Ayçiçek Yağı Raporu
Transkript
Ayçiçek Yağı Raporu
MUŞ BİTKİSEL YAĞ ÜRETİM TESİSİ YATIRIM FİZİBİLİTESİ FUAT ÖZKAN SEKTÖREL/EKONOMİK DEĞERLENDİRME Sektör ve Ürünün Tanımı Sektörün Tanımı ve Sınıflandırması Rafine bitkisel sıvı yağ üretimi, DPT sektör sınıflandırmasına göre İmalat Sanayi alt sektörlerinden Gıda Sanayi sektörü içerisinde, Bitkisel Yağ ve Mamulleri Sanayi alt başlığı altında yer almaktadır. Ayçiçek Yağı; yağ oranı % 39-45 arasında değişen Helianthus annuus bitkisinin tohumlarından elde edilen bir yağdır. Ayçiçek yağı % 15 doymuş, % 85 doymamış yağ asidi içermekte; doymamış yağ asitlerinin % 14-43’ünü oleik asit, % 44-75’ini de linoleik asit oluşturmaktadır. Ayçiçeği Yağı, rafine edilmek suretiyle likit olarak tüketilebildiği gibi, margarin üretiminde hammadde olarak da yaygın bir biçimde kullanılmaktadır. Ayçiçeği, dünyada soya ve yerfıstığından sonra üçüncü sırayı alan önemli bir yağ bitkisidir. Dünyada ayçiçeği ekimi yapılan başlıca ülkeler; Rusya, Ukrayna, Arjantin, Macaristan, Fransa, İspanya, Hindistan ve Türkiye’dir. Ülkemizde özellikle Trakya ve Marmara bölgelerimizde ayçiçeği bitkisinin tarımı önemli bir yer(% 70’den fazlası) tutmaktadır. 1,5-3 m. Kadar boylanabilen bu yıllık otsu bitkinin sert bir sapı; parçasız, üçgen biçimli, tüylü, yeşil renkli, sert ve büyük yaprakları vardır. Açık sarı renkli olan ayçiçeği yağının üretiminde çözgen ekstraksiyonu işleminden sonra elde edilen yağsız küspe, yan ürün olarak hayvan yemi üretiminde kullanılmaktadır. Yüksek protein(potasyum)(% 20) içeriği nedeniyle ayçiçeği küspesi oldukça değerli bir yan üründür. Bilhassa sığır ve süt inekleri için değerli bir besindir. Ayçiçek yağı Kullanım alanları; Ayçiçek yağı yemeklerde, salata, kızartma ve balık konservelerinde; sanayide ise boya ve sabun yapımında kullanılır. İçerdiği çinko ve fosfor kemik ve dişlerin oluşumu ve algı gelişimi için gereklidir. Teşvik Durumu: 2012/3305 sayılı Yeni Teşvik Sistemi’nin diğer teşvik sistemlerinden farkı hem destek unsurlarının artması hem de bu destek unsurları oran ve sürelerinin artmasıdır. Bölgelerin sınıflandırılmasında sosyo-ekonomik ve gelişmişlik düzeyleri dikkate alınmış, bölgesel olarak geri kalmış yörelerin yatırım desteklerinden daha fazla yararlandırılması ilkesi konulmuştur. İstatistikî Bölge Birimleri Sınıflandırmasında Düzey 2 bölgeleri ilgili Bakanlar Kurulu Kararı gereği sosyo-ekonomik gelişmişlik seviyeleri dikkate alınarak 6 (altı) dört gruba ayrılmıştır. Muş 6.bölgede yer almakta olup destek unsurlarından azami ölçüde yararlanmaktadır. Bu desteklerden faydalanmak için de sadece asgari yatırım tutarının 500.000 TL ya da bazı yatırımlarda 500 m2, 5 dekar olma şartları aranmaktadır. Yeni Teşvik Sisteminin bölgeler açısından karlılığını(faydasını) değerlendirmek için bir örnekle somutlaştırabiliriz. Örneğin; 1.,2.,3.,4. ve 5. Bölgede kağıt ve kağıt ürünleri imalatını gerçekleştirenlerin destek unsurlarından faydalanabilmesi için 10 milyon TL’lik bir yatırım yapmaları gerekirken 6.bölgede asgari sabit yatırım tutar’ının sadece 500 bin TL olma şartı aranmaktadır. BÖLGESEL TEŞVİK UYGULAMASI DESTEK UNSURLARI I II III IV V VI KDV Ġstisnası Gümrük Vergisi Muafiyeti Vergi Ġndirimi Yatırıma Katkı Oranı (%) OSB Dışı 15 20 25 30 40 50 OSB Ġçi 20 25 30 40 50 55 2 yıl 3 yıl 5 yıl 6 yıl 7 yıl 10 yıl 3 yıl 5 yıl 6 yıl 7 yıl 10 yıl 12 yıl Sigorta Primi OSB Dışı Ġşveren His. Desteği (Destek Süresi) OSB Ġçi Yatırım Yeri Tahsisi Faiz Desteği YOK YOK Gelir Vergisi Stopajı Desteği YOK YOK YOK YOK YOK 10 yıl Sigorta Primi Ġşçi Hissesi Desteği (Destek Süresi) YOK YOK YOK YOK YOK 10 yıl Kurumlar Vergisi İndirimi Yukarıdaki tablolarda 31.12.2013 tarihine kadar başlanan yatırımlar için geçerli yatırıma katkı oranları ve yatırımlardan elde edilecek kazançlara uygulanacak indirimli kurumlar vergisi oranları yer almaktadır. Bu tabloya göre örneğin; 2. Bölgede yapılacak ve bölgesel teşviklerden yararlanabilecek 10 milyon tutarındaki bir yatırımda, bu yatırım tutarının % 20’si, yani 2 milyon liralık kısmı devletçe karşılanacaktır. Oysa ki bu yatırımın 6. Bölge de olması halinde, yatırım tutarının % 50’si, yani 5 milyon liralık kısmı devletçe karşılanacaktır. İndirimli kurumlar vergisi oranı kural olarak sadece yapılan yatırımdan elde edilen kazançlara uygulanabilir; ancak 3305 sayılı yeni teşvik kanunu yatırıma başlanan tarihten itibaren, yatırım tutarına mahsuben, belli ölçüde yatırım döneminde yatırımcının diğer faaliyetlerden elde edilen kazancına indirimli oran uygulama olanağı vermiştir. (6. Bölge % 80) Sigorta Primi Desteği: Daha önceki teşvik uygulamalarında yatırım teşvikleri içinde sadece sigorta primi işveren desteği varken, yeni uygulamada sigorta primi işçi desteği de sisteme dahil edilmiştir. 10 yıl boyunca sigorta priminin asgari ücrete tekabül eden kısmı devlet tarafından karşılanır. Sigorta primi işveren hissesi desteği, komple yeni yatırımlarda belge kapsamında gerçekleştirilen yatırımla sağlanan istihdam, diğer yatırım cinslerinde ise mevcuda ilave edilen istihdam için uygulanır. Ġstihdam Edilen 31.12.2013 Personel Sayısı BaĢlanılan Kazanç Tarihine Kadar 01.01.2014 Tarihinden Yatırımlardaki Sonra BaĢlanılan Yatırımlardaki Kazanç I. Bölge 50 172 TL *50*24 = 206.400 TL - II.Bölge 50 172 TL*50*36 = 309.600 TL - III.Bölge 50 172 TL*50*60 = 516.000 TL 172 TL*50*36 = 309.600 TL IV.Bölge 50 172*50*72 =619.200 TL 172 TL*50*60 = 516.000 TL V. Bölge 50 172x50x84_ = 722.400 172x50x72 = 619.200 VI.Bölge 50 400 x120x50 = 2.400.000 400x50x84 = 1.680.000 (Önceki teĢvik sisteminde bu rakam: 714.000 TL’idi) (Önceki teĢvik sisteminde bu rakam: 510.000 TL’idi) Yukarıdaki tablodan da anlaşılacağı üzere; VI. Bölgede 31.12.2013 tarihine kadar yatırım yapan ve ortalama 50 kişi istihdam eden bir yatırımcının ilgili destekten yararlanacağı 10 yıllık priyod sonundaki kazancı 2.400.000 TL’dir. VI. Bölgede 31.12.2013 tarihinden sonra yatırım yapan ve ortalama 50 kişi istihdam eden bir yatırımcının ilgili destekten 7 yıllık periyod sonundaki kazancı 1.680.000 TL’dir. Yatırım Yeri Tahsisi: Bakanlıkça teşvik belgesi düzenlenmiş büyük ölçekli yatırımlar, stratejik yatırımlar ve bölgesel desteklerden yararlanacak yatırımlar için, 29/6/2001 tarihli ve 4706 sayılı kanunun ek 3 üncü maddesi çerçevesinde Maliye Bakanlığınca belirlenen usuller çerçevesinde yatırım yeri tahsis edilebilir. Faiz Desteği III. Bölge IV. Bölge V.Bölge VI.Bölge Ar-Ge ve Çevre Yatırımları TL Döviz Kredi Kredileri 3 Puan 1 Puan Azami TL Döviz 4 Puan 1Puan 5 Puan TL Döviz TL Döviz TL Döviz 2 Puan 7 2 2 Puan Puan Puan destek Azami destek tutarı Azami tutarı 500.000 TL 600.000 TL destek Az.destek 5 Puan Azami tutarı tutar tutarı 700.000 TL 900.000 TL 500.000 TL destek Yukarıdaki tablodan da anlaşılacağı üzere; Bölgesel teşvik uygulamaları kapsamında yapılacak yatırımlarda proje bazında sağlanacak faiz desteği tutarları 3 üncü bölgede 500.000 TL, 4 üncü bölgede 600.000 TL, 5 inci bölgede 700.000 TL ve 6 ıncı bölgede is 900.000 TL’dir. Arz Analizi: VIII. Kalkınma Planında bitkisel ürünlerin üretim, verim, kalite ve ihracatının artırılması temel amaç olarak kabul edilmiştir. Not: Türkiye’nin AB üyeliğinden en olumsuz etkilenecek sektörlerden biri de yağlı tohumlar sektörünün lokomotifi olan ayçiçeği üretimidir. Özellikle ham yağ ve ayçiçeği tohumu ithalat tarife oranlarında yapılacak düşüş, Türkiye ayçiçeği üretici fiyatlarında büyük düşmeye yol açacaktır. TÜRKĠYE YAĞLI TOHUM EKĠM (HEKTAR) 2006/07 585.400 2007/08 554.678 2008/09 580.000 2009/10 584.000 2010/11 641.400 2011/12 655.700 AYÇĠÇEĞĠ ÜRETĠM MĠKTARI (TON) 1980 750.000 1985 800.000 1990 860.000 1995 900.000 2000 800.000 2001 650.000 2002 850.000 2003 800.000 2004 900.000 2005 950.000 Kaynak: TÜİK ALANLARI (AYÇĠÇEĞĠ) TÜRKĠYE AYÇĠÇEĞĠ ÜRETĠM MĠKTARI (TON) 2007/08 700.000 2008/09 850.000 2009/10 800.000 2010/11 1.025.000 2011/12 900.000 . YILLAR BAZINDA AYÇĠÇEĞĠ VERĠMĠ(kg/da) Yıllar AYÇİÇEĞİ Ş.PANCARI TÜTÜN 1980 130 2.512 102 1985 124 3.144 96 1990 120 3.682 92 1995 154 3.577 97 2000 148 4.590 85 2001 127 3.521 74 2002 155 4.436 80 2003 147 4.003 90 2004 164 4.159 83 Kaynak: TÜİK Muş ve Çevre İllerinde Ayçiçeği Üretimi Muş Berce’de (Merkez)20.000, Muş (Malazgirt)’te 50 çiftçi tarafından 9.000 ve Muş (Bulanık)’ta ise 18 çiftçi tarafından 10.000 dekarlık alanda ayçiçeği üretimi gerçekleştirilmektedir. Erzurum (Pasinler)’de 2.000 dekarlık alanda yağlık ayçiçeği üretimi gerçekleştirilmektedir. Toplam üretim miktarı 350 ton olup dekar başına verim 175 kg’dır. Yine Erzurum (Pasinler)’de 14.000 dekar, Erzurum(Köprüköyü)’da 650 dekar ve Erzurum (Horasan)’da 65 dekar olmak üzere toplam 14.715 dekarlık alanda çerezlik ayçiçeği üretimi gerçekleştirilmektedir. Çerezlik ayçiçeği dekar başına verim 140 kg civarındadır. Çiftçi Açısından Ayçiçeği Üretim Maliyeti, Gelir-Gider Durumu ve Net Kâr’ı AYÇİÇEĞİNİN KURU VE SULU ÜRETİMİNDE MAKİNE VE ARAZİNİN ÇİFTÇİNİN KENDİSİNE AİT OLMASI DURUMUNDA OLUŞAN TOPLAM MALİYET TABLOSU 1 GİDER UNSURLARI KURU ÜRETİM DEKAR/FİYAT 20.00 35.70 9.00 SULU ÜRETİM DEKAR/FİYAT 20.00 58.00 9.00 2 3 4 TOHUM BEDELİ TABAN GÜBRE UYGULAMASI BİRLEME(SOKLU PULLUK)) 5 6 7 8 4,50 4,50 3,50 4,50 4,50 3,50 3,00 9 İKİLEME ÜÇLEME EKİM YABANCI OT İLAÇLAMASI(HERBİSİT) BÖCEK İLAÇLAMASI 2,70 2,70 3,00 10 11 TOPLAM İLAÇ BEDELİ ARA ÇAPALAMA, 6,00 10.00 6,00 15.00 12 GÜBRELEME(AZOTLU GÜBRELEME) SULAMA 2,25 2,25 40.00 12,50 15.00 25.00 15.00 208.35 200.00 130.00 70 12,50 15.00 25.00 15.00 396.25 350.00 1,74 1,74 348.00 609.00 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 KİRA*ARAZİ HASAT HER TÜRLÜ TAŞIMA GİDERLERİ MUHTELİF İŞÇİLİK GİDERLERİ AMORTİSMAN SİGORTA GİDER TOPLAMI BİR DEKARDAN ALINAN ÜRÜN MİKTARI(VERİM/KG) ÜRÜN SATIŞ FİYATI/KG(ÜRÜN DESTEĞİ DAHİL) TOPLAM ÜRÜN GELİRİ Yukarıdaki tablo; çiftçinin kuru ve sulu ayçiçeği üretiminde kullanacağı her türlü alet ve makinenin kendisine ait olduğu varsayımından hareketle toplam maliyet, gelir ve kazancı göstermektedir. Sulu üretimde gelirin fazla olmasına karşın kazancın az olmasının sebebi; yakıt fiyatlarının yüksek olmasından kaynaklanan yüksek sulama maliyetleri ve arazi fiyatının göreceli olarak yüksek olmasıdır. Çiftçinin Kâr’a geçebilmesi için dekar başına 119 kg ayçiçeği üretmesi gerekmektedir. (Başabaş Nokta:119 kg) AYÇİÇEĞİNİN KURU VE SULU ÜRETİMİNDE MAKİNE VE ARAZİNİN KİRALANMASI DURUMUNDA OLUŞAN TOPLAM MALİYET TABLOSU 1 MASRAF UNSURLARI 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 TOHUM BEDELİ TABAN GÜBRE UYGULAMA BİRLEME(SOKLU PULLUK) İKİLEME ÜÇLEME EKİM YABANCI OT İLAÇLAMASI(HERBİSİT) BÖCEK İLAÇLAMASI(İNSECTİSİT(ÇEKİRGE YEŞİLKURT) TOPLAM İLAÇ BEDELİ ARA ÇAPALAMA, 12 13 GÜBRELEME(AZOTLU GÜBRELEME) SULAMA 14 15 16 17 18 19 20 KİRA*ARAZİ HASAT HER TÜRLÜ TAŞIMA GİDERLERİ İŞÇİLİK GİDERLERİ AMORTİSMAN-SİGORTA GİDER TOPLAMI BİR DEKARDAN ALINAN ÜRÜN MİKTARI(VERİM/KG) ÜRÜN SATIŞ FİYATI/KG(ÜRÜN DESTEĞİ DAHİL) TOPLAM ÜRÜN GELİRİ BİR DEKARDAN ELDE EDİLEN NET KAR 21 22 23 KİRALAMA(KURU) KİRALAMA(SULU) DEKAR/FİYAT DEKAR/FİYAT 20.00 20.00 44.00 58.00 18.00 18.00 10.00 10.00 10.00 10.00 10.00 10.00 5.00 3,00 5.00 3,00 6,00 14.00 6,00 15.00 5.00 - 5.00 260.00 40.00 12,50 15.00 25.00 15.00 263,50 200 70.00 12,50 15.00 25.00 15.00 555,50 350 1,74 1,74 348.00 84,50 609.00 53,50 Talep Analizi Kullanım Alanları; Ayçiçeği en kaliteli ve lezzetli yağlardandır. Bu yağ yemeklerde, salata, kızartma ve balık konservelerinde; sanayide ise boya ve sabun yapımında kullanılır. Ayçiçeği küspesinde önemli oranda (yaklaşık % 20) protein ve bir miktar yağ (yüzde 1-7) bulunduğu için çok besleyici bir hayvan yemidir. Bilhassa sığır ve süt inekleri için çok değerli bir besindir. Türkiye yurtiçi likit bitkisel yağ tüketimi 1 milyon ton civarındadır ve ayçiçeği yağı % 85 payı ile en fazla tüketilen likit bitkisel yağdır. Tüketim miktarı son yıllarda kademeli olarak artış yönündedir. Türkiye yurt içi ayçiçeği yağı tüketimi 800-850 bin ton seviyelerindedir ve bu miktarın en fazla yarısı yurt içi yağlık ayçiçeğinden elde edilen yağla karşılanmaktadır. 800-850 bin ton civarında yurt içi ve 200-300 bin ton civarında ihraç talebini karşılamak için, Türkiye yağlık ayçiçeği üretiminin en az 2,5 milyon ton olması gerekmektedir. Bu açık yağlık ayçiçeği ve/veya ham ayçiçeği yağı ithalatı ile karşılanmaya çalışılmaktadır. TÜRKĠYE AYÇĠÇEĞĠ TÜKETĠMĠ (TON) 2007/08 635.000 2008/09 650.000 2009/10 720.000 2010/11 800.000 2011/12 850.000 Kaynak: BSYD TÜRKİYE AYÇİÇEK YAĞI İTHALAT VE İHRACATI YILLAR İTHALAT Miktar(ton) Değer(bin&) İHRAC Miktar(Ton) Değer(bin&) 2002 93.142 52.103 10.852 8.280 2003 92.548 54.047 28.428 22.471 2004 78.303 50.604 17.869 15.715 2005 203.519 134.930 23.120 21.495 2006 236.605 159.149 98.942 85.297 2007 163.115 138.039 31.906 36.002 2008 411.660 647.095 98.714 164.582 2009 323.596 468.305 101.432 110.618 2010 271.676 171.220 75.836 100.440 2011 421.119 568.105 178.593 299.040 Türkiye yağlık ayçiçeği tohumu ithalatının yaklaşık yarısını Bulgaristan’dan, diğer bölümün büyük bir kısmını ise Ukrayna, Romanya, Rusya ve Moldova’dan, ayçiçeği yağı ithalatı’nın yine yaklaşık yarısını Ukrayna’dan, diğer bölümün büyük bir kısmını ise Rusya, Arjantin, Romanya ve Bulgaristan’dan yapmaktadır. Ayçiçek yağını en fazla ihraç ettiğimiz ülkeler ise Irak, İsrail, Yemen, Suriye ve KKTC’dir. 2011/2012 Arz -Talep Denge Durumu Türkiye Yağlık Ayçiçeği Üretimi: 875-925 Bin Ton Ülke Mahsulünden Ayçiçeği Yağı Üretimi: 370-395 Bin Ton Türkiye Ayçiçeği Yağı Tüketimi: 825-850 Bin Ton Türkiye Ayçiçeği Yağı İhracatı: 250-300 Bin Ton Toplam Ayçiçeği Yağı İhtiyacı: 1.075-1.150 Bin Ton Ayçiçeği Yağı Bazında Açık: 725-775.000 Ton 5. REKABET YAPISI VE RAKİPLER Firma Adı Abalıoğlu Yem Soya Tekstil Sanayi Aġ AltaĢ Yağ Su ve Tarım Ürünleri Gıda ĠnĢ. Otomotiv Nak. Sanayi ve Tic. A.ġ. Altınyağ Kombinaları A.ġ. Ana Gıda ve Ġhtiyaç Mad. San. ve Tic. A.ġ. Antalya Yağ Sanayi A.ġ. Arı Rafine ve Yağ Sanayi A.ġ. Aymar Yağ ve Gıda Sanayi Ticaret A.ġ. Bağ Yağları Sanayi ve Ticaret A.ġ. Besler Gıda ve Kimya Sanayi A.ġ. BeĢler Gıda ve Kimya A.ġ. Bunge Gıda Ticaret A.ġ. Cargill Gıda Hizmetleri Ltd. ġti. Çukobirlik Merkez Yağ Fabrikası Doğa Gıda A.ġ. Edirne Yağ Sanayi ve Ticaret A.ġ. Elita Gıda Yağ Tarım Sanayi ve Tic. A.ġ. Emek Yağ Sanayi A.ġ. EskiĢehir Yağ Sanayi Gıda Pazarlama Tic. Ltd. ġti. Felda-Iffco Gıda San. Ve Tic. A.ġ. GitaĢ Gıda ve Ġhtiyaç Maddeleri Tic. ve San. A.ġ. GüneĢ Yağ ve Gıda Sanayi Ticaret Ltd. ġti. Helvacızade Gıda ve Ġht. Mad. San. ve Tic. A.ġ. Kadooğlu Yağ San. ve Tic. A.ġ. Karadeniz Yağlı Tohumlar Tarım SatıĢ Kooperatifleri Birliği -Doğan Erdil Yağ Fabrikası Kula Yağ ve Emek Yem Sanayi Ticaret A.ġ. Küçükbay Yağ ve Deterjan Sanayi A.ġ. MaraĢ Yağ Sanayi Ticaret A.ġ. Marmara Tarımsal Ürünler Depolama San.ve Tic.Aġ Marsan Gıda Sanayi ve Ticaret A.ġ. MAYKĠM Yağ ve Kimya San. Tic. Ltd. ġti Mehmetler Yağ Sanayi ve Ticaret A.ġ. Noble Gıda Ticaret Aġ Kırıcı Rafinatör Margarin Or-Ģan DıĢ Ticaret Ltd.ġti. Oruçoğlu Yağ Sanayi ve Ticaret A.ġ. Öden Gıda Sanayi ve Ticaret Ltd. ġti. Pakyağ Endüstriyel Ürünler San. ve Tic. Aġ Pekmezler Yağ Sabun ve Pamuk San.Tic.Aġ Reka Bitkisel Yağlar San. ve Tic. A.ġ. Sam Yağcılık Pazarlama A.ġ. Sayınlar Gıda Maddeleri San.ve Tic. A.ġ. Soyyiğit Yağlı Tohumlar Yağ ve Süt San. Ltd. ġti. TariĢ Pamukyağ Kombinası Ticaret ve Sanayi Kontuvarı T.A.ġ. Kristal Yağları Torunlar Gıda Sanayi ve Tic. A.ġ. Trakya Yağlı Tohumlar Tarım SatıĢ Koop. Birliği Trakya Yem ve Yağ Sanayi ve Tic. A.ġ. Turyag Gıda San. ve Tic. A.ġ. Tügmad Türkkan Gıda Maddeleri San. ve Tic. Aġ Unat Yağ Gıda Sanayi ve Ticaret Limited ġirketi Unilever Sanayi ve Ticaret T.A.ġ. Yonca Gıda Sanayi A.ġ. Yudum Gıda Sanayi ve Ticaret A.ġ. Zer Yağ Sanayi ve Ticaret A.ġ. Kaynak: BYSD ŞEKERPANCARI: SON 7 YILA AİT İSTATİSTİKÎ BİLGİLER(MUŞ) Bilgiler Ortalama Pancar Fiyatı TL/Kg Taahhüt Dekar(ton) Ekim Dekar Ürün Taşıyan Alan Dekar 2005 0,990 2006 0,0960 2007 0,1071 2008 0,1180 2009 0,1270 2010 0,1169 2011 0,1330 320000 300000 300000 334000 335000 392000 518000 101570 93491 101570 93491 84200 81900 83000 83000 106600 106600 119000 119000 82660 75124 Teslim Edilen Ton Bedeli Ödenen Ton İşlenen Ton Dekara Panc. Verimi Bedeli Ödenene Göre Kg. İşlenene Göre Kg Dekara Şeker Verimi Polar Şekere Göre Kg Randımana Göre KG Fire % : Teslim Ed.Bed.Öd.Ara .farkBed.Ödİşlenen Ara Fark Üretilen Şeker Ton Üretilen Yaş Küspe Ton 335159 245691 207933 280190 319855 399572 355936 309485 224681 193580 259450 294785 399572 355936 293600 197500 180000 237000 271800 362500 293400 3047 2403 2577 3168 3552 3748 2991 2891 2113 2396 2894 3275 3401 2466 544,80 413,32 464,89 554,08 626,57 603,80 508,77 433,94 301,10 350,29 432,36 480,77 467,98 338,58 7,66 9,49 6,90 7,40 7,84 7,50 8,91 5,13 12,10 7,02 8,11 7,80 9,28 17,57 44070 28150 26760 35400 39900 43000 35510 89200 56252 55152 68013 8300 88643 81289 TABLO: MAKİNE VE ARAZİNİN ÇİFTÇİNİN KENDİSİNE AİT OLMASI DURUMUNDA OLUŞAN TOPLAM MALİYET TABLOSU 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 GİDER UNSURLARI GÜBRE BEDELİ KİRA BEDELİ İŞÇİLİK GİDERLERİ SÖKÜM İŞLEMLERİ DİĞER GİDERLER TOPLAM GİDER ÜRÜN VERİMİ(MİKTAR/KG) ÜRÜN SATIŞ FİYATI ÜRÜN GELİRİ NAKLİYE DESTEĞİ KÜSPE BEDELİ TOPLAM GELİR DEKAR/FİYAT 60.00 80.00 120.00 220.00 100.00 580.00 4000 0.1350 540.00 32.00 20.00 592.00 TABLO: MAKİNE VE ARAZİNİN KİRALANMASI DURUMUNDA OLUŞAN TOPLAM MALİYET TABLOSU 1 GİDER UNSURLARI GÜBRE BEDELİ 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 KİRA BEDELİ İŞÇİLİK GİDERLERİ SÖKÜM İŞLEMLERİ DİĞER GİDERLER TOPLAM GİDER ÜRÜN VERİMİ(MİKTAR/KG) ÜRÜN SATIŞ FİYATI ÜRÜN GELİRİ NAKLİYE DESTEĞİ KÜSPE BEDELİ TOPLAM GELİR DEKAR/FİYAT 60.00 80.00 120.00 120.00 100.00 480.00 4000 0.1350 540.00 32.00 20.00 592.00 Tablodan da anlaşıldığı üzere toplam gelir ile toplam gider arasında 12,00 TL’lik bir fark vardır. Bu farkın bu kadar az olmasının sebebi ekim-söküm vb. işlemlerin kiralanan makine ve aletlerle yapılması sonucunda oluşan maliyetlerin fazla olmasıdır. Çiftçinin 1 dekardan elde ettiği ürünlerin satışından sadece 12,00 TL kazanç elde ettiği düşünülmektedir. Bu kimi çiftçiler için gerçek rakamı yansıtırken; makine kiralamayıp kendi makinesiyle ekim ve söküm yapan çiftçi dönüm başına 150 TL’ye yakın gelir elde etmektedir. Dekar başına ortalama 4000 kg ürün elde edildiği gerçeğinden hareketle yukarıdaki hesaplamayı yaptık; ancak diğer tarım ürünlerinde ve hayvancılıkta olduğu gibi şeker pancarı da çok ciddi bir bakım gerektirmektedir. Sulamanın iyi yapılması, ilaçlamanın düzenli yapılması, çapa ve yabancı otların iyi bir şekilde temizlenmesi durumunda 1 dekardan 8.000 kg şekerpancarı elde edilebilmektedir. Bu durumda; 8000*0,1350= 1080 TL gelir elde eden çiftçinin kazancı 1080,00TL-580,00TL=500,00TL olabilmektedir.(Bu rakamı tutturan çiftçi oranının % 5-10 civarında olduğu tahmin edilmektedir.) KURULUŞ YERİ SEÇİMİ, ÇEVRESEL ETKİLER MUŞ İLİ GENEL TANITIMI Coğrafi konumu: Muş ili Doğu Anadolu Bölgesindedir. Ağrı, Bitlis, Bingöl, Erzurum, Diyarbakır ve Batman olmak üzere 6 il’e sınırdır ve bu yönüyle Doğu Anadolu’da önemli bir ulaşım noktasıdır. Toplam Nüfus: 414.706 kişidir.(TÜİK, 2011, ADNKS) Toplam yerleşim Yeri Sayısı: 6 ilçe, 22 belde, 359 köy ve 186 mezra bulunmaktadır. Toplam Arazi miktarı: 819 551 hektardır. Arazi Kullanım Durumu: % 42’si tarım alanı, % 46’sı çayır-mera, % 7’si orman, % 52i tarım dışı Temel tarımsal ürünler: Yem bitkileri, tütün, şeker pancarı, lahana, kavun-karpuz, sebze, üzüm, patates, canlı hayvan ve hayvansal ürünler. Temel Sanayi Alanları: Madencilik (çimento, barit, mermer, tuğla, doğal yapı taşları), Gıda, Mobilya, Tekstil, İnşaat, Metal sektörleridir. İl’de Muş Organize sanayi Bölgesi, Muş Sanayi Merkezi, Malazgirt Tarım Makineleri İhtisas Sanayi Sitesi ve 4 adet Küçük Sanayi Sitesi bulunmaktadır. 57 parselden oluşan Muş OSB’nin 37 parseli tahsis edilmiştir. 17 parsel boş bulunmakta ve arsaların yatırımcılara tahsis edilmesinde büyük kolaylık sağlanmaktadır.1 Ġlin Tarım ve Hayvancılık Potansiyeli Tarım ve hayvancılık il ekonomisinin temel sektörüdür. Muş, özellikle hayvancılıkta Türkiye’de önemli bir yere sahiptir, Kişi başına canlı hayvanlar değeri bakımından Muş ili 1451 TL ile 5. sırada bulunurken, Türkiye ortalaması 357 TL'dir. Kişi başına hayvansal ürünler bakımından ilimiz 624 TL ile 18. sırada bulunurken Türkiye ortalaması 333 TL'dir. Buna karşılık az sayıda süt ve süt ürünleri imalathanesi dışında İl’de et sanayi, gübre sanayi, süt sağım sistemleri sanayi, entegre süt sanayi gibi hayvancılık yatırımları mevcut değildir. İl’de 2009 yılsonu itibariyle 1.371.029 küçükbaş, 210.414 büyükbaş, 665.917 kümes hayvanı bulunmaktadır. Büyükbaş hayvanların % 29.37’si yerli ırk, % 45.31’i melez, % 23.29’u da kültür ırkından oluşmaktadır. 2009 yılı içinde il dışına 122.314 adet küçükbaş, 42.924 büyükbaş hayvan, 130.319 arılı kovan ve 207 adet tek tırnaklı hayvan sevkiyatı yapılmıştır. Muş’taki küçükbaş hayvan varlığı Türkiye’deki küçükbaş hayvanların % 4,7’sini oluşturmaktadır. Çayır-mera alanının oranı yüzde 46 ile Türkiye ortalamasının (%26) oldukça üstündedir. Muş Türkiye koyun varlığının % 5’ine, Türkiye sığır varlığının %2,5’ine sahiptir. Muş’ta toplam arazi miktarı 819.551 ha. olup, bunun yüzde 42’si tarım arazisidir. Bu tarım arazisinin yüzde 46’sı yani 158 215 ha sulanabilir tarım arazisidir bunun 61.334 ha sulanmaktadır. 2012 yılında faaliyete geçmesi beklenen Alparslan 2 Barajı ile 78 bin hektarlık tarım arazisi sulanabilecektir. I-IV. Sınıf tarım arazilerinin toplamı 365.703 ha’dır. Muş Türkiye’nin en büyük ovalarından birisi olmasına ve yeterli su kaynaklarına sahip olmasına rağmen ovadan yeterince faydalanılamamıştır. İl’in su kaynakları (akarsu, gölet, baraj gölleri v.b) Türkiye ortalamasının üzerindedir. Yerüstü su potansiyeli 4.505,93 Hm3 / yıl ve yer altı su potansiyeli 117,0 hm3/yıl olmak üzere toplam su potansiyeli 4.622,93 hm3 / yıl’dır. Toplam 246.245 ha ekilen tarım arazisinin %84’ünde hububat (buğday-arpa), %10’unda yem bitkileri (yonca), %3’ünde endüstri bitkileri (şeker pancarı, tütün, ayçiçeği) ve geriye kalan %3’lük gibi küçük bir bölümünde sebze, meyve ve baklagiller ekimi yapılmaktadır. Hayvan varlığına ve ekilecek alan varlığına kıyasla kaba yem ekimi oldukça düşüktür. Yem bitkileri, endüstri bitkileri ve sebze-meyve üretimi için yapılacak yatırımlara elverişli konumdadır. 1 http://www.daka.org.tr/?cmd=page&id=mus İl’de Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı’na bağlı Toprak, Gübre ve Su Analiz Laboratuarı mevcuttur. İl’in tarihinde bağcılık en önemli geçim kaynağı olarak karşımıza çıkmaktadır. 1800-1900’lü yıllarda ilde 24.000 bağ bulunduğu ve bu bağlarda yetiştirilen ince kabuklu, sulu, çok şekerli ve ekşimsi “Üzüm”lerden üretilen şarapların Paris’teki mahzenlerde saklandığı tarihi kaynaklarda belirtilmektedir. İl’de üzümün işlenmesine yönelik yatırım yok denecek kadar azdır. Tütün, ilde tarihi önemi olan önemli bir tarım ürünüdür. 2009 yılında özel sektörce 4700 da alanda 517 ton tütün üretimi yapılmıştır. 2010 yılında 32 muhtarlıkta 2350 tütün üreticisi ile sözleşme imzalanmıştır. Tarım alanında Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından Doğu Anadolu illerine sağlanan hayvancılık destekleri bu alanda İl’de yapılacak yatırımları diğer Bölge illerine kıyasla avantajlı hale getirmektedir. Muş ilinin yer aldığı bölgenin özellikle güneyi ayçiçeği üretimine oldukça uygun iklim koşullarına sahip olup hammadde temininde sorunla karşılaşmayacağı öngörülmektedir. Tesis yeri aynı zamanda yüksek ihracat olanaklarına sahiptir. Ayrıca, ilin imalat sanayi açısından oldukça düşük kalan kapasitesini geliştirmek ve bu sektörde istihdamı artırmak da hedeflenmiştir. İlin alt yapı imkanlarına bakıldığında; Muş karayolu, demiryolu (yük taşımacılığı için) ve havayolu ulaşım olanaklarına sahiptir. Sadece İl’e yönelik olarak değil çok daha geniş bir pazara göre işletilmesi gereken tesis açısından bu imkanların varlığı olumlu bir faktör olarak yer seçiminde dikkate alınmıştır. Ayrıca, ildeki işgücü maliyetleri de karşılaştırmalı avantaj sağlayacak bir husus olarak değerlendirilmiştir. Tesisin Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından sağlanacak izinler ve gerekli yasal mevzuata uygun yönetim sistem belgelerinin alınması sonucunda ulusal ve uluslararası pazarda faaliyet göstermesi mümkün olacaktır. 1.1. HAMMADDE VE DĠĞER GĠRDĠ TEMĠN KOġULLARI Dünyada giderek artan nüfusa paralel olarak gıda maddeleri tüketimi de artmaktadır. Son yıllarda bitkisel yağlar, gıda sektörü dışında biyodizel üretiminde kullanılmasıyla birlikte enerji sektörünün de hammaddesi haline gelmiştir. Böylelikle bitkisel yağlar gıda, enerji ve kimyasal sektörlerde yoğun olarak kullanılan stratejik bir ürün haline gelmiştir. Dünya genelinde bitkisel yağlar temel olarak soya, palm, ayçiçeği ve kanola gibi yağlı tohumlu bitkilerden elde edilmektedir. Ülkemizde bitkisel yağ tüketimi de son zamanlarda bu eğilime paralel olarak artış göstermekte ve bu alanda bitkisel yağ üretimine hammadde teşkil edecek yağlı tohumlu bitkilerin üretim alanlarını yaygınlaştırabilmek için çalışmalar yapılmaktadır. Ülkemizde tarımı yapılan yağlı tohumlu bitkiler; pamuk, ayçiçeği, susam, kanola, soya fasulyesi, yerfıstığı ve haşhaştır. Ancak bu yağ bitkileri içerisinde tohumundan ortalama %38 -50 civarından yağ elde edilen ayçiçeği, ülkemizin bitkisel yağ tüketimindeki ortalama %65-70’lik payı ve yüksek yağ oranı ile en önemli yağlı tohum bitkisidir. Ülkemizde ayçiçeği üretiminin yaklaşık %75’i Trakya bölgesinde yapılmaktadır. Sırasıyla Tekirdağ, Edirne, Kırklareli illeri bölge üretiminde en fazla paya sahip olan illerdir. Trakya bölgesini, Çukurova ve Karadeniz Bölgesi takip etmektedir. Ülkemiz yerli üretim ile en fazla ortalama 400-450 bin ton ham ayçiçeği yağı üretebilmektedir. Bu üretim yıllık ortalama 700 bin ton civarında olan ham ayçiçeği yağı tüketimimizi karşılayamamakta, meydana gelen açık ise ithalatla kapatılmaktadır.Bu da ülkemizin ayçiçeği alanında net ithalatçı ülkeler arasında yer almasına sebep olmaktadır.Ülkemizde kurulu yağlı tohum kırma ve bitkisel yağ rafinasyon kapasitesi kullanılması için dahilde işleme rejimi kapsamında ayçiçeği ithalatına izin verildiğinden, ayçiçeği yağı ihracatımız da son yıllarda önemli oranda artmıştır. Karadeniz ve Trakya Bölgeleri dışında sırasıyla Çukurova, Ege Bölgesi ve daha çok çerezlik olarak İç Anadolu Bölgesinde ayçiçeği ekimi yapılmaktadır. Ancak ülkemizin hemen her bölgesinde kuru veya sulu şartlarda yetişebilen ayçiçeğinin adaptasyon alanları oldukça geniş olmasına rağmen ekim alanlarımız yıllar boyunca 500–600 bin hektar düzeyinde kalmıştır. Bu veriler dikkate alındığında tüm bölgeler itibariyle Türkiye, yıllık ortalama 900 bin tonluk ayçiçeği üretimi ile son on yıllık ortalaması 31 milyon ton olan dünya ayçiçeği üretiminin yaklaşık %3’ünü gerçekleştirebilmektedir.2 Ayçiçeği tarımı dünyada en fazla AB, Rusya, Ukrayna ve Arjantin’de yapılmakta olup bu ülkeler Dünya üretiminin %53' ünü teşkil etmektedir. Ülkeler itibariyle ekim alanı, üretim ve verim durumu tabloda görülmektedir. Tablo 13: Ülkeler Ġtibariyle Ayçiçek Tohumu Üretimi (Bin Ton) ÜLKELER AB-27 Rusya 2 2006/07 6.410 6.350 2007/08 4.970 5.500 2008/09 6.910 7.300 2009/10 7.000 6.600 GTB, Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü, 2011 Yılı Ayçiçeği Raporu, 2012 2010/11 6.980 5.720 2011/12(*) 8.030 9.200 Ukrayna Arjantin ABD G. Afr.Cumh. Çin Hindistan Türkiye 5.550 4.880 7.020 7.300 8.000 3.190 4.620 3.200 2.650 3.670 1.000 1.310 1.555 1.380 1.240 300 870 800 490 860 1.805 1.670 1.750 1.650 1.710 1.450 1.460 1.150 1.000 650 820 670 850 790 1.020 Kaynak: Oil World Monthly (9 Aralık 2011), (*) Tahmini 8.900 3.400 950 700 1.700 630 940 Doğu Anadolu Bölgesi illeri içinde sadece Erzurum, Muş, Iğdır, Elazığ, Kars illerinde ayçiçeği üretimi vardır. Erzurum’da 3,048 ha, Muş'ta 2,500 ha ekim alanı ile Bölge’nin ayçiçeği ekilişinin % 99'u bu iki ilde yapılmaktadır. Bölge’nin toplam 5,603 ha olan ayçiçeği ekim alanından 5,943 ton üretim gerçekleştirilmiş olup, ortalama verim 106 kg/da.'dır. 1.2. HAMMADDE VE DĠĞER GĠRDĠ MĠKTARLARI Ürün/Hizmet No 1 2 Ayçiçek Alımı Yardımcı malzemeler Birim Fiyat TL Miktar 1,16 1 Birim Tutar 1,16 Toplam 1,16 Yıllık Maliyeti TL 13.076.100,00 261.522,00 13.337.622,00 Diğer Yardımcı Malzemeler maliyeti, her bir ürün içerisindeki hammaddelerin toplamının %2 si olarak varsayılmış ve toplama dahil edilmiştir. 2. ĠNSAN KAYNAKLARI PLANLAMASI 2.1. PERSONEL YÖNETĠMĠ Personel Yıllık Brüt Sayısı Ücretler 4.000 1 48.000 1.700 1 20.400 3 Satış ve Pazarlama Sorumlusu 2.500 1 30.000 4 Ön Muhasebe Sorumlusu 2.000 1 24.000 5 Teknik Müdür 2.500 2 60.000 6 Usta 1.700 4 81.600 7 Düz İşçi 1.331 40 638.880 No Pozisyon 1 Genel Müdür 2 Sekreter ve İdari İşler Sorumlusu Aylık Brüt Ücretler Toplam 50 902.880 Yönetim ve üretimde üst kademede çalışacak personelin maaşı Muş ilindeki piyasa koşulları ve yapılacak işin niteliği dikkate alınarak belirlenmiştir. Asgari ücret (1.331 TL) belirlenirken 2012 yılı tutarı baz alınmış ve 2014 yılına kadar her yıl %10 artış olacağı varsayılmıştır. Brüt ücretlere işveren payı dâhildir. 2.2. ORGANĠZASYON ġEMASI ŞİRKET YÖNETİMİ ÜRETİM BÖLÜMÜ PAZARLAMA BÖLÜMÜ MUHASEBE VE İDARİ İŞLER 3. ÜRETĠM PLANLAMASI 3.1. YATIRIM UYGULAMA PLANI VE SÜRESĠ Aktiviteler/Aylar Finansal kaynakların temini 1 2 3 Arazi belirlenmesi İşletmenin yasal kuruluşu Gerekli izinlerin alınması İnşaat işleri Makine ve donanım alımı Makine ve donanım montajı Hammadde temini Deneme üretimi İdari örgütlenmenin yapılması İşgücünün sağlanması Pazarlama planının yapılması Yatırımın başlangıç tarihi 01.01.2013 olarak kabul edilmiştir. 4 5 6 7 8 9 10 11 12 3.2. KAPASĠTE KULLANIM ORANI Yıllar Kapasite Kullanım Oranı 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 0% 45% 50% 60% 60% 60% 60% 60% 60% 60% İşletmenin 1. yılı yatırım dönemi olarak kabul edildiğinden üretim 2. yıldan itibaren başlamaktadır. 3.3. ÜRETĠM MĠKTARI 3.3.1. TAM KAPASĠTEDEKĠ ÜRETĠM DÜZEYĠ Ürün/ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Toplam Aylar Bitkisel Rafine 835.000 835.000 835.000 835.000 835.000 835.000 835.000 835.000 835.000 835.000 835.000 835.000 10.020.000 Yağ (Kg) Tam kapasitedeki üretim düzeyi; satın alınan makine ve donanımların kapasiteleri, işyeri büyüklüğü ve personel sayısı göz önüne alınarak %100 kapasite kullanım oranındaki düzeye göre hesaplanmıştır. 3.3.2. ĠLK FAALĠYET YILINDAKĠ ÜRETĠM VE SATIġ DÜZEYĠ Ürün/ Aylar 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Toplam Bitkisel Rafine 375.750 375.750 375.750 375.750 375.750 375.750 375.750 375.750 375.750 375.750 375.750 375.750 4.509.000 Yağ (Kg) İlk faaliyet yılındaki üretim ve satış düzeyi ilk yıl için %45 lik kapasite kullanım oranına göre belirlenmiştir. 3.3.3. ĠLK 10 YILDAKĠ ÜRETĠM VE SATIġ DÜZEYĠ 6 7 8 9 10 Yıllar 1 2 3 4 5 Kapasite Kullanım 0% 45% 50% 60% 60% 60% 60% 60% 60% 60% Oranları / Ürünler Bitkisel Rafine 0 4.509.000 5.010.000 6.012.000 6.012.000 6.012.000 6.012.000 6.012.000 6.012.000 6.012.000 Yağ (Kg) 3.4. BĠRĠM MALĠYETLER VE KARLILIK ORANLARI Üretim Türleri Birim Ürün Genel Toplam Yıllık Birim Hammadde Personel BaĢına Giderler Birim Toplam SatıĢ Maliyeti Maliyeti DüĢen Maliyeti Maliyet Maliyet Fiyatı Karlılık Oranı Bitkisel Rafine Yağ (Kg) 1,16 0,03 0,20 1,39 6.283.078 3,70 62,34% Birim Ürün BaĢa BaĢ BaĢına Noktasındaki DüĢen Üretim Karlılık Miktarı Miktarı 2,31 1.698.129 Başabaş noktasındaki üretim miktarı Yıllık Toplam Maliyetin Birim Satış fiyatına bölünmesiyle elde edilmiştir. 3.5. Ġġ AKIġ ġEMASI Tohum Depolama Temizleme Kırma Ayırma Kabuk Ezme Kavurma Presyon Süzme Ham Ayçiçeği Yağı Yağlı Küspe Ezme Desolventizör Ekstraksiyon Destilasyon Ham Ayçiçeği Yağı Süzme Depolama Yağ Yıkama Beyazlatma Depolama Ambalajlama Deodorizasyon 3.6. TEKNOLOJĠ ÖZELLĠKLERĠ Ülkemizde ham yağ elde edilmesinde ayçiçek, soya ve çiğit olmak üzere üç cins yağlı tohum kullanılmaktadır. Ancak Türkiye’deki ham yağ üretimin %60-65 gibi önemli bir kısmı ayçiçeği tohumundan elde edilmektedir. Ham ayçiçek yağının elde edilmesinde baç sistemi ve modern kontinü ekstraksiyon üretim teknolojisi olmak üzere iki ana teknoloji kullanılmaktadır. Tesislerde üretilen ana mal olan ham ayçiçek yağının kalitesi açısından bu iki teknoloji arasında bir fark bulunmamaktadır. Ancak bu proseste yan ürün olarak elde edilen küspe kalitesinde farklılık göze çarpmaktadır. “Baç sistemi” ile üretim yapan tesislerde, isleme öncesi kabuk ayırımı yapılmadığından küspenin protein oranı düşük, selüloz oranı yüksek olmakta, ayrıca yüksek rutubet ihtiva etmektedir. Öte yandan kontinü sistemlerde daha kontrollü üretim yapılabildiğinden istenen kalitede küspe üretimi mümkündür. Ülkemizde ayçiçeği tohumundan ham ayçiçek yağı elde edilmesinde presleme (mekanik sıkma), ön presleme (mekanik sıkma ve ekstraksiyon), direkt ekstraksiyon olmak üzere üç yöntem uygulanmaktadır. Gelişmiş ülkelerle kıyaslandığında, her üç üretim sürecinde de ileri teknoloji kullanan yeterli sayıda tesisin bulunduğu söylenebilir. Genel farklılıklar, daha çok özellikle ham yağ üretim tesislerinde kapasite büyüklüğünde gözükmektedir. AB ülkeleri ve ABD gibi ülkelerde bitkisel yağ tesisleri genellikle yüksek kapasitelere sahiptirler. Türkiye’de ise söz konusu ülkelerin aksine tesis sayısının çok fazla olmasına karşılık ortalama kapasite oldukça küçüktür. Bu durum bitkisel yağ üretim sektöründe firmaların küçük kar marjları ile çalışmalarına neden olmaktadır. Ayrıca ürün kalitesinde de büyük değişikler görülebilmektedir. Presleme, ilk yağ elde edildiği zamandan bu yana uygulanmaktadır. Ancak bu yöntemde küspede yağ kalmaktadır. Ön presleme yönteminde ise değirmenlerde ezilen iç tanenin yağını almadan önce kavurma işlemi uygulanmaktadır. Kavurma 2-5 katlı tavalarda yapılır ve kavrulan tohumlar preslemeye girer. Burada verimin yüksek olması için iki kademede sıkma yoluna gidilir. Diğer iki yöntemden farklı olarak direkt ekstraksiyon yönteminde tohum doğrudan değirmenlerden geçirilerek ufalanır, kavurma işlemine sokulur ve kavrulan iç ezilip pul haline getirilerek ekstrakte edilir. Bu yöntem daha çok büyük kapasiteler için uygundur. Ekstraksiyon, yağlı küspenin solventle muamele edilerek, içerdiği yağın hemen hemen tamamının alındığı işlemdir. Kullanılan çözücü hekzandır. Ekstraksiyon işlemi sonucu oluşan karışım (misella), vakum altında ısıtılarak hekzan ayrılır. Yağ ise ham yağ tanklarına gönderilir. Ham yağ rafinasyon ve vinterizasyon aşamalarında, aşağıdaki fiziksel ve kimyasal işlemlerden geçer. Ham yağların rafinasyon işlemi kimyasal rafinasyon ve fiziksel rafinasyon olmak üzere iki yöntemle yapılmaktadır. Kimyasal rafinasyonda yapışkan maddelerin giderilmesi (degumming), asitlik giderilmesi (nötralizasyon), renk açma ve koku giderme (deodorizasyon) kademeleri yer almaktadır. Fiziksel rafinasyonun birinci kademesini yapışkan maddelerin giderilmesi, ikinci kademesini renk açma işlemi oluşturmakta, son kademede ise nötralizasyon ve deodorizasyon işlemleri tek kademede ve yüksek sıcaklıkta vakum altında su buharı destilasyonu ile gerçekleştirilmektedir. Doğrudan likit olarak kullanılan ayçiçek ve mısırözü gibi yağlara rafinasyon prosesi esnasında ayrıca vinterizasyon işlemi uygulanmaktadır. Buradaki amaç düşük sıcaklıklarda kristalize olarak bulanık bir görüntü oluşturan doymuş trigliseridlerin yağdan uzaklaştırılması ve yağın +5°C’de bile berrak bir halde kalmasını sağlamaktır. Ham yağların rafinasyon aşamasını oluşturan fiziksel ve kimyasal işlemler aşağıda özetlenmiştir: Degumming: Yağ yıkama olarak da adlandırılan bu işlemle ham yağ içindeki fosfatidler uzaklaştırılır. Nötralizasyon: Nötralizasyon işleminde sodyum hidroksit ile muamele edilen ham yağ içindeki serbest yağ asitlerinin sabun seklinde yağdan ayrılması sağlanır. Beyazlatma Aşaması: Bu aşamada kuru nötr yağ, ağartma toprağı adı verilen aktif kil - aktif kömürle ile vakum altında (80-100°C) isleme sokulur. Böylece toprak tarafından renk maddeleri absorbe edilerek yağdan ayrılır. Deodorizasyon: Deodorizasyon aşamasında yağ, düşük vakum altında (2-5 mm Hg) ve yüksek sıcaklıkta (185-230°C) buhar ile isleme sokularak, koku veren maddelerden ayrılır. Böylece kokusu ve lezzeti nötr olan yağ ele geçer. Vinterizasyon: Berraklaştırma olarak da anılan bu işlemde aşırı soğutulan (-2,+2°C) yağların, soğukta süzülerek mevcut stearat ve mumlardan ayrılması ve böylece daha iyi bir görünüme kavuşturulması sağlanır. Bu işlemlerin tamamlanmasından sonra elde edilen rafine yağ, 1-3 litre arasında PVC veya PET, 5 litre için PET ya da teneke, 10 ve 18 litre içinde teneke ambalajlara konularak piyasaya sürülür. 3.7. MAKĠNE VE EKĠPMAN BĠLGĠLERĠ No 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 Makine-Ekipman ve TefriĢatlar Birim Fiyat Adet 1.335.000 Anahtar Teslim Bitkisel Yağ Tesisi Elek Çöpsasör Ayçiçeği kırıcı Ayçiçeği ezme valsi (komple) Filtre pres Nebati yağ presi Elevatörler Ekstraktör kazanı (komple) Destilatör (komple) Hekzan tankı Dinlendirme tankı Soğutma havuzu (komple) Hekzan pompaları Ham yağ tankı Muamele kazanı (komple) Toplam (KDV Hariç Tutarlar) 1 2 1 1 1 1 1 2 6 1 2 3 1 2 1 2 27 Toplam 1.335.000 1.335.000 Yatırım kapsamında temin edilecek makineler birinci el makine olup mümkün olması halinde yerli üretim tercih edilmiştir. Makine ve donanım temininde yüklenici firmalara ödemelerin peşin yapılacağı varsayılmıştır. 4. FĠNANSAL ANALĠZLER 4.1. SABĠT YATIRIM TUTARI Yatırım Kalemleri Tutar Etüt Proje Giderleri 25.725,00 Arazi Alım Giderleri 0,00 Arazi-arsa alımı yapılmayacaktır. Bina İnşaat Giderleri 514.500,00 1500 m2 x 343TL/m2 üzerinden hesaplanmıştır 1.335.000,00 KDV hariç yerli makine tutarıdır. Demirbaş Giderleri 40.050,00 Ofis malzemeleridir. Taşıt Alım Giderleri 25.000,00 Montaj Giderleri 35.000,00 Makinelerin montaj giderleridir. 3.000,00 Limited Şirket için öngörülmüştür. Genel Giderler 19.782,75 Diğer kalemlerin toplamının % 1'idir. Beklenmeyen Giderler 99.902,89 Diğer kalemlerin toplamının % 5'idir. Makine ve Ekipman Giderleri Kuruluş İşlemleri ve Harç Masrafları Toplam Sabit Yatırım Tutarı Giderle Ġlgili Açıklama Bina inşaatının projelendirme (Keşif, metraj, plan, harita ve çizim) ve etüt maliyetidir. Pazarlama çalışmalarında kullanılmak üzere 1 adet araç alımı yapılacaktır. 2.097.960,64 Etüt proje gideri tutarı hesaplanırken bina inşaat giderleri tutarının %10’u düzeyinde olacağı varsayılmıştır. Yatırımcının işyerini inşa edebileceği bir araziye sahip olduğu varsayılmış ve maliyet belirtilmemiştir. İnşaat sürecinde Taban Alanı Katsayısı Muş Belediyesi İmar ve Şehircilik Müdürlüğü’nden alınan bilgiye göre %35’dir. Süt ürünleri üretim tesisi (1000 m2) inşaat giderleri hesaplanırken Çevre ve Şehircilik Bakanlığı 2011 yılı birim fiyatı (343 TL/m2) esas alınmıştır. Makine ve donanım giderleri 7.7. Makine ve Ekipman Bilgileri tablosundan alınmıştır. Taşıt alım gideri hesaplanırken yatırımın ilk yılında istihdam edilecek her 2 satış-pazarlama elemanı için 1 araç ihtiyacı olduğu ve her bir araç maliyetinin 25.000 TL olduğu varsayılmıştır. 4.2. ĠġLETME SERMAYESĠ ĠĢletme Gider Kalemleri ĠĢletme Sermayesi Hammadde ve Diğer Girdiler 1.111.469 2.Yıl 3.Yıl 4. Yıl 5. Yıl 6. Yıl 7. Yıl 8. Yıl 9. Yıl 10. Yıl 13.337.622 14.819.580 17.783.496 17.783.496 17.783.496 17.783.496 17.783.496 17.783.496 17.783.496 Personel Giderleri 75.240 902.880 1.003.200 1.203.840 1.203.840 1.203.840 1.203.840 1.203.840 1.203.840 1.203.840 Pazarlama-Satış Giderleri Elektrik Su Yakıt (Isınma-Aidat) Mali Müşavir Ücreti Hukuk Müşaviri Ücreti Telefon Kırtasiye Giderleri Ambalaj-Paketleme Giderleri Sigorta Giderleri Nakliye Gideri Bakım-Onarım Genel Giderler (%1) Beklenmeyen Giderler (%10) Toplam Tutar Dönem Sonu Stok TOPLAM TUTAR 4.958 499 750 1.300 402 2.420 2.000 250 59.500 5.990 9.000 15.600 4.824 29.040 24.000 3.000 66.111 6.656 10.000 17.333 5.360 32.267 26.667 3.333 79.333 7.987 12.000 20.800 6.432 38.720 32.000 4.000 79.333 7.987 12.000 20.800 6.432 38.720 32.000 4.000 79.333 7.987 12.000 20.800 6.432 38.720 32.000 4.000 79.333 7.987 12.000 20.800 6.432 38.720 32.000 4.000 79.333 7.987 12.000 20.800 6.432 38.720 32.000 4.000 79.333 7.987 12.000 20.800 6.432 38.720 32.000 4.000 79.333 7.987 12.000 20.800 6.432 38.720 32.000 4.000 1.000 12.000 13.333 16.000 16.000 16.000 16.000 16.000 16.000 16.000 871 1.000 781 12.029 10.448 12.000 9.373 144.353 11.609 13.333 10.414 160.392 13.930 16.000 12.497 192.470 13.930 16.000 12.497 192.470 13.930 16.000 12.497 192.470 13.930 16.000 12.497 192.470 13.930 16.000 12.497 192.470 13.930 16.000 12.497 192.470 13.930 16.000 12.497 192.470 121.497 1.457.963 1.619.959 1.943.951 1.943.951 1.943.951 1.943.951 1.943.951 1.943.951 1.943.951 1.336.466 1.111.469 1.336.466 16.037.592 17.819.547 21.383.456 21.383.456 21.383.456 21.383.456 21.383.456 21.383.456 21.383.456 1.111.469 1.234.965 1.481.958 1.481.958 1.481.958 1.481.958 1.481.958 1.481.958 1.481.958 14.926.124 16.584.582 19.901.498 19.901.498 19.901.498 19.901.498 19.901.498 19.901.498 19.901.498 Hammadde ve diğer girdiler tutarı 5.2. Hammadde ve Diğer Girdi Miktarı tablosundan alınmıştır. Personel giderleri 6.1. Personel Yönetimi tablosundan alınmıştır. Pazarlama satış giderleri 4.2.6. Pazarlama/Satış Giderleri tablosundan alınmıştır. Elektrik kWh fiyatı belirlenirken Ocak 2012 sanayi işyerleri için uygulanan tarife baz alınmış ve bilgi Van Gölü Elektrik Dağıtım AŞ’den temin edilmiştir. Birim fiyata KDV dâhil değildir. Metreküp su fiyatı belirlenirken Ocak 2012 işyerleri için uygulanan tarife baz alınmış ve bilgi Muş Belediyesi’nden temin edilmiştir. Birim fiyata KDV dâhil değildir. Isınma amaçlı yakıt türü olarak ithal linyit kömürü kullanılacağı varsayılmıştır. Ton fiyatı belirlenirken Şubat 2012 özel sektör ithal kömür fiyatı dikkate alınmıştır. Birim fiyata KDV dâhil değildir. Mali müşavir ücreti belirlenirken “2012 Yılı Serbest Muhasebecilik, Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik, Yeminli Mali Müşavirlik Asgari Ücret Tarifesi” baz alınmıştır. Hukuk müşaviri ücreti belirlenirken Muş Barosu Başkanlığı’nın 2012 Yılı Asgari Ücret Çizelgesi’nde yer alan tarife baz alınmıştır. Kırtasiye Giderleri aylık ortalama 250 TL olarak varsayılmıştır. Sigorta gideri olarak araçlara ait kasko gideri ve işyerinin (Makineler, bina ve diğer ekipmanlar dahil) yangın, hırsızlık, sel, deprem vb. risklere yönelik sigorta gideri baz alınmıştır. Gider hesaplanırken sabit yatırım kalemleri tablosunda yer alan her taşıt için yıllık 1.000 TL kasko maliyeti olacağı varsayılmıştır. İşyeri sigortası hesaplanırken ise yine sabit yatırım kalemleri tablosunda yer alan bina inşaat giderleri, makine-ekipman giderleri ve demirbaş giderleri toplamının binde 5’i baz alınmıştır. Bakım-onarım gideri işyeri binasının, makine ekipmanların ve taşıtların bakım – onarım giderlerini kapsamaktadır. Gider hesaplanırken sabit yatırım kalemleri tablosunda yer alan bina inşaat gideri, makine ekipman gideri ve taşıt gideri toplamının binde 5’i baz alınmıştır. Genel giderler hesaplanırken diğer tüm giderlerin %1’i oranında bir genel gider olacağı varsayılmıştır. Beklenmeyen giderler hesaplanırken diğer tüm giderlerin %10’u oranında bir beklenmeyen gider oluşabileceği varsayılmıştır. 4.3. TOPLAM YATIRIM ĠHTĠYACI Tutar Sabit Yatırım Tutarı 2.097.961 İşletme Sermayesi 1.336.466 Toplam Yatırım Ġhtiyacı 3.434.427 4.4. FĠNANSAL KAYNAK PLANLAMASI TOPLAM YATIRIM 1. Yıl Açıklama Sabit Yatırım Tutarı 2.097.961 İşletmenin ilk yatırım dönemindeki sabit tutardır. İşletme Sermayesi 1.336.466 İşletmenin bir aylık ortalama işletme giderleridir. ĠHTĠYACI Ödenecek KDV Toplam Yatırım Tutarı FĠNANSMAN KAYNAKLARI 511.707 Sabit yatırım tutarı ve işletme sermayesinin KDV tutarıdır. 3.946.134 1. Yıl Açıklama Öz Kaynak 1.973.067 Yatırımcının karşılayacağı öz kaynak tutarıdır. Krediler 1.973.067 Yatırımcının banka kredisi alacağı öngörülen tutardır. Toplam Finansman Tutarı 3.946.134 4.5. NAKĠT AKIM HESABI Nakit GiriĢleri / Yıllar 1 2 Dönem Başı Nakit Mevcudu 0 0 Kredi Tutarı Öz Kaynak 1.973.06 7 1.973.06 7 Satış Gelirleri Toplamı 0 Hesaplanan KDV 0 Dönem Ġçi Nakit GiriĢleri Toplamı Nakit ÇıkıĢları / Yıllar Sabit Yatırım Tutarı İşletme Sermayesi İşletme Giderleri Toplamı İndirilecek KDV Ödenecek KDV 3 4 5 6 7 1.820.765 3.787.226 5.255.402 6.723.577 8.191.752 8 9 10 10.534.65 12.877.55 15.220.46 5 8 3 0 0 0 0 0 1 2 3 4 0 0 0 0 0 0 0 0 0 16.683.30 18.537.00 22.244.40 22.244.40 22.244.40 22.244.40 22.244.40 22.244.40 22.244.40 0 0 0 0 0 0 0 0 0 3.002.994 3.336.660 4.003.992 4.003.992 4.003.992 4.003.992 4.003.992 4.003.992 4.003.992 3.946.13 19.686.29 23.694.42 30.035.61 31.503.79 32.971.96 34.440.14 36.783.04 39.125.95 41.468.85 4 4 5 8 4 9 5 9 3 9 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 2.097.96 1 1.336.46 6 0 14.926.12 16.584.58 19.901.49 19.901.49 19.901.49 19.901.49 19.901.49 19.901.49 19.901.49 4 2 8 8 8 8 8 8 8 511.707 2.722.368 3.024.853 3.629.824 3.629.824 3.629.824 3.629.824 3.629.824 3.629.824 3.629.824 0 0 80.727 374.168 374.168 374.168 374.168 374.168 374.168 374.168 Kredi Faiz Ödemeleri 0 Kredi Faiz Ödemeleri(Teşvik Belgesi 0 Dönem Sonu Nakit ÇıkıĢları Toplamı Dönem Sonu Nakit Mevcudu Kurumlar Vergisi 217.037 217.037 217.037 0 0 0 0 0 0 657.689 657.689 657.689 0 0 0 0 3.946.13 17.865.52 19.907.19 24.780.21 24.780.21 24.780.21 23.905.49 23.905.49 23.905.49 23.905.49 4 0 Amortisman 370.390 Vergi Öncesi Kar (Brüt Kar/Zarar) 217.037 65.037,35 65.037,35 65.037,35 65.037,35 65.037,35 Sonrası) Kredi Anapara Ödemeleri 217.037 9 9 7 7 7 1.820.765 3.787.226 5.255.402 6.723.577 8.191.752 370.390 370.390 370.390 370.390 53.697 0 0 0 0 10.534.65 12.877.55 15.220.46 17.563.36 5 8 3 8 10.290 10.290 10.290 10.290 -224.998 1.169.749 1.364.991 1.097.786 1.097.786 1.414.478 2.332.612 2.332.612 2.332.612 2.332.612 0 233.950 272.998 219.557 Vergi Sonrası Kar (Net Kar/Zarar) -224.998 935.799 1.091.993 878.229 219.557 282.896 466.522 466.522 466.522 466.522 878.229 1.131.582 1.866.089 1.866.089 1.866.089 1.866.089 4.6. AYRINTILI TAHMĠNĠ GELĠR TABLOSU GELİR TABLOSU CARİ DÖNEM 2013 2014 2015 A - Brüt Satışlar 0,00 16.683.300,00 18.537.000,00 1- Yurtiçi SatıĢlar 0,00 16.683.300,00 18.537.000,00 2- YurtdıĢı SatıĢlar 0,00 0,00 0,00 3- Diğer Gelirler 0,00 0,00 0,00 B - Satış İndirimleri 0,00 0,00 0,00 1- SatıĢtan Ġadeler (-) 0,00 0,00 0,00 2- SatıĢ Ġskontoları (-) 0,00 0,00 0,00 3-Diğer Ġndirimler (-) 0,00 0,00 0,00 C - Net Satışlar 0,00 16.683.300,00 18.537.000,00 D- Satışların Maliyeti (-) 0,00 13.159.023,90 14.621.137,67 1- Satılan Mamullerin Maliyeti (-) 0,00 13.159.023,90 14.621.137,67 2- Satılan Ticari Mallar Maliyeti (-) 0,00 0,00 0,00 3- Satılan Hizmet Maliyeti (-) 0,00 0,00 0,00 4- Diğer SatıĢların Maliyeti (-) 0,00 0,00 0,00 Brüt Satış Karı Veya Zararı 0,00 3.524.276,10 3.915.862,33 224.997,53 2.137.489,55 2.333.833,99 - 1.832.224,00 1.998.042,00 1 - AraĢtırma Ve GeliĢtirme Giderleri (-) 0,00 0,00 0,00 2 - Pazarlama SatıĢ Ve Dağıtım Giderleri (-) 0,00 59.500,00 66.111,11 224.997,53 2.077.989,55 2.267.722,88 (305.265,27) (335.791,82) E - Faaliyet Giderleri Faaliyet Giderleri(Teşvik Sonrası) 3 - Genel Yönetim Giderleri (-) Sigorta İndirimi Genel Yönetim Giderleri(TeĢvik Sonrası) Faaliyet Karı Veya Zararı (1.772.724,00) (1.931.931,06) -224.997,53 Faaliyet Karı Veya Zararı(Teşvik Sonrası) 1.386.786,55 1.582.028,34 1.692.052,00 1.917.820,00 F - Diğer Faal. Olağan Gelir Ve Karlar 0,00 0,00 0,00 1 - ĠĢtiraklerden Temettü Gelirleri 0,00 0,00 0,00 2 - Bağlı Ortaklıklardan Temettü Gelirleri 0,00 0,00 0,00 3 - Faiz Gelirleri 0,00 0,00 0,00 4 - Komisyon Gelirleri 0,00 0,00 0,00 5 - Kambiyo Karları 0,00 0,00 0,00 6 - Konusu Olmayan KarĢılıklar 0,00 0,00 0,00 7 - Reeskont Faiz Geliri 0,00 0,00 0,00 8 - Faal. Ġle Ġlgili Diğer Olağan Gelir Ve Karlar 0,00 0,00 0,00 G - Diğer Faal. Olağan Gider Ve Zararlar (-) 0,00 0,00 0,00 1 - KarĢılık Giderleri 0,00 0,00 0,00 2 - Kambiyo Zararları 0,00 0,00 0,00 3 - Reeskont Faiz Gideri 0,00 0,00 0,00 4 - Diğer Olağan Gider Ve Zararlar 0,00 0,00 0,00 H - Finansman Giderleri 0,00 217.037,35 217.037,35 65.037,35 65.037,35 H-Finansman Giderleri(Teşvik Sonrası) 1 - Kısa Vadeli Borçlanma Giderleri 0,00 0,00 0,00 2 - Orta ve Uzun Vadeli Borçlanma Giderleri 0,00 217.037,35 217.037,35 152.000,00 152.000,00 65.037,35 65.037,35 1.169.749,20 1.364.990,99 1.627.015,00 1.852.783,00 Faiz İndirimi (7 Puan’a tekabül eden kısmı) 2 - Orta ve Uzun Vadeli Borçlanma Giderleri(Teşvik Sonrası) Olağan Kar Veya Zarar -224.997,53 Olağan Kar Veya Zarar (Teşvik Sonrası) I- Olağandışı Gelir Ve Karlar 0,00 0,00 0,00 1 - Önceki Dönem Gelir Ve Karları 0,00 0,00 0,00 2 - Diğer OlağandıĢı Gelir Ve Karlar 0,00 0,00 0,00 J- Olağandışı Gider Ve Zararlar 0,00 0,00 0,00 1 - ÇalıĢmayan Kısım Gider Ve Zararları (-) 0,00 0,00 0,00 2 - Önceki Dönem Gider Ve Zararları (-) 0,00 0,00 0,00 3 - Diğer Olağan DıĢı Gider Ve Zararlar (-) 0,00 0,00 0,00 -224.997,53 1.169.749,20 1.364.990,99 1.627.015,00 1.852.783,00 233.949,84 272.998,20 32.540,00 37.055,66 -224.997,53 1.169.749,20 Dönem Karı Veya Zararı Dönem Karı Veya Zararı (Teşvik Sonrası) K - Dönem Karı Vergi Ve Diğer Yasal Yükümlülük 0,00 Karşılıkları (-) K - Dönem Karı Vergi Ve Diğer Yasal Yükümlülük Karşılıkları (-) (Teşvik Sonrası) Geçmiş Yıl Zarar Mahsubu 0,00 Dönem Karı Veya Zararı -224.997,53 1.169.749,20 1.364.990,99 0,00 233.949,84 272.998,20 23.394,98 27.299,08 935.799,36 1.091.992,79 1.594.475,00 1.815.728,00 K - Dönem Karı Vergi Ve Diğer Yasal Yükümlülük Karşılıkları (-) K - Dönem Karı Vergi Ve Diğer Yasal Yükümlülük Karşılıkları (-) (Teşvik Sonrası) Dönem Net Karı Veya Zararı (-) -224.997,53 Dönem Net Karı Veya Zararı (-)(Teşvik Sonrası) Yukarıdaki tablodan da anlaĢılacağı üzere; ĠĢletmenin 1 yıllık faaliyeti sonucunda meydana gelen faaliyet giderleri toplamı 2.137.489,55 TL’dir. Ancak teĢvik sonrası meydana gelen faaliyet giderleri toplamının 1.832.224 TL olduğu görülmektedir. Bu 305.265,27 TL’lik fark sigorta indiriminden faydalanan firmanın genel yönetim giderlerinde meydana gelen azalmadan kaynaklanmaktadır. Firma’nın TeĢvik Öncesi Faaliyet Karı 1.386.786,55 TL iken teĢvik yasasından yararlanması halinde sigorta indiriminden dolayı bu karın 1.692.052 TL’ye çıktığı görülmektedir. Firmanın faydalandığı destek unsurlarından bir tanesi de faiz giderleridir. Firma yatırımın 1.973.067 TL’sini yabancı kaynak(kredi) la gerçekleĢtirmektedir. Alınan kredinin firmaya maliyeti 1.085.185 TL olup faiz 217.037 TL’lik taksitle 5 senede ödenmektedir. Ancak teĢvik yasasından yararlanması halinde kredi maliyetinin(217.037) 152.000 TL’si devlet tarafından karĢılanıp sadece 65.037,00 TL’si yatırımcı tarafından karĢılanmaktadır. Bir diğer destek unsurlarından bir tanesi de vergi indirimi’dir. Tablodan da anlaĢılacağı üzere firmanın teĢvik yasasından yararlanmaması halinde oluĢan 1.169.749 TL’lik dönem karı üzerinden 233.949,84 TL vergi kesintisi yapılmıĢtır; ancak firmanın yasadan faydalanması halinde oluĢan 1.627.015 TL’lik Dönem karı üzerinden sadece 23.394,98 TL vergi kesintisi yapılmıĢtır. Tabloda da görüldüğü gibi firma’nın 2014 yılında teĢvik’ten faydalanması halinde 658.676 TL’lik teĢvik indiriminden faydalanmaktadır. 2015 yılında ise destek unsurlarından faydalanması durumda uygulanacak indirim tutarı 723.737 TL’dir. 4.7. FĠNANSAL ORANLAR VE SONUÇLARIN DEĞERLENDĠRĠLMESĠ 4.7.1. FĠZĠBĠLĠTE SONUÇLARI Fizibilite Sonuçları 1 Birim 2014 Yatırımın Karlılığı % 23,71% Yatırımın Karlılığı(Teşvik % 46 % Sermayenin Karlılığı % 47,43% Sermayenin Karlılığı(Teşvik % 80,81 % Belgesi Sonrası) 2 Belgesi Sonrası) 3 Net Katma Değer TL 5.098.970 4 Kişi Başına Yatırım Tutarı TL 78.923 5 Yatırım Geri Dönüş Süresi Yıl 3,02 Yatırımın Geri Dönüş Yıl 2,47 TL 8.915.219 Süresi(Teşvik Belgesi Sonrası) 6 10 Yıllık Net Bugünkü Değer 10 Yıllık Net Bugünkü 10.698.262 Değer(Teşvik Belgesi Sonrası) Yatırımın Kârlılığı: Yatırımın kârlılığı; vergi sonrası kârın, yapılan toplam yatırım tutarına oranıdır. Muş ilinde yapılması planlanan “Bitkisel Yağ Üretim Tesisi” için yatırımın kârlılığı % 24 olarak bulunmuştur. Proje yatırımın kârlılığı bakımından değerlendirildiğinde, mevcut enflasyon değerleri göz önüne alındığında kârlı olduğu görülmektedir. Sermayenin Kârlılığı: Sermayenin kârlılığı; yatırım için ortaya konulan sermayenin (Öz kaynakların) kârlılığının bir göstergesidir. Vergi sonrası kârın öz kaynaklara bölünmesiyle elde edilir. Muş ilinde yapılması planlanan “Bitkisel Yağ Üretim Tesisi” için % 47 olarak bulunmuştur. Net Katma Değer: Net katma değer, yılda kâr olarak yatırımcıya kalan miktarla birlikte, işçilere yapılan ödemeler, faiz giderleri ve genel giderler başlığı altında yapılan ödemelerin tamamıdır ve işletmenin oluşturduğu artı değeri göstermektedir. Net katma değerin yüksek oluşu, işletmenin ekonomiye katkısının büyüklüğünün de bir ölçüsüdür. Muş ilinde yapılması planlanan “Bitkisel Yağ Üretim Tesisi” yatırımı ile ülke ekonomisine bir yılda sağlanacak katma değer 5.098.970 TL olarak hesaplanmıştır. KiĢi BaĢına Yatırım Tutarı: Kişi başına yatırım tutarı, yatırımda istihdam edilen personel başına yapılan yatırımın bir göstergesi olup, toplam yatırım tutarının toplam istihdama bölünmesiyle hesaplanır. Muş ilinde yapılması planlanan “Bitkisel Yağ Üretim Tesisi” sayesinde yaratılacak istihdam kişi başına 78.923 TL’lik bir harcamayı gerektirecektir. Yatırımın Geri DönüĢ Süresi: Yatırımın geri dönüş süresi, yatırımın kendini amorti etme süresinin bir göstergesidir. Toplam yatırım tutarının, vergi sonrası kâr ile amortisman tutarının toplamına bölünmesiyle elde edilir. İdeal olarak beklenen; yatırımın 1 yıldan önce geri dönmesidir. “Bitkisel Yağ Üretim Tesisi” için yatırımın geri dönüş süresi 3,02 yıl olarak bulunmuştur. Bu sonuca göre proje konusu yatırım, kendisini 3. yılın içinde amorti etmiş olacaktır. Net Bugünkü Değer: Proje analizinde en çok kullanılan yöntemlerden biri olan Net Bugünkü Değer (NBD) yöntemi, bir yatırımın ekonomik ömrü boyunca sağlayacağı net nakit girişlerinin ve yatırım giderlerinin belli bir indirgeme oranı (Sermayenin alternatif maliyeti) ile bugüne indirgenmesi sonucu bulunan değerdir. Bir yatırımın bu yönteme göre kabul edilebilmesi için net bugünkü değerin sıfıra eşit veya büyük olması gerekmektedir. Muş ilinde yapılması planlanan “Bitkisel Yağ Üretim Tesisi”nin net bugünkü değeri %10 indirgeme oranı ve 5 yıllık nakit akımları üzerinden negatif olarak hesaplanmıştır. 10 yıllık net bugünkü değeri pozitif ve 8.915.219 TL olarak bulunmuştur. Bu haliyle net bugünkü değer anlamında sorunsuz bir yatırım olarak görülmektedir. Yatırımın Uygunluğu: Muş ilinde yapılması planlanan “Bitkisel Yağ Üretim Tesisi” bölgedeki önemli yatırımların arasında yer alacaktır. Bu sayede tarımsal sanayi altyapısının güçlendirilmesini, daha verimli ve etkin imalat yapılmasını sağlayarak öncelikle tarım sektöründe, dolaylı olarak da sanayi ürünlerinde kalite ve katma değeri artırarak bölgesel rekabet gücünü geliştirecek, yaratacağı ek istihdam ile de ekonomik gelişmeye önemli katkıda bulunacak bir yatırım olarak görülmektedir. 4.7.2. ORAN ANALĠZĠ SONUÇLARI 4.7.2.1. Likidite Analizi (Cari Oran, Dönen Varlıkların Etkinliği) Likidite Analizi 1 Cari Oran 2 Dönen Varlıkların Aktif Varlıklara Oranı 4.7.2.2. Finansal Yapı Analizi 2. Yıl 7,53 0,64 3. Formül Açıklaması Yıl 10,55 Dönen Varlıklar/Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar (İdeal oran asgari 2'dir). 0,77 Dönen Varlıklar/Aktif Varlıklar Toplamı (İdeal oran asgari %50'dir). Finansal Yapı Analizi 2. Yıl 0,45 3. Yıl 0,37 1 Kaldıraç Oranı 2 Öz Kaynakların Aktif Varlıklara Oranı Öz Kaynakların Yabancı Kaynaklara Oranı 0,55 0,63 1,20 1,74 Kısa Vadeli Kaynakların Pasifler Toplamına Oranı Maddi Duran Varlıkların Öz Kaynaklara Oranı Maddi Duran Varlıkların Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklara Oranı Duran Varlıkların Yabancı Kaynaklara Oranı Duran Varlıkların Öz Kaynakla İlişkisi Duran Varlıkların Devamlı Sermaye Oranı 0,08 0,07 0,66 0,53 0,98 1,15 0,79 0,92 0,67 0,37 0,40 0,25 0,19 0,20 0,34 0,22 3 4 5 6 7 8 9 10 Kısa Vadeli Yabancı Kaynakların Toplam Yabancı Kaynaklara Oranı 11 Maddi Duran Varlıkların Aktif Toplamına Oranı Formül Açıklaması (Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar+Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar)/Aktif Varlıklar Toplamı (İdeal oran azami %50'dir) Öz Kaynaklar/Aktif Toplamı (İdeal oran asgari %50'dir). Öz Kaynaklar/(Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar+Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar) (İdeal oran asgari 1'dir). Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar/Pasif Kaynaklar Toplamı (İdeal oran azami 0,33'tür) Maddi Duran Varlıklar (Net)/Öz Kaynaklar (İdeal oran 1'dir) Maddi Duran Varlıklar (Net)/Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar (İdeal oran asgari 1'dir). Duran Varlıklar/(Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar+Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar) Duran Varlıklar/ Öz Kaynaklar Duran Varlıklar/(Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar+Öz Kaynaklar) (İdeal oran azami 1'dir). Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar/(Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar+Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar) (İdeal oran azami 0,50'dir) Maddi Duran Varlıklar (Net)/Aktif Toplamı 4.7.2.3. Faaliyet Analizi Faaliyet Analizi 2. Yıl 3. Yıl 1 Çalışma Sermayesi Devir Hızı 2 Net Çalışma Sermayesi Devir Hızı 3 Maddi Duran Varlıklar Devir Hızı 4 Öz Kaynak Devir Hızı 4,91 3,58 Net Satışlar/Dönen Varlıklar 4,34 3,27 8,58 11,78 Net Satışlar/(Dönen Varlıklar-Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar Toplamı) Net Satışlar/Duran Varlıklar 5,72 4,33 Net Satışlar/Öz Kaynaklar 5 Aktif Devir Hızı 3,12 2,75 Net Satışlar/Aktif Varlıklar Toplamı 6 Ekonomik Rantabilite 7 Maliyetlerin Satışlara Oranı 8 Faaliyet Giderlerinin Satışlara Oranı 9 Faiz Giderlerinin Satışlara Oranı Formül Açıklaması (Vergiden Önceki Kar+Finansman Giderleri)/Pasif Kaynaklar Toplamı 78,88% 78,88% Satışların Maliyeti/Net Satışlar 8,44% 7,26% 12,81% 12,59% Faaliyet Giderleri/Net Satışlar 1,30% 1,17% Finansman Giderleri/Net Satışlar 4.7.2.4. Karlılık Analizi Karlılık Analizi 2. Yıl 3. Yıl 1 Karlılık Oranı 7,01% 7,36% Net Kar/Net Satışlar Karlılık Oranı (Teşvik Belgesi Sonrası) 2 Vergi Öncesi Karın Sermayeye Oranı Vergi Öncesi Karın Sermayeye Oranı(T.B.S) 3 Net Karın Toplam Varlıklara Oranı 9,9% 10,8% Net Kar/Net Satışlar Net Karın Toplam Varlıklara Oranı 4 Faaliyet Karının Gerçek Kullanılan Varlıklara Oranı Formül Açıklaması 59,09% 69,18% Vergi Öncesi Kar/Öz Kaynaklar 82,46 93,90% Vergi Öncesi Kar/Öz Kaynaklar 21,90% 20,23% Net Kar/Aktif Varlıklar Toplamı 29,84% 26,91% Net Kar/Aktif Varlıklar Toplamı 25,96% 23,45% Faaliyet Karı/(Aktif Varlıklar ToplamıMali Duran Varlık) 5. VARSAYIMLAR Kalem Birim Değer Elektrik kWh 1.920 Tutar (TL) 0,26 Metreküp 150 5,00 Isınma Ton 2,00 650,00 Mali MüĢavirlik Hizmeti Hukuk MüĢavirliği Hizmeti Bina Yapımı Ay 1 402 Ay 1 2.420 Metrekare 1.500 343,00 Su Kapalı Alan Oranı % 35,00 Kaynak Van Gölü Elektrik Dağıtım AŞ Sanayi İşyerleri İçin Uygulanan Tarife, Ekim 2011 Muş Su İşyeri Tarifesi, Ocak 2012 İthal Linyit Kömürü Özel Sektör Satış Fiyatı Serbest Muhasebecilik, Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik, Yeminli Mali Müşavirlik Asgari Ücret Tarifesi, 2012 Yılı Muş Barosu Başkanlığı Asgari Ücret Çizelgesi, 2012 Yılı Tarifesi Çevre ve Şehircilik (Bayındırlık) Bakanlığı Birim Fiyatı, 2012 (Et İşleme Fabrika Binası) Muş Belediyesi İmar ve Şehircilik Müdürlüğü