hafızanız ne kadar güçlü?
Transkript
hafızanız ne kadar güçlü?
ALİFORNiYA'DA KYÖNETICi AsiSTANI olarak çalışan A.J. II yaşından beri yaşadığı her günü hatırlıyor. Be ll eğindekilerin bir film şeri di gibi kontrolsOıee aklından geçtigini ifade eden A.J .. 3 Agustos 1986'da saat 12.34·te aşık olduğu genç adamın ona telefon ettigini. 28 Mart 1992'de öğle yemeğinde neler yediğini. beş yıl önce izlediği bir dizinin 15' inci bölümünde yaşananlan. her şeyi ama her şeyi hatırlıyoL Onda "hatırlamamak" diye bir kavram yok. Bunun aksine 85 yaşındaki emekli bir laboratuar teknisyeni o lan E.P. ise sadece en son gördüğünü ya da düşündügünü hatrrlayabiliyor. Beynindeki bir virüs, dokuya zarar vererek beynini ve oymuş belleğinin kısmın ı alıp de büyük bir götürmüş. National Geographic Dergisi'nden Joshua Foer'in araştırma sonuçları arasında yer alan bu iki örnek. insan hafızasının iki uç bölümünü temsil ediyor. Aslında pek çoğumuz bu iki uç arasında gidip geliyoruz. Mekanizma, bakıldıgında bi r hayli ilginç ve cevap bekleyen sorularla dolu. İnsanoğlunun en çok merak ettiği ve bilim adamlannm iştahını kabartan bu enteresan meseleyi. incelemeye başlıyoruz .. Minik mucize insan beyni 1.5 kg.'lık bir mucize olarak düşOnü ı üyor. Öyle ki 140 milyar hücre ihtiva eden beynimizin hüc re bağlantuan 5 .. 10 bin kadar. Memory Center' dan Prof. Dr. Nevzat Tarhan. "Aslında öğrendiğimiz her şey, tüm yaşam tecrübem iz, beynimizde nöronlar arasında elektriksel ve kimyasal harflerle yazılıdır. Ve bu küçücük organın pek çok şeyi depolamaya hazır, sınırsız bir kapasitesi var. Beyindeki hipokampus denilen tırnak büyükıügündeki bölge. bellek işlemlerini yöneten bölüm" diye giriş yapıyor konuya. İnsanOğlunun genel olarak açık ve örtük olmak üzere iki türlü belleğinin oldugu düşünülüyor. Açık bellek. dün ETKiN HAFIZA iCiN ALTIN KURALLAR SEMA KALAFAT, ma ~aza i ş l etm eci ıi "iNSANLARıN HAFlZAMI ÖVMELERiNDEN MUTLU OLUYORUM" Yaklaşık ünlü bir gömlek markasının distribütöriüğünü Biz duygu i şi yapıyoruz, buraya gelen herkesin ismini ve yüzünü hatırlamamız gerekiyor. laman içinde bunların yanı sıra dinlediğim bir fıkrayı da üzerinden bir saat geçtikten sonra unuttuğumu fark ettim. Odönem çok yoğun ça lıştığı m için beynimin yorulduğunu dü ş ünüyordum. Ama böyle bir şey in olmadığını ilerleyen dönemde öğrendim. Ya şam kalitemi artırmak için bir haflZa eğitimine katıldım. Bir şeyleri unutmamak için ona duygu yüklemek ge rektiğini anladım . Ya da müşterimi unutmamak için çıktıktan sonra onunla ilgili kü çük notlar alıyorum. "Kavga eden müşterim " , "Adapazarı'ndan gelen mü ş teri " gibi ... Şimdi asla unutmuyorum. Hafızamızı fazla kullanmamlZın bir nedeni de kendimizi hayatta çok usturuplu olmak zorunda hissetmemiz. Her şeyin mantıklı olması gerektiğini zannediyoruz. Biraz hayal kurmamız gerekiyor. Bir dönem sayfalar dolusu kitap okuyarak hiçbir şey hatırlamadığım da oluyordu. Şimdilerde kafamda hep bir şeyler (anlandırmaya ça lışıyorum , kendimi onların yerine koyuyorum. ilk zamanlarda bu beni çok yoruyordu, şimdi hayatıma yaydım, çok mutluyum ve insanların nasıl yaptığı ma hayret etmesi beni mutlu ediyor. 12 yıldır yapıyorum . OCAK 2008 HO\.YA4s oyulardan ne giydiğimiz, en son izlediğimiz nasıl kullanuacağı. film gibi hatırladıgımızın farkında bu yana gelişen dünyayla olduğumuz, bilerek hahzamlZda birlikte bi r hayli öne mli hale tuuuğumuz anlar. Örtük geldi. Öyle ki çoğu kişi daha bellek ise araba kullanmak faz lasını gibi üzerinde bilin çli olarak neden haflZamızın yüzde kullanmak varken düşünmeden öğrenilen şeyler. 3'ü ya da 5'ini kullanmakla Bu yetinmemiz gerektiğini bilinçdışı belleğin depolaması için hipokampusa ihtiyaç sorguluyor ve bunun için ne duyulmuyor. yapılabileeeğini araşUnyorlar. Bunlann dışmda da belleklerini Hafıza kapasitesi artırılabihr daha iyi kullanmak isteyerek Deha seviyesindeki aşındıranlar oluyor. Öyle ki insanların beyinlerini nasıl çeşitli yaşam merkezlerin kapılannı kalitesini artırmayı arzu kullandıklanyla edenler başta olmak üzere. çalışmalarda yabancı dil öğrenmek isteyenler. ilgili yapılan görüldü ki bu insanlar beyinlerinin her sınavlara hazırlanan öğrenciler, iki yanmküresini birlikte ve insan yüzlerini . isimlerini, dengeli kullandıkları için bu telefon numaralannı unutmamayı kadar başarılılar. Bu sonuç arzulayanlar başı çeken gruplar, önce A.B.D.·de eğitimcilerin dikkatini çekti ve bu yönıo Kadınlarınki programlar oluşturuldu. Hatta güçlü? ABD parlamenıosu 1990- 1994 Dünya daha mı Hafıza Şampiyonu 2000 yılı arasını. beyinle ilgili Melik Duyar'a göre isıenilenleri en önemli 10 yıl olarak ilan unutmamak için dört farklı ederek konunun önemine prensip bulunuyor: "İnsanlar işaret etmişti. daha çok gördüklerini Türkiye'de ise konu, 1990'!ı yılların ortalarında hatırhyorlar, kamuoyunun ilgisini çekmeye görselleştirilmesi başladı. H afızanın daha etkin faktör. İkinci ve belki de en Yani bilginin önemli bir EN DEGERLi HAZiNEM BELLEGiM SERDAR POLAT, öğrenci "TEKNOLOJi TlKANACAK, YERiNi iNSAN HAFIZASI ALACAK" Yıldız Teknik Üniversitesi Elektronik Haberleşme Mühendisliği 4'üncü sınıf Bu konulara ilgim ilk olarak insan hafımının çok dü şük bir bölümünün kullanıldığını öğrendiğimde düştüğü m dehşet nedeniyle başladı. Teknolojinin bir gün mutlaka tıkanacağını düşünüyorum ve bu tıkanıklığın açılmasının insan beyninin daha yüksek kapasiteyle kullanıldığında gerçekleşeceği ni dü şün düm. Ben eskiden beri matematiği , sayılarla uğra şmayı çok seviyordum. Her dönem sayılarla ilgili yeni şeyler bulmaya çalışlflm. Ancak bu yönlü yeteneğimin olduğunu laboratuarda bir arkadaşım la deney yaparken keşfettim. Ogün hesap makinemiz yoktu ve karekök almamız gerekiyordu. Bir sayının yaklaşık karekökünü aldım ve bunlar tam değer çıktı. Ogünden sonra kendimi sayılara adadım, mesela sayı bulmacalafı çözmeyi seviyorum, haflZaml nasıl geliştirebileceğime kafa yorarak bunun için ça lı şıyorum . 2007 Temmuz'unda katıldığım "Memoriad HaflZa Olimpiyatı " nda 15 dakika içerisinde 10 tane altı basamaklı sayının karekökünü alarak altın madalya kazandım . HayatınlZda da hafızanı" iyi kullanabilirseniz olaylar arasındaki ili şkiyi kurup yerli yerinde kararlar verebiliyorsunuz_ öğrencisiyim. HAFIZANIZ NE KADAR GÜÇLÜ? * Bir şey i bulmak için zor konsantre oluyorum ve zaman zaman hafızam beni şa ş ı rtıyor * Yapmam gereken bir i ş i yapıp yapmadlQımdan emin olmak için geri dönüyorum " Ta nıştlQ ım insa nl a rı hatırlı yo rum, ancak isimlerini anımsamakta güçlük çekiyorum * Eskiyi çok net hatırladlQım halde dün ne yediQimi unutabiliyorum * s ı k sık hafta nın kimi günlerinde ne ya ptlQıml unutuyorum * Kimi zaman bir şeyi ararken neyi aradlQıml unuttuQum oluyor Bazen bir şey ler okurken bir paragrafın ne anlattlQınl a lgılayabi lmek için iki, üç kere okumam gerekiyor * Düzenli olarak her gün yaptlQım şeyi iki kere yaptlQım oluyor ,. Bazen beyinsel yorgunluk hissediyorum * Bir şeye bir saatten fazla konsantre olamıyorum "" Bazen evin a n a htarl arı nı başka yerl ere koyuyorum " Sıkça gittiQim bir yerde çıkış kapısını bulmakta zorlanabiliyorum * OEGERLENOiRME işaretledikleriniz 5'in altındaysa Çok büyük bir probleminiz yok. Fakat hafızanızı daha keskin bir hale getirmek için yapabilecekleriniz bulunuyor. i şa retledikleriniz 5-10 aras ı Halızan ızın biraz daha güçlendirilmesine ihtiyacınız var. Beyniniz sandlQınızdan daha yaşlı. işaretledikleriniz 10' dan fazlaysa Halızanızın zayıf olduQu görülüyor. Bellek sorunları günlük yaşamınızı etkiler hale gelmiş, bir uzman yardımı almakta fayda var. önemlisi, insanlar, çeşitli duygulan yogun olarak yaşadıklan olaylan unutmuyorlar. Yani bilgiye duygu katmak gerekiyor. Beynin her iki yarunkOresinin kullanı1dıgı ve bilgiyle zihinsel ilişkilerin kuru l masının da hafızada tutmayı saglad ıgı, yıllardrr yapılan araştırmalarla ortaya konmuş. tekniklerinin altında bu prensipler yauyor." Bu arada hafızanın duygularla Hafıza ilişkili olması , kadınlann hafızalannın erkeklere oranla daha güçlü oldugu gibi bir yorumu da beraberinde getiriyor. Bu alanda tescilli bir örnek de bulunuyor. Öyle ki Hintli Shakuntala Devi, sayısal hafıza gücü ve hızlı işlem yapma özelligiyle Guiness Rekorlar Kitabı'na girmiş iyi özel bir örnek. hafızanın yararları İngilizce ögrenimi ve hafıza egitimleriyle bilinen NLP Grup Egitim Danışmanlık'tan Uzm. Psikolog Erkan Şenol da konuyla ilgili şunlan söyıüyof. " Hafızanın daha etkin kullanılabilmesinin en büyük şartı görsel, işitsel ve duygusal algılann hepsini bir arada kullanabilme yetisi ni geliştirebilmek. Pek çok başarılı insan incelendiğinde aslında görsel, işitsel ve dokunsal algılannın hepsini kullandıklan ve bu yüzden pek çok şeyi unutmadıklan gözlenmiş, " Uzmanların da hemfikir olduğu ve Prof. Dr. Reha Oguz Türkan ve Tuğrul Türkkan'm kaleme aldıgı "Etkin Hafıza Tekniklerikitabında da belirtilen teknikler dön ayn hedefe yönelik. Bunlar insanlar hakkında bilgiler, işitseJ bilgiler, sayısal bilgiler ve yazılı bilgiler. Bu tarz teknikleri öğrene rek de hayatta farklı kazanımlar edinmek mümkün. Türkkan, "Tanışılan i nsan l arın yüzlerini, isimlerini ve hayatlanndaki çeşitli bilgileri , yapılması gereken işleri , randevu saatlerini unutmamak, yabancı dil ögrenebilmek. okunulan e-mailleri, GÜRSEL DEVRiM iYiM, avukat "ANAYASANıN 177 MADDESi BElLEGiMDE" 47 yaşımdayım. ODTÜ'de sosyoloji e§itimi gördüm, ardından istanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi'ni bitirdim. Bir süre ABD'de kaldıktan sonra serbest avukat olarak çalışmaya başlad ım . işim dolayısıyla kanun maddeleri nasıl akılda kalabilir?'i araştırmaya başladım . Eskiden de hafız am iyiydi. Yabancı dili çok rahat ö§rendim. Hep hafıza mın iyi oldu§u söylenirdi. Ancak aldı§ım hafıza e§itiminden sonra unutmak istemedigim hiçbir şeyi unutmuyorum. Mesela üç yıl önce bir davette vestiyerde verilen numara aklımda olabiliyor. Anayasanın 177 maddesi ha fızamda. Anayasa Hukuk Profesörü bunları bilmez. Yıllar önce ö§renciyken hocamız bir madde için anayasaya bakmı ş tı . Ve arkadaş larımızd an biri "Hocam siz de bakıyorsunuz" demi şti. Oda "Bütün maddeleri akılda tutmak, insan hafızası için mümkün de§il" cevabını vermi ş ti . Ben bugün itibariyle bu tezi çürüttüm. Bunların yanında 100 tane telefon numarası ak lımdadır. Ouydugum bir melodiyi ya da kokuyu da hemen algılayabilirim. Beyni kendi u şa§ ım gibi dü şünüp ona komut veriyorum, ö§rendi§im tekniklerle bunu başarabiliyorum . Şimdi yeni anayasayı ezberleyip ona ili şkin bir ıov yapmak istiyorum. kitaplan, gözden geçirilen bilgileri akılda tutabiirnek ve bunların neticesinde özgüven artımı hafızanın daha fazla kullamlmasının kazanımlandır" diyor. Modern çagda çeş itli setlerle hafızanızı daha etkin kullanmayı öğrenebileceğiniz gibi amacınıza uygun konseptteki seminerlerle bunu başarabilirsiniz. İngilizce' de beyin hücreleri için bi r ifade kullanılıyor: "Use it or loose it" yani kullan veya kaybeL. Çünkü kullanumayan beyin hücreleri ölüyar ve vücuttaki diğer hücrelerin aksine yerine yen ileri gelmiyor. Bu durumda iki yol görünüyor. Ya uzmanların önerdikleri ışıgında hafıza kapasitenizi en iyi şekilde kullanacaksınız ya da yok olmalanna müsaade edeceksiniz , seçim sizin .. OCAK 2008 HfıYA 47