HEGEL METİNLERİ İÇİN ALMANCA
Transkript
HEGEL METİNLERİ İÇİN ALMANCA
HEGEL METÝNLERÝ ÝÇÝN ALMANCA-TÜRKÇE SÖZLÜK ÝDEA YAYINEVÝ 2000 www.ideayayýnevi.com abarbeiten eyl. bitip tükenmek, yýpratmak Abbrechung (f) a. koparma, kopma; durdurma, kesme, kesinti (cessation, discontinuance) Abbruch (m) a. zarar; kopukluk; yýkým (demolition; damage, injury, loss) Abend a. akþam abendländische sft. batý aber bðl. ama Aberglaube (m) a. boþinanç (superstition) aberhunderte sft. yüzlerce abermals blt. bir kez daha abertausendmal blt. tausend- und abertausendmal: binlerce kez Abgabe (f) a. vergi; boþaltma (delivery; posting; tax, duty) abgehen eyl. ayrýlmak, terketmek abgelegen sft. uzak abgesehen —von blt. —e bakmaksýzýn; göz önüne almaksýzýn, bir yana býrakarak; (without regard to) abgöttischen putperest Abgrund (m) a. uçurum; (pit, gulf, chasm, abyss) abhalten eyl. önlemek, engellemek abhandeln eyl.görüþmek, ele almak, tartýþmak, irdelemek Abhandlung (f) a. inceleme; deneme; tartýþma; (treatise, essay) abhängen a. von: eyl. baðýmlý olmak (depend on, be dependent on) abhängen eyl. asmak, — von: —e baðýmlý olmak abhängig sft. baðýmlý Abhängigkeit (f) a. baðýmlýlýk (dependency, dependence) abhauen eyl.kesmek, kopmak abhelfen eyl. iyileþtirmek, çözüm bulmak, gidermek Abhilfe (f) a. çare; (remedy, redress) abkommen eyl. uzaklaþmak; bir yana býrakmak ablassen eyl. boþaltmak; indirmek, düþürmek, indirgemek ablegen eyl. ortaya koymak ableiten eyl. türetmek, çýkarsamak; sapmak, uzaklaþmak Ableitung (f) a. türev, türetme, çýkarsama (derivation; deduction) ablöst eyl. ayýrmak, koparmak abmahcen eyl. uzaklaþtýrmak; sonlandýrmak abnehmen eyl. uzaklaþtýrmak; azaltmak (remove, take off; decrease, diminish); Abnehmen (n): im A. sein: azalmada olmak Abrede (f) a. yadsýma, denial; in A. stellen; yadsýmak abreiben eyl. soymak Abschied (m) a. ayrýlma; nehmen von A. ayrýlmak abschmecken eyl. tatmak abschneiden eyl. kesmek; kesip atmak abschrecken eyl. korkutmak abschreckend sft. caydýrýcý Abschreckung (f) a. korkutma, caydýrma absehen eyl. gözardý etmek; — von: bakýlmaksýzýn Absicht (f) a. niyet, amaç, hedef (intention, purpose, design, objective, motive, intent; end, aim) absolut sft. saltýk; absolute, unconditional absolvieren eyl. baðýþlamak 1 absondern eyl. ayýrmak, yalýtmak, uzaklaþtýrmak, kaldýrmak abspiegeln eyl. yansýtmak absprechen eyl. yoksun býrakmak, yadsýmak, kabul etmemek abstammen eyl. türemek, den gelmek, doðmak Abstammung (f) a. soy, ata, kök, köken; (descent, parentage) Abstand (m) a. uzaklýk; (distance (away); distance (apart), interval, gap, space) absteigen eyl. inmek abstoßen eyl. itmek abstrahieren eyl. soyutlamak abstrahierend sft. soyutlayýcý, soyutlayan abstrakt sft. soyut Abstrakta a. soyutlamalar abstrakteste [n] sft. en soyut Abstraktion (f) a. soyutlama Abstraktum (n) a. soyut [kendilik] abstreifen eyl. soymak abstumpfen eyl. yüksüzleþtirmek; kesmek, budamak absurd sft. saçma Abteilung (f) a. bölüm, bölümleniþ, sýnýflandýrma (division; separation; classification; part, portion, section) Abtrennung (f) a. ayýrma (seperation, removal, detachment) abtun eyl. bir yana atmak; sonlandýrmak, bitirmek (take off, put off; abolish, get rid of) abwechselnd blt. deðiþtirerek, almaþýk olarak, sýrayla Abwechslung (f) a. deðiþiklik, türlülük; (variety, diversity, change) abwechslungsweise blt. sýrayla, almaþýk olarak abweichen eyl. sapmak, uzaksaþmak, ayrýlmak Abwesenheit (f) a. yokluk, bulunmama (absence; non-appearance) abziehen eyl. çekmek, yolmak, soymak, yüzmek achten eyl. bakmak, görmek, saymak adäquat sft. yeterli Addieren a. toplama Adjektive (n) a. sýfat Advokaten (m) a. avukat Advokatenbeweis a. avukat-tanýtý Affe (m) [n] a. maymun Affirmation (f) a. olumlama; doðrulama (affirmation) affirmativ sft. olumlu affizieren eyl. etkilemek Aggregat (n) a. toplak Aggregatzuständ (m) a. toplak durumu ahnen eyl. sezinlemek; ahnen lassen: önceden duyumsamak Ahnung (f) a. kuþku; önsezi; (misgiving, presentiment, forewarning; idea, notion, suspicion, inkling) Akosmismus a. Evrensizlik, evren yokluðu Akt (m) a. edim; iþ Aktion (f) a. eylem aktiv sft. etkin Aktivität (f) a. etkinlik Aktuosität a. erke Akzent (m) a. vurgu Akzidentalität (f) a. ilineksellik Akzidentelles a. ilineksel Akzidenzen (n) a. ilinek albern sft. aptalca, budalaca, saçma algebraischen sft. cebirsel all sft. tüm allbekannten sft. genel 2 HEGEL METÝNLERÝ ÝÇÝN ALMANCA-TÜRKÇE SÖZLÜK olarak bilinen allbelebende sft. herþeyi dirimli kýlan allein sft. yalnýzca, ancak, salt allemal blt. her zaman allenthalben blt. her yerde, her yanda, her bakýmdan allerärmste sft. en yoksul allerdings blt. hiç kuþkusuz allerdürftigste sft. en yoksun Allererstes a. en ilk allerhand sft. her tür allerrealste (n) sft. en olgusal Allerrealste a. en olgusal olan allgemein sft. evrensel, genel allgemeinen blt. genel olarak Allgemeinheit (f) a. evrensellik; genellik; (universality, generality; general public, public or people at large) allgemeinsten sft. en genel, en evrensel Allheit a. tümlük allmächtig sft. herþeye gücü yeter Allmähliche a. herþeyegücü-yeter allseitige sft. çok yanlý, kapsamlý, her bakýmdan allweise sft. en bilge; all wissend: herþeyi bilen Allzuscharf a. çok keskin als ilg. iken, gibi alsbald blt. hemen alsdann blt. sonra, bunun üzerine, bundan baþka also blt. öyleyse alt sft. eski Altar (m) a. altar, sunu taþý, sunak Alter (n) a. yaþ; yaþlýlýk; çað alters blt. von alters her: çaðlar boyu, eskiden beri; althebräischen sft. eski ibrani altklug sft. (A.heit): büyümüþte küçülmüþ(lük), erken geliþmiþ(lik); nazik (precocious) Ammonshörner (n) a. ammonit amor (Lat.) a. sevgi Analogie (f) a. andýrým Analyse (f) a. çözümleme analysieren eyl. çözümlemek Analysis (f) a. çözümleme analytisch sft. çözümsel Anarchie (f) a. anarþi Anatomie (f) a. anatomi anbeten eyl. tapýnmak anbetrifft eyl. ilgilendirmek Anblick (m) a. bakýþ, görüþ; görünüþ (view, sight; look, appearance; aspect) ander sft. baþka andererseits bðl. öte yandan andern eyl. deðiþtirmek andernteils bðl. öte yandan anders a. baþka türlü Anderssein a. baþkalýk anderswo blt. baþka yerde anderwärts blt. baþka yerde anderweitig blt. dahasý; baþka türlü; baþka yerde andeuten eyl. imlemek aneignen eyl. benimsemek, kabul etmek; kendinin edinmek aneinander blt. birbiri ile, birbiri üzerine aneinanderreihen eyl. yanyana, biraraya dizilmek anerkannt sft. tanýnan, kabul edilen anerkanntermaße bðl. kabul edildiði gibi anerkennen eyl. tanýmak, kabul etmek anerkennenswert sft. övgüye deðer Anerkenntnis (f) a. tanýma, kabul etme (acknowledgement; recognizance) Anerkennung (f) a. tanýma, kabul etme, onaylama (acknowledgement; recognition; approval, approbation) Anfang (m) a. baþlangýç, açýlýþ; (start, beginning, commencement, outset; inception, openenig, introduction) anfangen eyl. baþlamak anfänglich sft. kökensel, ilk, baþlayan anfangs blt. baþlangýçta Anfangsgründen a. baþlangýç zeminleri Anfangspunkte a. baþlangýç noktasý Anfeindung (f) a. zulüm; düþmanlýk; (presecution; enmity, hostility) anführen eyl. alýntýlamak, aktarmak, söz etmek, deðinmek; ortaya sürmek Anführung (f) a. önderlik; alýntý; (lead, leadership; quotation, citation) Angabe (f) a. belirtme; bildirim; yönerge; (indication; declaration; statement, assertion; pl. instructions, direction) angeben eyl. belirtmek, vermek, ileri sürmek; indicate, state, fix, appoint; give, declare angeblich ilg. sözde angeborene blt. doðuþtan angehen eyl. ilgilendirmek, baðlantýlý olmak angehören eyl. ait olmak angehörig sft. —e ait Angelegenheit (f) a. kaygý, iþ, sorun (concern, matter, affair, business) angemessen sft. uygun, yeterli angemessenste sft. en uygun, en yeterli Angesicht (n) a. yüz, çehre; (face; countenance) angestammt sft. doðuþtan, kalýtsal angreifen eyl. yakalamak; kavramak; saldýrmak Angrif (m) a. saldýrý, atak Angst (f) a. endiþe anhalten eyl. durdurmak; engellemek; zorlamak animalisch sft. hayvansal ankleben eyl. yapýþmak, sarýlmak anknüpfen eyl. baðlamak (tie, fasten); baþlamak (initiate, start) ankommen eyl. varmak; (arrive) ankündigen eyl. bildirmek, açýða çýkarmak, ele vermek Anlage (f) a. yatkýnlýk, yetenek Anlauf (m) a. kalkýþ; baþlayýþ; (take-off, run (up), approach run; (fig) start) anlegen eyl. (kýyýya) inmek, dönmek anmaßen eyl. gaspetmek; sich zu viel anmaßen: ileri gitmek Anmerkung (f) a. not; (note, annotation; observation, remark) Annäherung (f) a. yaklaþým, yaklaþma Annahme (f) a. kabul etme, varsayma, sayýltý; (acceptance; adoption; supposition, assumption, hypothesis) annehmen eyl. kabul etmek, benimsemek; varsaymak (accept; take; assume, adopt, undertake) anordnen eyl. buyurmak (order, command, decree, direct) anpassen eyl. uy(dur)mak; uyarlamak (fit on; fit, adapt, adjust, accomodate, suit; conform) anschauen eyl. sezmek; bakmak, seyretmek, görmek (look at, view, regard, contemplate) Anschauung (f) a. sezgi (intuition, visual perception; mode of wieving, way of looking or seeing; idea, conception, notion, opinion, (point of) view, outlook) Anschein (m) a. görünüþ; benzerlik; (appearance, look, semblance; likelihood) anschlagen eyl. vurmak; deðerlendirmek anschließen eyl. baðlamak; eklemek, katmak ansehen eyl. bakmak, görmek (look at; see, detect, notice) Ansehung (f) blt. in — (Gen.): açýsýndan (considering, in consideration—or—view of, with respect to, having regard to) Ansich a. ‘kendinde’ ansichseiende sft. kendinde varolan Ansichsein a. kendinde- HEGEL METÝNLERÝ ÝÇÝN ALMANCA-TÜRKÇE SÖZLÜK varlýk, kendinde-olma, kendindelik Ansicht (f) a. bakýþ (açýsý), görüþ Anspruch (m) a. hak, istem Anstand (m) a. incelik; gecikme; duraksama; A. nehmen: duraksamak anstatt ilg. yerine anstellen eyl. koymak; kullanmak; giriþmek, yürütmek anstemmen eyl. bastýrmak, itmek (push, press) Anstoß (m) a. vuruþ, dürtü; engel; Anstoß nehmen an: gücenmek, içerlemek anstößig sft. itici, uygunsuz Anstrengung (f) a. çaba Anthropologie a. Insanbilim Anthropopathism a. insan duygularýný tanrýya ya da dýþsal nesnelere yüklemek antike a. antik Antinomie a. çatýþký Antithese (f) a. karþýsav Antizipation a. önceleme, önceden düþünme vb. (anticipation) antizipieren eyl. önceden kabul etmek, öngörmek, öncelemek antreffen eyl. karþýlaþmak, raslamak antun eyl. üstüne koymak, vermek Antwort (f) a. yanýt antworten eyl. yanýtlamak An-und-für-sich a. kendinde-ve-kendi-için anvertrauen eyl. emanet etmek, teslim etmek, býrakmak anweisen eyl. yöneltmek, yönlendirmek; a. auf sein: baðýmlý olmak; ihm etwas a. ona birþey saptamak, belirlemek Anweisung (f) a. yönerge, buyruk anwenden eyl. uygulamak, kullanmak Anwendung (f) a. uygulama Anwesenheit (f) a. bulunuþ Anzahl (f) a. sayý anziehen sft. çekici apagogische blt. tanýtlý, zorunlu Apparat (m) a. aygýt appellieren eyl. baþvurmak Apperzeption (f) a. tamalgý Arbeit (f) a. emek, iþ; görev arbeiten eyl. çalýþmak arg sft. kötü Argumentation (f) a. uslamlama arm sft. yoksul; Arm: a. kol Armut (f) a. yoksulluk Art (f) (en) a. tür; kip; yol; tip; assertorische blt. önesürümlü Assimilation (f) a. benzeþme, özümseme assimilieren eyl. benzeþtirmek, özümsemek Astronom (n) a. gökbilimci ataraksia Stoacý sýkýntýsýzlýk, dertsizlik Atheismus (m) a. tanrýtanýmazcýlýk atmen eyl. soluk almak Atmosphäre (f) a. atmosfer Atom (n) a. atom Atomistik a. atomcu atomistische blt. atomistik Attraktion (f) a. çekim Attraktivkraft a. çekme kuvveti auch bðl. ayrýca aufbewahren eyl. saklamak, tutmak aufblähen büyüklenmek, þiþinmek aufeinander birbiri ile Aufeinanderfolge (f) a. ardýþýklýk, birbiri ardýnalýk Aufenthalt (m) a. kalýþ (yeri) auffallen eyl. dikkat çekmek, göze batmak, þaþýrtmak auffallend dikkat çekici auffassen eyl. ayrýmsamak Auffassung (f) a. ayrýmsama; görüþ, yorum Auffassungsweis (f) a. anlayýþ yolu auffinden eyl. bulmak, ortaya çýkarmak Auffindung (f) a. bulma, buluþ auffordern eyl. istemek, çaðýrmak Aufforderung (f) a. istem; çaðrý aufführen sft. söz etmek, deðinmek; sunmak; saymak, sýralamak Aufgabe (f) a. görev Aufgang (m) a. Doðu aufgeben eyl. (görev olarak) vermek; vazgeçmek, terketmek aufgehen eyl. doðmak; ortaya çýkmak; açýlmak aufgreifen eyl. toplamak, toparlamak; yakalamak; benimsemek aufhäufen eyl. yýðmak aufheben eyl. ortadan kaldýrmak; yok etmek; saklamak (1. lift or raise (up); 2. pick or take up; 3. keep, save (für, for); 4. terminate, cancel; break up Aufhebung (f) a. ortadan kaldýrma (termination, suspension, cancellation; supression, annulment; nullification, invalidation; lifting; neutralisation) aufhören eyl. sona ermek Aufklärung (f) a. Aydýnlanma auflesen eyl. toplamak auflösen eyl. çözmek Auflösung (f) a. çözüm aufmerken eyl. dikkatle dinlemek, dikkatini toplamak aufmerksam sft. dikkatli; aufmerksam machen dikkat çekmek Aufmerksamkeit (f) a. dikkat Aufnahme (f) a. kabul etme, benimseme aufnehmen eyl. almak, toparlamak, kabul etmek aufopfern eyl. adamak, özveride bulunmak Aufopferung (f) a. adama, özveri Aufpropfen sokuþturma; 3 aupropfen eyl. sokuþturmak, uymayan birþeyi katmak aufsteigen eyl. yükselmek, týrmanmak aufstellen eyl. kurmak, oluþturmak; ortaya sürmek, sunmak; saptamak Aufstellung (f) a. kurma, oluþturma; saptama, ortaya sürme aufsuchen eyl. araþtýrmak auftreten eyl. ortaya çýkmak, görünmek, kendini göstermek Aufwand (m) a. harcama; paha; lüks aufwerfen eyl. atmak, fýrlatmak; (eðr) (kuþku vb.) yaratmak, getirmek, ortaya koymak aufzählen eyl. saymak; sýralamak Aufzählung (f) a. sýralama, sayma aufzehren yemek aufzeigen eyl. göstermek, sergilemek Auge (n) a. göz Augenblick (m) a. an, kýpý Augenmerk (n) a. dikkat ausbilden eyl. geliþmek, þekillenmek, eðitmek Ausbildung (f) a. geliþim, eðitim Ausbildungsstuffen a. geliþim basamaklarý Ausbreitung (f) a. yayýlma, geniþleme, genleþme Ausdehnung (f) a. uzam, kaplam; geniþletme Ausdruck (m) a. anlatým ausdrucksvoll blt. belirgin olarak, anlamlý olarak Ausdrucksweise (f) a. anlatým kipi ausdrücken eyl. basmak (press, sequeeze out); anlatmak (express); anlatýlmak (be expressed) ausdrücken eyl. bastýrmak; anlatmak ausdrücklich sft. açýk, belirgin, belirtik, kesin ausdrücklichste sft. en açýk, en belirgin, en kesin auseinander blt. birbiri dýþýnda, ayrý; [abge- 4 HEGEL METÝNLERÝ ÝÇÝN ALMANCA-TÜRKÇE SÖZLÜK sondert, getrennt (vom, von anderen); einer (eines) weg vom andern; weg voneinander] ausführen eyl. yerine getirmek, yaþama geçirmek; (bir düþünceyi) izlemek, geliþtirmek (carry out, execute) ausführlich sft. ayrýntýlý, kapsamlý Ausführlichkeit (f) a. tamlýk Ausführung (f) a. yerine getirme Ausgabe (f) a. verme; daðýtma; yayým Ausgang (m) a. çýkýþ; baþlangýç Ausgangspunkt (m) a. baþlangýç noktasý ausgeben eyl. vermek, daðýtmak; ortaya sürmek, bildirmek ausgehen eyl. baþlamak; dýþarý çýkmak ausgemacht sft. tamamlanmýþ, bitmiþ ausgezeichnet sft. çok üstün, birinci sýnýf Auskunft (f) a. bilgi, bilinenler auslangen eyl. yeterli olmak Auslegung (f) a. açýmlama, açýklama, yorum ausmachen eyl. oluþturmak, yapmak ausputzen eyl. süslemek; bir düzene koymak; temizlemek Ausrede (f) a. gerekçe, özür, bahane ausreden eyl. özür bulmak; iþin içinden sýyrýlmak ausreichen eyl. yeterli olmak (suffice, be enough) ausreißen eyl. çekip çýkarmak; çekiþtirmek Aussage (f) a. bildirim aussagen eyl. bildirmek, anlatmak, ortaya sürmek (state, express, declare) ausschiffen eyl. boþaltmak, yanaþmak, karaya çýkmak; (yelken) açmak ausschlagen eyl. reddetmek, geri çevirmek ausschließen eyl. dýþlamak Ausschließung (f) a. dýþlayýþ, dýþlama Ausschluß (m) a. dýþlama ausschlüge ausschlagen aussehen eyl. görünmek Außen (f) a. dýþ, dýþsal außenher ilg. dýþardan Außenseite (f) a. dýþ yan Außer (n) a. dýþ außer ilg. dýþarda(n) außerdem blt. bundan baþka, bunun dýþýnda, ek olarak Außereinander a. birbirine dýþsallýk, birbiri dýþýndalýk außereinander blt. birbiri dýþýnda außerhalb ilg. ve blt. dýþýnda, dýþýna, dýþý außerlich sft. dýþsal; blt. dýþsal olarak, yüzeysel olarak Außerlichkeit (f) a. dýþsallýk, yüzeysellik Außersichkommen a. kendi dýþýna çýkma Außersichseiend a. kendi dýþýnda varolan Außersichseins a. kendi dýþýnda olma Aussicht (f) a. bakýþ açýsý ausspinnen eyl. evirip çevirmek; geliþtirmek, iþlemek Aussprechen a. bildirme aussprechen eyl. bildirmek, söylemek, anlatmak Ausspruch (f) a. bildirim ausspüren eyl. izini sürmek ausstatten eyl. donatmak, vermek, saðlamak (furnish, provide) ausüben eyl. [ausgeübt] uygulamak, yürütmek, yerine getirmek Ausweg (m) a. çýkýþ yolu auswendig sft. dýþ, dýþsal (outer, outside, out); ezbere (by heart) ausziehen eyl. çýkarmak, yolmak, soymak (pull out, draw out; extract, remove) Autor (m) a. yazar Autorität (f) a. yetke, otorite Axiom (n) a. belit B Bahn (f) a. yol, yörünge bald blt. çok geçmeden, hemen, kýsa bir sürede Band (n) a. bað; cilt Barbar (m) a. barbar Barbarei (f) a. barbarlýk Barometer (n) a. barometre Basis (f) a. baz Bauer (n) a. çifçi, köylü Baum (m) a. aðaç beabsichtigen eyl. amaçlamak, niyetlemek beachten eyl. dikkat etmek, gözetmek Beamter (m) a. memur beantworten eyl. yanýtlamak Beantwortung (f) a. yanýt, yanýtlama bedecken eyl. örtmek; eþlik etmek bedenken eyl. düþünmek, ölçüp biçmek, tartmak, irdelemek bedeuten eyl. imlemek, anlatmak bedeutend sft. imlemli, anlamlý Bedeutung (f) a. imlem, anlam bedeutungslos sft. imlemsiz, anlamsýz bedienen eyl. kullanmak, yararlanmak; hizmet etmek bedingen eyl. koþullandýrmak bedingt sft. koþullu Bedingtheit (f) a. koþulluluk Bedingtsein a. koþullanmýþlýk, koþulluluk Bedingung (f) a. koþul bedürfen eyl. gereksinmek Bedürfnis (n) a. gereksinim bedürftig sft. yoksun, yoksul befangen sft. önyargýlý; yakalanmýþ, takýlmýþ befassen eyl. tutmak; uðraþta olmak Befehl (n) a. buyruk befinden (þöyle ya da böyle) eyl. bulmak, görmek, saymak befindlich sft. bulunabilir, var; b. sein: olmak befolgen eyl. uymak, boyun eðmek, izlemek befördern eyl. ilerletmek (geliþtirmek); taþýmak befreien eyl. kurtarma, özgürleþtirme befreien eyl. özgürleþtirmek, kurtarmak befreites blt. özgürce befreien eyl. özgürleþtirmek, kurtarmak Befreiung (f) a. özgürleþtirme, kurtarma befriedigen eyl. doyum saðlamak, doyurmak, hoþnut etmek befriedigend sft. doyum verici, doyurucu Befriedigung (f) a. doyum Befugnis (f) a. yetki befürworten eyl. desteklemek, savunmak begeben eyl. býrakmak, vazgeçmek Begebenheit (f) a. olay begegnen eyl. karþýlamak, karþýlaþmak begehen eyl. (bir suç, yanlýþ vb.) iþlemek, içine düþmek begehren eyl. istemek begeisten eyl. diriltmek Begeistung a. dirilik Begierde (f) a. istek Beginn (m) a. baþlangýç Beginnen (n) a. baþlama, baþlangýç beginnen eyl. baþlamak Beglaubigung (f) a. doðrulama begleiten eyl. eþlik etmek begnügen eyl. doyum bulmak, yetinmek begraben eyl. gömmek begreifen eyl. kavramak; kapsamak begreiflicher sft. kavranabilir begrenzen eyl. sýnýrlamak begrenzend blt. sýnýrlayan begrenzt sft. sýnýrlý begrenzte sft. sýnýrlý Begrenztsein a. sýnýrlýlýk, sýnýrlanmýþlýk Begriff (m) a. kavram begriffen eyl. kavramak begrifflose sft. kavramsýz begriffsmäßige blt. kavrama uygun (olarak) Begriffsmoment a. kavram kýpýsý Begriffswidrige a. kavrama aykýrý begründen eyl. kurmak; HEGEL METÝNLERÝ ÝÇÝN ALMANCA-TÜRKÇE SÖZLÜK temellendirmek Begründer (m) a. kurucu begründet (sft.—‘begründen’den) temelli, temellendirilmiþ Begründung (f) a. temellendirme, (sözel olarak) zemin verme behaftet sft. yüklü behalten eyl. tutmak; (deyim) im Augen b.: göz önünde tutmak Behälter (m) a. taþýyýcý, kap behandeln eyl. ele almak, irdelemek, uðraþmak Behandlung (f) a. irdeleme; ele alma beharren eyl. kalmak, sürmek behaupten eyl. ileri sürmek, öne sürmek Behauptung (f) a. önesürüm beherrschendes sft. egemen; beherschen: egemen olmak, yönetmek, denetlemek Behuf a. amaç; zum B.: blt. amacýyla bei ilg. üzerinde; durumunda beibehalten eyl. (behalten ... bei ) sürdürmek, sürmek, kalmak beibringen eyl. getirmek, ortaya koymak beide sft. ikisi de, her ikisi Beilage (f) a. ek, ekleme beiläufig sft. raslantýsal beilegen eyl. eklemek, katmak, yüklemek Beilegung (f) a. ekleme beim bei dem beimischen eyl. karýþmak Beimischung (f) a. karýþým beiseite blt. bir yana Beisichsein a. kendinde olma, kendindelik Beispiel (n) a. örnek beispielsweise blt. örnek olarak; örneðin beistimmen eyl. onaylamak bejahender sft. olumlayýcý, olumlu bekämpfen eyl. döðüþmek, savaþmak, kavga etmek, Bekämpfung (f) a. kavga, döðüþ bekannt sft. tanýdýk, tanýþýk, bilinen bekanntlich blt. bilindiði gibi Bekanntschaft (f) a. tanýþýklýk bekanntzumachen eyl. tanýþýk kýlmak bekehren eyl. (bir inanca vb.) dönmek bekennt eyl. ele vermek, açýða vurmak bekommen eyl. kazanmak, elde etmek; belächeln eyl. (acýyarak) gülümsemek, gülmek belassen eyl. býrakmak, tutmak belebend sft. yaþam verici, diritlitici belehren eyl. öðretmek beleuchten eyl. aydýnlatmak; üzerine ýþýk düþürmek Belieben (n) a. seçme, istek, dilek (deyim) nach B.: dilendiði denli belieben eyl. istemek, dilemek beliebig sft. keyfi, isteðe baðlý Beliebigkeit (f) a. keyfilik, baþýna buyrukluk beliebt sft. sevilen, popüler (yaygýn); bkz. belieben bemächtigen eyl. yakalamak, ele geçirmek bemerken eyl. ayrýmsamak; gözlemek, dikkat etmek; belirtmek, deðinmek bemerkenswert sft. dikkate deðer bemerklich sft. dikkati çeker; dikkate deðer, göze çarpar Bemerkung (f) a. not, gözlem, nokta bemühen eyl. rahatsýz etmek, sýkýntýya sokmak; çabalamak, çalýþmak Bemühung (f) a. çaba Benehmen (n) a. davranýþ, tutum; anlaþma benehmen eyl. davranmak; uzaklaþtýrmak, çekip almak, yoksun býrakmak beneiden eyl. imrenmek, kýskanmak, çekememek Benennung a. adlandýrma, belirtme beobachten eyl. gözlemek Beobachtung (f) a. gözlem bequem sft. rahat, rahatlatýcý, kolay, uygun Bequemlichkeit (f) a. uygunluk berauben eyl. yoksun býrakmak berechnen eyl. hesaplamak, deðerlemek berechtigen eyl. aklamak (sft) yetkili, yetkin Berechtigung (f) a. doðrulama, haklý çýkarma, Bereich (m) a. alan, bölge bereichern eyl. varsýllaþtýrmak bereits blt. daha þimdiden, önceden bereitwillig sft. istekli, hazýr; blt. kolayca, hemen, isteyerek, duraksamadan Berg (m) a. dað Bericht (m) a. bildiri, rapor, yazanak Beruf (m) a. uðraþ, görev berufen eyl. dayanmak, baþvurmak Berufung (f) a. uðraþ, görev; (gegen, auf) baþvuru beruhen eyl. kurulmak, dayanmak; (deyim) etwas auf sich b. lassen: olduðu gibi býrakmak, daha öte götürmemek beruhigen eyl. dinginleþtirmek, rahatlatmak, yatýþtýrmak Beruhigung (f) a. yatýþtýrma, dinginleþtirme berühmt sft. ünlü berühren eyl. dokunmak, deðinmek beschaffen eyl. saðlamak; b. sein: ... durumda, yapýda olmak; Beschaffenheit (f) a. doða, yapý, oluþum beschäftigen eyl. uðraþmak, ilgilenmek Beschäftigung (f) a. uðraþ; ilgilenme Beschauung (f) a. gözden geçirme, gözlem, inceleme Bescheidenheit (f) a. al- 5 çakgönüllülük; ýlýmlýlýk, ölçülülük beschließen eyl. kapamak, sonlandýrmak, bitirmek; kararlaþtýrmak beschließen eyl. kapanmak, sonlanmak; kapamak; in sich b.: kapsamak beschränken eyl. sýnýrlamak beschränkt sft. sýnýrlý Beschränktheit (f) a. sýnýrlýlýk Beschränkung (f) a. sýnýrlama beschreiben eyl. betimlemek, açýklamak Beschreibung (f) a. betimleme, açýklama beschrieben eyl. yazmak, betimlemek beschuldigen eyl. suçlamak Beschwernis (f) a. güçlük; yakýnma besehen eyl. bakmak, yoklamak beseitigen eyl. bir yana atmak, uzaklaþtýrmak Beseligung (f) a. mutluluk besiegen eyl. yenmek Besitz (m) a. iyelik besitzen eyl. iye olmak besonder sft. tikel, özel besonderen eyl. tikelleþtirmek (Not: bu sözcüðün bu yolda kullanýmý Hegel’e özgü: Ans. MB, § 163, Ek 1’de: Besonderende (Spezifizierende) Besonderheit (f) a. tikellik besonders blt. özellikle Besonderung a. tikelleþme besprechen eyl. tartýþmak, sözünü etmek, üzerine konuþmak besser sft. daha iyi Bestand (m) a. kalýcýlýk, süreklilik beständig blt. sürekli olarak, biteviye Bestandstücke (m) a. bileþen, parça Bestandteil (m) a. parça, bileþen bestätigen eyl. doðrulamak 6 HEGEL METÝNLERÝ ÝÇÝN ALMANCA-TÜRKÇE SÖZLÜK Bestätigung (f) a. doðrulama, onay Bestehen (n) a. kalýcýlýk, kalýþ; kalýcý olan; bkz. bestehen bestehen eyl. b. aus: den oluþmak; dayanmak, katlanmak; kalmak, sürmek Bestehende a. kalýcý olan bestehlen eyl. çaldýrmak bestimmbar sft. belirlenebilir bestimmen eyl. belirlemek; tanýmlamak; (sft) belirli, belirgin; (blt.) b. olarak bestimmend sft. belirleyen, belirleyici bestimmt sft. belirli; bkz. bestimmen bestimmtes am b.: blt. belirgin olarak bestimmtesten am b. blt. en belirli olarak Bestimmtheit (f) a. belirlilik Bestimmtsein a. belirlenmiþlik, belirlilik Bestimmung (f) a. belirlenim bestimmungslos sft. belirlenimsiz bestreben eyl. çabalamak, çalýþmak Bestrebung (f) a. çaba bestrefen eyl. cezalandýrmak bestreiten eyl. sorgulamak betätigen eyl. etkinleþtirmek, devime geçirmek, iþletmek Betätigung (f) a. etkinleþme, iþleme betrachten eyl. irdelemek; (öyle olduðu) düþünmek, (öyle) görmek Betrachtung (f) a. irdeleme Betragen (n) a. davranýþ betreffen eyl. ilgilendirmek, ilgili olmak Betrübnis (f) a. sýkýntý, dert, üzüntü beurteilen eyl. yargýlamak, deðerlendirmek Beurteilung (f) a. yargýlama, yargý Beutel (m) a. kese bevor baðl. —den önce Bevölkerung (f) a. nüfus bewähren eyl. gerçeklemek, doðrulamak, tanýtlamak bewahren eyl. gözetmek, kollamak, korumak bewährt sft. tanýtlý; bewahren’den (eyl): korumak, saklamak, sürdürmek Bewährung (f) a. gerçekleme Bewandtnis (f) a. durum, koþullar; was es mit ihm für eine B. habe: onun açýsýndan iþin aslý bewegen eyl. devinmek Beweggrund (m) a. güdü Bewegung (f) a. devim bewegungslos sft. devimsiz, devinmeyen Beweis (m) a. tanýt, tanýtlama beweisen eyl. tanýtlamak, göstermek Bewenden (n) (deyim) dabei (damit) hatte es B. sein: sorun burada bitmiþtir bewenden eyl. (deyim: dabei b. lassen: orada, onda býrakmak) bewerkstelligen eyl. baþarmak, yerine getirmek bewirken eyl. ortaya çýkarmak, neden olmak bewohnen eyl. (bir yerde) yaþamak Bewohner (m) a. oturan, yaþayan bewundern eyl. hayran olmak, hayranlýk duymak Bewunderung (f) a. hayranlýk bewußt sft. bilinçli bewußtlose sft. bilinçsiz Bewußtlosigkeit (f) a. bilinçsizlik Bewußtsein (n) a. bilinç Bewußtwerden a. bilinçlenme bezeichnen eyl. belirtmek Bezeichnung (f) a. belirtme; im, simge, san beziehen eyl. baðýntýlý olmak, baðýntý kurmak, ilgili olmak Beziehung (f) a. baðýntý, iliþki beziehungslos sft. baðýn- týsýz, baðlantýsýz, iliþkisiz bezogen sft. baðlantýlý, iliþkili; bkz. beziehen Bezogenheit a. baðýntýlýlýk bezwecken eyl. amaçlamak bieten eyl. sunmak, önermek Bild (f) a. imge bilden eyl. eðitmek; biçimlendirmek; oluþturmak Bildhauer (m) a. yontucu bildlich sft. resimsel; eðretisel Bildsäule (f) a. yontu Bildung (f) a. eðitim, ekin Billigkeit (f) a. haklýlýk binden eyl. baðlamak bisher ilg. þimdiye dek, bu noktaya dek Birne (f) a. armut bisherig ilg. þimdiye kadarki; önceki, eski bisweilen blt. kimi zaman, zaman zaman, arada bir bizarr sft. tuhaf Blatt (n) a. yaprak; sayfa Blau (n) a. mavi Blei (n) a. ya da (m) kurþun bleiben eyl. kalmak, sürmek bleibend sft. kalýcý, sürekli Blendwerk (n) a. göz boyama, aldatma Blick (m) a. bakýþ blicken eyl. bakmak blind sft. kör Blitz (m) a. yýldýrým Blitzstrahl (m) a. þimþek çakýþý bloß sft. yalnýzca, salt Blöße (f) a. çýplaklýk Blume (f) a. çiçek Blutbereitung a. kan yapýmý Blutumlaufs a. kan dolaþýmý Boden (m) a. toprak Bodenlosigkeit a. dayanaksýzlýk Botanik (f) a. bitkibilim botansichen sft. bitkibilimsel Boten (n) a. iletmen, ulak, haberci Böse (n) a. kötülük; bkz. böse böse sft. kötü Bösesein a. kötülük, kötü olma böswillig sft. kötü niyetli Brahmane (m) a. Brahman Brand (m) a. ateþ, yanma, yangýn brauchen eyl. gereksinmek, istemek brechen eyl. kýrmak, yarmak, ayýrmak, bozmak breit sft. geniþ Briefe (m) a. mektup bringen eyl. getirmek Brust (n) a. göðüs Brücke (f) a. köprü Buch (n) a. kitap Buche (f) a. kayýn aðacý Buddhisten (m) a. Budist bunte sft. renkli, parlak Bürger (m) a. yurttaþ bürgerlich sft. yurttaþý ilgilendiren, yurttaþsal (civic, civil); Bürger (m) yurttaþ C Chimäre (f) a. [n] uydurma; canavar D da bðl. orada; o zaman, o durumda; çünkü dabei blt. onda, onlarda; onun, onlarýn yanýnda; ayný zamanda; ek olarak, bundan baþka; onun, onlarýn üzerine (sözdizim iþlevi) dadurch blt. böylelikle, bu yolla; (sözdizim iþlevi) dafür blt. onun için, onlar için; o nedenle; ondan yana; onun yerine Dafürhalten (n) a. kaný; bkz. dafürhalten dafürhalten eyl. þu kanýda, görüþte olmak dagegen blt. buna karþý; tersine; öte yandan daher baðl. buna göre, bu nedenle; blt. buradan, bundan dahin blt. oraya dahingegen blt. öte yandan; tersine dahinter blt. onun, onlarýn arkasýnda dahinterkommen eyl. iþin aslýný bulmak HEGEL METÝNLERÝ ÝÇÝN ALMANCA-TÜRKÇE SÖZLÜK damalig ilg. o zamanýn, o zamanki damit bðl. onunla, onlarla, böylelikle, bunun üzerine Dampf a. buhar danach blt. onun arkasýndan, ardýndan, ondan sonra; ona göre Dankbarkeit a. minnettarlýk Dann bðl. o zaman; sonra; bunun üzerine, bundan baþka dann blt. o zaman, o sýrada dar blt. orada daran blt. onda, onlarda darauf blt. (onun, onlarýn) üzerinde; (deyim) es kommt darauf an: gelip dayanmak, baðlý olmak daraus blt. ondan, onlardan darbieten eyl. sunmak (offer, present) darein blt. ona, onlara, þuna, þunlara vb. darin blt. orada, onlarda (sözdizim iþlevi) darlegen eyl. bildirmek; ortaya koymak, sunmak; açýklamak, açýmlamak darstellen eyl. sunmak, sergilemek, temsil etmek, göstermek (represent, depict, portray, present; appear, show itself to be) Darstellung a. betimleme, temsil etme, sunuþ dartun eyl. (= darlegen) bildirmek; ortaya koymak, sunmak; açýklamak, açýmlamak (state, declare, explain, unfold) darum blt. onun, onlarýn çevresinde; bðl. bu nedenle, öyleyse darunter blt. onun, onlarýn altýnda (sözdizim iþlevi) darüber blt. bunun (bunlarýn vb.) üzerine (sözdizim iþlevi) daseiend sft. (dýþsal olarak = belirli olarak) varolan, orada olan Daseiende a. orada var- olan, belirli olarak varolan, dýþsal olarak varolan Dasein a. belirli-varlýk (TGb § 641: äußeres Dasein: dýþ belirli-varlýk); varoluþ daselbst blt. tam orada, ayný yerde dastehen eyl. (orada) durmak, kalmak Dauer (f) a. süre davon blt. ondan, onlardan davor blt. onun, onlarýn önünde; ondan, onlardan önce dawider blt. —e karþý; buna karþý; tersine dazu blt. ona, þuna vb. (sözdizim iþlevi) decken eyl. örtmek, kaplamak; örtülmek Deduktion a. çýkarsama; tümdengelim deduzieren eyl. çýkarsamak definieren eyl. tanýmlamak Definition a. taným definitiv sft. kesin, belirgin, belirleyici; kesinlikle Definitum a. tanýmlanan Deismus a. deizm Deklamation a. bildirim deklamieren eyl. bildirimde bulunmak demgemäß sft. uygun; blt. buna uygun olarak, buna göre demnach baðl. buna göre demnächst blt. çok geçmeden, kýsa bir süre içinde Demos a. Halk (Yun.) demungeachtet baðl. buna karþýn, gene de Demut (f) a. alçakgönüllük demütige sft. alçakgönüllü denkbar sft. düþünülebilir, tasarlanabilir Denkbarkeit (f) a. düþünülebilirlik Denkbestimmung a. düþünce-belirlenimi Denken (n) a. düþünme, düþünce denken eyl. düþünmek Denker (m) a. düþünür Denkformen a. düþünce biçimi Denkgesetz a. düþünce yasasý Denkvermögen (n) a. düþünme yetisi Denkweisen a. düþünme kipi denn bðl. çünkü dennoch bðl. gene de dergestalt blt. bu yolda (sözdizim iþlevi) dergleichen sft. bu tür þey(ler); bu tür; böyle derjenige sft. belgili sýfat (sözdizim sözcüðü) derselbe sft. ayný(sý); (sözdizim iþlevi) deshalb bðl. bu nedenle Despotismus (m) a. despotizm desto blt. daha da (karþýlaþtýrma sözcüðü) deswegen baðl. bu nedenle, bunun üzerine deswillen baðl. bu nedenle Determination (f) a. belirlenim Determinismus (m) a. belirlenimcilik deuten eyl. açýklamak; belirtmek deutlich sft. duru, seçik deutsche sft. Alman Deutschen a. Alman Dialektik (f) a. eytiþim dialektisch sft. eytiþimsel Dialog (m) a. diyalog Dichter (m) a. ozan, yazar Dichtung (f) a. þiir Dieb (m) a. hýrsýz Diebstahl (m) a. hýrsýzlýk dienen eyl. hizmet etmek, (iþe) yaramak dieser sft. bu Diesseits a. bu yan, bu dünya diesseits blt. bu yanda, burada, yeryüzünde different sft. ayrý, ayrýmlý Differenz (f) a. ilgi; ayrým Dilemma (n) a. ikilem Dimensionen (f) a. boyut Ding (n) a. þey Dingerchen a. þeycik Dingheit a. þeylik Ding-an-sich a. kendinde þey direkt sft. doðrudan dirigieren eyl. yönetmek, denetlemek dirimieren eyl. ayýrmak disjunktive sft. ayrýk 7 diskret sft. kesikli Diskretion (f) a. kesiklilik disseits sft. bu yanda Dissertation (f) a. deneme Disziplin (f) a. disiplin, sýkýdüzen doch bðl. gene de Dogma (n) a. inak, dogma dogmatisch sft. inakçý Dogmatismus a. inakçýlýk Doktrin (f) a. öðreti dominieren eyl. egemen olmak, denetlemek Donner (m) a. þimþek Doppelsinn (m) a. ikili anlam; ikircim doppelt sft. çifte dort blt. orada dorthin blt. oraya dramatisch sft. dramatik draußen blt. dýþarýda draußen ilg. dýþarýda, dýþarýsý drehen eyl. dönmek; (deyim) es dreht sich um: çevresinde dönmek = ilgi odaðý drei sft. üç Dreieck (n) a. üçgen dreieinigen sft. birde-üç dreifache sft. üç yanlý, üç yüzlü Dreifaches (n) a. üç yüzlü, üç yanlý Dreiheit (f) a. üçlü; üçlülük dreiteilig sft. üç bölümlü dringen eyl. içine iþlemek, delmek (penetrate, enter, get into) dritt sft. üçüncü drittens blt. üçüncü olarak, üçüncüsü droben blt. yukarýda Druck (m) a. basýnç drucken eyl. basmak drüben blt. orada, öte yanda, uzakta drücken eyl. bas(týr)mak; zorlamak du adl. sen Dualismus (m) a. ikicilik dualistischen sft. ikici duften eyl. kokmak dunkle sft. bulanýk durch blt. yoluyla, tarafýndan durchaus blt. baþtan sona, bütünüyle durchbrechen eyl. par- 8 HEGEL METÝNLERÝ ÝÇÝN ALMANCA-TÜRKÇE SÖZLÜK çalamak durchdringen eyl. içine iþlemek durchdrungen sft. doldurulmuþ, içine iþlenmiþ durcheinander blt. birbiri yoluyla durchführen eyl. yerine getirmek, geliþtirmek Durchführung (f) a. yerine getirme, geliþtirme; tamamlama, sürdürme durchgängig blt. baþtan sona, genel, her yerde durchgreifend sft. belirleyici, özsel önemde durchlaufen eyl. içinden geçmek durchs (durch das) blt. ... yoluyla durchsichtig sft. saydam durchsucht eyl. aramak, araþtýrmak durchweg blt. baþtan sona, her zaman, tümüyle durchziehen eyl. yayýlmak, içine iþlemek Dünkel (n) a. büyüklenme dünken eyl. görünmek; sanmak, saymak dürfen (yardýmcý eylem) dürftig sft. yoksul, sefil, sýradan bayaðý dürftigste sft. en yoksul Dynamik (f) a. dinamik dynamische sft. dinamik E eben sft. düz; blt. tam olarak Ebenbild (n) a. eksiksiz imge, tam imge ebenda blt. ayný yerde ebendieselbe sft. tam olarak aynýsý (sözdizim sözcüðü) ebenfalls blt. benzer olarak, yine ebenso sft. týpký ebensogut ilg. o denli de ebensolche sft. týpký ebensosehr ilg. o denli (de) ebensoviel blt. o denli (çok) ebensowenig ilg. o denli (az) ebensowohl ilg. o denli de echt sft. gerçek, asýl Eden (n) a. Cennet ehe blt. —den önce eher blt. erkenden, önceden; dahaçok ehern sft. bronz Ehre (f) a. onur ehren eyl. onurlandýrmak Ehrwürdigkeit (f) a. saygýnlýk, deðerlilik Eiche (f) a. meþe Eifer (m) a. ataklýk, dayançsýzlýk; coþku Eifersucht (f) a. kýskançlýk eigen sft. kendinin eigennützig sft. bencil eigensinnig sft. dikbaþlý eigentlich sft. asýl, gerçek, özgün; blt. aslýnda, gerçekte(n) Eigentliche a. gerçekte, aslýnda Eigentum (n) a. mülkiyet eigentümlich sft. özgün, asýl, gerçek; blt. aslýnda, gerçekte eignen eyl. uygun olmak, elveriþli olmak ein sft. bir, tek einanderfallend blt. birbiri dýþýnda einbilden eyl. imgelemek, düþlemek, kurmak einbinden eyl. ciltlemek; baðlamak; e. in: —e baðlanmak eindringen eyl. içine girmek, içine iþlemek einesteils blt. bir yandan Einfall (m) a. düþüþ; düþlem, izlenim; birden oluþan parlak düþünce einfallen eyl. çökmek; aklýna gelmek einfinden eyl. görünmek, kendini göstermek, sergilemek, sunmak Einfluß (m) a. etki, nüfuz einführen eyl. getirmek, kurmak, yerleþtirmek; baþlatmak; götürmek Eingebung (f) a. esin Eingehen a. giriþ einheimisch sft. doðal, yerel Einheit (f) a. birlik einheitlich sft. türdeþ, bütünsel, tutarlý einhüllen eyl. sarýp sarmalamak, örtmek einkleiden eyl. giydirmek, örtmek einlassen eyl. içeri kabul etmek, býrakmak; iliþkiye girmek, ilgilenmek einlegen eyl. içeri koymak; yatýrmak; koymak einleiten eyl. baþlamak; açmak, açýlýþ yapmak Einleitung (f) a. giriþ einleuchten sft. açýk, duru, anlaþýlýr olmak einmal blt. bir kez; auf e.: birdenbire einmischen eyl. karýþmak, katýlmak einnehmen eyl. almak, üstlenmek einpflanzen eyl. dikmek, aþýlamak einräumen eyl. düzenlemek; (ihm etwas) e.: kabul etmek, tanýmak, izin vermek einreden eyl. (birþeye) inandýrmak einrichten eyl. düzenlemek, uyarlamak, uydurmak, Einrichtung (f) a. düzenleme Einsamkeit (f) a. yalnýzlýk einschärfen eyl. telkin etmek, aþýlamak einschleichen eyl. usulca girmek einschließen eyl. içine kapamak, kuþatmak; in e.: kapsanmak, kucaklamak einschließen eyl. kapamak; içermek, kapsamak einschränken eyl. sýnýrlamak, kýsýtlamak einschränken eyl. sýnýrlamak, kýsýtlamak einsehen eyl. bakmak, yoklamak, incelemek; görmek, anlamak einseitig sft. tek yanlý Einseitigkeit (f) a. tek yanlýlýk einsetzen eyl. koymak, yerleþtirmek Einsicht (f) a. içgörü, bilgi einst blt. bir zamanlar; günlerden bir gün einteilen eyl. bölümlemek Einteilung (f) a. bölünüþ eintreten eyl. girmek, katýlmak Eintritt (m) a. giriþ einverstanden eyl. anlaþmak, anlayýþ birliði kurmak einweihen eyl. (bir giz ile) tanýþtýrýlmak einwenden eyl. karþý çýkmak einwirken eyl. etkilemek Einwohner (m) a. oturan, yaþayan Einwurf (m) a. karþýçýkýþ einzeln sft. tekil, bireysel Eis (n) a. buz Eisen (n) a. demir eitel sft. kibirli Eitelkeit (f) a. kofluk; kibir ekel sft. itici, iðrenç Eltern (m) ya da (n) a. ebeveynler, büyükler empfänglich sft. açýk, duyarlý, etkilenebilir empfehlen eyl. salýk vermek empfinden eyl. duyumsamak Empfindung (f) a. duyum; duygu Empireum Gökkürenin en yüksek bölümü Empirie a. görgücülük; deneyim Empiriker (m) a. görgücü empirisch sft. görgül Encheiresin a. laboratuvar endlich sft. sonlu Endursache a. sonsal neden Endzweck a. son erek Energie (f) a. erke eng sft. dar Engländern a. Ingiliz enorm sft. çok büyük Entäußerung a. vazgeçme; dýþlaþma entbehren eyl. yoksun olmak entbehrliche sft. gereksiz, vazgeçilebilir entdecken eyl. bulmak, ortaya çýkarmak Entdeckung (f) a. buluþ, bulgulanýþ entfalten eyl. açýnmak, açýlmak, geliþmek Entfaltung a. geliþim entfernen eyl. uzaklaþ- HEGEL METÝNLERÝ ÝÇÝN ALMANCA-TÜRKÇE SÖZLÜK týrmak, kaldýrmak entfliehen eyl. kaçmak, sýyrýlmak entfliehen eyl. kaçmak; kayýp gitmek entgegen blt. ilg. —e karþý, —e doðru; karþýsýnda, karþý entgegengesetzt sft. karþýt entgegensetzen eyl. karþý koymak, Entgegensetzung a. karþýtlýk entgegenstehen eyl. karþýsýna çýkmak, karþýsýnda durmak entgegenstellen eyl. karþýsýna koymak, karþýtlaþtýrmak entgehen eyl. kaçmak, savuþmak enthalten eyl. kapsamak enthoben eyl. kurtarýlmak, baðýþlanmak, baðýþýk tutulmak enthüllen eyl. açmak, ortaya sermek entkleiden eyl. soymak, sýyýrmak entlassen eyl. býrakmak entläufen eyl. kaçmak entleeren eyl. boþaltmak entnehmen eyl. almak, çekmek entsagen eyl. yadsýmak entscheiden eyl. karar vermek, belirlemek Entscheidende a. belirleyici olan; bkz. entscheiden entscheidende blt. kesinlikle, belirleyici bir yolda Entscheidung (f) a. karar entschieden sft. kesin, belirleyici; belirgin, vurgulu; entschlagen eyl. kurtulmak, baþýndan atmak, bir yana atmak entschließen eyl. karar vermek, bir karara varmak Entschluß (m) a. karar Entschuldigung (f) a. özür entsprechen eyl. baðdaþmak, anlaþmak, karþýlýk düþmek, uyuþmak, denk düþmek entspringen eyl. kaynaklanmak, doðmak entstehen eyl. ortaya çýk- mak, köken almak, doðmak Entstehung (f) a. doðuþ, ortaya çýkýþ Entstehung (f) a. ortaya çýkýþ; köken entstellen eyl. çarpýtmak, bozmak entweder ... oder ... = bðl. ya ... ya da ... Entwickeln a. geliþme, açýnýma Entwicklung (f) a. açýným, geliþim entziehen eyl. uzaklaþtýrmak, çekmek; yoksun býrakmak entzweibrechen eyl. ikiye ayrýlmak entzweien eyl. bölünmek Entzweiung (f) a. bölünüþ, bölünme episch sft. epik Epoche (f) a. çýðýr Epos (n) a. epik, uzun anlatýsal þiir erachten eyl. (birþeyi belli bir yolda) görmek, saymak, düþünmek erbaulich sft. yüceltici Erbauung (f) a. yapý; yükseltme erblicken eyl. gözüyle yakalamak, görmek; gözünü dikmek erblühen eyl. çiçeklenmek Erbschaft (f) a. kalýt Erbsünde (f) a. ilk günah Erde (f) a. yer, toprak; yeryüzü Erdichtung (f) a. yaratý, yapýntý, uydurma erfahren eyl. deneyimlemek, yaþamak; baþýna gelmek erfältte sft. dolu erfassen eyl. yakalamak, kavramak; kavramak, anlamak; kapsamak Erfinder (m) a. bulucu erfinderisch sft. yaratýcý, buluþçu Erfindung (f) a. uydurma Erfolg (m) a. sonuç erfolgen eyl. yer almak, olmak; yerine gelmek erforderlich sft. gerekli erfordern eyl. gerektirmek, gereksinmek, istemek erfüllen eyl. doldurmak; yerine getirmek ergeben eyl. ortaya çýkarmak, ortaya sermek, göstermek, vermek, doðurmak Ergebnis (n) a. sonuç Ergebung (f) a. boyuneðiþ Ergehen (n) a. koþul, durum; bkz. ergehen ergehen eyl. gezinmek, dolaþmak, yayýlmak ergießen eyl. dökülmek ergreifen eyl. yakalamak, ele geçirmek, kavramak ergründen eyl. temeline inmek, temellendirmek; yoklamak, araþtýrmak Erhabenheit (f) a. yücelik erhalten eyl. sakýnmak; kollamak, bakmak, korumak Erhaltung (f) a. sakýným; bakma, kollama erheben eyl. yükselmek, yükseltmek Erhebung (f) a. yükseliþ erhellen eyl. aydýnlatmak Erinnerung (f) a. anýmsama, aný Erinnye (mitoloji) Öç Tanrýçasý erkennbar sft. tanýnabilir erkennen eyl. bilmek, bilgilenmek Erkenntnis (f) a. bilgi Erkenntnisweise a. bilme kipi erklären eyl. açýklamak; bildirmek, ortaya sürmek Erklärung (f) a. açýklama, yorum, açýmlama erklecklich blt. önemli ölçüde, oldukça erläutern eyl. açýklamak, durulaþtýrmak, aydýnlatmak Erläuterung (f) a. açýklama, aydýnlatma, durulaþtýrma erleben eyl. yaþamak, deneyimden geçmek erledigen eyl. çözmek, bir karara baðlamak, sonlandýrmak Erledigung (f) a. düzenleme, ayarlama erleichtern eyl. rahat- 9 latmak erleiden eyl. katlanmak, (bir kötülüðe) uðramak erliegen eyl. yenilmek erloschen eyl. sönmek erlösen eyl. kurtarmak, kefaret etmek Erlösung (f) a. esenlik; kefaret Ermangelung (f) a. eksiklik ermessen eyl. tartmak, deðerlendirmek, ölçüp biçmek; anlamak, görmek ermitteln eyl. saptama, bulma, ölçme ermitteln eyl. saptamak, bulmak, ortaya çýkarmak Ernährung (f) a. beslenme erneuern eyl. yenilemek Ernst (m) a. içtenlik, ciddilik ernsthaft sft. ciddi ernstlich blt. ciddi; ciddi olarak Erörterung (f) a. tartýþma erregen eyl. uyandýrmak, uyarmak, yaratmak, errstaren eyl. katýlaþtýrmak, sertleþtirmek, Ersatz (m) a. karþýlýk Erschaffensein a. yaratýlmýþlýk, yaratýlma Erschaffer (m) a. yaratýcý erscheinen eyl. görünmek Erscheinung (f) a. görüngü erschließen eyl. açmak erschöpfen eyl. tüketmek, kullanýp bitirmek erschrecken eyl. ürkmek, korkmak erschwern eyl. daha da güçleþtirmek ersinnen eyl. (kafadan) uydurmak erstrecken eyl. uzanmak, ulaþmak, varmak erteilen eyl. vermek erträumen eyl. düþlemek, imgelemek ertrinken eyl. boðulmak erwachen eyl. uyanmak erwachsen eyl. büyümek, geliþmek, yetiþmek Erwachsene (n) a. yetiþkin 10 HEGEL METÝNLERÝ ÝÇÝN ALMANCA-TÜRKÇE SÖZLÜK Erwägung (f) a. irdemele, düþünme erwähnen eyl. deðinmek, söz etmek Erwähnung (f) a. deðinme erwecken eyl. uyan(dýr)mak erweisen eyl. tanýtlamak, belgitlemek; göstermek erweitern eyl. geniþlemek, genleþmek erwerben eyl. kazanmak, elde etmek erwerben eyl. kazanmak, elde etmek erwidern eyl. yanýtlamak, karþýlýk vermek erwiesen sft. tanýtlanmýþ, tanýtlý erzählen eyl. anlatmak Erzählung (f) a. öykü, anlatý erzeugen eyl. üretmek Erzeugnis (n) a. ürün Erziehung (f) a. yetiþtirme, eðitim Esel (m) a. eþek essen eyl. yemek etlichen sft. birkaç Etwas (n) a. birþey euch blt. size Eudämonismus a. mutçuluk eure blt. sizin Evangelium (n) a. Incil evident sft. açýk exactes sft. saðýn exakte sft. saðýn Excellence a. üstünlük Explikation (f) a. açýmlama Exponent (m) a. üs Exposition (f) a. açýmlama Extension (f) a. uzam extensiv sft. uzamlý Extrem (n) a. uç faktisch sft. olgusal; blt. bir olgu olarak; Faktor (m) a. etmen Faktum (n) a. olgu Fall a. düþme, bozulma; durum fallen eyl. düþmek fallen eyl. düþmek, devrilmek, yýkýlmak falsch sft. yanlýþ fälschlich blt. yanlýþlýkla Familie (f) a. aile fangen eyl. yakalamak, ele geçirmek; fangen an: (bkz) anfangen Farbe (f) a. renk Färbestoff a. renk gereci Farbstoff (m) a. renk gereci Farnkräutern a. eðreltiotu fassen eyl. ayrýmsamak, anlamak; yakalamak; kapsamak, faßlich sft. anlaþýlýr Fassung (f) a. takma, kurma; taslak, biçim Fatalismus (m) a. yazgýcýlýk Faulheit (f) a. tembellik fehlen eyl. eksik olmak fehlerhaft sft. eksik, kusurlu feiern eyl. yüceltmek, onurlandýrmak Feigheit (f) a. korkaklýk Feind (m) a. düþman feindliche blt. düþmanca feindselig blt. düþmanca Feld (m) a. alan Feldspat (m) a. feldspat Felsen (n) a. kaya fern sft. uzak ferner blt. dahasý, bundan baþka fernerer blt. daha da ötesi (bkz. ferner) fernerhin blt. gelecekte; burada öte; daha da F öte Fachwerk (n) a. çerçeve fernsten sft. en uzak Facta a. veri, olgu fertig sft. hazýr, tamam, Faden (m) a. çizgi; ip bitmiþ fähig sft. yetenekli fest sft. katý, dayanýklý, sert; fahig sft. yetenekli; yapadeðiþmez bilir festhalten eyl. sarýlmak, Fähigkeit (f) a. yetenek sýkýca tutmak fahrenlassen eyl. býrak- Festigkeit (f) a. saðlamlýk mak; terketmek, vaz- festsetzen eyl. saptamak geçmek feststehen eyl. dayanýklý olmak, saðlam olmak feststellen eyl. saptamak; bildirmek Feuchtigkeit (f) a. nem Feuer (n) a. ateþ Feuersbrunst a. ateþ, yangýn Figuration (f) a. betileniþ Fiktion (f) a. yaratý, kurgu, uydurma finden eyl. bulmak Finger (m) a. parmak finster sft. karanlýk Finsternis (f) a. karanlýk Fläche (f) a. yüzey Fleisch (n) a. et fliehen eyl. kaçmak fließen eyl. akmak Fluch (m) a. ilenç Flucht (f) a. kaçýþ Fluida a. akým Fluß (m) a. ýrmak Fluß (m) a. ýrmak; akýntý flüchtig sft. kaçýcý, geçici flüssig sft. akýcý Flüssigkeit (f) a. akýcýlýk Folge (f) a. sonuç folgen eyl. izlemek, den doðmak, türemek folgendermaßen ilg. aþaðýdaki gibi folgern eyl. çýkarsamak, bir vargýya ulaþmak fordern eyl. istemek Forderung (f) a. istem Form (f) a. biçim formal sft. biçimsel Formation (f) a. oluþum Formel (f) a. formül formell sft. biçimsel fort blt. ileriye, daha öte Fortbestimmen a. fort: daha öte; bestimmen: belirlemek fortdauern eyl. sürdürmek fortdauernd blt. sürekli olarak Fortgang (m) a. ilerleyiþ, gidiþ, sürüþ fortgehen eyl. ayrýlmak, terketmek; ilerlemek, sürdürmek, sürmek fortgeleitet bkz. fort: ileri; leiten: gütmek, yönlendirmek; fortlassen eyl. dýþarda býrakmak, düþmek, atlamak fortleben eyl. yaþamýný sürdürme fortmachen eyl. ilerlemek fortschliest eyl. fort: daha öte; schliesen: çýkarsamak fortschreiten eyl. ilerlemek fortschreiten eyl. ilerlemek Fortschritt (m) a. ilerleme fortsetzen eyl. sürdürmek, ilerletmek, ileri götürmek fortwährend blt. sürekli, sürekli olarak, sürgit fördern eyl. geliþtirmek, ilerletmek Förderung (f) a. ilerleme, geliþme förmlich sft. biçimsel Frage (f) a. soru fragen eyl. sormak Freie (n) a. açýk hava; im Freien: blt. dýþarýda, açýk havada freisprechen eyl. baðýþlamak fremdartig sft. ayrýþýk, yabancý türden, türdeþ olmayan Freude (f) a. sevinç Freund (m) a. arkadaþ Freundschaft (f) a. arkadaþlýk Frevel (m) a. kötülük, günah Friede (m) a. barýþ frisch sft. taze, yeni, dinç fromm sft. dindar, dinsel Frömmigkeit (f) a. dindarlýk Frucht (f) a. meyva früher blt. önceki, eski; daha önce, daha eski, önceden, önceleri frühesten sft. en erken, en önceki Furcht (f) a. korku Furchtsamkeit (f) a. korkaklýk Furi Öç Tanrýçasý Fuß (m) a. ayak fußen eyl. baðýmlý olmak, dayanmak Futter (n) a. yiyecek füglich blt. yerinde bir biçimde, doðru olarak, haklý olarak fühlbar sft. duyumsanýr, duyulur, ele gelir, somut HEGEL METÝNLERÝ ÝÇÝN ALMANCA-TÜRKÇE SÖZLÜK fühlen eyl. duyumsamak führen eyl. götürmek, yöneltmek, önderlik etmek Fülle (f) a. doluluk, bolluk, varsýllýk füllen eyl. doldurmak; yüklemek fürchten eyl. korkmak füreinander ilg. birbiri için Fürsichbestehen a. kendi için kalma, kendi baþýna kalma Fürsichseienden a. kendi için varolan Fürsichsein a. kendi-için varlýk Fürwahrhalten a. gerçeksayma; (fürwahr: gerçekten); Fürwahr-halten: kuþkusuz sayma, pekinlik, kesinlik G Gang (m) a. geçek, gidiþ yolu, süreç ganz sft. bütün gänzlich blt. tam, bütün; tam olarak, bütünüyle gar blt. bütünüyle, kesinlikle, tam olarak, hiçbir biçimde gebären eyl. doðurmak Gebäude (n) a. yapý geben eyl. vermek, saðlamak, sunmak Gebiet (n) a. alan, bölge Gebilde (n) a. yapý, oluþum; yaratý Gebirge (n) a. dað zinciri geboren blt. doðuþtan, doðal olarak; bkz. gebären Gebot (n) a. buyruk geboten sft. gerekli, zorunlu Gebrauch (m) a. kullaným; bkz. brauchen gebrochen sft. ayrýk, kýrýk, bükük; bkz. brechen gebunden sft. baðlý, zorunlu, yükümlü Gebundensein a. baðlanmýþlýk; kök: bkz. binden gebühren blt. —e ait olmak, —e düþmek, —in hakký olmak Gedächtnis (n) a. bellek Gedanke (m) a. düþünce gedankenarme sft. düþünceden yoksun gedankenlos sft. düþüncesiz gedankenmäßige sft.n düþünceye uygun gedeihen eyl. çoðalmak, geliþmek, büyümek Gediegenheit (f) a. asýllýk, özlük, özsel deðer gedoppelt sft. çiftlenmiþ, çifte Gedoppeltes a. çiftlenmiþ; ikili geeignet sft. uygun gefährlich sft. tehlikeli Gefährlichkeit (f) a. tehlike gefällen eyl. hoþlanmak gefangennehmen eyl. tutuklamak, yakalamak Gefühl (n) a. duygu Gegebensein a. verilmiþlik gegen sft. karþý gegeneinander blt. birbirine karþý gegensatzlosen sft. karþýtlýksýz gegenseitig sft. karþýlýklý Gegenseitigkeit a. karþýlýlýk Gegenstand (m) a. nesne gegenständlich sft. nesnel Gegenteil (n) a. karþýt gegenüber blt. karþýt olarak, yüz yüze gegenüberstehen eyl. (birbirine) karþý durmak gegenüberstellen eyl. birbiri karþýsýna koymak Gegenwart (f) a. bulunuþ; þimdiki (zaman) gegenwärtig blt. bugün, þimdi; bulunan, varolan, þimdiki, yürürlükteki Gehalt (m) a. içerik; iç deðer Gehaltlos a. içeriksiz gehaltvollste gehaltvoll: sft. içerikli Gehäuse (n) a. kýlýf, kasa geheim sft. gizli; özel, kiþisel Geheimnis (n) a. giz Geheimnisvolle a. gizemli olan gehen eyl. gitmek gehören eyl. ait olmak gehörig sft. ait; uygun Geist (m) a. tin; an geistig sft. tinsel Geiz (m) a. pintilik gelangen eyl. ulaþmak, eriþmek geläufig sft. sýk görülen, alýþýldýk, tanýdýk Geläufigkeit (f) a. kolaylýk, akýcýlýk gelb sft. sarý Geldstück (n) a. bozuk para gelegen sft. yerleþmiþ; uygun Gelegenheit (f) a. fýrsat, uygun durum gelegentlich blt. arada bir, raslantýsal, olumsal; zaman zaman; yeri geldikçe gelehrt sft. bilgili Gelehrtsein a. bilgililik gelingen eyl. baþarmak gelten eyl. geçerli olmak; yürürlükte olmak; sayýlmak geltend sft. geçerli, yürürlükte Gemälde (n) a. resim, tablo gemäß sft. uygun; blt. —e göre, —e uygun olarak, ile uyum içinde Gemäßheit (f) a. uyum, uygunluk gemein sft. ortaklaþa; sýradan, genel, olaðan Gemeinde (f) a. topluluk Gemeinheit (f) a. sýradanlýk, kabalýk, bayaðýlýk gemeinhin blt. genellikle, çoðunlukla gemeinsam sft. ortak Gemeinsamkeit (f) a. ortaklýk Gemeinschaft (f) a. topluluk, ortaklýk, birlik Gemeinsinn (m) a. ortak kaný, saðduyu, ortak duyu Gemüt (n) a. an, ruh, yürek, huy genau sft. saðýn, tam; blt. saðýn olarak, tam olarak geneigt sft. eðilimli Genialität (f) a. deha Genie (n) a. deha genießen eyl. yararlanmak, haz almak 11 genug sft. yeterli Genuß (m) a. yararlaným; haz genügen eyl. yeterli olmak, karþýlamak, doyurmak genügend sft. yeterli Geognosie a. yerbilimi geographische sft. coðrafi geometrisch sft. geometrik gerade sft. tam; doðru; blt. dosdoðru, tam olarak geradezu blt. doðrudan doðruya geradlinig sft. doðrusal geraten eyl. düþmek gerecht sft. haklý, doðru, yasal Gerechte a. doðru, haklý gerechtfertigt sft. aklanmýþ, haklý Gerechtigkeit (f) a. doðruluk, haklýlýk Gerede (n) a. konuþma, söylenti gereicht es gereicht ihm zur Ehre: bu onurunu yükseltir Gericht (n) a. yargý; mahkeme geringe sft. küçük, önemsiz, ufak Geringfügigkeit a. önemsizlik geringschätzen eyl. küçümsemek gern blt. isteyerek, dileyerek, seve seve Geruch (m) a. koku gesamt sft. bütün, toplam Gesang (m) a. þarký, ezgi Geschäft (n) a. iþ geschehen eyl. olmak, yer almak Gescheitheit (f) a. saðgörülülük, bilgililik Geschichte (f) a. tarih geschichtlich sft. tarihsel Geschick (n) a. yazgý Geschiedensein a. ayrýlmýþlýk; bkz. scheiden gesellen eyl. katýlmak, baðdaþmak, eþlik etmek Gesellschaft (f) a. toplum Gesetz (n) a. yasa Gesetzgeber (m) a. yasamacý Gesetzmäßigkeit a. yasallýk, yasaya uygunluk Gesichtspunkt (m) a. 12 HEGEL METÝNLERÝ ÝÇÝN ALMANCA-TÜRKÇE SÖZLÜK bakýþ açýsý Gesinnung (f) a. tutum; kafa yapýsý, görüþ, yatkýnlýk gespannt sft. gergin Gespräch (n) a. söyleþi Gestalt (f) a. þekil gestaltlose sft. içeriksiz Gestaltung (f) a. þekillenme, oluþum; þekil gestatten eyl. izin vermek; hoþgörmek Gestirn (n) a. yýldýz gesund sft. saðlam getreu sft. baðlý, güvenilir getrübt sft. bulanýk, bulutlu geübt sft. becerikli, deneyimli, alýþkýn; bkz. üben Geübtheit (f) a. beceri Gewähr (f) a. güvence; güvenlik gewähren eyl. sunmak, vermek, saðlamak Gewalt (f) a. güç; yetke; denetim; zor, þiddet gewaltsam blt. zoraki gewärtig sft. bekleyen Gewebe (n) a. doku; dokuma Gewehr (n) a. silah gewesen sein (yardýmcý eylem) Gewicht (n) a. aðýrlýk, tartý; (eðr.) önem gewiesen von der Hand g.: eyl. yadsýmak Gewinn (m) a. kazanç gewinnen eyl. kazanmak, elde etmek gewinnen eyl. kazanmak; elde etmek Gewinnung (f) a. kazaným gewiß sft. pekin gewisse blt. belli, kuþkusuz; hiç kuþkusuz, Gewissen (n) a. duyunç Gewissensrat a. duyunç öðüdü gewissermaßen bir bakýma, deyim yerindeyse Gewißheit (f) a. pekinlik Gewohnheit (f) a. alýþkanlýk geworfen bkz. werfen; über den Haufen w.: eyl. devirmek, alt üst etmek gewöhnen eyl. alýþmak gewöhnlich blt. genellikle, alýþýldýðý gibi, geleneksel olarak; sýradan, ortalama, genel, bayaðý Gips (m) a. alçý glänzen sft. parlak Glaube (m) a. inanç glauben eyl. inanmak Glaubenslehre (f) a. inanç öðretisi, dinsel öðreti gläubige sft. inanan, inançlý Gläubiger (m) a. alacaklý gleich sft. özdeþ, eþit, benzer gleichbedeutend sft. eþanlamlý, eþ imlemli gleichbleibend sft. özdeþ kalan gleicherweise blt. benzer olarak gleichfalls blt. benzer olarak gleichgültig sft. ilgisiz Gleichheit a. eþitlik, özdeþlik, benzerlik gleichsam bðl. bir bakýma gleichsetzen eyl. eþitlemek gleichwohl bðl. gene de, bununla birlikte gleichzeitig sft. eþ zamanlý, zamandaþ, çaðdaþ Glied (n) a. örgen; eklem; terim, halka Glimmer (m) a. mika Glück (n) a. talih glücklich sft. þanslý, talihli Glückseligkeit (f) a. mutluluk Gnade (f) a. kayra Gold (n) a. altýn Gott (m) a. Tanrý gottlos sft. tanrýsýz gönnen eyl. izin vermek Göttergestalten (f) a. Tanrý þekilleri göttliche sft. tanrýsal Göttlichkeit (f) a. tanrýsallýk Götzendienst (m) a. putperestlik Grad (m) a. derece Grammatik (f) a. dilbilgisi grandiosen sft. büyük, görkemli, muhteþem Granit (m) a. granit grausen sft. ürkütücü Gravitation (f) a. çekim greifen eyl. kavramak Greis (m) a. yaþlý adam Grenze (f) a. sýnýr groß sft. büyük; yüksek Größe (f) a. büyüklük; yükseklik Grube (f) a. çukur Grund (m) a. zemin Grundbegriff a. temel kavram Grundbestimmung a. temel-belirlenim Grundform a. temel biçim Grundkraft a. temel kuvvet Grundlage (f) a. temel Grundmangel a. temel eksiklik Grundsatz (m) a. temel önerme, ilke Grundstück (n) a. toprak parçasý Grundtäuschung a. temel aldanýþ Grundton (m) a. ana ton Gruppierung (f) a. kümeleþme grün sft. yeþil gründen eyl. temellendirmek gründlich sft. tam, saðlam, derin; kapsamlý; kökten Gunst (f) a. kayra, kayýrma; yandaþlýk, Gut (n) a. iyi gut sft. iyi Gutdünken (n) a. görüþ, deðerlendirme gültig sft. geçerli, yürürlükte Gültigkeit (f) a. geçerlik günstig sft. kayýran, yandaþ, destekleyen Güte (f) a. iyilik gütig sft. iyi, iyiliksever H Haar (n) saç haben y. eyl. iye olmak; Habsucht (f) a. hýrs haften eyl. yapýþmak halb sft. yarý(m) Halt (m) a. destek halten eyl. tutmak; (birþeyi þöyle ya da böyle) düþünmek, saymak, görmek; kapsamak; durdurmak; sürmek haltlos sft. desteksiz, temelsiz, güenliksiz, dayanýksýz Haltlosigkeit a. desteksizlik, dayanýksýzlýk, temelsizlik Hand (f) a. el handeln eyl. eylemde bulunmak, davranmak; h. von ya da über: ilgili olmak; es handelt sich um: sorun þudur ki handgreiflich a. ele gelir, elle tutulabilir handhaben eyl. kullanmak, iþletmek, uygulamak Handlung (f) a. eylem Handlungsweise (f) a. davranýþ biçimi, eylem biçimi hängen eyl. asýlmak, baðlý olmak; bkz. zusammenhängen: biraraya baðlý olmak, baðýntýlý olmak; abhängen von: baðýmlý olmak harmlos sft. zararsýz Harmonie (f) a. uyum harmonisch sft. uyumlu hart sft. katý, sert; güç Härte a. güçlük; sertlik harthörig sft. güç iþitir hartnäckig sft. dikkafalý Hartnäckigkeit (f) a. dikbaþlýlýk Haufen (m) a. yýðýn; deyim: über den H. werfen: alt üst etmek häufen eyl. yýðmak, biriktirmek häufig blt. sýk sýk, yineleyerek, çoðunlukla, Hauptarten a. ana tür Hauptinhaltes a. baþlýca içerik Hauptinteresse (n) a. ana ilgi Hauptmangel (m) a. ana eksiklik, baþlýca eksiklik Hauptsache (f) a. ana nokta hauptsächlich sft. baþlýca, en önemli, özsel; blt. özsel olarak, baþlýca Hauptsatz (m) a. ana önerme, temel önerme Hauptseit a. baþlýca yan, ana yan Hauptsinn a. ana nokta, ana anlam Hauptsphäre a. ana alan Hauptstufen a. Haupt: HEGEL METÝNLERÝ ÝÇÝN ALMANCA-TÜRKÇE SÖZLÜK ana; Stufe: basamak Hauptwirkung a. baþlýca etki, ana etki Hauptzüge a. ana çizgiler Haus (n) a. ev; von H. aus: en baþýndan, temelden Hausbedarf (m) a. günlük gereksinimler, ev gereksinimleri Haut (f) a. deri, zar Hebel (m) a. kaldýraç heben eyl. yükseltmek; bkz. aufheben Heerführer (m) a. baþkomutan heften eyl. baðlamak heidnisch sft. putperest heilen eyl. iyileþtirmek heiligen sft. kutsal heilsam sft. iyileþtirici, saðaltýcý, yararlý Heilsamkeit a. saðlýða yararlýk heimgegeben eyl. (heimzahlen: retaliate) ödetmek, karþýlýðýný vermek heimisch sft. doðal, yerel Heirat (f) a. evlilik heißen eyl. demek; demek istemek; buyurmak; adlandýrmak helfen eyl. yardým etmek; yararlý olmak hell sft. açýk, parlak Helligkeit (f) a. parlaklýk, ýþýk yeðinliði hemmen eyl. durdurmak, engellemek Hemmung (f) a. engel her blt. burada, buraya herab blt. aþaðýya; bkz. herabsetzen, herabzuziehen herabsetzen eyl. indirgemek herabzuziehen eyl. indirmek (herab: aþaðý; ziehen: çekmek) Heraldik (f) a. heraldri, hanedan armacýlýðý herantriten eyl. yaklaþmak heraus blt. dýþarýya, dýþarý doðru herausbilden eyl. (birþeyden) ortaya çýkmak, geliþmek herausbringen eyl. ortaya çýkarmak, üretmek herausfinden eyl. bulmak, ortaya çýkarmak Herausgabe (f) a. yayým herausgeben eyl. geri vermek herausgehen eyl. ortaya çýkmak, ortaya koymak herausheben eyl. kaldýrmak, yükseltmek; öne çýkarmak, ortaya çýkarmak herausklauben eyl. ayýklamak herauskommen eyl. ortaya gelmek, çýkmak, ortaya çýkmak herausnehmen eyl. almak, çekmek, koparmak heraussetzen eyl. ortaya koymak heraustreten eyl. çýkmak; dýþarý çýkmak, sapmak herbeibringen eyl. saðlamak; (buraya) getirmek herbeiführen eyl. ortaya çýkarmak, saðlamak; götürmek herbeischaffen eyl. buraya getirmek, taþýmak; saðlamak Herde (n) a. ocak; fýrýn Herdenken Hin- und Herdenken: a. ileri geri düþünme herkommen eyl. buraya gelmek; yaklaþmak Herkunft (f) a. köken, kök hernehmen eyl. almak, çýkarmak Heros (m) a. kahraman Herr (m) a. efendi Herrlichkeit (f) a. görkem Herrschaft (f) a. egemenlik, güç, yetke herrschen eyl. egemen olmak, denetlemek; yürürlükte olmak Herrschsucht (f) a. güç tutkusu, yönetim tutkusu herrühren eyl. köken almak, türemek herstammen eyl. türemek, gelmek, köken almak herstellen eyl. koymak; kurmak; ortaya çýkarmak, üretmek herum blt. çevrede herumspazieren eyl. herum: çevrede; spazieren: gezinmek herumtreiben eyl. dolanýp durmak herumwerfen eyl. atmak, atýlmak herunterfallen eyl. aþaðý düþmek herunterkommen eyl. aþaðý inmek; bozulmak, kötüleþmek, çökmek herüber blt. bu yana, buraya herübergehen eyl. buraya, bu yana gitmek herübertreten eyl. geçmek; herüber: bu yana; treten: yürümek, çýkmak hervorbringen eyl. ortaya çýkarmak; üretmek, doðurmak, yaratmak hervorgehen eyl. ortaya çýkmak hervorheben eyl. öne çýkarmak, göz önüne sermek; vurgulamak hervorschaffen eyl. ortaya çýkarmak, yaratmak hervortreten eyl. ortaya çýkmak hervortun eyl. öne çýkmak Herz (n) a. yürek herzählen eyl. saymak, sýralamak Heuchelei (f) a. iki yüzlülük heute blt. bugün heutig blt. bugün, bugünün, þimdiki, modern heutigentags blt. bugün, bugünlerde heutzutage blt. bugün, bugünlerde, günümüzde hier blt. burada hieran blt. bunun üzerine, bu noktada, bununla hierauf blt. bunun üzerine, bunda, bundan sonra, sonra hieraus blt. buradan, bu yüzden, bununla hierbei blt. böylelikle, bunu yapmakla, bu baðýntýda, bu sýrada, bu durumda hierdurch blt. bu yolla, bununla, böylelikle hierfür ilg. bunun için, bunun yerine hierher blt. buraya, buna hierhin blt. buraya, buna 13 hierin blt. burada, bunda hiermit blt. böylelikle, bununla, bunun üzerine, bu yüzden hiernach ilg. bunun üzerine, buna göre hiernächst blt. bundan sonra hierüber blt. bunun üzerine hiervon blt. buradan, bundan hierzu blt. buna, buraya Hilfe (f) a. yardým, çare Hilfszeitwort a. yardýmcý eylem sözcüðü Himmel (m) a. gök Himmelskörper a. gök cismi himmlisch sft. göksel hin blt. oraya, uzaða hinaus blt. buradan, dýþarýya, ileriye hinausgehen eyl. terketmek, gitmek; h. über: geçmek, aþmak; hinauskommen eyl. (dýþarý) çýkmak, ötesine geçmek hinausläufen eyl. sonuçlanmak, varmak hinausreichen eyl. uzanmak, geniþlemek hinausschicken eyl. öteye göndermek, öteye gitmek hinausschreiten eyl. öteye ilerlemek hinaussetzen eyl. dýþýna atmak hinaustreiben eyl. dýþarý sürmek, dýþa itmek hinausweisen eyl. hinaus: öte; weisen: göstermek Hinblick in (ya da im) H. auf: ilg. açýsýndan, ile ilgili olarak hindeuten eyl. imlemek hindurch blt. boyunca; sýrasýnda hindurchgehen eyl. içinden geçmek, yayýlmak hineinbringt eyl. hinein: içeri; bringen: getirmek hingegen ilg. öte yandan; tersine; buna karþý hingehen es mag h.: sft. geçebilir, geçerli olabilir hinlänglich sft. yeterli hinreichen eyl. eriþmek, 14 HEGEL METÝNLERÝ ÝÇÝN ALMANCA-TÜRKÇE SÖZLÜK ulaþmak Hinsicht in dieser H.: bðl. bu bakýmdan hinsichtlich ilg. açýsýndan; ile ilgili olarak hinstellen eyl. koymak, yerleþtirmek Hintansetzung a. gözardý etme hinten blt. arkada, geride hinter blt. arkadan, sonradan Hintergrund (m) a arkatasar hinterher blt. arkada, arkadan Hinundhergehen a. ileri geri gitme hinüber blt. oraya, o yana hinübergehen eyl. geçip gitmek hinweg blt. uzaða hinwegfallen eyl. yitmek, uzaklaþmak hinweglassen eyl. uzaklaþtýrmak, bir yana býrakmak hinwegräumen eyl. uzaklaþtýrmak, süpürmek hinweisen eyl. göstermek, belirtmek, dikkat çekmek hinzu blt. ek olarak, bunun yanýnda hinzufügen eyl. eklemek hinzutun eyl. eklemek Hirngespinst (n) a. kuruntu, uydurma, düþlem Historie (f) a. tarih Historiker (m) a. tarihçi historisch sft. tarihsel hob bkz. heben; hervorheben hoch sft. yüksek; soylu; yüce; önemli hochgebildeten eyl. hoch: yüksek; bilden: geliþmek Hochmut (m) a. kendini beðenmiþlik, kibir, gurur Hof (m) a. saray Hofdame (f) a. hanýmefendi hoffärtig sft. kibirli, kendini beðenmiþ hoffen eyl. umudetmek Hoffnung (f) a. umut, beklenti Hofkavalier (m) a. beyefendi hohl sft. kof holen eyl. alýp getirmek Holz (n) a. tahta höchst sft. en yüksek, en üst; en çok höher sft. daha yüksek; bkz. hoch hören eyl. duymak, iþitmek Hund (m) a. köpek hundert sft. yüz hüben blt. bu yanda Hülle (f) a. örtü hüten eyl. dikkat etmek, uyanýk olmak Hymn (f) a. ilahi hypotasieren eyl. tözselleþtirmek Hypothese (f) a. önsav hypothetisch sft. varsayýmlý I Ich (n) adl. ben Ideal (n) a. ideal Idealisieren a. idealleþtirme Idealismus (m) a. Idealizm Idealität (f) a. ideallik Idee (f) a. Idea Ideellen a. ideel, düþünsel Identischsetzen a. özdeþle(þtir)me Identität (f) a. özdeþlik Inbegriff (m) a. toplam, özet Inder a. Hintli; Hindu Indifferenz (f) a. ilgisizlik; ayrýmsýzlýk Individualität (f) a. bireysellik Individuum (n) a. birey Induktion (f) a. tümevarým Inhalt (m) a. içerik Inhaltlosigkeit (f) a. içeriksizlik Inkommensurabilität (f) a. eþölçümsüzlük Inkonsequenz (f) a. tutarsýzlýk Innere (n) a. iç Innerlichkeit a. içsellik In-sich-beruhens a. kendi içinde kalan In-sich-gehen a. kendi içine giden In-sich-sein a. kendi içinde olma; kendi-içinvarlýk Instinkt (m) a. içgüdü Instrument (n) a. alet Intelligenz (f) a. Anlýk, Anlak Intension a. yeðinlik Intensität (f) a. yeðinlik Intentionen (f) a. niyet Interesse (n) a. ilgi Ironie (f) a. ironi Irregularität (f) a. düzensizlik Irritabilität (f) a. irkilebilirlik, uyarýlabilirlik Irrtum (m) a. yanlýþlýk ich adl. ben idealisieren eylem idealleþtirmek idealistisch idealist, idealistik ideel sft. ideal identifizieren eyl. özdeþleþtirmek identisch sft. özdeþ ignorieren eyl. gözardý etmek ihrerseits blt. onun yanýndan immanent sft. içkin immer blt. her zaman immerhin bðl. buna karþýn, gene de, gerçi imperative a. buyuru imponieren sft. etkileyici, çarpýcý inadäquat sft. yetersiz indem bðl. çünkü, bundan, þundan indes bðl. bu arada; bununla birlikte, gene de indifferent sft. ilgisiz indirekten sft. dolaylý individuell sft. bireysel ineinander blt. birbiri içine infinitum sft. sonsuz infizieren eyl. bulaþmak; bulaþtýrmak inhaltlos sft. içeriksiz inhaltslos sft. içeriksiz inhaltsvoll sft. önemli, anlamlý; içerikli inhärieren eyl. ilintili olmak inhäriert sft. ilintili inne blt. içerde inner sft. iç innerhalb blt. içersinde, içersine innerlich sft. içsel; blt. içsel olarak innerst sft. en iç innewohnen eyl. ýrasalý olmak, özünlü olmak innewohnen sft. özünlü, ilintili innig sft. içten insbesondere blt. özellikle insofern blt. ... oldukça instinktartig sft. içgüdüsel integrieren eyl. bütünleþmek intellektuell sft. anlýksal, düþünsel intensive sft. yeðin interessant sft. ilginç interessieren eyl. ilgilenmek intuitiven sft. sezgisel involvieren eyl. ilgili olmak, karýþmak inwiefern sft. hangi düzeye dek ionischen sft. Iyonyalý irgend sft. herhangi bir irgendwie blt. herhangi bir yolda, her nasýlsa irrational sft. usdýþý irrigerweise blt. yanlýþlýkla isolieren eyl. yalýtmak ist dir J ja evet Jahr (n) a. yýl Jahrhunderts (n) a. yüzyýl Jahrtausende (n) a. binyýl jede sft. her bir jedenfalls blt. her durumda, her zaman jedermann adl. herhangi biri jedesmal blt. her kez, her seferinde, her zaman jedoch bðl. gene de jeher von jeher: blt. tüm zamanlarda, eskiden bu yana jemand adl. biri, herhangi biri jene adl. o, onlar jenseitig blt. öte yanda, öte dünyasal Jenseits (n) a. öte dünya jenseits blt. öte yanda, öte dünyada jetzig blt. þimdiki, yürürlükteki Jetzt a. þimdi jetzt blt. þimdi Journal (n) a. gazete; dergi HEGEL METÝNLERÝ ÝÇÝN ALMANCA-TÜRKÇE SÖZLÜK Jude (m) a. Yahudi Jugend (f) a. genç; gençlik Jugendbildung a. gençliðin eðitimi Julie a. Temmuz Jurisprudenz (f) a. tüze bilimi Jurist (m) a. tüzeci jüdische sft. Ibrani, Yahudi K Kadaver (m) a. kadavra Kahlschweif a. kel kuyruk: kahl=kel, Schweif kuyruk Kaiser (m) a. imparator Kali (n) a. alkali Kalk (m) a. kalsiyum Kalkül a. kalkülüs Kamel (n) a. deve Kampf (m) a. kavga, döðüþ kannegießern eyl. yüksekten atmak, aðýz kalabalýðý etmek Kanon (m) a. Kanon Kanton (m) a. kanton Kategorie (f) a. kategori Kategorientafel a. kategori tablosu kategorisch sft. kategorik, kesin katholischer sft. Katolik kaum blt. güçlükle, ancak, hemen hemen hiç Kausalität (f) a. nedensellik Kausalnexus (m) a. nedensel baðlantý kehren eyl. dönmek Keim (m) a. tohum kein adl. hiçbiri keineswegs blt. hiçbir biçimde kennen eyl. bilmek, tanýmak, anlamak kennenlernen eyl. bilebilmek, tanýyabilmek Kenntnis (f) a. bilgi Kind (n) a. çocuk kindische sft. çocukça kindliche sft. çocuksu Kirche (f) a. kilise Kirchenvater (m) a. kilise babasý Klage (f) a. yakýnma klagen eyl. yakýnmak klar sft. açýk, duru, parlak Klarheit (f) a. duruluk, açýklýk Klasse (f) a. sýnýf klassifizieren eyl. sýnýflandýrmak klauben eyl. seçmek, ayýklamak Klaue týrnak Kleidung (f) a. giysi klein sft. küçük kleinliche sft. deðersiz, sýradan, önemsiz Klima (n) a. iklim Kluft (f) a. yarýk, açýklýk klug sft. yetenekli, becerikli Klugheit (f) a. saðgörü, bilgelik, kavrayýþlýlýk Knabe (m) a. çocuk knechtisch sft. kölece Knechtschaft (f) a. kölelik knirren eyl. çatýrdamak Knochen (m) a. kemik Knotenlinie a. düðümlü çizgi knüpfen eyl. baðlamak Kohlenstoff (f) a. karbon Kolleg (n) a. dersler Kollege (m) a. meslektaþ kommen eyl. gelmek; olmak, yer almak Komplement (n) a. bütünleyici, tümleyici Komplex (m) a. karmaþa Komplikationen (f) a. karýþýklýk kompromittieren eyl. zarar vermek; tehlikeye atmak konkret sft. somut konsequent sft. tutarlý Konsequenz (f) a. tutarlýlýk; sonuç konservieren eyl. saklamak konstant sft. deðiþmez, sürekli olarak konstatieren eyl. bildirmek; saptamak konstituieren eyl. oluþturmak, kurmak konstruieren eyl. kurmak, tasarlamak, yapýlaþtýrmak Konstruktion (f) a. yapýlaþtýrma; çizim kontinuieren eyl. sürdürmek kontinuierlich blt. sürekli olarak Kontinuität (f) a. süreklilik Kontraktion (f) a. kasýlma konträr sft. aykýrý, karþýt koordinieren eyl. eþgüdümlemek Kopf (m) a. kafa Kopula (f) a. koþaç Korkbaum a. mantar meþesi Korrektion a. düzeltme korrespondieren eyl. karþýlýk düþmek korrigieren eyl. düzeltmek Kosmologie (f) a. evrenbilim kosmologisch sft. evrenbilimsel kosten eyl. (þu kada para) tutmak, etmek Kozmologie a. evrenbilim können yardýmcý eylem (yapabilmek) Körper (m) a. cisim Kraft (f) a. kuvvet kraft blt. dolayýsýyla, aracýlýðýyla Kraftäußerung a. kuvvet beliriþi krank sft. hasta krankhaft sft. hastalýklý Krankheit (f) a. hastalýk Kreatur (f) a. yaratýk Kredit (m) a. güven, güvenilirlik Kreis (m) a. çember Kreisbogen a. çember yayý Kreislauf (m) a. dönüþ, döngü, yörünge kreuzen eyl. içiçe geçmek, kesiþmek, dolaþmak Krieg (m) a. savaþ Kristall (m) a. kristal Kriterium (n) a. ölçüt Kritik (f) a. Eleþtiri Kritische a. Eleþtirel kritische sft. eleþtirel kritisieren eyl. eleþtirmek krumm sft. eðri Krumme (f) a. eðri çizgi Kuh (n) a. inek kuhn sft. yürekli, korkusuz Kultus (m) a. kült kund sft. bilinen, tanýnan; kundgeben: blt. bildirmek, göstermek, ortaya sermek kundgeben eyl. bildirmek, duyurmak, ortaya sürmek; kendini göstermek, bildirmek Kunst (f) a. sanat Kunstprodukt a. sanat 15 ürünü Kunstschönen a. sanat güzelliði Kunstwerk (n) a. sanat yapýtý Kupfer (n) a. bakýr Kuriosität (f) a. merak kurz sft. kýsa; blt. kýsaca Küchensalz a. mutfak tuzu künsteln sft. iyice iþlenmiþ, inceltilmiþ Künstler (m) a. sanatçý künstlerisch sft. sanatsal künstlich sft. yapay, düzmece L Lächeln (n) a. gülümseme lächerlich sft. gülünç Land (n) a. ülke lang sft. uzun Länge (f) a. uzunluk; süre längst blt. çok önceden, çoktandýr langweilig sft. sýkýcý Langweiligkeit (f) a. sýkýcýlýk lassen eyl. býrakmak, terketmek; izin vermek, Last (f) a. yük Lateinischen a. Latince laufen eyl. koþmak; yürümek; iþlemek (makine); devinmek, dönmek; akmak Laune (f) a. keyif, geçici heves lauten eyl. okunmak, kulaða ... gelmek, duyulmak Leben (n) a. yaþam leben eyl. yaþamak lebendig sft. dirimli, yaþayan Lebendigkeit (f) a. dirilik, dirimsellik lebenserfahrene sft. yaþam deneyimli Lebenserfahrung a. yaþam deneyimi Lebensfunktion a. yaþam iþlevi Lebensgefühls a. yaþam duygusu Lebenszwecke a. yaþam ereði leblos sft. dirimsiz Leder (n) a. deri lediglich blt. yalnýzca 16 HEGEL METÝNLERÝ ÝÇÝN ALMANCA-TÜRKÇE SÖZLÜK leer sft. boþ Leerheit a. boþluk legen eyl. koymak, yerleþtirmek Lehre (f) a. öðreti lehren eyl. öðretmek Lehrer (m) a. öðretmen Lehrsatz a. sav, kuram Leib (m) a. beden leiblich sft. bedensel, cisimsel Leiblichkeit (f) a. bedensellik leicht sft. hafif; kolay Leid (n) a. incinme, zarar leiden eyl. (bir etkiye) uðramak; taþýmak, katlanmak; acý çekmek Leidenschaft (f) a. tutku leider ünl. ne yazýk ki! leise sft. yumuþak, ince leisten eyl. yerine getirmek, yapmak Leistung (f) a. baþarým; edim, yapýlan, yerine getirilen þey leiten eyl. yönlendirmek, yönetmek; bkz. ableiten (türetmek) Leiter (m) a. iletken Leitung a. önderlik, yönetim, kýlavuzluk lenken eyl. döndürmek, sürmek, gütmek, yönlendirmek lernen eyl. öðrenmek, çalýþmak lesen eyl. okumak Leser (m) a. okur letzt sft. son letztlich blt. son olarak, sonunda leuchten eyl. parlamak, ýþýmak; bkz. einleuchten leugnen eyl. yadsýmak liberaler sft. daha özgür, daha serbest Licht (n) ya da (m) a. ýþýk Lichtpartikeln a. ýþýk parçacýðý Liebe (f) a. sevgi lieben eyl. sevmek liefern eyl. saðlamak, üretmek; teslim etmek, vermek liegen eyl. (bir yerde) bulunmak, yatmak, durmak ließ bkz. lassen; gelten lassen: eyl. izin vermek, kabul etmek Linie (f) a. çizgi links blt. sola, solda List (f) a. liste listig sft. kurnaz Logik (f) a. mantýk Logiker (m) mantýkçý logisch sft. mantýksal Logisch-Reellen a. mantýksal-olgusal lose sft. gevþek losmachen eyl. gevþetmek, çözmek; kurtulmak, baþýndan atmak, uzaklaþtýrmak Lot a.dik; 10 gramlýk aðýrlýk birimi löblich sft. övgüye deðer, salýk verilebilir lösen eyl. çözmek Löwe (m) a. aslan Luft (f) a. hava Lust (f) a.kösnü; haz lügnerisch sft. yalancý lyrisch sft. lirik M machen eyl. yapmak Macht (f) a. güç, erk mächtig sft. güçlü Magen (m) a. mide Magenscwäche a. mide aðrýsý Magnet (m) a. mýknatýs Magnetismus (m) a. manyetizma Makel (m) a. leke Mal (n) a. kez; blt. bir kez Maler (f) a. ressam man adl. biri, herhangi biri, kiþi (belirsiz üçüncü kiþi adýlý) manch sft. bir kaç, bir çok mancherlei sft. her tür, çeþitli Mangel (f) a. eksiklik mangelhaft sft. eksik, bozuk mangeln eyl. eksik olmak, yoksun olmak mangetisch sft. manyetik Manier (f) a. yol, yordam Manifestation (f) a. sergileniþ, beliriþ manifestieren eyl. sergilemek, belirmek Mann (m) a. erkek mannigfach sft. çeþitli mannigfaltig sft. çeþitli, çoklu Marmor (m) a. mermer Marmorblock a. mermer blok martern eyl. iþkence etmek Maß (n) a. ölçü Masse (f) a. kütle; yýðýn maßlos sft. ölçüsüz Maßstab (m) a. ölçüt, denektaþý matematisch sft. matematiksel Material (n) a. gereç, özdek Materialismus (m) a. özdekçilik Materialität (f) a. özdeksellik Materie (f) a. özdek Materiel a. gereç, özdek materielle sft. özdeksel Mathematik (f) a. matematik Mathematiker (m) a. matematikçi Mechanik (f) a. mekanik, düzeneksellik mechanisch sft. mekanik, düzeneksel Mechanismus (m) a. düzenek Medizin (f) a. týp; ilaç Mediziner a. týpçý Meer (m) a. deniz mehr sft. daha çok mehrfältig sft. birçok Mehrzahl (f) a. çoðunluk Meile (f) a. mil mein sft. benim Meinen a. saný, sanma; bkz. meinen meinen eyl. demek istemek, sanmak Meinung (f) a. saný meist sft. en çok Menge (f) a. çokluk Mensch (m) a. insan Mensch-an-sich a. kendinde insan Menschensinne a. ‘insankafasý’; anlayýþ, kavrayýþ menschlich sft. insansal Menschlichkeit (f) a. insansallýk Merkmal (n) a. ayýrmaç, ýra, ýrasal merkwürdige sft. dikkate deðer Messe (f) a. kütle messen eyl. ölçmek Metall (n) a. metal Metallität (f) a. metallik Metapher a. eðretileme Metaphysik (f) a. metafizik Metaphysiker a. metafizikçi metaphysisch sft. metafiziksel meteorologische sft. meteorolojik Methode (f) a. yöntem Methodenlehre (f) a. yöntem öðretisi methodisch sft. yöntemli mich (Acc. ‘ich’) beni, bana minder sft. daha az, daha küçük mindest sft. en küçük, en az Mineralog a. mineralog Minimum (n) a. minimum minus sft. eksi mir dativ ‘ich’; beni, bana Misologie (f) a. us nefreti Mißbrauch (m) a. kötüye kullanma Mißkredit (m) a. gözden düþme; güvensizlik mißliebig a. sevilmeyen Mißverstand a. yanlýþ anlama mißverstehen eyl. yanlýþ anlamak mit ilg. ile miteinander ilg. birbiri ile Mitleid (n) a. þefkat, acýma Mitte (f) a. orta, özek mitteilen eyl. iletmek, geçirmek Mittel (n) a. araç mittel sft. orta; ortalama Mittelalter (n) a. orta çaðlar Mittelding (n) a. ara-þey Mittelglieder (n) a. orta terim Mittelmäßigkeit (f) a. bayaðýlýk, sýradanlýk Mittelpunkt (m) a. orta nokta, özek mittels ilg. aracýlýðýyla Mittler (n) a. aracý mittler sft. orta; aracý mitwirken eyl. iþbirliði yapmak, katkýda bulunmak Modalität (f) a. kiplik Mode (f) a. kip modern sft. çaðdaþ HEGEL METÝNLERÝ ÝÇÝN ALMANCA-TÜRKÇE SÖZLÜK Mohammedaner (f) a. müslüman mohammedanische sft. müslüman Moleküle (n) a. molekül Moment (m) a. kýpý momentan sft. anlýk, kýpýsal Monade (f) a. monad Mond (m) a. ay Moral (f) a. ahlak moralisch sft. ahlaksal Moralität (f) a. ahlaksallýk Morast (m) a. batak Morgen (m) a. sabah; þafak; doðu; arazi ölçüsü morgen a. yarýn, ertesi gün Morgenröte (f) a. þafak mosaischen sft. Musa’dan, Musa’nýn vb. Motive a. güdü mögen eyl. istemek, dilemek; yardýmcý eylem = yapabilmek möglich sft. olanaklý Möglichkeit (f) a. olanak Multiplikation (f) a. çarpma Mund (m) a. aðýz munter sft. neþeli, dinç, canlý Musik (f) a. müzik musizieren eyl. müzik yapma, çalma Muskel (m) a. kas Mühe (f) a. çaba mühsam sft. güç, yorucu müßig sft. boþ, yararsýz, kof mystisch sft. gizemsel Mythe (f) a. mit Mythologie (f) a. mitoloji mythologisch sft. mitolojik N nach blt. sonra, ardýndan; —e doðru; —a göre, — ile uyum içinde Nachbildung (f) a. eþlem, öykünme nachdem blt. sonra, ardýndan; je n.: duruma göre Nachdenken (n) a. derin düþünme, üzerine düþünme nacheinander blt. birbiri ardýna nachfolgend sft. sonraki, izleyen nachher blt. daha sonra nachherig sft. sonraki Nachlässigkeit (f) a. dikkatsizlik, özensizlik, savsaklýk nachsprechen eyl. yinelemek nächst sft. sonraki; en yakýndaki nächstbeste sft. ikinci en iyi; sonraki en iyi nächstfolgenden sft. en yakýndan izleyen, hemen sonraki Nacht (f) a. gece nacht blt. gece(leyin) Nachteil (m) a. sakýnca, eksiklik, engel nachweisen eyl. göstermek, tanýtlamak; bulmak, saptamak nackt sft. çýplak nah sft. yakýn naheliegen eyl. açýk olmak naheliegend sft. yakýndaki, yakýnda yatan näherbringen eyl. yaklaþtýrmak näherstehenden sft. daha yakýnda duran Nahrungsmittel (f) a. besin naiv sft. saf Name (m) a. ad namentlich blt. özel olarak, özellikle nämentlich blt. özellikle nämlich bðl. yani, eþ deyiþle Nässe (f) a. ýslaklýk Nation (f) a. ulus Natron (n) a. sodyum Natur (f) a. doða Naturalismus (m) a. doðalcýlýk Naturforscher (m) a. doða araþtýrmacýsý Naturforschung (f) a. doða araþtýrmasý Naturgebiet a. doða alaný Naturgeschichte (f) a. doða tarihi Naturgesetz (n) a. doða yasasý Naturkraft (f) a. doða kuvveti Naturphänomene a. doða fenomeni Naturprodukte a. doða ürünü Naturprozesse a. doða süreçleri Naturwesen a. doðal var- lýk, doða varlýðý natürlich sft. doðal; blt. doðallýkla, doðal olarak Natürlichkeit a. doðallýk Nebel (m) a. sis Nebelgestalten a. puslu þekiller neben blt. yanýnda, yanýna nebeneinander blt. yan yana nebst blt. yanýsýra, yanýnda nebulos sft. bulanýk, puslu Negation (f) a. olumsuzlama negativ sft. olumsuz Negativität (f) a. olumsuzluk negieren eyl. kabul etmemek, reddetmek, olumsuzlamak nehmen eyl. almak, ele almak, kabul etmek Neid (m) a. kýskançlýk neiden eyl. kýskanmak neidisch sft. kýskanç Neigung (f) a. eðilim, yatkýnlýk nennen eyl. adlandýrmak; söz etmek Nennung (f) a. adlandýrma; söz etme Nerv (m) a. sinir neu sft. yeni neutral sft. yansýz, yüksüz Neutralisation (f) a. yansýzlaþtýrma, yüksüzleþtirme neutralisieren eyl. yüksüzleþtirme, yansýzlaþtýrma nicht kþç. deðil Nicht-Begreifen a. kavramama Nichtbestehen a. kalýcýolmayan, kalýcý-olmama Nichtblau a. mavi olmayan Nichtendliche a. sonlu olmayan Nichtgebrauch (m) a. kullanmama Nichtgegebenen a. verili olmayan Nicht-Ich a. ben-olmayan Nichtidentität a. özdeþ olmama, özdeþsizlik nichtig sft. hiç, boþ, hiçbirþey Nichtigkeit (f) a. hiçlik Nicht-Letztes a. ensonolmayan 17 Nichts (n) a. yokluk, hiçbirþey nichts adl. hiçbirþey Nichtseiende a. belirli olarak varolmayan Nichtsein a. hiçlik, yokluk nichtssagend sft. anlamsýz, önemsiz, boþ nie blt. hiçbir zaman nieder sft. alt, aþaðý, sýradan niederlegen eyl. yatýrmak (depolamak, toplamak) niedrig sft. düþük, aþaðý, alt niemand adl. hiç kimse Nimbus (m) a. hale nirgend blt. hiçbir yerde nirgends blt. hiçbir yerde Niveau (n) a. düzey; ölçün noch blt. henüz nordischen sft. kuzey Nordpol (m) a. kuzey kutbu normal sft. normal Not (f) a. gereksinim, sýkýntý notwendig sft. zorunlu Notwendigkeit (f) a. zorunluk Nous a. Nous nötig sft. zorunlu, gerekli nötigen eyl. zorunlu kýlmak, yükümlü kýlmak Nötigung (f) a. zorlama null (f) blt. hiç, hiçbirþey, sýfýr Numerieren a. numaralama numerisch sft. sayýsal nun blt. þimdi nunmehr blt. bundan böyle, artýk nur blt. yalnýzca, ancak, salt Nutzen (m) a. kullaným, yarar nützlich sft. yararlý Nützlichkeit a. yararlýk O ob blt. acaba; üstünde üzerinde oben blt. yukarýda Oberfläche (f) a. yüzey, alan oberflächlich sft. yüzeysel Obersatz a. büyük öncül obgleich bðl. gerçi obig sft. yukarýdaki, yukarýda sözü edilen 18 HEGEL METÝNLERÝ ÝÇÝN ALMANCA-TÜRKÇE SÖZLÜK Objekt (n) a. nesne objektiv sft. nesnel objektivieren eyl. nesnelleþtirmek Objektivität (f) a. nesnellik Obliegenheit (f) a. yükümlülük obrigkeitlich sft. yönetsel; hükümeti ilgilendiren obschon bðl. gerçi Obst (n) a. meyva obwalten eyl. yürürlükte olmak, geçerlik kazanmak obwohl bðl. gerçi oder bðl. ya da Ofen (m) a. soba offen sft. açýk, doðrudan, açýk sözlü offenbar sft. görünürde, açýk, apaçýk offenbaren eyl. ortaya sermek, açýða sermek, bildirmek Offenbarung (f) a. (tanrýsal) bildiriþ oft blt. sýk sýk ohne —siz; — olmaksýzýn ohnehin bðl. bunun yanýnda, dahasý; gene de, buna karþýn Ohnmacht (f) a. güçsüzlük ohnmächtig sft. güçsüz, zayýf Ohrläppchen (n) a. kulak memesi Ontologie (f) a. varlýkbilim ontologisch sft. varlýkbilimsel Operation (f) a. iþlem Opfer (n) a. adak, kurban ordinär sft. sýradan, olaðan ordnen eyl. düzenlemek Ordnung (f) a. düzenleme; düzen Organ (n) a. örgen Organisation (f) a. örgütleme; örgüt organisch sft. örgensel Organismus (m) a. örgenlik Organon Organon orientalisch sft. doðuya özgü Ort (m) a. yer Ortsveränderung a. yer deðiþimi Ost (m) a. Doðu lasyon öffnen eyl. açmak Philosophie (f) a. felsefe öfter bkz. oft; blt. yine- philosophieren eyl. felsefe leyerek; daha sýk olarak yapmak Ökonomie a. ekonomi philosophisch sft. felsefi Physik (f) a. fizik P physikalisch sft. fiziksel paar (n) sft. benzer; bir Physiker (m) a. fizikçi kaç Physiologie (f) a. fizyoloji Pädagogik (f) a. eðitbilim physisch sft. fiziksel Pantheismus (m) a. ka- Physischen a. fiziksel mutanrýcýlýk (physisch) olanlar, fizik pantheistisch sft. kamuile ilgili olanlar tanrýcý Plan (m) a. tasar Pantheon a. Pantheon Planet (m) a. gezegen Papier (n) a. kaðýt plastisch sft. yoðrumsal, Papst (m) a. Papa yontusal, plastik Paradies (n) a. cennet platt sft. düz, yavan, bayaðý paradox sft. paradoksal Platz (m) a. yer Paralogismus a. bozuk- plausible sft. usayatkýn vargý Pleonasmus (m) a. pleoPartei (f) a. yan, parti nazm (gereksiz sözcükpartikulär sft. tikel lerin kullanýmý) Partikularität (f) a. tikellik plus sft. artý passen eyl. uymak Pneumatologie a. ruhpassend sft. uygun bilim için eski bir ad passiv sft. edilgin Poesie (f) a. þiir Pathos duygu; duygulan- Poet (m) a. þair, ozan dýrma niteliði poetisch sft. þiirsel pedantisch sft. bilgiççe Pol (m) a. kutup Pedantismus a. bilgiçlik polar sft. kutupsal düþkünlüðü Polarität (f) a. kutupsallýk perennierend sft. sürekli Polemik (f) a. polemik Peripherie (f) a. çevre polemisch sft. polemiksel permanent sft. sürekli Politik (f) a. politika Person (f) a. kiþi politisch sft. politik persönlich sft. kiþisel populär sft. halksal Persönlichkeit (f) a. kiþilik Pore (f) a. gözenek Petrefakt (n) a. fosil Porosität (f) a. gözenekPferde (n) a. at lilik Pflanze (f) a. bitki porös sft. gözenekli Pflanze-an-sich a. ken- Porphyr a. porfir dinde bitki positiv sft. olumlu pflegen blt. (mastarla kul- Positivität (f) a. olumlanýldýðýnda) genelluluk likle, alýþkanlýkla, ço- Posten (m) a. yer, konum ðunlukla vb. Postulat (n) a. konutPflicht (f) a. ödev lama pflichtwidrig sft. ödeve postulieren eyl. konutlaykýrý amak Pfropf (m) a. mantar, Postwesen (n) a. posta tapa iþleri Phänomen (n) a. fenomen Potenz (f) a. güç; gizillik Phänomenologie (f) a. Prädikat (n) a. yüklem Görüngübilim prädizieren eyl. yüklemPhantasie (f) a. düþlem lemek Philologie (f) a. filoloji pragmatisch sft. pragmaPhilosoph (m) a. filozof tik Philosophem (n) a. felse- Praktiker (m) a. pratik fi sonuç, felsefi formüinsan; uzman praktisch sft. kýlgýsal, kýlgýn Prämisse (f) a. öncül präsent sft. bulunan, varolan präsentieren eyl. sunmak prästabilieren eyl. önceden saptamak Praxis (f) a. kýlgý Präzision (f) a. saðýnlýk Prediger (m) a. vaiz Predigt (f) a. vaaz preisen eyl. övmek preisgeben eyl. teslim olmak, vazgeçmek; adamak Preiskurant a. eder listesi Priester (m) a. rahip primitiv sft. ilkel Prinzip (n) a. ilke priori sft. önsel problematisch sft. belkili Produkt (n) a. ürün Produktion (f) a. üretim produzieren eyl. üretmek Profession (f) a. meslek Progreß (m) a. ilerleme provozieren eyl. kýþkýrtmak; çaðýrmak Prozeß (m) a. süreç prozeßlos sft. süreçsiz prüfen eyl. sýnamak, yoklamak, denetlemek Prüfstein a. denektaþý Prüfung (f) a. sýnama, yoklama Psychologe (m) a. ruhbilimci Psychologie (f) a. ruhbilim psychologisch sft. ruhbilimsel Publikum (n) a. kamu Punkt (m) a. nokta pure (pur) sft. arý Q Quadrat (n) a. kare Quadratmeilen a. mil kare Qualität (f) a. nitelik qualitativ sft. nitel Quantität (f) a. nicelik quantitativ sft. nicel Quantum (n) a. nice Quarz (m) a. kuartz Quell (f) a. kaynak R räsonieren eyl. uslamlama yapmak (kurgul deðil, ama sýradan) Räsonnement a. (sýra- HEGEL METÝNLERÝ ÝÇÝN ALMANCA-TÜRKÇE SÖZLÜK dan) uslamlama, akýl yürütme rastlos sft. dinginliksiz Rastlosigkeit (f) a. dinginliksizlik rational sft. kesirli rationell sft. ussal Ratschluß (m) a. karar Raum (m) a. uzay räumlich sft. uzaysal Raumpunkten a. uzay noktasý reagieren eyl. tepkimek Reaktion (f) a. tepki real sft. olgusal realisieren eyl. olgusallaþtýrmak Realisierung (f) a. olgusallaþtýrma realistische sft. gerçekçi, olgusalcý Realität (f) a. olgusallýk realiter blt. olgusal olarak rechnen eyl. saymak, hesaplamak Rechnungsart (f) a. hesaplama türü, iþlem türü Recht (n) a. hak; tüze recht sft. sað; doðru Rechtfertigung (f) a. aklama rechtlich sft. yasal, tüzel rechts blt. saðda, saða Rechtsstreit (m) a. dava Rechtstitel a. yasal hak rechtwinklig sft. dikaçýlý Rede (f) a. konuþma, söyleþi, söz reden eyl. konuþmak Redner (m) a. konuþmacý Reduktion (f) a. indirgeme reduzieren eyl. indirgemek reell sft. olgusal, gerçek reflektieren eyl. üzerine düþünmek Reflexion (f) a. üzerine düþünme, derin düþünme Reflexionsform a. derin düþünce biçimi Reformation (f) a. Reformasyon Regel (f) a. kural Regen (m) a. yaðmur regieren eyl. yönetmek Regierer a. yönetici Regiertwerden a. yönetilme Regierung (f) a. hükümet Region (f) a. bölge, alan Reich (n) a. krallýk, ülke reich sft. varsýl reichen eyl. ulaþmak Reichsstadt (f) a. imparatorluk kenti, özgür kent Reichtum (m) a. varsýllýk, gönenç Reihe (f) a. dizi reihen eyl. dizmek, sýralama rein sft. arý Reinheit (f) a. arýlýk reinigen eyl. arýtmak, temizlemek, durulaþtýrmak Reise (f) a. gezi, yolculuk reißen eyl. parçalamak; çekip çýkarmak Reiz (m) a. çekicilik; uyarý rekurrieren eyl. yinelemek Relation (f) a. iliþki relativ sft. göreli Relativität (f) a. görelilik Religion (f) a. din Religionslehre a. din öðretisi Religionssatz a. dinsel önerme Religiosität (f) a. dindarlýk religiös sft. dinsel, dindar repellieren eyl. itmek Reproduktion (f) a. üreme reproduzieren eyl. yeniden üretmek Republik (f) a. cumhuriyet Repulsion (f) a. itme repulsiv sft. itici Repulsivkraft a. itme kuvveti respektables sft. saygýdeðer Resultat (n) a. sonuç resultieren eyl. sonuçlanmak Retort (f) a. imbik retten eyl. kurtarmak Rettungsmittel a. çare Rezeptakulum a. kap richten eyl. ayarlamak, düzeltmek Richter (m) a. yargýç richtig sft. doðru Richtigkeit (f) a. doðruluk Richtung (f) a. yön riechbar sft. koklanabilir Riechstoff (m) a. koku gereci Rinde (f) a. kabuk roh sft. ham, iþlenmemiþ roherweise blt. hamlýkla Rolle (f) a. rol Rom a. Roma Roman (m) a. roman Rose (f) a. gül Rot (n) a. kýrmýzý rot sft. kýrmýzý routinierter sft. deneyimli Römer (m) a. Romalýlar Römerzeit a. Roma zamaný römischen sft. Roma Rubrik (f) a. baþlýk Ruf (m) a. ün ruhend sft. durgun, dingin ruhig sft. dingin Ruhm (m) a. ün, þan Rückblick a. (m) geriye bakýþ; in R. auf: geriye bakarsak Rücken (m) a. arka, geri Rückgang (m) a. gerileme, bozulma, çözülme Rückkehr (f) a. geri dönüþ Rücksicht (f) a. bakýþ, irdeleme; in dieser R.: bu bakýmdan rücksichtlich blt. açýsýndan rückwärts blt. geriye rügen sft. kýnamak, eleþtirmek rühmen sft. övmek, yüceltmek S Sache (f) a. þey; olgu; sorun Sache selbst asýl sorun; sorunun kendisi sachlich sft. olgusal sagen eyl. söylemek, demek Sait a. tel Sakrament (n) a. ayin Salzsäure a. klorik asit sammeln eyl. toparlama Sammlung (f) a. yoðunlaþma samt ilg. ile birlikte sämtlich sft. tam, bütün; blt. tümüyle, toplu olarak, tümü de Sandbank (f) a. kumsal Sandstein (m) a. kumtaþý sanktionieren eyl. onaylamak Satz (m) a. önerme Sauerstoff (m) a. oksijen Säugetiere a. memeli 19 Säule (f) a. sütun Säure (f) a. asit saure sft. acýlý, zor Schaden (m) a. zarar, ziyan schaffen eyl. yaratmak schal sft. düz, bayat, ruhsuz, sýradan Schale (f) a. kabuk Schallstoff a. ‘söz özdeði‘ (Schall: ses; Stoff: gereç, özdek) Scham (f) a. utanma schamlos sft. utanmasýz Scharfsinn (m) a. uyanýklýk, görüþ keskinliði schartig sft. kör, körelmiþ Schatten (m) a. gölge schauderhaft sft. korkunç, ürkütücü schauen eyl. görmek, bakmak Schaukelsystem a. Schaukel: salýncak; System: dizge scheiden eyl. ayrýlmak Scheidung a. ayrýlma, boþanma Schein (m) a. görünüþ, yanýlsama; ýþýma scheinbar sft. görünürde, görünüþte Scheinbarkeit (f) a. görünür olmak; görünürdelik, görünüþtelik Scheinbeweise a. düzmece tanýtlar, görünüþte tanýtlar scheinen eyl. görünmek; ýþýmak Schema (n) a. þema scheuen eyl. ürkmek, korkmak schicken eyl. göndermek Schicksal (n) a. yazgý schieben eyl. itmek, sürmek; auf ihn s.: (bir suçu vb.) ona yýkmak, yüklemek schief sft. çarpýk, eðri Schlacht (f) a. çarpýþma, savaþ schlafen eyl. uyumak schlagen eyl. vurmak; atmak; (yürek) atmak Schlange (f) a. yýlan schlecht sft. kötü schlechthin blt. bütünüyle, kesinlikle, saltýk olarak, yalýn olarak [überhaupt, ganz und 20 HEGEL METÝNLERÝ ÝÇÝN ALMANCA-TÜRKÇE SÖZLÜK gar, volkommenen, typisch, absolut, ohne Einschränkung] schleichen eyl. (içeri) süzülmek, girivermek schleudern eyl. atmak schließen eyl. kapamak; kapsamak; bitirmek, sonlandýrmak; anlaþmak; s. auf: çýkarsamak Schluß (m) a. tasým; bkz. schließen Schlußsatz (m) a. vargý, çýkarsama Schmelztiegel (m) a. pota Schmerz (m) a. acý Schmied (m) a. kurucu, yaratýcý schneiden (f) eyl. kesmek Scholastik (f) a. skolastik Scholastikus a. Skolastik scholastisch sft. skolastik schon blt. daha þimdiden, önceden schön sft. güzel Schönheit (f) a. güzellik schöpfen eyl. çekmek Schöpfer (m) a. yaratýcý schöpferisch sft. yaratýcý Schöpfung (f) a. yaratý Schranke (f) a. sýnýr schrankenlos sft. sýnýrsýz Schreck (m) a. korku, ürkü, yýlgý schreiben eyl. yazmak; bkz. zuschreiben Schreibfeder (f) a. yazý kalemi schreiten eyl. adýmlamak; ilerlemek Schrift (f) a. yazý, elyazýsý Schriftsteller (m) a. yazar Schritt (m) a. adým Schuh (m) a. ayakkabý Schuld (f) a. borç; yükümlülük; suç Schuldner a. borçlu Schule (f) a. okul Schulgeschwätz a. Schul: okul; Geschwätz: boþ konuþma Schulweisheit a. kitap bilgeliði schwanken eyl. yalpalamak Schwärmerei (f) a. taþkýnlýk; coþku Schwefel (m) a. kükürt Schwefelsäure (f) a. sül- firik asit Schweif (m) a. kuyruk Schweiß (m) a. ter Schweizer a. Isviçreli Schwelle (f) a. eþik schwer sft. aðýr; güç Schwere (f) a. aðýrlýk; yerçekimi schwierig sft. güç Schwierigkeit (f) a. güçlük schwimmen eyl. yüzmek Schwindel (m) a. baþ dönmesi Schwingung (f) a. titreþim; salýným scottischen sft. Iskoçyalý Seele (f) a. ruh Seelendinge a. ruh-þey Seelenkräften a. ruh kuvvetleri sehen eyl. görmek, bakmak Sehnsucht (f) a. özlem sehr sft. çok Sein (n) a. varlýk sein eyl. olmak; sft. onun Sein für Anderes baþkasýiçin-varlýk seinerseits blt. onun yanýndan seinig adl. onunki seinsollenden sft. olmasý gereken seit ilg. —den bu yana Seite (f) a. yan; sayfa seiten von s.: blt. yanýndan, açýsýndan, —den yana seither blt. —den bu yana; þimdiye dek sekundär sft. ikincil selbe sft. ayný selbst a. kendi selbständig sft. baðýmsýz Selbständigkeit (f) a. baðýmsýzlýk Selbstbestimmen a. özbelirlenim, kendini belirleme selbstbewußt sft. özbilinçli Selbstbewußtsein (n) a. özbilinç Selbstdenken a. kendini düþünme Selbsterhaltung (f) a. özsakýným Selbstgenuß a. öz-haz, kendinden haz duyma Selbstheit (f) a. kendilik, benlik selbstisch sft. bencil selbstlose sft. bencil olmayan, çýkarsýz; ‘kendi’siz Selbstsucht (f) a. bencillik selbsttätig sft. kendiliðinden etkin selig sft. kutsal, kutlu Seligkeit (f) a. kutsanmýþlýk selten sft. seyrek, alýþýlmadýk seltsam sft. yadýrgatýcý, tuhaf Sensibilität (f) a. duyarlýk, duyusallýk setzen eyl. koymak, ortaya koymak, konutlamak sich a. kendi, kendisi Sichaufheben a. kendini ortadan kaldýrma Sichbestimmens a. kendini belirleme Sichbewegen a. özdevim sicher sft. güvenilir, emin Sicherheit (f) a. güvenilirlik sichtbar sft. görülebilir, görülür, açýk Sichübersetzen a. kendini çevirme sie (f) adl. o Sie adl. o; siz Silber a. gümüþ sind dirler (yardýmcý eylem) singulär sft. tekil Singularität (f) a. tekillik Sinn (m) a. duyu; anlam Sinnesart (f) a. kafa yapýsý Sinnesweise a. anlayýþ yolu Sinneswerkzeug a. duyu örgeni sinnig sft. anlayýþlý, duyarlý, akýllýca sinnlich sft. duyusal Sinnlichkeit (f) a. duyusallýk; duyarlýk sinnlos sft. anlamsýz, saçma sinnvolle sft. duyarlý; anlamlý Sitte (f) a. töre, gelenek sittlich sft. törel Sittlichkeit (f) a.törellik Situation (f) a. durum Sitz (m) a. yer Skeptiker (m) a. kuþkucu skeptisch sft. kuþkucu Skeptizismus (m) a. kuþkuculuk Sklave (m) a. köle Sklaverei (f) a. kölelik so blt. böylece social sft. toplumsal sodann blt. sonra, bundan sonra, böylece, bunun üzerine soeben blt. tam þimdi, az önce sofern —dikçe sofort blt. hemen, birdenbire sogar blt. giderek, üstelik sogenannt sft. sözde; — denilen Sohn (m) a. oðul solange —dikçe solch sft. böyle, þöyle, öyle Soldat (m) a. asker soll gerek Sollizitation a. kýþkýrtma, uyarýlma sollizitieren eyl. kýþkýrtmak, uyarmak somit blt. böylece, buna göre sonderbar sft. tuhaf, alýþýlmadýk sondern bðl. tersine; ama Sonne (f) a. güneþ Sonnensystem (n) a. güneþ dizgesi sonst bðl. baþka türlü; yoksa; bunun dýþýnda, dahasý sonstig sft. baþka, öteki; geri kalan Sophist (m) a. sofist Sophisterei (f) a. sofistlik Sophistik a. sofistlik (öðretisi) sosehr blt. ne denli çok (olsa da) soundsoviel blt. þu denli çok soviel — düzeye dek, — dikçe, — denli çok; soweit —dikçe sowenig — düzeye dek, — dikçe, — denli az; sowie sft. týpký sowohl — ... als auch: sft. hem ... hem de sozial sft. toplumsal sozusagen bðl. deyim yerindeyse spanische sft. Ispanyol spannend sft. gerilimli, heyecanlý spartanischen sft. Sparta(lý) spät sft. geç HEGEL METÝNLERÝ ÝÇÝN ALMANCA-TÜRKÇE SÖZLÜK später blt. sonra; daha sonra Speise (f) a. besin, yiyecek Spekulation (f) a. kurgu; kurgulama spekulativ sft. kurgul Sperling (m) a. serçe Spezifikation (f) a. tikelleþme spezifisch sft. belirli, tikel spezifizieren eyl. tikelleþtirmek Sphäre (f) a. alan; erim spiegeln eyl. parlamak; yansýtmak Spiel (n) a. oyun spielen eyl. oynamak Spielerei (f) a. oyun Spielraum (m) a. oyun alaný, oyun yeri Spitze (f) a. doruk; baþ spontan sft. kendiliðinden Spontaneität (f) a. kendiliðindenlik spotten eyl. alay etmek Spottnamen a. takma ad spottweise blt. alaycý bir biçimde Sprache (f) a. dil Sprachforschung a. dil araþtýrmasý Sprachgebrauch (m) a. dil kullanýmý sprechen eyl. konuþmak Spreu (f) a. saman Sprichwort (n) a. özdeyiþ spröde sft. çekingen Spruch (m) a. hüküm, karar; deyiþ Sprung (m) a. sýçrama Spur (f) a. iz, belirti Staat (m) a. devlet Staat an sich a. kendinde devlet Staatsmann (m) a. devlet adamý Staatsrechts (n) a. devlet tüzesi Staatswirtscaft a. devlet ekonomisi Stadt (f) a. kent, kasaba Stand (m) a. duracak yer; konum; sýnýf, katman Standpunkt (f) a. duruþ noktasý, bakýþ açýsý stark sft. güçlü, kuvvetli starr sft. devimsiz, durgun, dingin, katý Statistik a. istatistik statt ilg. — yerine Stätte (f) a. yer, konum stattfinden eyl. yer almak, olmak Statue (f) a. yontu staubig sft. tozlu stecken eyl. saklanmak, gizlenmek, gizli yatmak stehen eyl. durmak stehenbleiben eyl. durup kalmak; stehlen eyl. çalmak steif sft. katý, bükülmez, kaba steigern eyl. yükseltmek, arttýrmak, yeðinleþtirmek Steigerung (f) a. yükseltme, arttýrma, yeðinleþtirme Stein (m) a. taþ, kaya steinern sft. taþtan Steinformation a. kaya oluþumu Stelle (f) a. yer, konum stellen eyl. koymak, saptamak; bkz. aufstellen; vorstellen Stellung (f) a. konum, yer Stengel (m) a. gövde Sterben (n) a. ölüm sterben eyl. ölmek sterblich eyl. ölümlü Sterblichkeit (f) a. ölümlülük Stern (m) a. yýldýz stets blt. sürekli olarak, düzenli olarak, her zaman Steuerwesen (n) a. vergiler; vergilendirme; vergi iþleri Stickstoff (m) a. azot Stier (m) a. boða Stimme (f) a. ses stimme eyl. ayarlamak; bkz. übereinstimmen; zustimmen Stimmung (f) a. huy; ansal durum Stoff (m) a. gereç, özdek, töz Stoiker (m) a. Stoacý Stolz (m) a. gurur stolz sft. gururlu Stoß (m) a. itme, itiþ stoßen eyl. itmek; çarpmak, çatmak stören eyl. rahatsýz etmek, karýþmak, bozmak störend sft. rahatsýz edici Störung a. bozukluk Strafe (f) a. ceza Straße (f) a. sokak sträuben eyl. gönülsüz durmak; direnmek, karþý çýkmak streben eyl. çabalamak Streit (m) a. tartýþma, çekiþme strenge sft. katý, sýký, sert Stroh (n) a. saman studieren eyl. incelemek, çalýþmak Studium (n) a. inceleme; eðitim Stufe (f) a. basamak Stufenfolge (f) a. basamaklar dizisi Stück (n) a. parça stümperhaft sft. kaba saba, beceriksiz stürzen eyl. yýkýlmak, çökmek stützen eyl. desteklemek Stützungspunkt a. destek noktasý Subjekt (n) a. özne subjektiv sft. öznel Subjektivität (f) a. öznellik subordinierte sft. altgüdümlü subordinierten sft. altgüdümlü Substantialität (f) a. tözsellik substantiell sft. tözsel Substantiv (n) a. ad Substanz (f) a. töz Substrat (n) a. dayanak subsumieren eyl. yüklemek; kapsamak, altýna almak suchen eyl. araþtýrmak, aramak summarisch blt. özet olarak Sumpf (m) a. çamur, bataklýk Südpol (m) a. güney kutbu Sündenfall (m) a. Cennetten Düþüþ Sündhaftigkeit (f) a. günahkarlýk süß sft. tatlý Syllogismus (m) a. tasým Symbol (n) a. simge synthetisch sft. bireþimli System (m) a. dizge Systematik (f) a. dizgesel 21 sunuþ systematische sft. dizgesel systematisieren sft. dizgeselleþtirmek T Tag (m) a. gün täglich blt. her gün; günlük, gündelik Talent (n) a. yetenek Taler (m) a. para birimi tapfer sft. yürekli Tat (f) a. olgu, edim; in der Tat: gerçekte tätig sft. etkin Tätigkeit (f) a. etkinlik Tatsache (f) a. olgu, sorun tatsächlich sft. olgusallýk Taufe (f) a. vaftiz täuschen eyl. aldanmak Täuschung (f) a. aldanmaca, aldatma Tausend (f) a. bin tausend sft. bin tausendjährige blt. binlerce yýl tausendmal blt. bin kez Tautologie (f) a. geneleme tautologisch sft. genelemeli technisch sft. uygulayýmsal Teich (m) a. göl Teil (m) a. bölüm teilbar sft. bölünebilir Teilbarkeit (f) a. bölünebilirlik Teilbestimmung a. Teil: parça, bölüm; Bestimmung: belirlenim Teilchen (n) a. parçacýk teilen eyl. bölmek teilhaftig sft. katýlan, pay alan teils blt. bölümsel olarak, bir yandan; zum teil: bölümsel olarak, belli bir düzeye dek Teilung (f) a. bölümleme, bölme, bölünüþ Teleologie (f) a. erekbilim teleologisch sft. erekbilimsel Tempel (m) a. tapýnak Temperatur (f) a. ýsý Temperaturgrad a. ýsý derecesi Tendenz (f) a. eðilim Terminologie (f) a. terminoloji 22 HEGEL METÝNLERÝ ÝÇÝN ALMANCA-TÜRKÇE SÖZLÜK teuer sft. deðerli, pahalý Theodizee (f) a. Teodezi (Tanrý üzerine felsefi inceleme) Theologie (f) a. tanrýbilim Theorem (n) a. teorem theoretisch sft. kuramsal Theorie (f) a. kuram Thermometer (n) a. ýsýölçer These (f) a. sav tief sft. derin Tiefe (f) a. derinlik Tier (n) a. hayvan tierisch sft. hayvansal Tiersein (f) a. hayvanlýk Tisch (m) a. masa Titel (m) a. baþlýk, san Tod (m) a. ölüm tolerieren eyl. hoþgörmek, hoþgörü göstermek Ton (m) a. ses; nota Tor a. kapý tot sft. ölü totale sft. bütünsel, bütün Totalität (f) a. bütünlük töten eyl. öldürmek träg sft. tembel tragen eyl. taþýmak; desteklemek Träger (m) a. taþýyýcý Trägheit (f) a. tembellik Tragödie (f) a. trajedi Träne (f) a. gözyaþý transitorisch sft. geçici transzendent sft. aþkýn transzendental sft+sft. aþkýnsal Traube (f) a. üzüm trauen eyl. güvenmek Traum (m) a. düþ traurig sft. üzüntülü, acýlý Treber (pl) a. küspe treffen eyl. çarpmak; etkilemek, ilgilendirmek; karþýlaþmak treffend sft. yerinde, uygun; çarpýcý Treiben (n) a. etkinlikler treiben eyl. itmek; devime geçirmek; uyarmak; neden olmak, yaratmak trennbar sft. ayrýlabilir, bölünebilir trennen eyl. ayrýlmak, bölünmek Trennung (f) a. ayrýlma, bölünme treten eyl. çýkmak; ortaya çýkmak, kendini göstermek, görünmek; zu nahe zu treten: çiðnemek, gölge düþürmek Treue (f) a. baðlýlýk Trichotomie a. üçlülük (beden, ruh, tin) Trieb (m) a. içgüdü, dürtü Triebfedern a. güdü trinken eyl. içmek trivial sft. basmakalýp, önemsiz trivialerweise blt. basmakalýp bir yolda trocken sft. kuru tropfbar sft. sývý Trost (m) a. avunç, avutma trostlos sft. avunçsuz trostreich = trostbringen: a. avutucu trösten eyl. avutmak trüb sft. bulanýk Trübung (f) a. bulanýklýk, karanlýk Tugend (f) a. erdem tugendhaft sft. erdemli Tun (n) a. edim tun eyl. yapmak, etmek tüchtig sft. yetkin, becerikli; iyi çok iyi, deðerli Tür (f) a. kapý türkische sft. Türk Typus (m) a. tip U umändern eyl. deðiþtirmek, baþkalaþtýrmak Umarbeitung (f) a. toparlama, deðiþtirme, yeniden þekillendirme, yeniden iþleme (modification, adaptation, remodelling, recasting, revision) Umbeugung (f) a. çevre (surroundings, vicinity, environs) umbilden eyl. dönüþtürmek Umbildung (f) a. deðiþim, yeniden yapma, dönüþtürme (change, reconstruction, transformation; modification) Umfang (m) a. çevre; erim, alan (circumference, circuit, periphery) umfassen eyl. kucaklamak; kapsamak umformend eyl. yeniden modellendirmek; dönüþtürmek umgeben eyl. kuþatmak, çevrelemek umgeben eyl. kuþatmak, çevrelemek (surround, encircle) Umgehung (f) a. yandan dolaþma umgekehrt sft. evrik, tersi, aykýrý umgestalten eyl. deðiþtirmek, dönüþtürmek umher blt. çevresinde, aþaðý yukarý, oraya buraya umhin nicht umhin kann: eyl. kendini alamamak, yapmanýn önüne geçememek umkehren eyl. geri dönmek; mit umgekehrter Hand: elinin tersiyle Umkreis (m) a. çevre, çeper Umlauf (m) a. dönme, döngü, dönüþ; im U. bringen: ortaya atmak, dolaþýma koymak Umschlag (m) a. (birdenbire) dönme, deðiþme (revulsion, ‘sudden’ change) umschlagen eyl. çevirmek, döndürmek Umstand (m) a. durum, koþul Umsturz (m) a. devrilme; devrim (downfall, ruin, overthrow; upheaval, revolution) umstürzen eyl. devirmek, yýkmak unabhängig sft. baðýmsýz Unabhängigkeit (f) a. baðýmsýzlýk unangefochten sft. tartýþmasýz; engelsiz unangemessen sft. yetersiz, elveriþsiz, uygunsuz unaufgelösten sft. çözümsüz, çözülmemiþ unbeantwortet sft. yanýtsýz unbedenklich blt. düþünmeden, duraksamadan Unbedeutendste a. en anlamsýz; bedeutend: anlamlý, imlemli Unbedingt a. koþulsuz unbedingt sft. koþulsuz Unbedingtheit a. koþulsuzluk unbefangen sft. saf, yansýz, çýkarsýz Unbefangenheit (f) a. saflýk, yansýzlýk unbefriedigend sft. doyurucu olmayan unbefriedigt sft. doyumsuz, doyurulmamýþ unbegreiflich sft. kavranmaz unbegrenzt sft. sýnýrsýz, sýnýrlanmamýþ Unbegrenzte a. sýnýrsýz unbegriffenen sft. kavranmayan unbegründet sft. temelsiz unbekannt sft. bilinmeyen, tanýnmayan unbekannten sft. bilinmeyen unbequem sft. uygunsuz, elveriþsiz Unbequeme a. uygunsuz, yersiz Unberechtigtes a. aklanamaz; berechtigen: eyl. aklamak, haklý çýkarmak unbeschadet blt. —e zarar vermeksizin Unbeschränkten a. sýnýrsýz unbestimmt sft. belirsiz Unbestimmtheit (f) a. belirsizlik unbestraft sft. cezasýz unbeweisbar sft. tanýtlanamaz unbewiesenen sft. tanýtlanmayan unbewußt sft. bilinçsiz unbrauchbar sft. kullanýþsýz und bðl. ve undankbar sft. minnettarlýk bilmez, nankör unendlich sft. sonsuz Unendlichkeit (f) a. sonsuzluk unentbehrlich sft. vazgeçilmez unenthüllte sft. açýlmamýþ, ortaya çýkmamýþ unentschieden sft. kararlaþtýrýlmamýþ; bkz. entschieden unentwickelt sft. geliþmemiþ HEGEL METÝNLERÝ ÝÇÝN ALMANCA-TÜRKÇE SÖZLÜK unerachtet blt. bakmaksýzýn, bakýlmaksýzýn unerfreulich sft. nahoþ, tatsýz, rahatsýz edci unerkanntes sft. bilinmeyen unerkennbar sft. tanýnamaz, bilinemez unerkennbare sft. bilinemez Unerkennbarkeit (f) a. tanýnamazlýk, bilinemezlik unerträglich sft. dayanýlmaz, hoþgörülemez unfähig sft. yeteneksiz Unfähigkeit (f) a. yeteneksizlik unfehlbar sft. yanýlmaz; bðl. hiç kuþkusuz Unförmlichkeit (f) a. biçimsel olmama, doðallýk; biçim kötülüðü unfrei sft. baðýmlý, özgürlüksüz Unfreiheit (f) a. özgürsüzlük Unfrieden (m) a. geçimsizlik, sürtüþme Unfug (m) a. yaramazlýk, uygunsuzluk ungeachtet blt. bakýlmaksýzýn, bakmaksýzýn, —e karþýn Ungebildet a. eðitimsiz ungebildet sft. eðitilmemiþ, eðitimsiz, kaba saba Ungebühr (f) a. uygunsuzluk, yersizlik; zur U.: blt. yersiz olarak Ungeduld (f) a. dayançsýzlýk ungefähr sft. raslantýsal; blt. yaklaþýk olarak, aþaðý yukarý Ungeheur (n) a. canavar ungeheur sft. çok büyük, olaðanüstü ungehindert sft. engelsiz, engelsizce ungehörig sft. uygunsuz, yersiz ungeistig sft. tinsel olmayan ungenau sft. saðýn olmayan ungenügend sft. yetersiz, elveriþsiz, doyurucu olmayan ungereimt sft. saçma ungeschickt sft. beceriksiz, yetersiz; uygunsuz, elveriþsiz ungestört sft. dingin ungetrennt sft. ayrýlmamýþ; ayrýlmamacasýna Ungetrenntheit (f) a. ayrýlmazlýk, bölünmezlik, bölünmemiþlik ungetrübt sft. açýk, duru; tasasýz, kaygýsýz Ungewohntheit (f) a. alýþkanlýk yoksunluðu ungleich sft. eþitsiz, özdeþsiz, benzemez Ungleichheit (f) a. özdeþsizlik, benzemezlik unglückselig sft. mutsuz, talihsiz Ungunst (f) a. uygunsuzluk ungültig sft. geçersiz universell sft. evrensel Universum (n) a. evren unkritisch sft. eleþtirel olmayan Unmittelbar a. dolaysýz (immediate) unmittelbar sft. dolaysýz Unmittelbarkeit (f) a. dolaysýzlýk unmoralischen sft. ahlaka aykýrý unmöglich sft. olanaksýz Unmöglichkeit (f) a. olanaksýzlýk unnötig sft. gereksiz Unordnung (f) a. düzensizlik unorganisch sft. örgensel olmayan unpassend sft. uygunsuz, uymayan unpersönlich sft. kiþisel olmayan Unrecht (n) a. haksýzlýk unrecht sft. haksýz unrechtlichste sft. en haksýz unreflektiert sft. yansýmamýþ unrichtig sft. yanlýþ Unrichtigkeit (f) a. yanlýþlýk Unruhe a. dinginsizlik, kaynaþma uns blt. bizi, bize Unsagbar a. söylenemez Unschuld (f) a. suçsuzluk unselbständig sft. baðýmlý unser blt. bizim, bize unsereiner adl. içimizden biri unsicher sft. güvenilmez unsittlichste sft. töreye en aykýrý unsrige adl. bizimki unsterblich sft. ölümsüz Unsterblichkeit (f) a. ölümsüzlük untätig sft. etkinliksiz unteilbar sft. bölünmez unten blt. altýnda unter blt. altýnda Unterbrechung (f) a. kopukluk untereinander blt. birbiri altýna, birbiri altýnda Untergang (m) a. çökme, yýkýlma, batma untergehen eyl. batmak, yitmek, yokolmak untergeordnet sft. altgüdümlü untergraben eyl. zayýflatmak, yozlaþmak unterm unter dem: blt. altýnda unternehmen eyl. üstlenmek unterreden eyl. söyleþide bulunmak Unterredung (f) a. söyleþi Unterricht (m) a. öðretim unterrichten eyl. öðretmek, eðitmek Untersatz (m) a. küçük öncül unterscheiden eyl. ayýrdetmek, ayýrmak, ayrýmlaþtýrmak Unterscheidung (f) a. ayýrdetme, ayrýmlaþtýrma, ayrým unterschieben eyl. el altýndan sürmek, yutturmak Unterschied (m) a. ayrým Unterstützung (f) a. destek, yardým untersuchen eyl. araþtýrmak, yoklamak Untersuchung (f) a. yoklama, araþtýrma unterwerfen eyl. alta almak, boyun eðdirmek; konu etmek Unterwerfung (f) a. boyun eðme 23 untrennbar sft. bölünmez Untrennbarkeit (f) a. ayrýlmazlýk ununtersucht blt. yoklanmaksýzýn unübersteigbar sft. aþýlmaz unüberwindlich sft. yenilmez, üstesinden gelinemez unveränderlich sft. deðiþmez unverändert sft. deðiþtirilmemiþ unvereinbar sft. baðdaþmaz unvermischt sft. katýþýksýz unvermittelt sft. dolaysýz unvermögend sft. yeteneksiz Unvermögenheit (f) a. yeteneksizlik Unvernunft (f) a. us olmayan, us dýþýlýk unverrückt blt. deðiþmeden, devinmeden; kesintisiz olarak, sürekli olarak unverständlich sft. anlaþýlmaz unverträglich sft. geçimsiz, baðdaþmaz, uzlaþmaz unvollkommen sft. eksiksiz olmayan, eksik, kusurlu unvollkommen sft. tam deðil, eksiksiz deðil unvollständig sft. eksik, tam deðil Unwahr a. gerçek olmayan unwahr sft. gerçek olmayan Unwahrheit (f) a. gerçek olmama unwandelbar sft. deðiþmez unwesentlich sft. özsel olmayan unwiderstehlich sft. direnilmez unwirksame sft. etkin olmayan unwürdig sft. deðersiz unzählbar sft. sayýlamaz unzählige sft. sayýsýz unzertrennlich sft. ayrýlmaz Unzufriedenheit a. hoþnutsuzluk unzugänglich sft. eriþilmez, ulaþýlmaz unzulänglich sft. yetersiz unzulässig sft. girilemez, 24 HEGEL METÝNLERÝ ÝÇÝN ALMANCA-TÜRKÇE SÖZLÜK übersetzen eyl. çevirmek Übersicht (f) a. görüþ, gözlem, gözetim übersinnlich eyl. duyulurüstü Übertragung (f) a. aktarma überwinden eyl. yenmek, üstesinden gelmek Überwindung (f) a. utku, yengi Überzeugtseins (f) a. kanmýþlýk, kaný taþýyor olma; überzeugen: eyl. inanmak, kanmak Überzeugung (f) a. kaný üblich sft. geleneksel, olaðan, alýþýldýk, sýradan übrig sft. geriye kalan, arta kalan übrigbleiben eyl. geriye Ü kalmak, arta kalmak übel (n) sft. kötü, fena übrigens bðl. geri kalaný üben eyl. (etki vb.) uyguiçin; baþka bakýmlarlamak, yaratmak dan; yoksa über blt. üstünde, üzerinde Übung (f) a. uygulama, überall blt. her yerde alýþtýrma überein bkz. übereinstimmen, —kommen V übereinstimmen eyl. bað- vag sft. bulanýk, belirsiz daþmak, uyuþmak Varietät (f) a. türlülük Übereinstimmung (f) a. Vaterland (n) a. anavatan baðdaþma Vegetation (f) a. bitkiler überfliegen eyl. üzerinden verächtlich sft. küçümseuçmak yici; küçümsenebilir Überfluß (m) a. aþýrý bol- Verachtung (f) a. küçümluk; gereksizlik seme überflüssig sft. gereksiz veränderlich sft. baþkaÜbergang (m) a. geçiþ laþabilir übergehen eyl. geçmek verändern eyl. baþkalaþübergreifen eyl. yayýlmak mak überhaupt blt. genel ola- Veränderung (f) a. deðirak, genellikle, bütüþim, baþkalaþým nünde veranlassen eyl. neden überlassen eyl. býrakmak, olmak, vesile olmak, terketmek ortaya çýkarmak übernehmen eyl. kabul Veranlassung (f) a. duetmek, almak, üstlenrum, vesile mek veranschaulichen eyl. örüberschätzen eyl. aþýrý neklendirmek deðer vermek; abart- verargen ihm etwas v.: eyl. mak onu birþeyden ötürü überschreiten eyl. öteye kýnamak geçmek, aþmak verbannen eyl. sürmek, Überschreitung (f) a. sürgüne göndermek aþma, sýnýr aþma, çið- verbergen eyl. gizlemek, neme saklamak übersehen eyl. bakmak, verbessern eyl. iyileþtirmek gözlemek, gözden ge- verbinden eyl. baðlamak, çirmek; gözardý etmek, birleþtirmek atlamak verbindlich eyl. baðlayýcý yasak Unzulässigkeit a. uygunsuzluk unzureichend sft. yetersiz Urheber (m) a. yaratýcý Urkraft (f) a. kök kuvvet Ursache (f) a. neden Ursprung (f) a. köken ursprünglich sft. kökensel Urteil (n) a. yargý urteilen eyl. yargýlamak, yargýda bulunmak Urteilskraft (f) a. yargý yetisi Urteilsvermögen (n) a. yargý yetisi Urteilsweisen a. yargý türleri Urwahren a. kök gerçek Verbindlichkeit (f) a. baðlayýcýlýk, yükümlülük Verbindung (f) a. baðlantý, birlik verbleiben eyl. kalmak, kalmayý sürdürmek verborgen sft. gizli, saklý verboten sft. yasak verbrauchen eyl. kullanmak, tüketmek Verbrechen (n) a. suç Verbrecher (m) a. suçlu verbringen eyl. harcamak, tüketmek, geçirmek (zaman) verdanken eyl. (doðuþunu vb. birþeye) borçlu olmak verdauen eyl. sindirmek Verdauung (f) a. sindirim verdecken eyl. örtmek Verderben (n) a. bozulma, yozlaþma, yoketme verderben eyl. bozmak, yýkmak, yoketmek verderblich sft. zararlý, yokedici; yokolabilir verdeutlichen eyl. durulaþtýrma verdienen eyl. kazanmak; hak etmek, deðmek Verdienst (m) a. yarar; (n) deðer, deðim verdientermaßen blt. haklý olarak, yerinde bir biçimde verdoppeln eyl. çiftlemek Verdoppelung (f) a. çiftleme verdrehen eyl. bükmek; çarpýtmak verdunkeln eyl. karartmak, bulanýklaþtýrmak verehren eyl. tapýnmak Vereinfachung (f) a. yalýnlaþtýrma vereinigen eyl. birleþtirmek Vereinigung (f) a. birleþtirme vereinzeln eyl. yalýtmak, tekilleþtirmek vereinzelt eyl. tekil, yalýtýlmýþ; bkz. vereinzeln Vereinzelung (f) a. tekilleþme vereiteln eyl. boþa çýkmak, düþkýrýklýðýna uðramak verendlichen eyl. sonlulaþtýrmak Verendlichung a. sonlulaþtýrma Verfahren (n) a. iþlem yolu, yöntem verfahren eyl. davranmak, iþ görmek; ele almak verfallen eyl. bozulmak, çürümek; — auf: raslamak, karþýlaþmak Verfassung (f) a. yazý; durum, koþul; anayasa verfehlen eyl. kaçýrmak, baþaramamak verfertigen eyl. yapmak, üretmek verflüchtigen eyl. buharlaþmak, yitip gitmek verfolgen eyl. izlemek vergangen sft. geçmiþ Vergangenheit (f) a. geçmiþ (zaman) vergänglich sft. geçici vergeben eyl. baþýndan atmak, vermek; boþa çýkmak vergehen eyl. yitmek Vergesenheit (f) a. unutkanlýk vergessen eyl. unutmak, gözardý etmek, atlamak vergleichen eyl. karþýlaþtýrmak Vergleichung (f) a. karþýlaþtýrma verglimmen eyl. sönüp gitmek Vergrößerung (f) a. büyüme Verhalten (n) a. tutum, yaklaþým, davranýþ verhalten eyl. geri tutmak, bastýrmak; davranmak; verhält sich so: sorun þudur ki Verhältnis (n) a. iliþki verhandeln eyl. tartýþmak, görüþmek, ele almak Verhandlungen (f) a. görüþme, tartýþma, irdeleme verharren eyl. kalmak, sürmek, dayanmak verhelfen ihm zu einer Sache —: eyl. ona bir þey için yardým etmek; saðlamak, üretmek Verherrlichung (f) a. yüceltme HEGEL METÝNLERÝ ÝÇÝN ALMANCA-TÜRKÇE SÖZLÜK verholzen eyl. odunlaþmak verhungern eyl. açlýktan ölmek verhüllen eyl. örtmek Verirrung (f) a. sapýnç, yalnýþlýk verkehren eyl. saptýrmak, sapmak verkehrt sft. sapýk; bkz. verkehren Verkehrung (f) a. sapma verkennen eyl. yanýlmak, tanýmamak, yanlýþ anlamak Verklärung (f) a. aydýnlatma; þekil deðiþtirme verkleinern eyl. küçültmek Verkleinerung (f) a. küçültme verknöchern eyl. kemikleþmek verknüpfen eyl. baðlamak, baðýntýlamak Verknüpfung (f) a. baðlantý, baðlama verkommen eyl. bozulmak, çürümek, kötüleþmek verkümmern eyl. bozmak; sönmek; yozlaþmaku Verlangen (n) a. istek, özlem, istem verlangen eyl. istemek verlassen eyl. býrakmak, terketmek Verlauf (m) a. süreç, ilerleme verlaufen eyl. geçmek; daðýlmak verlegen eyl. aktarmak, taþýmak; ertelemek verleihen eyl. ödünç vermek; vermek, baðýþlamak verleiten eyl. yanýltmak, ayartmak verletzen eyl. incitmek, yaralamak, zarar vermek, çiðnemek Verletzung (f) a. zarar, incitme; çiðneme verlieren eyl. yitirmek Verlust (m) a. yitiþ verlustig einer S. — gehen: eyl. bir þeyi yitirmek vermehren eyl. arttýrmak Vermehrung (f) a. arttýrma vermeiden eyl. kaçýnmak, sakýnmak, kaçmak Vermeinigens a. benimkileþtirme; ver (eylem oluþturan önek) meinige = benimki vermeintlich sft. sözde verminderbar sft. azaltýlabilir, azalabilir vermindern eyl. azaltmak Verminderung (f) a. azaltma vermischen eyl. karýþtýrmak Vermischung (f) a. karýþým vermissen eyl. kaçýrmak, görmeyi baþaramamak vermitteln eyl. aracýlýk etmek, dolaylý kýlmak vermittels blt. aracýlýðýyla Vermittlung (f) a. aracýlýk, dolaylýlýk vermöge blt. dolayýsýyla; — e göre; Vermögen (n) a. yetenek, sýða, güç vermögen eyl. yapabilmek vernehmen eyl. algýlamak, öðrenmek, duymak, anlamak vernehmen eyl. ayrýmsamak; iþitmek; sorgulamak, yoklamak verneinend sft. olumsuz; verneien: eyl. yadsýmak, olumsuzlamak vernichten eyl. yoketmek Vernichtung (f) a. yoketme, ortadan kaldýrma Vernunft (f) a. us Vernunftbegriff (m) a. us kavramý Vernunftgesetz a. us yasasý Vernunftkritik a. us eleþtirisi vernunftlosen sft. ustan yoksun Vernunftschluß a. us tasýmý vernünftig sft. ussal vernünftig sft. ussal Vernünftigkeit (f) a. ussallýk verpflichten eyl. yükümlü olmak Verpflichtung (f) a. yükümlülük, ödev, sorumluluk verraten eyl. ele vermek, açýða vurmak, ihanet etmek verrückt sft. sapýk, çýlgýn Verrückte (m,f) a. deli, çýldýrmýþ Verrücktheit (f) a. çýlgýnlýk versammeln eyl. toparlamak, toplamak verschaffen eyl. saðlamak, bulmak, vermek Verschiebung (f) a. yer deðiþtirme verschieden sft. ayrý, deðiþik Verschiedenheit (f) a. türlülük verschließen eyl. kapamak, kitlemek verschlingen eyl. yemek, yutmak verschmähe eyl. küçümsemek Verschmähung (f) a. küçümseme, dudak bükme verschreien eyl. adýný kötüye çýkarmak Verschwendung (f) a. savurganlýk Verschwinden (n) a. yitiþ verschwinden eyl. yitmek versehen eyl. saðlamak, donatmak versetzen eyl. aktarmak, taþýmak versichern eyl. ileri sürmek, doðrulamak, güvence vermek Versicherung (f) a. inanca versinken eyl. batmak, gömülmek versöhnen eyl. uzlaþmak Versöhnung (f) a. uzlaþma versperren eyl. engel olmak, önüne geçmek versprechen eyl. söz vermek Verstand (m) a. anlak Verstandeschluß a. anlak tasýmý Verstandesform a. anlak biçimi Verstandeslogik a. anlak mantýðý verständig sft. anlayan, anlayýþlý; anlak düzeyinde, anlýksal verständigen eyl. bir anlayýþa ulaþmak; bkz. verständig Verständigung (f) a. anlaþma; bilgi, açýklama verständlich sft. anlaþýlýr 25 verstehen eyl. anlamak versteinerte sft. taþlaþmýþ verstellen eyl. kurmak; ayarlamak; gizlemek, (kendini) olduðundan baþka türlü göstermek; (metinde: yerinden etmek) Verstellung (f) a. ayarlama; yapmacýk; gizleme Versuch (m) a. giriþim, deneme versuchen eyl. denemek, giriþmek, çabalamak versunken eyl. batmak, gömülmek versündigen eyl. haksýzlýk etmek vertauschen eyl. deðiþ tokuþ etmek, yer deðiþtirmek verteidigen eyl. savunmak, aklamak, desteklemek verteilen eyl. daðýtmak, bölmek vertiefen eyl. derinleþmek Vertiefung a. derinleþtirme Vertrag (m) a. anlaþma, sözleþme, baðýt vertrauen bkz. anvertrauen; eyl. güvenmek vertraut sft. iyi tanýnan, yakýn Vertreibung (f) a. kovulma vertrieben eyl. uzaklaþtýrmak, sürmek, kovmak; daðýtmak verunreinigen eyl. kirletmek vervollständigen eyl. tamamlamak verwahren eyl. gözetmek, kollamak; karþý çýkmak verwandeln eyl. dönüþtürmek Verwandlung (f) a. deðiþim, dönüþüm, dönme, baþkalaþým ver wechseln eyl. karýþtýrmak, birbirinin yerine almak Verwechslung (f) a. karýþtýrmak, yanlýþlýk ver weilen eyl. kalmak, oyalanmak ver weisen eyl. göndermede bulunmak, iliþkilendirmek; sürmek, sürgüne göndermek Ver weisung (f) a. gön- 26 HEGEL METÝNLERÝ ÝÇÝN ALMANCA-TÜRKÇE SÖZLÜK derme; sürgün verwenden eyl. kullanmak Ver wendung (f) a. kullaným, uygulama verwerfen eyl. atmak; yadsýmak, reddetmek verwerflich sft. karþý çýkýlabilir, reddedilebilir Verwerfung (f) a. yadsýma, geri çevirmek, reddetme verwickelt sft. karýþýk Verwicklung (f) a. karýþýklýk verwirklichen eyl. edimselleþtirmek Ver wirklichung (f) a. edimselleþtirme verwirren eyl. karýþmak Verwirrung (f) a. karýþýklýk Verworrenheit (f) a. karýþýklýk verwundern eyl. þaþýrtmak verzehren eyl. tüketmek verzeihung eyl. baðýþlamak; (f) a. baðýþlama verzichten eyl. yadsýmak, terketmek, vazgeçmek Verzichtung (f) eyl. yadsýma Verzweiflung (f) a. umutsuzluk viel sft. çok fazla, birçok Vieleck (n) a. çokgen vieleckiger sft. çokgen vielerlei sft. çeþitli vielfach sft. çok, pekçok; sýk sýk vielfältig sft. pekçok, birçok, çeþitli Vielheit (f) a. çokluk vielleicht bðl. belki de vielmehr bðl. dahaçok, tersine Vielnamigen a. çok adlý vier sft. dört Viereck (n) a. kare, dörtgen vierte sft. dördüncü Vierteiligkeit (f) a. dörtlülük vindizieren eyl. aklamak, doðrulamak Volk (n) a. ulus voll sft. tam, dolu, bütün vollbringen eyl. baþarmak, yerine getirmek vollenden eyl. bitirmek, tamamlamak vollends blt. tam olarak, bütünüyle Vollendung (f) a. tamlýk vollführen eyl. yerine getirmek Vollführung (f) a. yerine getirme vollkommen sft. eksiksiz, tam Vollkommenheit (f) a. tamlýk, eksiksizlik vollständig sft. tam, bütün Vollständigkeit (f) a. tamlýk, bütünlük, tamamlanmýþlýk voneinander sft. ayrý; birbirinden voran blt. önde, önce vorangehen eyl. önden gitmek, önce gelmek voranstellen eyl. öne koymak Vorarbeiten a. ön çalýþma voraus blt. önceden, önden Vorausseiendes a. voraus: önceden; sein: olmak voraussetzen eyl. varsaymak, öngerektirmek Voraussetzung (f) a. varsayým, sayýltý Vorbegrif a. ön kavram vorbereiten eyl. hazýrlamak vorbringen eyl. ortaya sürmek, ortaya getirmek, üretmek vorerst blt. herþeyden önce vorfinden eyl. hazýr bulmak, önünde bulmak, karþýlaþmak Vorgang (m) a. iþlem, süreç vorgängigen sft. ön; bkz. vorgehen vorgeben eyl. — gibi görünmek, göstermek vorgehen eyl. önden gitmek, öncelemek; ilerlemek vorhaben eyl. göz önünde tutmak, amaçlamak, tasarlamak vorhalten ihm etwas v.: eyl. onu birþeyle suçlamak vorhanden sft. elde; bulunan, varolan Vorhandensein (f) a. bulunuþ Vorhang (m) a. perde vorher blt. daha önce vorhergehen eyl. önceden gitmek, öncelemek vorhergenannten eyl. vorher: önceden; nennen: sözünü etmek vorherrschend sft. baþat vorhin blt. daha önce vorige sft. daha önceki vorkommen eyl. bulunmak, karþýlaþýlmak; olmak; görünmek vorläufig sft. geçici, ön vorläufig sft. ön, geçici Vorläufigkeit (f) a. geçicilik; vorläufig: sft. geçici, ön vorlegen eyl. ortaya koymak, göstermek, sunmak vorliegend sft. bulunan, varolan; eldeki vormalige sft. önceki, eski vormals sft. önceki, önceden; blt. bir zamanlar vornehmen eyl. üstlenmek, ele almak Vornehmheit (f) a. yüksekgönünlülük, incelik vornehmlich sft. baþlýca Vornehmtun a. büyüklenme vornherein blt. daha baþtan Vorrecht (n) a. özel hak, ayrýcalýk Vorrede (f) a. önsöz vorsagen eyl. söylemek, anlatmak, söz etmek Vorsatz (m) a. amaç, tasar, niyet Vorschein zum v. kommen: a. aydýnlýða çýkmak vorschlagen eyl. ortaya sürmek, önermek vorschreiben eyl. buyurmak vorschreiten eyl. ilerlemek vorschweben eyl. göz önüne getirmek Vorsehung (f) a. Kayra vorsetzen eyl. öne koymak vorstehen eyl. önde durmak; baþta durmak; vorstehend: yukarýda verilen vorstellen eyl. tasarýmlamak; düþünmek; temsil etmek Vorstellung (f) a. tasarým Vorteil (m) a. üstünlük vortragen eyl. ortaya getirmek, ortaya sürmek vortrefflich eyl. eþsiz, yüksek, üstün Vorurteil (n) a. önyargý vorüber blt. boyunca vorübergehend sft. geçici vorwärts blt. ileri doðru, ileriye vorworfen ihm etwas v.: eyl. onu birþeyle suçlamak Vorwurf (m) a. kýnama, suçlama Vorzeigung (f) a. gösterme; gösteri; vorzeigen: göstermek vorziehen eyl. yeðlemek; çekmek; ortaya sürmek Vorzug (m) a. öncelik; üstünlük; ayrýcalýk vorzugsweise blt. öncelikle, baþlýca völlig sft. tam, bütün W Wachstum (n) a. büyüme, artma Wagen (m) a. araba wagen eyl. göze almak Wagenrades a. araba tekeri Wahl (f) a. seçim, seçme Wähl (f) a. seçme wählen eyl. seçmek wahr eyl. gerçek während blt. bu sýrada, bu arada wahrhaft sft. gerçek Wahrheit (f) a. gerçeklik, gerçek Wahrheit (f) a. gerçeklik, gerçek wahrheitsloses sft. gerçeklikten yoksun wahrnehmbar sft. algýlanabilir Wahrnehmbarkeit (f) a. algýlanabilirlik wahrnehmen eyl. algýlamak Wahrnehmung (f) a. algý wahrscheinlich sft. olasý Währung (f) a. geçerli para, nakit Wald (m) a. koru walten eyl. yönetmek, denetlemek, egemen olmak Wand (f) a. duvar wankend sft. kararsýz, oy- HEGEL METÝNLERÝ ÝÇÝN ALMANCA-TÜRKÇE SÖZLÜK nak, yalpalayan Wärme (f) a. ýsý; sýcaklýk Wärmestoff a. ýsý özdeði wärmt sft. sýcak Warnung (f) a. uyarý warten eyl. beklemek warum blt. niçin, neden was ne; göreli adýl; sözdizim sözcüðü Wasser (n) a. su Wasserstoff (m) a. hidrojen Wechsel (m) a. almaþ, almaþým, deðiþtirme (Ýngi: alternation, change), deðiþim (ama takas deðil) Wechselbewegung a. almaþ(ým) devimi wechseln eyl. deðiþ(tir)mek Wechselwirken a. karþýlýklý etkileme, etkileþim Wechselwirkung (f) a. etkileþim, karþýlýklý etki weder bðl. ne de Weg (m) a. yol; frisch von der Kopfe weg: sft. dosdoðru wegen bðl. o nedenle weglassen eyl. dýþarda býrakmak, çýkarmak, uzaklaþtýrmak; atlamak Weglassung (f) a. atlama, dýþarda býrakma Wehmut (f) a. keder Weib (f) a. kadýn weigern eyl. reddetmek weil bðl. çünkü Weinflasche a. þarap þiþesi Weinstock (m) a. asma Weise (f) a. yol, kip, yordam weise sft. saðgörülü, akýllý weisen eyl. göstermek, belirtmek Weisheit (f) a. bilgelik weiß sft. beyaz; bkz. wissen weit sft. geniþ weiter sft. daha öte; daha geniþ weiterführen eyl. sürdürmek weitergehen eyl. sürdürmek weiterhin blt. gelecekte, bundan böyle; dahasý weitläufig sft. geniþ, ferah; uzun uzadýya weitschweifig sft. ayrýntýlý, uzun uzadýya Weizen (m) a. buðday, mýsýr Weizenkorn a. buðday taneciði welch hangisi; belirsiz adýl Welle (f) a. dalga Welt (f) a. dünya, evren Weltanschauung (f) a. dünya görüþü Weltbildner a. evren biçimlendirici Weltereignisse a. dünya olaylarý weltlich sft. dünyasal Weltregierung (f) a. dünya hükümdarlýðý Weltvorstellung (f) a. evren tasarýmý Weltzustand a. dünya durumu wenden eyl. çevirmek, döndürmek wendend bkz. wenden; sich an ihm w.: eyl. ona baþvurmak Wendung (f) a. dönüþ wenig sft. az, biraz weniger sft. daha az; bkz. wenig wenigst sft. en az wenigstens blt. en azýndan, hiç olmazsa wenn bðl. eðer; iken wenngleich bðl. gerçi wer adl. kim Werden (n) a. oluþ werden eyl. olmak, oluþmak; yardýmcý eylem werfen eyl. atmak Werk (n) a. iþ, yapýt, çalýþma Werkmeister (m) a. usta Werkzeuge (n) a. iþ aleti, araç Wert (m) a. deðer wert sft. deðerli; deðer Wesen (n) a. öz; varlýk wesenhafte sft. özsel, özünlü Wesenheit (f) a. özlük, özsellik wesenlos sft. özsüz wesentlich sft. özsel Wesentlichkeit a. özsellik weshalb blt. niçin, hangi nedenle; bu yüzden, ve öyleyse West (m) a. Batý wichtig sft. önemli Wichtigkeit (f) a. önem wider sft. karþý, aykýrý widerfahren eyl. olmak, baþýna gelmek widerlegen eyl. çürütmek Widerlegung (f) a. çürütme Widerrechtlich a. tüzeye aykýrý Widerschein (m) a. yansýma widersinnig sft. anlamsýz, saçma widersprechen eyl. çeliþmek Widerspruch (m) a. çeliþki widerstandslose sft. karþýtlýksýz, dirençsiz widerstehen eyl. direnmek, karþý çýkmak Widerstreben (n) a. karþýtlýk, direnç widerstreiten eyl. çatýþmak, karþý olmak widmen eyl. adamak wie ilg. nasýl; gibi, benzer; iken wieder blt. yine, yeniden, bir kez daha Wiedererwachen a. yeniden uyandýrma wiederholen eyl. yinelemek Wiederholung (f) a. yineleme wiederkehren eyl. geri dönmek; yinelemek wiederum blt. yine, yeniden; öte yandan, tersine; karþýlýk olarak Wiese (f) a. çayýr wieviel blt. ne denli wilde sft. yabanýl, kaba Wille (m) a. istenç Willenskraft (f) a. istenç gücü, istenç yetisi Willensvermögen a. istenç yetisi Willkür (f) a. özenç willkürlich sft. özençli, keyfi, baþýna buyruk wir adl. biz Wirken (n) a. etki; bkz. wirken wirken eyl. neden olmak, ortaya çýkarmak wirkend sft. etkin, iþleyen wirklich sft. edimsel 27 Wirklichkeit (f) a. edimsellik Wirksamkeit (f) a. etkililik, etkerlik Wirkung (f) a. etki Wirtschaft (f) a. ekonomi Wissen (n) a. bilgi, bilme wissen eyl. bilmek Wissenschaft (f) a. bilim Witz (m) a. kavrayýþ keskinliði wo blt. nerede, nereye wobei blt. o yolla, öylelikle wodurch (=durch welches) blt. o yolla, onun yoluyla wofür (=für welches) ilg. onun için; ne için wogegen (=gegen welches) bðl. ona karþý; oysa, öte yandan woher blt. nereden wohingegen bðl. oysa, öte yandan, buna karþý Wohl a. gönenç; bkz. wohl wohl sft. daha iyi; bðl. hiç kuþkusuz Wohlbekanntes a. iyi tanýdýk; bkz. bekannt wohlgemeint sft. iyi niyetli Wohlgeschmack (m) a. hoþ tat Wohlsein (n) a. tinsel erinç, saðlýk wohlwollende sft. iyiliksever wohnen eyl. yaþamak, oturmak Wolken (f) a. bulut Wollen (n) a. istenç; bkz. wollen wollen eyl. istekli olmak; istemek; (yardýmcý eylem) istemek womit (= mit welchem) blt. onunla, öylelikle wonach (=nach welchem) blt. onun üzerine, ona göre woran (= an welchem) blt. onda, onunla, ona karþý worauf (=auf welchem) blt. onun üzerine, ondan sonra woraus (=aus welchem) blt. ondan worein blt. ona, oraya worin (=in welchem) blt. onda, orada 28 HEGEL METÝNLERÝ ÝÇÝN ALMANCA-TÜRKÇE SÖZLÜK Wort (n) a. söz, sözcük worunter (=unter welchem) blt. onun altýnda, onlar arasýnda wovon (=von welchem) blt. ondan, ona iliþkin wovor (=vor welchem) blt. ondan, ondan önce wozu (=zu welchem) blt. ona, o amaçla, onun için wozwischen blt. aralarýnda Wunde (f) a. yara Wunder (n) a. tansýk wunderbar sft. hayranlýk verici wundern eyl. þaþýrmak wundervolle sft. harika Wunsch (m) a. dilek Wurzel (f) a. kök wünschen eyl. istemek Würde (f) a. onur, deðer; bkz. werden würdig sft. deðerli, deðer Würdigkeit (f) a. deðerlilik Würdigung (f) a. deðerlendirme wüst sft. karýþýk, düzensiz Z Zahl (f) a. sayý zählbar sft. sayýlabilir zählen eyl. saymak Zahn (m) a. diþ Zärtlichkeit (f) a. þefkat zehn sft. on zeigen eyl. göstermek Zeit (f) zaman Zeiterfüllung a. Zeit: zaman; erfüllen doldurmak Zeitlang (f) a. bir süre, bir süre için zeitlich sft. zamansal Zeitlichkeit (f) a. zamansallýk Zeitungswesen (n) a. basýn, gazetecilik zentral sft. özeksel Zentralität (f) a. özeksellik Zentrum (n) a. özek zerfallen eyl. daðýlmak; mit ihm z.: bozuþmak Zergliederung a. ayrýþtýrma zerlegen eyl. kesmek; ayrýþtýrmak, çözümlemek zerquetschen eyl. ezmek zersplittern eyl. daðýtmak, parçalamak zerstören eyl. yoketmek, yýkmak zerstreuen eyl. daðýtmak zerstreut sft. daðýnýk ziehen eyl. çekmek; yetiþtirmek; dikmek, kurmak; bkz. abziehen Ziel (n) a. hedef Zierat (m) a. süsleme Zimmer (n) a. oda Zirkel (m) a. çember Zitat (n) a. alýntý Zoll (m) a. gümrük Zoologie (f) a. hayvanbilim zoologischen sft. hayvanbilimsel Zorn (m) a. öfke, kýzgýnlýk zu blt. —e doðru zuallererst blt. herþeyden önce zubleiben eyl. (kapalý) kalmak Zucker (m) a. þeker zudem zu dem zueinander blt. birbirine zuerst blt. ilkin, ilk olarak Zufall (m) a. þans, raslantý zufallen eyl. payýna düþmek zufällig sft. olumsal, raslantýsal zufälligerweise blt. raslantýsal olarak, olumsal bir yolda Zufälligkeit (f) a. olumsallýk Zuflucht (f) a. sýðýnak zufolge blt. —in sonucu olarak zufrieden sft. hoþnut, doyumlu Zufriedenheit (f) a. hoþnutluk, doyum Zug (m) a. çekme, germe; anahat, özellik, çizgi vb. zugänglich sft. açýk; girilebilir zugeben eyl. kabul etmek, izin vermek, tanýmak, onaylamak zugehen eyl. kapamak; — e doðru gitmek; olmak, geçmek zugleich blt. ayný zamanda zugrunde blt. zemine; z. gehen: eyl. yokolmak Zugrundelegung (f) a. temel alma zugute z. kommen: eyl. — den yararlanmak, — nin üstünlüðünü taþýmak Zuhörer (m) a. dinleyici zukommen z. auf: eyl. —e gelmek, yaklaþmak; ihm z.: ona uluþmak, onun payýna düþmek, ona özgü olmak Zukunft (f) a. gelecek zulassen eyl. kabul etmek, izin vermek zulässig eyl. kabul edilebilir, izin verilebilir Zulässigkeit (f) a. kabul edilebilirlik zuletzt blt. sonunda, en sonunda zumal blt. herþeyden önce, özellikle; ayný zamanda, eþzamanlý olarak zumuten eyl. beklemek, istemek zunächst blt., sft. ilkin, ilk olarak; en yakýn zunichte z. machen: eyl. yoketmek zureichen eyl. yeterli olmak Zuruf (m) a. çýðlýk, haykýrýþ zurück blt. geri, geriye zurückführen eyl. geriye götürmek zurückgeblieben eyl. geriye kalmak zurückgebogen sft. yansýmýþ, geri dönmüþ zurückgehen eyl. geri gitmek, geri dönmek; gerilemek, çekilmek zurückgeworfen eyl. geri atmak; püskürtmek zurückkehren eyl. geri gelmek, geri dönmek zurückkommen eyl. geri gelmek, geri dönmek zurücksinken eyl. geri batmak, geri düþmek zurücktreten eyl. çekilmek, geri çekilmek zurückziehen eyl. geri çekilmek, gerilemek zusammen blt. biraraya, birlikte zusammenbringen eyl. biraraya getirmek, birleþtirmek zusammenfallen eyl. çökmek, düþmek; çakýþmak zusammenfassen eyl. kapsamak; birleþtirmek Zusammenfassung (f) a. toparlama, birleþtirme, özet zusammengehen eyl. birlikte gitmek; birbirine uymak, birbirine eþlik etmek zusammengesetzt sft. bileþik; bkz. zusammensetzen Zusammenhalt (m) a. birarada tutma; tutarlýk zusammenhängen eyl. biraraya baðlanmak; baðýntýlý olmak zusammenschliesen eyl. birleþtirmek zusammensetzen eyl. biraraya koymak; bileþtirmek; oluþmak Zusammensetzung (f) a. bileþim zusammensinken eyl. yýðýlmak, çökmek Zusammenzählen a. toplama zusammenzählen eyl. birarada toplamak zusammenziehen eyl. biraraya çekmek; sýkýþtýrmak, kýsaltmak, yoðunlaþtýrmak Zusatz (m) a. ek Zuschauer (f) a. seyirci zuschreiben eyl. yüklemek zusehen eyl. bakmak, gözlemek zusgestehen eyl. kabul etmek zuspitzen eyl. sivriltmek Zustand (m) a. durum zustande z. bringen: eyl. baþarmak, yerine getirmek; z. kommen: olmak, yer almak, ortaya çýkmak zustehen eyl. —e özgü olmak; —e izin vermek; —e düþmek; hak olarak tanýnmak zustimmen eyl. anlaþmak, onaylamak, baðdaþmak Zustimmung (f) a. anlaþma, baðdaþma zutage eyl. gün ýþýðýna açýk; z. bringen: aydýnlýða çýkarmak zuteil ihm z. werden: eyl. payýna düþmek; özgü olmak HEGEL METÝNLERÝ ÝÇÝN ALMANCA-TÜRKÇE SÖZLÜK Zutrauen (n) a. güven zuvörderst blt. herþeyden önce zuweilen blt. zaman zaman, kimi zaman, arada bir zuweisen eyl. yüklemek; salýk vermek zuwider sft. karþý, aykýrý zuwiderlaufend eyl. aykýrý olmak zürückführen eyl. geri götürmek zwar bðl. hiç kuþkusuz; dahasý Zweck (m) a. erek, amaç Zweckbegriff a. erek kavramý Zweckbestimmung a. erek belirlenimi Zweckbeziehung a. erek iliþkisi Zweckinhalts a. erek içeriði zweckmäßig sft. amaca uygun, ereðe uygun; ereksel Zweckmäßigkeit (f) a. ereksellik, ereðe uygunluk, amaca uygunluk zwei sft. iki zweideutig sft. iki anlamlý zweierlei sft. iki tür Zweifel (m) a. kuþku zweifelhaft sft. kuþkulu, sorgulanabilir zweifeln eyl. kuþkulan- 29 mak, kuþku duymak Zweifelslehre a. kuþku öðretisi Zweig (m) a. dal zweihundert sft. iki yüz zweit sft. ikinci zweitens sft. ikinci olarak Zwiebel (f) a. soðan Zwietracht a. çekiþme, anlaþmazlýk zwingen eyl. zorlamak zwischen blt. arasýnda(ki)