tupras 02 tr sf 1_25
Transkript
tupras 02 tr sf 1_25
Faaliyet Raporu 2002 Global Reports LLC ‹Ç‹NDEK‹LER 1 2 4 8 12 13 14 15 16 18 24 26 47 68 KAPAK: TÜPRAfi ‹ZM‹T RAF‹NER‹S‹’NDEN GÖRÜNÜM Global Reports LLC TÜPRAfi’›n Kimli¤i Genel Bilgi Yönetim Kurulu Baflkan›’n›n Mesaj› Genel Müdür’ün Mesaj› Yönetim Kurulu ve Denetçiler Üst Yönetim Finansal Göstergeler Operasyonel Göstergeler Dünden Bugüne TÜPRAfi 2002 Y›l› Faaliyetleri Yat›r›mlar Rafineriler Denetim Raporu Yat›r›mc›ya Bilgi TÜPRAfi’IN K‹ML‹⁄‹ fi‹RKET‹N UNVANI KURULUfi TAR‹H‹ fi‹RKET MERKEZ‹ KAYITLI SERMAYE ÇIKARILMIfi SERMAYE 2002 KAR (VERG‹ SONRASI) HALKA ARZ ED‹LEN H‹SSE SENED‹ HAMPETROL ‹fiLEME KAPAS‹TES‹ PETROK‹MYA ÜRET‹M KAPAS‹TES‹ HAMPETROL DEPOLAMA KAPAS‹TES‹ ÜRÜN VE ARA ÜRÜN DEPOLAMA KAPAS‹TES‹ TÜRK‹YE PETROL RAF‹NER‹LER‹ ANON‹M fi‹RKET‹ 16.11.1983 KÖRFEZ/KOCAEL‹ 500 TR‹LYON TL 250.4 TR‹LYON TL 173.9 TR‹LYON TL %34.2 27.6 M‹LYON TON/YIL 153 B‹N TON/YIL 2.0 M‹LYON M3 (BRÜT) 2.7 M‹LYON M3 (BRÜT) TÜPRAfi’›n vizyonu, Türkiye enerji sektörünün lider kuruluflu ve dünya klas›nda bir rafineri flirketi olmakt›r. TÜPRAfi’›n misyonu, ülkemizde sivil ve askeri tüm petrol ürünleri ihtiyac›n› karfl›lamak, enerji ve petrokimya alanlar›nda ilerlemek, hissedarlar›na, müflterilerine, topluma ve çevre korunmas›na katk›lar›n› art›rmakt›r. TÜPRAfi Faaliyet Raporu 2002 Global Reports LLC GENEL B‹LG‹ KURULUfi TÜPRAfi, ‹ktisadi Devlet Teflekkülü ve Kamu ‹ktisadi Kurulufllar› hakk›ndaki 19 Ekim 1983 tarih ve 2929 say›l› kanun uyar›nca 16 Kas›m 1983 tarihinde kurulmufltur. Ülkemizdeki Kamu ‹ktisadi Teflekküllerinin daha verimli çal›flmalar›n› sa¤lamak amac›yla yap›lan bu düzenlemeler kapsam›nda, kamuya ait rafinerilerin bir çat› alt›nda toplanmas› kararlaflt›r›lm›flt›r. Bu amaçla, 1961 y›l›ndan beri faaliyet gösteren ‹PRAfi’›n (‹stanbul Petrol Rafinerisi A.fi.) Ana Sözleflmesi, 25 Ekim 1983 tarihinde yap›lan Ola¤anüstü Genel Kurul Toplant›s›’nda TÜPRAfi (Türkiye Petrol Rafinerileri A.fi.) Ana Sözleflmesi’ne dönüfltürülmüfltür. ‹PRAfi’›n ‹zmit Körfezi’nin Tütünçiftlik bölgesinde yapt›rm›fl oldu¤u ‹zmit Rafinerisi’nin yan› s›ra o tarihe kadar Türkiye Petrolleri A.O.’na ba¤l› olarak faaliyet gösteren ‹zmir ve Batman rafinerileri ile yap›m› devam eden K›r›kkale Rafinerisi de yeni kurulan TÜPRAfi’a devredilmifl, böylelikle dört petrol rafinerisine sahip büyük bir kurulufl meydana gelmifltir. Özellefltirme Yüksek Kurulu’nun 5 Ekim 2001 tarih, 2001/54 say›l› karar› ile Petkim Petrokimya Holding A.fi.’nin kurdu¤u ilk kompleks olan Yar›mca Tesisleri TÜPRAfi taraf›ndan devir al›nm›fl ve Körfez Petrokimya ve Rafineri Müdürlü¤ü ad›n› alm›flt›r. Halen komplekste Emülsiyon Stiren Butadien Kauçuk (SBR), Solüsyon Butadien Kauçuk (CBR), Karbon Siyah› (KS), Polistiren (PS) ve Butadien Ekstraksiyon (BDX) fabrikalar› üretime devam etmektedir. Ayr›ca, TÜPRAfi’›n %29 hissesine sahip oldu¤u D‹TAfi’›n %50.98 hissesi de Özellefltirme Yüksek Kurulu’nun 22.10.2002 tarih ve 2002/54 say›l karar› do¤rultusunda 16.5 milyon dolar bedel karfl›l›¤› devir al›nm›fl ve TÜPRAfi’›n pay› %79.98’e ulaflm›flt›r. Kuruldu¤u günden bu yana ülkemizin en büyük sanayi flirketi olan TÜPRAfi’›n ana faaliyetleri; ülkemizin petrol ürünleri ihtiyac›n› karfl›lamak için gerekli hampetrolü tedarik etmek, rafine etmek, gerekti¤inde petrol ürünleri ithal ve ihraç etmek, bu maksatla yurtiçinde ve yurtd›fl›nda petrol rafinerileri ve yeni üniteler kurmak, sat›n almak ve iflletmektir. KAPAS‹TE TÜPRAfi’›n kuruluflunda 17.2 milyon ton/y›l olan hampetrol iflleme kapasitesi, ‹zmir Rafinerisi Darbo¤az Giderme Projesinin son bölümünün 1984 y›l›nda tamamlanmas› sonucunda 17.6 milyon ton/y›la yükselmifltir. Ayr›ca yap›m› tamamlanan 5.0 milyon ton/y›l kapasiteli K›r›kkale Rafinerisi’nin 1986 y›l›nda, yine 5.0 milyon ton/y›l kapasiteli ‹zmir Rafinerisi Tevsii Projesinin 1987 y›l›nda devreye al›nmas›ndan sonra TÜPRAfi’›n hampetrol iflleme kapasitesi 27.6 milyon ton/y›la ulafl›rken, Türkiye’nin toplam hampetrol iflleme kapasitesi 32.0 milyon ton/y›l olmufltur. TÜPRAfi ülkemizin toplam rafinaj kapasitesinin %86’s›na sahiptir. fiirketin ayr›ca hampetrol, LPG ve di¤er petrol ürünleri d›flal›m› için mükemmel bir altyap›s› ve güçlü bir lojistik konumu bulunmaktad›r. SERMAYE 22 Kas›m 1990 tarihinde Kay›tl› Sermaye Sistemi’ne geçen TÜPRAfi’›n 15 Ekim 2001 tarihinde yap›lan Ola¤anüstü Genel Kurul Toplant›s›’nda kay›tl› sermayesi 100 trilyon TL’ndan 500 trilyon TL’na yükseltilmifl olup, 24 Ekim 2001 tarih, 5410 say›l› Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi’nde ilan edilmifltir. Yönetim Kurulumuzun 20 Haziran 2001 tarihinde ald›¤› karar uyar›nca TÜPRAfi’›n ç›kar›lm›fl sermayesi, bedelsiz olarak %235 art›flla 250.4 trilyon TL’na yükseltilmifl, karar 3 Eylül 2001 tarih, 5373 say›l› Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi’nde yay›nlanm›flt›r. BA⁄LI ORTAKLI⁄IMIZ D‹TAfi-Deniz ‹flletmecili¤i ve Tankercili¤i A.fi. Sermaye : 10 trilyon TL TÜPRAfi’›n pay›: %79.98 ÖZELLEfiT‹RME 10 Temmuz 1990 tarihinde özellefltirilmesine karar verilen TÜPRAfi’›n sermayesi T.C. Baflbakanl›k Özellefltirme ‹daresi Baflkanl›¤›’na devredilmifltir. 1991 y›l›nda TÜPRAfi’›n birinci halka arz› gerçeklefltirilerek sermayesinin %2.5’i oran›nda A grubu hisse senedi halka arz edilmifltir. 1999 y›l› sonu itibar›yla TÜPRAfi hisselerinin yaklafl›k %3.58’i ‹stanbul Menkul K›ymetler Borsas›’nda ifllem görmekte, hisselerin kalan %96.42’lik bölümü ise Özellefltirme ‹daresi Baflkanl›¤›’n›n elinde bulunmaktayd›. 2000 y›l› Nisan ay›nda TÜPRAfi hisselerinin ikinci halka arz›n›n tamamlanmas›yla ‹stanbul ve Londra Menkul K›ymetler Borsalar›nda ifllem gören A grubu hisselerin toplam sermayeye oran› %34.24’e yükselmifltir. TÜPRAfi’ta kamu pay›n›n %50’nin alt›na düflürülmesi amac›yla planlanan üçüncü halka arz, piyasalar›n mevcut durumunun elvermemesi nedeniyle ertelenmifl, Özellefltirme ‹daresi taraf›ndan en az %51 hisse olmak üzere blok sat›fl gündeme getirilmifltir. Bu konudaki çal›flmalar Özellefltirme ‹daresi Baflkanl›¤› ve ilgili bakanl›k taraf›ndan yürütülmektedir. TÜPRAfi SERMAYE GEL‹fi‹M‹ trilyon TL kay›tl› sermaye ç›kar›lm›fl sermaye 500.0 250.4 500.0 250.4 100.0 100.0 100.0 74.8 74.8 74.8 1998 1999 2000 2001 2002 TÜPRAfi'IN SON BEfi YILDA ‹fiLETME VE T‹CAR‹ FAAL‹YETLER‹ (Bin Ton) ‹fiLENEN HAMPETROL ÜRET‹M TOPLAM SATIfiLAR 23,647 22,451 21,279 22,784 23,322 21,921 20,808 19,730 21,154 21,586 25,435 23,485 24,295 24,760 24,046 1998 1999 2000 2001 2002 TÜPRAfi Faaliyet Raporu 2002 Global Reports LLC ÜRÜN DIfiSATIMI 1,283 1,860 1,025 1,895 2,713 ÜRÜN DIfiALIMI 3,597 2,384 4,868 3,071 2,423 S.2-3 TÜPRAfi Mevcut Boru Hatlar› Planlanan Boru Hatlar› TÜPRAfi Faaliyet Raporu 2002 Global Reports LLC YÖNET‹M KURULU BAfiKANI’NIN MESAJI Doç. Dr. Kahraman EMM‹O⁄LU Yönetim Kurulu Baflkan› TÜPRAfi Faaliyet Raporu 2002 Global Reports LLC S.4-5 De¤erli ortaklar›m›z, Yönetim Kurulu üyelerimiz, müflterilerimiz ve sevgili TÜPRAfi çal›flanlar›, fiirketimizin 2002 y›l› faaliyet raporunu sizlere sunmaktan mutluluk duyuyorum. Bilindi¤i üzere ülkemizin en büyük sanayi flirketleri s›ralamas›nda birinci durumda bulunan TÜPRAfi, 2002 y›l›nda da büyük baflar›lara imza atm›flt›r. ‹flletme faaliyetlerinde güvenilirli¤i, yüksek karl›l›¤›, verimlili¤i, teknik üstünlü¤ü ilke edinen fiirketimiz, tüm bu de¤erleri gözetirken, çevre ve toplum sa¤l›¤› aç›s›ndan da duyarl› bir tutum sergilemektedir. TÜPRAfi, ekonomik krizin henüz geçmedi¤i 2002 y›l›nda 23.3 milyon ton hampetrol iflleyerek 21.6 milyon ton ürün üretmifl, üretimde bir önceki y›la göre %1.9 art›fl sa¤lam›flt›r. Beyaz ürün art›fl› ise %3.9 olarak gerçekleflmifltir. 2002 y›l›nda 15.5 katrilyon TL olarak kaydedilen brüt sat›fl has›lat›, 2001 y›l›na göre %41 oran›nda art›fl göstermifl, net sat›fl has›lat› ise %22.1 oran›nda artarak 6.4 katrilyon TL’ndan 7.8 katrilyon TL’na yükselmifltir. Bu dönemde akaryak›t ürünü sat›fllar›ndan Devletimize sa¤lanan vergi ve fon gelirleri ise %68 oran›nda art›fl göstererek 8.9 katrilyon TL’na, dolar baz›nda ise 4.4 milyardan, 6.1 milyar dolara ç›km›flt›r. 2000 y›l›nda yeniden yap›lanmas›n› tamamlayan TÜPRAfi, bafllatt›¤› yat›r›m projeleri ile bir yandan ülke ekonomisine katk› sa¤larken, di¤er yandan da hissedarlar› için katma de¤er üretmeye devam etmifltir. 2001 y›l›nda 283.5 trilyon TL vergi öncesi kar elde eden fiirketimiz, marjlar›n iyice darald›¤› 2002 y›l›n›n ilk yar›s›nda yaln›zca 15.5 trilyon TL kar sa¤layabilirken, ikinci yar›daki s›çrama ile y›l›n tamam›nda 257.5 trilyon TL vergi öncesi kara ulaflm›flt›r. 2002 y›l› net kar›m›z ise 173.9 trilyon TL olarak kaydedilmifltir. Dünya ekonomisinde durgunlu¤un hakim oldu¤u ve kuvvetli bir Irak savafl› ihtimalinden kaynaklanan bölgesel riskin devam etti¤i 2002 y›l›nda ülkemiz ekonomisinde istikrar sa¤lay›c› önlemlerin üretim üzerindeki pozitif etkileri görülmeye bafllanm›flt›r. GSMH 2002 y›l›nda reel olarak %7.8 büyüme kaydetmifltir. Enflasyon toptan eflya fiyatlar›nda %88.6’dan %30.8’e, tüketici fiyatlar›nda ise %68.5’ten %29.7’ye gerilemifltir. Merkez Bankas›’n›n s›k› para politikas›, piyasaya hakim olan nispi güven ve büyümenin temelde iç talep destekli olmamas› enflasyon de¤erlerinin düflmesinde etkili olmufltur. 2002 y›l› genelinde Hazine, borçlanmalar›nda olumlu bir performans sergilenmifl, Haziran ve Temmuz aylar›nda artan siyasi belirsizliklere ra¤men ortalama borçlanma maliyeti istikrarl› bir düflüfl e¤ilimi göstermifltir. Y›l sonunda %63.8 olarak kaydedilen ortalama TL borçlanma maliyeti, Hazine ve IMF’nin öngörülerinin alt›nda bir oranda gerçekleflmifltir. Bütçe harcamalar› y›l sonu itibariyle 115.5 katrilyon TL olarak gerçekleflmifl, bütçe gelirleri ise 76.4 katrilyon TL’nda kalarak aç›k 39,1 katrilyon TL’na ulaflm›flt›r. Faiz d›fl› bütçe fazlas› 12.8 katrilyon TL , GSMH’ya oran› ise %4.6 olmufltur. ‹hracat 2002’de bir önceki y›la oranla %12 artarak (bavul ticareti hariç) 35.1 milyar ABD dolar› olarak gerçekleflirken, ihracatta lokomotif sektör olan tekstil ve haz›r giyim %37’lik payla üstünlü¤ünü korumufltur. 2002 y›l› ithalat› 50.8 milyar dolarl›k bir toplama ulafl›rken, d›fl ticaret dengesi 15.7 milyar dolar aç›k vermifltir. Cari ifllemler a盤› ise 2002 y›l› için 1.8 milyar dolar olarak gerçekleflmifltir. TÜPRAfi Faaliyet Raporu 2002 Global Reports LLC YÖNET‹M KURULU BAfiKANI’NIN MESAJI ÜLKEM‹Z‹N EN BÜYÜK SANAY‹ fi‹RKETLER‹ SIRALAMASINDA B‹R‹NC‹ DURUMDA BULUNAN TÜPRAfi, 2002 YILINDA DA BÜYÜK BAfiARILARA ‹MZA ATMIfiTIR. fi‹RKET‹M‹Z OPERASYONEL FAAL‹YETLER‹NDE GÜVEN‹L‹RL‹⁄‹, YÜKSEK KARLILI⁄I, VER‹ML‹L‹⁄‹, TEKN‹K ÜSTÜNLÜ⁄Ü ‹LKE ED‹NM‹fiT‹R. TÜPRAfi Faaliyet Raporu 2002 Global Reports LLC S.6-7 2002 y›l› boyunca sözü edilen, ABD’nin Irak’a yönelik operasyonu 2003 y›l› Mart ay›nda bafllam›flt›r. Bu operasyonun menfi yans›malar›n›n ülkemiz piyasalar›nda en aza indirilmesi amac› ile baz› tedbirler al›nm›fl olmas›na ra¤men, ekonomimizi etkilemifltir. Ancak bu etkinin ümit edilenden daha az oldu¤u görülmüfltür. Irak’ta s›cak çat›flma ihtimalinin yüksekli¤i sebebiyle fiirketimiz, hampetrol ikmal kaynaklar›n› çeflitlendirerek riskini azaltm›fl ve FOB bazda yapm›fl oldu¤u ilave anlaflmalar ile önemli avantajlar sa¤lam›flt›r. ‹ran, Suudi Arabistan, Libya, Suriye, Cezayir gibi ülkelerden y›ll›k anlaflmalarla temin edilen hampetrol kaynaklar›na Tataristan Cumhuriyeti de ilave edilmifltir. Söz konusu anlaflmalar›n FOB bazl› yap›lmas›, TÜPRAfi’›n hampetrol tafl›malar›nda Türk bayrakl› gemileri kullanma oran›n›n bundan böyle %90’›n üzerinde gerçekleflmesi demektir. Uluslararas› piyasalarda talep fazlas› ürünlerdeki art›fl ve Türk Liras›’n›n 2002 y›l›nda de¤er kazanmas›n›n yan› s›ra, sektörde rekabetin h›zlanmas› sonucunda akaryak›t da¤›t›c›lar› artan çal›flma sermayesi ihtiyaçlar›n› ürün ithalat› ile karfl›lam›fllard›r. Yani Kuruluflumuzun (Devlet kuruluflu olmam›zdan kaynaklanan) kredili ürün satmadaki isteksizli¤i yurt içi sat›fllar›n geçen y›lki 22.8 milyon ton seviyesinden, 21.2 milyon tona gerilemesine sebep olmufltur. Fakat %43.2 oran›ndaki ihracat art›fl› sonucu toplam TÜPRAfi sat›fllar›, yaln›zca %3’lük düflüflle 24.0 milyon ton olarak gerçekleflmifltir. 2002 y›l› bafllar›nda 19.5 dolar/varil olan referans hampetrol fiyat›, bölgedeki savafl riski ile 2002 y›l›n› ortalama 24.98 dolar/varil düzeyinde tamamlam›flt›r. ‹fllenen hampetrol miktar›ndaki 618 bin ton art›fla ra¤men TÜPRAfi, 2001 y›l›nda 4.0 milyar dolar olan hampetrol ve petrol ürünleri ithalat faturas›n› 2002 y›l›nda 4.3 milyar dolar düzeyinde tutmay› baflarm›flt›r. Y›llard›r gösterdi¤i baflar›l› performans ile sa¤l›kl› büyümesini sürdüren TÜPRAfi, k›sa, orta ve uzun vadeli stratejilerini belirlemifltir. K›sa ve orta dönem stratejileri; rafinaj kapasitesinin art›r›lmas›, maliyetlerin düflürülmesi, kar optimizasyonu, AB standartlar›nda üretim, kalite, çevre, ifl sa¤l›¤› ve ifl güvenli¤i yönetimi sistemlerinin uygulanmas›, organizasyon yap›s›n›n gözden geçirilmesi olarak tespit edilmifltir. Uzun vadeli planlar›m›z› ise fiirketimizin özellefltirme ifllemleri tamamland›¤›nda ve kamu pay› %50’nin alt›na düflürüldü¤ünde hayata geçirmeyi öngörüyoruz. Bu planlar›m›z, yurtiçinde do¤al gaz da¤›t›m› ve pazarlamas›n›, petrokimya veya enerji üretimi gibi alanlarda ifl çeflitlemesini, Orta Asya ve di¤er komflu ülkelerde rafinaj ve akaryak›t pazarlamas› alanlar›nda co¤rafi çeflitlemeye gidilmesini kapsamaktad›r. Ayr›ca, ekonomik oldu¤u taktirde, BTC (Bakü-Tiflis-Ceyhan) Boru Hatt› ile Akdeniz piyasas›na sunulacak hampetrolün rafinerilerimizde kullan›lmas› düflünülmektedir. Özellefltirme ile ilgili fikrimizi de burada k›saca özetlemek istiyorum: ‹ktisadi Devlet Teflekkülleri mutlaka uygun flekilde özellefltirilmelidir ve Devlet asli ifllevlerinin d›fl›na ç›kmamal›d›r. Ancak flimdiye kadar ki uygulamalar›n getirdi¤i baflar›s›zl›klar özellefltirme ifllemini uzatmakta, böylece de müesseseler tabir caizse nezle olarak özellefltirmeye al›n›p k›smen ask›da tutularak (gereken yat›r›mlar ve yönetim gelifltirmeleri yap›lmamakta) daha do¤rusu (yerinde yönetilmesi gerekirken) Ankara’dan yönetilmesinin ataletiyle zatürre edilerek sat›fla sunulmaktad›r. Her hükümet “hemen özellefltirece¤im” derken piyasaya sat›fl için zay›f olarak ç›kt›¤›n›n fark›nda olmam›flt›r; “hemen de¤il, fiyat›n› buldu¤umda sataca¤›m” diyerek müesseseyi kuvvetlendirecek tedbirler al›nmal›d›r. Bunun yolu da ÖZERKLEfiT‹RMEKT‹R, ‹Y‹ YÖNET‹MD‹R VE SIKI DENET‹MD‹R. Ümidimiz TÜPRAfi’›m›z›n yukar›da belirtilen menfi tesirlerden ald›¤› nasip daha fazla derinleflmeden özellefltirilmesidir. ‹nan›yorum ki; Ankara müdahalesini ne kadar çok azalt›rsa müesseselerin baflar›l› olma ihtimali de o kadar çok artacakt›r. Ülkemizin gelece¤ine olan güvenimiz, misyonumuzu yerine getirmek için yapt›¤›m›z aral›ks›z çal›flmalarda bize k›lavuz olmaya devam ediyor. Bir çok s›k›nt›lara ra¤men yakalad›¤›m›z baflar›n›n sürdürülmesi konusunda gösterdikleri üstün performans için çal›flanlar›m›za teflekkür ederken, sa¤lad›klar› destek için hissedarlar›m›za ve Yönetim Kurulumuza flükranlar›m› sunar›m. Doç. Dr. Kahraman EMM‹O⁄LU Yönetim Kurulu Baflkan› TÜPRAfi Faaliyet Raporu 2002 Global Reports LLC GENEL MÜDÜR’ÜN MESAJI Hüsamettin DANIfi Yönetim Kurulu Üyesi ve Genel Müdür TÜPRAfi Faaliyet Raporu 2002 Global Reports LLC S.8-9 Genel Bak›fl Ülkemizin akaryak›t ihtiyac›n› karfl›lamak üzere kuruldu¤u 1983 tarihinden bu yana ülkemizin en büyük sanayi flirketi olan TÜPRAfi’›n ana faaliyetleri; ülkemizin petrol ürünleri ihtiyac›n› karfl›lamak için gerekli hampetrolü tedarik etmek, rafine etmek, gerekti¤inde petrol ürünleri ithal ve ihraç etmek, bu maksatla yurt içinde ve yurt d›fl›nda petrol rafinerileri ve yeni üniteler kurmak, sat›n almak ve iflletmektir. Do¤u Avrupa ve Balkanlar’›n en büyük rafineri flirketi konumunda olan TÜPRAfi, Avrupa klasman›nda da 7. s›rada yer almaktad›r. fiirketimiz hampetrol rafinaj faaliyetleri sonucunda, LPG, nafta, benzinler, jet yak›t›, gazya¤›, motorin, fuel oil’ler, asfaltlar ve makina ya¤lar› gibi akaryak›t ürünleri üretmektedir. Körfez Petrokimya ve Rafineri Müdürlü¤ümüz bünyesinde petrokimya ürünleri olarak CBR (polibutadien kauçuk), SBR (stiren butadien kauçuk), polistiren ve karbon siyah› üretilmektedir. Ayr›ca 300.000.ton/y›l kapasiteli ülkemizin tek makina ya¤› kompleksi, ‹zmir Rafinerimizde bulunmaktad›r. TÜPRAfi’›n ‹zmit, ‹zmir, K›r›kkale ve Batman Rafinerileri, toplam 27.6 milyon ton/y›l hampetrol iflleme kapasitesine sahip olup, Körfez Petrokimya ve Rafineri Müdürlü¤ü’nün petrokimya ürünü üretme kapasitesi 153 bin ton/y›ld›r. 2002 faaliyetleri Son y›llarda yaflanan ekonomik krizler do¤al olarak sektörümüzü de olumsuz bir flekilde etkilemifltir. Ekonominin genel olarak küçüldü¤ü kriz ortam›nda azalan tüketim sonucu sektörde beklenen geliflme gerçekleflmemifltir. 2002 y›l›nda akaryak›t ürünleri yurt içi sat›fllar›nda %6.8 oran›nda önemli bir daralma olmufltur. Ancak TÜPRAfi, önceki y›llara göre ihracat›n› %86 oran›nda art›rarak 557 milyon dolara yükseltmifl ve yurt içi sat›fllar›ndaki daralmay› kompanse ederek toplamda %2.9 gerileme ile y›l› kapatm›flt›r. Irak Savafl›n›n etkileri TÜPRAfi olas› Irak savafl›na karfl› çeflitli senaryolar› dikkate alarak tüm haz›rl›klar›n› tamamlam›flt›r. Geçmifl y›llarda ihtiyac› olan hampetrolü büyük ölçüde Irak'tan karfl›layan ve Körfez Krizi'nde zor durumlara düflen Türkiye 1990-1991 döneminde oldu¤u gibi art›k petrol aç›s›ndan tamamen Irak'a ba¤›ml› durumda de¤ildir. Geçmifl dönemlerden al›nan dersler sonucunda TÜPRAfi hampetrol temin kaynaklar›n› geniflletmifl, Rusya'dan al›nan petrolün 4 milyon tona kadar yükseltilmesiyle alternatifler art›r›lm›flt›r. 2001 y›l›nda 283.5 trilyon TL vergi öncesi kar elde eden TÜPRAfi’›n 2002 y›l›nda vergi öncesi kar›, y›l›n ilk yar›s›ndaki çok düflük rafineri kar marjlar›na ra¤men 257.5 trilyon TL olmufltur. fiirketimiz 2001 y›l›nda 188.6 trilyon TL net kar elde etmifl, 2002 y›l›n› ise düflük kar marjlar› nedeniyle ilk yar› y›lda tüm dünya rafinerileri zarar ederken, 173.9 trilyon TL net kar ile kapatm›flt›r. TÜPRAfi’›n amortisman, faiz ve vergi öncesi karl›l›¤›’na bak›ld›¤›nda, 2001 y›l›nda AFVÖK de¤eri 433.7 trilyon TL iken, 2002 y›l›nda düflük kar marjlar›na ra¤men 420.1 trilyon TL olarak gerçekleflmifltir. TÜPRAfi, 2003 y›l›nda Libya’dan 4 milyon ton, Suudi Arabistan’dan 3.5 milyon ton, ‹ran’dan 4.8 milyon ton, Suriye’den 1.1 milyon ton, Cezayir’den 0.3 milyon ton, Rusya Federasyonu’na ba¤l› Tataristan Cumhuriyeti’nden 2.4 milyon ton ve 3 milyon tonu TPIC’ten, 2 milyon tonu ise boru hatt›ndan olmak üzere Irak kaynakl› 5 milyon ton hampetrol al›m› planlam›flt›r. Ancak son geliflmeler karfl›s›nda fiubat ay› sonundan itibaren boru hatt› ve TPIC arac›l›¤› ile gerçeklefltirilen al›mlar durdurulmufltur. Bu nedenle do¤acak 5 milyon ton hampetrol a盤›n›n Karadeniz kaynakl›, Rusya Federasyonu merkezli Siberian Light, Kumkol, Ural gibi petrollerle karfl›lanmas› planlanmaktad›r. 2002 y›l› sonuna eriflildi¤inde son dört y›l›n› yüksek karl›l›kla kapatan ve toplamda 1.5 milyar dolar karl›l›¤a ulaflan TÜPRAfi, ABD finans çevrelerinin yay›n› FORBES dergisinde dünyan›n ilk 400 mükemmel flirketi aras›na giren tek Türk flirketi olmay› hak etmifltir. Yine 1 Nisan 2003 tarihli nüshas›nda Financial Times gazetesi TÜPRAfi’› dünya rafinerileri aras›nda bir y›ld›z olarak nitelemifltir. TÜPRAfi Faaliyet Raporu 2002 Global Reports LLC GENEL MÜDÜR’ÜN MESAJI 2002 YILI SONUNA ER‹fi‹LD‹⁄‹NDE SON DÖRT YILINI YÜKSEK KARLILIKLA KAPATAN VE TOPLAMDA 1.5 M‹LYAR DOLAR KARLILI⁄A ULAfiAN TÜPRAfi, ABD F‹NANS ÇEVRELER‹N‹N YAYINI FORBES DERG‹S‹NDE DÜNYANIN ‹LK 400 MÜKEMMEL fi‹RKET‹ ARASINA G‹REN TEK TÜRK fi‹RKET‹ OLMAYI HAK ETM‹fiT‹R. TÜPRAfi Faaliyet Raporu 2002 Global Reports LLC S.10-11 Yat›r›mlar TÜPRAfi 2 milyar dolarl›k Yat›r›m Master Plan› çerçevesinde, 2002 y›l›nda toplam 700 milyon dolar tutar›ndaki devam eden yat›r›mlar›nda çok önemli aflamalar kaydetmifltir. 420 milyon dolarl›k yat›r›m›n ihaleleri bitirilmifl ve saha çal›flmalar›na bafllanm›flt›r. Yat›r›mlar›n emek yo¤un bir aflamada olmas› nedeniyle 2002 y›l›nda Master Plan çerçevesinde kur fark› hariç 81 trilyon TL yat›r›m harcamas› gerçeklefltirilmifltir. Son 13 y›ll›k süreçte devletin kaynaklar› kullan›lmaks›z›n tamamlanan 1.3 milyar dolarl›k yat›r›mlardan sonra TÜPRAfi, kalan yat›r›mlar› için gerekli d›fl kredi ihtiyac›n›, sektörde yaratt›¤› kredibilitesi sayesinde hazine garantörlü¤ü olmadan da kolayl›kla karfl›layabilmektedir. Master Plan çerçevesinde gerçeklefltirdi¤imiz yat›r›mlar›n yan› s›ra, 1 Kas›m 2001 tarihinde 60 milyon dolara devir ald›¤›m›z Yar›mca Petrokimya Tesisi’nin 20 milyon dolar (30.9 trilyon TL) tutar›ndaki 2002 y›l›na ait taksit ödemesini yapm›fl ve dolar bazl› yükümlülüklerimizi azaltm›fl bulunuyoruz. Ayr›ca TÜPRAfi'›n deniz tafl›mac›l›k aya¤›n› tamamlamak üzere 16.5 milyon dolara D‹TAfi flirketinin %50.98'i sat›n al›nm›fl, y›ll›k ortalama 100-120 milyon dolar ödenen hampetrol tafl›malar› daha ekonomik hale getirilmifltir. 2003 hedefleri TÜPRAfi, 2003 y›l›nda 25 milyon ton petrol ürünü pazarlamay› hedeflemektedir. Hampetrol ve petrol ürünleri ithalat›n› tamamen dövizle yapan, buna karfl›n tüm yurt içi sat›fllar›n› Türk Liras› ile gerçeklefltiren fiirketimiz, 2002 y›l›nda elde etti¤i 10.3 milyar dolarl›k cirosunu 2003 y›l›nda 11 milyar dolara ulaflt›rmay› hedeflemifltir. TÜPRAfi, yurt içi tüketim fazlas› ürünlerini d›fl piyasaya sunarak, üretim ve stok maliyetlerini afla¤› çekerken döviz girdisi sa¤lamaktad›r. fiirketimiz 2003 y›l› içerisinde de önemli ölçüde petrol ve petrokimya ürünü d›flsat›m› gerçeklefltirecektir. Yurt içinde pazar› bulunmayan yar› mamullerin yan› s›ra talep fazlas› görülen kurflunsuz benzin ve motorinin de ABD, AB ülkeleri ve Uzakdo¤u’ya ihracat› gerçeklefltirilecek olup, toplam ihracat›m›z›n 800 milyon dolara ç›kmas›n› beklemekteyiz. 2003 y›l›nda 22.2 milyon ton ithal hampetrole 3.9 milyar dolar (FOB 23.85 dolar/varil), petrol ürünlerine ise 506 milyon dolar olmak üzere, toplam 4.4 milyar dolar ödeme yapaca¤›m›z› öngörüyoruz. Befl tesis, dört rafineriye sahip olan TÜPRAfi, 5'inci rafinerinin Körfez Petrokimya ve Rafineri Müdürlü¤ü’ne kurulmas› için haz›rl›klara bafllam›flt›r. Yapt›rd›¤›m›z araflt›rmalar sonucunda 2010 y›l›nda Türkiye'nin petrol ürünleri tüketiminin 35 milyon ton, 2020 y›l›nda ise 43 milyon ton olaca¤›n› saptad›k. Mevcut durumda tüm Türkiye rafinerileri tam kapasite çal›flm›fl olsa dahi üretim toplam› 30 milyon ton/y›l olabilecektir. Bu sebeple ileride do¤acak ürün aç›klar›n› karfl›lamak için kapasitesi 10 milyon ton/y›l olan bir rafineri kurmay› planl›yoruz. Söz konusu rafinerinin yap›lmas› için çal›flmalar 2003-2004 döneminde bafllayacak ve rafineri enerji üretimiyle beraber 1.5-2.0 milyar dolar gibi bir rakama mal olacakt›r. TÜPRAfi toplam yat›r›mlar›n› tamamlad›¤›nda AB'nin en modern rafinerilerine sahip olacak ve 2006 y›l›nda Türkiye ihtiyaçlar›n› AB’ye tam uygun ürünlerle karfl›lar duruma gelecektir. Ülke refah› için azimle çal›flmaya devam eden TÜPRAfi’›n baflar›lar›nda pay› olan, tam bir tak›m çal›flmas› örne¤i teflkil eden mesai arkadafllar›ma, sürekli desteklerini esirgemeyen Yönetim Kurulumuza, Denetim Kurulumuza ve de¤erli hissedarlar›m›za sonsuz teflekkürlerimi sunar›m. Hüsamettin DANIfi Yönetim Kurulu Üyesi ve Genel Müdür TÜPRAfi Faaliyet Raporu 2002 Global Reports LLC YÖNET‹M KURULU VE DENETÇ‹LER (1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9) Doç. Dr. Kahraman EMM‹O⁄LU (1) Yönetim Kurulu Baflkan› Haluk BÜYÜKBAfi (2) Yönetim Kurulu Baflkan Vekili Hüsamettin DANIfi (3) Yönetim Kurulu Üyesi ve Genel Müdür C. Sait OKRAY (4) Yönetim Kurulu Üyesi Aclan ACAR (5) Yönetim Kurulu Üyesi Yusuf YEfi‹LIRMAK (6) Yönetim Kurulu Üyesi H. Sedat ERATALAR (7) Denetçi M. Ersin ALTINORDU (8) Denetçi Abdullah DEM‹RÖZ (9) Denetçi TÜPRAfi Faaliyet Raporu 2002 Global Reports LLC ÜST YÖNET‹M S.12-13 (1) (2) (3) (4) (5) Hüsamettin DANIfi (1) Genel Müdür Halil A. SEMERC‹ (2) Genel Müdür Yard›mc›s› Erkan HAT‹PO⁄LU (3) Genel Müdür Yard›mc›s› Necdet DIfiPINAR (4) Genel Müdür Yard›mc›s› Bora GÜLERMAN (5) Genel Müdür Yard›mc›s› TÜPRAfi Faaliyet Raporu 2002 Global Reports LLC F‹NANSAL GÖSTERGELER F‹NANSAL VER‹LER* (Milyar TL) 1998 1999 2000 2001 2002 BRÜT SATIfiLAR NET SATIfiLAR VERG‹ ÖNCES‹ KAR VERG‹ SONRASI KAR YATIRIM HARCAMASI KAYITLI SERMAYE ÇIKARILMIfi SERMAYE 1,833,836 828,983 111,480 96,367 18,998 100,000 74,752 3,232,282 1,557,859 330,067 212,970 20,791 100,000 74,752 6,357,354 3,975,328 382,576 242,982 82,853 100,000 74,752 10,999,182 6,352,357 283,505 188,633 173,633 500,000 250,419 15,520,189 7,757,379 257,546 173,904 86,004 500,000 250,419 H‹SSE BAfiINA KAR (TL) H‹SSE BAfiINA TEMETTÜ (TL) 1,289 442 2,849 2,440 3,250 2,912 740 545 694 599 B‹LANÇO ÖZET‹* (Milyar TL) 1998 1999 2000 2001 2002 298,551 204,004 502,555 209,101 96,542 196,912 502,555 881,779 311,284 1,193,064 581,097 158,382 453,584 1,193,064 1,170,669 448,613 1,619,282 803,523 191,418 624,341 1,619,282 1,351,158 834,313 2,185,471 1,034,414 419,242 731,815 2,185,471 1,936,235 1,072,005 3,008,240 1,502,860 383,113 1,122,266 3,008,240 2000 2001 2002 10,586 (4,001) 6,586 (5,973) 613 (93) 520 (60) 233 (78) (43) 572 (221) 352 (5) 346 11,257 (4,686) 6,571 (6,168) 403 (81) 322 (12) 350 (462) 36 233 (190) 44 8 52 10,636 (5,340) 5,297 (5,174) 123 (90) 32 2 223 (188) 93 162 (61) 102 102 UMS-29 B‹LANÇO ÖZET‹ ** (Milyon Dolar) 2001 2002 DÖNEN VARLIKLAR KASA, BANKA VE MENKUL KIYMETLER D‹⁄ER DÖNEN VARLIKLAR DURAN VARLIKLAR AKT‹F TOPLAMI KISA VADEL‹ YABANCI KAYNAKLAR UZUN VADEL‹ YABANCI KAYNAKLAR UZUN VADEL‹ BANKA BORÇLARI D‹⁄ER UZUN VADEL‹ YABANCI KAYNAKLAR ÖZKAYNAKLAR 1,141 275 866 1,179 2,320 755 476 237 239 1,089 1,229 267 962 1,081 2,310 872 348 168 180 1,090 DÖNEN VARLIKLAR DURAN VARLIKLAR AKT‹F TOPLAMI KISA VADEL‹ BORÇLAR UZUN VADEL‹ BORÇLAR ÖZKAYNAKLAR PAS‹F TOPLAMI UMS-29 GEL‹R TABLOSU** (Milyon Dolar) BRÜT SATIfiLAR SATIfiTAN ‹ADELER NET SATIfiLAR SATIfiLARIN MAL‹YET‹ BRÜT SATIfi KARI FAAL‹YET G‹DERLER‹ ESAS FAAL‹YET KARI (ZARARI) BA⁄LI KURULUfiTAN KAR D‹⁄ER G‹DERLER F‹NANSAL GEL‹RLER F‹NANSAL G‹DERLER PARASAL KAZANÇ (KAYIP) VERG‹ ÖNCES‹ KAR VERG‹ OLA⁄ANDIfiI KALEMLER ÖNCES‹ KAR OLA⁄ANDIfiI GEL‹RLER (G‹DERLER) (VERG‹ SONRASI) NET KAR * Bu tablolar, Türk Muhasebe Standard›’na ve Sermaye Piyasas› Kurulu prensiplerine göre haz›rlanm›flt›r. **Bu tablolar enflasyon oran› yüksek ekonomiler için Uluslararas› Muhasebe Standard› (UMS-29)'na uygun olarak haz›rlanm›flt›r. TÜPRAfi Faaliyet Raporu 2002 Global Reports LLC OPERASYONEL GÖSTERGELER S.14-15 TÜPRAfi Bin Ton 1998 1999 2000 2001 2002 21,920.8 24,025.7 1,283.0 126.3 25,435.0 20,807.7 21,511.7 1,860.3 113.4 23,485.4 19,729.8 23,160.9 1,025.0 108.8 24,294.6 21,154.0 22,770.3 1,894.6 94.7 24,759.6 21,586.4 21,217.2 2,713.4 115.3 24,045.8 1998 1999 2000 2001 2002 8,489.7 10,094.9 303.3 32.6 10,430.8 6,903.5 7,594.3 1,007.3 10.7 8,612.3 6,252.3 9,086.4 478.7 4.4 9,569.5 9,115.9 10,069.6 1,227.5 4.3 11,301.4 9,347.9 9,519.0 1,180.0 5.0 10,703.9 1998 1999 2000 2001 2002 10,283.9 9,501.9 979.7 80.2 10,561.8 9,863.1 9,363.5 853.0 93.2 10,309.7 9,933.0 9,964.3 516.3 99.4 10,580.0 8,397.3 8,619.3 667.1 88.7 9,375.2 8,297.6 7,324.7 1,533.4 110.3 8,968.4 1998 1999 2000 2001 2002 2,944.1 3,442.7 0.0 13.0 3,455.7 3,563.1 3,937.9 0.0 9.5 3,947.4 3,085.2 3,431.1 30.0 4.9 3,466.0 3,144.1 3,434.4 0.0 1.7 3,436.1 3,152.3 3,495.0 0.0 0.0 3,495.0 BATMAN Bin Ton 1998 1999 2000 2001 2002 ÜRET‹M YURT ‹Ç‹ SATIfi DIfiSATIM KKTC TOPLAM SATIfi 802.6 711.3 0.0 0.6 711.8 626.8 616.0 0.0 0.0 616.0 719.6 668.8 0.0 0.0 668.8 663.0 645.3 0.0 0.0 645.3 937.3 875.7 0.0 0.0 875.7 ÜRET‹M YURT ‹Ç‹ SATIfi DIfiSATIM KKTC TOPLAM SATIfi ‹ZM‹T Bin Ton ÜRET‹M YURT ‹Ç‹ SATIfi DIfiSATIM KKTC TOPLAM SATIfi ‹ZM‹R Bin Ton ÜRET‹M YURT ‹Ç‹ SATIfi DIfiSATIM KKTC TOPLAM SATIfi KIRIKKALE Bin Ton ÜRET‹M YURT ‹Ç‹ SATIfi DIfiSATIM KKTC TOPLAM SATIfi 2002 TÜPRAfi RAF‹NER‹LER‹ TOPLAM SATIfiLARI (Bin Ton) ‹ZM‹T 10,703.9 ‹ZM‹R 8,968.4 KIRIKKALE 3,495.0 BATMAN 875.7 TÜPRAfi Faaliyet Raporu 2002 Global Reports LLC DÜNDEN BUGÜNE TÜPRAfi TÜPRAfi: AVRUPA’NIN 7. BÜYÜK, DO⁄U AVRUPA VE BALKANLAR’IN EN BÜYÜK RAF‹NER‹ fi‹RKET‹. 1983 1982 1974 1972 1971 1961 1955 Güneydo¤u Anadolu Bölgesi’nde Türkiye’nin ilk modern petrol rafinerisi olan Batman Rafinerisi devreye al›nd›. TÜPRAfi Faaliyet Raporu 2002 Global Reports LLC ‹zmit Rafinerisi 1. Tevsii Projesi tamamlanarak hampetrol iflleme kapasitesi 5.5 milyon ton/y›la yükseltildi. ‹zmit Körfezi’nde 1.0 milyon ton/y›l rafinaj kapasiteli ‹zmit Rafinerisi devreye al›nd›. ‹zmit Rafinerisi 2. Tevsii Projesi tamamlanarak hampetrol iflleme kapasitesi 11.5 milyon ton/y›la yükseltildi. Türkiye’nin tek madeni ya¤ üretim kompleksi ‹zmir Rafinerisi’nde devreye al›nd›. Ege Denizi k›y›s›nda 3.0 milyon ton/y›l rafinaj kapasiteli ‹zmir Rafinerisi devreye al›nd›. Kamuya ait rafinerilerin tek bir çat› alt›nda yeniden yap›lanmas› maksad›yla TÜPRAfi kuruldu. S.16-17 Son 14 y›l›n en fazla petrol ürünleri d›flsat›m› yap›larak, 557.2 milyon dolar ile TÜPRAfi tarihindeki en yüksek d›flsat›m tutar›na eriflildi. ‹zmit Rafinerisi ‹zomerizasyon Ünitesi devreye al›nd›. 2002 2001 2000 1997 1993 1987 1986 PETK‹M Yar›mca Kompleksi, TÜPRAfi taraf›ndan devir al›nd› ve unvan› Körfez Petrokimya ve Rafineri Müdürlü¤ü olarak de¤ifltirildi. TÜPRAfi’›n kay›tl› sermayesi 100 trilyon TL’ndan 500 trilyon TL’na yükseltildi. ‹zmir Rafinerisi CCR Reformer ve ‹zomerizasyon Üniteleri devreye al›nd›. ‹kinci halka arz›n›n tamamlanmas›yla TÜPRAfi hisseleri ‹stanbul ve Londra Menkul K›ymetler Borsalar›nda ifllem görmeye bafllad›. ‹zmit Rafinerisi Hydrocracker & CCR Kompleksi devreye al›nd›. ‹zmir ve K›r›kkale rafinerilerinde modern Hydrocracker Kompleksleri devreye al›nd›. ‹zmir Rafinerisi Tevsii Projesi tamamlanarak, rafinaj kapasitesi 10 milyon ton/y›la yükseltildi. Orta Anadolu Bölgesi’nde 5.0 milyon ton/y›l kapasiteli K›r›kkale Rafinerisi devreye al›nd›. TÜPRAfi Faaliyet Raporu 2002 Global Reports LLC 2002 YILI FAAL‹YETLER‹ 2002 YILINDA TÜPRAfi RAF‹NER‹LER‹NDE 21.4 M‹LYON TONU ‹THAL (%92), 1.9 M‹LYON TONU YERL‹ (%8) OLMAK ÜZERE TOPLAM 23.3 M‹LYON TON HAMPETROL ‹fiLENM‹fiT‹R. HAMPETROL TEM‹N‹ ‹fiLENEN HAMPETROL 2002 y›l›nda TÜPRAfi rafinerilerinin hampetrol ihtiyac› ‹ran, Suudi Arabistan, Libya, Suriye, Cezayir, Irak (s›n›r ticareti), di¤er anlaflmal› ülkeler (Rusya) ve yurt içinden karfl›lanm›flt›r. 2002 y›l›nda TÜPRAfi rafinerilerinde 21.4 milyon tonu ithal (%92), 1.9 milyon tonu yerli (%8) olmak üzere toplam 23.3 milyon ton hampetrol ifllenmifltir. Bu miktar ülkemizde ifllenen 26.1 milyon ton hampetrolün %89’unu teflkil etmektedir. TÜPRAfi’›n 2002 y›l›nda ithal etti¤i hampetrol miktar› 2001 y›l›na göre %10.1 artarak 22.2 milyon tona ulaflm›fl, ancak hampetrol birim fiyatlar›ndaki %2.1’lik yükselmenin etkisiyle toplam tutar %14.8 artarak 3.8 milyar dolar olarak gerçekleflmifltir. 2002 y›l›nda ithal edilen hampetrol ortalama FOB birim fiyat› 23.3 dolar/varil olmufltur. 2002 y›l›nda yurt içinden temin edilen 1.8 milyon ton yerli hampetrole 434 trilyon TL ödeme yap›lm›flt›r. HAMPETROL TEM‹N‹ milyon ton ithal yerli 21.0 22.2 19.9 20.2 19.6 TÜPRAfi rafinerilerinde ifllenen 23.3 milyon ton hampetrolün 9.8 milyon tonu ‹zmit, 9.1 milyon tonu ‹zmir, 3.4 milyon tonu K›r›kkale, 1.0 milyon tonu Batman Rafinerisi’nde ifllenmifl olup, kapasite kullan›m› %85 olarak gerçekleflmifltir. 2.7 1998 2.3 2.3 2.2 1999 2000 2001 1.8 2002 HAMPETROL TEM‹N‹ ithal (milyar dolar) yerli (trilyon TL) 3.8 423.9 3.8 434.0 3.3 2.3 246.6 1.8 110.3 49.0 1998 TÜPRAfi Faaliyet Raporu 2002 Global Reports LLC 1999 2000 2001 2002 S.18-19 ‹fiLENEN HAMPETROL ÜRET‹M milyon ton ‹zmit ‹zmir 2002 y›l›nda ifllenen hampetrolden 9.3 milyon tonu ‹zmit, 8.3 milyon tonu ‹zmir, 3.2 milyon tonu K›r›kkale, 0.9 milyon tonu Batman Rafinerisi’nde olmak üzere toplam 21.6 milyon ton sat›labilir ürün üretilmifltir. Rafineri üretimlerinin ifllenen hampetrole göre a¤›rl›kça verimleri, ‹zmit Rafinerisi’nde %93.7, ‹zmir Rafinerisi’nde %91.1, K›r›kkale Rafinerisi’nde %91.1 ve Batman Rafinerisi’nde %93.6 olmufltur. K›r›kkale Batman 11.0 10.7 10.6 9.5 8.5 9.8 9.1 9.1 7.2 6.4 3.9 0.9 1998 0.8 0.7 1999 3.5 3.4 3.2 2000 3.4 1.0 0.7 2001 2002 TÜPRAfi RAF‹NER‹LER‹ ÜRET‹MLER‹ (bin ton) Ürünler LPG Nafta Benzinler Jet Yak›t› / Gazya¤› Motorin Fuel Oil'ler Asfaltlar Makina Ya¤lar› Di¤er TOPLAM ÜRET‹M Net Ürün Verimi (%) 2001 2002 % De¤iflim 622.8 2,003.9 2,499.9 1,635.1 6,581.6 5,935.5 1,099.1 248.0 557.4 21,183.3 92.42 653.9 1,429.7 3,241.8 1,631.9 6,809.2 5,635.6 1,245.6 298.3 625.7 21,571.7 92.24 5.0 (28.7) 29.7 (0.2) 3.5 (5.1) 13.3 20.3 12.3 1.8 - TÜPRAfi Faaliyet Raporu 2002 Global Reports LLC 2002 YILI FAAL‹YETLER‹ KURfiUNSUZ SÜPER BENZ‹N NAFTA LPG bin ton milyon ton bin ton 1.9 708 660 623 596 1.9 1.9 2.0 2,219.2 654 1.4 1,231.3 1998 1999 2000 2001 2002 1998 1999 2000 2001 2002 JET YAKITI SÜPER/NORMAL BENZ‹N 2.1 722.5 1998 1999 2000 2001 2002 milyon ton 1.8 2.5 656.0 MOTOR‹N milyon ton milyon ton 619.7 6.9 1.6 1.5 1.6 6.6 6.6 6.8 5.9 1.4 1.6 1.3 1.0 1998 1999 2000 2001 TÜPRAfi Faaliyet Raporu 2002 Global Reports LLC 2002 1998 1999 2000 2001 2002 1998 1999 2000 2001 2002 S.20-21 MAK‹NA YA⁄I FUEL O‹L’LER KALOR‹FER YAKITI bin ton milyon ton milyon ton 4.8 324.3 328.0 1.4 1.3 317.2 1.3 4.2 4.1 1998 1999 4.5 4.3 298.3 1.1 1.1 2001 2002 248.0 1998 1999 2000 2001 2002 bin ton 54.4 50.5 47.0 48.1 42.7 1999 2000 2001 2002 milyon ton 1.3 1.2 1.1 1999 2002 y›l›nda akaryak›t ürünleri yurt içi sat›fllar›nda %6.8 oran›nda önemli bir daralma olmas›na ra¤men, önceki y›llara göre ihracat›n› miktar olarak %43 art›rarak 2.7 milyon tona yükselten TÜPRAfi, yurt içi sat›fllar›ndaki daralmay› kompanse ederek toplamda %2.9 gerileme ile y›l› kapatm›flt›r. 2001 y›l›nda 24.8 milyon ton olan petrol ürünü sat›fllar›, 2002 y›l›nda 24.0 milyon ton düzeyinde gerçekleflmifltir. TÜPRAfi’›n ana ürünler itibar›yla 2001 ve 2002 y›llar›na ait sat›fl miktarlar› afla¤›daki tabloda karfl›laflt›rmal› olarak verilmifltir. Ürünler 1.8 1998 2000 2000 2001 2002 TOPLAM SATIfiLAR milyon ton yurt içi sat›fllar d›flsat›m KKTC sat›fllar› 25.4 23.5 1998 1999 24.3 24.8 2000 2001 24.0 2002 TÜPRAfi PETROL ÜRÜNLER‹ SATIfiLARI (bin ton) ASFALTLAR 1.3 1999 SATIfiLAR KÜKÜRT 1998 1998 2000 2001 LPG Nafta Benzinler Jet Yak›t› / Gazya¤› Motorin Fuel Oil'ler Asfaltlar Makina Ya¤lar› Di¤er TOPLAM YURT ‹Ç‹ SATIfiLAR DIfiSATIM KKTC TOPLAM SATIfi 2001 2002 % De¤iflim 3,043.4 1,385.9 2,448.5 1,632.6 6,930.5 5,801.2 1,148.0 259.9 120.4 22,770.3 1,894.6 94.7 24,759.6 2,567.0 995.3 2,217.1 1,637.9 6,330.0 5,801.4 1,237.2 305.1 126.3 21,217.2 2,713.4 115.3 24,045.8 (15.7) (28.2) (9.4) 0.3 (8.7) 0.0 7.8 17.4 4.8 (6.8) 43.2 21.7 (2.9) 2002 TÜPRAfi Faaliyet Raporu 2002 Global Reports LLC 2002 YILI FAAL‹YETLER‹ PAZAR PAYI ÜRÜN DIfiSATIMI 2002 y›l›nda Türkiye petrol ürünleri tüketimi 28.5 milyon ton olarak gerçekleflmifltir. TÜPRAfi, gelifltirdi¤i teknolojik yap› ile üretti¤i nitelikli ürünleri rekabetçi dünya pazar›na da sunarak son y›llarda giderek artan oranda ihracat ve müflteri potansiyeline kavuflmufltur. Yurt içi piyasan›n ekonomik koflullar nedeniyle darald›¤› dönemlerde ortaya ç›kan tüketim fazlas› ürünlerin d›fl piyasaya sunulmas›, üretim ve stok maliyetlerinin ciddi flekilde afla¤› çekilmesine yard›mc› olmaktad›r. 2001 y›l›nda 22.8 milyon ton ürün sat›fl›yla ülke tüketiminin %81’ini karfl›layan TÜPRAfi, 2002 y›l›nda 21.2 milyon ton ürünü yurt içinde pazarlayarak ülke tüketiminin %74’ünü karfl›lam›flt›r. Pazar pay›ndaki azalman›n önemli nedenlerinden biri naftan›n benzine çevrilerek d›flsat›ma sunulmas›d›r. Bafll›ca petrol ürünlerinin 2001 ve 2002 y›llar› ülke tüketimleri afla¤›daki tabloda karfl›laflt›rmal› olarak verilmifltir. LPG Nafta Benzinler Jet Yak›t› / Gazya¤› Motorin Fuel Oil'ler Asfaltlar Makina Ya¤› Di¤er TOPLAM PAZAR PAYI TÜPRAfi 2002 y›l›nda 392 bin ton nafta, 24 bin ton izomerat, 891 bin ton kurflunsuz benzin, 202 bin ton platformate, 486 bin ton motorin, 230 bin ton fuel oil no.6, 477 bin ton fiirketimiz taraf›ndan gerçeklefltirilen 557.2 milyon dolarl›k ihracat tutar›na ise TÜPRAfi tarihinde ilk kez ulafl›larak ülke ekonomisine katk› sa¤lanm›flt›r. 2001 2002 % De¤iflim 3,843.8 1,507.6 3,279.0 1,629.9 9,130.8 6,892.8 1,149.3 319.3 302.2 28,054.7 3,538.4 1,666.1 3,008.4 1,667.8 9,475.2 7,190.8 1,238.5 459.4 301.4 28,546.0 (7.9) 10.5 (8.3) 2.3 3.8 4.3 7.8 43.9 (0.3) 1.8 miktar (milyon ton) de¤er (milyon dolar) Türkiye tüketimi TÜPRAfi sat›fllar› 29.7 28.0 27.6 24.0 21.5 28.1 23.2 22.8 2.7 28.5 557.2 21.2 1.9 1.9 299.2 1.3 1.0 203.4 185.3 137.7 1998 1999 2000 2001 TÜPRAfi Faaliyet Raporu 2002 Global Reports LLC 2002 TÜPRAfi’›n 2002 y›l› petrol ürünleri ihracat›, 2001 y›l›na göre miktar olarak %43.2, de¤er olarak %86.2 art›fl göstermifltir. 2002 y›l› TÜPRAfi ihraç ürünleri için miktar olarak son 14 y›l›n (1988 y›l›ndan beri) en fazla petrol ürünleri ihracat›n›n yap›ld›¤› y›l olmufltur. ÜRÜN DIfiSATIMI milyon ton Ayr›ca Kuzey K›br›s Türk Cumhuriyeti’ne 26.0 milyon dolar tutar›nda 115.3 bin ton petrol ürünü sat›lm›flt›r. fiirketimiz 2002 y›l›nda yurt içi ürün taleplerinin tamamen karfl›lanmas›ndan sonra, üretim/tüketim fazlas› ürünleri ihraç etmifltir. TÜRK‹YE PETROL ÜRÜNLER‹ TÜKET‹M‹ (bin ton) Ürünler HVGO ve 10 bin ton gazya¤› olmak üzere toplam 2,713.4 bin ton ürün ihracat› karfl›l›¤›nda 557.2 milyon dolar döviz geliri elde etmifltir. 1998 1999 2000 2001 2002 S.22-23 ÜRÜN DIfiALIMI TÜPRAfi iç piyasadaki ürün aç›klar›n› ve mevsimsel talep de¤iflikliklerini karfl›layabilmek için ürün d›flal›m› yapmaktad›r. Ürün d›flal›mlar› içerisinde en büyük paya, yurt içi taleplerin karfl›lanmas›nda rafineri üretimlerinin çok yetersiz kald›¤› LPG sahiptir. TÜPRAfi 2002 y›l›nda 1.9 milyon ton LPG, 26.3 bin ton motorin, 440.1 bin ton Fuel Oil, 8.8 bin ton Makina Ya¤›, 1.8 bin ton Butadiene 1-3, 11.2 bin ton Stiren, 9.9 bin ton Karbon Siyah› olmak üzere toplam 568.2 milyon dolar de¤erinde 2,446.1 bin ton petrol ve petrokimya ürünü ithalat› yapm›flt›r. Ürün ithalat›m›z 2001 y›l›na göre miktar olarak %20.4, de¤er olarak %26.4 azal›fl göstermifltir. ÜRÜN DIfiALIMI miktar (milyon ton) de¤er (milyon dolar) 4.9 1,419.0 3.6 3.1 2.4 494.7 1998 771.0 558.4 474.8 1999 2000 2.4 2001 2002 TÜPRAfi Faaliyet Raporu 2002 Global Reports LLC YATIRIMLAR TÜPRAfi 1989 y›l›nda, rafinerilerini modernize etmek, Avrupa Birli¤i çevre standartlar›nda ürün üretmek ve böylece flirketin kar potansiyelini ve rekabet gücünü art›rmak için 1989-2004 dönemini kapsayan bir Master Yat›r›m Plan› çerçevesinde kapsaml› bir yat›r›m program› bafllatm›flt›r. Master Yat›r›m Plan›’n›n temel amaçlar›; • Düflük de¤erli siyah ürünlerin yüksek beyaz ürünlere dönüfltürülmesi, • Ürün kalitesinin iyilefltirilmesi ve Avrupa Birli¤i spesifikasyonlar›na ulafl›lmas›, • Enerji tasarrufu sa¤lanmas›, • Çevre kirlili¤inin önlenmesi ve insan sa¤l›¤›n›n korunmas›d›r. YATIRIMLAR milyar TL yat›r›m ödenekleri yat›r›m harcamalar› 173,633 152,838 92,232 91,057 82,853 86,004* 21,374 30,000 20,791 18,997 1998 1999 2000 * Kur fark› dahil. TÜPRAfi Faaliyet Raporu 2002 Global Reports LLC 2001 2002 TÜPRAfi’›n Master Yat›r›m Plan› kapsam›nda 2.0 milyar dolar› bulan toplam yat›r›mlar›n›n 2002 y›l› sonu itibariyle 1,3 milyar dolarl›k bölümü tamamlanm›fl olup, 700 milyon dolarl›k bölümü devam etmektedir. Devam eden yat›r›mlar›n kalan k›sm› da 2004 ve 2005 y›llar›nda tamamlanacakt›r. Bu yat›r›mlar›n tamamlanmas›yla TÜPRAfi rekabet gücünü art›racak, çevre ile ilgili yükümlülüklerini yerine getirecek, en son teknolojilerin kullan›lmas› sonucunda yüksek kalitede ürün üretilecek ve Avrupa Birli¤i’nin önümüzdeki y›llar içinde hedefledi¤i ürün standartlar›na ulafl›lacakt›r. 2001 y›l›ndan itibaren ardarda devreye al›nan ‹zmir Rafinerisi CCR-Reformer ve ‹zomerizasyon Üniteleri ile ‹zmit Rafinerisi ‹zomerizasyon Ünitesi sayesinde TÜPRAfi’›n kurflunsuz benzin üretim kapasitesi 2002 y›l›nda 1.6 milyon ton artm›fl ve toplam benzin üretimi 4.7 milyon tona yükselmifltir. Devam eden yat›r›mlar›n tamamlanmas›yla 2005 y›l›nda kurflunsuz benzin üretim potansiyeli 5.8 milyon tona yükselecektir. S.24-25 Ülkemiz petrol ürünleri tüketiminin (rafineri yak›tlar› hariç) 2005 y›l›nda 31.0 milyon ton, 2010 y›l›nda ise 35.4 milyon ton düzeyine ulaflaca¤› tahmin edilmektedir. Artan petrol ürünleri taleplerini karfl›lamak üzere, Körfez Petrokimya ve Rafineri Müdürlü¤ü arazisinde yeni bir petrol rafinerisi kurulmas›na yönelik olarak yeni rafineri konfigürasyonu ve karl›l›¤› hakk›nda ön çal›flmalar›m›z devam etmektedir. fiirketimiz yasal bir yükümlülü¤ü olmad›¤› halde piyasaya Avrupa Birli¤i standartlar›nda ürünler sunma konusunda öncülük etmektedir. TÜPRAfi önemli bir ad›m atarak 1 A¤ustos 2002 tarihinden itibaren Kurflunlu Normal Benzini üretimden kald›rm›flt›r. Ayr›ca Kurflunlu Süper Benzinin kurflun içeri¤i 0.4 gr/lt’den 0.1’gr/lt’ye düflürülerek yaklafl›k 320 ton daha az kurflun katk›s› kullan›lmas› sa¤lanm›flt›r. Yine ayn› tarihten itibaren Kurflunsuz Benzin içinde do¤al olarak maksimum 0.013 gr/lt seviyesinde bulunan kurflun içeri¤i de Avrupa Birli¤i’nde oldu¤u gibi 0.005 gr/lt’ye indirilmifltir. Tamamen kurflunsuz benzin üretimine geçilmesi yan›nda benzen, kükürt ve aromatik için geçerli Avrupa Birli¤i spesifikasyonlar›nda üretim yapabilmek için gerekli yat›r›m çal›flmalar› da sürmektedir. girecek olan % 0.005 kükürt oran› hedeflenmifltir. Motorindeki hacimce maksimum poliaromatik oran› ise %6’ya indirilecektir. 2002 y›l› TÜPRAfi yat›r›mlar› için Devlet Planlama Teflkilat›’nca onaylanan 92,232 milyar TL yat›r›m ödene¤ine karfl›l›k, y›l içinde kur fark› hariç 80,665 milyar TL harcama yap›larak %87’lik nakdi gerçekleflme sa¤lanm›flt›r. Ayr›ca d›fl proje kredisi kullan›m›ndan dolay› 5,339 milyar TL kur fark› tahakkuk etmifltir. Master Yat›r›m Plan› kapsam›ndaki dizel kükürt giderme ünitesi projelerinin en önemli hedefi 2005 ve 2006 y›llar›nda, son derece kat› olan 2005 y›l› Avrupa Birli¤i motorin standartlar›na uygun üretim yapmakt›r. Dizel kükürt giderme ünitelerinin tamamlanmas›yla Avrupa Birli¤i’nde 2005 y›l›ndan itibaren yürürlü¤e TÜPRAfi Faaliyet Raporu 2002 Global Reports LLC ‹ZM‹T RAF‹NER‹S‹ TÜPRAfi Faaliyet Raporu 2002 Global Reports LLC ‹ZM‹T RAF‹NER‹S‹ HAMPETROL VE ARA ÜRÜN ‹fiLEME KAPAS‹TELER‹ Hampetrol Üniteleri 36,000 m3/gün Vakum Üniteleri 14,200 m3/gün FCC (Dönüflüm) Ünitesi 2,200 m3/gün Hydrocracker Ünitesi 3,656 m3/gün Reformer (Oktan Yükseltici) Üniteleri 3,225 m3/gün ‹zomerizasyon Ünitesi 2,628 m3/gün Desulfurizer (Kerosene flarj›na göre kükürt giderme) Üniteleri 6,900 m3/gün Kükürt Üretim Üniteleri 137 ton/gün HAMPETROL VE ÜRÜN DEPOLAMA KAPAS‹TELER‹ Hampetrol Depolama Brüt 915,000 m3 (15 Tank) Ürün ve Ara Ürün Depolama Brüt 877,000 m3 (89 Tank) ARITMA ÜN‹TELER‹ Endüstriyel At›k Su Ar›tma Ünitesi 1,000 m3/saat Balast Su Ar›tma Ünitesi 750 m3/saat Evsel At›k Su Ar›tma Ünitesi 550 m3/gün S.26-27 11 Ocak 1960 tarihinde kurulan ‹stanbul Petrol Rafinerisi A.fi.’nin (‹PRAfi) ‹zmit Körfezi’nin Tütünçiftlik bölgesinde yapt›rd›¤› rafinerinin, 1961 y›l›nda 1.0 milyon ton/y›l olan hampetrol iflleme kapasitesi zaman içinde gerçeklefltirilen iki darbo¤az giderme ve iki tevsii projesi sonunda 1982 y›l›nda 11.5 milyon ton/y›l olmufltur. ‹zmit Rafinerisi bünyesinde üç adet atmosferik ve vakum distilasyon, üç adet kerosen/dizel kükürt giderme, bir adet hydrocracker, bir adet hidrojen, ikifler adet unifiner/reformer, bir adet FCC, bir adet izomerizasyon, asfalt, kükürt üretim, izopentan ve nafta tatl›laflt›rma üniteleri ile ilgili yard›mc› servis üniteleri bulunmaktad›r. Ülkemizin en büyük rafinerisi durumundaki ‹zmit Rafinerisi’nin büyük yat›r›mlar› devam etmektedir. TÜPRAfi Faaliyet Raporu 2002 Global Reports LLC ‹ZM‹T RAF‹NER‹S‹ TÜPRAfi Faaliyet Raporu 2002 Global Reports LLC YATIRIMLAR ‹ZM‹T RAF‹NER‹S‹’N‹N TAMAMLANAN YATIRIMLARI ‹ZM‹T RAF‹NER‹S‹’N‹N DEVAM EDEN PROJELER‹ ‹ZM‹T RAF‹NER‹S‹ ‹ZOMER‹ZASYON PROJES‹ Bu projeyle, halen 55-60 oktan (RON) de¤eri ile benzine kat›lan rafineri hafif nafta ürününün tamam› daha yüksek oktanl› (88.5 RON) izomerata dönüfltürülecektir. Hafif naftan›n oktan›ndaki bu art›fl sayesinde benzindeki kurflun katk›s› azalaca¤› gibi ‹zmit Rafinerisi toplam benzin üretiminde y›lda ortalama 200,000 tonluk art›fl sa¤lanacakt›r. Ünite kapasitesi 2,628 m3/gün olarak tespit edilmifltir. ‹ZM‹T RAF‹NER‹S‹ YEN‹ REFORMER VE D‹ZEL KÜKÜRT G‹DERME ÜN‹TES‹ TES‹S‹ PROJES‹ Proje kapsam›ndaki yeni dizel kükürt giderme ünitesinin amac›, motorindeki kükürt üst s›n›r de¤erini Avrupa Birli¤i ülkelerinde 2005 y›l›nda yürürlü¤e girecek olan 50 ppm düzeyine düflürmektir. Proje kapsam›nda rafineri benzin paçal›n›n oktan›n› art›rmak için yeni bir CCR Reformer Ünitesinin tesisi de öngörülmüfltür. Projenin mühendislik, sat›n alma ve inflaat/montaj iflleri ihalesi sonuçland›r›larak 9 Aral›k 1998 tarihinde TECNICAS REUNIDAS-‹spanya/ENTES-Türkiye konsorsiyumu ile sözleflme imzalanm›fl, inflaat ve montaj iflleri 28 Eylül 1999 tarihinde fiilen bafllam›flt›r. Söz konusu projenin tamamlanma tarihi 28 Ocak 2002 olmas›na ra¤men ifl iki hafta önceden tamamlanarak projenin tümü için 13 Ocak 2002 tarihinde “Time for Completion“ kabulü yap›lm›fl ve ilgili sertifika taraflarca imzalanm›flt›r. Performans test çal›flmalar› yap›lm›fl olup istenilen garanti de¤erleri de sa¤lanm›flt›r. 24 May›s 2002 tarihi itibariyle geçici kabulü yap›lan projenin toplam yat›r›m tutar› 78 milyon dolar olup, iç karl›l›k oran› %13‘dür. Yat›r›m kendisini 7 y›lda geri ödeyecek ve milli ekonomimize y›lda yaklafl›k 19 milyon dolar katma de¤er sa¤layacakt›r. Projenin Yeni Reformer ve Dizel Kükürt Giderme Ünitelerine ait temel mühendislik ve garanti anlaflmas› UOP firmas›yla yap›lm›flt›r. Detay mühendislik, sat›n alma ve inflaat/montaj iflleri ihalesi sonuçland›r›larak, TECNICAS REUNIDAS-‹spanya ALARKO-Türkiye/AKFEN-Türkiye konsorsiyumu ile 13 Kas›m 2002 tarihinde sözleflme imzalanm›flt›r. Dizel iflleme kapasitesi 8,500 m3/gün, CCR Reformer flarj kapasitesi ise 4,500 m3/gün olarak belirlenen tesislerin 2005 y›l›nda tamamlanmas› planlanm›fl olup, toplam yat›r›m tutar› 285 milyon dolard›r. Projenin iç karl›l›k oran› %18.8 olup, yat›r›m kendisini 5 y›lda geri ödeyecek ve milli ekonomimize y›lda yaklafl›k 51 milyon dolar katma de¤er sa¤layacakt›r. S.28-29 ‹ZM‹T RAF‹NER‹S‹ ENSTRÜMAN S‹STEMLER‹N‹N MODERN‹ZASYONU PROJES‹ Bu proje ile 1972 ve 1982 y›l›nda devreye al›nan ünitelerin mevcut analog kontrol sistemlerinin bilgisayarl› kontrol sistemlerine (DCS) dönüfltürülmesi ile prosesler daha hassas kontrol edilerek ürün kalitelerinin iyilefltirilmesi, ünitelerin verim ve karl›l›klar›n›n art›r›lmas› amaçlanm›flt›r. Gerekli enstrüman malzemelerinin tümü temin edilmifl olup, DCS de Honeywell firmas›ndan temin edilmifltir. Projenin 2003 y›l›nda bitirilmesi planlanm›flt›r. KARLILIK ARTIRMA ÇALIfiMALARI ‹ZM‹T RAF‹NER‹S‹ KAR ARTIRMA ÇALIfiMASI TÜPRAfi ve UOP Firmas›, Mart 2001’de Kar Art›rma Program›na bafllam›flt›r. PEP (Profit Enhancement Program) çal›flmas›n›n amac› TÜPRAfi ‹zmit Rafinerisi’nin karl› çal›flmas›n› gelifltirici projeleri teflhis etmek ve uygulamakt›r. Firma çal›flanlar› ve TÜPRAfi elemanlar› kar art›r›c› projeleri maliyet gerektirmeyen, düflük maliyetli ve yat›r›m gerektiren uygulamalar olmak üzere belirlemifl olup, 2002 y›l›nda uygulanmas›na karar verilen projeler tamamlanm›flt›r. PEP Projesi ile 2002 y›l›n›n sonuna dek toplam 8.7 milyon dolar kar elde edilmifltir. Kar art›r›c› çal›flmalar devam etmektedir. TÜPRAfi Faaliyet Raporu 2002 Global Reports LLC ‹ZM‹R RAF‹NER‹S‹ TÜPRAfi Faaliyet Raporu 2002 Global Reports LLC ‹ZM‹R RAF‹NER‹S‹ HAMPETROL VE ARA ÜRÜN ‹fiLEME KAPAS‹TELER‹ Hampetrol Üniteleri 36,000 m3/gün Vakum Üniteleri 12,672 m3/gün FCC (Dönüflüm) Ünitesi 2,208 m3/gün Hydrocracker Ünitesi 2,616 m3/gün Reformer (Oktan Yükseltici) Üniteleri 4,668 m3/gün ‹zomerizasyon Ünitesi 1,908 m3/gün Desulfurizer (Kerosene flarj›na göre kükürt giderme) Üniteleri 2,880 m3/gün Visbreaker Ünitesi 3,100 m3/gün Kükürt Üretim Üniteleri 113 ton/gün HAMPETROL VE ÜRÜN DEPOLAMA KAPAS‹TELER‹ Hampetrol Depolama Brüt 590,000 m3 (10 Tank) Ürün ve Ara Ürün Depolama Brüt 1,045,000 m3 (135 Tank) ARITMA ÜN‹TELER‹ Endüstriyel At›k Su Ar›tma Ünitesi 2x600 m3/saat Balast Su Ar›tma Ünitesi 2x260 m3/gün Evsel At›k Su Ar›tma Ünitesi 150 m3/saat S.30-31 Türkiye’nin artan petrol ürünleri talebini karfl›lamak amac›yla ‹zmir’in Alia¤a ilçesinde 1968 y›l›nda yap›m›na bafllanan ‹zmir Rafinerisi 1972 y›l›nda iflletmeye al›nm›flt›r. Kuruluflunda 3.0 milyon ton/y›l olan hampetrol iflleme kapasitesi, kademeli olarak uygulanan darbo¤az giderme projeleri ve 1987 y›l›nda tamamlanan tevsii projesi sonunda 10.0 milyon ton/y›la ulaflm›flt›r. ‹zmir Rafinerisi’nde iki adet atmosferik distilasyon ve vakum distilasyon, kerosen/dizel kükürt giderme, LPG, kükürt üretim, iki adet unifiner/reformer, FCC, asfalt, hydrocracker, visbreaker, nafta ve kerosen tatl›laflt›rma üniteleri ile bu ünitelerin yard›mc› servis gereksinimini karfl›layan sistemler bulunmaktad›r. Ayr›ca 300,000 ton/y›l kapasiteli ülkemizin tek makina ya¤› kompleksi ‹zmir Rafinerisi’ndedir. Ülkemizin ikinci büyük rafinerisi olan ‹zmir Rafinerisi büyük yat›r›mlarla yenilenmifl ve modernize edilmifltir. TÜPRAfi Faaliyet Raporu 2002 Global Reports LLC ‹ZM‹R RAF‹NER‹S‹ TÜPRAfi Faaliyet Raporu 2002 Global Reports LLC YATIRIMLAR S.32-33 ‹ZM‹R RAF‹NER‹S‹’N‹N DEVAM EDEN PROJELER‹ ‹ZM‹R RAF‹NER‹S‹ D‹ZEL KÜKÜRT G‹DERME ÜN‹TES‹ TES‹S‹ PROJES‹ Projenin amac›, motorindeki kükürt üst s›n›r de¤erini Avrupa Birli¤i ülkelerinde 2005 y›l›nda yürürlü¤e girecek olan 50 ppm düzeyine düflürmektir. Projenin temel mühendislik paketi UOP’den temin edilmifl olup, detay mühendislik, sat›nalma ve inflaat/montaj iflleri ihalesi sonuçland›r›larak LG Engineering-Güney Kore/GÜR‹fi-Türkiye konsorsiyumu ile 15 Ocak 2002 tarihinde sözleflme imzalanm›fl, inflaat ve montaj iflleri 21 A¤ustos 2002 tarihinde fiilen bafllam›flt›r. Dizel iflleme kapasitesi 9,600 m3/gün olarak belirlenen tesisin 2004 y›l›nda tamamlanmas› planlanm›fl olup, toplam yat›r›m tutar› 121 milyon dolard›r. Projenin iç karl›l›k oran› %35.3 olup, yat›r›m kendisini 1.8 y›lda geri ödeyecek ve milli ekonomimize y›lda yaklafl›k 89.5 milyon dolar katma de¤er sa¤layacakt›r. KARLILIK ARTIRMA ÇALIfiMALARI ‹ZM‹R RAF‹NER‹S‹ KAR ARTIRMA ÇALIfiMASI TÜPRAfi ve KBC Firmas›, Mart 2001’de Kar Art›rma Program›na (PEP) bafllam›flt›r. PEP çal›flmas›n›n amac› TÜPRAfi ‹zmir Rafinerisinin karl›l›¤›n› art›r›c› projeleri saptamak ve uygulamakt›r. Firma çal›flanlar› ve TÜPRAfi elemanlar› kar art›r›c› projeleri maliyet gerektirmeyen, düflük maliyetli ve yat›r›m gerektiren uygulamalar olmak üzere belirlemifl olup, 2002 y›l›nda uygulanmas›na karar verilen projeler tamamlanm›flt›r. PEP projesi ile 2002 y›l›n›n sonuna dek toplam 7.2 milyon dolar kar elde edilmifltir. Kar art›r›c› çal›flmalar devam etmektedir. ‹ZM‹R RAF‹NER‹S‹ ENSTRÜMAN VE ELEKTR‹K S‹STEMLER‹N‹N MODERN‹ZASYONU PROJES‹ Proje kapsam›nda Makina Ya¤lar› Kompleksi, 7000 Ünitesi, FCC Ünitesi ve kazanlar›n DCS’e geçirilmesi ifli ile 6.3 kV elektrik sisteminin rehabilitasyonu gerçeklefltirilecektir. 6.3 kV sistem analizi planlama ve projelendirme ifli SIEMENS firmas› taraf›ndan tamamlanm›fl ve elektrik sisteminin rehabilitasyonu ile ilgili avan proje haz›rlanm›flt›r. 7000, 7500, 3200 üniteleri enstrüman sistemlerinin modernizasyonu iflinde tüm malzeme rafineriye gelmifl olup, montaj çal›flmalar› tamamlanm›flt›r. DCS Yokogowa firmas›ndan temin edilmifl olup, devreye alma çal›flmalar› tamamlanm›flt›r. ‹ZM‹R RAF‹NER‹S‹ BENZ‹N SPES‹F‹KASYONLARI ‹Y‹LEfiT‹RME ÇALIfiMALARI Avrupa Birli¤i’ne üye ülkelerde yeni spesifikasyonlar benzinde kükürt içeri¤i 50 wt. ppm. max., benzen içeri¤i %1 vol. max. ve aromatik içeri¤i %35 vol. max. olarak verilmektedir. Hedeflenen spesifikasyonlarda benzin üretiminin gerçeklefltirilmesi için, kükürt içeri¤i yüksek olan FCC benzininde kükürt giderme, benzen içeri¤i yüksek olan reformatta benzen giderme tesislerinin kurulmas› planlanm›flt›r. 2004 y›l›nda tamamlanmas› planlanan projenin toplam yat›r›m tutar› 20 milyon dolar olup, iç karl›l›k oran› %35’tir. Yat›r›m kendisini 2 y›lda geri ödeyecek, milli ekonomimize y›lda yaklafl›k 13.5 milyon dolar katma de¤er sa¤layacakt›r. FCC ünitesinin enstrüman sistemlerinin modernizasyonu iflinde DCS ve saha cihazlar›n›n sat›nalma ifllemleri bitirilmifl, FCC ünitesi ve DCS devrede olup, 21 Temmuz 2002 tarihi itibariyle geçici kabul yap›lm›flt›r. Makina Ya¤lar› Ünitesi’nin enstrüman sistemlerinin modernizasyonu iflinde DCS ve saha cihazlar›n›n sat›n al›nmas› ile ilgili ihale dosyas› haz›rl›klar› tamamlanm›fl ve firmalardan al›nan teklifler de¤erlendirilerek kazanan firma 14 Kas›m 2002 tarihinde ifle bafllam›flt›r. Mühendislik çal›flmalar› devam etmektedir. TÜPRAfi Faaliyet Raporu 2002 Global Reports LLC KIRIKKALE RAF‹NER‹S‹ TÜPRAfi Faaliyet Raporu 2002 Global Reports LLC KIRIKKALE RAF‹NER‹S‹ HAMPETROL VE ARA ÜRÜN ‹fiLEME KAPAS‹TELER‹ Hampetrol Üniteleri 18,000 m3/gün Vakum Üniteleri 4,800 m3/gün Reformer (Oktan Yükseltici) Üniteleri 3,200 m3/gün ‹zomerizasyon Ünitesi 1,435 m3/gün Desulfurizer (Kerosene flarj›na göre kükürt giderme) Üniteleri 2,700 m3/gün Hydrocracker Ünitesi 2,300 m3/gün Kükürt Üretim Üniteleri 83 ton/gün HAMPETROL VE ÜRÜN DEPOLAMA KAPAS‹TELER‹ Hampetrol Depolama Brüt 471,000 m3 (5 Tank) Ürün ve Ara Ürün Depolama Brüt 643,000 m3 (82 Tank) ARITMA ÜN‹TELER‹ At›k Su Ar›tma Ünitesi, 630 m3/saat S.34-35 Baflta Ankara olmak üzere Orta Anadolu Bölgesi’nin birçok ilinin petrol ürünleri talebini karfl›lamak amac›yla kurulan K›r›kkale Rafinerisi 25 Ekim 1986 tarihinde iflletmeye al›nm›flt›r. Stratejik amaçlarla K›r›kkale yak›nlar›ndaki Hac›lar’da inflaat›na 1976 y›l›nda bafllan›lan rafinerinin hampetrol iflleme kapasitesi 5.0 milyon ton/y›ld›r. Rafinerinin hampetrol ikmali, BOTAfi’›n Ceyhan Terminali’nden 447 km uzunluk ve 5.0 milyon ton/y›l kapasitesi olan Ceyhan-K›r›kkale Boru Hatt› ile yap›lmaktad›r. Rafineri bünyesinde atmosferik ve vakum distilasyon, unifiner, reformer, asfalt, hydrocracker ve kükürt üretim üniteleri ile yak›t gaz›, LPG, kerosen dizel kükürt giderme ve nafta tatl›laflt›rma üniteleri bulunmaktad›r. Ülkemizin en büyük kara rafinerisi durumundaki K›r›kkale Rafinerisi son derece modern ünitelere sahiptir. TÜPRAfi Faaliyet Raporu 2002 Global Reports LLC KIRIKKALE RAF‹NER‹S‹ TÜPRAfi Faaliyet Raporu 2002 Global Reports LLC YATIRIMLAR KIRIKKALE RAF‹NER‹S‹’N‹N TAMAMLANAN YATIRIMLARI KIRIKKALE RAF‹NER‹S‹’N‹N DEVAM EDEN PROJELER‹ KIRIKKALE RAF‹NER‹S‹ HAMPETROL VE VAKUM ÜN‹TELER‹ SO⁄UTMA DARBO⁄AZLARI G‹DERME PROJES‹ Kerkük Hampetrolü (36 API) iflleyecek flekilde tasarlanan ünitelerde Körfez Krizinden sonra di¤er menfleli hampetroller (25-44 API) ifllenmeye bafllam›fl olup, ince hampetrollerde atmosferik distilasyon ünitesi tepe sisteminde, a¤›r hampetrollerde ise atmosferik ve vakum distilasyon ünitesi dip sistemlerinde so¤utma darbo¤azlar› ortaya ç›km›flt›r. KIRIKKALE RAF‹NER‹S‹ D‹ZEL KÜKÜRT G‹DERME VE REFORMER ÜN‹TES‹ MODERN‹ZASYONU PROJES‹ Proje kapsam›ndaki yeni dizel kükürt giderme ünitesinin amac›, motorindeki kükürt üst s›n›r de¤erini Avrupa Birli¤i ülkelerinde 2005 y›l›nda yürürlü¤e girecek olan 50 ppm düzeyine düflürmektir. Söz konusu darbo¤azlar›n giderilmesi amac›yla baz› ›s› de¤ifltiricilerin de¤ifltirilmesi ile ilgili inflaat ve montaj çal›flmalar› tamamlanarak üniteler devreye al›nm›fl ve proje 2002 y›l›nda tamamlanm›flt›r. S.36-37 Dizel iflleme kapasitesi 4,500 m3/gün olarak belirlenen dizel kükürt giderme ünitesinin 2004 y›l›nda tamamlanmas› planlanm›flt›r. Projenin toplam yat›r›m tutar› 175 milyon dolar olup, milli ekonomimize y›lda yaklafl›k 116 milyon dolar katma de¤er sa¤layacakt›r. Dizel kükürt giderme ünitesinin lisans ve temel mühendislik paketi ABB firmas›ndan, CCR ünitesi lisans ve temel mühendislik paketi AXENS firmas›ndan temin edilmektedir. Proje kapsam›ndaki reformer ünitesinin kapasitesi 3,200 m3/gün olup, amaç daha yüksek aktiviteli reformat üreterek rafinerinin kurflunsuz benzin üretimini art›rmakt›r. Proje kapsam›nda ayr›ca 15 MW kapasiteli bir adet buhar türbini de tesis edilecektir. Projenin detay mühendislik, sat›nalma ve inflaat/montaj iflleri ile ilgili ihale dokümanlar› firmalara teslim edilmifl olup, 1 Temmuz 2003 tarihinde teknik teklifler al›narak de¤erlendirme çal›flmalar›na bafllanacakt›r. TÜPRAfi Faaliyet Raporu 2002 Global Reports LLC BATMAN RAF‹NER‹S‹ TÜPRAfi Faaliyet Raporu 2002 Global Reports LLC BATMAN RAF‹NER‹S‹ HAMPETROL VE ARA ÜRÜN ‹fiLEME KAPAS‹TELER‹ Hampetrol Üniteleri 3,500 m3/gün Vakum Üniteleri 340 m3/gün Reformer (Oktan Yükseltici) Üniteleri 215 m3/gün ARITMA ÜN‹TELER‹ At›k Su Ar›tma Ünitesi, 290 m3/saat S.38-39 Ülkemizin ilk rafinerisi olan Batman Rafinerisi 1955 y›l›nda Batman’da 330 bin ton/y›l kapasite ile kurulmufltur. Artan bölge talebini karfl›lamak üzere rafinerinin kapasitesi 1960 y›l›nda tamamlanan darbo¤az giderme çal›flmas›yla 580 bin ton/y›la ç›kar›lm›flt›r. Yenileme çal›flmalar› aral›ks›z devam eden Batman Rafinerisi’nin hampetrol iflleme kapasitesi yeni bir ünitenin iflletmeye al›nmas› ile 1972 y›l›nda 1.1 milyon ton/y›la ulaflm›flt›r. Rafineride iki adet hampetrol distilasyon ünitesi yan›nda vakum, reformer, LPG ve asfalt üretim üniteleri bulunmaktad›r. HAMPETROL VE ÜRÜN DEPOLAMA KAPAS‹TELER‹ Hampetrol Depolama Brüt 32,000 m3 (4 Tank) Ürün ve Ara Ürün Depolama Brüt 123,000 m3 (67 Tank) TÜPRAfi Faaliyet Raporu 2002 Global Reports LLC KÖRFEZ PETROK‹MYA VE RAF‹NER‹ MÜDÜRLÜ⁄Ü 1970 YILINDA PETROK‹MYA ALANINDA ÜRET‹ME BAfiLAMIfi OLAN TES‹SLER TÜRK SANAY‹‹N‹N ‹HT‹YACI OLAN MAMULLER‹ ÜRETMEKTED‹R . Yar›mca Kompleksi Tesisleri, Petkim Petrokimya Holding A.fi.’nin ilk kompleks yat›r›m› olarak; Etilen, Klor Alkali, Vinil Klorür Monomer, Polivinil Klorür, Alçak Yo¤unluk Polietilen fabrikalar› ile 1970 y›l›nda petrokimya alan›nda üretime bafllam›flt›r. 1972-1976 y›llar› aras›nda Karbon Siyah›, Stiren, Polistiren, DDB, BDX, SBR, CBR ve Kaprolaktam fabrikalar› da devreye al›narak Yar›mca Kompleksi kuruluflunu tamamlam›flt›r. Kompleks, dünya petrokimya sanayiindeki geliflmelerin paralelinde 1987-1990 y›llar› aras›nda en verimli dönemini yaflam›fl ve 1991 y›l›ndan itibaren krize girmifltir. 1990-1995 y›llar› aras›nda Klor Alkali, Etilen, Stiren, LAB (DDB) ve Kaprolaktam fabrikalar›n›n üretimine son verilmifltir. Söz konusu fabrikalar sökülürken fabrika alanlar› yat›r›ma elveriflli bofl alanlar haline getirilmifltir. 2001 y›l› içerisinde ise PE, PVC ve VCM fabrikalar›n›n üretimine son verilmifltir. Yar›mca Kompleksi Tesisleri, Özellefltirme Yüksek Kurulu’nun 05/10/2001 tarih ve 2001/54 say›l› karar› ile TÜPRAfi Türkiye Petrol Rafinerileri A.fi.’ye devredilmifl olup, Körfez Petrokimya ve Rafineri Müdürlü¤ü unvan› alt›nda butadien ekstraksiyon, polistiren, karbon siyah›, polibutadien, stiren butadien kauçuk fabrikalar› ve Yard›mc› ‹flletme Üniteleri ile birlikte üretime devam etmektedir. KARBON S‹YAHI FABR‹KASI POL‹ST‹REN FABR‹KASI Kurulu Kapasite 15,000 ton/y›l Lisansör Firma Philips Petroleum Co., ABD Mühendislik ve Tedarik Müteahhidi Euro Technica ‹talya Snam Progetti, ‹ngiltere Montaj Firmas› Petkim, Türkiye ‹flletmeye Al›n›fl Tarihi 28 fiubat 1974 Tevsii Tarihi 1981 Tevsii Sonras› Kapasite 40,000 ton/y›l KS/Aromatik Ya¤ Dönüflüm Oran› %53 Kurulu Kapasite Lisansör Firma ST‹REN BUTAD‹EN KAUÇUK FABR‹KASI POL‹BUTAD‹EN KAUÇUK FABR‹KASI Kurulu Kapasite Lisansör Firma Mühendislik ve Tedarik Müteahhidi Montaj Firmas› ‹flletmeye Al›n›fl Tarihi SBR/Latex Dönüflüm Oran› Kurulu Kapasite Lisansör Firma Mühendislik ve Tedarik Müteahhidi Montaj Firmas› ‹flletmeye Al›n›fl Tarihi CBR/BDX Dönüflüm Oran› TÜPRAfi Faaliyet Raporu 2002 Global Reports LLC 33,000 ton/y›l Polysar, Kanada Heurtey S.A., Fransa Petkim, Türkiye 19 Mart 1975 %23 15,000 ton/y›l Costen Oil & Chemical Co., ABD Mühendislik ve Tedarik Müteahhidi Litwin S.A., Fransa Montaj Firmas› Petkim, Türkiye ‹flletmeye Al›n›fl Tarihi 04 Nisan 1975 Tevsii Tarihi 1988 Tevsii Sonras› Kapasite 27,000 ton/y›l PS/Stiren Dönüflüm Oran› %103 20,000 ton/y›l Polysar, Kanada Heurtey S.A., Fransa Petkim, Türkiye 30 Nisan 1975 %97 S.40-41 ÜRET‹M 2002 y›l›nda olumsuz pazar koflullar› ve BDX fabrikas›n›n faaliyetlerinin durdurulmas›na ba¤l› olarak yaflanan Butadien 1.3 stok yetersizli¤ine ra¤men, öngörülen hedefler do¤rultusunda üretime devam edilmifltir. BUTAD‹EN EKSTRAKS‹YON FABR‹KASI Kurulu Kapasite Lisansör Firma Mühendislik ve Tedarik Müteahhidi Montaj Firmas› ‹flletmeye Al›n›fl Tarihi BDX/C4 Dönüflüm Oran› 33,000 ton/y›l Shell International, Hollanda Heurtey S.A., Fransa Petkim, Türkiye 20 fiubat 1975 %50 YARIMCA KOMPLEKS‹ YARDIMCI ‹fiLETME ÜN‹TELER‹ Montaj Firmas› ‹flletmeye Al›n›fl Tarihi Tevsii Tarihi Tevsii Sonras› Kapasite 120 ton/h BW.CE SIM. Chem. ‹ngiltere, Tümafl-Türkiye Foster-Wheeler, ABD 07.04.1969 BW Kazan, 27.06.1973 CE Kazan 1975-1986 6x100 = 600 ton/h HAVA ÜN‹TES‹ Kurulu Kapasite Lisansör Firma Mühendislik ve Tedarik Müteahhidi Montaj Firmas› ‹flletmeye Al›n›fl Tarihi Tevsii Tarihi Tevsii Sonras› Kapasite 5,000 Nm3/h CENTAC SIM. Chem. ‹ngiltere, Tümafl-Türkiye Foster-Wheeler, ABD 15 May›s 1969 1972-1973 29,000 Nm3/h N‹TROJEN ÜN‹TES‹ Kurulu Kapasite Lisansör Firma Mühendislik ve Tedarik Müteahhidi Montaj Firmas› ‹flletmeye Al›n›fl Tarihi Tevsii Tarihi Tevsii Sonras› Kapasite PETROK‹MYA ÜRÜNLER‹ ÜRET‹M‹ (ton) Ürünler 2002 Polistiren Stiren Butadien Kauçuk (SBR) Poli Butadien Kauçuk (CBR) Karbon Siyah› (KS) Butadien 1,3 Di¤er GENEL TOPLAM 4,230 21,065 14,455 37,174 25,392 26,332 128,648 SATIfi BUHAR ÜRET‹M ÜN‹TES‹ Kurulu Kapasite Lisansör Firma Mühendislik ve Tedarik Müteahhidi Polistiren fabrikas›nda PETK‹M-ARGE ile yürütülen ortak çal›flma sonucu, piyasa talebini karfl›layacak özellikte Köpük PS (EPS) elde edilmesi konusunda baflar› sa¤lanarak üretime geçilmifl olup, kapasite art›rma çal›flmalar›na devam edilmektedir. 840 Nm3/h W.C. HOLMES SIM. Chem. ‹ngiltere, Tümafl-Türkiye Foster-Wheeler, ABD 05 May›s 1969 1973 1,260 Nm3/h 2002 y›l› içinde hammadde fiyatlar›ndaki anormal art›fllar ve hammadde temininde yaflanan zorluklara ra¤men, Körfez Petrokimya ve Rafineri Müdürlü¤ü 73.5 bin ton yurt içi, 3.1 bin ton yurt d›fl› 2.4 bin ton ihraç kay›tl› olmak üzere toplam 79.0 bin ton (üretim ve havuz art›klar› hariç) sat›fl yapm›flt›r. Karbon Siyah› sat›fllar› son befl y›l›n en yüksek miktar›d›r. Ayr›ca Sentetik Kauçuk ve Karbon Siyah› türleri son befl y›l›n en yüksek fiyatlar› ile sat›lm›flt›r. PETROK‹MYA ÜRÜNLER‹ SATIfiLARI (ton) Ürünler Polistiren Stiren Butadien Kauçuk (SBR) Poli Butadien Kauçuk (CBR) Karbon Siyah› (KS) Di¤er Ürünler ‹Ç SATIfi TOPLAM Polistiren Stiren Butadien Kauçuk (SBR) Poli Butadien Kauçuk (CBR) Karbon Siyah› (KS) Di¤er Ürünler ‹HRAÇ KAYITLI SATIfi TOPLAM TOPLAM YURT‹Ç‹ SATIfiLAR DIfi SATIM TOPLAM SATIfi 2002 4,912 19,433 11,936 36,604 637 73,522 916 542 939 2,398 75,920 3,097 79,017 TÜPRAfi Faaliyet Raporu 2002 Global Reports LLC TÜPRAfi KURULUfiUNDAN BU YANA ÇEVRE VE TOPLUM SA⁄LI⁄INA SON DERECE DUYARLI B‹R TUTUM SERG‹LEM‹fi, ÇALIfiANLARINA VE TEDAR‹KÇ‹LER‹NE SA⁄LIKLI VE EMN‹YETL‹ B‹R ÇALIfiMA ORTAMI VE ‹fi GÜVENL‹⁄‹ SA⁄LAMAYI TAAHHÜT ETM‹fiT‹R. TÜPRAfi Faaliyet Raporu 2002 Global Reports LLC S.42-43 PERSONEL VE E⁄‹T‹M 2002 y›l› için öngörülen 5,080 kiflilik kadroya karfl›l›k, y›l sonu itibar›yla personel say›s› 4,716 kifli olmufltur. Buna göre fiili personel say›s›n›n onaylanm›fl kadroya oran› %92.8 olarak gerçekleflmifltir. Y›l içinde 23 personel ifle al›nm›fl, 300 personel iflten ayr›lm›flt›r. Sürdürülebilir bir baflar› için performans› yüksek personel gereklili¤inin bilincinde olan TÜPRAfi, çal›flanlar›n›n motivasyon, bilgi ve beceri düzeylerini en üst düzeye getirmeyi amaçlamaktad›r. Üretim ve destek süreçlerinin her aflamas›nda, tüm çal›flanlar›n kat›l›m› ile sistemin etkinli¤i ve gelifltirilmesi yönünde sürekli iyilefltirme yapmak, sistem hedeflerinin çal›flanlara iletilmesini, net bir flekilde anlafl›lmas›n› ve uygun iletiflimin TOPLAM KAL‹TE YÖNET‹M‹ kurulmas›n› sa¤lamak TÜPRAfi’›n e¤itim politikas›n›n temel tafllar›d›r. Bu ba¤lamda 2002 y›l›nda 500 personelimiz (14,376 adam/saat) yurt içinde, 93 personelimiz (5,792 adam/saat) yurt d›fl›nda yat›r›m, inceleme, araflt›rma konular›nda çeflitli sempozyum, kurs ve konferanslara kat›lm›flt›r. Ayr›ca teknik emniyet, sivil savunma, operatör oryantasyonu gibi amaçlarla 8,950 personele (79,526 adam/saat) kurum içi e¤itim sa¤lanm›flt›r. TÜPRAfi’›n tüm aktivitelerinde kalite, çevre, toplum ve çal›flan sa¤l›¤›na olan duyarl›l›¤› çerçevesinde ; • ISO 9001:2000 Kalite Yönetim Sistemi • ISO 14001 Çevre Yönetim Sistemi • OHSAS 18001 ‹fl Sa¤l›¤› ve Güvenli¤i Yönetim Sistemi uygulamalar›yla ilgili belgelendirme çal›flmas› devam etmektedir. Bunlara ilave olarak, çeflitli kurulufllardan gelen 3,117 kifliye (951,344 adam/saat) fiirketimiz taraf›ndan e¤itim verilmifltir. TÜPRAfi Faaliyet Raporu 2002 Global Reports LLC EMN‹YET-ÇEVRE-SA⁄LIK TEKN‹K EMN‹YET TÜPRAfi kuruluflundan bu yana çevre ve toplum sa¤l›¤›na son derece duyarl› bir tutum sergilemifltir. Çevre, ifl sa¤l›¤› ve güvenli¤i konular›nda tabi oldu¤u yerel ve uluslararas› mevzuata uyumlu çal›flmay›, çal›flanlar›n›n, ziyaretçilerinin ve komflular›n›n TÜPRAfi’›n faaliyetleri nedeniyle maruz kalabilecekleri tehlike ve riskleri en aza indirmeyi, çal›flanlar›na ve tedarikçilerine sa¤l›kl› ve emniyetli bir çal›flma ortam›, ifl güvenli¤i sa¤lamay› taahhüt eden TÜPRAfi bu konuda çal›flmalar›n› titizlikle sürdürmektedir. Nihai hedefimiz emniyet, çevre, ifl sa¤l›¤› ve ifl güvenli¤i konular›nda mevcut yasa, tüzük ve yönetmelikleri uygulayarak Avrupa Birli¤i standartlar›nda faaliyet göstermek, ayn› zamanda çevre bilincinin oluflmas›na ve geliflmesine önayak olmakt›r. Rafinerilerimizde çal›flmalar›m›z› “Önce Emniyet” prensibinden hareket ederek sürdürmekteyiz. ‹flçi sa¤l›¤› ve ifl güvenli¤i tüm çal›flanlar›m›z›n vazgeçilmez önceli¤idir. Bu konuda sorumluluk en üstten en alt kademeye kadar tüm yöneticilerimize aittir. Emniyet kurallar›n›n belirlenmesi uluslararas› standartlar ve çal›flanlar›m›z›n önerileri do¤rultusunda olup, bu kurallar›n eksiksiz uygulanmas› ana ilkemizdir. fiirketimizde, tüm personelin yang›n ve ifl güvenli¤i konular›nda e¤itilmesini ve bilinçlenmesini sa¤lamak amac›yla Emniyet Haftas› düzenlenmektedir. Bu süreçte afifl alt›na slogan bulma ve sloganl› resim yar›flmalar› aç›larak personelin haftan›n etkinliklerine kat›l›m› sa¤lanmakta; dereceye giren resimler emniyet panosunda sergilenmektedir. Ayr›ca, ünitelerin temizlik ve düzen kontrolleri ile bir y›l içinde yapm›fl olduklar› ifl kazalar› de¤erlendirilerek ilk üç dereceye giren üniteler ödüllendirilmektedir. Sürekli verilen e¤itimler ve düzenli olarak uygulanan önleyici planlar sayesinde ifl kazalar›n›n ve meslek hastal›klar›n›n TÜPRAfi Faaliyet Raporu 2002 Global Reports LLC uluslararas› kabul görmüfl asgari seviyede tutulmas› amaçlanmaktad›r. Teknik emniyet ve yang›nla mücadele sistemleri, en son teknoloji ürünü yang›n arazözleri ve di¤er ekipmanlar ile modernize edilmifl, böylelikle yang›n ve do¤al afetlerin do¤urabilece¤i riskler en aza indirilmifltir. Yang›n e¤itimleri her ay tekrarlanmakta, de¤iflik senaryolara göre düzenli olarak yang›n tatbikatlar› yap›lmaktad›r. Deniz ve nehirlerde meydana gelebilecek mahsul kaçaklar›na etkin bir flekilde müdahale edilebilmesi için ‹ngiltere’de bulunan OSRL (Oil Spill Response Ltd.) flirketi ile befl rafineriyi kapsayan bir anlaflma yap›lm›flt›r. Rafinerilerde mahsul kaçaklar›na etkin bir flekilde müdahale edilebilmesi için Oil Spill Response Limited (OSRL) flirketi ile organize edilen “Petrol Döküntülerinin Temizlenmesi” konulu e¤itime, rafinerilerden elemanlar›n kat›l›m› sa¤lanm›flt›r. S.44-45 ÇEVREN‹N KORUNMASI Çevre koruma konusuna büyük önem veren TÜPRAfi’ta at›k sular fiziksel, kimyasal ve biyolojik ar›tmalardan geçirilerek yönetmeliklerde belirtilen standartlar›n üzerinde deflarj edilmektedir. Söz konusu deflarj için periyodik olarak izin al›nmaktad›r. TÜPRAfi’ta, iskelelerde ve gemilerde meydana gelebilecek yang›n ve mahsul kaçaklar›na müdahale edebilecek su ve köpük püskürtme sistemleri ile donan›ml› römorkörler mevcuttur. Akaryak›t dökülmelerini kontrol alt›na almak ve toplamak için yüzer bariyerler ve s›y›r›c› pompalar her an kullan›ma haz›rd›r. Rafinerilerde bacalar›n birlefltirilmesi, yükseltilmesi ve kükürt oran› %1.5’in alt›nda olan düflük kükürtlü yak›tlar›n kullan›lmas› sayesinde hava kirlili¤i ile mücadele çal›flmalar›nda ve baca gaz› emisyon izinlerinin al›nmas› konusunda önemli geliflmeler kaydedilmifltir. Yüzer tavanlar›n conta sistemleri çift s›zd›rmaz hale getirilerek tanklardan hidrokarbon emisyonlar› kabul edilebilir limitlerin alt›na indirilmifltir. ‹zmir ve K›r›kkale rafinerilerinde do¤al gaz kullan›m› bu y›l içerisinde sa¤lanacakt›r. ‹fi GÜVENL‹⁄‹ VE ‹fiÇ‹ SA⁄LI⁄I TÜPRAfi Genel Müdürlü¤ü, ‹zmit Rafineri Müdürlü¤ü ve Körfez Petrokimya ve Rafineri Müdürlü¤ü’nde 14001 Çevre Yönetim Sistemi kurulmas› çal›flmalar› kapsam›nda at›klar›n yönetimi konusunda yap›lan düzenlemeler ve çal›flmalar ile kat›, tehlikeli ve t›bbi at›klar›n kayna¤›nda ayr›larak, etkin bir flekilde kontrolü ve bertaraf› sa¤lanmaktad›r. Di¤er rafinerilerde de etkin bir at›k yönetiminin uygulanmas› için çal›flmalara bafllanm›flt›r. TÜPRAfi ‹zmit Rafinerisi’nde çeflitli kaynaklardan gelen ve dört adet toprak havuzda toplanm›fl organik ve inorganik menfleli yaklafl›k 31,000 m3 kat› at›¤›n bertaraf› için yap›lan uluslararas› ihale sonucunda Willacy Oil flirketiyle anlaflma sa¤lanm›fl olup, Haziran 2002 sonunda temizlik çal›flmalar› tamamlanarak 1,117 m3 hidrokarbon geri kazan›lm›flt›r. TÜPRAfi Körfez Petrokimya ve Rafineri Müdürlü¤ü s›n›rlar› içerisinde tehlikeli at›k ve evsel at›k havuzlar›, tehlikeli at›k ihtiva eden variller ve ‹zmit Rafineri Müdürlü¤ü OWS havuzlar›ndaki toplam 16,000 m3 çamurun temizli¤i ve bertaraf ifllemleri için Eylül 2002 tarihinde ‹zaydafl firmas› ile anlaflma yap›lm›flt›r. TÜPRAfi rafinerilerinde iflçi sa¤l›¤›n› koruma ve ifl güvenli¤i sa¤lama konular›, standart, tüzük ve yönetmeliklerle sürekli kontrol alt›nda tutulmaktad›r. Personele ilk yard›m konusunda teorik ve pratik e¤itimler verilmekte, y›ll›k periyodik sa¤l›k kontrolleri gerçeklefltirilmektedir. Özel muayene ve tetkik gerektiren ünitelerde çal›flanlar›n kontrolleri ile portör muayeneleri yap›lmakta, radyasyon riski olan yerlerde çal›flanlar›n dozimetreleri periyodik olarak kontrol edilmektedir. TÜPRAfi Genel Müdürlü¤ü, ‹zmit Rafineri Müdürlü¤ü ve Körfez Petrokimya ve Rafineri Müdürlü¤ü’nde OHSAS 18001 ‹fl Sa¤l›¤› ve ‹fl Güvenli¤i Yönetim Sistemlerinin kurulmas› çal›flmalar› kapsam›nda Genel Müdürlük ve Rafinerilerde, çal›flanlar›n ve ziyaretçilerin maruz kalabilecekleri tehlikeler belirlenerek risk analizi çal›flmalar› yap›lm›flt›r. TÜPRAfi Faaliyet Raporu 2002 Global Reports LLC MAL‹ DURUM TÜPRAfi, 2002 y›l› faaliyet dönemini, tüm kesimlerde yaflanan ekonomik daralma ve t›rmanan Irak krizine ra¤men, üretimini ve ihracat›n› art›rarak baflar›l› bir flekilde tamamlam›flt›r. TÜPRAfi 2002 y›l›nda cirosunu yükselterek %41 art›flla 15.5 katrilyon TL’na ulaflt›rm›fl ve KDV dahil devlete ödenen vergiler de %62 oran›nda art›flla 8.9 katrilyon TL olarak gerçekleflmifltir. Ekonomik krizin a¤›r flartlar› tüm y›l boyunca hissedilmifl olmas›na ra¤men, TÜPRAfi yat›r›mlar›n› sürdürmeye devam etmifltir. Di¤er taraftan ifltiraki D‹TAfi’ta %29 olan sermaye pay›n› Yüksek Planlama Kurulu karar› do¤rultusunda 16.5 milyon dolar bedel ödeyerek %79.98’e ç›karm›flt›r. TÜPRAfi 2002 y›l›nda, 2001 y›l›na göre %22.1 art›flla 7,757.4 trilyon TL net sat›fl has›lat› sa¤lam›flt›r. Bu has›lattan 7,454.1 trilyon TL sat›fllar›n maliyeti ve 166.4 trilyon TL pazarlama sat›fl ve da¤›t›m giderleri ve genel yönetim giderlerinden oluflan faaliyet giderlerinin TÜPRAfi Faaliyet Raporu 2002 Global Reports LLC indirilmesinden sonra 136.9 trilyon TL iflletme faaliyeti kar› kaydedilmifltir. ‹flletme faaliyet kar›na 382.1 trilyon TL di¤er faaliyetlerden ola¤an ve ola¤and›fl› gelirlerin ilavesi ile oluflan tutardan 216 trilyon TL di¤er faaliyetlerden ola¤an ve ola¤and›fl› giderlerin ve 45.4 trilyon TL finansman giderlerinin düflülmesi sonunda 2002 y›l› vergi öncesi dönem kar› 257.5 trilyon TL olarak gerçekleflmifltir. Dönem kar›n›n vergi ve yasal yükümlülükleri 83.6 trilyon TL düflüldükten sonra net dönem kar› 173.9 trilyon TL olarak gerçekleflmifltir. Yat›r›mc›lar›na TÜPRAfi’›n 2003 y›l› birinci çeyrek stratejisindeki baflar›y› müjdelemek için, bu dönemde vergi öncesi 294.4 trilyon TL, net olarak 188.2 trilyon TL kar sa¤land›¤›n› burada belirtmek gerekli olacakt›r. DENET‹M RAPORU S.46-47 TÜPRAfi Denetim Raporu 2002 Global Reports LLC ‹Ç‹NDEK‹LER 49- Ba¤›ms›z Denetim Raporu 50- Bilanço 52- Gelir Tablosu 53- Fon Ak›m Tablosu 54- Nakit Ak›m Tablosu 55- Bilanço Dipnotlar› 66- Gelir Tablosu Dipnotlar› TÜPRAfi Denetim Raporu 2002 Global Reports LLC S.48-49 TÜRK‹YE PETROL RAF‹NER‹LER‹ ANON‹M fi‹RKET‹ 1 OCAK 2002- 31 ARALIK 2002 HESAP DÖNEM‹NE A‹T BA⁄IMSIZ DENET‹M RAPORU 1. Türkiye Petrol Rafinerileri A.fi.’nin ("fiirket") 31 Aral›k 2002 tarihi itibariyle düzenlenmifl bilançosunu ve bu tarihte sona eren hesap dönemine ait gelir tablosunu incelemifl bulunuyoruz. ‹ncelememiz, genel kabul görmüfl denetim ilke, esas ve standartlar›na uygun olarak yap›lm›fl ve dolay›s›yla hesap ve ifllemlerle ilgili olarak muhasebe kay›tlar›n›n kontrolü ile gerekli gördü¤ümüz di¤er denetim yöntem ve tekniklerini içermifltir. 2. Görüflümüze göre, söz konusu mali tablolar Türkiye Petrol Rafinerileri A.fi.’nin 31 Aral›k 2002 tarihindeki gerçek mali durumunu ve bu tarihte sona eren hesap dönemine ait gerçek faaliyet sonucunu, mevzuata ve bir önceki hesap dönemi ile tutarl› bir flekilde uygulanan Sermaye Piyasas› Kurulu taraf›ndan yay›mlanan genel kabul görmüfl muhasebe ilkelerine (Bak›n›z Bilanço dipnot 11.a) uygun olarak do¤ru bir biçimde yans›tmaktad›r. DRT DENET‹M REV‹ZYON TASD‹K YEM‹NL‹ MAL‹ MÜfiAV‹RL‹K A.fi. Member Firm of DELOITTE TOUCHE TOHMATSU Zeki Kurtçu Sorumlu Ortak, Bafldenetçi ‹stanbul, 12 Mart 2003 TÜPRAfi Denetim Raporu 2002 Global Reports LLC TÜRK‹YE PETROL RAF‹NER‹LER‹ A.fi. 31 ARALIK 2002 TAR‹H‹ ‹T‹BAR‹YLE B‹LANÇO (milyon TL) AKT‹F HESAPLAR DÖNEN VARLIKLAR Haz›r De¤erler Menkul De¤erler Ticari Alacaklar Di¤er Alacaklar Stoklar Di¤er Dönen Varl›klar DURAN VARLIKLAR Ticari Alacaklar Di¤er Alacaklar Finansal Duran Varl›klar Maddi Duran Varl›klar Maddi Olmayan Duran Varl›klar Gelecek Y›llara ait Gider ve Gelir Tahakkuklar› Di¤er Duran Varl›klar AKT‹F TOPLAMI NOTLAR: * Stoklar›m›z A¤›rl›kl› Ortalama Maliyet üzerinden de¤erlendirilmifltir. * Yeniden De¤erleme Oran› %59.0 olarak uygulanm›flt›r. * Devam Etmekte Olan Yat›r›mlar›m›z 54,149,789 Milyon TL’d›r. * Maddi Duran Varl›klar›m›za normal amortisman uygulanm›flt›r. * Bu tablolar, Türk Muhasebe Standard›na ve Sermaye Piyasas› Kurulu prensiplerine göre haz›ranm›flt›r. TÜPRAfi Denetim Raporu 2002 Global Reports LLC 31 Aral›k 2002 1,936,235,211 437,529,702 31 Aral›k 2001 1,351,157,974 344,441,772 328,553,445 11,379,868 1,026,488,778 132,283,418 272,629,000 83,283,550 556,087,794 94,715,858 1,072,004,702 1,477 8,884 29,057,054 1,042,110,536 772,283 834,312,877 1,432 1,481 2,106,850 831,647,710 301,739 54,468 3,008,239,913 253,665 2,185,470,851 S.50-51 TÜRK‹YE PETROL RAF‹NER‹LER‹ A.fi. 31 ARALIK 2002 TAR‹H‹ ‹T‹BAR‹YLE B‹LANÇO (milyon TL) PAS‹F HESAPLAR KISA VADEL‹ YABANCI KAYNAKLAR Finansal Borçlar Ticari Borçlar Di¤er Borçlar Al›nan Avanslar Ödenecek Vergiler ve Di¤er Yükümlülükler Borç ve Gider Karfl›l›klar› Gelecek Aylara ait Gelirler ve Gider Tahakkuklar› Di¤er K›sa Vadeli Yabanc› Kaynaklar UZUN VADEL‹ YABANCI KAYNAKLAR Finansal Borçlar Ticari Borçlar Di¤er Uzun Vadeli Yabanc› Kaynaklar Al›nan Avanslar Borç ve Gider Karfl›l›klar› ÖZKAYNAKLAR Sermaye Sermaye Taahhütleri (-) Emisyon Primi Yeniden De¤erleme De¤er Art›fl› Yedekler Net Dönem Kar› Dönem Zarar› Geçmifl Y›llar Zararlar› (-) PAS‹F TOPLAMI 31 Aral›k 2002 1,502,860,410 108,427,255 781,981,479 468,306,541 39,167,071 31 Aral›k 2001 1,034,413,856 88,927,483 410,011,499 386,742,753 14,430,531 104,978,064 134,301,590 383,113,155 276,837,640 14,935,369 15,195 91,324,951 419,242,431 297,336,524 47,507,195 1,928 74,396,784 1,122,266,348 250,419,200 171,969 585,999,368 111,771,963 173,903,848 3,008,239,913 731,814,564 250,419,200 171,969 230,049,500 62,540,637 188,633,258 2,185,470,851 NOTLAR: * Yurt D›fl› Proje Kredilerimiz 232,682,462 U.S.Dolar›d›r. * 2002 Y›l› sonu itibariyle Kay›tl› Sermayemiz 250,419 Milyar TL’d›r. * Kar Yedekleri ‹çinde 24,382,063 Milyon TL 1. Yasal Yedeklere, 59,952,687 milyon TL 2. Yasal Yedeklere, 27,437,213 Milyon TL Ola¤anüstü Yedeklere aittir. * Özel Fonlar, Dahili Sigorta Risk Karfl›l›¤›'n› ifade etmektedir. TÜPRAfi Denetim Raporu 2002 Global Reports LLC TÜRK‹YE PETROL RAF‹NER‹LER‹ A.fi. 31 ARALIK 2002 TAR‹H‹ ‹T‹BAR‹YLE GEL‹R TABLOSU (milyon TL) GEL‹R G‹DER DURUMU Brüt Sat›fllar Sat›fllardan ‹ndirimler (-) Net Sat›fllar Sat›fllar›n Maliyeti (-) Brüt Sat›fl Kar› veya Zarar› Faaliyet Giderleri (-) 31 Aral›k 2002 15,520,188,474 7,762,809,318 7,757,379,156 7,454,113,395 303,265,761 166,410,767 31 Aral›k 2001 10,999,181,525 4,646,824,124 6,352,357,401 5,980,857,144 371,500,257 134,546,721 ESAS FAAL‹YET KARI VEYA ZARARI Di¤er Faaliyetlerden Gelirler ve Karlar Di¤er Faaliyetlerden Giderler ve Zararlar (-) Finansman Giderleri (-) 136,854,994 326,675,039 189,718,691 45,435,497 236,953,536 356,197,635 264,165,843 42,845,441 FAAL‹YET KARI (ZARARI) Ola¤and›fl› Gelir ve Karlar Ola¤and›fl› Gider ve Zararlar (-) 228,375,845 55,450,952 26,281,064 286,139,887 20,043,812 22,678,642 DÖNEM KARI VEYA ZARARI Ödenecek Vergi ve Yükümlülükler (-) DÖNEM NET KARI VEYA ZARARI 257,545,733 83,641,885 173,903,848 283,505,057 94,871,799 188,633,258 NOTLAR * Brüt Sat›fllar›n 14,561,362,681 Milyon TL Yurt ‹çi, 895,567,619 Milyon TL Yurt D›fl›, 61,849,038 Milyon TL Hizmet Sat›fllar›n›, 1,409,136 Milyon TL da Di¤er Has›lat› ifade etmektedir. * Sat›fllar›n Maliyeti içindeki Sat›lan Mal›n Maliyeti 6,621,465,147 Milyon TL, Sat›lan Ticari Mallar Maliyeti 831,394,860 Milyon TL Di¤er Sat›fl Maliyetleri de 1,253,388 Milyon TL'd›r. TÜPRAfi Denetim Raporu 2002 Global Reports LLC S.52-53 TÜRK‹YE PETROL RAF‹NER‹LER‹ A.fi. 31 ARALIK 2002 TAR‹H‹ ‹T‹BAR‹YLE FON AKIM TABLOSU (milyon TL) A) KAYNAKLAR Faaliyet Kar›ndan Sa¤lanan Kaynak Ola¤anüstü Kardan Sa¤lanan Kaynak Dönen Varl›klar›n Tutar›nda Azal›fl Duran Varl›klar›n Tutar›nda Azal›fl K›sa Vadeli Borçlarda Art›fl Uzun Vadeli Borçlarda Art›fl Sermaye Art›r›m› (Nakit ve Di¤er Varl›k Karfl›l›¤›) Emisyon Primi B) KAYNAK KULLANIMLARI Faaliyet Zarar›ndan Dolay› Kaynak Kullan›m› Ola¤and›fl› Zarardan Dolay› Kaynak Kullan›m› Ödenen Vergi ve Benzerleri Ödenen Temettüler Dönen Varl›klar›n Tutar›nda Art›fl Duran Varl›klar›n Tutar›nda Art›fl (Yeniden De¤. Hariç) K›sa Vadeli Borçlarda Azal›fl Uzun Vadeli Borçlarda Azal›fl 31 Aral›k 2002 993,047,928 479,500,817 37,263,463 476,283,648 - 31 Aral›k 2001 1,248,274,836 542,838,137 20,043,812 158,089,278 101,150 328,675,386 198,527,073 - 993,047,928 79,733,631 139,401,932 579,189,110 146,261,699 48,461,556 1,248,274,836 22,678,642 182,795,164 217,748,324 373,028,076 420,740,713 31,283,917 - * Bu tablolar, Türk Muhasebe Standard›na ve Sermaye Piyasas› Kurulu Prensiplerine göre haz›rlanm›flt›r. TÜPRAfi Denetim Raporu 2002 Global Reports LLC TÜRK‹YE PETROL RAF‹NER‹LER‹ A.fi. 31 ARALIK 2002 TAR‹H‹ ‹T‹BAR‹YLE NAK‹T AKIM TABLOSU (milyon TL) 31 Aral›k 2002 344,441,772 31 Aral›k 2001 163,270,267 B- DÖNEM ‹Ç‹ NAK‹T G‹R‹fiLER‹ 1- Sat›fllardan Elde Edilen Nakit a) Net Sat›fl Has›lat› b) Alacaklardaki (Sat›fllardan Kaynaklanan) Azal›fl c) Alacaklardaki (Sat›fllardan Kaynaklanan) Art›fl (-) 2- Di¤er Faaliyetlerden Gelirler ve Karlardan Dolay› Sa¤lanan Nakit 3- Ola¤anüstü Gelir ve Karlardan Sa¤lanan Nakit 4- K›sa Vadeli Borçlardaki Art›fl (Al›mlarla ‹lgili Olmayan) a) Menkul K›ymet ‹hraçlar›ndan b) Di¤er Art›fllar 5- Uzun Vadeli Borçlardaki Art›fl (Al›mlarla ‹lgili Olmayan) a) Menkul K›ymet ‹hraçlar›ndan b) Di¤er Art›fllar 6- Sermaye Art›fl›ndan Sa¤lanan Nakit 7- Hisse Senedi ‹hraç Primlerinden Sa¤lanan Nakit 8- Di¤er Nakit Giriflleri 8,254,997,587 7,694,902,910 7,757,379,156 (62,476,246) 314,017,430 55,450,952 109,294,980 109,294,980 81,331,315 7,340,385,955 6,510,446,679 6,352,357,401 158,089,278 356,197,635 20,043,812 255,069,606 255,069,606 198,527,073 198,527,073 101,150 C- DÖNEM ‹Ç‹ NAK‹T ÇIKIfiLARI 1- Maliyetlerden Kaynaklanan Nakit Ç›k›fl› a) Sat›fllar›n Maliyeti b) Stoklardaki Art›fl c) Borçlardaki (Al›mlardan Kaynaklanan) Azal›fl d) Borçlardaki (Al›mlardan Kaynaklanan) Art›fl (-) e) Amortisman ve Karfl›l›klar Gibi Nakit Ç›k›fl› Gerektirmeyen Giderler (-) f) Stoklardaki Azal›fl (-) 2- Faaliyet Giderlerinden Dolay› Nakit Ç›k›fl› a) Araflt›rma ve Gelifltirme Giderleri b) Pazarlama Sat›fl ve Da¤›t›m Giderleri c) Genel Yönetim Giderleri d) Nakit Ç›k›fl› Gerektirmeyen Giderler (-) 3- Di¤er Faaliyetlerden Gider ve Zararlardan Dolay› Nakit Ç›k›fl› a) Di¤er Faaliyetlerle ‹lgili Gider ve Zararlar b) Nakit Ç›k›fl› Gerektirmeyen Giderler (-) 4- Finansman Giderlerinden Dolay› Nakit Ç›k›fl› 5- Ola¤anüstü Gider ve Zararlardan Dolay› Nakit Ç›k›fl› 6- Duran Varl›k Yat›r›mlar› Nedeniyle Nakit Ç›k›fl› 7- K›sa Vadeli Borçlar›n Anapara Ödemeleri (Al›mlarla ‹lgili Olmayan) 8- Uzun Vadeli Borçlar›n Anapara Ödemeleri (Al›mlarla ‹lgili Olmayan) 9- Ödenen Vergi ve Benzerleri 10- Ödenen Temettüler 11- Di¤er Nakit Ç›k›fllar› 8,161,909,657 7,272,171,983 7,454,113,395 453,739,458 387,446,128 248,234,742 120,385,951 32,210,804 134,199,963 46,024,816 199,906,796 193,700,533 6,206,263 41,859,587 18,187,489 146,453,448 54,310,547 79,733,631 139,401,932 89,498,293 7,159,214,450 5,856,950,141 5,980,857,144 115,505,571 73,605,780 165,806,794 77,147,683 23,542,840 111,003,881 57,399,038 230,673,425 267,391,560 (36,718,135) 42,845,441 22,678,642 420,701,554 182,795,164 217,748,324 107,674,076 437,529,702 344,441,772 93,087,930 181,171,505 A- DÖNEM BAfiI NAK‹T MEVCUDU D- DÖNEM SONU NAK‹T MEVCUDU E- NAK‹T ARTIfi VEYA AZALIfiI * Bu tablo, Türk Muhasebe Standard›na ve Sermaye Piyasas› Kurulu prensiplerine göre haz›ranm›flt›r. TÜPRAfi Denetim Raporu 2002 Global Reports LLC S.54-55 TÜRK‹YE PETROL RAF‹NER‹LER‹ A.fi. 31 ARALIK 2002 TAR‹H‹ ‹T‹BAR‹YLE B‹LANÇO D‹PNOTLARI 1. ‹fiLETMEN‹N F‹‹L‹ FAAL‹YET KONUSU - Ham petrol tedarik ve rafine etmek ve gerekti¤inde petrol ürünlerini ithal ve ihraç etmek ve bu maksatla yurt içinde ve d›fl›nda petrol rafinerileri kurmak ve iflletmek, - Petrokimya sanayii ve ilgili di¤er sanayii alan›nda fabrikalar, tesisler kurmak ve iflletmek, - Petrokimyasal maddeler ve ilgili di¤er maddelerin elde edilmesi için gerekli hammaddeler ve yard›mc› maddeler, malzeme ve kimyasal maddeleri tedarik ederek ifllemek veya bu maddeleri üretmek ve bu maddelerin ticaretini yapmak, - Üretim faaliyetinin her aflamas›nda elde edilecek ürünleri ambalajlamak ve bunun için ambalaj endüstrisi kurmak, at›k, yan ve standart d›fl› maddeleri de¤erlendirmek ve/veya satmak, de¤erlendirme olana¤› bulunmayan maddelerin yok edilmesi için gerekli tesisleri kurmak ve iflletmek, - Yasa ve yönetmelikler çerçevesinde, her türlü enerji ve enerji ile ilgili sanayi alan›nda santraller, tesisler kurmak ve iflletmek. Bunun için gerekli her türlü ekipman, malzeme ve kimyevi tedarik ederek kullanmak ve bu maddelerin ticaretini yapmak. 2. SERMAYEN‹N %10 VE DAHA FAZLASINA SAH‹P ORTAKLAR 31 Aral›k 2002 Ad›-Unvan› T.C. Baflbakanl›k Özellefltirme ‹daresi Baflk. Di¤er Ortaklar Toplam 31 Aral›k 2001 Pay Oran› % 65.76 34.24 100 Pay Tutar› Milyon TL 164,683,491 85,735,709 250,419,200 Pay Oran› % 65.76 34.24 100 Pay Tutar› Milyon TL 164,683,491 85,735,709 250,419,200 3. SERMAYEY‹ TEMS‹L EDEN H‹SSE SENETLER‹NE TANINAN ‹MT‹YAZLAR Özellefltirme ‹daresi Baflkanl›¤›’na ait 1 adet C grubu imtiyazl› hisse senedi bulunmaktad›r. fiirket ana sözleflmesinin gere¤i olarak Yönetim Kurulu’nda C grubu hissedar›n gösterece¤i 1 üye bulundurmak zorundad›r. Afla¤›daki konularda Yönetim Kurulu karar› al›nmas› C grubunu temsil eden üyenin olumlu oy kullanmas›na ba¤l›d›r: a) fiirket Ana Sözleflmesinde, Yönetim Kurulu toplant› ve karar nisab› ile "‹mtiyazl› Hisse"ye ait haklar› etkileyecek de¤ifliklikler yap›lmas›, b) Nama yaz›l› hisselerin devrinin pay defterine ifllenmesi, c) fiirketin sahibi oldu¤u rafinerilerden herhangi birinin kapat›lmas›, sat›lmas›, herhangi bir takyidat ile s›n›rland›r›lmas›, yeni bir rafineriye ortak olunmas› ve rafinerinin kapasitesinin %10’dan fazla azalt›lmas›, d) fiirket taraf›ndan yeni bir flirket ve/veya ortakl›klar kurulmas›, kurulu bulunanlara ortak olunmas› ve/veya bunlarla birleflilmesi, flirketin bölünmesi, flirket sat›n al›nmas›. 4. KAYITLI SERMAYE Kay›tl› sermaye tavan› 500,000,000 Milyon TL’d›r (31.12.2001: 500,000,000 Milyon TL). 5. YIL ‹Ç‹NDE YAPILAN SERMAYE ARTTIRIMLARI VE KAYNAKLARI Yoktur (31.12.2001: 175,667,200 Milyon TL). 6. YIL ‹Ç‹NDE ‹HRAÇ ED‹LEN H‹SSE SENED‹ DIfiINDAK‹ MENKUL KIYMETLER Yoktur. 7. YIL ‹Ç‹NDE ‹TFA ED‹LEN BORÇLANMAYI TEMS‹L EDEN MENKUL KIYMETLER Yoktur. 8. CAR‹ DÖNEMDE DURAN VARLIK HAREKETLER‹ a) Sat›n al›nan, imal veya infla edilen varl›klar›n maliyeti b) Sat›lan veya hurdaya ayr›lan maddi duran varl›k maliyeti c) Cari dönemde yeniden de¤erleme art›fllar› - Varl›k Maliyetlerinde (+) - Birikmifl Amortismanlarda (-) 31 Aral›k 2002 Milyon TL 119,695,356 156,809 355,156,718 712,417,477 (357,260,759) 31 Aral›k 2001 Milyon TL 421,009,097 307,544 136,140,948 312,911,275 (176,770,327) TÜPRAfi Denetim Raporu 2002 Global Reports LLC TÜRK‹YE PETROL RAF‹NER‹LER‹ A.fi. 31 ARALIK 2002 TAR‹H‹ ‹T‹BAR‹YLE B‹LANÇO D‹PNOTLARI d) Yap›lmakta olan yat›r›mlar›n niteli¤i, toplam tutar›, bafllang›ç ve bitifl tarihi ve harcama esas›na göre tamamlanma derecesi; 31 Aral›k 2002 PROJE ADI Yeni Refor.ve Dizel Kükürt Giderme Projesi Enstr. Sistemi Moderniz. Sapanca Eski Pompa ‹st. Modernizasyonu Ürün ve Hp Paçallama Sis.Tesisi Amin Ünite Flanfl Dram› Tesisi Kazan ve F›r›nlara Düflük Nox'li Burner Tes. Kostik Notralizasyon Ünitesinin Mod. Ünitelere Kondense Geri Kazan›m Sis. Tes. Elektronik Güvenlik ve Kap› Kontrol Sis.Tes. Deprem Sonras› ‹yilefltirme Çal›flmalar› Yang›n ve ‹fl Güvenli¤inin Artt›r›lmas› Etütler ‹dame Tamamlama ve Modern. Yat›r›m Stoklar› ‹zmit Rafinerisi Toplam› Bafllama Bitifl Tarihleri 2002 Y›l› Proje Tutar› Milyon TL Yap›lmakta Olan Yat›r›mlar Milyon TL Tamamlanma Derecesi % Kocaeli Kocaeli 1998-2005 1998-2003 500,000 1,740,000 502,852,000 7,645,000 2,432,683 2,099,725 0.48 27.47 Kocaeli Kocaeli Kocaeli 1999-2003 1999-2002 1999-2002 350,000 1,000,000 160,000 833,000 1,116,000 587,000 299,365 152,987 208,753 35.94 13.71 35.56 Kocaeli Kocaeli 2001-2003 2001-2003 2,150,000 4,175,000 2,150,000 20,040,000 538 32,160 0.03 0.16 Kocaeli 2001-2004 230,000 459,000 663 0.14 Kocaeli Kocaeli Kocaeli Kocaeli Kocaeli Kocaeli 2001-2002 1999-2003 2002-2004 2002-2002 2002-2002 1,255,000 6,222,000 1,470,000 25,000 2,200,000 1,390,000 15,368,000 1,470,000 25,000 2,200,000 27.77 61.21 11.44 99.78 7.17 21,477,000 556,135,000 386,056 9,406,268 168,223 24,946 157,674 1,005,537 16,375,578 Yat›r›m Bölgesi Proje Toplam Tutar› Milyon TL 2.94 Dizel Kükürt Giderme Enst. ve Elektr. Sis. Mod. Projesi Ürün Haz›rlama ve Sat›fl Sistemi Mod. Benzin Spesifikasyonlar›n› ‹yilefltirme ‹dame Tamamlama ve Modern. ‹zmir Rafinerisi Toplam› ‹zmir ‹zmir ‹zmir ‹zmir ‹zmir 1997-2004 1997-2003 1999-2003 2001-2004 2002-2002 26,800,000 19,820,000 1,250,000 50,000 1,780,000 49,700,000 210,392,000 26,005,000 9,286,000 57,695,000 1,780,000 305,158,000 20,967,074 7,978,912 91,046 48,100 224,975 29,310,107 9.97 30.68 0.98 0.08 12.64 9.60 Dizel Kükürt Gid. ve Lpg Tatl›lafl. Ünit. ‹dame Tamamlama ve Modern. Di¤er K›r›kkale Rafinerisi Toplam› K›r›kkale K›r›kkale K›r›kkale 1998-2004 2002-2002 7,580,000 2,150,000 324,943,000 2,150,000 1.32 59.68 9,730,000 327,093,000 4,292,086 1,283,172 15,195 5,590,453 3,980,000 3,980,000 7,029,000 7,029,000 2,873,650 2,873,650 40.88 40,88 84,887,000 1,195,415,000 54,149,788 4.53 Buhar Kazan› Tesisi ve Enstrüman Sis. Mod. Batman Rafinerisi Toplam› TÜPRAfi Toplam› TÜPRAfi Denetim Raporu 2002 Global Reports LLC Batman 2001-2003 1.71 S.56-57 TÜRK‹YE PETROL RAF‹NER‹LER‹ A.fi. 31 ARALIK 2002 TAR‹H‹ ‹T‹BAR‹YLE B‹LANÇO D‹PNOTLARI 31 Aral›k 2001 PROJE ADI ‹zomerizasyon Ünitesi Tesisi (*) Yeni Refor. ve Dizel Kükürt Giderme Projesi Sapanca Eski Pompa ‹st. Modernizasyonu Amin Ünite Flanfl Dram› Tesisi Ünitelere Kondense Geri Kazan›m Sis. Tes. Enstr. Sistemi Moderniz. Raf.At›klar›n›n Çevreye Uygun Hale Get. Ürün ve Hp Paçallama Sis.Tesisi Deprem Sonras› ‹yilefltirme Çal›flmalar› Bilgisayar Donan›m ve Yaz›l›m Temini ‹dame Tamamlama ve Modern. Yat›r›m Stoklar› (**) ‹zmit Rafinerisi Toplam› Dizel Kükürt Giderme Ürün Haz›rlama ve Sat›fl Sistemi Mod. Benzin Spesifikasyonlar›n› ‹yilefltirme Enst. ve Elektr. Sis. Mod.Projesi ‹zmir Rafinerisi Toplam› Hp ve Vakum Ünitesi So¤utma Darbo¤az. Gid. Dizel Kükürt Gid. ve Lpg Tatl›lafl. Ünit. ‹dame Tamamlama ve Modern. K›r›kkale Rafinerisi Toplam› Baca Gazlar› Emisyon Etüdü ‹dame Tamamlama ve Modern. Batman Rafinerisi Toplam› Yat›r›m Bölgesi Kocaeli Bafllama Bitifl Tarihleri 1994-2002 2001 Y›l› Proje Tutar› Milyon TL 50,121,000 Proje Toplam Tutar› Milyon TL 55,810,000 Yap›lmakta Olan Yat›r›mlar Milyon TL 80,987,966 Tamamlanma Derecesi % 145.11 Kocaeli 1998-2004 573,000 212,184,000 2,153,884 1.01 Kocaeli Kocaeli 1999-2002 1999-2002 235,000 150,000 341,000 375,000 3,538 57,294 1.04 15.28 Kocaeli Kocaeli Kocaeli Kocaeli Kocaeli Kocaeli Kocaeli Kocaeli 2001-2002 1998-2002 2001-2002 1999-2002 1999-2002 2001-2002 2001-2002 15,000 3,032,000 5,000 50,000 8,850,000 240,000 711,000 188,000 4,371,000 5,000 282,000 9,915,000 240,000 711,000 5.86 24.97 99.74 2.76 6.7 4.04 3.29 63,982,000 284,422,000 11,009 1,091,425 4,987 7,794 664,161 9,687 23,383 294,824 85,309,952 29.99 ‹zmir ‹zmir ‹zmir ‹zmir 1997-2003 1999-2002 2001-2004 1997-2002 504,000 43,000 24,000 800,000 1,371,000 87,878,000 4,206,000 24,551,000 5,890,000 122,525,000 915,484 55,046 24,000 1,993,599 2,988,129 1.04 1.31 0.1 33.85 2.44 K›r›kkale K›r›kkale K›r›kkale 1999-2002 1998-2004 2001-2002 790,000 1,242,000 1,134,000 3,166,000 4,431,000 140,409,000 1,134,000 145,974,000 536,793 1,401,839 415,122 2,353,754 12.11 1 36.61 1.61 Batman Batman 2001-2002 2001-2002 5,000 5,000 10,000 5,000 5,000 10,000 1,293 1,870 3,163 25.86 37.4 31.63 68,529,000 552,931,000 90,654,998 16.39 TÜPRAfi Toplam› (*) 31 Aral›k 2001 tarihi itibariyle ‹zmit Rafinerisi ‹zomerizasyon Projesi ile ilgili aktiflefltirilen kur farklar›ndan dolay› yat›r›m tutarlar› proje tutarlar›n› aflmaktad›r. (**) Yat›r›m projeleri için al›nan ve sarf edilecek olan malzeme tutar›. 9. CAR‹ VE GELECEK DÖNEMLERDE YARARLANILACAK YATIRIM ‹ND‹R‹M‹ fiirket’in cari dönemde yararland›¤› yat›r›m indirimi tutar› 39,821,390 Milyon TL’d›r. Ayr›ca bu dönemde 2003 y›l› için öngörülen yat›r›m indirimi tutar› 50,000,000 Milyon TL’d›r (31.12.2001: 155,195,098 Milyon TL). 10. ‹fiLETMEN‹N ORTAKLAR, ‹fiT‹RAKLER VE BA⁄LI ORTAKLIKLARLA OLAN ALACAK-BORÇ ‹L‹fiK‹S‹ 31 Aral›k 2002 Milyon TL Ticari D‹TAfi Toplam Ticari Olmayan Özellefltirme ‹daresi Baflkanl›¤› Toplam 31 Aral›k 2001 Milyon TL Alacaklar Borçlar Alacaklar Borçlar - 654,062 654,062 - 1,066,586 1,066,586 - - 73,089,175 73,089,175 - TÜPRAfi Denetim Raporu 2002 Global Reports LLC TÜRK‹YE PETROL RAF‹NER‹LER‹ A.fi. 31 ARALIK 2002 TAR‹H‹ ‹T‹BAR‹YLE B‹LANÇO D‹PNOTLARI 11. UYGULANAN MUHASEBE ‹LKELER‹ VE DE⁄ERLEME YÖNTEMLER‹ a) Uygulanan Muhasebe ‹lkeleri Sermaye Piyasas› Kurulu'nun Seri XI/1 ve XI/3 tebli¤leri ve bu tebli¤lere de¤ifliklik ve eklemeler yapan di¤er tebli¤leriyle Sermaye Piyasas› Kanunu’na tabi ortakl›klar taraf›ndan düzenlenecek mali tablolar ve raporlar›n haz›rlan›p sunulmas›na iliflkin ilke ve kurallar (bundan sonra "Sermaye Piyasas› Kurulu taraf›ndan yay›mlanan genel kabul görmüfl muhasebe ilkeleri" olarak an›lacakt›r) belirlenmifltir. fiirket muhasebe ifllemlerinin yürütülmesinde ve mali tablolar›n haz›rlanmas›nda bahsi geçen tebli¤ ve bu tebli¤de de¤ifliklik yapan tebli¤ler esas al›nm›flt›r. b) Alacak ve Borçlar› De¤erleme Ticari alacak ve borçlar kay›tl› de¤erleri ile hesaplarda gösterilmekte olup, vadeli çek ve senetler ile 3 aydan daha uzun senetsiz alacak ve borçlar reeskont ifllemine tabi tutulmufltur. Reeskont iflleminde Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankas›’n›n reeskont oran› uygulanm›flt›r. c) Stoklar Stoklar›n de¤erlemesinde elde etme maliyeti ve net gerçekleflebilir de¤erin düflük olan› esas al›nmaktad›r. Maliyetler hareketli a¤›rl›kl› ortalama maliyet yöntemi kullan›larak belirlenmektedir. d) Finansal Duran Varl›klar fiirket finansal duran varl›klar›n› elde etme maliyeti ve finansal duran varl›klar›n özkaynaklar›ndan yapt›klar› sermaye art›r›mlar›ndan edinilen bedelsiz hisse senetlerinin nominal de¤eri ile gösterilmektedir. e) Maddi Duran Varl›klar fiirket, Maliye Bakanl›¤›’n›n saptad›¤› yeniden de¤erleme katsay›lar› çerçevesinde bina (arazi hariç), yeralt› ve yerüstü düzenleri, makine tesis ve cihazlar›, tafl›t araç ve gereçleri, döfleme ve demirbafllar› de¤erlemektedir. Yeniden de¤erleme art›fl› öz sermayeye ilave edilmektedir. Maddi duran varl›klar (bina hariç) yeniden de¤erlenmifl tutarlar› üzerinden normal amortisman metoduna göre vergi mevzuat› çerçevesinde afla¤›daki nispetlerde amortismana tabi tutulmaktad›r. Yerüstü ve Yeralt› Düzenleri Binalar Tesis Makine ve Cihazlar Tafl›t Araç Gereçleri Döfleme ve Demirbafllar % 2-10 2-10 2-20 2-15 2-20 Maddi duran varl›klar›n inflas›, makine ve cihazlar›n sat›n al›nmas›nda kullan›lan kredilerle ilgili faizler bu varl›klar kullan›ma haz›r hale gelinceye kadar aktiflefltirilmektedir. Bu krediler ile ilgili kur farklar› takip eden y›llarda belirlenmifl sabit k›ymetlerin üzerine aktiflefltirilmeye devam edilmektedir. fiirket; ‹zmir, ‹zmit ve K›r›kkale Rafinerilerine ait "Hydrocracker Ünitelerinin" finansman›nda kullan›lan yabanc› para kredilerinin kur farklar›n› (31.12.2002 tarihi itibariyle 38,187,411 Milyon TL) sabit k›ymetlere ilave etmifltir (31.12.2001: 99,485,458 Milyon TL). f) Gelir ve Giderler Gelir ve gider kalemlerinin belirlenmesinde tahakkuk esas› uygulanmaktad›r. Buna ba¤l› olarak gelir, hizmet bitirildi¤i veya mal teslim edildi¤i anda hesaba al›nmaktad›r. Sat›fl has›lat› brüt olarak gelir hesaplar›na intikal ettirilmekte olup, sat›fl fiyat›n›n içerisinde yer alan Akaryak›t Tüketim Vergisi ile Akaryak›t Fiyat ‹stikrar Fonu tutarlar› gelir tablosunda di¤er indirimler hesaplar›nda gösterilmifltir. g) Yabanc› Para Cinsinden Varl›k ve Borçlar Bilançoda yer alan yabanc› paraya ba¤l› varl›klar T.C. Merkez Bankas› y›l sonu döviz al›fl kuru ile, yabanc› para borçlar ise T.C. Merkez Bankas› y›l sonu döviz sat›fl kuru ile de¤erlendirilerek kayda al›nmaktad›r. Y›l içinde gerçekleflen yabanc› paraya ba¤l› ifllemler, ifllem tarihindeki kurlar kullan›larak Türk Liras›’na çevrilmektedir. Bu ifllemlerden do¤an kur fark› gelir ve giderleri gelir tablosuna dahil edilmektedir. h) K›dem Tazminat› Düzenlenen mali tablolarda, ‹fl Kanunu’na göre k›dem tazminat›na hak kazanm›fl personele ileride ödenmesi muhtemel borç yükü hesaplanm›fl ve gerekli karfl›l›k Sermaye Piyasas› Kurulu’nun düzenlemesi do¤rultusunda ayr›lm›flt›r. TÜPRAfi Denetim Raporu 2002 Global Reports LLC S.58-59 TÜRK‹YE PETROL RAF‹NER‹LER‹ A.fi. 31 ARALIK 2002 TAR‹H‹ ‹T‹BAR‹YLE B‹LANÇO D‹PNOTLARI ›) Kurumlar Vergisi fiirket kurumlar vergisi ve gelir vergisi stopaj›na tabidir. Kurumlar vergisi oran› vergiye tabi kurum geliri üzerinden %30 ve vergiler üzerinden fon pay› oran› %10 olarak belirlenmifltir. Vergiye tabi kurum kazanc›, birçok karfl›l›klar gibi kanunen kabul edilmeyen giderlerin eklenmesi ve al›nan temettüler gibi vergiye tabi olmayan gelirler ile yat›r›m indirimlerinin düflülmesi yoluyla bulunmaktad›r. Kurumlar vergisine ek olarak, da¤›t›lmas› durumunda temettü üzerinden gelir vergisi stopaj› öngörülmektedir. Sonuç olarak, kar›n da¤›t›lmamas› durumunda toplam vergi oran› %33 olacak, da¤›t›lmas› durumunda ise ilave olarak gelir vergisi stopaj› yükümlülü¤ü de do¤acakt›r. Gelir vergisi stopaj› halka aç›k flirketlerde %5 di¤er flirketlerde ise %15 olarak ilan edilmifltir. Yat›r›m indirimi dahil kurumlar vergisinde müstesna kazanç stopaj› %18’dir. 12. B‹LANÇO TAR‹H‹NDEN SONRA ORTAYA ÇIKAN HUSUSLAR K›dem tazminat› tavan› 1 Ocak 2003 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere 1,323,950,000 TL olarak belirlenmifltir. 13. fiARTA BA⁄LI OLAYLAR Davalar: 31 Aral›k 2002 tarihinde sona eren dönem itibariyle flirket taraf›ndan üçüncü flah›slar aleyhine aç›lm›fl 32,181,919 ABD Dolar› ve 20,386,369 Milyon TL olmak üzere toplam 72,987,748 Milyon TL (31.12.2001: 11,651,692 Milyon TL) tutar›nda 399 adet dava, aleyhine aç›lm›fl 2,159,991 Milyon TL tutar›nda (31.12.2001: 1,332,645 Milyon TL) 228 adet hukuk, ifl, icra, vergi, idari ve ceza davas› bulunmaktad›r. fiirket, aleyhine aç›lan davalar için 2002 y›l› mali tablolar›nda karfl›l›k ay›rm›fl ve bilançoda Di¤er Borç ve Gider Karfl›l›klar› hesab›nda göstermifltir. Çevre Kirlili¤i: fiirketin çevre kirlili¤i ile ilgili dan›flman firmas›n›n 2001 y›l› Kas›m ay› içerisinde yapt›¤› incelemeler sonucunda petrol at›klar›n›n temizlenmesi ile ilgili olarak tahmin etti¤i çevre kirlili¤i yükümlülü¤ü tutar› 31.12.2001 tarihi itibariyle yaklafl›k 17,320,000 ABD Dolar› karfl›l›¤› 25,053,553 Milyon TL idi. fiirketin 2002 senesi içinde yapm›fl oldu¤u temizlik çal›flmalar› sonucunda bu tutar 31.12.2002 tarihi itibariyle 17,071,471 Milyon TL olarak belirlenmifltir (10,394,324 ABD Dolar›) ve bu tutar iliflikteki finansal tablolarda Di¤er Borç ve Gider Karfl›l›klar› hesab›nda gösterilmifltir. Ayr›ca flarta ba¤l› olay olmamakla birlikte, flirketin gelecekteki çevre standartlar›n›n de¤iflmesine ba¤l› olarak (Avrupa Toplulu¤u’nun belirledi¤i standartlara uygunluk sa¤lamak gibi) yat›r›m yapmak zorunda kalabilece¤i toplam çevre yükümlülü¤ü tutar› yaklafl›k olarak 113,674,324 ABD Dolar› olarak tahmin edilmektedir (31.12.2001: 101,470,000 ABD Dolar›). 14. MUHASEBE TAHM‹NLER‹NDE ORTAYA ÇIKAN DE⁄‹fi‹KL‹KLER Yoktur. 15. AKT‹F DE⁄ERLER ÜZER‹NDEK‹ ‹POTEK VEYA TEM‹NAT TUTARI Yoktur. 16. AKT‹F DE⁄ERLER ÜZER‹NDEK‹ S‹GORTA TUTARLARI Aktif de¤erler üzerindeki toplam sigorta tutar› 7,802,958,207 Milyon TL’d›r. (31.12.2001: 6,184,306,824 Milyon TL) 17. ALINAN ‹POTEK VE TEM‹NATLAR Alacaklar için al›nm›fl teminat mektuplar› ile di¤er teminatlar›n toplam tutar› 374,387,057 Milyon TL’d›r. (31.12.2001: 219,633,307 Milyon TL). 18. PAS‹FTE YER ALMAYAN TAAHHÜTLER fiirket’imizin T.C. Petrol ‹flleri Genel Müdürlü¤ü, Gümrük Müdürlükleri, Delta Naft A.fi., ‹pragaz, Aygaz, Milangaz, TEK ve BOTAfi’a vermifl oldu¤u teminat mektuplar›n›n toplam tutar› 236,508,160 Milyon TL’ d›r (31.12.2001: 145,223,450 Milyon TL). 19. BANKALARDAK‹ BLOKE MEVDUAT TUTARLARI ‹thal edilecek malzemelerin mal bedeli karfl›l›¤› olarak kullan›lmak üzere 31.12.2002 tarihi itibariyle 4,187,398 ABD Dolar› karfl›l›¤› 6,844,306 Milyon TL (31.12.2001: 7,365,730 ABD Dolar› karfl›l›¤› 10,603,462 Milyon TL) bankalarda bloke mevduat bulunmakta olup bu tutar›n karfl›l›¤› siparifl avanslar› hesab›nda yer almaktad›r. Ayr›ca 437,006 ABD Dolar› karfl›l›¤› 714,287 Milyon TL bloke mevduat bulunmaktad›r (31.12.2001: 562,523 ABD Dolar› karfl›l›¤› 809,790 Milyon TL). 20. KAYITLI DE⁄ER‹ BORSA RAY‹C‹ ALTINDA OLAN MENKUL KIYMETLER Yoktur. 21. ORTAKLAR, ‹fiT‹RAKLER VE BA⁄LI ORTAKLIKLAR TARAFINDAN ÇIKARILAN MENKUL KIYMETLER Yoktur. TÜPRAfi Denetim Raporu 2002 Global Reports LLC TÜRK‹YE PETROL RAF‹NER‹LER‹ A.fi. 31 ARALIK 2002 TAR‹H‹ ‹T‹BAR‹YLE B‹LANÇO D‹PNOTLARI 22. MAL‹ TABLOLARDAK‹ "D‹⁄ER" ‹BARES‹N‹ TAfiIYAN HESAP KALEMLER‹NDEN DAH‹L OLDU⁄U GRUBUN TOPLAM TUTARININ %20’S‹N‹ VEYA B‹LANÇO AKT‹F TOPLAMININ %5’‹N‹ AfiAN KALEMLER VE TUTARLAR Mali tablolardaki "Di¤er" ibaresini tafl›yan hesap kalemlerinden dahil oldu¤u grubun toplam tutar›n›n %20’sini veya bilanço aktif toplam›n›n %5’ini aflan kalemler: 31 Aral›k 2002 Milyon TL 31 Aral›k 2001 Milyon TL 262,274 262,274 4,503,148 269,045 4,772,193 23,642 5,386,795 5,267,128 1,360,858 702,303 12,740,726 69,521 5,386,795 4,270,880 4,305,345 467,179 14,499,720 Di¤er Dönen Varl›klar Peflin Ödenen Vergiler Devreden Katma De¤er Vergisi Gelecek Aylara Ait Giderler ‹fl Avanslar› Personele Verilen Avanslar Di¤er Dönen Varl›klar TOPLAM 74,088,978 51,258,410 6,888,865 3,330 29,558 14,277 132,283,418 89,410,236 5,279,507 26,115 94,715,858 Uzun Vadeli Di¤er Alacaklar Personelden Alacaklar TOPLAM 8,884 8,884 1,481 1,481 92 54,376 54,468 253,665 253,665 K›sa Vadeli Di¤er Borçlar Yar›mca Kompleksi’nin Devrinden Dolay› Petkim’e Olan Borçlar Personele Borçlar ‹hraç Kayd›yla Sat›fl Ertelemesi Di¤er Çeflitli Borçlar (Gerçek ve Tüzel Kiflilere) TOPLAM 32,847,680 10,462,624 399,002 3,822,618 47,531,924 39,694,010 7,171,232 4,385,649 47,948 51,298,839 K›sa Vadeli Di¤er Ticari Borçlar Yap›lmakta Olan Yat›r›mlarla ‹lgili Müteahhitlik Borçlar› Resmi Daireler (Vergi Daireleri, Belediyeler) Kitler (Telekom, Posta ‹fll. Md., vs.) Günefl Sigorta ‹fltirakler (D‹TAfi) Gerçek ve Tüzel Kifliler (Muhtelif firmalar) TOPLAM 1,177,921 109,346 3,349,648 478,857 5,864,895 10,980,667 20,746,244 35,069 1,083,259 177,311 477,696 4,525,301 27,044,880 Di¤er Borç ve Gider Karfl›l›klar› fiirket Aleyhine Aç›lan Davalar ‹çin Ayr›lan Karfl›l›k AF‹F Hesab›na ‹tirazi Kay›tla Ödenen Tutar ‹çin Hesaplanan Gecikme Faizi Karfl›l›¤› Çevre Kirlili¤i ile ‹lgili Yükümlülükler ‹çin Ayr›lan Karfl›l›k Terkin Edilen Yat›r›m ‹ndirimi Stopaj› ve Fon Pay› Karfl›l›¤› Kocaeli Belediyesine Olan Dava Aflamas›ndaki At›k Su Vergi Borcu ‹çin Ayr›lan Karfl›l›k Tutar› TOPLAM 2,159,991 17,071,471 2,287,807 21,519,269 1,332,645 5,368,991 25,053,553 5,386,795 2,287,807 39,429,791 Di¤er K›sa Vadeli Ticari Alacaklar Petrol ‹flleri Genel Müdürlü¤ü’nden Sübvansiyon Alaca¤› Muhtelif Alacaklar TOPLAM K›sa Vadeli Di¤er Alacaklar Sigorta Hasar Tazminat› Alacaklar› Terkin Edilen Yat›r›m ‹ndirimi Stopaj› ve Fon Pay› Personelden Alacaklar Ticari Olmayan fiüpheli Alacaklar Resmi Daireler ile Gerçek ve Tüzel Kiflilerden Alacaklar TOPLAM Di¤er Duran Varl›klar Gelecek Y›llara Ait Giderler Elden Ç›kar›lacak Stoklar ve Maddi Duran Varl›klar TOPLAM TÜPRAfi Denetim Raporu 2002 Global Reports LLC S.60-61 TÜRK‹YE PETROL RAF‹NER‹LER‹ A.fi. 31 ARALIK 2002 TAR‹H‹ ‹T‹BAR‹YLE B‹LANÇO D‹PNOTLARI 31 Aral›k 2002 Milyon TL 31 Aral›k 2001 Milyon TL 1,608,802 13,307,087 14,915,889 28,930,200 1,178,047 18,652,052 48,760,299 667,124 1,678,389 2,345,513 1,038,409 693,059 1,731,468 72,752,662 7,685,776,763 7,758,529,425 148,554,559 4,493,379,936 4,641,934,495 Faaliyetlerle ‹lgili Di¤er Gelirler ve Karlar Kambiyo Kar› Reeskont Faiz Geliri Di¤er Ola¤an Gelirler ve Karlar TOPLAM 144,078,457 11,149,690 841,378 156,069,525 156,458,425 35,450,305 454,376 192,363,106 Di¤er Faaliyetlerden Giderler ve Zararlar Karfl›l›k Gideri Kambiyo Zarar› Çevre Kirlili¤i Yükümlülü¤ü Karfl›l›k Giderleri Komisyon Gideri TOPLAM 1,014,470 175,828,818 1,249 176,844,537 1,312,718 227,443,890 24,648,267 2,658 253,407,533 2,521,488 368,495 679,883 708,419 7,013 2,362,251 720,498 7,368,047 463,612 140,851 1,417,112 558,286 8,515,938 728,797 11,824,596 215,641 2,049,398 92,161 - 1,196,343 5,317,555 21,588 522,129 8,795,387 271,061 11,423,648 3,179,964 115,639 10,353,218 Uzun Vadeli Di¤er Borçlar Yar›mca Kompleksi’nin Devrinden Dolay› Petkim’e Olan Borçlar Deprem Sabit K›ymet Fonu LPG Boru Hatt› ‹çin Gaz fiirketlerinden Al›nan Tesise Kat›l›m Pay› TOPLAM Uzun Vadeli Di¤er Borç ve Gider Karfl›l›klar› K›deme Teflvik Karfl›l›¤› Di¤er Borç ve Gider Karfl›l›klar› (Sigorta) TOPLAM Di¤er ‹ndirimler Akaryak›t Fiyat ‹stikrar Fonu Akaryak›t Tüketim Vergisi TOPLAM Di¤er Ola¤anüstü Gelirler ve Karlar M.E.B. Ç›rakl›k ve Mesleki E¤itim Teflvik Primi Olarak Tahsil Edilen Tutar Sabit K›ymet Sat›fl Kar› Hurda Malzeme Sat›fl Kar› Tazminat ve Ceza Gelirleri Gaz fiirketlerinden Tahsil Edilen Boru Hatt› Katk› Pay› Hasar Talep Fazlas› ‹zmir CCR ‹zomerizasyon Projesi için verilen Hibe Malzeme Bedeli Di¤er Ola¤anüstü Gelirler ve Karlar TOPLAM Di¤er Ola¤anüstü Giderler ve Zararlar Tazminat ve Ceza Gideri Di¤er Yard›m ve Ba¤›fllar Hurdaya Ayr›lan Duran Varl›klar›n Son Bedelleri ‹le Birikmifl Amortismanlar› Aras›ndaki Fark Tutar› Akaryak›t Tüketim Vergisi 1-15 Aral›k 2000 Tarihleri Aras› Tecil Gecikme Faizi Müteahhit Personeli Taraf›ndan Toplu ‹fl Sözleflmesinden Yararlanmak Talebi ‹le Aç›lm›fl ve Kazan›lm›fl Davalar Gere¤i Ödenen Tutar Di¤er Ola¤anüstü Gider ve Zararlar TOPLAM 23. "D‹⁄ER ALACAKLAR" ‹LE "D‹⁄ER KISA VEYA UZUN VADEL‹ BORÇLAR" HESAP KALEMLER‹ ‹Ç‹NDE BULUNAN VE B‹LANÇO AKT‹F TOPLAMININ YÜZDE B‹R‹N‹ AfiAN, PERSONELDEN ALACAKLAR ‹LE PERSONELE BORÇLAR Yoktur. 24. ORTAKLAR, ‹fiT‹RAKLER VE BA⁄LI ORTAKLIKLARA ‹L‹fiK‹N fiÜPHEL‹ ALACAKLAR Yoktur. 25. VADES‹ GELM‹fi VE VADES‹ GELMEM‹fi ALACAKLARA ‹L‹fiK‹N fiÜPHEL‹ ALACAKLAR 31 Aral›k 2002 tarihi itibariyle düzenlenen mali tablolarda, vadesi gelmifl ve vadesi gelmemifl ticari ve ticari olmayan alacaklara iliflkin 2,114,505 Milyon TL flüpheli alacak karfl›l›¤› ayr›lm›flt›r (31.12.2001: 5,042,837 Milyon TL). TÜPRAfi Denetim Raporu 2002 Global Reports LLC TÜRK‹YE PETROL RAF‹NER‹LER‹ A.fi. 31 ARALIK 2002 TAR‹H‹ ‹T‹BAR‹YLE B‹LANÇO D‹PNOTLARI 26. ‹fiLETME ‹LE DOLAYLI SERMAYE ‹L‹fiK‹S‹NE SAH‹P ‹fiT‹RAK VE BA⁄LI ORTAKLIKLAR 31 Aral›k 2002 Ba¤l› Ortakl›k ad› ‹fltirak oran› ‹fltirak tutar› (Milyon TL) Dönem kar› (Milyon TL) Net dönem kar› (Milyon TL) Ait oldu¤u dönem Kurul standartlar›na göre haz›rlan›p haz›rlanmad›¤› Ba¤›ms›z denetime tabi tutulup tutulmad›¤› Ba¤›ms›z denetim raporunun hangi türde düzenlendi¤i (Olumlu,Olumsuz veya fiartl›) D‹TAfi %79,98 29,057,054 14,099,078 11,236,599 31.12.2002 Hay›r Hay›r - fiirket'in ifltiraki halka aç›k flirket statüsünde olmad›¤›ndan Sermaye Piyasas› Kurulu standartlar› gere¤i yap›lmas› gereken ba¤›ms›z d›fl denetim zorunlulu¤una tabi de¤ildir. 31 Aral›k 2001 ‹fltirak ad› ‹fltirak oran› ‹fltirak tutar› (Milyon TL) Dönem kar›/(zarar›) (Milyon TL) Net dönem kar›/(zarar›) (Milyon TL) Ait oldu¤u dönem Kurul standartlar›na göre haz›rlan›p haz›rlanmad›¤› Ba¤›ms›z denetime tabi tutulup tutulmad›¤› Ba¤›ms›z denetim raporunun hangi türde düzenlendi¤i (Olumlu,Olumsuz veya fiartl›) D‹TAfi % 29 2,106,850 4,202,048 3,790,318 31.12.2001 Hay›r Hay›r - fiirket'in ifltiraki halka aç›k flirket statüsünde olmad›¤›ndan Sermaye Piyasas› Kurulu standartlar› gere¤i yap›lmas› gereken ba¤›ms›z d›fl denetim zorunlulu¤una tabi de¤ildir. 27. ‹fiT‹RAKLER VE BA⁄LI ORTAKLIKLARDAN ELDE ED‹LEN BEDELS‹Z H‹SSELER fiirket, ba¤l› ortakl›¤› olan Ditafl’›n geçmifl dönem kar›n› sermayeye ilave etmesi sonucu 793,150 Milyon TL tutar›nda 793,150,000 adet bedelsiz hisse senedi elde etmifltir (31.12.2001: 623,500 Milyon TL, 623,500,000 adet). 28. TAfiINMAZLAR ÜZER‹NDEK‹ AYN‹ HAKLAR Yoktur. 29. YEN‹DEN DE⁄ERLEME DE⁄ER ARTIfiLARI Y›l 31 Aral›k 2002 31 Aral›k 2001 31 Aral›k 2000 Yeniden De¤erleme 355,156,718 136,140,948 108,842,354 30. YABANCI PARALAR VE YABANCI PARALARLA TEMS‹L ED‹LEN ALACAK VE BORÇLAR 31 Aral›k 2002 tarihi itibariyle: Banka Mevduatlar› USD Döviz Tutar› 65,856,898 Kuru 1,634,501 Milyon TL 107,643,166 Ticari Alacaklar USD 28,847,412 1,634,501 47,151,124 Verilen Siparifl Avanslar› USD 4,187,398 1,634,501 6,844,306 Yabanc› Para Borçlar Krediler Krediler Krediler Toplam USD EUR JPY 120,601,499 11,610,771 12,151,706,637 1,642,384 1,711,693 13,769 198,073,972 19,874,075 167,316,849 385,264,896 USD EUR 329,310,917 28,989,850 1,642,384 1,711,693 540,854,981 49,621,723 590,476,704 Di¤er Ticari Borçlar USD 308,106 1,642,384 506,028 K›sa Vadeli Di¤er Borçlar USD 20,434,097 1,642,384 33,560,634 Borç Reeskontu USD 238,300 1,642,384 391,380 Di¤er Borç ve Karfl›l›klar USD 10,394,324 1,642,384 17,071,471 Ticari Borçlar Toplam TÜPRAfi Denetim Raporu 2002 Global Reports LLC S.62-63 TÜRK‹YE PETROL RAF‹NER‹LER‹ A.fi. 31 ARALIK 2002 TAR‹H‹ ‹T‹BAR‹YLE B‹LANÇO D‹PNOTLARI 31 Aral›k 2002 tarihi itibariyle faiz tahakkuklar› krediler üzerinde gösterilmifltir. 31 Aral›k 2002 tarihi itibariyle: Banka Mevduatlar› USD Döviz Tutar› 104,949,409 Kuru 1,439,567 Milyon TL 151,081,706 Ticari Alacaklar USD 7,695,990 1,439,567 11,078,894 Verilen Siparifl Avanslar› USD 7,365,730 1,439,567 10,603,462 Krediler Krediler Krediler Krediler Toplam USD FF DM JPY 130,341,076 395,047 45,374,144 14,864,119,518 1,446,510 194,255 651,504 11,045 188,539,671 76,740 29,561,437 164,174,200 382,352,048 Faiz Tahakkuklar› Faiz Tahakkuklar› Faiz Tahakkuklar› Toplam USD DM JPY 1,360,955 43,242 102,571,309 1,446,510 651,504 11,045 1,968,636 28,172 1,132,900 3,129,708 Yurtd›fl›na Borçlar USD 195,474,482 1,446,510 282,755,794 Di¤er Borç ve Karfl›l›klar Toplam USD 19,550,000 1,446,510 28,279,270 311,035,064 31 Aral›k 2002 874 3,842 4,716 31 Aral›k 2001 908 4,594 5,502 31. ORTAKLAR, ‹fiT‹RAKLER VE BA⁄LI ORTAKLIKLAR LEH‹NE VER‹LEN YÜKÜMLÜLÜKLER Yoktur. 32. PERSONEL YAPISI Kapsam D›fl› Personel Kapsam ‹çi Personel TOPLAM 33. MAL‹ TABLOLARI ÖNEML‹ ÖLÇÜDE ETK‹LEYEN D‹⁄ER HUSUSLAR Yat›r›m ‹ndirimi Stopaj› Dan›fltay 4.Dairesi 03.05.2000 tarih ve E:1999/5648, K.2000/1914 say›l› karar› ile 99/13230 say›l› Bakanlar Kurulu Karar›’n›n (Resmi gazete: 25.08.1999;23797) yat›r›m indiriminden %15 oran›nda stopaj yap›lmas›n› öngören bölümünü iptal etmifltir. fiirket, yukar›daki aç›klanan nedenle 1999 y›l›na ait yat›r›m indirimi tutar› üzerinden hesaplanan 5,386,795 Milyon TL tutar›ndaki vergi ve fon pay› için T.C Kocaeli 2. Vergi Mahkemesi’nde dava açm›flt›r. T.C. Kocaeli Vergi Mahkemesi, 26.10.2000 tarihinde sonuçlanan bu davada dava konusu gelir (stopaj) ve fon pay› tahakkukunun terkinine, ödenen vergi ve fon pay›n›n iadesine oybirli¤i ile karar vermifltir. 13 Aral›k 2002 tarihli 24962 say›l› Resmi Gazete’de yay›mlanm›fl olan 19 Temmuz 2002 tarihli Dan›fltay ‹çtihatlar› Birlefltirme Kurulu Karar› gere¤ince, 1999 y›l›na iliflkin yat›r›m indiriminin vergi tevkifat›na konu olmamas› nedeniyle fiirket 1999 y›l›na iliflkin hesaplanan yat›r›m indirimi stopaj ve fon tutar› olan 5,386,795 Milyon TL’yi 31.12.2002 tarihli mali tablolarda Ola¤anüstü Gelirler ve Karlar hesap grubu alt›nda "Konusu Kalmayan Karfl›l›klar" hesap kaleminde gösterilmek suretiyle gelir yazm›flt›r. TÜPRAfi Denetim Raporu 2002 Global Reports LLC TÜRK‹YE PETROL RAF‹NER‹LER‹ A.fi. 31 ARALIK 2002 TAR‹H‹ ‹T‹BAR‹YLE GEL‹R TABLOSU D‹PNOTLARI 1. Dönemin tüm amortisman giderleri ile itfa ve tükenme paylar› toplam› 264,519,742 Milyon TL'd›r (31.12.2001: 171,704,413 Milyon TL). a) Amortisman giderleri 264,297,117 Milyon TL’n›n, (31.12.2001: 171,620,424 Milyon TL) aa) Normal amortisman gideri 195,958,753 Milyon TL, (31.12.2001: 144,244,658 Milyon TL) ab) Yeniden de¤erlemeden do¤an amortisman gideri 68,338,364 Milyon TL’d›r (31.12.2001: 27,375,766 Milyon TL). b) ‹tfa ve tükenme paylar› 222,625 Milyon TL’d›r (31.12.2001: 83,989 Milyon TL). Ayr›ca, fiirket deprem s›ras›nda ziyana u¤rayan varl›klar için yap›lan harcamalar› 31 Aral›k 2001 tarihi itibariyle ilgili sabit k›ymet hesaplar›na kaydetmifltir. Bu tutara denk gelen, sigortadan tahsil edilen tutar Vergi Usul Kanunu hükümlerince bilançonun Uzun Vadeli Di¤er Borçlar grubunda gösterilmifltir. Cari dönemde, varl›klar üzerinden ayr›lan amortisman gideri (4,314,966 Milyon TL) bu hesaptan mahsup edilmifltir. 2. Dönemin karfl›l›k giderleri 35,422,627 Milyon TL'd›r (31.12.2001: 88,219,553 Milyon TL). fiüpheli Alacak Karfl›l›k Giderleri K›dem Tazminat› Karfl›l›k Giderleri Dava Karfl›l›k Giderleri Çevre Kirlili¤i Yükümlülü¤ü Karfl›l›¤› Stok De¤er Düflüklü¤ü Karfl›l›¤› Reeskont Faiz Karfl›l›k Giderleri TOPLAM 31 Aral›k 2002 Milyon TL 673,815 16,314,121 827,347 6,569,262 11,038,082 35,422,627 31 Aral›k 2001 Milyon TL 460,812 27,809,818 1,311,558 24,648,267 23,230,788 10,758,310 88,219,553 3. Dönemin tüm finansman giderleri 89,751,291 Milyon TL’d›r (31.12.2001: 225,155,758 Milyon TL). Üretim Maliyetine Verilenler Sabit Varl›klar›n Maliyetine Verilenler Do¤rudan Gider Yaz›lanlar TOPLAM 31 Aral›k 2002 Milyon TL 44,315,794 45,435,497 89,751,291 31 Aral›k 2001 Milyon TL 182,310,317 42,845,441 225,155,758 4. 1.1.2002 - 31.12.2002 ve 1.1.2001 – 31.12.2001 dönemlerinde gelir tablosunda yer alan ve aktiflefltirilen finansman giderleri içerisinde ortaklar, ba¤l› ortakl›klar ve ifltiraklerle ilgili k›s›m bulunmamaktad›r. TÜPRAfi Denetim Raporu 2002 Global Reports LLC S.64-65 TÜRK‹YE PETROL RAF‹NER‹LER‹ A.fi. 31 ARALIK 2002 TAR‹H‹ ‹T‹BAR‹YLE GEL‹R TABLOSU D‹PNOTLARI 5. Ba¤l› ortakl›klarla yap›lan al›fllar ve sat›fllar D‹TAfi 31 Aral›k 2002 Milyon TL Al›fllar Sat›fllar 116,297,912 19,959,967 31 Aral›k 2001 Milyon TL Al›fllar Sat›fllar 100,093,927 13,243,953 6. Ortaklar, ba¤l› ortakl›k ve ifltiraklere ödenen faiz, kira ve benzerleri yoktur (31.12.2001: 17,399,249 Milyon TL). 7. Üst yöneticilere cari dönemde sa¤lanan ücret ve benzeri menfaatlerin toplam tutar› 417,862 Milyon TL’d›r (31.12.2001: 263,681 Milyon TL). 8. Amortisman hesaplama yöntemi ile bu yöntemlerde yap›lan de¤iflikliklerin dönemin amortisman giderlerinde meydana getirdi¤i art›fl (+) veya azal›fl (-) yoktur. 9. Stoklar siparifl maliyeti sistemine ve a¤›rl›kl› ortalama maliyet yöntemine göre hesaplanmaktad›r. 10. 31.12.2002 ve 2001 tarihleri itibariyle fiili stok say›m› yap›lm›flt›r. 11. Yurt içi ve yurt d›fl› sat›fllar hesap kalemi içinde yer alan ürün, hurda döküntü gibi maddelerin sat›fllar› ile hizmet sat›fllar› brüt sat›fllar›n % 20'sini aflmamaktad›r. 12. Sat›flla ilgili teflvik ya da sübvansiyon yoktur (31.12.2001: 284,136 Milyon TL). 13. Önceki döneme ait gelir ve giderler: Önceki Döneme Ait Gelir ve Karlar 2000 (1999) y›l› kargolar›n›n transfer tarihinin bayram tatiline rastlamas› nedeniyle erken ödemeden kaynaklanan faiz tutar› 2001 y›l› kargolar›na ait erken yükleme tutar› 2001 y›l› kargolar›na ait sürastarya fark› ‹pragaz ve Aygaz "Gemi - Sahil" tahliye fark faturas› 05.07.2000 - 05.12.2000 dönemine ait ‹zmir Raf. Müteahhit personelin SSK prim borçlar› gecikme faizlerinin SSK taraf›ndan iade tutar› Petrol ‹flleri müfettifllerinin 2000 y›l› fon hesaplar›n›n incelenmesi sonucunda lehimize do¤an fark tutar› ‹zmir Rafinerisi taraf›ndan kullan›lan USA Eximbank kredisiyle ilgili karfl›l›k tutar› DELSAN Ltd. fiti.nden tahsil edilen asfalt bedeli 2001 y›l› Onyx tankeri gemi yafll›l›k prim tutar› ‹dari mahkeme karar›yla iflbafl› yapan personelimize ifl akdi feshinde ödenen izin, k›deme teflvik ücreti, k›dem ve ihbar tazminat›ndan geri al›nan tutar› LPG firmalar›yla yap›lan anlaflma gere¤i gözetim ücreti olarak tahsil edilen tutar 1998 y›l› ithal motorin iade edilen Gümrük Vergisi tutar› Muhtelif kiflilerden geçmifl y›llarda al›nan nakdi teminatlar›n zaman afl›m› nedeniyle kar kayd› tutar› 2000 y›l›nda ‹zmit Raf. meydana gelen kazan hasar›n›n sigortadan tahsil edilen miktar ile hasar aras›ndaki fark›n kar kayd› Hasan Tural ve Rafineri III romörkleriyle, Nassia tank. verilen hizmet bedeli olarak k›y› emniyeti ve gemi kurtarma ifllemlerinden tahsil edilen tutar ‹zmir Rafinerisi iskele dolgu alan›yla ilgili olarak Alia¤a Mal Müdürlü¤üne yat›r›l›p mahkeme sonucu tahsil edilen ecrimisil bedeli Geçmifl y›llarda fiüpheli Alacak Karfl›l›k Giderleri'nde takip edilen Körfez Mal Müdürlü¤ü'ne ödenen ecrimisil ücreti K›sa Dönem Operasyon Planlama Mod. lisans ücreti iptal kayd› tutar› Oil Spill Response Ltd. firmas›na sehven ödenen KDV tahsil edilen tutar› Impexbank’tan olan alaca¤›n mahkeme karar› ile tahsil edilen tutar› Taahhütlerini yerine getirmeyen Teknotes Ltd. flirketinin nakde çevrilen teminat mektubu tutar› 1999 y›l› yang›n hasar talep fazlas› Di¤er TOPLAM 31 Aral›k 2002 Milyon TL 31 Aral›k 2001 Milyon TL 19,065 8,016 21,069 24,085 - 7,876 - 704,285 596,330 71,902 1,933 - 4,815 - 51,089 4,193 31,927 2,899 2,096 - 148,076 - 132,208 - 5,753 24,137 16,383 - 2,025 19,919 699,866 836,906 7,852 2,321,535 6,684 262,322 2,035 1,394,211 TÜPRAfi Denetim Raporu 2002 Global Reports LLC TÜRK‹YE PETROL RAF‹NER‹LER‹ A.fi. 31 ARALIK 2002 TAR‹H‹ ‹T‹BAR‹YLE GEL‹R TABLOSU D‹PNOTLARI Önceki Döneme Ait Gider ve Zararlar ‹dari mahkeme karar›yla iflbafl› yapan personelimize boflta geçen süre için ödenen tazminat, SSK primi, vergi, faiz ve yarg›lama giderleri SSK’ya ödenen muhtelif tazminat tutarlar› Geçmifl y›llarda tafl›ma yapan gemilere ait navlun, sürastarya, sigorta ve vergi ödemeleri Müteahhit elemanlar›n flirketimiz aleyhine açt›klar› geçmifl döneme ait davalar sonucu ödenen tazminat tutar› Projeye dönüflme ihtimali bulunmayan ve geçmifl y›la ait etüt harcamalar› Geçmifl y›llarda müteahhitlere aç›lan alacak davalar›n›n lehimize sonuç al›namayaca¤› anlafl›ld›¤›ndan davalardan feragat edilmesi sonucu zarar kayd› Geçmifl y›llarda ithal edilen ham petrol ve ürün kargolar› için navlun fark› tutar› Sapanca su boru hatt› için ödenen bilirkifli ücreti Batman Raf. Müdürlü¤ü’nde çal›flmakta iken ifl akdi feshedilen personele ödenen muhtelif alacaklar› ve k›dem tazminat›, faiz tutar› ‹zmir Raf. Müdürlü¤ü’nde çal›flmakta iken ifl akdi feshedilen personele ödenen muhtelif alacaklar› ve k›dem tazminat›, faiz tutar› ‹zmit Raf. Müdürlü¤ü’nde çal›flmakta iken vefat eden Beflir Alp, Güngör Tu¤ ve Yakup Yant›r varislerinin Körfez ‹fl Mahkemesi'nde açt›klar› dava sonucu ödenen tutar Kuwait Petroleum firmas›nca 2001 y›l›nda yap›lan ödemenin iptali 2001y›l›nda ihraç edilen motorin kargosunun CFPP de¤erlerinin spec d›fl› bulunmas› nedeniyle Galaxy firmas›na ödenen tutar Suriye tafl›malar› için kiralanan tankerlerin var›fllar›n›n gecikmesi nedeni ile do¤an depolama ücreti tutar› Geçmifl y›llar›n kargolar›na ait erken yükleme tutar› Di¤er TOPLAM 31 Aral›k 2002 Milyon TL 31 Aral›k 2001 Milyon TL 7,862 1,469,243 978,165 226,054 11,736 1,666,308 45,909 5,318,076 - - 1,515 7,627 1,020 - 4,194 67,412 - 176,484 56,933 - 140,623 - 45,804 2,988,435 87,746 5,067 145,217 7,474,560 14. Adi ve imtiyazl› hisse senetleri için ayr› ayr› gösterilmek kofluluyla hisse bafl›na (1,000 TL nominal de¤erdeki bir hisse için) kar ve kar pay› oranlar›: 31 Aral›k 2002 31 Aral›k 2001 Hisse Bafl›na Kar (TL / %) Adi ve ‹mtiyazl› Hisse Senedi Sahiplerine: 694 TL / %69.4 740 TL / %74.0 Hisse Bafl›na Kar Pay› (TL / %) Adi ve ‹mtiyazl› Hisse Senedi Sahiplerine: 599 TL / %59.9 545 TL / %54.51 TÜPRAfi Denetim Raporu 2002 Global Reports LLC S.66-67 TÜRK‹YE PETROL RAF‹NER‹LER‹ A.fi. 31 ARALIK 2002 TAR‹H‹ ‹T‹BAR‹YLE GEL‹R TABLOSU D‹PNOTLARI 15. Her bir ana üretim grubu için ayr› ayr› olmak üzere, iflletmenin dönem içinde gerçeklefltirdi¤i mal ve üretim miktarlar›ndaki de¤iflmeler: Ürün Gruplar› LPG NAFTA SOLVENT BENZ‹N PLATFORMAT ‹ZOMERAT JET YAKITI GAZYA⁄I MOTOR‹N FUEL OIL ASFALT HVGO MADEN‹ YA⁄ KÜKÜRT D‹⁄ER TOPLAM PETROK‹MYA ÜRÜNLER‹ KARBON S‹YAHI KAUÇUK POL‹ST‹REN D‹⁄ER TOPLAM GENEL TOPLAM 31 Aral›k 2002 (MTon) 667,086 1,418,041 2,772 3,066,007 183,611 23,479 1,604,596 36,450 6,808,602 5,616,086 1,245,454 484,886 298,594 48,089 75,364 21,579,117 31 Aral›k 2001 (MTon) 622,814 2,005,441 1,897 2,357,973 125,834 1,609,587 23,833 6,588,018 5,926,891 1,099,115 451,614 248,050 50,519 65,922 21,177,508 Fark (MTon) 44,272 (587,400) 875 708,034 57,777 23,479 (4,991) 12,617 220,584 (310,805) 146,339 33,272 50,544 (2,430) 9,442 401,609 37,537 36,020 4,307 80 77,944 6,813 7,294 1,328 49 15,484 30,724 28,726 2,979 31 62,460 21,657,061 21,192,992 464,069 16. Her bir ana sat›fl grubu için ayr› ayr› olmak üzere, iflletmenin dönem içinde gerçeklefltirdi¤i mal ve hizmetlerin sat›fl miktarlar›ndaki de¤iflmeler: Ürün Gruplar› LPG NAFTA SOLVENT BENZ‹N PLATFORMAT ‹ZOMERAT JET YAKITI GAZYA⁄I MOTOR‹N FUEL O‹L ASFALT HVGO MADEN‹ YA⁄ KÜKÜRT D‹⁄ER TOPLAM PETROK‹MYA ÜRÜNLER‹ KARBON S‹YAHI KAUÇUK POL‹ST‹REN TOPLAM GENEL TOPLAM 31 Aral›k 2002 (MTon) 2,580,040 1,387,529 2,596 3,131,838 202,429 27,159 1,619,223 36,237 6,878,877 6,031,803 1,239,167 477,372 305,077 50,891 75,572 24,045,810 31 Aral›k 2001 (MTon) 3,056,585 2,051,960 2,155 2,515,274 105,912 1,612,770 24,683 7,124,270 6,258,402 1,152,707 476,143 259,908 51,460 67,418 24,759,647 Fark (MTon) (476,545) (664,431) 441 616,564 96,517 27,159 6,453 11,554 (245,393) (226,599) 86,460 1,229 45,169 (569) 8,154 (713,837) 37,822 35,689 5,506 79,017 2,435 2,033 163 4,631 35,387 33,656 5,343 74,386 24,124,827 24,764,278 (639,451) TÜPRAfi Denetim Raporu 2002 Global Reports LLC H‹SSEDARLARA B‹LG‹ Borsa Bilgisi Türkiye Petrol Rafinerileri A.fi. hisse senetleri ‹stanbul Menkul K›ymetler Borsas› (‹MKB)’nda "TUPRS" sembolü, Londra Menkul K›ymetler Borsas›’nda “TPRD” sembolü ile ifllem görmektedir. Hisse senetlerine iliflkin bilgiler günlük gazetelerin ekonomi sayfalar›nda yer almaktad›r. Yat›r›mc› ‹liflkileri Türkiye Petrol Rafinerileri A.fi.’nin y›ll›k faaliyet raporlar› ücretsiz olarak afla¤›daki adresten temin edilebilir. Türkiye Petrol Rafinerileri A.fi. Yat›r›mc› ‹liflkileri Müdürlü¤ü 41790 Körfez-Kocaeli Tel (0262) 527 06 00 Faks (0262) 527 06 59 Y›ll›k Ola¤an Genel Kurul Türkiye Petrol Rafinerileri A.fi.’nin Y›ll›k Ola¤an Genel Kurulu 27 Mart 2003 tarihinde fiirket Genel Merkezinde yap›lacakt›r. Ba¤›ms›z Denetçi DRT Denetim Revizyon Tasdik Yeminli Mali Müflavirlik A.fi. Member firm of DELOITTE TOUCHE TOHMATSU Yap› Kredi Plaza. Büyükdere Cad. B Blok Kat 5 Levent 80620 ‹stanbul Hisse Senedinin Fiyat Seyri TÜPRAfi hisse senedinin 2002 ve 2001 y›l› çeyrek dönemler itibariyle ‹stanbul Menkul K›ymetler Borsas› (‹MKB)’ndaki en yüksek ve en düflük fiyatlar› afla¤›da verilmifltir. Hisse senedi fiyat›* (En düflük ve en yüksek seans kapan›fl fiyatlar›) 12,500 11,650 11,045 10,750 10,299 8,417 7,950 7,761 8,300 7,100 6,775 6,400 5,700 5,357 2001 1Ç 2Ç 3Ç 4Ç 2002 1Ç 6,100 2Ç *Kar paylar› ve bedelsiz hisse etkileri giderilmifl ve karfl›laflt›rma yap›lmaya uygun hale getirilmifltir. TÜPRAfi Denetim Raporu 2002 Global Reports LLC 3Ç 6,450 4Ç ADRESLER Türkiye Petrol Rafinerileri A.fi. Genel Müdürlük 41790 Körfez Kocaeli Tel (0262) 527 06 00 (20 hat) Faks (0262) 527 06 58 - 527 06 59 Teleks 33316 tprg tr - 33317 prgm tr E-posta gm@tupras.com.tr www.tupras.com.tr ‹zmit Rafineri Müdürlü¤ü 41790 Körfez Kocaeli Tel (0262) 527 06 60 (24 hat) Faks (0262) 527 47 24 - 527 23 76 Teleks 33316 tprg tr - 33317 prgm tr E-posta rm@izmit.tupras.com.tr ‹zmir Rafineri Müdürlü¤ü 35800 Alia¤a ‹zmir Tel (0232) 616 12 50 (5 hat) Faks (0232) 616 22 49 - 616 12 49 - 616 23 83 Teleks 51704 iraf tr - 51708 tpra tr E-posta rm@izmir.tupras.com.tr K›r›kkale Rafineri Müdürlü¤ü 71001 K›r›kkale Tel (0318) 266 91 00 (20 hat) Faks (0318) 266 91 37 - 266 91 38 Teleks 44924 oraf tr - 44691 toar tr E-posta rm@kirikkale.tupras.com.tr Batman Rafineri Müdürlü¤ü 72100 Batman Tel (0488) 213 42 30 (10 hat) -215 02 18 (10 hat) Faks (0488) 213 39 19 Teleks 72309 btup tr E-posta rm@batman.tupras.com.tr Körfez Petrokimya ve Rafineri Müdürlü¤ü 41740 Körfez Kocaeli Tel (0262) 528 14 50 (20 hat) Faks (0262) 528 14 00 - 528 17 38 E-posta rm@korfez.tupras.com.tr Ankara ‹rtibat Bürosu Atatürk Bulvar› Atayurt ‹flhan› No: 169/64 06680 Bakanl›klar Ankara Tel (0312) 417 12 05 (5 hat) Faks (0312) 417 75 12 Global Reports LLC tupras.com.tr Global Reports LLC