşı (“açık sırt”, nörol arızalar) önlem alınmış olacaktır. İnternette bilgiler Folik asit ile ilgili sorular ve cevaplar www.bfr.bund.de/cd/8899 Beslenme ek maddeleri www.bfr.bund.de/cd/945 Tüketici Kkoruma ve Gıda Maddeleri Güvenliği Federal Dairesi (BVL) bununla ilgili olarak yıllık “Bitki koruma madde artıkları ulusal raporunu” yayınlamaktadır. Buna göre 2006 yılında muayene edilen örneklerden yüzde 38’lik bölümü bitki koruma artıkları içermemekte, yüzde 57’lik bölümünde artıklara rastlanmakta, ancak bunlar yasal olarak öngörülen sınırı aşmamakta, yüzde 5 lik bölümde ise sınır değerleri aşan miktarlar bulunmaktadır. Üst sınır değeri aşan sebze ve meyve cinslerine geçmiş yıllarda roka, biber, patlıcan, üzüm, Frenk üzümü, kabak, marul ve şeftali dâhildir. Ancak: Üst sınırı geçen her değer sağlığa tehlikeli değildir. Buna karşılık yeni doğan bebek ve küçük çocuk yiyeceklerinde üst sınırı aşan maddeye rastlanmamıştır. Tahıl ve patates gibi ana besin maddelerinde sadece az miktarda artık görülmüştür. Kiwi, elma, muz, domates ve diğer besin maddelerinde üst sınır aşımına nadiren rastlanmıştır. Belirli yemeklerin özellikle tercihinde, örneğin günlük sebze ve meyve gereksiniminin üzüm, biber ve kabak ile karşılanmasında ekolojik alanlarda yetiştirilmiş ürünler tercih edilebilir. Bunlar genellikle zararlı maddelerden arındırılmış veya çok az miktarda zararlı madde içermektedirler. 19 Ekolojik alanlardan alınan örneklerdeki zararlı madde oran 2006 yılında tüm örneklere göreönemli ölçüde düşüktür. yüzde 71 örnek miktar olarak tespit edilebilir artık içermemekte, yüzde 28’lik bölümde genellikle az miktarda olup sınır derecesinin oldukça altındadır. Sadece 5 olayda (örneklerin yüzde 0,5 i) üst sınırı aşan oranda artık içermektedir. Gıda maddelerinde istenilmeyen maddelerin alınmasını azaltmak için genel öneri olarak geçerli olanlar: • Meyve ve sebzeyi genel kural olarak yıkayınız, ovalayınız ve mümkünse soyunuz • Yaban mantarlarını sadece ara sıra yiyiniz • Sakatatları ara sıra (özellikle yabani hayvanların) yiyiniz • Artan kadmiyum oranından dolayı günlük 20 g dan fazla keten tohumu almayınız Artan iyot gereksinimi karşılamak için iyot tuzu kullanılması ve haftada bir iki defa balık yenmesi önerilir. Bazı büyük ve yırtıcı balık türleri örneğin yağ balığı, köpek balığı, kılıç balığı, ton balığı gibi balıklar yüksek oranda cıva içerdikleri için listenin sonunda yer almaktadırlar. Cıvanın çocuk beyninin gelişmesine olumsuz etki edebileceğinden dolayı hamile ve emziren kadınlara bu balık cinsinin yenmesini sınırlandırmaları önerilir. Almanya da tercih edilen balık türleri, deniz salmonu, som balığı, ringe balığı, alabalık ve sazan balığı özellikle yabancı madde yoğunluklu balıklar kategorisinde değildirler. Anne için zararsız ancak çocuk için sonuçları çeşitli olabilecek bazı enfeksiyon hastalıklarına, örneğin listeriose veya tokso plazma, önceden önlem almak için çiğ et, çiğ balık, çiğ süt ve çiğ süt ürünlerinden sakınılmalıdır. Meyve, sebze ve salaya daima iyice yıkanmalıdırlar. 20 Biolojik ürünler …. Koruma için alınan ön önlem anlamında bio ürünlerin kullanılmasının önerilmesi, bazı avantajlar sunmaktadır: Bio ürünleri sentetik bitki koruma maddeleri kullanılmadan imal edilmektedirler. Buna ilaveten sentetik gübre de kullanılmamaktadır. Bu ürünlerde gen tekniği ve gıda maddeleri ışınlanması da mümkün değildir. Katkılarını ekolojik zeminden alan ürünlerde glutamat gibi tatlandırıcılar kullanılmaz. Aroma maddeleri eğer doğada mevcut olan maddeler ise (doğal veya doğal benzeri) kullanılabilirler. Hayvancılıkta hayvanların türlerine uygun koşullarda beslenmesi denenmektedir. Dirençli türlerin seçimi, dengeli beslenme ve hayvan miktarını belli bir büyüklükte tutmak hayvanlarda hasalıkları önlemek için alınan ön önlemlerdir. Ekolojik ortamda yetişen ürünler tüketiciler için ilk planda daha pahalıdırlar, çünkü genel kural olarak yetiştirilmeleri, ürün alımı, üretim, taşıma ve depolama daha yüksek bir masraf getirir. Tüketiciler geldikleri yer ve içerdiği maddeler işaretli ve üretimde türüne uygun hayvanların beslendiği, doğada korunan sağlıklı ve tatlı ürünler aldıklarına güvenebilirler, İnternette bilgiler Ebeveynlerin çocuklarını hamilelik boyunca ve daha sonra nasıl sağlıklı besleyebilecekleri konusunda bilgi veren bir beslenme takvimini İnternet sayfası www.oekolandbau.de üzerinden sipariş edebilirsiniz veya indirebilirsiniz. Direkt link: www.oekolandbau.de/verbraucher/wissen/bio-fuer-die-ganze-familie/ ernaehrungskalender-fuer-eltern-teil-1 21 çünkü ekolojik tarımın ana düşünce noktası hayvancılık ve bitki yetiştirerek kapalı bir üretim devresi sağlamaktır. Bu zemini daha az yıpratır, alan kullanımı sınırlıdır ve kimyasal yardımcı maddeler, bitki koruma ilaçları veya gübreleme gerekli değildir. Bu tip bir tarım ile çevre her şeyden önce yerel ve sezon ürünleri satın alındığı taktirde, nakliye ve depolama çevre için daha az zarar vereceği için çevre korunmuş olacaktır. Çevre koruma hayat değeri taşıyan çevre için özellikle çocuklar için önemli bir ön koşuldur. Buraya yatırım yapmak daima faydalıdır. ALAŞIM DOLGULAR HAMİLELERDE DOĞMAMIŞ ÇOCUK İÇİN ZARARLI MIDIR? Diş dolgusunda kullanılan amalgam yaklaşık olarak yüzde 50 cıva ve alaşım tozundan oluşan bir alaşım olup, diğer metallerin yanı sıra az miktarda cıva içerir. Amalgam dolgular içerisinde bulunan cıva dolayısı ile sağlık konusunda olumsuz etkiler uzun süredir tartışmalıdır. Burada açık olan özellikle doğmamış çocukların cıvanın zararlı etkisine karşı yüklemenin yüksek olması ve metallerin organik şekilde metil cıva olarak anılmalarında daha duyarlı olduklarıdır. Ancak amalgam dolgular cıvayı metal şeklinde yani organik olmayan şekilde içerirler. Sertleşmiş ve sağlam dolgudan sürekli olarak verilen organik olmayan cıvanın doğmamış çocuk için sağlık açısından zararlı değildir. Amalgam dolgulardan dışarı serbest kalan cıva bu tip dolguların sayısı ve durumuna bağlıdır. Dişlerin sıkılması ve sakız çiğnemek cıvanın serbest kalmasını kolaylaştırmaktadır. Yüklenme özellikle amalgam dolgusunun yerleştirilmesi ve sökülmesinde en yüksek düzeydedir. Burada hamilelikten kısa süre önce veya hamilelik esnasında uzun süredir mevcut olan amalgam dolgunun söktürülmesinden sakınılması önerilir. Bu sınırlama tabii ki ağrı durumundaki tedaviyi kapsamamaktadır. 22 İlaç ve Tıbbi Ürünler Federal Dairesi (BfArM) ani yüklenmeleri önlemek için önlem açısından hamilelerin amalgam dolguları yeni yaptırmamaları ve eskileri söktürmemelerini önermektedir. Hamilelik veya emzirme döneminde diş dolgusu yapılmasının gerekli olması durumunda (örneğin ağrı tedavisi, dolgu kaybı) alternatif maddelerin örneğin cam iyon, kompomer veya benzerlerinin tercih edilmesi gerekmektedir. Acil durum tedavisini aşan geniş kapsamlı dolgu terapilerini hamilelik döneminde yaptırmamanız gerekir. Açığa çıkan cıva büyük çoğunlukla metal buharı olarak akciğerler üzerinden organizmaya alınacak ve kan yolu ile dağıtılacaktır. Bu aynı zamanda plasenta yolu ile doğmamış bebeğin kan dolaşımına girebilir. Bilimin bugünkü durumuna göre annenin amalgam dolgularından yayılan cıvadan dolayı doğmamış bebeklerin sağlık açısından zarar gördüklerine dair bir bulgu yoktur. Buna rağmen önlem açısından doğmamış çocukların cıva ile mümkün olduğu kadar az temas etmeleri gereklidir. İnternette bilgiler İlaç ve Tıbbi Ürünler Federal Dairesi (BfArM) bilgilendirme yazısı “Diş doktoru terapisinde amalgam” 2003 yılında yayınlanmış ve 2005 yılındaki güncellenmiş versiyonu www.bfarm.de üzerinden indirilebilir. 23 ©Pixelio.de DOĞUMDAN ÖNCE TAŞINMAK VE TADİLAT YAPMAK – İYİ BİR FİKİR Mİ? Bebeğin doğumu ebeveynlerin hayatında şüphesiz ki önemli değişikliklere yol açacaktır. Önemli bir değişiklik de ev ile ilgilidir. Çoğunlukla doğum öncesinde taşınmak veya evi bebek olduğu zaman her şeyin hazır olması için değiştirmek düşüncesi ile yaşanır. Genellikle tadilat veya bebek odasının döşenmesi planlanır. Yeni mobilyalar alınır ve çocuk odası duvarları çocuğa uygun resimlerle dekore edilir. Ancak burada düşünülmesi gereken boya veya yeni mobilyadan kaynaklanan emisyonun odayı ve dolayısı ile teneffüs edilen havayı kimyasallarla kirlettiği ve çocuk için uyumsuz etkide olabileceğidir. Yeni doğmuş bebekler bölgemizde iç odalarda asgari yetişkinler kadar durmaktadırlar: Yani günlük olarak zamanın yaklaşık % 80 ile % 90 arasındaki bölümünde. Ancak yetişkinlerden farklı olarak odaları daha az değiştirmektedirler. Ayrıca iç odaların zararlı etkisinden kaçınma şansına sahip olmadıkları gibi kendilerine yardımcı da olamazlar. Çoğunlukla ebeveynler ısı kaybı veya cereyan korkusu ile yeterli havalandırmadan feragat etmektedirler. Bundan dolayı özellikle çocuk odasında hava temiz değildir. 24 Tadilat önlemlerinin bebeğin doğumundan kısa bir süre öncesinde yapılmaması önerilir. Yeni mobilya satın alımlarında örneğin üzerinde zararlı madde açığa çıkışı ile ilgili “Blauer Engel – Mavi Melek” ve diğer tanıtıcı işaretlerin bulunduğu emisyonu az ürünlerin satın alınması gereklidir. Tadilatların gerekli olması durumunda yeterli havalandırmanın sağlanmasının gerekli olduğu düşünülmelidir. Annenin vücuduna hamilelikte olumsuz etki edebilecek yükler haricinde düşünülmesi gereken annenin akciğerleri üzerinden alınan birçok kimyasalın doğmamış bebeğe eriştiği gerçeğidir. Bundan dolayı tadilat çalışmalarının zararlı maddelerin az bulunduğu ürünlerle yapılmaları gerekmektedir. Mavi Melek zararlı maddelerin içerisinde az bulunduğu yapı maddelerini, örneğin boya gibi, göstermektedir. Belki bazı mobilyalar gerekli olacaklardır: Bezleme masası veya ek bir dolap. Bu tip eşyaların eski olarak satın alınması durumunda oda havasının mümkün olduğu kadar az etki altında kalmasına dikkat edilmesi gereklidir. Yeni alınmış olan mobilyadan (veya eskisinden) güçlü bir koku çıkması durumunda bu mobilyalar bebekler için uygun olmayıp uzaklaştırılmaları gerekmektedir. İnternette bilgiler Hangi ürünlerin mavi melek ile işaretlenmiş olduğunu Internet www.blauer-engel.de sayfasından öğrenebilirsiniz. 25 26 ® Fotolia ELEKTROMANYETİK ALANLAR DOĞMAMIŞ ÇOCUK İÇİN ZARARLI MIDIR? İnsanlar elektromanyetik alanların (EMF) etkisine öteden beri maruz kalmaktadırlar. Dünyanın manyetik alanı buna alçak frekanslı elektrik ve manyetik alanların, örneğin ev elektriği ve radyo ve televizyon programlarının nakledildiği yüksek frekanslı elektromanyetik alanlar da olmak üzere dâhildirler. Bugünlerde insanlar teknik olarak yaratılan ve çevrede yaklaşık her alanda, işyerinde ve tıbbi uygulamalarda kullanılan EMF’ye elektromanyetik alan eskiye nazaran daha fazla maruz kalmaktadırlar. EMF yeterli yoğunlukta sağlık açısından etki yaratabilir. Ancak bu alan gücüne insanların çevresinde kullanımda (örneğin cep telefonu veya yüksek gerilim hatları) genel kural olarak erişilmemektedir. Bu tip alanların emisyonun asgariye düşürülmesi için yasal belirlemeler mevcuttur. Çevrede bulunan alan yoğunluğu ortalama olarak yasal olarak belirlenen sınırların çok altında bulunmaktadır. Sınır değerlere uyulması durumunda bugünkü bilinen teknik durumuna göre sağlık tehlikesi mevcut değildir. Bu durum doğmamış bebekler için de geçerlidir. Bazı işyerlerinde çevredekine nazaran çok daha yüksek alan güçleri ortaya çıkabilir. Mesleki olarak bu alanlara maruz kalan insanlardaki sınır değerlerinin daha yüksek olmasından dolayı iş yerindeki hamilelerin maruz kaldığı alan doğmamış bebek açısından duruma göre incelenmelidir. ÜLTRASON BİR RİSK TEŞKİL EDER Mİ? Hamilelik döneminde hamilelerin ve doğmamış bebeklerin çeşitli tıbbi faydalı kontrol muayeneleri yapılmaktadır. Buna tıbbi olarak gerekli olan ültrason muayeneleri de dahildir. Ültrason dalgalarının dalga karakterinden ve dokuda yayılma özelliklerinden dolayı kavitasyon vasıtası ile ve ısı üretimi ile zararlı etkiler meydana gelebilir. Ancak kurallara uygun olarak yapılan uygulamada ne hamile kişi ne de doğmamış bebek için sağlık sorunu mevcut değildir. Ancak önlem almak açısından gereksiz ültrason muayenelerinden (yani tıbben gerekli olmayan) feragat edilmelidir. Özellikle doğmamış bebeğin bu konuda uzman olmayan kişiler tarafından ültrason resimlerinin alınması tamamen reddedilmektedir, çünkü burada kontrollü olmayan koşullarda ve yoğunlukta uzun süreli ültrason doğmamış bebeğe etki eder. 27 İYONLAŞAN IŞINLAR DOĞMAMIŞ VEYA YENİ DOĞMUŞ ÇOCUKLARDA OLASI SAĞLIK SORUNlarI YARATIR MI? Doğmamış ve yeni doğmuş çocuklar iyonlaşan ışınlara karşı özellikle duyarlıdırlar (örneğin röntgen ışınları ve radyoaktif maddeler). Doğmamış çocuk için ağır sağlık sorunlarının ortaya çıkması ihtimali hamilelik döneminde iyonlu ışıklara maruz kalınan zaman ve bunların kapsamına bağlıdır. Normal röntgen muayenelerinde erişilmeyen yüksek dozajda ışınlarda sakat doğma, zekâ olarak geri kalma veya yaşamın ileriki safhalarında kanser hastalığı olasılıkları yükselmektedir. İyonlaşan ışınlarla tıbbi muayeneler hamilelik döneminde ve yeni doğmuş bebeklerde sadece doktor tarafından iyice düşünüldükten sonra faydasının riskinden fazla olduğu kanısında yapılmalıdır. Doğurgan kadınlar iyonlaşan ışınlarla tıbbi muayenenin planlanmasında daima hamilelik konusunda sorulmalıdırlar. Şüpheli durumlarda hamilelik durumundan hareket edilmelidir. İnternette bilgiler “Röntgen teşhisi” konusundaki sorular için bakınız: www.bfs.de/de/faq_roentgen.html Doğmamış bebeğinizin korunmasına nasıl katkıda bulunabilirsiniz? • Hamile iseniz veya hamile olduğunuzu düşünüyorsanız tedavi eden doktorunuzu bilgilendiriniz. • Her röntgen muayenesinin röntgen kartına işlenmesini sağlayınız ve eğer mümkün ise daha önce çekilmiş röntgen filmlerini birlikte getiriniz ki, çift yapılacak gereksiz muayeneler önlenebilsinler. • Tedavi eden doktorunuza neden iyonlu ışın tedavisinin gerekli olduğunu açıklatınız ve iyon ışıkları içermeyen başka yöntem olup olmadığını sorunuz. • Doğmamış çocuklarının ışınlara maruz kalmasından dolayı endişe duyan kadınların doktorlarına danışarak doğmamış bebeğin riskini tahmin ettirmeleri mümkündür. 28 HAMİLELİK DÖNEMİNDE UÇAK YOLCULUĞU NASILDIR? © Fotolia Her uçak yolculuğu yolcular ve uçan mürettebat için – az da olsa – kozmik yüksek ışınlamasından kaynaklanan ışınlamaya maruz kalmak demektir. Uçuş rotasının jeolojik manyetik kutuplara yakınlığı (örneğin Kuzey Amerika ve Japonya gibi kutup rotaları) uçuk yüksekliğinin arttığı ve uçuşun süresinin artması oranında, bu durum daha fazla olmaktadır. Genel olarak hamilelik sürecinde uçak yolculukları mümkün ve izinlidir. Ancak iyonlu ışınlardan dolayı ortaya çıkacak her türlü etki – özellikle hamilelik döneminde arzu edilmez, çünkü bu yüzden çocuğun gelişmesindeki aksama riski artabilir. Ara sıra uçakla yapılan izin veya iş seyahatleri sadece çok az doğal (örneğin kozmik) ışınlamaya neden oldukları için sorunsuz olarak kabul edilirler. Çok sık uçak seyahatlerinin ve uzun menzilli uçuşların yapılmaması daha iyi olur. 29 Eğer hamile iseniz ve uzun bir uçak yolculuğu planlıyorsanız veya meslek icabı sık sık uçmak zorunda iseniz, bunu sizi tedavi eden doktorunuzla görüşünüz. Duruma göre bunun fayda ve risklerini dengeleyen bir olanak bulabilirsiniz. Uzun menzili uçuşlarda hamileler için buna ilaveten birçok uçaktaki ayakların serbest hareket etmesinin çok az mümkün olması büyük bir sorun olarak ortaya çıkmaktadır, çünkü uzun süreli oturmak hamilelikten dolayı zaten artmış olan tromboz tehlikesini daha da artırmaktadır. Uzun menzilli rotalarda uçmak zorunda kalan hamilelerde yeterli sıvı alımı ve ayakların hareket etmesi özellikle önemlidir. Daha yakın bir çevrede bir izin yeri seçimi ve tren ile seyahat – aynı zamanda çevre koruma açısından – tavsiye edilir. Hamileliğin sonlarına doğru yapılacak uçak yolculuklarında birçok hava yolu şirketi tarafından doktor raporu istenmektedir. En büyük risk uygun olmayan koşularda doğum plan dışı yapılması olasılığıdır. Bundan dolayı hamileliğin son ayında uçak yolculuğundan vazgeçilmesi önerilir. AŞI VE İLAÇLARLA ENFEKSİYONLARDAN KORUNMA Bazı ülkeler için enfeksiyon hastalıklarına karşı ön önlem olarak aşı önerilmektedir. Bu tip seyahat hedeflerinde tartılması gereken, bu seyahatin hamilede daha önceden yeteri kadar aşı koruması olmadığı durumlarda hamile kişi için göze alınabilir ve gerekli olup olmadığıdır. Seyahat ile ilgili tüm olası aşılarda hamile kişi için fayda ve risk arasındaki orantının değerlendirilmesi gerekmektedir. İlaç alımında olduğu gibi aşı da hamilelikte mümkün olması durumunda engellenmeli ve tedavi eden doktorla birlikte iyice düşünülmelidir. Malarya hastalığına karşı koruma olarak hamilelik döneminde mevcut olan ilaçlardan sadece bazıları uygundur. Bundan dolayı malarya hastalığının salgın olduğu bölgelere seyahat mümkün olduğu kadar engellenmelidir. Malarya anne ve bebek için hamilelikte özellikle daha büyük bir tehlike arz etmektedir. Avrupa ülkelerden gelen turistlerde genel kural olan ilk enfeksiyon özellikle hamilelerde çok ağır bir hastalık süreci yaratmaktadır. Malarya bölgesine seyahatin engellenemez olması durumunda bulaştırıcı haşerelerin sokmasına karşı uygun giysi ve tüllerle çok iyi bir korunmaya dikkat edilme- 30 ® Fotolia si gerekmektedir. Böcekleri uzak tutan maddelerin kullanılmasında dikkat edilmesi gereken, geniş alanlı kullanımlarda bu maddenin belirli miktarının deriden içeri işleyebileceğidir. Bu amaçlı olarak kullanılan maddelerden bazıları diğerlerine göre daha uygundurlar. Malarya tedavisi için kullanılan ilaçlarda olduğu gibi böceklere karşı korunma içinde garanti yoktur. Bu tip maddelerin hamilelik döneminde kullanılmasında fayda – risk faktörlerinin iyice araştırılması gereklidir. Bundan dolayı burada belirli ilaçların alınması veya kullanılması için genel bir tavsiyede bulunulamaz. 31 ©Pixelio.de BÖLÜM II Kendi çevresinde yeni doğmuş bebek ANNE SÜTÜ ZARARLI MADDELERden ETkilenmekte MiDiR? Yeni doğan bebekler için anne sütü en iyi besin maddesidir. Bu besin bebeğin gelişmesi için gereksinim duyduğu bazı bileşenleri içermektedir: Yumurta akı, süt şekeri ve doyurulmamış hayati önem taşıyan yağ asitleri ve vitaminler, mineral maddeleri, enzimler ve antikorlar. Emzirmek buna ilaveten anne – bebek ilişkisini ve aynı zamanda çocuğun duygusal ve sosyal gelişmesini teşvik etmektedir. Ancak anne sütünde aynı zamanda istenmeyen maddelerde bulunabilir – örneğin kafein, nikotin, alkol ve diğer zararlı maddeler. Sağlık bilincinde davranış ile anne bu maddeleri engelleyebilir. Ancak önlenemeyen çevreden alınan maddelerdir, örneğin gıda ile. Bu çevre kirliliklerinin bazıları (örnekleri aşağıda göreceksiniz) çok zor hazmedilebiliyor ve yağda iyi çözünürdürler. Bunlar yağ dokularına depolanmakta, emzirme döneminde harekete geçecek ve anne sütüne karışacaklardır. Emzirilen yeni doğmuş bebek tüm bu maddeleri almaktadır. İstenilmeyen maddelerin yeni doğan bebek için sağlık açısından risk teşkil edeceği için, seksenli yıllardan beri anne sütünde çevre kirliliği araştırılmaktadır. Buna ait olarak örneğin organ klor, DDT1, yıllarca önce tarımda kullanılmıştır, poli klor Biphenyle2 (PCB), teknik olarak uygulanan ve hedef alınarak üretilmeyen dioksin ancak arzu edilemeyen sıkça yan ürünler yanma reaksiyonundadır. Üretim, birçok yasal kural ve teknik önlemler ve üretim ve uygulama yasağı ve emisyon sınırlandırması bu arada geçekleştirilmiş ve son 15 – 20 yıl içerisinde anne sütü içerisindeki organ klor bağlantısı yüzde 60 ile 90 oranında gerilemiştir. Ancak anne sütünde “daha yeni” yabancı maddelerde bulunmaktadır. Burada sentetik misk bağlantıları sayılabilirler ve bunlar kozmetik 1) Dichlordiphenyltrichloretan: Böceklere karşı kullanılan bu ilaç 1972 yılından beri Federal Almanya Cumhuriyeti’nde ve 1989 yılından beri de yeni eyaletlerde yasaktır. Kullanımı artık sadece bazı ülkelerde malarya hastalığının tedavisi için izinlidir, çünkü bu taşıyıcılara karşı en etkili ilaçlardan bir tanesidir. Malarya hastalığına karşı verilen mücadelede bu maddeyi gelecekte belli bölgelerde kullanma arzusu mevcuttur. 2) Polychlorierte Biphenyle: 1978 yılından beri açık uygulamalarda 1989 yılından beri ise genel olarak yasaklanmış olan kimyasal bileşenlerdir. Birçok teknik alet ve yapı parçası ve belli inşaat malzemelerinde kullanılır. 33 sanayinde koku maddesi veya deterjan olarak kullanılmışlardır3 veya belirli yangın geciktiren bu maddelerden televizyonlar, bilgisayarlar veya araba koltukları için sentetik imal edilmektedir. Kullanıma yakın ürünlerin içersinde kullanılması ve ayrıca daima hassas analitik yöntemlerle bu tip kimyasallar bu arada anne sütünde kanıtlanabilirler. Gelecekte de bundan dolayı bugüne kadar kanıtlanamayan maddelerin kanıtlanmasını hesaba katmak zorundayız. Herhangi bir madde ile yeni doğmuş bebeğin sağlık riskinin ne kadar bağlantılı olabileceği önemli ölçüde yeni doğan bebeğin emzirme esnasında bu maddeden alacağı miktara yani anne sütü içerisindeki orana bağlıdır. Sona ermekte olan orta çağın ünlü tıp hocası Paracelus söyleminde “Zehri öncelikle miktar oluşturur” demektedir. Tanıtılan karışımların anne sütündeki bugünkü oranları oldukça iyi bilinmektedir. Bu miktarlar oldukça küçük olup ultra alanlardır. Buna göre 3 litre anne sütü içerisinde tüm dioksinlerin oranı olarak yaklaşık 10 nanogram/kilogram süt yağı yani milyarda 1 gram saptamaktadır. Bu kadar düşük oranlar sadece modern ve hassas analiz tekniği ile ölçülebilmektedirler. DDT ve PCB için ortalama değer 100 respektif 300 mikrogram/kilogram süt yağı, yani 3 litre anne sütünde 10 veya 30 milyonda bir gram bulunmaktadır. Hayret edilecek bir şekilde bu yıllardır muayene edilmekte olan maddelerin oranları düşmeye devam etmektedir. Bizde uzun yıllardır yasak olan DDT ve PCB maddelerini çok kötü hazımlarından dolayı anne sütünde halen kanıtlanabilmeleri ve emzirilen bebeklerin kanında emzirilmeyen bebeklere göre çok yüksek yoğunlukta ölçülmesinin anlamı: Bu tip istenmeyen bileşenlerin çevrede, gıda maddelerinde ve insan örneklerinde, anne sütü gibi, erken dönemde tanınması çok önemlidir. Geçmiş yıllarda çeşitli ulusal ve uluslararası uzmanlar kurulu, ulusal emzirme komisyonu ve WHO (Dünya Sağlık Teşkilatı) gibi, anne sütü içerisindeki yabancı maddelerle ilgilenmişlerdir. Kendileri ölçülen 3) Belirli bazı özellikle şüpheli misk bileşenlerinde Alman imalatçılar 10 yılı aşkın bir süredir kullanımdan feragat etmektedirler ancak anne sütünde daha az tehlikeli misk bileşenleri de bulunmaktadır. 34 oranlardan yeni doğan bebeğin emzirme esnasında ne kadarını aldığını ve bu miktarın yeni doğan bebek için sağlık riski doğurup doğurmadığını tahmin etmeye çalışmışlardır.Sonuç olarak bu kurular birbirlerinden bağımsız olarak sınırsız emzirmeyi tavsiye etmektedirler, çünkü bugünkü bilim seviyesine göre bebeğin sağlık riski bilinmemekte ve buna karşılık emzirme bebek gelişmesinde çok sayıda avantaj sunmaktadır. Buna göre ulusal komisyon bebeklerin ilk aylık dönemde sadece emzirilmelerini önermektedir. Bundan sonra da ek gıdaya ilaveten emzirmeye devam edilmesinin sağlık açısından bir riski yoktur. Diğerlerinin yanı sıra bundan dolayı ulusal emzirme komisyonu anne ve bebeğin arzu ettikleri sürece emzirmeye devam edilmesini tavsiye etmektedir. Buna rağmen yabancı maddeler anne sütü içerisinde istenmemektedirler. Bunun da uzmanlar kurulu tarafından altı çizilmektedir. Bundan dolayı bu tip maddelerin çevreye yayılmasının ve anne sütü içerisindeki oranlarının azaltılması için önlemler istemektedirler. Anne sütü içerisindeki çeşitli yabancı maddelerin oranlarının incelenmesi eyaletlerin ve ilçelerin kimyasal inceleme makamları tarafından genellikle ücretsiz olarak yapılmaktadır. Eğer süt örneğinizin incelenmesini arzu ediyorsanız, sizin için yetkili sağlık kuruluşuna başvurabilirsiniz. Emzirme ile ilgili olarak ilave geniş kapsamlı bilgi BZgA broşürü “emzirme ve anne sütü beslenmesi” içerisinde bulunmaktadır. Bu broşür ücretsiz olarak sipariş edilebilir. İnternette bilgiler “Emzirme ve Anne Sütü Beslenmesi” broşürü Internet sayfası www.bzga.de PDF dosyası olarak indirilebilir. Yine İnternet sayfası www.stillen-info.de içerisinde de faydalı bilgiler ve adresler bulunmaktadırlar. 35 ANNE SÜTÜNDE RADYOAKTİF MADDELER NE ANLAMA GELİR? Eğer bir anne emzirme döneminde radyoaktif içeren maddeleri alıyorsa veya daha önce almış ise, bunlar kısmen anne sütüne geçebilirler. Radyoaktif maddeler istenmeden teneffüs yolu ile (örneğin iş bölümlerde bulunan radon ile) veya gıda maddeleri veya tıpta bilinçli olarak kullanılmasından dolayı anne vücuduna girebilirler. Tüm gıda maddelerinde doğal radyoaktif maddeler bulunmaktadır. Bunlar bizim yaşam çevremizin bilinen bileşenleridir. Sentetik radyoaktif maddelerde de örneğin Çernobil reaktör kazası sonrasında günlük hayatta endişeye gerek duyulmamaktadır: Ülke içi üretimdeki tarım ürünlerinde çok az miktar saptanabilmektedir. Güney Almanya’da ve Avrupa’nın bazı bölgelerinde yetişen yabani yiyecek mantarlar reaktör kazasından 20 yıl sonra bile halen oldukça yüksek oranda Casium – 137 maddesi içermektedirler. Bundan dolayı bu mantarların az oranda tüketilmeleri gerekmektedir. Buna ilaveten bazı yabani mantarlarda kurşun, kadmiyum veya cıva gibi ağır metaller bulunmaktadır. Bu ağır metallerde anne sütünde kanıtlanabilmektedirler. Bundan oldukça daha yüksek miktarda radyoaktif madde bayan hastalara tıp alanında çeşitli hastalıkların teşhis ve terapisi esnasında verilmektedir. Bu durumlarda da radyoaktif maddelerin önemli oranı anne sütüne karışabilir. Örneğin guatr hastalıklarında kullanılan radyoaktifli iyot yarı yarıya anne sütünde yeniden tespit edilmektedir. Işın korunma talimatnamesine göre tedavi etmekte olan doktor doğurgan yaştaki bayan hastalara hamilelik durumunu sormakla yükümlüdür. Duruma göre doktorunuzdan emzirmeye devam edip edemeyeceğinizi sorunuz. Yeni doğan bebeği gereksiz ışın yükü altına sokmamak için birçok durumda kısa bir emzirme molası verilmesi veya emzirmenin kesilmesi iyi olacaktır. Bazı anneler mesleklerinde açık radyoaktif maddelerle çalışmaktadırlar. Bunların hamilelik veya emzirme safhasında işverenlerini bilgilendirmeleri gereklidir. Işın koruma talimatnamesine göre işveren iş koşullarını radyoaktif maddelerin alınmasını olanaksız kılacak şekilde ayarlamakla yükümlüdür. Bu sayede mesleki olarak çalışan annelerin sütüne de radyoaktif maddeler karışmayacaktır. 36 İnternette bilgiler Binalarda radon: www.bfs.de/de/bfs/druck/infoblatt/radon_haeuser ® Fotolia Gıda maddeleri içerisindeki radyoaktifli maddeler bilgileri: www.bfs.de/de/ion/nahrungsmittel/ 37 EMZİRME DÖNEMİ VE ALKOL? ©Pixelio.de Emzirme döneminde de alkol kullanımından geri durmak gereklidir. Alkol anne sütüne etki etmekte ve sütte de yaklaşık olarak annenin kan ve dokusunda olduğu kadar alkol oranı bulunmaktadır. Yeni doğan bebek alkolü çok az bir hızla hazmedebilir, organların gelişmesi ve beynin olgunlaşması henüz tamamlanmamıştır ve bu yüzden yetişkinlerde zarar vermeyen bir alkol yoğunluğunun zarar verme ihtimali göz ardı edilemez. Bundan dolayı; tam detaylı bilgimiz olmamasına rağmen, dikkat edilmesi gereklidir. Emziren bir anne olarak çocuklarınızın doğumuna kadeh tokuşturmak istiyorsanız veya bir bardak şarap veya sekt içmek istiyorsanız? Bu mümkündür ancak yüksek alkollü içeceklerden feragat edilmelidir. 38 BEBEK MAMASI GÜVENLİ MİDİR? Yeni doğan bebekler ve çocuk gıdaları için Almanya’da diyet talimatnamesi geçerlidir, bu talimat sadece en yüksek güvenliği değil, aynı zamanda en düşük bitki koruma ilaçları ve nitrat atıklarını öngörmektedir. Burada tüm bitki koruma maddeleri, haşere mücadele ve depo koruma maddeleri genel olarak kilo başına azami 0,01 mg ve nitrat için gıda maddesinin kilo başına 250 mg olarak sınırlandırılmıştır. Bazı maddeler için 2004 yılından beri daha sıkı olan Avrupa yönergesi “Yeni doğan bebekler ve küçük çocuklar için tahıl gıda maddeleri ve ilave maddeler” ve “Yeni doğan bebeklerin başlangıç ve sonraki gıdaları” geçerlidir. Bu sınır değerlerin korunması öncelikle imalatçının sorumluluğundadır ve bunlar sıra dışı kontrollerle eyaletlerin sağlık kuruluşu tarafından kontrol edileceklerdir. Buna ilaveten Tüketici Koruma ve Gıda maddeleri Güvenliği Federal Dairesi “gıda maddeleri gözlemini” sürdürmekte ve gıda maddelerinde temsili “gıda paketi” – halkın gıda alışkanlıklarına göre düzenlenmiş – kontrol etmekte ve öte yandan bazı projelerde hedef alarak güncel soruları işlemektedir. Zarar sevindirecek kadar az Tüketici Koruma ve Gıda Maddeleri Güvenliği Federal Dairesi tarafından sürdürülen 1995 – 2002 arası gıda maddeleri kontrolleri sonuçları gıda maddelerinin istenmeyen maddelerle karışımı bazı istisnalar göz ardı edildiğinde göreceli olarak azdır. Özellikle katı kuralLarın geçerli olduğu yeni doğan bebek ve çocuk gıda maddeleri büyük çoğunlukla bitki koruma maddeleri ve diğer istenmeyen maddelerden arındırılmış durumdadırlar. Yeni doğan bebek ve küçük çocuklar için kepekli madde gıdalarının deoxynivalenol (belLi bir küf zehri) ile karışımı 2003 yılı araştırma projesine göre sevindirici oranda azdır. 2004 yılından itibaren geçerli olan daha düşük miktarlara bile uyulmuştur. Cam kavanoz mamalarının imalatı için kullanılan ham maddelerde sıkı istemler bulunmaktadır. Belli bitki koruma maddeleri örneğin bunların imalatında kullanılamazlar. Bebek maması, örneğin nitrat oranı açısından, diğer gıda maddelerinde olmadığı kadar düzenli kontrollere bağlıdır. Mamaları kendi hazırlamak isteyen kişiler bunun için ekolojik üretilmiş gıda maddeleri kullanabilirler ve yüksek orandan nitrat içeren ıspanak, pazı veya kıvırcık lahana gibi sebzeleri az miktarda kullanırlar. Mamaların kendisi tarafından hazırlanmasında gıda maddelerinin seçimi herkesin kendisine kalmıştır, katkı maddelerini bilinçli olarak asgari gerekli olanlarla sınırlayabilir ve örneğin tuz ve şeker katkı- 39 sından vazgeçebilir. Kendiniz tarafından hazırlanan mama hazır mamaya karşılık daha fazla tat tadilata sahiptir. Hazır ürünlerde de bileşenlerine dikkat ediniz. Bunların kendi yaptığınız reçeteye uygun olması ve gereksiz baharatlar, tat verici aroma, çikolata, kakao veya alerji yapıcı ürünle örneğin yumurta, süt, domates, pırasa veya fıstık içermemelidirler. Yeni doğsan bebeklerin çok hassas damak tatları vardır ve bunların kaynatılmaması gereklidir ve bu sayede alerji yaratan maddeler önlenebilirler. Hazır ürünler üzerinde belirtilen katkı maddeleri gıda içerisindeki oranlarına göre aşağıya doğru inerek verilmektedirler. Bilinen bire gıda maddesi hazımsızlığında, örneğin süt alerjisi, kolaylıkla pürenin çocuğunuza uygun olup olmadığını hızlı bir şekilde kontrol edebilirsiniz. Püreler “beslenme planı” içerisindeki planda gösterilen zamanda verilmelidirler. Ürün üzerindeki veriler buna bağımlı değildirler. Hangi pürenin ne zaman uygun olduğu ve bunların nasıl imal edilebileceği detaylı olarak “ebeveynler için beslenme planı” içerisinde tanımlanmıştır. İnternette bilgiler “Ebeveynler için beslenme planı” Internet sayfası www.oekolandbau.de sipariş edilebilir veya indirilebilir. Bunun için doğrudan bağlantı Linki: www.oekolandbau.de/verbraucher/wissen/ bio-fuer-die-ganze-familie/ernaehrungskalender-fuer-eltern-teil-1 Araştırma Enstitüsü Çocuk Beslenmesi Dortmund’un 1. yaş beslenme planı http://www.fke-do.de öğrenilmeye değenler kısmından indirilebilir. Mama şişesi kapaklarındaki zararlı maddeler? Birçok kavanoz içerisindeki gıda maddelerinde, özelikle yeni doğan bebek maması semicarbazid (SEM) bulunması sonrasında metal kapak contaları olası kaynak olarak tartışmaya neden olmuşlardır. Hayvan deneylerinde kanser yaratıcı olarak etki eden SEM son bulgulara göre hazmedilecek ürün olarak Azodicarbonamid den elde edilebilir. Contalarda kaynamaya neden olan bu maddenin kullanılması riski az olarak tahmin edilse bile 2005 yılı Ağustos ayından beri yasaklanmıştır. 40 Arı balı yeni doğan bebekler için tehlikeli olabilir Arı balı yeni doğan bebeklerde bilinen hayati tehlikeye götürecek teneffüs felcine neden olan hastalık nedenlerinden bir tanesidir. Bu bakteri Clostridium botulinum zehirli maddelerinden neden olunuz ve kaynakları çevrede (örneğin zeminde ve tozda) oldukça yaygındır. Arılar toplama aktiviteleri esnasında bu maddelerle temas edebilirler ve bunları kovana taşıyabilirler. Bal doğal bırakılan ve ısıtılmayan bir ürün olduğu için bu maddeler bu yola yeni doğan bebeğin bağırsaklarına işleyebilir ve burada yerleşip bakterinin gelişerek zehirli madde oluşturmasına yol açabilirler. Büyük çocuklar ve yetişkinler için bu madde tehlike arz etmez, çünkü botulismus bakterileri yeni doğan bebeklerin aksine bağırsaklarda hazmedilebilirler. Bebek mamasında radyoaktif maddeler var mıdır? Tüm gıda maddelerinde, bebek mamalarında da (“kavanoz mama”) az miktarda doğal radyoaktif maddeler bulunmaktadırlar. Bunlar yaşam çevremizin doğal parçalarıdırlar. Sentetik radyoaktif maddelerde de örneğin Çernobil santral kazası, endişe duymaya neden yoktur. Yurt içi üretimden kaynaklanan tarım ürünlerinde çok az miktarda bulunmaktadırlar. Özel olarak yeni doğmuş bebek ve küçük çocukların korunması için Avrupa Birliği bebek mamaları, süt ve süt ürünleri için kilo başına 370 Becquerel radyo caesium (Bg/kg) sınır değeri öngörmüştür. Bu sınır değer Almanya’da sürekli olarak bunun altında kalmaktadır. Tip ölçüm değerleri bu miktarın altında kalmaktadırlar. İlave genel bilgiler BZgA broşürü “Bebek” bölümünde yazmaktadır. İnternette bilgiler www.bfs.de/de/ion/nahrungsmittel 41 ©Pixelio.de BEBEK MAMASI HAZIRLARKEN NELERE DİKKAT EDİLMELİDİR? Musluk suyu mu yoksa ambalajlı su mu kullanılmalıdır? İçme suyu talimatnamesinin sıkı kuralları sayesinde Almanya’da içme suyu en iyi incelenen ve en az yük binen gıda maddesidir. Bu durum hem kimyasallar oranı ve mikroplar, hem de izinli radyoaktif maddeler açısından geçerlidir. Bebek maması, bebek çayı hazırlanmasında veya ilerlemiş aylardaki yeni doğmuş bebekler için içecek olarak kullanılmasında sorun yoktur. Biberon sütü hazırlanmasında da çeşme suyu genel olarak çok uygundur. Ancak duruma göre bugün kurşun içeren borular veya armatürler nedeniyle çocukların sağlığını tehlikeye düşürebilecek kurşun değerleri ortaya çıkabilirler (kurşun diğerlerinin yanı sıra sinir sistemine zarar verir). Yeni doğan bebeklere aynı şekilde zarar veren artan bakır değerleri çok temiz suda (pH < 7,0)1 ve yeni bakır borularda da (bakır yeni doğan bebeklerde karaciğere zarar verebilir) ortaya çıkabilir. Genel kural olarak – yeni doğmuş bebek maması, daha büyük çocuklar veya yetişkinler olsun – sadece temiz ve akıtılmış su kullanılmalıdır. Suyu aynı oranda soğuk su akana kadar akıtınız. Bu arada akıtılan su örneğin çiçek sulamada veya silme işlerinde kullanılabilir. Kurşun borularının mevcut olmasında çocukların beslenmesi için paketlenmiş su kullanılması iyi olur. Ancak sağlık teşkilatı ile görüştükten sonra yeni doğan bebeklerin beslenmesinde paketlenmiş suyun kullanılması gereken başka durumlar da mevcuttur, örneğin zeminin yoğun tarımsal kullanımı nedeni ile suda nitrat oranının artması durumunda. Suda ölçülen nitrat oranının litrede 50 miligramı aşmaması gereklidir. Ancak bu tip değerler suyun bahçenizin tulumbasından alınması durumunda ortaya çıkmaktadırlar. Nitratlar bebekler için kanda alyuvarlara hücum edip oksijen nakliyesini engelledikleri için tehlikelidir. 1) Çıplak bakır borular hijyen nedenleri ile sadece ekşi olmayan içme suyu pH -> 7,4 (bazı durumlarda organik karbondioksit oranına bağlı olarak daha az) uygundur. İçme suyunuzun uygun olup olmadığını su idaresinden sorabilirsiniz. Bahçe tulumbasından alınan su genelde ekşidir (pH < 7,0) ve genel kural olarak içme suyu olarak kullanılmayacaktır. Suyun içme suyu olarak kullanılmasının amaçlanması durumunda ev tesisatında çıplak bakır boru kullanılmasının tam olarak kontrol edilmesi gerekmektedir. 43 Uygun paketli suyun seçilmesinde aşağıdakiler geçerlidir: “Tabi maden suyu” maden ve sofra suyu talimatnamesine göre insanlar tarafından oluşturulan kirlilik ve katkı maddeleri içermeyecektir. Ancak burada istenmeyen oranda doğal ve aynı zamanda radyoaktif maddeler içme suyu içerisinde ortaya çıkabilirler. Bu nedenle bebek mamalarının hazırlanmasında sadece üzerinde “yeni doğmuş bebek mamalarından kullanılması uygundur” yazısı bulunan paketli su veya maden sularını kullanınız. Bu özel kalitedeki paketlenmiş su sadece çok az oranda nitrat, natriyum, sülfat, mangan, arsenik, uran ve radyoaktif maddeler içerebilir (radyum-226 ve radyum-228) İçme suyunuz hakkında sorunuz olması durumunda, su tedarik işletmesi veya size yakın sağlık kuruluşu sizi içme suyunuzun kalitesi konusunda bilgilendirir. Evinizde veya binanızda kurşun boruların döşenmiş olup olmadığını ev sahibiniz veya bina yöneticisi bilecektir. İlave önemli bilgiler Federal Sağlık Kuruluşu (BMG) tarafından hazırlanmış ve ücretsiz olarak sipariş edebileceğiniz “Blei und Trinkwasser – Kurşun ve İçme Suyu” broşüründe bir araya getirilmiştir. İlaveten Federal Çevre Dairesi’nin “Trink was - Trinkwasser aus dem Hahn – Musluktan Akan İçme Suyundan - Su İç” bilgilendirme broşürünü tavsiye ederiz. Bu broşürde ücretsiz olarak Federal Çevre Dairesi’nden temin edilebilir. Almanya’daki içme suyu ve maden sularının radyoaktif oranı hakkında Federal Işınlama Dairesinin internet sayfasından daha fazla bilgi edinebilirsiniz. İnternette bilgiler “Kurşun ve içme suyu”: www.kinderwelt.org/dateien/blei_und_wasser.pdf “Musluktan akan içme suyundan - su iç. İçme suyu tesisatının sağlık açısından görünümü” www.umweltdaten.de/publikationen/fpdf-l/3058.pdf Almanya’daki içme suyu ve maden sularının radyoaktif oranı: www.bfs.de/de/ion/nahrungsmittel/ 44 Bebek maması mikrodalga fırında – Neye dikkat edilmelidir? Mikrodalga pişirme aletleri yiyeceklerin hızlı olarak ısıtılması için yüksek frekans elektromanyetik alanlar kullanmaktadırlar. Sık olarak sorulan, çalışma esnasında ışınların dışarı sızıp sızmadığı ve mikrodalga ile ısıtmanın gıda maddelerinde sağlığa zararlı değişiklik yapıp yapmadığıdır. Mikrodalga fırınlarında yapılan çok sayıda ölçümler ortalama radyasyon sızıntısının belirlenen sınır değerlerin alet üst yüzeyinde % 1 oranında olduğu ve teknik olarak sağlam aletlerde hamile ve küçük çocuklar gibi özellikle korumaya muhtaç kişilerde de sağlık açısından tehlike bulunmadığını göstermiştir. Genel kural olarak gıda maddelerinin mikrodalga ile ısıtılmasının gıda maddesi yapısını geleneksel fırın veya ateşe göre farklı şekilde etkileyeceği ve bunun beslenme maddelerini beslenme değeri açısından olumsuz etkileyeceği konusunda korkular mevcuttur. Doğrusu, gıda maddelerinin her türlü ısıtılmasının yapısal değişiklik yarattığı ve burada geleneksel yöntemlerle mikrodalga arasında fark olmadığıdır. Mikrodalgaların fiziki özelliklerine göre yemeklerin düzensiz ısıtılması, fazla ısıtılması veya yeterli oranda ısıtılamaması ve bu nedenle yeterli bakteri yok etme işleminin yapılamaması ortaya çıkabilir. Bu durum mikrodalgaların özel çözülme kurallarına dikkat edilerek önlenebilir. • İzlenen hatalarda, örneğin yoğun kullanım nedeni ile kapılarda değişiklik veya yıpranma belirtilerinde mikrodalganın kullanılmaması gerekmektedir. Bu durumda müşteri servisi tarafından kontrol ve hataların düzeltilmesi gerekmektedir. • Hatasız aletlerde de yayılmaları önlemek amacı ile çocukların yemeklerin ısıtılması esnasında aletin önünde ve yanında durmamaları gerekmektedir. • Yeni doğmuş bebek mamalarının mikrodalgada ısıtılmasında dikkat edilecek hususlar: • Gıda maddelerinin önce içi ısınacaktır. Süt veya kavanoz gıda maddeleri aynı oranda olmadan ve istenmeden çok fazla ısıtılabilir ve bu çocuğun yanma tehlikesi yaratır. her şeye rağmen beslenme öncesinde yiyeceğin ısı derecesinin kontrol edilmesi gereklidir. 45 Endüksiyon ocaklar ile yemek pişirme – Endişeye neden midir? Mikrodalga fırınlarında olduğu gibi kurallara uygun kullanım durumunda endüksiyon ocaklarında da sadece çok az dağılım alanı (burada manyetik değişim alanları) beklenmektedir. Ancak uygun olmayan tencerelerin (fermo manyetik olmayan malzeme, dibi düz olmayan, pişirme alanı için çok küçük) kullanılması veya uygun tencerelerin ocak üzerine ortalanarak konulmaması durumunda ocak etrafında önemli ölçüde fazla manyetik alan oluşmasına neden olabilir. Isıtma alanlarının uygun kullanım mesafelerinde (10–20 cm) Uluslararası İyon Işınları Koruma Komisyonu (ICNIRP) tarafından tavsiye edilen sınır değerlerine yaklaşık frekans akım yığılması meydana gelebilir veya bu sınır aşılabilir. © Fotolia Bu durum endüksiyon ocaklarının kurallara uygun kullanımında ortaya çıkmaz. Bu bağlamda imalatçıların kullanım kılavuzlarının okunması önerilir. 46 MAMA ŞİŞELERİNDE BİSPHENOL A – ENDİŞEYE GEREK VAR MI? Bisphenol A1 bebek biberonu ve bebek çatal kaşığının imal edildiği dirençli sentetik poli karbonat içerisinde bulunan kimyasal bir bileşendir. Bu kimyasal aynı zamanda konserve kutularının iç kaplamasında da kullanılmaktadır. Bisphenol A az miktarda bu ürünlerden açığa çıkarak gıda maddelerine karışabilir. Ürünlerden gelebilecek risklerin değerlendirilmesi için Almanya’da ilk planda Federal Risk Değerlendirme Enstitüsü (BfR) yetkilidir. BfR bu görevinde Bisphenol A nın Avrupa Gıda Maddeleri Kuruluşunun (EFSA) 2007 yılında yaptığı yeni değerlendirmesini baz almaktadır. Bu özellikle hayvan deneylerinde ortaya çıkan zararlı etkilerden kaynaklanmıştır. Bisphenol A içerisinde ne dikkate alınacak oranda zehir ne de kansere neden olan maddeler bulunmaktadır. Ancak hayvanlar üzerinde yapılan yeni deneyler, Bisphenol A’nın en küçük miktarının bile hormon benzeri etkisi olduğunu belirtmektedirler. Bundan dolayı Bisphenol A’dan gelen sağlık riski EFSA tarafından yeni bir uzun süreli araştırma bazında düşük dozajlar da dikkate alınarak yeniden değerlendirilmiş ve günlük tolerans edilebilecek miktar (TDI2: 0,05 miligram/vücut kilosu başına) olarak saptanmıştır. Burada ayrıca dikkate alınan insan vücudunda Bisphenol A’nın hızlı bir şekilde metabolizmaya karışıp hızlı olarak böbrekler üzerinden dışarı atılacaktır. Bugüne kadarki tüm araştırmaların titizlikle incelenmesi sonrasında özellikle EFSA ve BfR tarafından yaptırılmış olan Bisphenol A düşük dozaj araştırmaları sonucunda yeni doğan bebek ve küçük çocukların poli karbon biberonları normal şekilde kullanılması sonucunda Bisphenol A vasıtası ile sağlık riskine uğramazlar. Bu değerlendirme toksilotoli araştırmalarına göre (yukarıya bak.) günlük tahmin edilen vücut kilosu başına 0,013 mg (konservatör tahminlere göre3) Bisphenol A’nın sınırlar içerisinde kalmasındandır. Bu değerlendirmeye EFSA, Amerikan Gıda Maddeleri Makamları (FDA) ve Japon Sağlık kuruluşu da katılmaktadır. 1) 2,2 – Bis (4 hydroxyphenyl) propan 2) Günlük tolerans sınırı 3) Konservatif alım güvenliğe bağlı en kötü durumdan hareket eden durumdur. 47 Buna rağmen çocuklarının beslenmesinde poli karbonat biberonlarını kullanmak istemeyen ebeveynler cam içme şişelerini kullanabilirler. Piyasada buna ilaveten poli eter sülfon bulunmakta ve “B arıtılmış” diye reklama yapmaktadır. Ancak poli eter sülfon toksikoloji açısından Bisphenol A’ya göre daha az incelenmiştir. İnternette bilgiler Bisphenol A ile ilgili seçme soru ve cevaplar www.bfr.bund.de/cd/7195 ©Pixelio.de 48 TÜTÜN İÇİLMESİ YENİ DOĞAN BEBEĞE ZARAR VERİR Mİ? Sigara içmek ve emzirmek . Süt oluşumu Sigara içmek annenin göğüste süt oluşumunu etkileyen hormonlarını değiştirmektedir. Fazla sigara içen kadınlarda (günlük 10–15 sigara) sürün geç gelmesine ve süt üretiminin azalmasına neden olmaktadır. Burada günlük içilen sigara sayısı ile doğrudan bağlantı vardır. Yani içilen sigaranın artmasına göre etki daha belirginleşmektedir. . Emzirme ve emzirme süresi motivasyonu Tüm araştırmaların sonuçları sigara içmenin emzirmeyi ve emzirme süresini olumsuz olarak etkilediğini göstermektedir. Karşılaştırmalı araştırmalarda sigara içmeyen annelerin sigara içenlere göre daha fazla motive olduklarını ve bu durumun sosyal statüden bağımsız olduğunu göstermektedir. . Anne sütünün değişmesi Sigara içerisindeki çok sayıda maddenin birçoğunun anne sütüne karıştığı ve burada anne kanındaki yoğunlukla bulundukları kanıtlanmıştır. Sigaradaki bazı maddeler – örneğin nikotin gibi – kan değerlerini de aşmaktadırlar. Dioksin, Benzpyrene, Nitrosamine ve ağır metaller gibi kansere yol açan maddeler anne sütüne sigaradan geçmekte ve süt içerisindeki aktif veya pasif sigara içiminden dolayı anne yağ dokularından geçen sanayi kimyasallarının etkisi artırmaktadır. . Çocuğa etkileri Süt içerisindeki bazı maddelerin yoğunluğu emzirme öncesi kesinti süresini etkiler. Bu durum örneğin nikotin için geçerlidir, çünkü nikotin diğer toksinlere göre daha kolay absorbe edilmektedir. İnsanlarda zararlı maddelerin geri atımı bağırsak üzerinden belirlenemediğine göre bu konuda bilgi yoktur. Kansere yol açan maddelerin gelecekteki yaşam içerisindeki kanser hastalıklarının sıklığına etkileri de sadece tahmin edilebilir, çünkü bu tip ilişkilerin araştırılması çok güçtür. Emzirme döneminde anne tarafından fazla sigara içilmesi bebeğin emme gücünde düşüş, huzursuzluk, kolik, kusma ve kilo almada azalma şeklinde kendisini belli edecektir. Çocuk yaşta nefes yollarının ve akciğerlerin hasta- 49 lanması (öksürük, üşütme, krupp1 ve diğerleri) sigara içen anneler tarafından emzirilen çocuklarda daha sık görülmektedir. Büyük olasılıkla bu olumsuz etkiler sadece bu maddelerin süt üzerinden alınmasından kaynaklanmamaktadır, buna ilaveten ayrıca annenin çocuğun yakınında sigara içmesi ile çocuğun pasif sigara içmesi sayesinde daha da güçlenecektir. Pasif sigara içmenin etkileri Bir sigaranın tamamının içilmesinden küçük bir kısım – yaklaşık dörtte bir – içeri çekilmektedir. Sigara dumanın büyük çoğunluğu oda havasına yayılmaktadır. Bu havayı teneffüs etmek “pasif sigara içmek” olarak adlandırılır. Teneffüs edilen bu hava kısmen sigaradan teneffüs edilen havaya göre daha zehirli maddeler içermektedir. Küçük çocuklar ve yeni doğmuş bebekler bu konuda daha fazla zarar göreceklerdir, çünkü onların organizmaları zehirli maddelere karşı daha duyarlı olacaktır. Çocuğunuzu pasif sigara içme etkisi altında bırakmazsanız, çocuğunuzda aşağıdaki hastalıkların riskini azaltırsınız: . . . . . . . . . Akut nefes borusu hastalıkları Bronşit ve akciğer enfeksiyonları Kronik öksürük Sıkça orta kulak enfeksiyonu Akciğer işlevlerinin azalması Astım hastalığı Alerjik reaksiyonlar Gözlerin, burnun ve boğazın tahriş olması Kolikler Aynı zamanda ani çocuk ölümü de sigara içmekle bağlantılıdır. Eğer teni doğmuş bebekler pasif sigara içme tehlikesine maruz bırakılmazlarsa, birçok ölüm vakasının önlenebileceğinden hareket edilebilir. Sadece anneler sorumluluk taşımamaktadırlar. Tüm çevre, özellikle eşler fakat aynı zamanda arkadaş ve tanıdıklar dumansız bir atmosfer için katkıda bulunmalıdırlar. 1) Pseudokrupp: Boğaz kısmında teneffüs yollarının daralması ve boğulma tehlikesi 50 1. İdeal olanı emzirme aylarında da sigara içilmemesidir. 2. Eğer tam olarak vazgeçmek mümkün değilse, emziren kişinin çok az sigara içmeye gayret etmesi gerekmektedir. Çok fazla sigara içilmesi emzirirken sorun yaratacak ve çocuğun zihnini köreltecektir. 3. Pasif olarak duman parçacıklarının teneffüs edilmesini önlemek amacı ile çocuğun yanında asla sigara içilmemelidir. 4. Sütün bazı zararlı maddelerle etki altında kalması anneyi emzirme öncesinde sigara molası vermeye yönlendirir. Tipik örnek nikotin ve onun süre içerisindeki süte yoğunluğu sigara molalarında oldukça azalacaktır. BZgA’nın dumansızlık önerileri . Sigara içmeyi bırakmak için telefonla danışmanlık 01805 313131 (Ücretli telefon hizmet sunucunuzun fiyatı geçerlidir – genel kural olarak Alman sabit hat dakikası 14 Cent; cep telefonu tarifesinde farklılık olabilir) . Sigara bırakma için kendi kendine kapsamlı yardım paketi ve çok sayıda bilgilendirme broşürü İnternette bilgiler BZgA’nın dumandan kurtulma programı: http://www.rauchfrei-info.de/ Başlangıç paketi ve bilgilendirme malzemesi ücretsiz olarak aşağıdaki adresten sipariş edilebilir: Bundeszentrale für gesundheitliche Aufklärung Postfach 910152 51101 Köln Faks: 0221-8992257 E-Mail: order@bzga.de 51 Arabada sigara içmeyiniz! Duman çok sayıda zararlı madde içerir ve özellikle örneğin araba kullanırken olduğu gibi dar alanda daha yoğunlaşır. Bunun için genel olarak arabada sigara içilmemesini sağlayınız. Eğer uzun yolda sigara içilmesi engellenemiyorsa, mola veriniz ve araç dışında sigara içiniz. ALERJİLER ÇEVREDEN KAYNAKLANABİLİR Mİ? Alerjiler bağışıklık sisteminin belirli normal olarak zararsız (alerjen) çevre maddelerine karşı aşırı korunma reaksiyonu olup, vücut buna ateşlenme ve antikor yaratarak tepki vermektedir. Duyarlılık sonrasında bunlar gıda maddesi alerjisi, nezle, egzama veya alerjik astım olarak ortaya çıkmaktadırlar. Alerjik ve astım hastalanmalarındaki sıklık geçmiş yıllarda Avrupa’da önemli ölçüde artmıştır. Alerjik oluşmasının ana nedenin nereden kaynaklandığı tam olarak araştırılmamıştır. Genetik etkilerin yanı sıra çocuklukta aşırı hijyen sonucu vücut bağışıklığının düşük kalması ve bunun yabancı maddelerin simülasyonunu eksik bırakması bu konuda etkilidir. Bu “hijyen teorisi” olarak anılan bulgu kırsal kesimlerdeki çocukların erken dönemlerde hayvanlarla teması veya çok kardeşle büyümeleri erken yaşta çocuk kreşlerine giden tek çocuklar daha az alerjik hastalıktan şikayet ettikleri için ortaya çıkmıştır. Alerjiler ve astım sıkça çevre etkileri ile bağlantı içerisine sokulmaktadırlar. Hava zararları altında tütün içiminin yanı sıra özellikle trafik emisyonu, öncelikle mazot isleri uzun süreli olarak etkileyici faktör olarak tartışılmaktadırlar. Güncel araştırmalar dumanın mevcut çocukluk astımını sadece artırmakla kalmayıp, aynı zamanda ozon etkisi ile birlikte bunun oluşması nedenlerinden birisi olduğudur. Ayrıca oda havası zararlı maddelerinin alerjik hastalık riskini artırdığı (örneğin açık gazlı ocak kullanımında azot ve bazı uçucu organizmalar) konusunda bulgular mevcuttur. Alerji oluşmasında daha önemli olan bağışıklık sisteminin durumu ve alerjenlerle temastır. Bu şekilde uyuz böceği ve kedi alerjisinde erken duyarlılık özel- 52 likle oda alerjenlerine daha yüksek temasın olduğu yerlerde başlar. Alerjik olarak gen taşıyan ailelerde çocuklar oturma alanlarındaki böcek yoğunluğuna maruz kaldıklarında astım semptomları ve alerjik astım riski artar. Bu etki tütün içilmesi ile önemli ölçüde artar. Ebeveynlerin evinde pasif sigara içimi orada yaşayan çocuklar için yaklaşık % 30 oranında artırır. ©Pixelio.de Antibiyotik kullanımı ile alerji arasında temel bağlantı kanıtlamamıştır. 53 Alerjilerden korunmak mümkündür! Genel olarak aşağıdakiler önerilebilir: • 6 ay dolmadan yardımcı mama verilmemesi • Tütün dumanının yayılmasının önlenmesi – hamilelik dâhil • Küfü teşvik eden oda klimasının önlenmesi (bak. Federal Çevre Dairesi rehberi, “İmdat! Evde Küf Var”). Yani düzenli olarak havalandırınız, mobilyaları soğuk dış duvarlara yaslamayınız ve odalardaki rutubet hasarlarına dikkat ediniz. Ailede daha önceden alerjiler veya nezle, alerjik astım biliniyorsa, ilave öneri olarak aşağıdakiler geçerlidir: • Tüylü hayvan almayınız (Tavşan vs.) • Kedi barındırmayınız • Ev çöpü küfünün böcek alerjisi etkisini azaltınız (Yatak çarşaflarını düzenli yıkayınız, yastıkları mümkün olduğunca 60 0C’de yıkayınız. BEBEK BAKIM MALZEMELERİ – ÇOKTAN DAHA MI AZ? Yeni doğan bebeklerin daha birkaç kuşak öncesinde tamamen hiçbir bebek bakım malzemesi kozmetik ürünleri, özel bebek şampuanı, pudra veya yüz kremi olmadan büyüdükleri ve bunu dünyanın birçok ülkesinde halen böyle yaptıkları düşünüldüğünde, bu araçların nadiren gerekli oldukları ortaya çıkar. Bu tip ürünlerin seçiminde bazı koku ve konservasyon maddelerinin içerdiği zehirli ve alerjik maddeler içermemesine dikkat edilmelidir. Özellikle koku maddeleri bebek ürünlerinde fazlalık olup, mümkün oranda önlenmelidirler. Bunlardan bazıları sıkça görülen alerjenlere aittirler ve toplam olarak kimyasallar yeni doğan bebekler için gereksizdir. Ürünler içerisinde bulunan maddeler deri veya solunum üzerinden yeni doğan bebek organizmasına girebilirler. Her ne kadar özellikle yeni doğan bebek bakımı için sunulan ürünlerin büyük çoğunluğunun sağlık 54 açısından sorunsuz oldukları düşünülse de, bunların kullanımının gerçekten gerekli oldukları durumlarla sınırlandırılması gerekmektedir. Neurodermitis gibi belirli deri hastalıkları veya bebek popolarındaki yaralar kremlerin kullanılmasını gerektirmektedirler. Bunların kullanılması ebe veya çocuk doktoru ile görüşülerek göze alınmalıdır. ©Pixelio.de Kozmetik ürünleri ve bebek bakım malzemelerinde de bio ürünleri iyi bir üne sahip olup, zarar vermezler ve bundan dolayı diğer ürünlere göre daha üstündürler. Ancak burada dikkat edilmesi gereken, “doğal” imajı yaratan her şeyin gerçekten sorunsuz olmadığıdır. Sıkça bu tip ürünlerin birleşiminde alerjenlerin yüksek olup olmadığı belli değildir. Yani “bitkisel” veya “bio dinamik” ürünlerde de dikkat edilmesi gereklidir. 55 © Fotolia ÇOCUK OYUNCAKLARINDA NELERE DİKKAT EDİLMESİ GEREKMEKTEDİR? Yeni doğan bebekler oyuncakları ağızlarına almakta, dişleri ile çiğnemekte ve kulaklarına tutmaktadırlar. Bu çocuklara özgün davranış şeklinden dolayı çocuklar özellikle oyuncaklar içerisinde bulunan maddelere ve duruma göre akustik sinyallere maruz kalmaktadırlar. Bundan dolayı kritik maddeler “iyi imalatçı yöntemleri” çerçevesinde mümkün olduğu kadar asgariye indirilmelidirler. Çocukların kaygı verici oranda maruz kalmalarından dolayı sağlığa zarar veren maddelerin oyuncakların içinde işi yoktur. Çocuk oyuncakları ter ve tükürüklere karşı dayanıklı olmalıdırlar, yani bunun anlamı ağza alındıklarında boyanı hiçbir şekilde çıkmaması gerekmektedir. Çocuk oyuncakları için Avrupa Standardı (DIN EN 71 “Oyuncakların güvenliliği”) mevcuttur. Burada diğerlerinin yanı sıra oyuncaklarda istenilen mekanik, fiziki ve kimyasal istemler ve bunların ateş almalarına karşı istemler 56 belirlenmiştir. Bu standarda uygun oyuncaklar CE Güvenlik İşaretini taşımaktadırlar ve sadece bu tip oyuncaklar AB ve bundan dolayı - ithal edilmiş veya imal edilmiş olmasına bakılmaksızın - Almanya’da satılabilmektedirler. Ancak bu durum bir oyuncağın kimyasal yapısı hakkında sadece sınırlı olarak bilgi vermektedir. DIN-Normu EN 71-3 “Oyuncakların güvenliliği bölüm 3: Belirli elementlerin migrasyonu (hücre değişimi)” içerinde çeşitli elementler için (diğerlerinin yanı sıra ağır metaller) oyuncak malzemesinden ekstrasyon (dışa çıkım) sınırı konulmuştur. Bu yönergede diğer kimyasallar henüz dikkate alınmamışlardır. Tüm ürünlerde olduğu gibi oyuncaklar da birçok kimyasal maddeler içermektedirler. Bunların hangi sabitlikte ürüne bağlantılı oldukları ve bu ürünün hangi sıklıkta kullanıldığına bağlı olarak bu maddelerin küçük veya büyük parçaları çözünür ve oynarken çocuklar tarafından yutulabilirler. Son yıllarda güçlenen şekilde tartışmalı olan önemli bir madde grubu sıkça çocuk oyuncaklarında yüksek yoğunlukta (% 40’a varan oranda) kullanılan ve plastikle sabit kimyasal bağlantısı olmadığı için kolay çözünür olan phthalate bazlı plastik yumuşatıcılardır. Gerçi phthalate insanlarda yüksek yoğunlukta akut rahatsızlıklara yol açarlar ancak süreç içerisinde böbreklere, karaciğere ve gözlere zarar verirler. Hormonlara benzer şekilde etki ederler ve üreme organlarının gelişmesini olumsuz olarak etkileyebilirler. DEHP, BBP ve DBP gibi yumuşatıcılar AB içerisinde üremeye karşı tehlikeli olarak sınıflandırılmışlardır. 2006 yılı sonbaharından beri Avrupa Parlamentosu’nun yeni yönergesinden dolayı bu üç üremeye karşı tehlikeli olarak sınıflandırılan yumuşatıcılar (DEHP, DBP ve BBP) gelecekte çocuk oyuncaklarının içerisinde bulunamayacaklardır. Çocuklar tarafından genellikle ağza alınan oyuncaklarda bunun yanı sıra üç ilave yumuşatıcı daha (DINP, DIDP ve DNOP) artık bulunamayacaktır. Bir oyuncağın yeni doğmuş bir bebek tarafından ağza alınmaya ve çiğnenmeye uygun olup olmadığı sorusu her durum için cevaplandırılamaz. Yeni doğan bebekler için sadece imalatçıların bu yaş grubu için önerdikleri oyuncaklar kullanılmalıdır. Sadece bu taktirde tehlikenin asgari olduğuna güvenilebilir. Yutulabilen veya keskin kenarlı oyuncakların yeni doğan bebeklerin ve küçük çocukların eline verilmemesi gerektiğinin kendiliğinden anlaşılması gerekmektedir. Uygun olmayan oyuncaklar “x yaş altı çocuklar için uygun değildir” emaresi ile işaretlenecektir. Tüm plastik oyuncaklarda yumuşatıcı 57 ® Pixelio.de olduğundan hareketle bunlara karşı önyargılı olmak gerekmektedir. Uygun olmayan oyuncakların tam veya kısmen yutulmaları durumunda bu malzemenin mide bağırsak bölümünü sertleştirmesi ve şeklini öyle değiştirmesi ki, yutulan maddelerin keskin kenar oluşturarak sağlık tehlikesi yaratması tehlikesinden hareket edilmelidir. GÜRÜLTÜ ETKİSİ BEBEKLİK DÖNEMİNDE NASIL ÖNLEMNEBİLİR? Yeni doğan bebeklerin gürültüden kaçmaları mümkün değildir. Bunlar üzerinde ebeveynlerin belirlemeleri vardır. Çocuk odasının yeri belirlenmiş olup, tüm aktivitelere ebeveynler tarafından götürülürler ve yetişkinlerin kendilerine verdikleri oyuncakları kullanırlar. Yeni doğan bebekler fazla gürültü olduğunda kulaklarını tıkayamazlar. Çocuk duyum organı 58 yüksek ses yoğunluğuna karşı daha duyarlı olup ve bundan dolayı hem ses üst kesimleri hem de sürekli devam eden ses etkisi karşısında daha fazla duyarlıdır. İletişim için özellikle önemli olan ses duyma alanında kalıcı hasarlar ve kulakta devamlı uğultu bu gürültüden dolayı meydana gelen duyma engellerinin tipik türleridir ve bazen gençlikte gözlemlenebilirler. Bu tip duyma engelleri tedavi edilemezler ve yaşam boyu engel teşkil ederler ve gürültü etkisi ile yetişkin yaşlarda daha da ağırlaşırlar. Yeni doğan bebeklerin çevre gürültüsüne yetişkinlere (Gürültü testi) göre daha duyarlı olup olmadıkları tam olarak açıklanabilmiş değildir. Yeni doğan bebekler uykuda bu tip gürültülerden daha çabuk uyanıyorlar görüntüsü mevcuttur. Daha büyük çocuklar için bu durum mevcut değildir. Gerçek gürültüyü bilmemek ve küçük çocuklar üzerindeki etkisini kavrayamamaktan dolayı küçük çocuklar sıkça çok fazla gürültüye maruz bırakılırlar. Örneğin burada oyuncaklarla bilinçsiz olarak oynamak belirtilebilir. Bazı gıcırtılar veya sürtmeler çocukların direk kulağına tutulmaktadırlar ve bu mesafeden yüksek gürültü yaratabilirler – bu gürültü jet uçakları veya rock konseri ile karşılaştırılabilir. Bölüm “Çocuk oyuncaklarında nelere dikkat edilmelidir?” içerinde adı geçen Avrupa normu (DIN EN 71 “Oyuncakların güvenliği; bölüm 1: Mekanik ve akustik özellikler”) CE işaretli oyuncakların izinli azami ses emisyonunu belirlemektedirler. Kurallara uygun olmayan kullanım durumunda tehlike buna rağmen devre dışı bırakılamaz, çünkü bu durum genel olarak kişisel davranışlara bağlıdır. Bunun en iyisi: Tüm oyuncaklardan vazgeçmektir. Oyuncaklar kulağa tutularak denemek yolu ile kişi tarafından test edilebilirler. Bu sayede gürültülü ve daha az gürültülü ürün arasında ayrım yapılabilir. Bazıları kişiyi rahatsız edecek hatta acı verecektirler. Duruma göre yeni doğan ve küçük çocuklar yetişkinler tarafından Rock konserlerine ve partilere birlikte götürülmektedirler. Küçük çocukların babaların omuzlarında konserlerde ilk sıralarda beraber dans etmeleri belki neşeli görülebilir, ancak bu durum çocuk kulaklarına çok fazla zarar verir. 59 Yüksek sesli müzik, eğlence yerlerini gezmek (örneğin Rock konserleri, sokak festivalleri veya ses etkili sinema filmleri) bundan dolayı engellenmelidir. Yılbaşında yeni doğmuş bebek ve küçük çocukların dışarıda işleri yoktur veya en azından yılbaşı akşamını kontrol altında koşullarda geçirmelidirler. Kontrolsüz olarak patlatılan yılbaşı fişeklerinin tehlikesinden kaynaklanan kalıcı duyma engelleri çok büyüktür. Bu durum tabii ki yetişkinler için de geçerlidir. Oturma alanındaki gürültüden bahsetmek gerekirse burada yetişkinlerle yapılan araştırmalardan belirgin olarak kalp ve dolaşım sistemleri üzerindeki uzun süreli etkileri bilinmektedir. Bu gürültü etkisinin daha küçük çocukluk yaşlarında başlaması durumunda, bu etkilerin sonraki başlamaya oranla daha büyük olacağından korkulmalıdır. Yetişkinlerde olduğu gibi çocuklarda huzursuzluk ve stres yaratan sürekli gürültü etkisinde kalabilirler. Gürültü rahatsızlık reaksiyonu yaratır ve uyku bozukluğuna neden olur. Çocukların yetişkinlere göre daha erken yatmaları nedeniyle, çevre gürültüsünün olası olumsuz etkisine daha fazla dikkat etmek gerekmektedir. Öğle uykusu da mümkün olduğu kadar az gürültülü yerlerde gerçekleştirilmelidir. Çocuk odası mümkün olduğu takdirde gürültülü caddeye bakmamalıdır. Uyku bozukluğunun öğrenilen bilgilerin hafızaya yerleşmesinde olumsuz etkileri vardır. Genel kural olarak yeni doğan bebek ve küçük çocuklar için bazı gürültülerin ve gıcırtıların ne kadar rahatsız edici olduğunun yetişkinler farkında bile değillerdir. ANİ ÇOCUK ÖLÜMLERİ HAKKINDA NE BİLİNMEKTEDİR? “Ani çocuk ölümleri” veya “ani yeni doğmuş bebek ölümü” tanımlaması altında (kısaltılmış şekli ile SIDS1 olarak anılır) ilk yaşındaki çocukların ani ve beklenmedik ve açıklanamayan ölümleri toplanır. Olayların büyük çoğunluğunda bebekler uyku sonrasında yatakta cansız olarak bulunurlar. Ek incelemelerinde yapıldığı titiz bir otopsi ve tıbbi bilgiler dahi bu konuda yeterli ölüm nedenini belirlememektedirler. Sadece SIDS olaylarında ölümün nasıl gerçekleştiğine dair bilimsel tahminler mevcuttur. Akla en yatkın mekanizma olarak dışarı verilen havanın geri teneffüs edilmesi veya genetik veya bilinmeyen faktörlere dayanan aşırı ısınma gelmektedir. 1) İngiliz Sudden Infant Death Syndrome göre 60 Ani yeni doğmuş bebek ölümü sevindirici olarak nadiren meydana gelen bir olaydır: Ortalama olarak yıllık 2.000 yeni doğmuş bebekler bundan etkilenmektedirler. Risk üçüncü ve dördüncü yaşam aylarında en fazladır ve artan yaş ile azalır. İlk yaşın doldurulmasından sonra SIDS ölüm oranı yaklaşık olarak sıfıra düşmektedir. Son 15 yılda bu ölüm oranı üçte iki oranında azalmıştır. Buna rağmen ani yeni doğan bebek ölümü 2 ile 12 aylık bebeklerde en sık görülen ölüm nedenidir. Her ne kadar asıl ölüm nedeni bugüne kadar belli değilse de, bilimsel araştırmalar önemli risk faktörleri tespit edebilmişlerdir. Bunlar bebeğin çevresini ilgilendirmektedirler, yani çocuğun uyuduğu ortamı ve burada bundan bahsedilmektedir. Bu risk faktörlerini önleyerek ebeveynler bebekleri için riski önemli ölçüde azaltabilirler. Uyku çevresi için aşağıdaki öneriler 2000 yılında Çocuk Hastalıkları ve Gençlik Tıbbı Akademisi tarafından belirtilmişlerdir: 1. Yeni doğmuş bebekler ilk yıl sadece sırt üstü yatırılmalıdırlar. Özellikle karın üstü ama yan yatarken de ani yeni doğmuş bebek ölümleri için risk büyüktür, çünkü bu durumda atılan havanın geri solunumu veya aşırı ısınma riski daha fazladır. Sırt üstü yatmak ise yeni doğmuş bebekler için en güvenli şekildir. Sırtüstü yatarken kusma sonucu bunun nefes borusuna kaçması ve bebeği tehlikeye düşürür korkusunun gerekçesi yoktur. 2. Yeni doğan bebekler yatağa kafalarının yorgan ile kapanmayacağı şekilde konulmaları gerekmektedir. Uyku tulumu en idealidir. En iyisi nevresim kullanmamaktır. Ne yastık, ne yorgan veya kürk veya ağ. 3. Yeni doğan bebekler ebeveynlerinin odasında ancak ayrı yatakta yatırılmalıdırlar. Bilimsel araştırmalar ebeveynlere olan yakınlığın SIDS riskinin en az durum olduğu ve emzirmeyi kolaylaştırdığını göstermiştir. Ancak doğrudan ebeveynlerin yatağında bebek çarşaf altında kalabilir ve aşırı ısınabilir. 61 4. Yeni doğan bebekler hem doğumdan önce hem de doğumdan sonra dumansız çevrede büyümelidirler. Yeni doğan bebekler için karın üstü yatmanın yanı sıra hamilelik döneminde annenin sigara içmesi ani ölümler açısından en önemli risk faktörüdür. Çünkü sigara dumanının zararlı maddeleri kan kanalları üzerinden ve yanma esnasında ortaya çıkan karbon monoksit ise doğrudan doğmamış bebeğe ulaşırlar. Ve doğumdan sonrada ev içerisinde sigara içmek yeni doğan bebek için pasif sigara içmek yolu ile artan risk taşır. 5. Oda ısı derecesi ve uyku tulumu öyle seçilmelidir ki, çocuk için rahat olsun, yani ne çok sıcak ne de çok soğuk. Isıtma periyodunda yatak odasında oda derecesinin 16 ile 18 derece olması idealdir - aynı zamanda orada yatan ebeveynler için de bu böyledir. Yeni doğan bebeğin kalın giysi, nevresim ve/veya güçlü ısıtma ile aşırı ısınması mutlaka önlenmelidir. 6. Yeni doğan bebekler – mümkün olması durumunda – emzirilmelidirler. Anne sütü yeni doğan bebekler için en iyi beslenme olup, birçok hastalıktan korur ve anne ile çocuk arasındaki yakın teması teşvik eder. Bir çok araştırma buna ilaveten göstermiştir ki, emzirilen çocukların SIDS riski daha düşüktür. Buna ilaveten uyku yakın çevresinde kaza kaynaklarının bulunmamasına dikkat edilmesi gerekmektedir. Buna göre bantlar, kordela veya bağcıklar – oyuncak ve oyun saatlerindekilerde olmak üzere – bebeğin erişebileceği mesafede olmamalıdırlar. Bunlarla kendisini boğabilir. Yatağın bebeğin kendisini yaralayabileceği üste çıkıntılı parçaları, keskin kenarları ve boşlukları olmamalıdır. İnternette bilgiler Yeni doğan bebeklerin en uygun çevrede uyumaları için tavsiyeleri ayrıca Internette www.kindergesundheit-info.de www.schlafumgebung.de sitelerinde bulabilirsiniz. 62 © Pixelio.de YENİ DOĞAN BEBEĞİN ÇEVRESİNDE HANGİ KAZA TEHLİKELERİ MEVCUTTUR? Her evde ebeveynlerin bilmeleri gereken tehlikeler dolaşmaktadırlar. Eski bir atasözü “Bıçak, çatal, makas, ışık küçük çocuklar için değildir” modası geçmiş söz olarak kulağa gelse de doğrudur. Bu ebeveynler için ev eşyalarının “yeniden organize” edilmelerinin yanı sıra bazı alışkanlıkların da değiştirilmesi demektir. Burada önemli olan bebeğin durmayan gelişmesi hakkında bilgi sahibi olmak ve kendilerini ona göre ayarlamak demektir. Daha henüz hareketli olmayan küçük bebekler bile çok çabuk olarak bir şeye saldırır ve onu ağızlarına atarlar. Emekledikleri ve gözden uzaklaştıkları zaman kendilerini örneğin masa örtüsünden yukarı çekerler veya sıcak sobaya dokunabilirler. Yeni doğan bebekler ve küçük çocuklar genellikle ev çevresinde ve oturum alanında kazaya uğramaktadırlar, nadir olarak araba kazalarında. 63 Yeni doğan bebeklerin karıştığı kazaların yaklaşık yarısı yüksekten veya aynı seviyeden düşme ile gerçekleşirler: Bez masasından, bebek çantasından veya yürüme yardımı aracından ve emekleyen bebekler merdivenlerden, koltuktan aşağı veya eşyalara düşerler. Sıcak içeceklerle, sıcak banyoda haşlanmak ve mumlarda, sobada veya mangalda yanmakta büyük bir tehlike teşkil etmektedir. Evde bulunan kimyasallar, lamba yağı, temizlik malzemeleri, kozmetiklerle zehirlenmek ve yine ucu sivri eşyalarla yaralanmak ta sıkça meydana gelmektedir. Yeni doğan bebeklerde kazaların sonucunda özellikle beyin sarsıntısı, kemik kırıkları, yanma yaralanmaları ve yanmalar meydana gelmektedir. Ölüm vakalarında nefes alamamaktan boğulma, suda boğulma ve ölümcül kafa yaralanmaları başta gelmektedirler. Ebeveynlerin % 90’dan fazlası sorulara karşılık yeni doğan bebeklerde gözetim görevlerini yerine getirdiklerini söylemekte ve yaklaşık % 85 i temizlik malzemeleri, ilaçlar ve kimyasal maddeleri kilit altında tuttuklarını belirtmektedirler. Buna karşılık sadece ebeveynlerin % 10 ile % 12’si sobalarını koruma parmaklıkları ve pencerelerini de parmaklıklar ile korumaktadırlar. Bundan sonraki uyarılar çocukların çevresindeki olası kaza nedenlerini düşünmek ve bunları mümkünse ortadan kaldırmak konusunda yardımcı olacaktır. Bez bağlama (beleme) masası Bebeklerin beleme masasından düşmesi birçok ebeveyn için bir kabus gibidir: Beleme öncesinde her şeyin hazır olması lazımdır ve elin birisi daima bebeğin üzerinde olmalıdır. Özellikle bebeklerin karınları üzerinde dönmeyi denedikleri periyotta, kişisel olarak değişken (3 ila 6 ay arası) ve beklenmedik zamanda oluşmaktadır. Beleme masasının etrafındaki kenar çıkıntılarının yüksekliği asgari 20 cm olmalıdır. Çocuk yatağı Çocuk yatağının donanımı onu mümkün olduğu kadar küçük tutmak için basit ve detaysız olmalıdır. Bebeklerin yastığa gereksinimleri yoktur. Bebek için yorgan veya örtü yerine uyku tulumu kullanılmalıdır. Yatağın kenarının bezle kaplanması da önerilemez. Bantlar ve ipler bebeğin çevresinden ve yine elbiselerinden uzak tutulmalıdırlar. Bantlı çocuk ceketleri boğulma tehlikesi demektir. Yine buna benzer olarak yalancı meme boyun ipi boyun kalınlığından daha kısa olmalıdır. 64 Bebek yataklarının etrafındaki parmaklıklara sıkışmak veya kayma tehlikesini önlemek için parmaklık çubukları aralığının en az 4,5 cm en fazla 7,5 cm tutması gerekmektedir. Çubuklu ızgaranın “kötü bir tuzak” olmaması için dayanıklı olması gereklidir. Bu ızgara demirleri arasındaki mesafeler ayakta veya sıçrarken ayağın ani bir “kaymasını” önleyecek durumda olmalıdır. Yükseklik ayarlı ızgaralarda yatak zemini ile parmaklığın üst kenarı arasında 30 cm mesafe bulunmalıdır ki, bebek parmaklığın yukarı kaldırılmış pozisyonunda yataktan dışarı yuvarlanmasın. Düşük pozisyonlarda bu mesafenin asgari 60 cm olması gereklidir ki, çocuk parmaklık üzerine tırmanamasın. Parmaklık çubuklarının boyasının “tükürüklerde çözünür olmaması” gereklidir. Güvenli uyuma çevresi, özellikle ani çocuk ölümüne önlem alınması konusunda ilave bilgileri “Ani çocuk ölümleri hakkında ne biliniyor” bölümünde bulacaksınız. İnternette bilgiler Yeni doğmuş bebeklerin uyuması ile ilgili en uygun çevresi ile ilgili tavsiyeler için: www.kindergesundheit-info.de www.schlafumgebung.de sitelerinde bulabilirsiniz. Bebek küveti Banyo yaparken kaynar su işle haşlanmayı engellemek için mümkün olması durumunda ayarlanabilir termostatı olan kombine su bataryaları önerilir veya geçerli olan kural: Önce soğuk su doldurulur ve daha sonra sıcak su ile istenilen ısı derecesine kadar su ılıtılır ve termometre ile ısı derecesi ölçülür. Bebeğinizi sıkı tuttuğunuza ve bebek küvetinin sabit durduğuna dikkat ediniz. Ev/Konut Emekleyen bebeklerin keşif arzularını yerine getirmek için hiçbir şey onlar önünde güvenli değildir. Eğer şu ana kadar yapılmadıysa en geç şimdi temizlik malzemeleri, ilaçlar, kozmetikler, koku yağlarının kilit altına alınması, çiçeklerin yüksek bir yere konması, plastik poşetlerin çocuklardan güvenli yerlerde tutulması sigaraların (izmaritler de dahil) ortadan kaldırılması 65 gereklidir. Çocuğunuz şimdi düğme, iğne, tığ, bilye, kibrit, kuruyemişleri bulabilir. Çocuk merakı sigara içmeyi denemekten, acı bitkilerden ve çiçek parçalarından geri durmaz. Çiçek toprağı, çiçek suyu ve bitki ilaçlama araçları tehlikeli olup, çocukların erişemeyeceği yerlerde muhafaza edilmelidirler. Her prizde çocuk koruması olmalıdır. Elektrikli aletler kulanım sonrasında toplanmalıdırlar (VDE güvenlik normuna dikkat ediniz). Aşağı sarkan kablo ve kordonlara dikkat ediniz (örneğin su ısıtıcı, ütü gibi). Önemli bir yatırım duman algılayıcıdır, çünkü yangınlarda özellikle yeni doğan çocuklar ağır duman zehirlenmesine maruz kalmaktalar ve kolaylıkla dumandan boğulabilirler. . Çocukların kafalarının hizasındaki keskin kenar ve köşeler köşe koruma ile yumuşatılabilir. Yolluk ve halılar altına kayma önleyici koyunuz. Masa örtüsü kullanmayınız. . Yürümeye yardımcı aletler tehlikeli ve bebek gelişmesi için mutlaka gerekli değildir. Merdivenlerin önünde çocuk için engel parmaklık koymak gözlemi kolaylaştırabilir. . Yerlerde atılı duran çocuk oyuncağı büyüklüğüne ve yapısına göre tehlike arz edebilir. . Küpe gibi küçük eşyalar çocuklar için 1. yaşam yılında oyuncak değillerdir. Nefes borusuna takılarak boğulmaya neden olabilirler veya burun ve kulak içerisinde sokulabilirler. Çocuğunuzun kutu ve kapaklarını da yalamasını önlemelisiniz buradaki boya ağır metal içerebilir. Tehlikeli mutfak Çocuklar eşyaları dağıtıp toplamayı severler ve bundan dolayı mutfak onlar için ideal bir keşif alanıdır. İçlerinde bıçak veya kırılacak eşyalar bulunan çekmece ve dolaplar güvenlik sürgüsü ile korunmalıdırlar. Diğer bir tehlike kaynağı olan ocakta özel koruma parmaklıkları içerisinde sıcak sıvılar bulunan tencerelerin ocaktan aşağı çekilmesini engellerler. Masada da sıcak sıvıların bulunduğu eşyaların bulunmamasına dikkat edilmelidir. Sık olarak haşlanmalar çocukların kucakta oturmaları esnasında annenin sıcak çay veya kahve içmesi ve bebeğin ona saldırarak sıcak içeceği bebeğin yüzüne, göğsüne veya kollarına dökmesi sonucu meydana gelirler. Masa örtüsü kullanılmamalıdır, çünkü bebekler kendilerini buradan yukarı çekmeyi severler ve aşağı dökülecek sıvı veya düşecek eşyalarla yaralanabilirler. 66 Bahçe ve çevre Bahçede örneğin çapa, bahçe bıçağı vs. gibi aletlerin ortada durmaması, tüm su akacak kaynakların, göletlerin üzerinin kapatılması veya etrafının çevrilmesi gereklidir. Dolu su kovaları da tehlike arz ederler, çünkü bebekler içerisine düşmeleri durumunda kendilerini kurtaramazlar. Garaj ve atölyelerde de emekleyen bebekler için tehlikeler bulunmaktadır (aletler, çiviler veya kimyasallar). Otomobilde çocuk oturağı Otomobilde bebekler sabitlenmiş bir oturakta oturmalıdırlar. Yaklaşık 13 kg ağırlığında çocuklara kadar (18 ay ile 24 ay arası) arkaya doğru ayarlanmış koltuklar arka koltuk üzerine yerleştirilmelidirler; ön tarafa sadece mevcut bir hava yastığı (Airbag) devre dışı bırakılmış ise veya koltuk hava yastığı “Airbag ile kullanıma uygun” (lütfen imalatçı bilgilerine dikkat ediniz) ise kullanılır. Buna ilaveten bir bebek asla arabada yalnız bırakılmamalıdır, özellikle dışarıda ısı derecelerinin yüksek olduğu durumlarda. Aşırı ısınma sonucunda bebeğin boğulma tehlikesi doğar. Çocuk arabası Oturacak yaştaki bebekler bebek arabasına kemerle bağlanmalıdırlar. Dikkat edilmesi gereken durum yüklenen bagajların, çocukların ayağa kalkmasında veya kendilerini yukarı çekmeleri durumunda devrilme tehlikesi içerdikleridir. Otobüs ve tramvaylara binerken bebeğin arabadan düşmemesine dikkat edilmelidir. Kim ilave bilgi sunabilir? Federal Sağlık Aydınlatma Merkezi (BZgA) kazalardan korunmak için bir ebeveyn rehberi sunmaktadır ve bunun adı “Çocukları Koruyunuz – Kazaları Önleyiniz”dir. Bu broşür ücretsiz olarak BZgA’dan istenebilir. Çocuk doktoru: Muayenelerde ebeveynlere kaza korunması ile ilgili olarak bilgi broşürü verilir. Ebeveynler telefon numarası (Federal Birlik – Çocuklar İçin Daha Fazla Güvenlik Birliği): Tel: 0228 688 34 34 (Pts. Çar. Per. 9.00 – 13.00) Alman Zehir Bilgi Merkezi: Ekteki listeye bakınız. 67 İnternette bilgiler Broşür “Çocukları Koruyunuz – Kazaları Önleyiniz” www.bzga.de/botmed_11050000.html www.kindersicherheit.de sitelerinde bulabilirsiniz. YENİ DOĞmuş BEBEK İLE TAŞINMAK VEYA TADİLAT YAPMAK – İYİ BİR FİKİR Mİ? Genel olarak doğum öncesi taşınmak ve tadilat bölümünde söylenenler geçerlidir. Yeni doğan bir bebekle taşınmak veya tadilat ebeveynler için yüksek organizasyona dayalı hamilelik döneminden daha fazla istemler gerektirir. Burada düşünülmesi gereken, bebeğin oda havasının, yapı malzemesinin işlenmesinde ortaya çıkan boya, yapıştırıcı madde gibi malzemelerden ortaya çıkacak zararlı maddelerin etkisine bırakmamaktır. Yeni tadilat yapılmış odalarda oturmakta tavsiye edilmez. Her şekilde sık ve yoğun bir havalandırmaya dikkat edilmesi gereklidir. Oda havasının zararlı maddelerle yüklenmesi konusuna ilaveten kullanılmakta olan veya oda zeminde duran kimyasallardan zehirlenme tehlikesi mevcuttur. Ortalıkta duran alet ve benzeri eşyalar yaralanma tehlikesi yaratacak olup, çivi gibi küçük parçalar kolaylıkla yutulabilirler. Bebek ve küçük çocukların yetişkinlere nazaran başka gereksinimleri vardır. Ebeveynlerin yoğun ilgisi ve sağlıklı bir ev atmosferi onlar için tadilat yapılmış veya yeni möble ile donatılmış bir odadan daha önemlidir. KÜFLENME EV İÇERİSİNE NASIL ETKİ EDER? Ev ve binalarda oluşan küf veya metabolizma değişiklik ürünleri solunum güçlükleri, deri tahrişi, alerji ve astıma neden olan araçlar olarak görülürler. Küflerden oluşan metabolizma değişiklik ürünleri ağır bir kokuya neden olurlar. Bugüne kadar bilinmeyen küfün havada hangi yoğunluk sonrasında sağlığa olumsuz etkilerinin olduğudur. Oda içerisinde küf bulunması durumunda bu durumun önlem olarak derhal ortadan kaldırılması gereklidir. 68 Ancak oda içerisindeki küf kaynağı daima bu odayı kullanan kişi için sağlığa zararlı anlamına gelmez, ancak bu küfün alerji ve astım yaratmasından dolayı, hastalık yaratmadan önce sorunun asgariye indirilmesi gereklidir. Her durumda özellikle çocukların bu ortamda uzun süreli olarak kalmamaları gerekir özellikle küfün çok yoğun olması durumunda. Çocukların küften fazla etkilenip etkilenmedikleri bugüne kadar değerlendirilmemiştir. Ancak özellikle alerji tehlikesinden dolayı özel dikkat gösterilmesi gereklidir. Küf yüksek nemde mobilya, tekstil, kitap veya benzeri malzemelerde hatta duvar kağıdı veya sıvada oluşur. Küflenme riski evde yetersiz havalandırma veya yüksek nem ortamında sürekli olarak mevcuttur. Birçok pencereleri sıkı kapanan ve ilave havalandırma olmaksızın hava sirkülasyonu çok az olan yeni veya renovasyon geçirmiş ev küflenmeye yüksek oranda müsaittir. Ancak eski binalarda, yetersiz ısı yalıtımı ve/veya yapısal eksiklikler dolayısı ile soğuk duvarlarda oluşan su yoğunlaşmasından dolayı risk teşkil ederler. Küflenme her zaman açık olarak görülmez. Duvarların iç boşluklarında ve mobilyaların arka kısımlarında da gizli küflenmeler ortaya çıkabilir. Bazen sadece kötü bir koku veya duvarlardaki, tavandaki veya mobilyalardaki koyu lekeler bu probleme dikkati çekebilir. Küfe rastlanması durumunda hem bu hasarların, hem de bunun kaynağının ortadan kaldırılması gerekmektedir. Asla küf önleyici “kimyasal“ maddelere başvurulmamalı ve tekrar ortaya çıkan küf bunlarla ortadan kaldırılmaya çalışılmamalıdır. Evlerde küf durumunda nasıl davranılacağı konusunda Federal Çevre Dairesi‘nin “İmdat Evde Küf Var” broşüründe tavsiyeler bulunmaktadır. Bu broşür Federal Çevre Dairesi‘nden ücretsiz olarak temin edilebilir. İnternette bilgiler Federal Çevre Dairesi’nin “İmdat Evde Küf Var” broşüründe Internetten www.umweltbundesamt.de sipariş verilebilir veya indirilebilir. 69 Önleyici tedbirler . Özellikle nemli odalarda (Banyo, mutfak veya yatak odası) günlük çok defa, kış aylarında da iyice – yani 5 – 10 dakika – pencereleri tam olarak açınız ve en iyisi cereyan yapacak şekilde havalandırınız. . Mobilyaları dış duvarlarda duvara yaslamayınız, çünkü bunun arkasında kış aylarında terleme suyu oluşur ve küflenme tehlikesi doğar . Çocuk odaları da düzenli olarak, en iyisi günde birkaç defa, havalandırılmalıdırlar. Isı kaybı kaygısı ile sıkça bu durum unutulmaktadır ve bunun sonucunda olumsuz hava kalitesinin etkilerinin yanı sıra yüksek hava nemi ve küflenme riski artmaktadır. . Isıtma periyodu esnasında havalandırma pencerelerin üstten yarı açılması yolu ile yapılmamalıdır. Bu yeterli hava değişimini getirmeyecek ve pencere yanındaki duvarın soğumasına neden olacaktır. Soğuk duvar bölümünde nem oluşarak küfe neden olabilir. . Sık olarak nem zararları gösteren soğuk bodrum kat odaları çocuklar için veya oyun odası olarak uygun değildirler. Buraya halı da serilmemelidir. YAZIN KİRLİ HAVA TABAKASINDA NEYE DİKKAT EDİLMELİDİR? Yaz aylarındaki hava kirliliği dumanında (aynı zamanda foto kimyasal duman diye anılır) alt atmosferde güneş ışınları etkisi altında oluşan çeşitli ön maddeler kastedilmektedir. Yaz dumanının kılavuzu ozon olup, onun yoğunluğundan ve etkisinden dolayı bu durum ortaya çıkar. Yetişkinlerde olduğu gibi çocuklar da yazın yüksek ozon yoğunluğuna maruz kalırlar. Ön önlem olarak ozonun zararlı etkilerine karşı genel kural olarak yeni doğmuş bebekler ve küçük çocuklar risk grubu oluşturmaktadırlar, çünkü vücut yapılarına göre farkedilir derecede yüksek solunum hacmine sahiptirler. Buna ilaveten bağışıklık sistemleri henüz tam olarak yerleşmemiştir ve bundan dolayı ozon vasıtası ile ilave tahriş solunum yollarının enfeksiyonunu artırabilir. Öğlen ve öğleden sonraki saatlerde uzun süreli fiziki çalışmalardan kaçınılması tavsiye edilir. 70 Yüksek ozon yoğunluğu genel olarak yüksek ısı derecelerinde oluştuğu için, genel kural olarak; Yüksek ısı derecelerinde olumlu davranış şekli aynı zamanda ozona karşı da olumlu davranış olarak geçerlidir. Bu durum aynı zamanda bebek arabasında bağıran bebekleri ve hareketli küçük çocukları da kapsar ve burada kişilerin kendilerinin bilinçli davranmaları gereklidir. Ancak olanaklar dahilinde çocukların öğle vaktinde veya öğleden sonranın erken saatlerinde, ozon yoğunluğunun en yüksek olduğu zamanlarda heyecanlanmamalı ve çok fazla hareket etmemelidirler, çünkü bu durum çocuklarda solunum yollarının tahrişine yol açabilir. İyi havalarda artan havalandırma yolu ile iç odalara daha fazla ozon girer. Gerçi ozon burada kısa süre içerisinde eriyecektir. Ancak ozon organik bileşenlerle oda içerisindeki malzemelere (örneğin duvar kağıdı ve boya) etki edebilir. Ancak bu odalardaki yapı ve donanım malzemelerine bağlıdır. Örneğin Federal Çevre Dairesi (UBA) ölçümleri göstermiştir ki, bu reaksiyon sonucunda ilave potansiyel sağlığa zararlı maddeler örneğin Formaldehyd açığa çıkarlar. ©Pixelio.de Yüksek ozon yoğunluğunda sabah ve akşam saatlerinde daha fazla havalandırma yapılmalıdır. 71 © Anne Katrin Figge - Fotolia ÇOCUĞU çok güçlü UV IŞINLARINDAN NASIL KORUYABİLİRİM? Yeni doğmuş bebeklerin doğrudan güneş ışınları etkisinden daima korunmaları gereklidir. Genel olarak ışık ve güneş normal ölçülerde alındığında çocuğun sağlıklı gelişmesine olumlu etki etmektedir. Özellikle UV Işınları sınırlı ölçekte vücudumuzda vitamin D oluşumuna katkıda bulunmakta ve özellikle gençlerin kemik yapılarının gelişmesini sağlamaktadır. Bu vitamin D3 sentezi için günde 10 dakika güneş alınması yeterlidir. 72 Aynı zamanda UV Işınları dalga uzunluğu ve yoğunluğa bağlı olarak özellikle göz ve deri için çok sayıda etkide bulunurlar. Aşırı ışına maruz kalındığında UV ışınlarının sonuçları güneş yanığı, göz enfeksiyonları ve değişik derecelerde alerjik belirtilerdir. UV ışınlanmasının uzun vadeli etkileri çeşitli deri kanseri hastalıkları ve göz merceğinin puslanması olabilir. Son on yılda saptanan deri kanseri artışları endişe vericidirler. Deri kanserinin oluşumunda önemli bir faktör genel olarak çocukluk ve gençlikte sık olarak güneş yanıklarına maruz kalmaktır. Buna uygun olarak özellikle yeni doğmuş bebekler (küçük çocuk ve yetişmekte olanlarda dahil) aşağıdaki davranış kurallarına uymalıdırlar: . 1 yaşına kadar olan yeni doğmuş bebekler güneş ışınlarına asla maruz bırakılmamalıdırlar. . Bebek hafif pamuklu elbise giymeli ve bu elbise olanaklar ölçüsünde tüm vücudu, yani aynı zamanda kolları ve bacakları da örtmelidir. . Güneş şapkası veya başlık takılmalıdır! Aynı zamanda yüz, kulaklar ve sırtta kapanmalıdır. . Sabahları saat 11.00 den öğleden sonra saat 15.00’e kadar yoğun güneş etkisinden kaçınılmalıdır. . Çocuklar ve yeni yetişenlerde ışık koruma faktörlü güneş kremi kullanılmalıdır ve dışarı çıkmadan asgari yarım saat önce kalın bir şekilde sürülmelidir. . Küçük çocuklar dâhil 100 % UV korumalı güneş gözlükleri takılmalıdır. . Küçük çocuklar asla solaryuma alınmamalıdırlar; 18 yaş altındaki gençler solaryum kullanamazlar. 73 ELEKTROMANYETİK ALANLAR ZARARLI MIDIRLAR? Ev elektiriği Geçen yüzyılın yetmişli yıllarının sonundan beri düşük frekanslı alanlar (örneğin yüksek gerilim hatlarının) ile az yoğunluk ve kanser hastalıkları arasındaki olası ilişki epidemiyoloji araştırmalarında da incelenmektedir. Yetişkinlerde düşük frekanslı alanlara uzun süreli maruz kalma sonucunda kanser hastalığına yakalanma riskinde herhangi bir artış kanıtlanamamıştır. Ancak durum çocukların kan kanseri hastalığına yakalanması konusunda farklıdır. Bazı epidemiyoloji araştırmalarında uzun süre sınırların belirgin bir şekilde altında kalan miktar manyetik alanlara maruz kalan çocuklarda az fakat önemli ölçüde kan kanseri hastalığına yakalanma riski bulunduğu anlaşılmıştır. Eğer burada neden ilişkisi mevcut ise, en fazla % 1 oranında kan kanserine yakalanma çocuklarda uzun süreli olarak manyetik alanlara maruz kalmaktan kaynaklanmaktadır. Almanya’da meydana gelen yıllık yaklaşık 600 çocuk kan kanseri vakasından en fazla 6 tanesi manyetik alan etkisinden oluşmuştur. Tüm epidemiyoloji araştırmalarında olduğu gibi istatistiki neden-oluşum ilişkisi burada da kanıtlanamamıştır. Kan kanseri veya kan kanseri hücrelerinin gelişmesini düşük frekanslı manyetik alanların sağladığına dair etki mekanizması bulunamamıştır. Genel olarak kan kanserinin çocuklarda oluşum nedenleri belirgin değildir ve bundan dolayı da araştırma değerlendirmelerinde olası risk faktörleri tespit edilememiştir. Ancak bu istatistiki ilişki yeni araştırmalarda da kendisini gösterdiği için, risk ciddiye alınmakta ve önlem alma gereği duyulmaktadır. Aşağıdakiler tavsiye olunur: . Elektrik tesisatı iyice yalıtılmış şekilde sıva altına yerleştirilmelidir . Aletler stand-by modunda bırakılmamalıdırlar (özellikle televizyon ve müzik seti) . Geceleri uyuma alanındaki (örneğin bebek uyarı telefonu ve elektrikli radyo) cihazların konulmaması gerekmektedirkafanın yanına konulmayacaktır. 74 Cep telefonu Genel olarak cep telefonlarının yeni doğan bebekler ve çocuklar için uygun bir oyuncak olmadıkları söylenebilir ve buna zaten uygun olmayan malzeme ve yutulabilecek küçük parçalar engel teşkil ederler. Çocukların cep telefonunun yüksek frekanslı elektromanyetik alanlarına yetişkinlerden daha duyarlı olup olmadıkları sorusu bilimsel olarak henüz aydınlatılmamıştır. Bilimin bugünkü seviyesine göre cep telefonlarının sağlık açısından zarar vermelerinden korkulmamalıdır. Bu durum cep telefonu kullanımında ve cep telefonunun evde bulunan direğine yakın bulunmakta da aynıdır. Koruyucu etkisi olan malzemeler Piyasada düşük frekanslı manyetik alanları, düşük frekanslı elektrikli veya yüksek frekanslı elektromanyetik alanlardan koruyan ürünler (telsiz göndericiler) sunulmaktadır. Bu tip koruma önlemlerinin şüpheli etkilerinden dolayı bunlar Federal Işın Koruma Dairesi (Bfs) açısından önlem olarak tavsiye olunmazlar. İnternette bilgiler Elektromanyetik alanlar www.bfs.de/elektro 75 © Fotolia Bölüm III Çevre ve DoĞurganlik ÇEVREDEKİ ZARARLI MADDELER HAMİLE KALMAYA ETKİLİ OLABİLİR Mİ? Birçok insan farkına varmadan ve istemeden aldıkları çevredeki zararlı maddelerin sağlıklarına olumsuz olarak etki edebileceğinden korkmaktadırlar – özellikle bu durum kadınlar için hamile kalmak ve çocuk sahibi olmak açısından önemlidir. Kan, idrar ve anne sütü içerisinde saptanan bazı zararlı maddeler bazı kimyasalların istenmeyen sonuçlar doğurabileceği konusunda endişe yaratmaktadır. Buna kısırlık, erken doğum, yağların az oluşması hamilelikte tansiyon yüksekliği de dâhildir, aynı şekilde Endometriozis1 ve yumurtalık hastalıkları da bunun içerisindedirler. Bu tip ilişkiler bazı maddeler için kaza veya zehirlenmelerde bulunmuşlardır. Bugün tipik olarak Almanya’da olduğu gibi az etkilenmelerde bu risk azdır ve bundan dolayı da kanıtlanması güçtür. Yasal kurallarla ve tüketici davranışları ile halkın sorunlu maddelere maruz kalması son yıllarda önemli ölçüde gerilemiştir. YERİNE GETİRİLEMEYEN ÇOCUK sahibi olma İSTEĞİNİN OLASI NEDENLERİ NELERDİR? Yerine gelmeyen çocuk arzusu genellikle doğurganlıkla ilgilidir. İstemeden çocuk sahibi olamamak Almanya’da birçok insan için yaşamında ve ilişkisinde büyük sorun yaratmaktadır. Bunlardan bazılarına modern tıp tekniği2 ile hamileliğe yardım edilebilmektedir. Nedenler genellikle her iki tarafta aranır. Bunun sıkça nedeni hormon veya organ arızalarıdır, örneğin bazı kanalların tıkalı olması veya enfeksiyonlar. Taraflar yaşlandıkça hamilelik olasılığı da azalmaktadır. Psikolojik nedenlerde bunu getirebilirler. Ancak nedenlerin tespit edilemediği vakalar az değildir. Yakın geçmişteki birçok araştırma batı sanayi ülkelerindeki sperm kalitesinde 1940’lı yıllardan beri düşmeyi göstermektedir. Almanya’da sperm 1) Rahimin dışında rahim mukozasının genişlemesi örneğin, yumurta kanalı veya bulunduğu bölge 2) Örneğin, In-vitro-Fertilizasyon vasıtasıyla yapay döllenme („Tüple döllenme“) 77 araştırma değerlendirmeleri 1960’ lı yıllardan beri sperm sayısındaki düşüşün istemeden çocuksuz kalmada büyük rolü olduğunu göstermektedir. Güncel olarak Almanya’da genç erkeklerde yapılan bir araştırma sperm yoğunluğunun Avrupa kıyaslamasında en alt kesimde kaldığını göstermektedir. Belli bir sperm yoğunluğunun altında kalınması durumunda bu hamile kalma şansını azaltan bir faktör olmaktadır. Buna neden olarak çevreye belirli kimyasallarla verilen zarar tartışılmakta, özellikle hormon sistemine etki eden maddeler burada ön planda gelmektedirler. Hormon bozukluklarının embriyo ve çocuk gelişmesinde düşük sperm kalitesine ve artan hastalıklara ve erkeklik bölümünün hastalığına yol açabileceğine dair bulgular mevcuttur. Ancak bu tip maddelerin az miktarda çevrede bulunmasının bu tip sağlık sorunlarına yol açıp açamayacağı halen tartışılmaktadır. HORMON AKTİF MADDELER VEYA “ENDOKRİNE DISRUPTOR” NELERDİR? Bazı maddeler kimyasal yapılarından dolayı organizma hormonlarına benzerdirler. Bundan dolayı bunlar bu oranların etkisini sınırlamada veya ortadan kaldırma gücüne sahiptirler, eğer bu maddeler yeterli miktarda alınırlarsa. Organizmada hormonlar küçük miktarlarda da hormon yapısının bozulmasına neden olabilecek kadar etkilidirler. DDT1, dioksin, Bisphenol A veya poli klor Biphenyle (PCB) gibi maddelere bugüne kadar sadece hayvan deneylerinde kanıtlandığı gibi hormon aktivitesi belirlenmektedir. Hayvan deneylerinde bu tip maddelerin etkilerinin birbirlerine ilave edildikleri görülmektedir. Ancak çevrede buluna zararlı maddelerin bizde bulundukları yoğunlukta veya bu maddelerin kombinasyonunun insan hormonlarına nasıl etki ettiği bilinmemektedir. 1) Dichlordiphenyltrichlorethan: Haşarat ilacı 1972’den beri Federal Almanya Cumhuriyeti’nde ve 1989’dan beri yeni Federal Eyaletlerde yasaktır. 78 © Fotolia SENTETİK MADDELERDEN OLUŞAN YUMUŞATICILAR HAMİLELİĞE ELVERİŞLİLİĞİ ETKİLEYEBİLİR Mİ? Phthalate gibi yumuşatıcılar birçok sentetik ve plastik madde ürünlerinin imalatında kullanılmaktadırlar. Plastik madde ürünlerinin birçoğunda, çocuk oyuncağı malzemesi de dahil özellikle PVC kullanılmakta ve bunlar gıda maddeleri ile temas etmektedirler. Bu maddelerin kimyasal olarak PVC içerisinde bağlı olmadıkları için, gaz haline dönüşebilir veya sıvılarla veya yağlarla temasta çözülebilirler. Bunun için örnek kapaklarda bulunan contalardır ve buradan yumuşatıcılar özellikle gıda maddelerine karışabilirler. Çeşitli yumuşatıcılar farklı toksikolojik özelliklere sahiptirler. Bazı Phthalate (DEHP, DBP, BBP1) hayvan deneylerinde toksin etkisi göstermektedirler ve bu durum özellikle üreme organlarına ve araçlarına etki etmektedir. Bundan dolayı yüksek miktarda Phthalate alınmasında bu Tipp etki- 1) Diethylhexylphthalat, Dibutylphthalat, Butylbenzylphthalat: Phthalat bazında bazı önemli yumuşatıcı maddeler. 79 lerin insanlarda da görülebileceğinin dikkate alınması gerekmektedir. Bu belirtilen Phthalate bebek eşyalarında ve üç yaş altındaki çocuk oyuncaklarında kullanılması yasaktır, çünkü bunlar bebekler tarafından ağza alınabilirler ve burada maddeler çözünebilirler. Kozmetik maddelerde de yeniden üretimleri toksin üreten maddelerin kullanılmaması gerekmektedir. Gıda maddeleri ile temas eden ambalaj ve diğer maddelerde Avrupa gıda makamları (EFSA) kısa süre önce toksin verileri bazında günlük alınması tolere edilebilecek Phthalate sınır değerlerini (TDI) belirlemiştir. Bu değerlendirmeler Almanya dada Phthalate kullanımı sınırlarının temelini oluşturmaktadırlar. Federal Risk Değerlendirme Enstitüsünün (BfR) sentetik tavsiyeleri sonrasında Phthalate’in yağlı gıda maddelerinde ambalaj malzemesi olarak kullanılması uygun değildir. Çeşitli Avrupa ülkelerinde yapılan araştırmalar yetişkin bir kişinin tahmin edilen günlük aldığı Phthalate miktarının EFSA tarafından belirlenen TDI değerlerinin önemli ölçüde altında kaldığını göstermektedir. Ancak bu durum çocuklar için her zaman geçerli değildir: Küçük çocukların bir kısmı tolerans sınırları içerisindeki Phthalate miktarını almakta hatta bunu aşmaktadırlar. Bunun nedeni içerisinde Phthalate bulunan gıda maddelerinin (örneğin DEHP) düzenli olarak alınması (örneğin bazı nebati yağlar veya Twist-off kapaklı kavanozlardan kullanılan soslar) olabilir. Bundan dolayı bu tip gıda maddeleri veya ambalajı içerisindeki Phthalate konsantrasyonunu azaltmak için ilave önlemlerin alınması gerekmektedir. Kısa süre önce gıda maddeleri ile temas eden malzemeler içerisinde Phthalate kullanılmasını önemli ölçüde sınırlayan bir AB – yönergesi yayınlanmıştır. Buna ilaveten son üç yıl içerisinde incelenen tüm anne sütü örneklerinde sağlıkla ilgili DEHP konsantrasyonu bulunmamış olması yeni doğmuş çocukların emzirilmesinin sakıncalı olmaması açısından rahatlatıcıdır. ÇEVREYE ZARARLI BAZI MADDELER CİNSİYET DAĞILIMINDA ETKEN OLABİLİRLER Mİ? DAHA FAZLA KIZ ÇOCUĞU MU OLUYOR? Yeni doğan bebeklerde cinsiyet dağılımı dikkat çekici şekilde dünya çapında sabittir. Bu oran ortalama olarak 106 erkek çocuğun dünyaya gelmesine karşılık 100 kız çocuğunun dünyaya gelmesidir. Kız veya erkek çocuğun dünyaya gelecek olması genel olarak tesadüflere bağlıdır. Birisinin veya ötekinin olması olasılığı hamileliğin gerçekleştiği andaki kişilerin hormonları ile ilişkili olabilir. 1976 yılında Seveso’da meydana 80 ©Pixelio.de gelen Dioksin felaketi sonrasında fazla miktarda dioksine maruz kalmış olan genç anneler cinsiyet hormonlarında değişmiş konsantrasyonlar göstermişler ve izafi olarak daha fazla kız çocuğu doğurmuşlardır. Kadın cinsiyeti lehine benzer sapmalar babanın yüksek oranda bitki koruma maddesi Vinclozolin (erkek hormonuna karşı bir hormon olarak etki etmektedir) veya klor organik bitki koruma maddesi etkisinde kalmış olmaları durumunda ortaya çıkmaktadır. Ancak bu tip bağlantılar sadece kazalarda olduğu gibi yüksek dozajlara maruz kalınması durumunda görülmektedirler. Federal İstatistik Dairesi’nin 1946 ile 2006 arasında yapmış olduğu araştırma erkek – kız oranında Almanya’da kızların lehine hafif bir kayma olduğunu göstermektedir (1,080 – 1,050). Belirli kimyasalların yanı sıra ekonomik, sağlık veya kişisel koşullar gibi dış etkenlerin de cinsiyet dağılımda etken oldukları tahmin edilmektedir. 81 © Fotolia TAŞINABİLİR TELSİZ ALANLARI KISIRLIĞA NEDEN OLUR MU? Daha 80’li yıllardan beri bilimsel araştırmalar elektromanyetik alanların yüksek frekans alanlarında erkek kısırlığı ile ilgisi olup olmadığı araştırılmıştır. Genel olarak burada çeşitli kaynakların yüksek frekanslı elektromanyetik alanlarının (örneğin radar, telsiz vs. gibi) erkek cinsel organlarına sadece termik yani ısı verici etkileri olduğu kanıtlanmıştır. Sınır altında ve sadece termik etkinin kısırlığa neden olması söylenemez. 82 Yeni komünikasyon teknolojilerinin kullanımı ile örneğin WLAN mobil göndericilerin karın altına yerleştirilmeleri beklenmelidir (örneğin Laptop dizlere). Beklenen özel sorulmama (SAR) bu dokularda risk değerlendirecek veriler bırakmamaktadır. Bundan dolayı Alman Mobil Telsiz Araştırma Programı (DMF) bununla ilgili araştırma projeleri yapmıştır. Sonuçların ulusal ve uluslararası bilim seviyesine göre değerlendirilmesi büyük olasılıkla 2008 yılında DMF sonunda olacaktır. İnternette bilgiler Alman piyasasındaki güncel cep telefonu modellerinin SAR değerleri: www.bfs.de/elektro/oekolabel.html Alman Mobil Telsiz Araştırma Programı (DMF) www.emf-forschungsprogramm.de 83 Daha fazla bİlgİ nerede bulunabİlİr? Aktionsprogramm Umwelt und Gesundheit (APUG) Bundesarbeitsgemeinschaft Mehr Sicherheit für Kinder e. V. – (Kontaktadresse) Geschäftsstelle Umweltbundesamt, Fachgebiet II 1.1 Corrensplatz 1 14195 Berlin Fon: 030 8903 1105 Fax: 030 8903 1830 E-mail: apug@uba.de Internet: www.apug.de Heilsbachstr. 13 53123 Bonn Fon: 0228 68 83 4-0 Fax: 0228 68 83 4-88 E-Mail: info@kindersicherheit.de Internet: www.kindersicherheit.de Umweltbundesamt (UBA) Wörlitzer Platz 1 06844 Dessau Fon: 0340 2103-0 Fax: 0340 2104-2285 E-Mail: info@umweltbundesamt.de Internet: www.umweltbundesamt.de Bundesamt für Strahlenschutz (BfS) Willy-Brandt-Straße 5 38226 Salzgitter Fon: 01888 333-0 Fax: 01888 333-1885 E-Mail: info@bfs.de Internet: www.bfs.de Bundesamt für Verbraucherschutz und Lebensmittelsicherheit (BVL) BVL Bonn Rochusstraße 65 53123 Bonn Fon: 02 28 61 98-0 Fax: 02 28 61 98-120 E-Mail: poststelle@bvl.bund.de Internet: www.bvl.bund.de Bundesinstitut für Risikobewertung (BfR) Thielallee 88–92 14195 Berlin Fon: 01888 412-4300 Fax: 01888 412-4970 E-Mail: pressestelle@bfr.bund.de Internet: www.bfr.bund.de Bundeszentrale für gesundheitliche Aufklärung (BZgA) Ostmerheimer Str. 220 51109 Köln Fon: 0221 8992-0 Fax: 0221 8992-300 eMail: poststelle@bzga.de Internet: www.bzga.de Nationale Stillkommission am BfR Internet: www.bfr.bund.de/cd/2404 Robert-Koch-Institut (RKI) Nordufer 20 13353 Berlin Fon: 030 18754-0 Fax: 030 18754-2328 E-Mail: presse@rki.de Internet: www.rki.de 85 © Pixelio.de BU KİTABIN YAYINLANMASINDA KATKIDA BULUNANLAR … Dr. Wolfgang Babisch Reinhard Mann Umweltbundesamt Bundeszentrale für gesundheitliche Aufklärung Dr. Cornelia Baldermann Bundesamt für Strahlenschutz Dr. Hermann Dieter Dr. Heinz-Jörn Moriske Umweltbundesamt Umweltbundesamt Ursula Münstermann Anette Engelmeyer Bundeszentrale für gesundheitliche Aufklärung Umweltbundesamt Dr. Norbert Englert Umweltbundesamt Anke Erath Bundeszentrale für gesundheitliche Aufklärung Dr. Andreas Gies Umweltbundesamt Dr. Franziska Goetze Bundesamt für Strahlenschutz Dr. Rolf F. Hertel Bundesinstitut für Risikobewertung Helmut Jahraus Bundesamt für Strahlenschutz Dr. Heidrun Kahl Robert Koch-Institut Dr. Monika von dem Knesebeck Dr. Karla Pfaff Bundesinstitut für Risikobewertung Prof. Dr. Thomas Platzek Bundesinstitut für Risikobewertung Dr. Thomas Rapp Umweltbundesamt PD Dr. Martin Schlaud Robert Koch-Institut Dr. Hedi Schreiber Umweltbundesamt Dr. Martin Steiner Bundesamt für Strahlenschutz Dr. Wolfgang Straff Umweltbundesamt Dr. Bärbel Vieth Bundesinstitut für Risikobewertung PD Dr. Detlef Wölfle Bundeszentrale für gesundheitliche Aufklärung Bundesinstitut für Risikobewertung Dr. Marike Kolossa-Gehring Dr. Ute Wolf Umweltbundesamt Robert Koch-Institut PD Dr. Dr. Andreas Luch Bundesinstitut für Risikobewertung 87 © Pixelio.de EK ALMANYA’DAKİ ZEHİR BİLGİLENDİRME MERKEZLERİNİN LİSTESİ Yer Ort Kuruluş Einrichtung Ön numara Vorwahl Telefon numarası Telefon-Nr. Berlin Giftnotruf Berlin 030 1 92 40 Bonn Informationszentrale gegen Vergiftungen des Landes Nordrhein-Westfalen Zentrum für Kinderheilkunde 0228 1 92 40 Erfurt Gemeinsames Giftinformationszentrum Mecklenburg-Vorpommern, Sachsen, Sachsen-Anhalt, Thüringen 0361 730 730 Freiburg Vergiftungs-Informations-Zentrale Universitätskinderklinik 0 76 1 1 92 40 Göttingen Giftinformationszentrum Nord der Länder Bremen, Hamburg, Niedersachsen, Schleswig-Holstein; Universitätsklinikum, Göttingen 0551 1 92 40 Homburg/Saar Informations- und Behandlungszentrum für Vergiftungen; Universitätskliniken für Kinder- und Jugendmedizin 06841 1 92 40 Mainz Beratungsstelle bei Vergiftungen der Länder Rheinland-Pfalz und Hessen; Universität Mainz 06131 1 92 40 München Giftnotruf München Toxikologische Abteilung der II. Medizinischen Klinik 089 1 92 40 Nürnberg Giftinformationszentrale Nürnberg; II. Medizinische Klinik Klinikum Nürnberg 0911 3 982 451 Başka sorulanız var mı? Çevre ve çocuklarınınızın sağlığı ile ilgili ve bu kitapçıkta cevabı olmayan başka sorularınız var mı? Ya da öneri ve tenkiktleriniz var mı? Lütfen bu konularda bize bilgi veriniz. Bu şekilde bu kitapçığın ve diğer yayğnlarğn daha yararlğ duruma getrelim. Bu kitapçıkta bulunan adresler vasıtasıyla irtibata geçin. 89 © Fotolia BÖLÜM IV SaĞlik Gesundheit Kadin Doktorunda – Beim Frauenarzt Hasta – Patient / Arzt – Doktor Çocuk Doktorunda – Beim Kinderarzt Hasta – Patient / Arzt – Doktor Hastanede – Im Krankenhaus Hasta – Patient / Arzt – Doktor Eczanede – In Der Apotheke Kadın Doktorunda Beim Frauenarzt Hasta - Patient Sol/Sağ göğsümde düğüm tespit ettim. Ich habe einen Knoten in meiner linken/rechten Brust getastet. Göğüslerimin mamografisini (röntgenini) çektirmek istiyorum. Ich möchte eine Mammografie (Röntgen Untersuchung der Brust) durchführen lassen. Mammografi (Screening) hastalık kasası tarafından kaç defa ödenir? Wie oft wird eine Mammografie (Screening) von der Krankenkasse bezahlt? Bende göğüs kanseri var mı? Habe ich Brustkrebs? Koltuğumun altında düğüm tespit ettim. In meiner Achselhöhle habe ich einen Knoten ertaset. Düğümün ameliyat edilmesi gerekir mi? Muss der Knoten operiert werden? En iyi şekilde nerede ameliyat olabilirim? Wo kann ich mich am besten operieren lassen? Hangi hastaneyi tavsiye edersiniz? Welches Krankenhaus empfehlen Sie? Göğsümde kızarıklıklar dikkatimi çekti. Ich habe Rötungen an meiner Brust bemerkt. Göğsümün çektiği dikkatimi çekti. Ich habe Einziehungen an meiner Brust bemerkt. Adet görmeye başlamadan önce göğüslerim çok ağrıyor. Vor meiner Monatsblutung schmerzen meine Brüste sehr. Ateş basıyor/Ter basıyor/... Ich habe Hitzewallungen/Schwitzen. Huzursuz oluyorum/uykusuzluk çekiyorum/... Ich habe Unruhe/Schlaflosigkeit/... ... günden/haftadan beri adet görmüyorum. Ich bekomme seit ... Tagen/Wochen meine Periode nicht mehr. Hormon almam gerekiyor mu? Muss ich Hormone einnehmen? Adet kesilme yılları için başka tedavi şekli var mı? Gibt es andere Möglichkeiten für die Behandlung von Wechseljahrbeschwerden? Hormonların ne gibi yan tesirleri var? Welche Nebenwirkungen haben Hormone? Hamile kalabilir miyim? Kann ich schwanger werden? Korunmaya devam etmem gerekir mi? Muss ich noch verhüten? Vajinam (Kadınlık uzuvum) çok kuru ve hassas. Meine Scheide ist sehr trocken und empfindlich. Cinsel ilişkide yanıyor ve acıyor. Sie brennt und schmerzt beim Geschlechtsverkehr. Sık sık tuvalete gitmem gerekiyor ve idrar yaparken yanma oluyor. Ich muss sehr oft zur Toilette gehen und habe Brennen beim Wasserlassen. Sidik torbasının/Ana rahminin/ Bağırsağın sarkması ameliyat edilebilir mi/edilmeli mi? Kann/Muss die Senkung von der Blase/derGebärmutter/ dem Darm operiert werden? 91 92 © Fotolia Sarkmanın başka tedavi şekli var mı? Gibt es andere Möglichkeiten der Behandlung der Senkung? Sağ/Sol böbrek kısmında ağrı var. Ich habe Schmerzen in der rechten/linken Nierengegend. Karnımın alt orta kısmı (kramp şeklinde) ağrıyor. Ich habe (krampfartige) Schmerzen im mittleren Unterbauch. Tenasül organlarımın etrafında yanma/kaşınma/... var. Ich habe Brennen/Jucken/... im Bereich der Genitalien. Akıntı sarımtırak/ yeşilimsi/ kırmızımsı/... Ich habe gelblichen/grünlichen/ rötlichen/... Ausfluss. Adet görmeye başlamadan önce daima karnımın alt kısmında çok rahatsızlık oluyor. Ich habe vor meiner Periode immer starke Beschwerden im Unterbauch. Korunmak istiyorum. Ich würde gerne verhüten. Korunma metotları nelerdir? Welche Verhütungsmethoden gibt es? Kısırlaştırılmak istiyorum. Ich möchte sterilisiert werden. Ne gibi olanaklar var? Welche Möglichkeiten gibt es? Kısırlaştırılma erkeklerde nasıl uygulanıyor? Wie wird die Sterilisation bei Männern durchgeführt? Kısırlık tedavisi cinsel ilişkileri olumsuz etkiler mi? Hat die Sterilisation negative Auswirkungen auf die Sexualität? Son zamanlarda kollarımda/ bacaklarımda yoğun tüylenme oluyor. In letzter Zeit habe ich zunehmende Behaarung an den Armen/Beinen emerkt. Son zamanlarda yüzümde/ karnımda/göğüslerimde yoğun tüylenme oluyor. In letzter Zeit habe ich zunehmende Behaarung im Gesicht/am Bauch auf der Brust bemerkt. Cinsel ilişkiye girme isteğim olmuyor. Ich habe keine Lust auf Sexualverkehr. Cinsel ilişkideyken acı hissediyorum. Ich habe Schmerzen beim Geschlechtsverkehr. ... günden beri karnımın sağ alt kısmında/sol alt kısmında ağrı var. Seit ... Tagen habe ich Schmerzen im rechten Unterbauch/ im linken Unterbauch. Adet kanamam gecikti. Meine Regel ist überfällig. Ben hamile miyim? Bin ich schwanger? Kan/İdrar/Doku parça (ifrazat)/... muayene sonuçlarını ne zaman alabilirim? Wann erfahre ich das Ergebnis meiner Blutwerte/Urinprobe/ meines Abstriches? ... için hastalık kasası masrafları üstlenir mi? Übernimmt die Krankenkasse die Kosten für ...? Ben hamileyim. Ich bin schwanger. Ben kaç haftalık hamileyim? In der wievielten Schwangerschaftswoche bin ich? Hamilelik süresinde nelere dikkat etmem gerekiyor? Was muss ich während der Schwangerschaft beachten? 93 Akraba evliliği yaptık. Wir sind eine Verwandtenehe. Bu tehlikeli midir? Ist das gefährlich? Annelik karnemi ne zaman alabilirim? Wann bekomme ich den Mutterpass? Bu hamilelik tehlikeli bir hamilelik midir? Ist diese Schwangerschaft eine Risikoschwangerschaft? Çocuğumu normal olarak doğurabilir miyim? Kann ich mein Kind normal entbinden? Sezaryen çok tehlikeli mi? Ist ein Kaiserschnitt sehr gefährlich? Sezaryenle doğum yapmak istiyorum. Ich möchte gerne per Kaiserschnitt entbunden werden. Çocuğu doğurmak istemiyorum. Ich möchte dieses Kind nicht bekommen. Ne yapmam gerekiyor? Was kann ich tun? Sancılarım var. Ich habe Wehen. Rahim ağzı açılmış mı? Ist der Muttermund geöffnet? Cenin suyu aktı mı? Ist Fruchtwasser abgegangen? Çocuğum erken mi doğacak? Wird mein Kind zu früh geboren? Çocuğumun kilosu ve boyu ne kadar? Wie schwer und wie groß ist mein Kind? Çocuğum sağlıklı mı? Ist mein Kind gesund? 94 Çocuğun kalp atışları tespit ediliyor mu? Sind die Herzschläge des Kindes festzustellen? Çocuğum sakat mı? Ist mein Kind behindert? Doğum yaparken acıya (ağrıya) karşı neler yapılıyor? Was wird während der Geburt gegen Schmerzen getan? Erkek çocuğu mu, kız çocuğu mu? Ist es ein Junge oder ein Mädchen? Ameliyat tehlikeli mi? Ist die Operation gefährlich? Hemen mi ameliyat olmam gerekir? Muss ich sofort operiert werden? Hangi hastanede ameliyat olabilirim? In welchem Krankenhaus kann ich mich operieren lassen? Ameliyat konusunda düşünmem gerekiyor. Ich möchte mir die Operation noch überlegen. Bende kanser var mı? Habe ich Krebs? Hastanede ne kadar kalmam gerekir? Wie lange muss ich im Krankenhaus bleiben? Ameliyattan sonra ne kadar süre çalışmamam gerekir? Wie lange nach der Operation darf ich nicht arbeiten? Beni kim raporlu yazacak? Wer schreibt mich krank? Çocuklarım için eve yardımcı alabilir miyim? Kann ich eine Haushaltshilfe für meine Kinder bekommen? Yumurtalar da mı alınacak? Müssen die Eierstöcke auch entfernt werden? Ameliyattan sonra cinsel ilişkide bulunabilir miyim? Kann ich nach der Operation noch Geschlechtsverkehr haben? Ameliyattan sonra nelere dikkat etmem gerekir? Was muss ich nach der Operation beachten? Ne kadar sıklıkta muayene olmam gerekir? Wie oft muss ich untersucht werden? İyileşme şansı ne kadar? Wie sind die Heilungschancen? Günlük yaşamımda nelere dikkat etmem gerekir? Worauf muss ich im alltäglichen Leben achten? Neleri değiştirmem gerekir? Was sollte ich ändern? Kemoterapi yapılırken saçlarımı kaybedecek miyim? Werde ich unter der Chemotherapie meine Haare verlieren? Diğer yan tesirleri nasıl? Wie sind die anderen Nebenwirkungen? Arzt - Doktor Kommt aus den Brustwarzen Flüssigkeit? Göğüs uçlarından sıvı akıyor mu? Welche Farbe hat die Flüssigkeit? Sıvı hangi renktedir? Blutig/Grünlich/Weißlich? Kanlı/Yeşilimsi/Beyazımsı mı? Gibt es in Ihrer Familie Brustkrebs? Z.B. bei der Mutter/ Großmutter/ Schwester/...? Ailenizde göğüs kanseri olan var mı? Örneğin, anne/ büyükanne/kız kardeş/...? Verlieren Sie beim Lachen/ Husten/Treppensteigen/... manchmal Urin? Gülerken/Öksürürken/ Merdiven çıkarken /... bazen idrar kaybediyor musunuz? Machen Sie Beckenbodengymnastik? Leğen kemiği jimnastiği yapıyor musunuz? Müssen Sie nachts aufstehen? Geceleri kalkmanız gerekiyor mu? Wie oft? Kaç defa? Haben Sie Blut im Urin? İdrarınızda kan var mı? Haben Sie Schmerzen in den Leisten? Kasıklarınızda ağrı var mı? Hat Ihr Mann/Partner auch Brennen und Jucken? Kocanızda/Eşinizde de yanma ve kaşınma var mı? Haben Sie Antibiotika genommen? Antibiyotik aldınız mı? Sind Sie zuckerkrank? Şeker hastası mısınız? Sancılar hangi sıklıkta oluyor? In welchen Abständen kommen die Wehen? Haben Sie diese Beschwerden öfter? Bu rahatsızlığınız sık sık tekrarlıyor mu? Haben Sie Ausfluss aus der Scheide? Vajinanızda (Kadınlık uzvunuzda) akıntı var mı? Welche/-n Farbe/Geruch hat der Ausfluss? Akıntının rengi/kokusu nedir? Bitte, machen Sie Ihren Unterkörper/Oberkörper frei. Lütfen, vücudunuzun alt kısmını/üst kısmını açın. Wann hatten Sie Ihre letzte Krebsvorsorge? Son olarak kansere karşı önlem muayenesini ne zaman oldunuz? Nehmen Sie die Antibabypille? Doğum kontrol hapı alıyor musunuz? Möchten Sie zur Empfängnisverhütung die Pille/Spirale/Drei-Monatsspritze? Doğum kontrolü için doğum kontrol hapı mı/Spiral mı/üç aylık iğne mi istiyorsunuz? 95 Haben Sie Ihre Periode regelmäßig? Adet görmeniz düzenli mi? Haben Sie Zwischenblutungen? Ara kanamalarınız oluyor mu? Haben Sie Blutungen beim Geschlechtsverkehr? Cinsel ilişki yaparken kanama oluyor mu? Wann war der erste Tag Ihrer letzten Regel? Son adet kanamanızın ilk günü ne zamandı? Haben Sie schon einen Schwangerschaftstest machen lassen? Hamilelik testi yaptırdınız mı? Haben Sie erhöhten Blutdruck/Zucker/... in der Schwangerschaft? Hamilelikte yüksek tansiyonunuz/ şekeriniz/... var mı? Ist Fruchtwasser abgegangen? Cenin suyu aktı mı? Ihre Gebärmutter ist stark vergrößert. Rahminiz çok büyümüş. Ihre Gebärmutter muss operiert werden. Rahminizden ameliyat olmanız gerekiyor. Sie haben Krebs am Eierstock/an der Gebärmutter/in der Brust/... Yumurtalıklarınızda/ Rahminizde/Göğsünüzde/... kanser var. Sie müssen operiert werden. Ameliyat olmanız gerekiyor. Sie müssen eine Chemotherapie bekommen. Kemoterapi tedavisi görmeniz gerekiyor. Sie müssen bestrahlt werden. Işın tedavisi görmeniz gerekiyor. 96 Sie müssen unbedingt regelmäßig zur Nachsorgeuntersuchung kommen. Düzenli olarak kontrol muayenesine gelmeniz gerekiyor. Die Ergebnisse/... liegen vor/nicht vor. Sonuçlar/... hazır/hazır değil. Çocuk Doktorunda Beim Kinderarzt Hasta - Patient Çocuğumu muayene (önlem muayenesi) etirmek istiyorum. Ich möchte mein Kind untersuchen (Vorsorgeuntersuchung) lassen. Çocuğumu ... karşı aşı yaptırmam gerekiyor. Ich möchte mein Kind gegen ... impfen lassen. ... karşı aşıyı yeniletmem gerekiyor. Ich möchte die Impfung gegen ... auffrischen lassen. Çocuğum ... yaşında (ay/yıl) yaşında. Mein Kind ist ... alt (Monate/Jahre). Hangi aşılar gerekiyor? Welche Impfungen sind nötig? Çocuğumu anaokulu/okul muayenesi için getirdim. Ich habe mein Kind zur Kindergartenuntersuchung/ Schuluntersuchung mitgebracht. Çocuğumu gençlik muayenesi için getirdim. Ich habe mein Kind zur Jugenduntersuchung mitgebracht. Çocuğum emeklemiyor/… Mein Kind krabbelt/… nicht. Çocuğum hala yürümüyor. Mein Kind läuft noch nicht. Çocuğum konuşmuyor. Mein Kind spricht nicht. © Robert Kneschke - Fotolia Çocuğumun ne zaman iki kelimeli cümle konuşması gerekiyor? Wann sollte mein Kind Zweiwortsätze sprechen? Çocuğum basit emirleri anlamıyor. Mein Kind versteht einfache Anweisungen nicht. Çocuğumun başı ağrıyor/... Mein Kind hat Kopfschmerzen/... Çocuğumun ... günden beri ... derece ateşi var. Mein Kind hat seit ... Tagen ... Grad Fieber. Çocuğum ... günden beri ishal. Mein Kind hat Durchfall seit ... Tagen. Çocuğum ... günden beri ishal ve kusuyor. Mein Kind hat seit ... Tagen Durchfall und erbrechen. Çocuğum ... günden beri nefes alıp vermekte güçlük çekiyor. Mein Kind hat seit ... Tagen Schwierigkeiten bei der Atmung. Çocuğum ... günden beri yemek yemek/içmek istemiyor. Mein Kind will seit ... Tagen nicht essen/trinken. ... günden beri çocuğumun karnı ağrıyor. Mein Kind hat seit ... Tagen Bauchschmerzen . Bebeğim ... saatten/ günden beri ağlıyor ve sakinleşmiyor. Mein Säugling weint seit ... Stunden/Tage/-n und lässt sich nicht beruhigen. Bebeğim dakikalarca kol ve bacaklarını çekiyor. Mein Säugling zuckt minutenlang mit den Armen und Beinen. 97 Bebeğim ... günden beri içmek istemiyor. Mein Säugling will seit ... Tagen nicht trinken. Bebeğim ... günden beri tükürüyor ve kusuyor. Mein Säugling spuckt/ erbricht seit ... Tagen. Bebeğim/Çocuğum kendisiyle konuştuğum zaman gereken tepkiyi göstermiyor. Mein Säugling/Kind reagiert nicht richtig, wenn ich mit ihm rede. Bebeğim/Çocuğum zor nefes alıyor. Mein Säugling/Kind bekommt schlecht Luft. Bebeğimin/Çocuğumun cildinde ... saatten beri dikkat çekici lekeler var. Mein Säugling/Kind hat seit ... Stunden merkwürdige Flecken auf der Haut. Bebeğimde/Çocuğumda ... günden beri görülecek kadar şişkinlikler var. Mein Säugling/Kind hat seit ... Tagen eine sichtbare Schwellung. Bebeğim/Çocuğum ... günden beri sağ/sol bacağını dinlendiriyor. Mein Säugling/Kind schont seit ... Tagen das rechte/linke Bein. Bebeğim/Çocuğum ... günden beri sağ/sol kolunu dinlendiriyor. Mein Säugling/Kind schont seit ... Tagen den rechten/linken Arm. Bebeğim/Çocuğum ... günden beri öksürüyor. Mein Säugling/Kind hustet seit ... Tagen. Bebeğim/Çocuğum öksürük tutmasından sonra kusuyor. Mein Säugling/Kind erbricht nach einem Hustenanfall. 98 Çocuğum düştü/kafasının üzerine düştü. Mein Kind ist hingefallen/ auf den Kopf gefallen. Çocuğum hemen ağladı/kustu. Es hat sofort geweint/gebrochen. Çocuğum baş ağrısından şikayetçi. Es klagt über Kopfschmerzen. Ailemde alerji var. In der Familie gibt es Allergien. Çocuğumun alerjisi var mı? Hat mein Kind eine Allergie? Test yapabilir misiniz? Können Sie einen Test machen? Arzt - Doktor Wie war der Schwangerschaftsverlauf? Hamilelik süreciniz nasıl geçti? Ist ihr Kind zum Termin (nach 40 Wochen) oder zu früh geboren? Çocuğunuz vaktinde mi (40 hafta sonra) yoksa erken mi doğdu? Hatten Sie einen Kaiserschnitt? Sezeryanla mı doğum yaptınız? War die Geburt komplikationslos? Doğum sorunsuz muydu? Bringen Sie den Impfpass/ das Vorsorgeheft mit. Aşı karnesini/Muayene defterini getirin. Ihr Kind muss geimpft werden. Çocuğunuzun aşı olması gerekiyor. Ihr Kind muss in ... Tagen/Wochen/ Monaten nochmals geimpft werden. Çocuğunuzun aşısı ... gün/hafta/ay sonra tekrar edilmesi gerekiyor. Ihr Kind kann leichtes Fieber nach der Impfung bekommen. Aşıdan sonra çocuğunuzda hafif ateş olabilir. Hat Ihr Kind Fieber? Çocuğunuzun ateşi var mı? Hat Ihr Kind Kopfschmerzen/...? Çocuğunuzun başı/... ağrıyor mu? Hat Ihr Kind Erbrechen/ Durchfall/...? Çocuğunuz kusuyor mu/ishal mı/...? Ihr Kind hat einen Infekt. Çocuğunuzda enfeksiyon (bulaşıcı hastalık) var. Ihr Kind braucht Bettruhe. Çocuğunuzun yatak istirahatına ihtiyacı var. Die Krankheit ist ansteckend/ nicht ansteckend. Hastalık bulaşıcı/bulaşıcı değil. Ihr Kind darf ... Tage den Kindergarten/die Schule nicht besuchen. Çocuğunuz ... gün anaokuluna/ okula gidemez. Kommen Sie in ... Tagen wieder. ... gün sonra tekrar gelin. Wann hat Ihr Kind sich das erste Mal gedreht? Çocuğunuz ilk defa ne zaman dönmeye başladı? Wann ist Ihr Kind gekrabbelt? Çocuğunuz ne zaman emeklemeye başladı? Wann ist Ihr Kind gelaufen? Çocuğunuz ne zaman yürümeye başladı? Wann hat Ihr Kind Zweiwortsätze gesprochen? Çocuğunuz ne zaman iki kelimeli cümle konuştu? Befolgt Ihr Kind einfache Anweisungen? Çocuğunuz emirlere uyuyor mu? Geht Ihr Kind die Treppen im Wechselschritt hinauf? Çocuğunuz merdivenleri düzenli çıkıyor mu? Kann Ihr Kind alleine schaukeln? Çocuğunuz salıncakta kendisi sallanabiliyor mu? Seit wann malt Ihr Kind? Çocuğunuz ne zamandan beri resim yapıyor? Es ist eine Kinderkrankheit. Çocuk hastalığıdır. Ihr Kind ist nicht altersgemäß entwickelt. Çocuğunuz yaşına göre gelişme göstermiyor. Ihr Kind muss durch Logopädie/... gefördert werden. Çocuğunuzun Logopedi (konuşma bozukluğu tedavisi)/... ile teşvik edilmesi gerekiyor. Ist Ihr Kind hingefallen? Çocuğunuz düştü mü? Ist Ihr Kind auf den Kopf gefallen? Çocuğunuz başının üzerine mi düştü? Hat Ihr Kind sofort geweint? Çocuğunuz hemen ağladı mı? Hat Ihr Kind erbrochen? Çocuğunuz kustu mu? Klagt Ihr Kind über Kopfschmerzen? Çocuğunuz baş ağrısından şikayetçi mi? Kann Ihr Kind sich an den Sturz erinnern (ab 6 Jahre)? Çocuğunuz düştüğünü hatırlıyor mu (6 yaşından itibaren)? Haben noch andere Mitglieder in ihrer Familie diese Symptome? Diğer aile fertlerinde de aynı belirtiler var mı? Ihr Kind muss im Krankenhaus behandelt werden. Çocuğunuzun hastanede tedavi edilmesi gerekiyor. Gibt es Allergien in Ihrer Familie? Ailenizde alerji var mı? Hat jemand der Eltern Neurodermitis, Asthma oder Heuschnupfen? Ebeveynlerde nörodermit (cilt hastalığı), asma veya bahar nezlesi var mı? Trägt einer der Eltern eine Brille? Ebeveynlerin biri gözlük kullanıyor mu? 99 © Fotolia Gibt es in der Familie Mittelmeeranämien? Ailede Akdeniz anemisi (kansızlık) var mı? Sind die Eltern verwandt (Cousin/Cousine)? Ebeveynler arkraba mı (kuzen)? Hastanede Im Krankenhaus Hasta - Patient Lütfen, aileme/... haber verin. Verständigen Sie bitte meine Familie/... Adı ve adresi buradadır. Hier sind Name und Adresse. 100 Lütfen, bana ağrı kesici hap/ uyku hapı/... verin. Geben Sie mir bitte eine Schmerztablette/Schlaftablette/... Hemşire hanım, lütfen, bana yardım edin. Schwester, bitte, helfen Sie mir. Doktor viziteye ne zaman gelir? Wann kommt der Arzt zur Visite? Ne zaman yiyebilirim/içebilirim/...? Wann darf ich wieder essen/ trinken/...? Ne zaman kalkabilirim/ dışarı çıkabilirim/...? Wann darf ich wieder aufstehen/ ausgehen/...? Ne zaman ameliyat olacağım? Wann werde ich operiert? Kendimi kötü hissediyorum. Ich fühle mich schlecht. Lütfen, doktora haber verin. Verständigen Sie bitte den Arzt. Doktor ile konuşmak istiyorum. Ich möchte mit dem Arzt sprechen. Burada ne kadar kalmam gerekiyor? Wie lange muss ich hier bleiben? Teşhis nedir? Wie lautet die Diagnose? Ne zaman taburcu olacağım? Wann werde ich entlassen? Lütfen, teşhisi ve hastanede kaldığım günleri belirten bir belge verin. Geben Sie mir bitte eine Bescheinigung über die Diagnose und Dauer des Krankenhausaufenthaltes. Arzt - Doktor Sie müssen im Krankenhaus weiterbehandelt werden. Hastanede tedavi edilmeniz gerekiyor. Geben Sie mir bitte Ihre Einweisung/Unterlagen/ Versichertenkarte. Havalenizi/Evraklarınızı/ Sigorta kartınızı verin, lütfen. Es müssen erst noch einige Untersuchungen gemacht werden. Bazı muayenelerin yapılması gerekiyor. Sie müssen zum EKG/zum Röntgen/zur Blutabnahme. EKG/Röntgen/Kan vermeniz gerekiyor. Sie werden morgen/... operiert. Siz yarın/... ameliyat edileceksiniz. Der Narkosearzt/Arzt/... wird noch mit Ihnen sprechen. Narkoz doktoru/Doktor/... sizinle konuşacak. Sie dürfen bis ... essen/trinken. ... ya kadar yiyebilirsiniz/içebilirsiniz. Danach dürfen Sie nichts essen und trinken. Daha sonra bir şey yiyemez ve içemezsiniz. Der Eingriff ist Routine/eine große/kleine Operation. Müdahale rutindir/büyük/ küçük bir ameliyattır. Sie bekommen einen Zugang/ Katheter gelegt. Size sonda/... takılacak. Sie müssen diese Sachen anziehen. Bu şeyleri giymeniz gerekiyor. Nach der Operation werden Sie auf der Intensivstation aufwachen. Ameliyattan sonra yoğun bakım bölümünde uyandırılacaksınız. Sie müssen aufstehen. Kalkmanız gerekiyor. Sie bekommen eine Infusion/ Spritze/Tablette/... Size serum/iğne/hap/... verilecek. Die Wunde/... heilt gut/nicht gut. Yara/... iyileşiyor/iyileşmiyor. Der Verband/Das Pflaster kann jetzt entfernt werden. Sargı/Flaster şimdi alınabilir. Sie werden heute/morgen entlassen. Siz bugün/yarın taburcu edileceksiniz. Die Medikamente für die nächsten ... Tage bekommen Sie mit. Size gelecek ... gün için ilaçlar verilecek. Mit dem Bericht gehen Sie bitte zu Ihrem weiterbehandelnden Arzt. Lütfen, bu rapor ile sizi tedavi eden doktora gidin. 101 Eczanede In der Apotheke En yakın eczane nerededir? Wo ist die nächste Apotheke? Nöbetçi (Gece nöbeti) eczane hangisi? Welche Apotheke hat Notdienst (Nachtdienst)? Bir reçetem var. Ich habe ein Rezept. Bu ilacı bana verebilir misiniz? Können Sie mir diese Medikament geben? Küçük/Büyük bir kutu istiyorum. Ich möchte eine kleine/ große Packung. • Bu ilaç için doktordan reçete gerekli. • Für dieses Medikament brauchen Sie ein Rezept vom Arzt. • Sipariş edilmesi gerekiyor. • Es muss bestellt werden. • Hazırlanması gerekiyor. • Es muss erst fertig gemacht werden. Ne zaman biter? Wann ist es fertig? Bekleyebilir miyim? Kann ich warten? • ... saat/gün sürer. • Das dauert ... Stunden/Tage. • Evinize biz teslim ederiz. • Wir liefern es nach Hause. • İlaç sizin için mi? • Ist das Medikament für Sie selbst? 102 Evet, ilaç benim için. Ja, das Medikament ist für mich. Hayır, ilaç bir bayan/bay için. Nein, das Medikament ist für eine Frau/einen Mann. Hayır, ilaç ... yaşında bir çocuk için. Nein, das Medikament ist für ein ... jähriges Kind. • Başka bir yerde de bunu hemen alamazsınız. • Sie werden es auch woanders nicht sofort bekommen. Bana baş ağrısına/güneş yanığına/... karşı ilaç verebilir misiniz? Können Sie mir etwas gegen Kopfschmerzen/ Sonnenbrand/... geben? Ben ateş kesici ilaç/öksürük şurubu/... istiyorum. Ich möchte ein fiebersenkendes Mittel /einen Hustensaft/... Çocuklara vermenin sakıncası var mı? Kann man es bedenkenlos Kindern geben? • Çocuklara vermenin sakıncası yok. • Man kann es bedenkenlos Kindern geben. • Hayır, çocuklara verilmez. • Nein, man kann es Kindern nicht geben. • Medikamentenumtausch ist nicht möglich. • İlaçları değiştirmek mümkün değildir. • Bu ilacı nasıl kullanmalıyım? • Wie muss ich dieses Medikament einnehmen? • Geçmiş olsun! Acil şifalar! • Gute Besserung! 103 © Fotolia © Fotolia SAĞLIK KELİME LİSTESİ GLOSSAR GESUNDHEIT İlaç Kulanimi - Medikamentenanwendung Doktorlar - Ärztetabelle Türkçe – Almanca / Türkisch – Deutsch Ärztetabelle - Doktorlar Deutsch – Türkisch / Almanca – Türkçe SaĞlik Kelİme Lİstesİ - GLOSSAR GESUNDHEIT Türkçe – Almanca / Türkisch – Deutsch GLOSSAR GESUNDHEIT - SaĞlik Kelİme Lİstesİ Deutsch – Türkisch / Almanca – Türkçe İlaç Kulanimi - Medikamentenanwendung Erwachsener . . . . . . . . . . . . . Yetişkin Kinder . . . . . . . . . . . . . . . . . . Çocuklar (ab... / (... yaşından itibaren bis zu ... Jahren) . . . . . . . . . . /... yaşına kadar) Säuglinge . . . . . . . . . . . . . . . . Bebekler Schwangere . . . . . . . . . . . . . . Hamile morgens . . . . . . . . . . . . . . . . Sabahları mittags . . . . . . . . . . . . . . . . . Öğlenleri abends . . . . . . . . . . . . . . . . . . Akşamları nachts . . . . . . . . . . . . . . . . . . Geceleri täglich . . . . . . . . . . . . . . . . . . Her gün, günlük ... mal täglich . . . . . . . . . . . . . Günde ... kere pro Tag . . . . . . . . . . . . . . . . . . Her gün, günde Dann jeden Tag . . . . . . . . . . . Ondan sonra her gün bis zum Ende.. . . . . . . . . . . . . bir tane alın Der 5. Tag der Regel . . . . . . . Adetin 5. günü = 1. Einnahme . . . . . . . . . . . . İlaca başlamanın ilk günü vor dem Schlafengehen . . . . . Yatmadan önce Gegenanzeige . . . . . . . . . . . . Uyarı ve önlemler Nebenwirkungen . . . . . . . . . . Yan etkileri Zusammensetzung . . . . . . . . Bileşim unbekannt . . . . . . . . . . . . . . . Bilinmeyen sehr viel stärker . . . . . . . . . . Çok daha kuvvetli sicher . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Emin, emniyetli wirken . . . . . . . . . . . . . . . . . . Tesir etmek Dosierungsanleitung . . . . . . . Kullanım şekli ve dozu Anwendung . . . . . . . . . . . . . . Kullanım şekli Anwendungsgebiete . . . . . . . Kullanıldığı yerler Einnahme . . . . . . . . . . . . . . . . Alma/Yutma äußerlich . . . . . . . . . . . . . . . . Harici Nur äußerlich anwenden . . . . Yalnız dışarıdan kullanın! innerlich . . . . . . . . . . . . . . . . Dahili nüchtern . . . . . . . . . . . . . . . . Aç karnına unzerkaut einnehmen . . . . . . Çiğnemeden almak Esslöffel . . . . . . . . . . . . . . . . . Yemek kaşığı Messlöffel . . . . . . . . . . . . . . . Ölçü kaşığı Teelöffel . . . . . . . . . . . . . . . . . Çay kaşığı auf nüchternen Magen . . . . . Aç karnına vor dem Essen . . . . . . . . . . . . Yemekten önce Augentropfen . . . . . . . . . . . . Göz damlası (ins Auge ... (Göze ... Tropfen geben) . . . . . . . . . . . damla damlatın.) Nasentropfen . . . . . . . . . . . . . Burun damlası (in jedes Nasenloch ... (Her burun deliğine ... Tropfen) . . . . . . . . . . . . . . . . . damla) Ohrentropfen . . . . . . . . . . . . . Kulak damlası (Flasche in der Hand (Şişeyi avucunuzda vorher erwärmen Önceden ısıtın und ins Ohr geben) . . . . . . . . ve kulağınıza damlatın.) schlucken . . . . . . . . . . . . . . . . Yutmak lutschen . . . . . . . . . . . . . . . . . Yalamak, emmek gurgeln . . . . . . . . . . . . . . . . . Gargara yapmak im Mund zergehen lassen . . . Ağızda emilerek Vaginal einführen . . . . . . . . . Vajinalden alın oral . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ağız yoluyla rektal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Makattan nicht einnehmen! . . . . . . . . . . Yutmayın! (İçmeyin)! nicht vergessen . . . . . . . . . . . Unutmayın ... kann zu Müdigkeit führen ... yorgunluk yapabilir ... kann zu Beeinträchtigungen im Straßenverkehr führen ... trafikte olumsuzluklara yol açabilir 105 Doktorlar - Ärztetabelle Türkçe / Almanca - Türkisch / Deutsch Ağız, Çene ve Yüz Cerrahi Akciğer ve Bronşsal Hastalıklar Akupunktur Alerjik Hastalıklar Anastezi Anjiyo Böbrek Hastalıkları (Diyaliz) Cerrahi Çevre Sağlığı Cilt ve Cinsel Hastalıklar Çocuk Cerrahi Çocuk ve Gençlik Doktorları Çocuk ve Gençlik Psikiyatrisi ve Psikoterapi Damar Hastalıkları Diagnostik Endokrinoloji Diyabetik El Cerrahi Fiziksel ve Rehabilitatif Tıp Fizyoterapi Fleboloji Gastroenteroloji Genel Doktorlar Göz Sağlığı Hematoloji ve Dahili Onkoloji Homeopati İç Hastalıklar İş Sağlığı İşletme Sağlığı Kadın Hastalıkları ve Kadın Doğumu Kardiyoloji Kulak-Burun-Boğaz Laboratuar Tıbbı Nevroloji Nükleer Tıp Ortopedi Özel Ağrı Terapisi Patoloji Plastik Cerrahi Psikiyatri ve Psikoterapi Psikoterapi Psikoterapik Tıp Radyoloji Romatizmal Hastalıklar Sinir Hastalıkları Spor Sağlığı Üroloji 106 Mund-Kiefer-Gesichtschirurgie Lungen- und Bronchialheilkunde (Nadelbehandlung) Akupunktur Allergologie Anästhesi Angiologie Nephrologie (Dialyse) Chirurgie Umweltmedizin Haut- und Geschlechtskrankheiten Kinderchirurgie Kinder- und Jugendärzte Kinder- und Jugendpsychiatrie und Psychotherapie Gefäßchirurgie diagnostische Endokrinologie Diabetologie Handchirurgie physikalische und rehabilitative Medizin Naturheilverfahren Phlebologie Gastroenterologie Allgemeinmediziner Augenheilkunde Hämatologie und internistische Onkologie Homöopathie innere Medizin Arbeitsmedizin Betriebsmedizin Frauenheilkunde und Geburtshilfe Kardiologie Hals-Nasen-Ohrenheilkunde Laboratoriumsmedizin Neurologie Nuklearmedizin Orthopädie spezielle Schmerztherapie Pathologie plastische Chirurgie Psychiatrie und Psychotherapie Psychotherapie psychotherapeutische Medizin Radiologie Rheumatologie Nervenheilkunde Sportmedizin Urologie Ärztetabelle - Doktorlar Deutsch / Türkisch - Almanca / Türkçe Akupunktur (Nadelbehandlung) Allergologie Allgemeinmediziner Anästhesi Angiologie Arbeitsmedizin Augenheilkunde Betriebsmedizin Chirurgie Diabetologie diagnostische Endokrinologie Frauenheilkunde und Geburtshilfe Gastroenterologie Gefäßchirurgie Hals-Nasen-Ohrenheilkunde Hämatologie und internistische Onkologie Handchirurgie Haut- und Geschlechtskrankheiten Homöopathie innere Medizin Kardiologie Kinder- und Jugendärzte Kinder- und Jugendpsychiatrie und Psychotherapie Kinderchirurgie Laboratoriumsmedizin Lungen- und Bronchialheilkunde Mund-Kiefer-Gesichtschirurgie Naturheilverfahren Nephrologie (Dialyse) Nervenheilkunde Neurologie Nuklearmedizin Orthopädie Pathologie Phlebologie physikalische und rehabilitative Medizin plastische Chirurgie Psychiatrie und Psychotherapie psychotherapeutische Medizin Psychotherapie Radiologie Rheumatologie spezielle Schmerztherapie Sportmedizin Umweltmedizin Urologie Akupunktur Alerjik Hastalıklar Genel Doktorlar Anastezi Anjiyo İş Sağlığı Göz Sağlığı İşletme Sağlığı Cerrahi Diyabetik Diagnostik Endokrinoloji Kadın Hastalıkları ve Kadın Doğumu Gastroenteroloji Damar Hastalıkları Kulak-Burun-Boğaz Hematoloji ve Dahili Onkoloji El Cerrahi Cilt ve Cinsel Hastalıklar Homeopati İç Hastalıklar Kardiyoloji Çocuk ve Gençlik Doktorları Çocuk ve Gençlik Psikiyatrisi ve Psikoterapi Çocuk Cerrahi Laboratuar Tıbbı Akciğer ve Bronşsal Hastalıklar Ağız, Çene ve Yüz Cerrahi Fizyoterapi Böbrek Hastalıkları (Diyaliz) Sinir Hastalıkları Nevroloji Nükleer Tıp Ortopedi Patoloji Fleboloji Fiziksel ve Rehabilitatif Tıp Plastik Cerrahi Psikiyatri ve Psikoterapi Psikoterapik Tıp Psikoterapi Radyoloji Romatizmal Hastalıklar Özel Ağrı Terapisi Spor Sağlığı Çevre Sağlığı Üroloji 107 SAĞLIK KELİME LİSTESİ - Glossar Gesundheit Türkçe / Almanca - Türkisch / Deutsch A/a acı Schmerz acımak schmerzen, wehtun acil çağrı Notruf acil durum Notfall acil servis Notaufnahme aç karnına nüchtern adale ağrısı Muskelschmerzen adale Muskel adet Menstruation adet bezi Damenbinde adet görme düzeni Menstruationszyklus adet görme rahatsızlığı Menstruationsbeschwerden adet kanaması Regelblutung, Menstruationsblutung adet kesilme yılları Wechseljahre adli tıp Gerichtsmedizin ağır ishal Dysenterie ağır malul schwerbehindert ağır maluliyet kimlik belgesi Schwerbehindertenausweis ağırlık Gewicht ağız Mund ağız kokusu Mundgeruch ağızdan ağıza suni teneffüs Mund-zu-Mund-Beatmung ağrı Schmerz ağrı hapı Schmerztablette ağrı kesici ilaç Schmerzmittel ağrı terapisi Schmerztherapie ağrımak schmerzen ağrısız schmerzfrei ağrılı schmerzhaft ağ tabaka Netzhaut, Retina ağ tabaka iltihabı Netzhautentzündung aids Aids aile Familie aile yakınları Familienangehörige akciğer Lunge akciğer kanseri Lungenkrebs akıl Geist, Verstand, Vernunft akıl hastası geistesgestörter akraba Verwandte akupunktur Akupunktur akyuvar weiße Blutkörperchen alçı Gips alçı sargısı Gipsverband alerji Allergie algılamak wahrnehmen alın Stirn alıştırma Übung alışkanlık Gewohnheit alkol Alkohol almak nehmen, einnehmen ambulans helikopteri Rettungshubschrauber alt dudak Unterlippe ameliyat Operation ameliyat etmek operieren ameliyat olmak operiert werden 108 ameliyat raporu Operationsbericht ana atardamar Hauptschlagader anjin Angina anne sütü Muttermilch antibiyotik Antibiotikum antraks Milzbrand apandis Blinddarm apandisit Blinddarmentzündung apandisit amaliyatı Blinddarmoperation apse Abszess arı sokması Bienenstich, Wespenstich arpacık Gerstenkorn, Herpes artroz Arthose asabi nervös asit Säure aspirin Aspirin astım Asthma astım krizi Asthmaanfall aşı Impfung aşılamak impfen aşı karnesi Impfpass aşık eklemi Sprunggelenk aşık kemiği Sprungbein atar damar Schlagader ateş Fieber ateş düşürücü fiebersenkend ateş kesici ilaç fiebersendes Mittel ateş nöbeti Fieberanfall avuç Handflächen ayağı kaymak ausrutschen ayak Fuß ayak bakımı Fußpflege ayak bileği Knöchel ayak bilek kemileri Fußwurzelknochen ayak eklemi (mafsalı) Fußgelenk ayak jimnastiği Fußgymnastik ayak kırılması Beinbruch ayak mantarı Fußpilz ayak parmağı Zeh ayak protezi Beinprothese ayak tarağı Mittelfuß ayak tarak kemikleri Mittelfußknochen ayılma servisi Wachstation ayılmak erwachen, ernüchtern azaltmak Linderung B/b bacak Bein bacak ağrısı Beinschmerzen bacak toplardamar Beinvene bacak toplardamar trombozu, tıkanması Beinvenenthrombose bacakta şişme Beinschwellung bademcik Rachenmandel, Mandel bademcik iltihabı Mandelentzündung bağ dokusu Bindgewebe bağımlı abhängig, süchtig bağımlılık Abhängigkeit, Sucht bağımlılık perhizi Suchtdiät bağımlılık yapan madde Droge bağırsak Darm bağırsaklar Gedärm bağışıklık sistemi Immunsystem bahar nezlesi Heuschnupfen bakım Pflege bakım ayarı Pflegestufe bakım parası Pflegegeld bakım personeli Pflegekraft bakım sigortası Pflegeversicherung bakıma ihtiyacı olan pflegebedürftig bakteri Bakterie baldır Wade, Unterschenkel baldır kemiği Schienbein baldır krampı Wadenkrampf balgam Auswurf, Schleim, Sputum bandaj Verband, Bandage bağırsak Darm barsağın boşaltılması Darmentleerung bağırsak endeskopisi Darmspiegelung bağırsak gribi Darmgrippe bağırsak hastalığı Darmerkrankung bağırsak kanaması Darmblutung bağırsak kanseri Darmkrebs bağırsak polibi Darmpolyp bağırsak solucanı Spulwurm bağırsak sondası Darmsonde bağırsak ülseri Darmgeschwür basur Hämorrhoiden baş ağrısı Kopfschmerzen baş ağrısı hapı Kopfschmerztabletten baş dönmesi Schwindel baş hekim Chefarzt baş hekim tedavisi Chefarztbehandlung baş parmak Daumen baygın bewusstlos, ohnmächtig baygınlık Ohnmacht, Bewusstlosigkeit, Koma bebek Säugling, Baby beden Leib, Körper bekleme odası Wartezimmer bel ağrısı Rückenschmerzen bel fıtığı Bandscheibenvorfall bel kemiği Wirbelsäule bel kemiği diski Bandscheibe bel omuru Lendenwirbel bel tutulması Hexenschuss belirti Anzeichen, Symptom ben Muttermal beslenme Ernährung beslenme danışmanı Ernährungsberater beslenme planı Ernährungsplan beslenmek ernähren beyin Gehirn, Hirn beyin iltihabı Hirnentzündung beyin kan dolaşım bozukluğu Hirndurchblutungsstörung beyin kanaması Hirnblutung beyin sarsıntısı Gehirnerschütterung beyin sektesi Gehirnschlag beyin ölümü Hirntod beyin travması Hirntrauma beyin tümörü (uru) Gehirntumor beyin zarı Gehirnhaut beyin zarı iltihabı Hirnhautentzündung, Miningitis bıçak yarası Schnittwunde, Stichwunde biberon Saugflasche bitkin müde bitkinlik Angeschlagenheit bilek Handgelenk bilgisayar tomografisi Computertomographie (CT) bilirkişi raporu Gutachten boğaz Hals, Rachen boğaz ağrısı Halsschmerzen boğaz ağrısına karşı ilaç Halsschmerzmittel boğaz iltihabı Halsentzündung boğaz kulak burun doktoru Hals-Nasen-Ohren-Arzt boğaz şişliği Halsschwellung boğmaca Keuchhusten, Reizhusten boy Körpergröße bozarmak erblassen böbrek Niere böbrek ağrısı Nierenschmerz böbrek fonksiyonu Nierenfunktion böbrek fonksiyon rahatsızlığı Nierenfunktionsstörung böbrek hastalığı Nierenerkrankung böbrek iltihabı Nierenentzündung böbrek kanseri Nierenkrebs böbrek operasyonu Nierenoperation böbrek taşı Nierenstein böbrek uzman doktoru Nephrologe böbrek yetmezliği Nierenversagen, Niereninsuffizienz böbreküstü bezi Nebenniere böcek Insekt böcek ısırması Insektenbiss böcek sokması Insektenstich böğür sancısı Seitenstechen bölgesel lokal bölgesel anestezi Lokalanästhesie bronşit Bronchitis bronşit astım Bronchialasthma bronşiyal bronchial bronşlar Bronchien bulaşıcı ansteckend, inefektiös bulaşıcı hastalık ansteckende Krankheit bulaştırmak anstecken, verseuchen bunamak verblöden,altersschwach werden burkulma Verstauchung burkulmak verstauchen burkulmuş verstaucht burun Nase burun damlası Nasentropfen burun kanaması Nasenbluten burun kemiği Nasenbein burun yan boşluğu Nasennebenhöhle burun yan boşluğu iltihabı Nasennebenhöhlenentzündung buz Eis büyüme Wachstum büyüme hormonu Wachstumshormon büyümek wachsen büyük tuvalet Stuhlgang büyük tuvalet örneği Stuhlprobe By-pass operasyonu Bypass-Operation C/c cankurtaran Lebensretter cankurtaran arabası Krankenwagen cankurtaran simidi Rettungsring canlı lebend, lebendig; vital cenin kesesi Fruchtblase cenin suyu Fruchtwasser cenin suyu diagnostiği (teşhisi) Fruchtwasserdiagnostik cerahatlanma Vereiterung cerrah Chirurg cerrahi Chirurgie cerrahi müdahele Operation cerrahi servisi chirurgische Abteilung ceset Leiche cılız mager cilde zararsız hautfreundlich cildin renklenmesi Hautverfärbung cilt Haut cilt alerjisi Hautallergie cilt bakımı Hautpflege cilt doktoru Hautarzt cilt döküntüsü Ausschlag cilt hastalığı Hauterkrankung, Hautkrankheit cilt iltihabı Dermatitis cilt kaşıntısı Hautjucken cilt kızarığı Hautrötung cilt koruma Hautschutz cilt lekeleri Hautflecken cilt mantarı Hautpilz cilt mantar hastalığı Hautpilzerkrankung cilt rengi Hautfarbe cilt temizliği Hautreinigung ciltte boğum (düğüm) Hautknoten cinsel bölge Intimbereich cinsel güç Potenz cinsel güç bozukluğu Potenzstörung cinsel hastalık Geschlechtskrankheit cinsel ilişki Geschlechtsverkehr cinsel organlar Geschlechtsorgane cinsiyet Geschlecht cüzzam hastalığı Lepra Ç/ç çalışma Arbeit, Funktion çalışma saatleri Sprechstunde çalışmak arbeiten, funktionieren çaresiz hilflos, ratlos çatlak Riss çene Kinn çene altı Unterkiefer çene kırığı Kinnbruch çene kemiği Kiefer çene kemiği ortopetisi Kieferorthopädie çene üstü Oberkiefer çıban Geschwür çıkık Verrenkung çıplak nackt çiçek hastalığı Pocken çiçek hastalığı aşısı Pockenimpfung çiçek tozu alerjisi Pollenallergie çiğnemek kauen çil Sommersprossen çocuk aldırma Abtreibung çocuk doktoru Kinderarzt çocuk düşürme Abortus, Fehlgeburt çocuk felci Kinderlähmung, Polio çocuk hastalığı Kinderkrankheit çocuk yuvası Kinderheim çoğu kez häufig çok canlı vital çöküş Kollaps D/d dahiliyeci Internist dalak Milz damak Gaumen damar Ader, Gefäß damar daralması Gefäßverengungen damar kireçlenmesi Gefäßverkalkung damar pıhtılaşması Thrombose damar sertleşmesi Arteriosklerose damla Tropfen ... damlası ...-tropfen daralma Verengung davranış Verhalten davranış hatası Verhaltensfehler dayanılmaz unerträglich defnetmek bestatten delik Loch demir eksikliği Eisenmangel denge Gleichgewicht denge kaybı Gleichgewichtsverlust deniz tutması Seekrankheit depresyon Depression dermansızlık Erschöpfung dezenfekte Desinfektion dezenfekte ilacı Desinfektionsmittel dışkıda kan Blut im Stuhlgang dikiş Naht dikişsiz nahtlos dikkat Vorsicht dil Zunge dilsiz stumm dindirmek Linderung dinlemek hören dinlenmek erholen direnç Resistenz dirençli resistent dirsek Ellbogen diş Zahn diş absesi Zahnabszess diş ağrısı Zahnschmerzen diş çekmek Zahn ziehen diş çürüğü Karies diş doktoru Zahnarzt diş doldurmak Zahn plombieren diş dolgusu Zahnfüllung, Plombe diş eti Zahnfleisch diş eti iltihabı Zahnfleischentzündung diş eti kanaması Zahnfleischblutung diş kaplanması Zahnkrone diş kliniği Zahnklinik diş kökü Zahnwurzel 109 diş pası Zahnbelag diş protezi Zahnprothese diş siniri Zahnnerv diş taşı Zahnsteın diş tedavisi Zahnbehandlung dişe takılan tel Zahnspange dişler dizisi Gebiss dişsiz zahnlos diyabet Diabetes diyaliz Dialyse diz Knie diz bandajı Kniebandage diz iltihabı Knieentzündung diz kapağı Kniescheibe diz eklemi Kniegelenk diz eklemi iltihabı Kniegelenkentzündug doğum Entbindung doğum belgesi Geburtsurkunde doğum kontrol hapı Antibabypille doğum sancıları Geburtswehen doğum yardımı Geburtshilfe doğurmak gebären, entbinden doğuştan angeboren doktor Arzt doktor hatası Arztfehler doktor muayenehanesi Arztpraxis doktor raporu Attest doku Gewebe doku alınması Gewebsentnahme dolaşım Durchblutung dolgu Plombe, Füllung domuz vebası Schweinepest doz Dosis dozaj Dosierung döl kesesi Fruchtblase döl suyu Fruchtwasser döl yolu Scheide döl yolu iltihabı Scheidenentzündung dönem Phase, Periode dudak Lippe dudak uçuğu Lippenbläschen, Herpes duygu Gefühl duygusuz gefühllos duyma aleti Hörgerät duyma güçlüğü schwerhörig duyum Gehör düşme Sturz düşmek stürzen, fallen düşük niedrig düşük tansiyon niedriger Blutdruck düşük kan şekeri düzeyi niedriger Blutzuckerspiegel düşük vücut ısısı niedriege Körpertemperatur düzenli, düzgün regelmäßig düztaban Plattfuß E/e ebe Hebamme ebelik Geburtshilfe eczane Apotheke eğilmek bücken egzama Ekzem, Hautausschlag eklem Gelenk el Hand el bileği Handgelenk el tırağı Fingernagel 110 emekli Rentner emzirmek stillen emzirme süresi Stillzeit endeskopi Endoskopie enfarktüs Infarkt enfeksiyon Infektion enfeksiyon hastalığı Infektionskrankheit engelli behindert enjeksiyon iğnesi Kanüle ense Nacken ense ağrısı Nackenschmerzen ensülin Insulin ensülin iğnesi Insulinspritze erişkin erwachsen erkek hemşire Krankenpfleger erken doğum Frühgeburt erken tanı (teşhis) Frühdiagnose erken teşhis muayenehesi Früherkennungsuntersuchung esnek sargı Elastikbinde estetik cerrahi Schönheitschirurgie etki Wirkung etkili wirksam ev doktoru Hausarzt ev ecza kutusu Hausapotheke evde bakım häusliche Pflege ezilme Quetschung ezmek quetschen F/f fango Fango felç Lähmung, Schlaganfall felçli paralytisch, gelähmt fıtık Leistenbruch fitil Zäpfchen fizik tedavisi Krankengymnastik fizyoloji Physiologie fizyoterapi Physiotherapie fobi Phobie formunda fit frengi hastalığı Syphilis G/g gargara etmek gurgeln gargara için ilaç Mundwasser gaz Blähungen gaz bezi Mullbinde gazdan zehirlenme Gasvergiftung gebe schwanger gebe olmak schwanger werden gebelik Schwangerschaft gebelikten korunma Verhütung gebelikten korunma ilacı Verhütungsmittel gece hizmeti Nachtdienst gece körlüğü Nachtblindheit geç aşama Spätstadium geçmiş olsun Gute Besserung! geğirmek aufstoßen gelişme (büyüme) rahatsızlığı Wachstumsstörung gen Gen genetik Genetik genetik hastalığı genetische Krankheit genzine kaçmak verschlucken gıcırdamak knirschen gıda maddeleri Nahrungsmittel gıda maddesi alerjisi Nahrungsmittelallergie gıda zehirlenmesi Lebensmittelvergiftung gıdasızlık Unterernährung gırtlak Kehlkopf, Rachen gırtlak iltihabı Kehlkopfentzündung gırtlak kanseri Kehlkopfkrebs göbek Bauch göbek fıtığı Nabelbruch göbek kordonu Nabelschnur göğüs Brust göğüs ağrısı Brustschmerzen göğüs kafesi Brustkorb göğüs kanseri Brustkrebs göğüs kemiği Brustbein göğüste düğüm Brustknoten gömmek bestatten görme bozukluğu Sehstörung görme testi Sehtest görmek sehen göz Auge göz ağrısı Augenschmerzen göz bebeği Pupille göz damlası Augentropfen göz iltihabı Augenentzündung göz kapağı Augenlid, Lid göz keskinliği Sehschärfe göz kızarıklığı Augenrötung göz şişmesi Augenschwellung göz tansiyonu Glaukom gözlükçü Optiker gözyaşı Träne gözyaşı kesesi Tränensack grip Grippe grip aşısı Grippenimpfung gripal enfeksiyon grippaler Infekt guatr Schilddrüse gudde Drüse guddelerin iltihabı Drüsenentzündug guddelerin şişmesi Drüsenschwellung gut Gicht güç Kraft, Leistung güçlendirici ilaç Stärkungsmittel güçlü stark, kräftig güçsüz schwach, kraftlos güneş alerjisi Sonnenallergie güneş çarpması Sonnenstich, Hitzeschlag güneş yanığı Sonnenbrand güneş yanığı için merhem Sonnenbrandsalbe güneşe karşı koruma Sonnenschutz günlük bakım Tagespflege günlük klinik Tagesklinik H/h hafıza Gedächtnis hafıza kaybı Gedächtnisverlust hafıza zayıflığı Gedächtnisschwäche hafif felç Parese halsizlik Angeschlagenheit halsizlik durumu Schwächezustand hamile schwanger hamile kalmak schwanger werden hamile kalmamak için korunma Schwangerschaftsverhütung hamilelik Schwangerschaft hamilelik sancıları Schwangerschaftswehen hamilelik testi Schwangerschaftstest hap Tablette, Pille ... karşı hap Tabletten gegen ... hap alma (yutma) Tabletteneinnahme hap zehirlenmesi Tablettenvergiftung hapşırmak niesen hareket Bewegung hareket ağrıları Bewegungsschmerzen hareket bozukluğu Bewegungsstörung hareket kaybı Bewegungsverlust hareketlilik Mobilität hareketsiz bewegungslos hareketsizlik Bewegungslosigkeit hassas empfindlich hasta krank hasta bakıcısı Krankenpfleger/-in hasta bakımı Krankenpflege hasta bekleme odası Patientenzimmer hasta bilgilendirme broşürü Patienteninformationsbroschüre hasta bilgilendirme Patienteninformation hasta imzası Patientenunterschrift hasta nakli Krankenbeförderung hasta tuvaleti Patiententoilette hasta yatağı Krankenbett hasta yemeği Krankenkost hasta ziyareti Krankenbesuch hastalanmak erkranken hastalığın seyri Krankheitsverlauf hastalık Krankheit hastalık raporu Krankheitsbericht hastane Krankenhaus hastanede yatarak tedavi olmak stationäre Behandlung haşarat Insekt haşarat ilacı Insektenmittel haya Hoden haya kanseri Hodenkrebs hayat Leben hayat beklentisi Lebenserwartung hayat sigortası Lebensversicherung hayızdan kesilmek Menopause hava tutması Luftkrankheit hazım sistemi Verdauungssystem hazım zayıflığı Verdauungsschwäche hazımsızlık Verdauungsstörung hazır sargı Schnellverband hazmedilmemiş unverdaut hazmetmek verdauen hekim hatası Arztfehler hekim vizitesi Arztvisite hekimsel medizinisch hemoraji Bluterguss, Hämatome hemoroit Hämorrhoiden hemşire Krankenschwester hepatit Hepatitis heyecanlı aufgeregt hıçkırık Schluckauf HİV HIV HİV-aids enfeksiyonu HIV-Infektion ilk yardım Erste-Hilfe ilk yardım doktoru Rettungsarzt iltihap Entzündung iltihaplı entzündet iltihap önleyici Entzündungshemmer implantasyon Implantation implanta etmek implantieren inanç Glaube ilaç vermek Medikament verabreichen inatçı hartnäckig ince bağırsak Dünndarm ince bağırsak iltihabı Dünndarmentzündung ince bağırsak kanseri Dünndarmkrebs incime verrenkt infüzyon Infusion inlemek stöhnen I/ı inme Paralyse, Lähmung ılık lauwarm irin Eiter ısı Temperatur irsi erblich ısı düşürücü temperatursenkend irsi hastalık Erbkrankheit ısırık yarası Bisswunde ishal Durchfall ısırma Biss ishal hastalığı Durchfallerkrankung ısırmak beißen iskelet Skelett ışık tedavisi Lichtbehandlung istenilmeyen unerwünscht ışık yetersizliği Lichtmangel işitme Gehör ışınlamak Bestrahlung işitme bozukluğu Gehörfehler ışın dozu Strahlendosis işitme rahatsızlığı Hörstörung ışın tedavisi Strahlenbehandlung işitme özürlüğü Gehörlosigkeit işitme yeteneği Hörfähigkeit İ/i işitme yolu Gehörgang iç innen işitme zayıflığı Gehörschwäche iç kanama innere Blutungen işitmek hören içe bakış Meditation iştah Appetit içgüdü Instinkt iştah açmak Appetit anregen idrar Harn, Urin iştah bozukluğu Appetitstörungen idrar kesesi Blase idrar muayenesi Urinuntersuchung iştah kesici Appetitzügler iştahsızlık Appetitlosigkeit idrar örneği Urinprobe idrar tahlili Urinbefund, Harnanalyse iyi gut iyi huylu gutartig idrarda kan Blut im Urin iyileşme idrar torbası endoskopisi Besserung, Genesung, Heilung Harnblasenspiegelung iyileştirmek genesen, heilen idrar yolu enfeksiyonu iyileşmek verheilen, gesund werden Harnblaseninfektion idrar yolu iltihabı K/k Harnblasenentzündung kabakulak Mumps iğne Nadel, Spritze kabızlık Verstopfung iğne yapmak spritzen ikinci muayene Nachuntersuchung kabuk Kruste kabuklanma Krustenbildung iklim Klima kaburga Rippe iktidarsız impotent kabus Alptraum iktidarsızlık Impotenz kader Schicksal ilaç Medikament, Arznei kadın doktoru Frauenarzt ... karşı ilaç Arzneimittel (Medikamente) gegen ... kadın evi Frauenhaus ilaç bağımlılığı Medikamentensucht kadın hekimliği Frauenheilkunde kadın hormonları ilaç kullanmak Medikament weibliche Hormone einnehmen kafa Kopf ilaç vermek Medikament kafa derisi Kopfhaut verabreichen kafa yaralanması Kopfverletzung ilaç yazmak Medikament kafatası Schädel verschreiben kafatası fraktürü Schädelfraktur ilerlemek fortschreiten kafatası kırığı Schädelbruch ilkbahar yorgunluğu kofein Koffein Frühjahrsmüdigkeit hiddetli gereizt hijyen Hygiene hiperaktif hyperaktiv hissetme bozukluğu Empfindungsstörungen hissetmek empfinden histeri Hysterie homeopati Homöopathie homeopatik homöopathisch horlamak schnarchen hormon Hormon hormon tedavisi Hormonbehandlung hormonel hormonal hormonel bozukluk hormonelle Störung huzursuz unruhig huzursuzluk Unruhe 111 kalbin hızlı atması Herzrasen kalça Hüfte, Becken kalça kemiği Hüftknochen kalın bağırsak Dickdarm kalın bağırsak kanseri Dickdarmkrebs kalın bağırsak polipi Dickdarmpolyp kalıtım Vererbung kalkan bezi Schilddrüse kalkan bezinin az çalışması Schilddrüsenunterfunktion kalkan bezinin fazla çalışması Schilddrüsenüberfunktion kalkmak aufstehen kalori Kalorie kalorisiz kalorienfrei kalorili kalorienreich kalsiyum Kalzium kalsiyum eksikliği Kalziummangel kalbin hızlı atması Herzjagen kalbin durması Herzstillstand kalp Herz kalp atışı Herzschlag kalp bozukluğu Herzfehler kalp çarpıntısı Herzklopfen kalp enfarktüs Herzinfarkt kalp fonksiyonu Herzfunktion kalp hastalığı Herzerkrankung kalp kifayetsizliği Herzinsuffizienz kalp krizi Herzinfarkt kalp pili Herzschrittmacher kalp rahatsızlığı Herzbeschwerden kalp ritim rahatsızlığı Herzrhythmusstörungen kalsiyum Calium kambur Buckel kan Blut kan almak Blut abnehmen kan analizi Blutanalyse kan bağışı Blutspende kan basıncı Blutdruck kan çıbanı Furunkel kan damarı Blutgefäß kan değişimi Blutaustausch kan dolaşımı Blutkreislauf kan dolaşımı bozukluğu (Blut-) Kreislaufstörung kan dolaşımı hastalığı (Blut-) Kreislauferkrankung kan dolaşımı ilacı Kreislaufmittel kan dolaşımı rahatsızlığı Kreislaufstörung kan dolaşımı şikayeti Kreislaufbeschwerde kan grubu Blutgruppe kan nakli Blutübertragung kan kanseri Blutkrebs, Leukämie kan kaybetmek Blut verlieren, verbluten kan kusmak Blut erbrechen kan muayenesi Blutuntersuchung kan öksürmek Blut husten kan şekeri Blutzucker kan şekerinin artması, yükselmesi Blutzuckererhöhung kan şekerinin düşmesi Unterzuckerung, Blutzuckersenkung kan şekeri ölçüm aleti 112 Blutzuckermessgerät kan verici (bağışlayıcı) Blutspender kan yağı Blutfett kan yağı değeri Blutfettwert kan zehirlenmesi Blutvergiftung kanama Blutung kanamak bluten kanlı blutig kanser Krebs kanser erken teşhis muayenesi Kebsvorsorgeuntersuchung kanser riski Krebsrisiko kansızlık Anämie, Blutarmut kaplıca tedavisi Kur karaciğer Leber karaciğer hastalığı Lebererkrankung karaciğer iltihabı Leberentzündung karaciğer kanseri Leberkrebs karaciğer yağlanması Fettleber karakter Charakter karamsar pessimistisch karamsar olan Pessimist karanfil Nelke karantina Quarantäne karbondioksit zehirlenmesi Kohlendioxitvergiftung kardiyolog Kardiologe karın Bauch karın ağrısı Bauchschmerzen karın altı Unterleib karın derisinde şişkinlik Bauchdeckenschwellung karın rahatsızlığı Bauchbeschwerden karıncalanma kribbeln karışık tesir Wechselwirkung kaplıca hamamı Heilbad kas Muskel kas dokusu Muskelgewebe kas gerilmesi Muskelzerrung kas krampı Muskelkrampf kas kopması Muskelriss kas lifi Muskelfaser kas sertleşmesi Muskelhärte kas yırtılması Muskelriss kas zayıflığı Adynamie kasık Leiste kasık ağrısı Leistenschmerz, Unterleibschmerzen kasık fıtığı Leistenbruch kasık şişliği Leistenschwellung kaşımak kratzen kaşınmak jucken kaşıntı Juckreiz katarakt Katarakt kapsül Kapsel karmaşık kompliziert kateter Katheter kaval kemiği Schienbein kaval kemiği kırığı Schienbeinbruch kaza Unfall kaza sigortası Unfallversicherung kaza yeri Unfallstelle kekelemek stottern kel Glatze kemik Knochen kemik iliği Knochenmark kemik iltihabı Knochenentzündung kemik hastalığı Knochenerkrankung kemik kırılması Knochenbruch kemik yoğunluğu Knochendichte kemik yoğunluğu ölçümü Knochendichtemessung kendiliğinden iyi olma Selbstheilung kene Zecke kene ısırması Zeckenbiss kepek Schuppe kesik yarası Schnittwunde kıç Gesäß kıkırdak Knorpel kırık Bruch; gebrochen kırık tahtası Bruchschiene kırılgan tırnak Nägelbrüchigkeit kırmızı ışık tedavisi Rotlichttheraphie kısa kolluluk Kurzarmigkeit kısır Unfruchtbarkeit; steril kısırlık unfruchtbar kısırlaştırmak sterilisieren kızamık Masern, Röteln kızarmak erröten kızartı Rötungen kızılhaç Rotes Kreuz kızıl hastalığı Scharlach kızıl sıtması Scharlachfieber kızılay Roter Halbmond kilo alma Gewichtszunahme kilo fazlalığı Übergewicht kilo kaybı Gewichtsverlust kilo kontrolu Gewichtskontrolle kilo sorunu Gewichtsproblem kilo verme Gewichtsabnahme, Gewichtsreduktion kilo vermek abnehmen kireçlenmek verkalken kirpik Wimper kist Zyste kimyevi (kimyasal) chemisch kimyevi madde Chemikalie kiriş gerilmesi Sehnenzerrung klinik Klinik klor Chlor kafein Koffein koklamak riechen koku Geruch koku alma kabiliyeti Geruchsvermögen koku alma rahatsızlığı Geruchsstörung kol Arm kol askısı Armtrageband kol kırılması Armbruch kolera Cholera kolera vakası Cholerafall kolesterin muayenesi Cholesterinuntersuchung kolesterol Cholesterin kolesterol düşmesi Cholesterinsenkung kolesterol yükselmesi Cholesterinsteigerung koltuk değneği Krücke koltukta boğum Achselknoten koma Koma, Bewusstlosigkeit kompres Umschlag, Kompresse konsantrasyon Konzentration konsantrasyon zayıflığı Konzentrationsschwäche kontrol Kontrolle kontrol altında tutmak überwachen konrtol muayenesi Kontrolluntersuchung konuşma bozukluğu Dysphasie, Sprachstörung konuşma bozukluklarını tedavi yöntemi Logopädie korku Angst korkulu durumlar Angstzustände kortizon Cortison kortizonsuz cortisonfrei kortizon tedavisi Cortisontherapie korumak schonen, schützen koruyucu aşı Schutzimpfung krem Creme krom Chrom kromozom Chromosom koşucu sancısı Seitenstiche kök Wurzel kök tedavisi Wurzelbehandlung köprücük kemiği Schlüsselbein köprücük kemiği kırığı Schlüsselbeinbruch kör blind körbağırsak Blinddarm körleşmek erblinden körlük Blindheit kötü huylu bösartig kötüleşme Verschlechterung kramp Krampf kramp girmesi Krampfanfall kriz Krise kronik hasta chronisch kudurma Tobsucht kudurmak Tollwut bekommen kuduz Tollwut kulak Ohr kulak absesi Ohrabszess kulak ağrısı Ohrenschmerzen kulak çınlaması Ohrensausen kulak damlası Ohrentropfen kulak doktoru Ohrenarzt kulak iltihabı Ohrenentzündung kulak kanaması Ohrenbluten kulak kepçesi Ohrmuschel kulak kiri Ohrschmalz kulak memesi Ohrläppchen kulak pamuğu Wattestäbchen kulak zarı Trommelfell kullanım Anwendung kullanım süresi Anwendungsdauer kullanım alanı Anwendungsgebiet kuron Krone kurtarıcı Retter kurtarma Rettung kurtarmak retten, bergen kuru trocken kuru cilt trockene Haut kusmak erbrechen, sich übergeben kuvvet Leistung, Gewalt kuvvetlendirici Stärkung kuvvetli leistungsfähig kuvvetlilik Leistungsfähigkeit kuyruk kemiği Steißbein küçük dil Gaumenzäpfchen kür Kur kürtaj Abtreibung, Kürettage kürtaj olmak abtreiben lassen kuşak Generation L/l labortuvar değerleri Laborwerte lazer Laser lazer ışını Laserstrahl lazer tedavisi Lasertherapie leğen kemiği Beckenknochen lenf Lymphom lenf bezi Lymphdrüse lenf boğumları Lymphknoten lenf kanseri Lymphkrebs lens Linse lezzet Geschmack lif kopması Bänderriss lösemi Leukämie logopedi Logopädie lokal Lokal lumbago Hexenschuss M/m mafsal (eklem) ağrısı Gelenkschmerzen mafsal (eklem) artrozu Gelenkarthrose mafsal (eklem) iltihabı Gelenkentzündung mafsal (eklem) kireçlenmesi Gelenkverkalkung mafsal (eklem) romatizması Gelenkrheumatismus mafsal (eklem) şişmesi Gelenkschwellung mafsal iltihabı Arthritis magnezyum Magnesium magnezyum eksikliği Magnesiummangel makat ağrısı Afterschmerzen makatta boğum Afterknoten mantar Pilz mantar enfeksiyonu Pilzinfektion mantar zehirlenmesi Pilzvergiftung masaj Massage masaj yapmak massieren mayasıl Hämorrhoiden meditasyon Meditation melankoli Melancholie meme başı Brustwarze meme başı kanaması Brustwarzenblutung menenjit Hirnhautentzündung, Meningitis mentalite Mentalität mercek Linse merhem Salbe ... karşı merhem Salbe gegen ... mesane Blase mesane iltihabı Blasenentzündung mesane kanseri Blasenkrebs mesane sarkması Blasensenkung mesane taşı Blasenstein mesane tümörü Blasentumor mesane zayıflığı Blasenschwäche meslek hastalığı Berufskrankheit metabolizma Metabolismus, Stoffwechsel metabolizma hastalığı Stoffwechselerkrankung metabolizma rahatsızlığı Stoffwechselstörung metot Methode meydan korkusu Platzangst mide Magen mide ağrısı Magenschmerzen mide ameliyatı Magenoperation mide asiti Magensäure mide bağırsak gribi Magen-Darm-Grippe mide kanaması Magenblutung bağırsak kanaması Darmblutung mide bağırsak şikayeti Magen-Darm-Beschwerde mide bulantısı Brechreiz, Übelkeit mide endoskopisi Magenspiegelung mide hapı Magentabletten mide hastalığı Magenerkrankung mide iltihabı Magenentzündung mide kanaması Magenblutung mide kanseri Magenkrebs mide krampları Magenkrämpfe mide sancısı Magenschmerzen mide şikayeti Magenbeschwerde mide ülseri Magengeschwür mide yanması Sodbrennen mide zarı iltihabı Magenschleimhautenzündung midenin fazla asit üretmesi Magenübersäuerung midesi boş nüchtern migren Migräne mikroskop Mikroskop mineral Mineral mineraller Mineralstoffe miyopluk kurzsichtig molekül Molekül moral Moral morfin Morphium motivasyon Motivation motive etmek motivieren muayenehane Arztpraxis muayene odası Behandlungszimmer muayene saati Sprechstunde muayene sonucu Behandlungsergebnis muayenehane ücreti Praxisgebühr munzam tabaka iltihaplanması Bindehautentzündung müshil Abführmittel mütehassıs Spezialist N/n nabız Puls nabız atışı Pulsschlag nabız damarı Pulsader nabız atışını saymak Pulsschlag zählen narkoz Narkose narkoz doktoru Narkosearzt, Anästhesist nasır Hornhaut, Hühnerauge nasırlaşma Verhornung nefes Atemzug, Puste nefes almak einatmen nefes darlığı Atemnot, Atembeschwerden 113 nefes borusu Luftröhre nefes tıkanması Luftnot nefes vermek ausatmen nefrolog Nephrologe nesil Generation nevroloji Neurologe nezle Schnupfen nikotin Nikotin nikotinsiz nikotinfrei nikel alerjisi Nickelallergie nöbet görevi Bereitschaftsdienst nöbet titremesi Schüttelfrost nukoza Schleimhaut önleyici tedbir Prävention östrojen Östrogen östrojen eksikliği Östrogenmangel özel privat özel hasta Privatpatient özel klinik Privatklinik özel sigorta Privatversicherung özendirme Motivation özendirmek motivieren özürlü behindert özürlüleri taşıyan araç Behindertenfahrzeug özürlülük Behinderung O/o obduktsiyon Obduktion obezite Obesität oksijen Sauerstoff oksijen eksikliği Sauerstoffmangel omur Wirbel omur ağrıları Lumbago omurga Wirbelsäule omurilik Rückenmark omurilik iltihabı Rückenmarkentzündung omuz Schulter omuz ağrısı Schulterschmerzen omuz kemiği Schulterblatt onkoloji Onkologie oral oral organ Organ organ bağışı Organspende orta beyin Mittelhirn orta kulak Mittelohr orta kulak iltihabı Mittelohrentzündung orta parmak Mittelfinger ortopedi Orthopädie oruç tutmak fasten osteoporoz Osteoporose operasyon Operation operasyon raporu Operationsbericht optiker Optiker ovmak einreiben P/p pamuk Watte pansuman Verband pansuman değişmesi Verbandswechsel pansuman malzemesi Verbandsmaterial panik Panik pankreas Bauchspeicheldrüse, Pankreas panzehir Gegengift papatya çayı Kamillentee parmak Finger parmak eklemi Fingergelenk pedikür Pediküre penisilin Penicillin penisilin alerjisi Penicillinallergie perhiz Diät pastil Pastille patolog Pathologe patoloji Pathologie pıhtı Grinsel pigment Pigment pigment lekeleri Pigmentflecken pişmemiş gıda Rohkost piskopat Psychopat flaster Pflaster poliklinik Poliklinik portakal cilt Orangenhaut pozitif positiv potasyum Kalium prezervatif Kondom promil Promille prostat Prostata prostat büyümesi Prostatavergrößerung prostat ameliyatı Prostataoperation prostat şikayeti Prostatabeschwerden protein Eiweiß, Protein proteinli proteinhaltig proteinsiz proteinfrei protein eksikliği Proteinmangel protez Prothese protokol Protokoll psikiyatri Psychiatrie psikiyatrist Psychiater psikiyatri kliniği psychiatrische Klinik psikolog Psychologe psikoloji Psychologie psikoterapist Psychotherapeut psikoterapi Psychotherapie pudra Puder pupil Pupille Ö/ö ödem Ödem, Gewebewassersucht öksürük Husten öksürük ilacı Hustenmittel öksürük şurubu Hustensaft öksürük tutması Hustenanfall ölmek sterben ölü Tote ölmüş tot ölü gömme Bestattung ölüm Tod ölü doğum Totgeburt ölüm ilanı Todesanzeige ölüm korkusu Todesangst ölüm sebebi Todesursache ölüm tehlikesi Lebensgefahr ölüm vakası Sterbefall ölüm yardımı Sterbehilfe ölüm yardımı parası Sterbegeld ölümcül tödlich ölümcül hasta todkrank ömür Lebensdauer ön sinüs Stirnhöhle 114 R/r radyolog Radiologe rahim Gebärmutter rahim kanaması Gebärmutterblutung rahim kanseri Gebärmutterkrebs rahim tümörü Gebärmuttertumor rapor Bericht, Attest reaksiyon Reaktion reaksiyon göstermek reagieren reaksiyon yeteneği Reaktionsvermögen reçete Rezept reçete yazmak verschreiben reçeteye tabi rezeptpflichtig reçetesiz rezeptfrei refakat Begleitung refakatçı Begleiter refleks Reflex rehabilitasyon Rehabilitation rehabilitasyon merkezi Rehabilitationszentrum rejenerasyon Regeneration renk Farbe renk körü farbenblind renksiz blass, farblos rıza bildirimi Einverständniserklärung risk Risiko risk faktörü Risikofaktor riskli riskant riskli doğum Risikogeburt riskli hamilelik Risikoschwangerschaft ritim Rhythmus ritim bozukluğu Rhythmusstörungen ritmik (ritimli) rhythmisch romatizma Rheuma romatizmal rheumatisch romatizma ilacı Rheumamittel röntgen röntgen röntgen doktoru Radiologe, Röntgenarzt röntgen çekimi Röntgenaufnahme röntgen filmi Röntgenbild röntgen ışınları Röntgenstrahlen röntgen servisi Röntgenabteilung ruh Seele ruhi seelisch ruh hali Psyche rutin Routine S/s saç dökülmesi Haarausfall saç gelişme rahatsızlığı Haarwuchsstörung saç kepekleri Kopfschuppen safra Galle safra kesesi Gallenblase safra kesesi suyu Gallensäure safra kesesi taşı Gallensteine safra rahatsızlığı Gallenbeschwerden sağ rechts sağır dilsiz taubstumm sağırlık Taubheit sağlık Gesundheit sağlığa (sıhhate) zararlı gesundheitsschädlich sağlıklı gesund sağlıksız ungesund sağlık bakanlığı Gesundheitsministerium sağlık dairesi Gesundheitsamt sağlık danışmanlığı Gesundheitsberatung sağlık durumu Gesundheitszustand sağlık hizmeti Gesundheitsdienst sağlık karnesi Gesundheitszeugnis sağlık kasası Krankenkasse sağlık sigortası Krankenversicherung sağlık raporu Gesundheitsbescheinigung sakat körperbehindert sakatlık Behinderung sakin ruhig sakinleştirme beruhigen sakinleştirici ilaç Beruhigungsmittel salgın hastalık Seuche, ansteckende Krankheit salmonella Salmonellen salmonella zehirlenmesi Salmonellenvergiftung salya Speichel sanatoryum Sanatorium sara hastalığı Epilepsie sararmak erblassen sargı Verband sargı değişmesi Verbandswechsel sargı kutusu Verbandskasten sargı malzemesi Verbandszeug sarhoş betrunken sarıhumma Gelbfieber sarılık Gelbsucht sarmak binden sars hastalığı SARS-Erkrankung savunma zayıflığı Abwehrschwäche savunmada artış Abwehrsteigerung sedef hastalığı Schuppenflechte selulit Cellulitis sendrom Syndrom sersemlik hissi Benommenheit sert steif sertleşme rahatsızlığı Erektionsstörungen serum Serum serum alerjisi Serumallergie serum tedavisi Serumbehandlung ses bozukluğu Dysphonie ses kısıklığı Heiserkeit sesi kısık heiser ses teli Stimmband ses teli iltihabı Stimmbandentzündung sessiz ruhig sevk etmek überweisen sevk kağıdı Überweisungsschein seyehat ecza kutusu Reiseapotheke seyehat hastalığı (seyehat ederken mide bulantısı) Reisekrankheit sıcaklık hissi Hitzegefühl sıkıntı hissi Engegefühl sıkmak drücken, quetschen sıklıkla häufig sır mükellefiyeti Schweigepflicht sırt Rücken sıtma Malaria sıtma nöbeti Malariaanfall sıvı Flüssigkeit sıvı eksikliği Flüssigkeitsmangel sidik torbası Blase sigara içmek rauchen sigara içmeyen Nichtraucher sigarayı bırakma Raucherentwöhnung sigarayı bırakmak için ilaç Tabakentwöhnungsmittel sigorta doktoru Kassenarzt sigorta kartı Versichertenkarte sigortalı Versicherte/-r sinir Nerv, Sehne sinir doktoru Nervenarzt sinir dokusu Nervengewebe sinir hastası nervenkrank sinir hastalıkları Nervenkrankheiten sinir hastalığı Nervenerkrankung sinir iltihabı Nervenentzündung sinir krizi Nervenkrise sinir sistemi Nervensystem sinirler Nerven sinirleri yatıştırıcı nervenberuhigend sinirli nervös, wütend, gereizt sinirlilik Nervosität sinüsler Nebenhöhlen sinüzit Sinusitis sinüzit iltihaplanması Nasennebenhöhlenentzündung sivilce Akne, Pickel siyatik Ischias soğutma Kühlung soğuk algınlığı Erkältung soğuk şişkinliği Frostbeule sokma Stich sokmak stechen sol links solgun blass solucan Wurm soluk Puste solumak schnaufen solunum durması Atemstillstand solunum kesikliği Atemlosigkeit solunum yolları hastalığı Atemwegserkrankung soyaçekim Vererbung spermada kan Blut im Sperma spor Sport spor yaralanması Sport treiben spor yapmak Sportverletzung stresi (telaşı) yenme Stressbewältigung su Wasser su birikintisi Wasseransammlung suçiçeği Windpocken suni tedavi Kunsttherapie sümüksel zar Schleimhaut sünnet Beschneidung süreç Verlauf süt çocuğu Säugling Ş/ş şakak Schläfe şakak kemiği Schläfenbein şarbon Milzbrand şaşı bakmak schielen şeker hastalığı Zuckerkrankheit şeker hastası zuckerkrank şekeri düşme Unterzuckerung şiddet Gewalt şifalı bitkiler Heilkräuter şikayet Beschwerde şikayetsiz beschwerdefrei şimiyoterapi Chemotherapie şiş (an-) geschwollen, Schwellung şişkinliğin inmesi abschwellen şişkinlik (An-) Schwellung, Beule, Geschwulst şişman dick şişmanlık Obestität şişmek anschwellen şişmiş geschwollen şizofren schizophren şok Schock şurup Sirup şuur Bewusstsein şuursuz bewusstlos şüphe Verdacht şüpheli verdächtig T/t tabi tedavi Naturheilkunde tablet Tablette ... karşı tablet (hap) Tabletten gegen ... taburcu olmak entlassen tansiyon Blutdruck - düşük niedriger Blutdruck - yüksek hoher Blutdruck tansiyon değişimi Blutdruckveränderung tansiyonu düşürmek Blutdruck senken tansyion ölçme aleti Blutdruckmessgerät tat alma rahatsızlığı Geschmacksstörungen tedavi Therapie, Behandlung tedavi eden kişi Therapeut tedavi edilen hasta Patient tedavi etmek behandeln tedavi usulü (şekli) Behandlungsart, Therapieform tedavi odası Behandlungszimmer tedbir Vorsorge tedbir muayenesi Vorsorgeuntersuchung tehlike Gefahr tehlikesiz gefahrlos tekerlekli sandalye Rollstuhl telaş Stress telaş durumu Stresssituation telaşı yenme Stressbewältigung tentür Tinktur tentürdiyot Jod tepki Reaktion tepki göstermek reagieren ter Schweiß ter boşalması Schweißausbruch ter dokusu Schweißdrüse terlemek schwitzen termometre Fieberthermometer tesir Einwirkung, Wirkung tesir alanı Wirkungsbereich tesir süresi Wirkungsdauer 115 tesirli wirksam testesteron Testosteron testis Hoden testis ağrısı Hodenschmerz testiste şişme Hodenschwellung teşhis Diagnose, Prognose teşhis etmek diagnostizieren tetanos Tetanus tetanos aşısı Tetanusimpfung tetkik Befund tıbbı malzeme satış mağazası Sanitätshaus tıbbi medizinisch tıp Medizin tırnak Nagel tırnak dibi iltihabı Nagelbettentzündung tırnak mantarı Nagelpilz tifo Typhus tifo aşısı Typhusimpfung titreme Schüttelfrost titremek zittern, frösteln topallamak hinken toplar damar Vene toprağa vermek beisetzen topuk Achillessehne, Verse toz alerjisi Stauballergie travma Trauma tromboz çorabı Thrombosestrumpf tuzlu salzig, gesalzen tuzsuz salzfrei, ungesalzen tüberkoloz Tuberkulose tükürmek ausspucken tükürük bezi Speicheldrüse tülbent sargısı Mullbinde tülbent bezi Mullkompresse tümör Tumor U/u uçuk Herpes ultrason muayenesi Ultraschalluntersuchung ur Geschwulst, Wucherung uyandırmak aufwecken uyanık wach uyanmak aufwachen, erwachen uyku Schlaf uyku hapı Schlaftablette uyku ilacı Schlafmittel uyku rahatsızlığı Schlafstörungen uyku tedavisi Schlafbehandlung uykusuzluk Schlaflosigkeit uykuya dalmak einschlafen uyluk Oberschenkel uyluk kemiği Femur uyluk kemiği kırığı Femurfraktur uyumak schlafen uyurgezerlik schlafwandeln uyuşkan olmayan unverträglich uyuşturmak betäuben uyuşturucu Rauschgift, Betäubungsmittel uyuşturucu madde bağımlılığı Rauschgiftsucht uyuşturucu madde bağımlısı rauschgiftsüchtig uyuşuk steif, bewegungsunfähig uyuşuk Taubheit 116 uzman doktor Facharzt uzun süren tedavi Langzeittherapie uzun süreli test Langzeittest Ü/ü üflemek pusten ülser Geschwür, Ulcus üretmek fortpflanzen üremek Fortpflanzung ürolog Ürologe üroloji Ürologie üst çene Oberkiefer üst dudak Oberlippe üstkol Oberarm üşümek frieren V/v vajina Vagina vajina (kadın uzvu) hastalığı Vaginalerkrankung varis Krampfadern, Varize varis çorabı Stützstrumpf veba hastalığı Pest vefat Tod vejeteryan Vegetarier veremli tuberkulös verit genişlemesi Venenerweiterung verit hastalığı Venenerkrankung verit iltihabı Venenentzündung veteriner veterinär virüs Virus virüs enfeksiyonu Virusinfektion virüs hastalığı Viruskrankheit vitamin Vitamin vitamin eksikliği Vitaminmangel vitaminli vitaminreich, vitaminhaltig vizite Visite vücudun üst kısmı Oberkörper vücut Körper, Leib vücut ağrıları Gliederschmerzen vücut ısısı Körpertemperatur vücut ısısının normalin altına düşmesi Unterkühlung vücut kokusu Körpergeruch vücut yapısı Körperbau Y/y yabancı madde Fremdkörper yağ Fett yağ bezi Talgdrüse yağ dokusu Fettgewebe yağ hücreleri Fettzellen yağ içeriği Fettgehalt yan tesir Nebenwirkung yanak Wange yanık Verbrennung yanık merhemi Brandsalbe yanık yarası Brandwunde yanlış tedavi falsche Behandlung yanlış teşhis Fehldiagnose yanma Verbrennung yanmak brennen, sich verbrennen yapay beslenme künstliche Ernährung yapışıcı yakı Heftpflaster yara Wunde yara izi Narbe yara merhemi Wundsalbe yara tedavisi Wundbehandlung yaralanma Verletzung yaranın iyileşmesi Wundheilung yardım Hilfe yardımcı eleman Hilfskraft yardıma muhtaç hilfsbedürftig yarı felç Querschnittslähmung yaşam Leben yaşlanmak altern yatmak liegen yatağa bağımlı bettlägrig yatağı ıslatmak bettnässen yatak istirahatı Bettruhe yatırmak hinlegen yatıştırıcı Beruhigungsmittel yatıştırmak beruhigen yemek borusu Speiseröhre yemek borusu kanseri Speiseröhrenkrebs yemek yememe hastalığı Magersucht yeni doğan Neugeborene yoğun bakım Intensivpflege yona hastalğı Gürtelrose yorgun müde yorgunluk Müdigkeit, Ermüdung, Angeschlagenheit yudum Schluck yumurta kanalı Eileiter yumurtalık Eierstock yutma güçlüğü Schluckstörung yutmak einnehmen, schlucken yüksek dereceli hochgradig yüksek (tansiyon) kan basıncı erhöhter Blutdruck yüksek nabız erhöhter Puls yüz Gesicht yüz çizgileri Gesichtszüge yüz felci Gesichtslähmung yüzü koyun yatırma sich auf den Bauch lagen yüzü koyun yatırmak bauchlegen Z/z zararsız harmlos, unschädlich zatürre Lungenentzündung zayıf mager, schwach zehir Gift zehirlenme Vergiftung zehirlenmek vergiften zehirli giftig zehrini atmak entgiften zeka Intelligenz zeka testi Intelligenztest zeki intelligent zihin Geist zihinsel geistig zihinsel özürlü geistige Behinderung ziyaret Besuch, Visite ziyaretci bekleme odası Besucherwarteraum ziyaretci Besucher ziyaret etmek besuchen ziyaretci park yeri Besucherparkplatz ziyaretci zamanı Besuchszeit Glossar Gesundheit - SAĞLIK KELİME LİSTESİ Deutsch / Türkisch - Almanca / Türkçe A/a Abführmittel müshil ilacı Abgeschlagenheit halsizlik, yorgunluk, bitkinlik abhängig bağımlı Abhängigkeit bağımlılık abklingen hafiflemek, azalmak abkühlen soğutmak Ablauf akış, seyir abmagern zayıflamak Abmagerungskur zayıflama (diyet) rejimi abnabeln bebeğin göbeğini kesmek abnehmen kilo vermek, zayıflamak Abortus çocuk düşürmek, düşük absaugen emmek, (hava) sıvı çekmek abschwellen şişkinliğin inmesi Abszess apse abtasten yoklamak abtreiben çocuk aldırmak Abtreibung çocuk aldırma, kürtaj Abwehrkräfte vücut direnci Achillessehne topuk kirişi Achselhöhle koltuk altı Ader damar Adynamie adinami, kas zayıflığı After nakat Aggression saldırganlık Aids Aids Aids-Infektion Aids enfeksiyonu Akne sivilce, akne Akupunktur akupunktur akut akut Alkohol alkol Alkoholiker alkolik Alkoholtest alkol testi Alkoholvergiftung alkol zehirlenmesi Allergie alerji Allergietest alerji testi allergisch alerjik Alptraum kabus alt werden ihtiyarlamak, yaşlanmak Alter yaş Alterserscheinung yaşlanma belirtisi Altersheim huzurevi, yaşlılar evi Alterskrankheit yaşlılık hastalığı Alterungsprozess yaşlanma süreci Alzheimer-Krankheit alzheimer hastalığı Amalgam amalgam ambulante Behandlung ayakta tedavi ambulanter Pflegedienst ayakta (evde) hasta bakımı Anämie kansızlık Anamnese hasta ile ilgili bilgiler Anästhesie aneztesi, narkoz Anästhesieabteilung anestesi, (narkoz) bölümü Anatomie anatomi Androgen androjen Anfall hastalık nöbeti angeboren doğuştan Angeschlagenheit halsizlik Angina anjina Angst korku Angstzustand korku durumu anschwellen şişmek anstecken bulaştırmak ansteckend bulaşıcı Antialkoholiker antialkolik Anti-Baby-Pille doğum kontrol hapı Antibiotikum antibiyotik Anus anüs Anwendug kullanım Anwendungsdauer kullanım süresi Anwendungsgebiet kullanım alanı Anzeichen belirti, işaret, semptom anziehen giyinmek Apotheke eczane Apotheker eczacı Appendizitis apandist Appetit iştah appetitlos iştahsız Appetitlosigkeit iştahsızlık Appetitzügler iştah kesici arbeitsfähig çalışmaya elverişli arbeitsunfähig çalışmaya elverişsiz Arbeitsunfall iş kazası Arm kol Armbruch kol kırılması Armtragetuch kol askısı Aroma aroma Arterie atardamar Arterienverkalkung atardamar kireçlenmesi Arteriosklerose damar sertleşmesi Arthrose artroz Arthritis iltihabı mafsal Arzneimittel ilaç Arzneimittelsucht ilaç bağımlılığı Arzt doktor Arztanordnung doktor talimatı Arztbericht doktor raporu Ärztekammer tabipler odası Arztfehler doktor hatası Arzthelferin doktor yardımcısı Arztpraxis doktor muayenehanesi Aspirin aspirin Asthma astım Asthmaanfall astım krizi Atembeschwerden nefes darlığı Atemlosigkeit solunum kesikliği Atemnot nefes darlığı Atemstillstand solunum durması Atemwegserkrankung solunum yolları hastalığı Atemzug nefes Attest doktor raporu aufatmen nefes almak aufgeregt heyecanlı aufstehen kalkmak aufstoßen geğirmek aufwachen uyanmak Auge göz Augenentzündung göz iltihabı Augenlid göz kapağı Augenrötung göz kızarıklığı Augenschmerzen göz ağrısı Augenschwellung göz şişmesi Augentropfen göz damlası ausnüchtern ayıltmak ausrutschen ayağı kaymak Ausschlag cilt döküntüsü ausspucken tükürmek Auswurf balgam B/b Backe yanak Backenknochen elmacık kemiği Bahre sedye Bakterie bakteri Bandage bandaj, sargı Bänderriss lif kopması Bandscheibe bel kemiği diski Bandscheibenvorfall bel fıtığı Bauch karın Bauchbeschwerden karın rahatsızlığı Bauchdeckenschwellung karın derisinde şişkinlik Bauchkrampf karın krampı Bauchlage yüzü koyun yatırma Bauchschmerzen karın ağrısı Bauchspeicheldrüse pankreas Bauchweh karın ağrısı Becken kalça Beckenbodengymnastik kalça alt kaslarını geliştirme jimnastiği Befreiung kurtarış, kurtuluş Befund tetkik, netice, bulgu Begleiter refakatcı Begleitung refakat behandeln tedavi etmek behandelt werden tedavi görmek Behandlung tedavi Behandlungsart tedavi usulü Behandlungzimmer tedavi (muayene) odası behindert özürlü Behindertenfahrzeug özürlüleri taşıyan araç Behinderung özürlülük, sakatlık Bein bacak Beinbruch bacak kırılması Beinprothese bacak protezi Beinschmerzen bacak ağrısı Beinschwellung bacakta şişme Beinvene bacak toplardamarı Beinvenenthrombose bacak toplardamar trombozu beisetzen toprağa vermek beißen ısırmak Belastungs-EKG eforlu EKG Benommenheit sersemlik hissi beobachten gözlemek, gözetmek Bereitschaftsdienst nöbetçilik, nöbet görevi bergen kurtarmak Bericht rapor 117 Berufskrankheit meslek hastalığı beruhigen sakinleştirmek Beruhigungsmittel yatıştırıcı Beschneidung sünnet Beschwerde şikayet, rahatsızlık beschwerdenfrei şikayetsiz Besserung iyileşme bestatten gömmek, defnetmek Bestattung ölü gömme, defin Bestrahlung ışınlamak, ışın tedavisi Besuch ziyaret besuchen ziyaret etmek Besucher ziyaretçi Besucherparkplatz ziyaretçi park yeri Besucherwarteraum ziyaretçi bekleme odası Besuchszeit ziyaret zamanı betäuben uyuşturmak Betäubungsmittel uyuşturucu madde betrunken sarhoş Bett yatak bettlägrig yatağa bağımlı bettnässen yatağı ıslatmak Bettruhe yatak istirahatı Beule şişkinlik Bewegungsschmerzen hareket ağrıları Bewegungsstörung hareket bozukluğu Bewegungsverlust hareket kaybı bewusstlos şuursuz, baygın Bewusstlosigkeit koma, şuursuzluk, baygınlık Bewusstsein şuur Bienenstich arı sokması Bindegewebe bağ dokusu Biss ısırma Bisswunde ısırık yarası Blähungen gaz Blase sidik torbası Blasenentzündung mesane iltihabı Blasenschwäche mesane zayıflığı Binde sargı, bandaj Bindegewebe bağ dokusu binden sarmak Biss ısırma, sokma Blähung bağırsak gazı, yel Blase mesane, sidik torbası Blasenentzündung mesane iltihabı Blasenkrebs mesane kanseri Blasensenkung mesane sarkması Blasenstein mesane taşı Blasentumor mesane tümörü blass solgun, renksiz blind kör Blinddarm apandis, kör bağırsak Blinddarmentzündung apandisit, kör bağırsak iltihabı Blindheit körlük Blut kan Blut abnehmen kan almak Blut erbrechen kan kusma Blut husten kan öksürmek Blut im Sperma spermada kan Blut im Stuhlgang dışkıda kan Blut im Urin idrarda kan 118 Blut verlieren kan kaybetmek Blutader kan damarı Blutanalyse kan analizi, kan tahlili Blutarmut kansızlık Blutaustausch kan değişimi Blutbank kan bankası Blutdruck tansiyon - hoher yüksek - niedriger düşük Blutdruckmessgerät tansiyon ölçme aleti Blutdrucksenkung ta nsiyonu düşürmek bluten kanamak Bluterguss hemoraji Blutfett kan yağı Blutfettwert kan yağı değeri Blutglucose kan şekeri Blutgruppe kan grubu Bluthochdruck yüksek tansiyon blutig kanlı Blutkrebs kan kanseri Blutkreislauf kan dolaşımı Blutkreislaufstörung kan dolaşım bozukluğu Blutspende kan bağışı Blutspender k an verici (bağışlayıcı) Blutübertragung kan nakli Blutung kanama Blutuntersuchung kan muayenesi Blutvergiftung kan zehirlenmesi Blutverlust kan kaybı Blutzucker kanda şeker Blutzuckererhöhung kan şerkeri yükselmesi Blutzuckermessgerät kan şekeri ölçüm aleti Blutzuckersenkung kan şekeri düşmesi bösartig kötü huylu Brandsalbe yanık merhemi Brandwunde yanık yarası Brechdurchfall kusma ve ishal Brechmittel kusturucu ilaç Brechreiz mide bulantısı brennen yanmak bronchial bronşiyal Bronchialasthma bronşit astım Bronchien bronşlar Bronchitis bronşit Bruch kırık; fıtık Bruchschiene kırık tahtası Brust göğüs Brustbein göğüs kemiği Brustknoten göğüste boğum Brustkorb göğüs kafesi Brustkrebs göğüs kanseri Brustschmerzen göğüs ağrısı Brustwarze meme başı Brustwarzenblutung meme başı kanaması Buckel kambur bücken eğilmek Bypass-Operation By-pass ameliyatı C/c Calcium kalsiyum Cataract katarakt Cellulite selulit Charakter karakter Chefarzt baş hekim Chefarztbehandlung baş hekim tedavisi Chemikalie kimyevi madde chemisch kimyevi, kimyasal Chemotherapie kemoterapi Chirurg cerrah Chirugie cerrahi chirugische Abteilung cerrahi servis Chlor klor Cholera kolera Cholerafall kolera vakası Cholesterin kolesterin Cholesterinsenker kolesterin düşürücü Cholesterinsenkung kolesterinin düşürülmesi Cholesterinspiegel kolesterin düzeyi Cholesterinuntersuchung kolesterin muayenesi Chrom krom Chromosom kromozom chronisch kronik chronisch krank kronik hasta Coffein kafein Computertomographie (CT) bilgisayar tomografisi Cortison kortizon cortisonfrei kortizonsuz Cortisontherapie kortizon tedavisi Creme krem D/d Damenbinde adet bezi Darm bağırsak Darmblutung bağırsak kanaması Darmentleerung bağırsak böşaltılması Darmerkrankung bağırsak hastalığı Darmgeschwür bağırsak ülseri Darmgrippe bağırsak gribi Darmkrebs bağırsak kanseri Darmpolyp bağırsak polipi Darmsonde bağırsak sondası Darmspiegelung bağırsak endoskopisi Darmverschluss bağırsak tıkanıklığı Dauerbehandlung sürekli tedavi Daumen baş parmak Degeneration dejenerasyon Dentist dişçi, diş doktoru Depression depresyon Dermatitis dermatit, cilt iltihabı Desinfektion dezenfeksiyon Desinfektionsmittel dezenfekte ilacı Diabetes diyabet, şeker hastalığı Diabetiker diyabetli Diagnose teşhis diagnostizieren tanı koymak, teşhis etmek Dialyse diyaliz Dialysezentrum diyaliz merkezi Diät diyet, perhiz, rejim Diätkost diyet (perhiz) yemeği dick şişman Dickdarm kalın bağırsak Darmkrebs bağırsak kanseri Dickdarmkrebs kalın bağırsak kanseri Dickdarmpolyp kalın bağırsak polipi Diphtherie difteri Dosierung dozaj Dosis doz Dragee draje Droge bağımlılık yapan madde Drüse gudde, beze Drüsenentzündung guddelerin iltihabı Drüsenschwellung guddelerin şişmesi Dünndarm ince bağırsak Dünndarmkrebs ince bağırsak kanseri Durchblutung dolaşım Durchblutungsstörung kan dolaşımı rahatsızlığı Durchfall ishal Durchfallerkrankung ishal hastalığı Dysenterie ağır ishal Dysfunktion hareketlik bozulması Dyspepsie hazımsızlık Dysphagie yutma bozukluğu Dysphasie konuşma bozukluğu Dysphonie ses bozukluğu Dyspnoe nefes darlığı E/e Eierstock yumurtalık Eileiter yumurta kanalı einatmen nefes almak einnehmen almak, yutmak einreiben ovmak einschlafen uykuya dalmak Einverständniserklärung rıza bildirimi (beyanı) Einwirkung tesir Eis buz Eisbeutel buz torbası Eisen demir Eisenmangel demir eksikliği Eiter irin eitern cerahat bağlamak Eiweiß protein EKG EKG elektrokardiyografi Ekzem egzama Elastikbinde esnek sargı Ellbogen dirsek Emesis kusmak Empfängnisverhütung gebe kalmamak için korunma empfinden hissetmek, duymak empfindlich hassas, duygulu Empfindungsstörungen hissetme bozukluğu Endoskopie endoskopi Engegefühl sıkıntı hissi entbinden doğurmak Entbindung doğum Entbindung von der Schweigepflicht sır mükkellefiyeti iptali Enteritis ince bağırsak iltihabı entgiften zehrini atmak entlassen taburcu olmak Entschlackung kan dolaşımını tahrik ederek vücudun boşaltılması entzündet iltihaplı Entzündung iltihap Entzündungshemmer iltihap önleyici Epilepsie epilepsi, sara hastalığı Erbkrankheit irsi hastalık erblassen sararmak, bozarmak erblich irsi erblinden körlenmek erbrechen kusmak Erektionsstörungen sertleşme rahatsızlığı erhöhte Blutfette yüksek kan yağları erhöhte Blutgase yüksek kan gazları erhöhter Blutdruck yüksek tansiyon (kan basıncı) erhöhter Puls yüksek nabız erholen dinlenmek, istirahat etmek Erholung dinlenme, istirahat etme erkälten soğuk almak Erkältung soğuk algınlığı erkranken hastalanmak Erkrankung hastalık ermüden yormak ermüdend yorucu Ermüdung yorgunluk ernähren beslenmek Ernährung beslenme Ernährungsberater beslenme danışmanı Ernährungsberatung beslenme danışmanlığı Ernährungsgewohnheiten beslenme alışkanlığı Ernährungsplan beslenme planı Ernährungstherapie beslenme tedavisi ernüchtern ayıltmak erregbar sinirli erröten kızarmak Erschöpfung dermansızlık, yorgunluk Erste-Hilfe ilk yardım erwachen uyanmak erwachsen erişkin erwecken uyandırmak Essstörung yemek yeme rahatsızlığı Exanthem cilt kızarması Exostose kemik şişi F/f Facharzt uzman hekim (doktor) fallen düşmek falsche Behandlung yanlış tedavi Familie aile Familienangehörige aile fertleri Familienplanung aile planlaması Fango fango Farbe renk farbenblind renk körü Farbenblindheit renk körlüğü fasten oruç tutmak Fehldiagnose yanlış teşhis Fehlgeburt çocuk düşürme Femur uyluk kemiği Femurfraktur uyluk kemiği kırığı Ferse topuk Fersenbein topuk kemiği Fett yağ Fettgehalt yağ içeriği Fettgewebe yağ dokusu Fettleber karaciğer yağlanması Fettzellen yağ hücreleri Fieber ateş Fieberanfall ateş nöbeti fiebersenkend ateş düşürücü fiebersenkendes Mittel ateş düşürücü ilaç Fiebersenkungsmittel ateş kesici ilaç Fieberthermometer termometre Finger parmak Fingergelenk parmak mafsalı (eklemi) Fingernagel el tırnağı fit formunda Flugangst uçma korkusu Flüssigkeit sıvı Flüssigkeitsmangel sıvı eksikliği fortpflanzen üremek Fortpfanzung üreme fortschreiten ilerlemek Frauenarzt kadın doktoru Fraktur kemik kırığı Frauenheilkunde kadın hekimliği Fremdkörper yabancı madde frieren üşümek Frostbeule soğuk şişkinliği frösteln titreme Fruchtblase cenin (döl) kesesi Fruchtwasser cenin (döl) suyu Fruchtwasserdiagnostik cenin suyu tanısı (teşhisi) Frühdiagnose erken (teşhis) tanı Früherkennungsuntersuchung erken teşhis muayenesi Frühgeburt erken doğum Frühjahrsmüdigkeit ilkbahar yorgunluğu Füllung dolgu Furunkel kan çıbanı Fuß ayak Fußgelenk ayak mafsalı (eklemi) Fußgymnastik ayak jimnastiği Fußpflege ayak bakımı Fußpilz ayak mantarı Fußschmerzen ayak ağrısı G/g Galle safra Gallenbeschwerden safra rahatsızlığı Gallenblase safra kesesi Gallensäure safra kesesi suyu Gallensteine safra kesesi taşı Gastritis gastrit, mide iltihabı Gasvergiftung gazdan zehirlenme Gaumen damak Gaumenzäpfchen küçük dil gebären doğurmak Gebärmutter rahim Gebärmutterblutung rahim kanaması Gebärmutterkrebs rahim kanseri Gebärmuttertumor rahim tümörü Gebiss dişler dizisi 119 gebrochen (Knochen) kırık Geburtshilfe doğum yardımı, ebelik Geburtstermin doğum tarihi Geburtsurkunde doğum belgesi Geburtswehen doğum sancıları Gedächtnis hafıza Gedächtnisschwäche hafiza zayıflığı Gedächtnisverlust hafıza kaybı Gedärm bağırsaklar Gefahr tehlike gefahrlos tehlikesiz Gefäß damar Gefäßverkalkung damar kireçlenmesi Gefäßverengungen damar daralması Gefühl duygu, his gefühllos duygusuz Gegengift panzehir Gehhilfe yürümeye yardımcı alet Gehirn beyin Gehirnblutung beyin kanaması Gehirnentzündung beyin iltihabı Gehirnerschütterung beyin sarsıntısı Gehirnhaut beyin zarı Gehirnhautentzündung beyin zarı iltihabı Gehirnschlag beyin sektesi Gehirntumor beyin tümörü Gehör işitme, duyum Gehörfehler işitme bozukluğu Gehörgang işitme yolu Gehörlosigkeit işitme özürlülüğü Geist zihin, akıl geistesgestört akıl hastası Geistesstörung akıl hastalığı geistig zihinsel geistige Behinderung zihinsel özürlülük Gelbfieber sarıhumma Gelbsucht sarılık Gelenk eklem Gelenkarthrose mafsal (eklem) artrozu Gelenkentzündung mafsal (eklem) iltihabı Gelenkrheumatismus mafsal (eklem) romatizması Gelenkschmerzen mafsal (eklem) ağrısı Gelenkschwellung mafsal (eklem) şişmesi Gelenkverkalkung mafsal (eklem) kireçlenmesi Gen gen Generation jenerasyon, kuşak, nesil genesen şifa bulmak, iyileşmek Genesung şifa, iyileşme Genetik genetik, kalıtımsal genetische Krankheit genetik hastalık Genick ense Genitalien genital organlar Genitalbeschwerden genital organların rahatsızlığı gereizt sinirli, hiddetli Gerichtsarzt adli doktor Gerichtsmedizin adli tıp 120 Gerinnsel pıhtı Gerstenkorn arpacık Geruch koku Geruchsvermögen koku alma yeteneği Geruchsstörung koku alma rahatsızlığı Gesäß kıç Geschlecht cinsiyet Geschlechtskrankheit cinsel hastalık Geschlechtsorgan cinsel organ Geschlechtsverkehr cinsel ilişki Geschmack tat, lezzet Geschmacksstörung tat alma rahatsızlığı geschwollen şişmiş Geschwulst ur, şişkinlik, yumru Geschwür çıban, ülser Gesicht yüz Gesichtslähmung yüz felçi Gesichtspflege yüz (cilt) bakımı Gesichtszüge yüz çizgileri gesund sağlıklı Gesundheit sağlık, sıhhat Gesundheitsamt sağlık dairesi Gesundheitsberatung sağlık danışmanlığı Gesundheitsbescheinigung sağlık raporu Gesundheitsdienst sağlık hizmeti Gesundheitsministerium sağlık bakanlığı gesundheitsfördernde Kosmetika sağlık teşvik edici kozmetik gesundheitsschädlich sağlığa (sıhhate) zararlı Gesundheitswesen sağlık işleri (hizmetleri) Gesundheitszeugnis sağlık karnesi Gesundheitszustand sağlık durumu Gewalt şiddet, kuvvet gewaltsam şiddetli Gewebe doku Gewebsentnahme doku alınması Gewicht ağırlık Gewichtsabnahme kilo verme Gewichtskontrolle kilo kontrolü Gewichtsproblem kilo sorunu Gewichtsreduktion kilo verme Gewichtsverlust kilo kaybı Gewichtszunahme kilo alma Gewohnheit alışkanlık Gicht gut, damla hastalığı Gift zehir giftig zehirli Gips alçı Gipsverband alçı sargısı Glatze kel Glaukom göz tansiyonu Gleichgewicht denge Gleichgewichtsverlust denge kaybı Gliederschmerzen vücut ağrıları grauer Star katarakt grausam merhametsiz, gaddar grippaler Infekt grip enfeksiyon Grippe grip Grippeimpfung grip aşısı Grippevirus grip virüsü Gurgel gırtlak, boğaz gurgeln gargara etmek Gürtelrose zona hastalığı Gutachten bilirkişi raporu gutartig iyi huylu Gute Besserung! Geçmiş olsun! Gymnastik jimnastik Gynäkologe kadın hastalıkları doktoru H/h Haar saç Haarausfall saç dökülmesi Haarersatz takma saç Haarfarbe saç rengi Haarwuchsstörung saç gelişme rahatsızlığı Haarwurzel saç kökü Halbseitenlähmung kısmi felç Hals boğaz Halsentzündung boğaz iltihabı Hals-Nasen-Ohren-Arzt boğaz kulak burun doktoru Halsschlagader boyun atardamarı Halsschmerzen boğaz ağrısı Halsschmerztabletten boğaz ağrısına karşı ilaç Halsschwellung boğaz şişliği Halsumschlag boyun sargısı Halswirbel boyun omurları Hämatome hematom Hämorrhagie hemoraji Hämorrhoiden hemoroit, mayasıl, basur Hand el Handfläche avuç Handgelenk el bileği harmlos zararsız Harn idrar Harnanalyse idrar tahlili Harnblase idrar torbası Harnblasenspiegelung idrar torbası endoskopisi Harnleiter idrar yolu Harnleiterentzündung idrar yolu iltihabı Harnwegsinfektion idrar yolu enfeksiyonu hartnäckig inatçı häufig sık sık, çoğu kez Hauptschlagader büyük atardamar Hausapotheke ev ecza kutusu Hausarzt ev doktoru häusliche Pflege evde bakım Haut cilt Hautallergie cilt alerjisi Hautarzt cilt doktoru Hautausschlag egzama Hauterkrankung cilt hastalığı Hautfarbe cilt rengi Hautflecken cilt lekeleri hautfreundlich cilde zararsız Hautjucken cilt kaşıntısı Hautknoten ciltte boğum Hautkrankheit cilt hastalığı Hautpflege cilt bakımı Hautpflegemittel cilt bakım maddeleri Hautpilz cilt (deri) mantarı Hautpilzerkrankung cilt mantar hastalığı Hautreinigung cilt temizliği Hautrötung cilt kızarığı Hautschutz cildi koruma Hautverfärbung cildin renklenmesi Hebamme ebe Heftpflaster yapışıcı yakı Heilbad kaplıca hamamı heilen iyileştirmek Heilfasten sağlık orucu Heilkräuter şifalı bitkiler Heilung iyileşme, şifa heiser kısık ses Heiserkeit ses kısıklığı Hepatitis hepatit Herpes herpes, uçuk Herz kalp Herzanfall kalp krizi Herzbeschwerden kalp rahtsızlığı Herzerkrankung kalp hastalığı Herzfehler kalp bozukluğu Herzfunktion kalp fonksiyonu Herzinfarkt kalp enfarktüs Herzjagen kalbin hızlı atması Herzinsuffiziens kalp kifayetsizliği Herzklopfen kalp çarpıntısı Herzkrankheit kalp hastalığı Herz-Kreislauf-Erkrankungen kalp kan dolaşım hastalığı Herzrasen kalbin hızlı atması Herzrythmusstörung kalp ritim rahatsızlığı Herzschlag kalp atışı Herzschrittmacher kalp pili Herzstillstand kalbin durması Herzversagen kalbin görev yapmaması Heuschnupfen bahar nezlesi Hexenschuss bel tutulması Hilfe yardım hilflos çaresiz hilfsbedürftig yardıma muhtaç Hilfskraft yardımcı eleman hinken topallamak hinlegen yatırmak Hirn beyin Hirnblutung beyin kanaması Hirndurchblutungsstörung beyin kan dolaşım bozukluğu Hirnentzündung beyin iltihabı Hirnhautentzündung menenjit Hirnschlag beyin sektesi, inme Hirntod beyin ölümü Hirntumor beyin tümörü Hitzegefühl sıcaklık hissi Hitzeschlag güneş çarpması HIV HİV HIV-Infektion HİV-aids enfeksiyonu hochgradig yüksek dereceli Hoden haya, erkeklik bezi, testis Hodenschmerz testis ağrısı Hodenschwellung testiste şişme hoher Blutdruck yüksek tansiyon Homöopathie homeopati homöopathisch homeopatik hören işitmek, dinlemek Hörfähigkeit işitme yeteneği Hörgerät (duyma) cihazı Hormon hormon hormonell hormonel hormonelle Störung hormonel bozukluk Hormonbehandlung hormon tedavisi Hormonspiegel hormon düzeyi Hormontherapie hormon terapisi Hornhaut nasır Hörschwäche işitme zayıflığı Hörstörung işitme rahatsızlığı Hörsturz ani duyma kaybı Hüfte kalça Hüftgelenk kalça kemiği Hühnerauge nasır Husten öksürük Hustenanfall öksürük tutması Hustenmittel öksürük ilacı Hustensaft öksürük şurubu Hygiene hijyen hyperaktiv hiperaktif Hysterie histeri hysterisch histerik I/i Immunsystem bağışıklık sistemi impfen aşılamak, aşı yapmak Impfpass aşı karnesi Impfung aşı Implantation implantasyon implantieren implante etmek impotent iktidarsız, erkeklikten kesilme Impotenz iktidarsızlık Infarkt enfarktüs Infektion enfeksiyon Infektionskrankheit enfeksiyon hastalığı infektiös bulaşıcı infiziert bulaştırmak Infusion infüzyon Inhalation enhalasyon inhalieren enhalasyon yapmak Inhalt içerik, kapsam, içindekiler Injektion enjeksiyon innere Blutung iç kanama Insekt böcek, haşarat Insektenbiss böcek ısırması Insektenmittel haşarat ilacı Insektenstich böcek sokması Instinkt içgüdü Insulin ensülin Insulinspritze ensülin iğnesi intelligent zeki Intelligenz zeka Intelligenztest zeka testi intensiv yoğun Intimbereich cinsel bölge Internist dahiliyeci Ischias işyaz, siyatik J/j Jochbein elmacık kemiği Jod iyot jodhaltig iyotlu Jodtinktur tentürdiyot jucken kaşınmak Juckreiz kaşıntı Jungfrau bakire K/k Kaiserschnitt sezeryan Kalium potasyum Kaliummangel postasyum eksikliği Kalk kireç Kalorie kalori kalorienfrei kalorisiz kalorienreich kalorili Kalzium kalsiyum Kalziummangel kalsiyum eksikliği Kanüle enjeksiyon iğnesi Kapsel kapsül Kardiologe kardiyolog Kardiologie kardiyoloji Karies diş çürüğü Kassenarzt sigorta doktoru Kastration kastrasyon, kısırlaştırma Katarakt katarakt Katheter kateter kauen çiğnemek Kehlkopf gırtlak Kehlkopfentzündung gırtlak iltihabı Kehlkopfkrebs gırtlak kanseri Keuchhusten boğmaca Kiefer çene kemiği Kieferbruch çene kemiği kırığı Kieferorthopädie çene kemiği ortopedisi Kind çocuk Kinderarzt çocuk doktoru Kinderheim çocuk yuvası Kinderkrankheit çocuk hastalığı Kinderlähmung çocuk felci kinderlos çocuksuz kinderreich çok çocuklu Kinn çene Kinnbruch çene kırığı Kleinhirn küçük beyin Kleptomanie kleptomani Klima iklim Klinik klinik Knie diz Kniebandage diz bandajı Knieentzündung diz iltihabı Kniegelenk diz (mafsalı) eklemi Kniegelenkentzündung diz mafsalı (eklemi) iltihabı Kniescheibe diz kapağı knirschen gıcırdamak Knöchel ayak bileği kemiği Knochen kemik Knochenbruch kemik kırılması Knochendichte kemik yoğunluğu Knochendichtemessung kemik yoğunluğu ölçümü Knochenentzündung kemik iltihabı Knochenerkrankung kemik hastalığı Knochengewebe kemik dokusu Knochenmark kemik iliği Knorpel kıkırdak Knoten düğüm Koffein kafein Kohlendioxid karbondioksit 121 Kohlendioxidvergiftung karbondioksit zehirlenmesi Kohlenhydrat karbonhidrat Kollaps aniden (çöküş) düşüş Koma koma kompliziert karmaşık, zor Kompresse kompres Kondom prezervatif Kontrastmittel kontrast ilacı Kontrolle kontrol Kontrolluntersuchung kontrol muayenesi Konzentration konsantrasyon Konzentrationsschwäche konsantrasyon zayıflığı Kopf kafa Kopfhaut kafa derisi Kopfschmerzen baş ağrısı Kopfschmerztabletten baş ağrısı hapı Kopfschuppen saç kepekleri Kopfverletzung kafa yaralanması Körper vücut Körperbau vücut yapısı körperbehindert sakat, engelli, özürlü Körpergeruch vücut kokusu Körpergröße boy Körpertemperatur vücut ısısı Kortison kortizon Kost gıda Kraft güç kraftlos güçsüz Krampf kramp Krampfadern varis Krampfanfall kramplaşma, kramp girmesi krank hasta krank werden hastalanmak Krankenbeförderung hasta nakli Krankenbesuch hasta ziyareti Krankenbett hasta yatağı Krankengymnastik fizik tedavisi Krankenhaus hastane Krankenkasse sağlık kasası Krankenkost hasta yemeği Krankenpflege hasta bakımı Krankenpfleger hasta bakıcı, erkek hemşire Krankenschwester hemşire Krankenversicherung sağlık sigortası Krankenwagen ambulans Krankheit hastalık Krankheitsbericht hastalık raporu Krankheitsverlauf hastalığın seyri kratzen kaşımak Krebs kanser Krebsrisiko kanser riski Krebsvorsorge kanser erken teşhis muayenesi Kreislauf kan dolaşımı Kreislaufbeschwerden kan dolaşımı şikayeti Kreislauferkrankung kan dolaşım hastalığı Kreislaufmittel kan dolaşımı ilacı Kreislaufstörung kan dolaşımı bozukluğu 122 Kreuzschmerzen bel ağrısı kribbeln karıncalanmak Krise kriz Krone kuron Kropf guatr Krücke koltuk değneği Kruste kabuk Krustenbildung kabuklanma Kühlung soğutma künstliche Ernährung yapay beslenme Kunsttherapie suni tedavi Kur kür, kaplıca tedavisi Kürettage kürtaj, çocuk aldırma kurzsichtig miyopluk L/l Laborwerte laboratuvar değerleri Lähmung felç Langzeittest uzun süreli test Langzeittherapie uzun süren tedavi Laser lazer Laserstrahl lazer ışını Lasertherapie lazer tedavisi Leben hayat, yaşam Lebensdauer ömür Lebenserwartung hayat beklentisi Lebensgefahr ölüm tehlikesi Lebensmittelvergiftung gıda zehirlenmesi Lebensretter cankurtaran Lebensversicherung hayat sigortası Leber karaciğer Leberentzündung karaciğer iltihabı Lebererkrankung karaciğer hastalığı Leberkrebs karaciğer kanseri Leib beden, vücut Leiche ceset, ölü Leiste kasık Leistenbruch kasık fıtığı Leistenschmerz kasık ağrısı Leistenschwellung kasık şişliği Leistungsfähigkeit güç, kuvvet Lendenwirbel bel omuru Lepra cüzzam hastalığı Leukämie lösemi, kan kanseri Lichtbehandlung ışık tedavisi Lichtmangel ışık yetersizliği Lichttherapie ışın tedavisi Lid göz kapağı liegen yatmak Linderung azaltmak, dindirmek Linse (opt.) lens, mercek Lippe dudak Lippenbläschen dudak uçuğu lispeln peteklemek Loch delik Logopädie logopedi (konuşma bozukluğu tedavi yöntemi) lokal lokal, bölgesel Lokalanästhesie bölgesel anestezi Luftkrankheit hava tutması Luftnot nefes tıkanması Luftröhre nefes borusu Lumbago omur ağrıları Lunge akciğer Lungenentzündung zatürre Lungenkrebs akciğer kanseri Lymphdrüse lenf beze Lymphknoten lenf boğumları Lymphkrebs lenf kanseri Lymphom lenf M/m Magen mide Magenbeschwerde mide şikayeti Magenblutung mide kanaması Magen-Darm-Beschwerden mide bağırsak şikayeti Magen-Darm-Blutung mide bağırsak kanaması Magen-Darm-Grippe mide bağırsak gribi Magenentzündung mide iltihabı Magenerkrankung mide hastalığı Magengeschwür mide ülseri Magenkrämpfe mide krampları Magenkrebs mide kanseri Magenoperation mide ameliyatı Magensäure mide asiti Magenschleimhautentzündung mide zarı iltihabı Magenschmerzen mide ağrısı Magenspiegelung mide endoskopisi Magentabletten mide hapı Magenübersäuerung midenin fazla asit üretmesi, mide ekşimesi mager zayıf, cılız Magersucht yemek yememe hastalığı Magnesium magnezyum Magnesiummangel magnezyum eksikliği Malaria sıtma Malariaanfall sıtma nöbeti Mandel bademcik Mandelentzündung bademcik iltihabı Mandeln bademcikler Masern kızamık Massage masaj massieren masaj yapmak Medikament ilaç Medikament einnehmen ilaç kullanmak Medikament verschreiben ilaç yazmak Medikamentenabhängigkeit ilaç bağımlılığı Meditation meditasyon, içebakış Medizin tıp Medizin (Arznei) ilaç Medizin einnehmen ilaç almak Medizin verabreichen ilaç vermek medizinisch tıbbi Melancholie melankoli, hüzün şeklinde görülen hastalık Meningitis menenjit Meniskus menisküs Menopause hayızdan kesilme Menstruation adet, ay başı Menstruationsbeschwerden adet görme rahatsızlığı, adet ağrıları Menstruationsblutung adet kanaması Menstruationszyklus adet görme düzeni Mentalität mentalite Metabolismus metabolizma Methode metot Migräne migren, yarımca Mikrobe mikrop Mikroskop mikroskop Milz dalak Milzbrand şarbon Mineral mineral, maden Mineralstoffe mineraller Mittelfinger orta parmak Mittelfuß ayak tarağı Mittelfußknochen ayak tarak kemikleri Mittel gegen ... ... karşı ilaç Mittelhirn orta beyin Mittelohr orta kulak Mittelohrentzündung orta kulak iltihabı Mobilität mobilite, hareketlilik Molekül molekül Monatsbeschwerden adet ağrıları Moral moral Morphium morfin Motivation motivasyon, özendirme motivieren motive etmek, özendirmek müde yorgun, bitkin Müdigkeit yorgunluk Mullbinde tülbent sargısı Mullkompresse tülbent bezi Mumps kabakulak Mund ağız Mundgeruch ağız kokusu Mund-zu-Mund-Beatmung ağızdan ağıza suni teneffüs Muskel kas, adale Muskelentzündung kas iltihabı Muskelerkrankung kas hastalığı Muskelfaser kas lifi Muskelgewebe kas dokusu Muskelhärte kas sertleşmesi Muskelkrampf kas krampı Muskelriss kas yırtılması Muskelschmerzen adale ağrısı Muskelzerrung kas gerilmesi muskulös kaslı, adeleli Muttermal ben Muttermilch anne sütü N/n Nabel göbek Nabelbruch göbek fıtığı Nachtdienst geçe hizmeti Nackenschmerzen ense ağrısı Nabelschnur göbek kordonu Nachtblindheit gece körlüğü Nachtdienst gece hizmeti Nachtpflege gece bakımı Nachuntersuchung ikinci (ilave) muayene Nacken ense Nackenschmerzen ense ağrısı nackt çıplak Nagel tırnak Nagelbettentzündung tırnak dibi iltihabı Nägelbrüchigkeit kırılgan tırnak Nagelpilz tırnak mantarı Nahrung gıda maddesi Nahrungsmittelallergie gıda maddesi alerjisi Nahrungsmittelvergiftung gıda zehirlenmesi Naht dikiş nahtlos dikişsiz Narbe yara izi Narkose narkoz Narkosearzt narkoz doktoru Nase burun Nasenbein burun kemiği Nasenbluten burun kanaması Nasenhöhlen sinüsler Nasennebenhöhle burun yan boşluğu Nasennebenhöhlenentzündung burun yan boşluğu iltihabı Nasentropfen burun damlası Naturheilkunde doğal tedavi Nebenhöhle sinüsler Nebenniere böbreküstü bezi Nebenwirkung yan tesir, yan etki Nephrologe nefrolog (böbrek uzman doktoru) Nerv sinir Nerven sinirler Nerven beruhigend sinirleri yatıştırıcı Nervenarzt sinir doktoru Nervenentzündung sinir iltihabı Nervenerkrankung sinir hastalığı Nervenfaser sinir lifleri Nervengewebe sinir dokusu nervenkrank sinir hastası Nervenkrankheiten sinir hastalıkları Nervenkrise sinir krizi Nervensystem sinir sistemi nervös sinirli, asabi Nervosität sinirlilik Netzhaut ağtabaka Netzhautentzündung ağtabaka iltihabı Neugeborene yeni doğan Neurologe nevroloji Nichtraucher sigara içmeyen Nickelallergie nikel alerjisi niedriger Blutdruck düşük tansiyon niedriger Blutzuckerspiegel düşük kan şekeri düzeyi Niere böbrek Nierenentzündung böbrek iltihabı Nierenerkrankung böbrek hastalığı Nierenfunktion böbrek fonksiyonu Nierenfunktionsstörungen böbrek fonksiyon rahatsızlığı Niereninsuffizienz böbrek yetmezliği Nierenkrebs böbrek kanseri Nierenoperation böbrek operasyonu Nierenschmerz böbrek ağrısı Nierenstein böbrek taşı Nierenversagen böbrek yetmezliği niesen hapşırmak Nikotin nikotin nikotinfrei nikotinsiz Notaufnahme acil servis Notfall acil durum Notruf acil çağrı nüchtern aç karnına O/o Obduktion obdüksiyon Oberarm üstkol Oberarmbruch üstkol kırığı Oberarmknochen üstkol kemiği Oberarzt başhekim Oberkiefer üst çene Oberkörper vücütun üst kısmı Oberlippe üst dudak Oberschenkel uyluk Obesität obezite, şişmanlık Ödem ödem Ohnmacht baygınlık ohnmächtig baygın Ohr kulak Ohrabszess kulak absesi Ohrenarzt kulak doktoru Ohrenbluten kulak kanaması Ohrenentzündung kulak iltihabı Ohrensausen kulak çınlaması Ohrenschmalz kulak kiri Ohrenschmerzen kulak ağrısı Ohrentropfen kulak damlası Ohrläppchen kulak memesi Ohrmuschel kulak kepçesi Onkologie onkoloji Operationsbericht ameliyat raporu Operation ameliyat operieren ameliyat etmek operiert werden ameliyat olmak Optiker gözlükçü oral oral, ağız yoluyla alınan Orangenhaut portakal cilt Organ organ Organspende organ bağışı Orthopäde ortopedist Orthopädie ortopedi Osteoporose osteoporoz Östrogen östrojen Östrogenmangel östrojen eksikliği Otitis kulak iltihabı P/p Panik panik Pankreas pankreas Paralyse inme, felç paralytisch felçli Parese hafif felç Pastille pastil Pathologie patoloji Patient tedavi edilen hasta Patienteninformation hasta bilgilendirme Patienteninformationsbroschüre hasta bilgilendirme broşürü Patiententoilette hasta tuvaleti Patientenunterschrift hasta imzası Patientenwartezimmer hasta bekleme odası Penicillin penisilin Penicillinallergie penisilin alerjisi Penis penis, erkek cinsel organı 123 Periode adet kanaması Pessimist pesimist, karamsar olan pessimistisch pesimistik, karamsar Pest veba hastalığı Pflaster flaster Pflege bakım pflegebedürftig bakıma muhtaç Pflegegeld bakım parası Pflegekraft bakım personeli Pflegemaßnahme bakım uygulaması Pflegestufe bakım kademesi Pflegeversicherung bakım sigortası Pfropf pıhtı Phase dönem Phobie fobi, korku Physiologie fizyoloji Physiotherapie fizyoloji terapi Pickel sivilce Pigment pigment Pigmentflecken pigment lekeleri Pille hap Pilz mantar Pilzinfektion mantar enfeksiyonu Pilzvergiftung mantar zehirlenmesi Plattfuß düztaban Platzangst meydan (yer) korkusu Plombe diş dolgusu plombieren diş doldurmak Pocken çiçek hastalığı Pockenimpfung çiçek hastalığı aşısı Poliklinik poliklinik, dispanser Polio polio, çocuk felci Pollenallergie çiçek tozu alerjisi Polyp polip positiv positif, olumlu Potenz cinsel güç Potenzstörungen cinsel güç rahatsızlığı Prävention hastalığın oluşmaması için önleyici tedbir präventiv önleyici Praxis muayenehane Praxisgebühr muayenehane ücreti Prellung burkulma, incime privat özel Privatklinik özel klinik Privatpatient özel hasta Privatversicherung özel sigorta Probe numune, deneme Prognose teşhis progressiv hastalığın giderek ilerlemesi Promille promil, kanda alkol oranı Prophylaxe Profilaktik, hastalığa karşı önceden korunma Prostata prostat Prostatabeschwerden prostat şikayeti Prostataoperation prostat ameliyatı Prostatavergrößerung prostat büyümesi Protein protein proteinfrei proteinsiz proteinhaltig proteinli Proteinmangel protein eksikliği 124 Rettungshubschrauber ambulans helikopteri Rettungsring can kurtarma simidi Rezept reçete rezeptfrei reçetesiz rezeptpflichtig reçeteye tabi Rheuma romatizma Rheumamittel romatizma ilacı rheumatisch romatizmal rhythmisch ritmik, ritimli Rhythmus ritim Rhythmusstörungen ritim bozukluğu riechen koklamak Rippe kaburga Risiko risk Risikofaktor risk faktörü Risikogeburt riskli doğum Risikoschwangerschaft riskli hamilelik riskant riskli Riss çatlak Rohkost pişmemiş gıda Q/q Rollstuhl tekerlekli sandalye Quarantäne karantina röntgen röntgen çekmek Querschnittslähmung yarı felç Röntgenabteilung röntgen servisi quetschen ezmek, sıkmak Röntgenaufnahme röntgen çekimi Quetschung ezilme Röntgenbild röntgen filmi Röntgenstrahlen röntgen ışınları R/r Röteln kızamık Rachen boğaz, gırtlak Rachenkatarrh yutak nezlesi (inmesi) Roter Halbmond kızılay Rotes Kreuz kızılhaç Rachenmandel bademcik Rotlichttherapie kırmızı ışık terapisi Radiologe radyolog Rötung kızarıklık rauchen sigara içmek Raucherentwöhnung sigarayı Routine rutin bırakma Rücken sırt Raucherbein Rückenmark omurilik sigara nedeniyle bacakta oluşan Rückenmarksentzündung damar sertliği omurilik iltihabı Raucherzimmer sigara içilen salon Rückenprobleme bel (sırt) ağrısı Rauschgift uyuşturucu madde Rückenschmerzen bel ağrısı Rauschgiftsucht ruhig hareketsiz, sakin, sessiz uyuşturucu madde bağımlılığı rauschgiftsüchtig S/s uyuşturucu madde bağımlısı Salbe merhem reagieren reaksiyon (tepki) Salbe gegen ... ... karşı merhem göstermek Salmonellen salmonella Reaktion reaksiyon, tepki Salmonellenvergiftung rechts sağ salmonella zehirlenmesi Reflex refleks salzarm az tuzlu Regelblutung salzfrei tuzsuz adet görme, adet kanaması Sanatorium sanatoryum regelmäßig düzenli, düzgün Sanitätshaus Regeneration tıbbi malzeme satış mağazası rejenerasyon SARS-Erkrankung sars hastalığı (dokunun kendini yenilemesi) Sauerstoff oksijen Rehabilitation rehabilitasyon Sauerstoffmangel oksijen eksikliği Rehabilitationszentrum Saugflasche biberon rehabilitasyon merkezi Säugling süt çocuğu, bebek Reiseapotheke Säure asit seyehat (portatif) ecza kutusu Schädel kafatası Reisekrankheit seyahat hastalığı Schädelbruch kafatası kırığı (seyehat esnasında mide bulantısı) Schädelfraktur kafatası kırığı Reizhusten boğmaca Schädeltrauma kafatası travması Reizmagen mide yanması Scharlach kızıl hastalığı Rentner emekli Scharlachfieber kızıl sıtması retten kurtarmak Scheide dölyolu Retter kurtarıcı Scheidenentzündung dölyolu iltihabı Rettung kurtarma Schicksal kader Rettungsarzt ilk yardım doktoru schielen şaşı bakmak Prothese protez Protokoll protokol Psyche ruh hali Psychiater psikiyatrist Psychiatrie psikiyatri psychiatrische Klinik psikiyatri kliniği Psychologe psikolog Psychologie psikoloji Psychopath piskopat Psychotherapeut psikoterapist Psychotherapie psikoterapi Pubertät buluğ (erginlik) çağı Puder pudra Puls nabız Pulsader nabız damarı Pulsschlag nabız atışı Pupille göz bebeği Puste nefes, soluk pusten üflemek Schienbein baldır kemiği, kaval kemiği Schienbeinbruch kaval kemiği kırığı Schilddrüse guatr Schilddrüsenhormone kalkan bezi hormonları Schilddrüsenknoten kalkan bezi Schilddrüsenüberfunktion kalkan bezinin fazla çalışması Schilddrüsenunterfunktion kalkan bezinin az çalışması schizophren şizofren Schlaf uyku Schlafbehandlung uyku tedavisi schlafen uyumak Schläfe şakak Schläfenbein şakak kemiği schlaff gevşek Schlafgewohnheit uyku alışkanlığı schlaflos uykusuz Schlaflosigkeit uykusuzluk Schlafmittel uyku ilacı Schlafstörungen uyku rahatsızlığı Schlaftablette uyku hapı schlafwandeln uyurgezerlik Schlagader atar damar Schlaganfall felç Schleim balgam Schleimhaut sümüksel zar schleimlösend balgam söktürücü Schluck yudum Schluckauf hıçkırık schlucken yutmak Schluckstörung yutma güçlüğü (bozukluğu) Schlüsselbein köprücük kemiği Schlüsselbeinbruch köprücük kemiği kırığı Schmerz ağrı schmerzen ağrımak, acımak schmerzfrei ağrısız schmerzhaft ağrılı Schmerzmittel ağrı kesici ilaç Schmerztabletten ağrı kesici hap Schmerztherapie ağrı terapisi schnarchen horlamak schnaufen solumak Schneidezähne kesme dişleri Schnellverband hazır sargı Schnittwunde kesik yarası Schnupfen nezle Schock şok, sinir burhanı schonen korumak Schönheitschirurg güzellik (estetik) cerrahı Schönheitsoperation güzellik (estetik) ameliyatı Schonkost koruyucu gıda Schrittmacher kalp pili Schulter omuz Schulterblatt omuz (kürek) kemiği Schulterschmerzen omuz ağrısı Schuppe kepek Schuppenflechte sedef hastalığı Schüttelfrost nöbet titremesi Schüttelfrost titreme Schutz koruma schützen korumak Schutzimpfung koruyucu aşı schwach zayıf Schwächezustände halsizlik durumu schwanger hamile, gebe schwanger werden hamile olmak Schwangerschaft gebelik, hamilelik Schwangerschaftstest hamilelik testi Schwangerschaftsverhütung hamile kalmamak için korunma Schwangerschaftswehen hamilelik sancıları Schweigepflicht sır mükellefiyeti, meslek sırrı Schweinepest domuz vebası Schweiß ter Schweißausbruch ter boşalması Schweißdrüse ter dokusu Schwellung şiş, şişlik schwer ağır schwerbehindert ağır (malul) özürlü Schwerbehindertenausweis ağır maluliyet kimlik belgesi schwerhörig duyma güçlüğü, ağır işiten Schwiele nasır Schwindel baş dönmesi schwitzen terlemek Seekrankheit deniz tutması Seele ruh seelisch ruhi Sehbehinderung görme bozukluğu sehen görmek Sehne sinir, kiriş Sehnenzerrung kiriş gerilmesi Sehschärfe göz keskinliği Sehstörung görme bozukluğu Sehtest görme testi Seitenstiche koşucu sancısı Seitenstechen böğür sancısı Selbstheilung kendiliğinden iyi olma sensibel duyarlı Serum serum Serumallergie serum alerjisi Serumbehandlung serum tedavisi Seuche salgın hastalık Sexualfunktionsstörungen cinsel fonksiyon rahatsızlığı Singultus hıçkırık Sinusitis sinüzit Sirup şurup Sitte ahlak Skelett iskelet Sodbrennen mide yanması, ekşimesi Sommersprossen çil Sonde sonda Sonnenallergie güneş alerjisi Sonnenbrand güneş yanığı Sonnenbrandsalbe güneş yanığı için merhem Sonnenschutz güneşe karşı koruma Sonnenstich güneş çarpması Speichel salya, tükürük Speicheldrüse tükürük bezi Speiseröhre yemek borusu Spezialist mütehassıs, uzman Sprechstunde çalışma saatleri Sport spor Sport treiben spor yapmak Sportverletzung yaralanması, spor (sakatlanması) Sprache lisan, dil Sprachstörung konuşma bozukluğu Sprechstunde çalışma (görüşme) saati Sprechzimmer muayene (konuşma)odası Spritze iğne spritzen iğne yapmak Sprungbein aşık kemiği Sprunggelenk aşık eklemi Spulwurm bağırsak solucanı stark güçlü, kuvvetli Stärkung kuvvetlendirici Stärkungsmittel güçlendirici ilaç stationär hastanede yatarak tedavi olmak Staub toz Stauballergie toz alerjisi stechen sokmak steif sert, katı, dik Steißbein kuyruk kemiği Sterbefall ölüm vakası Sterbegeld ölüm yardımı parası Sterbehilfe ölüm yardımı sterben ölmek, vefat etmek steril kısır sterilisieren kısırlaştırmak Stichwunde bıçak yarası stillen emzirmek Stillzeit emzirme süresi Stimmband ses teli Stimmbandentzündung ses teli iltihabı Stirn alın Stirnband alın kemiği Stirnfalte alın çizgisi (buruşukluğu) Stirnhöhle ön sinüs, alın boşluğu Stirnhöhlenentzündung alın boşluğu iltihabı Stoffwechsel metabolizma Stoffwechselerkrankung metabolizma hastalığı Stoffwechselkrankheit metabolizma hastalığı Stoffwechselstörung metabolizma rahatsızlığı stöhnen inlemek, oflamak stottern kekelemek Strahlenbehandlung ışın tedavisi Strahlendosis ışın dozu Strahlentherapie ışın (radyo) terapisi Stress stres, telaş Stressbewältigung stresi (telaşı) yenme Stresssituation stres durumu Struma guatr Stuhlgang büyük tuvalet (aptest) Stuhlprobe büyük tuvalet örneği stumm dilsiz 125 Sturz düşme stürzen düşmek Stützstrumpf varis çorabı Sucht bağımlılık Suchtdiät bağımlılık perhizi süchtig bağımlı, düşkün Symptom semptom, belirti symptomatisch semptomatik, belirtili Syndrom sendrom Syphilis frengi hastalığı T/t Tabakentwöhnungsmittel sigarayı bırakmak için ilaç Tablette hap, tablet Tablette einnehmen hap almak (yutmak) Tabletten gegen ... ... karşı hap, tablet Tablettenvergiftung tablet (hap) zehirlenmesi Tagesklinik günlük klinik Tagespflege günlük bakım Talgdrüse yağ bezi taub sağır; uyuşuk Taubheit sağırlık; uyuşma taubstumm sağır dilsiz Telepathie telepati, ruhsal duyu Temperatur senkend ısı (ateş) düşürücü Testis testis, haya bezleri Testosteron testesteron, erkek seks hormonu Tetanus tetanos Tetanusimpfung tetanos aşısı Therapeut tedavi eden kişi Therapie tedavi, terapi Therapieform terapi şekli Thermalbad kaplıca hamamı Thermometer termometre, derece Thorax göğüs kafesi Thrombose damar pıhtılaşması Thrombosestrumpf tromboz çorabı Tinktur tentür Tinnitus kulak çınlaması Tobsucht kudurma tödlich ölümcül Tollwut kuduz tot ölmüş, ölü trocken kuru trockene Haut kuru cilt trockenes Auge kuru göz Tod ölüm, vefat Todesangst ölüm korkusu Todesanzeige ölüm ilanı Todesursache ölüm sebebi todkrank ölümcül hasta tödlich ölümcül Tollwut kuduz Tote ölü Totgeburt ölü doğum Toxin toksin Trauma travma Träne gözyaşı Tränensack gözyaşı kesesi 126 Transfusion kan nakli Transplantat transplantat, doku parçası veya organ nakli Trauer yas Trauma travma traumatisch travmatik träumen rüya görmek Trommelfell kulak zarı Tropfen damla ...-tropfen ... damlası Tuberkulose tüberküloz tuberkulös veremli Tumor tümör, ur Typhus tifo Typhusimpfung tifo aşısı U/Ü Übelkeit mide bulantısı üben alıştırma yapmak Überdosis normal dozajın üzerinde übergeben (sich) kusmak Übergewicht kilo fazlalığı übertragen bulaştırmak, nakletmek, geçirmek überwachen kontrol altında tutmak überweisen sevk etmek Überweisungsschein sevk kağıdı Übung alıştırma Ulcus ülser Ultraschall ultrason Ultraschalluntersuchung ultrason muayenesi Umschlag kompres unbekannt tanınmayan, bilinmeyen unerträglich dayanılmaz, çekilemez unerwartet beklenmeyen, ummadık unerwünscht istenilmeyen Unfall kaza Unfallstelle kaza yeri Unfallversicherung kaza sigortası unfruchtbar kısır Unfruchtbarkeit kısırlık ungeduldig sabırsız ungesund sağlıklı olmayan unheilbar tedavisi (iyileşmesi) mümkün olmayan Unruhe huzursuzluk unruhig huzursuz, kaygılı, endişeli unschädlich zararsız Unterarm ön kol Unterbewusstsein şuuratlı Unterernährung gıdasızlık Unterhaut alt deri Unterkiefer çene altı Unterkieferbruch çene altı kırılması Unterkühlung vücut ısısının normalin altına düşmesi Unterleib karın altı, karın alt kısmı Unterlippe alt dudak Unterschenkel alt bacak, baldır untersuchen muayene etmek Untersuchung muayene Untersuchungsergebnis muayene sonucu Unterzuckerung şekeri düşme unverdaulich hazmedilemeyen unverdaut hazmedilmemiş unverträglich uyuşkan olmayan Urin idrar, sidik Urinbefund idrar tahlili Urinprobe idrar örneği Urinuntersuchung idrar muayenesi Urologe ürolog, bevliye doktoru Urulogie üroloji Ursache sebep, neden V/v Vagina vajina, dölyolu vaginal vajinal, dölyolu ile ilgili Vaginalabstrich vajinadan alınan doku örneği Vaginalerkrankungen vajina (kadın uzvu) hastalığı Vaginaltabletten vajina tableti (hapı) Varize varis Vegetarier vejetaryan Vene toplardamar Venenentzündung toplardamar iltihabı Venenerkrankungen toplardamar hastalığı Venenerweiterung toplardamar genişlemesi Verband sargı, bandaj Verbandskasten sargı kutusu Verbandswechsel pansuman (sargı) değişmesi Verbandszeug sargı malzemesi verblöden bunamak verbluten kan kaybetmek Verbrennung yanık, yanma Verdacht şüphe verdächtig şüpheli verdauen hazmetmek, sindirmek Verdauung hazım, sindirim Verdauungsschwäche hazım zayıflığı Verdauungsstörungen hazımsızlık Verdauungssystem hazım sistemi vereitert cerahatlenmiş Vereiterung cerahatlenme Verengung daralma Vererbung kalıtım, soyaçekim verfaulen çürümek vergiften zehirlemek Vergiftung zehirlenme Verhalten davranış Verhaltensfehler davranış hatası Verhaltenstherapie davranış terapisi verheilen yaranın iyileşmesi Verhornung nasırlaşma Verhütung gebelikten korunma Verhütungsmittel gebelikten korunma aleti (yöntemi) verkalken kireçlenmek Verlauf süreç, gidişat Verletzung yaralanma verrenkt incimiş, çıkmış Verrenkung incinme, çıkık Verschlechterung kötüleşme verschlucken genzine kaçmak verschreiben reçete (ilaç) yazmak Versicherter sigortalı Versicherung sigorta Versicherungskarte sigorta kartı Verstand akıl, şuur verstauchen burkulmak verstaucht burkulmuş Verstauchung burkulma Verstopfung kabızlık Verwandte akraba verzweifeln ümitsizliğe düşmek Veterinär veteriner Virus virüs Virusinfektion virüs enfeksiyonu Visite visite, ziyaret vital çok canlı Vitalität canlılık vitaminarm az vitaminli Vitamin vitamin vitaminhaltig vitaminli Vitaminmangel vitamin eksikliği Völlegefühl fazla doyma hissi Vollnarkose tam narkoz Vorsicht dikkat, özen Vorsorge tedbir Vorsorgeuntersuchung tedbir muayenesi Voruntersuchung ön muayene weitsichtig hipermetrop Wespenstich arı sokması Wimper kirpik Windpocken suçiçeği Wirbel omur Wirbelsäule bel kemiği, omurga wirksam tesirli, etkili Wirkung tesir, etki Wirkungsbereich tesir (etki) alanı Wirkungsdauer tesir (etki) süresi wirkungsvoll tesirli, etkili Wucherung ur, verem Wulst kabarık Wunde yara Wundbehandlung yara tedavisi Wundheilung yaranın iyileşmesi Wundsalbe yara merhemi Wurm solucan Wurzel kök Wurzelbehandlung kök tedavisi Z/z Zahn diş Zahn ziehen diş çekmek Zahnabszess diş absesi Zahnarzt diş doktoru Zahnbehandlung diş tedavisi Zahnbelag diş pası Zähne plombieren dişleri doldurmak Zahnfäule diş çürüğü Zahnfleisch diş eti Zahnfleischblutung diş eti kanaması Zahnfleischentzündung W/w diş eti iltihabı wach uyanık Zahnfüllung diş dolgusu wachsen büyümek Zahnkaries diş çürüğü Wachstation Zahnklinik diş kliniği ayılma servisi (ameliyat sonrası uyanma bölümü) Zahnkrone diş kaplanması zahnlos dişsiz Wachstum büyüme, gelişme Zahnlücke diş arasındaki boşluk Wachstumshormon Zahnnerv diş siniri büyüme hormonu Zahnprothese diş protezi Wachstumsstörungen Zahnschmerzen diş ağrısı gelişme (büyüme) rahatsızlığı Zahnspange dişe takılan tel Wade baldır Zahnstein diş taşı Wadenbein baldır kemiği Zahntechniker diş teknisyeni Wadenkrämpfe baldır krampı Zahnwurzel diş kökü wahrnehmen algılamak Zahnwurzelentzündung Wange yanak diş kökü iltihabı Wärmebehandlung Zäpfchen fitil sıcaklık tedavisi Zecke kene Wartezimmer Zeckenbiss kene ısırması bekleme odası Zeh ayak parmağı Warze siğil Zehenknochen Wasser su ayak parmak kemikleri Wasseransammlung su birikintisi Zeigefinger işaret parmağı Watte pamuk Zelle hücre Wattestäbchen kulak pamuğu Zellegewebe hücre dokusu Wechseljahre adet kesilme yılları Zellulitis selulit Wechseljahrsbeschwerden Zelluloid selülit adetten kesilme (yılları) şikayetleri Zentralnervensystem Wechselwirkung karşılıklı tesir merkezi sinir sistemi Wehen doğum sancıları Zentrum merkez wehtun acımak weiblichen Hormone kadın hormonu Zink çinko Zinkmangel çinko eksikliği weiße Blutkörperchen akyuvar Zerrung (kas) gerilmesi zittern titremek Zorn öfke zuckerkrank şeker hastası Zuckerkrankheit şeker hastalığı zunehmen kilo almak, şişmanlamak Zunge dil zusammenbrechen yıkılmak, çökmek Zustand hal, durum, konum Zwangsernährung mecburi beslenme Zwergwuchs cücelik Zwilling ikiz Zwillingsgeburt ikiz doğumu Zwölffingerdarm onikiparmak bağırsağı Zwölffingerdarmgeschwür onikiparmak bağırsağı ülseri Zyste kist 127 NOTLAR - NOTIZEN Resim hakları Kapak resmi (Kolaj) Yilmaz Atalay www.mimardesign.info (Bebek Resmi www.fotolia.de) PIXELIO (www.pixelio.de) Sayfa 6, 12, 15, 17, 24, 32, 38, 42, 48, 53, 55, 58, 63, 71, 81, 86, 88 Fotolia (www.fotolia.de) Sayfa 1, 8, 10, 18, 26, 29, 31, 37, 46, 56, 72, 76, 79, 82, 90, 92, 97, 100, 102, 103, 104, www.bio-siegel.de Sayfa 21 www.blauer-engel.de Sayfa 25