Sunum-Degerlendirme-GerbrandvonBork-TR
Transkript
Sunum-Degerlendirme-GerbrandvonBork-TR
Proje ve Programların Değerlendirmesi Gerbrand.vanBork@ecorys.com IPA Değerlendirme Yükümlülükleri • IPA regülasyonu değerlendirme yükümlülükleri: Program düzeyinde: - Uygulama Öncesi/Planlanan (Ex-ante) değerlendirme (ÇOB) - Sürmekte olan değerlendirme (ÇOB) - Uygulama sonrası (Ex-post) değerlendirme (EC) Proje Düzeyinde: - Ex-ante: Ana projeler: Fizibilite Çalışması, CBA (Fayda Maaliyet Analizi), ÇED - Küçük projeler: şeffaf proje seçim metodu www.rec.org.tr Problemin Problem analizi İzleme Poli Politikanın Uygulanması Politikanın oluşturulması Ex ante değerlendirme Ex post değerlendirme Değerlendirme & politika döngüsü (policy life cycle) Ara değerlendirme www.rec.org.tr Kavram : teori A B • Uygunluk: A’dan B’ye gitmek istiyor muyuz ? (proje amacı ihtiyacı karşılıyor mu?) • Etkinlik: amacımıza ulaşıyor muyuz? (B’ye ulaşıyor muyuz?) • Verim: B’ye ulaşmanın maliyeti nedir? www.rec.org.tr Başlıca değerlendirme konuları Problemler İhtiyaç İhtiyaç Amaç Amaç Uygunluk Etki Etki Program Girdiler Girdiler Sonuçlar Sonuçlar Uygulamalar Uygulamalar Çıktılar Çıktılar Etkinlik Verimlilik www.rec.org.tr Değerlendirme Çeşitleri • Uygulama-öncesi (Ex-ante) değerlendirme: paramızı akıllıca kullanabilecek miyiz? • Sürmekte olan değerlendirme: Paramızı akıllıca kullanmakta mıyız? • Uygulama sonrası (Ex-post) değerlendirme: paramızı akıllıca kullandık mı? www.rec.org.tr 6 adımda Ex-ante değerlendirme 1 Önceki değerlendirme sonuçlarının analizi 2 Güçlü noktaların, zayıf noktaların ve potansiyelin analizi 3 Stratejinin değerlendirilmesi 4 Amaçların sayısallaştırılması 5 Beklenen etkilerin değerlendirilmesi 6 Yönetimin kalitesi & uygulama hazırlıkları www.rec.org.tr Ex-ante değerlendirmede başlıca hususlar • Program uygun mu? Sonuçlarının etkin olması bekleniyor mu? Verimli mi? • Kurumsal düzenlemesi iyi mi? • İhtiyaçlar göz önünde bulundurulduğunda bütçe tahsisi ideal mi? www.rec.org.tr Etkileşim: aksiyon ve reaksiyon Programlamadan sorumlu organ Ex-ante değerlendirici Reaksiyon Reaksiyon ………... Reaksyion Değerlendirme A Aksiyon Aksiyon ………... Aksiyon Final version OP www.rec.org.tr Pratikte Sürmekte olan Değerlendirme • Program yönetimi için etkili bir yönetim aracı • AB ve üye ülkeler/bölgeler arasında faydalı bir iletişim aracı • Proje tamamlanmamış olduğundan dolayı etki değerlendirmesi için imkan kısıtlı • İlerleme odaklı • Bütçedeki değişiklikler açısından gerekli www.rec.org.tr Sürmekte olan değerlendirme ile ilgili başlıca hususlar • • • • Fiziksel ilerleme Finansal ilerleme ve kapasite ? Uygulama kapasitesi tamam mı? İzleme (Monitoring Information System) ve raporlar önemli girdiler www.rec.org.tr Pratikte Ex-post değerlendirme • Odak noktası etkilerdir • Programın etkilerini, dış etkenlerden nasıl ayrı tutmalı • Politika döngüsünde ex-post değerlendirmenin kullanışsız zamanlaması Eldeki verilerin kalite ve kullanılabilirliğinin kısıtlı oluşu (SMART) • IPA: Komisyonun Sorumluluğu www.rec.org.tr Ex-post değerlendirme ile ilgili başlıca hususlar • Program uygun muydu? Etkin miydi? Verimli miydi? • Sürdürülebilir miydi? • İlerideki programlar için çıkarılacak dersler? www.rec.org.tr Projelerin değerlendirmesi ya da projelere değer biçilmesi: araçlar Puanlama, Ağırlık hesaplama ve Sıralama (SWR) : çok kriterli yaklaşım (Multi-Criteria Approach) Finansal Analiz Fizibilite Çalışması (Full Feasibility study) ya da Kısıtlı talep analizi (limited demand analysis)/ piyasa araştırması (market study) Maliyet etkinliği çalışmaları (Cost-effectiveness studies) Düzenleyici Etki Analizleri (RIA) Çevresel Etki Analizi (ÇED) (ulusal mevzuata göre altyapı projelerinde gereklidir) Fayda Maliyet Analizi (CBA) IPA > 10 milyon Euro (SF: > 50 mln) www.rec.org.tr Büyük projelerde Ex-ante değerlendirme: Fizibilite Çalışması • Kurumsal Fizibilite: • Uygulama yapan kurumların uygulama kapasiteleri • İdareden sorumlu olanların idare kapasitesi • Sosyal Fizibilite: toplum tarafından kabul edilme • Teknik Fizibilite: • Teknoloji ve öncül teknik dizayn uygulanabilir mi? • Alternatifler nelerdir? • Maaliyet tahmini nedir? • Finansal ve Ekonomik Fizibilite: • • • • Talep açısında projenin kapasitesi? Finansal fizibilite? Toplum için fayda ve maliyetler (Fayda Maliyet Analizi)? Başlıca Riskler? www.rec.org.tr Proje teklif kalitesi ve değer biçe kriterleri 1) Teklifin uygunluğu • İçerik 2) Teklifin uyumluluğu 3) Sonuçların kalitesi 4) Yönetimin kalitesi • Uygulama 5) Ortaklığın kalitesi 6) Bütçe ve finans www.rec.org.tr Risk değerlendirmesi • Proje açısından önemli riskler var mı? • Proje bu risklerle başa çıkabilir mi? • Projenin başarısız olma riski nedir? Projenin risk profili önemlidir! • Risklerin önem sırasına nasıl karar verilir? Proje Üzerinde Etkiler Düşük Olasılık 0.65 - 1.0 Orta Orta Yüksek Yüksek Beklenmiyor 0.3 - 0.64 Düşük Yüksek Beklenmiyor 0.0 - 0.29 Düşük Orta Yüksek www.rec.org.tr Sonuçlar • Ex-ante program değerlendirmesi iyi programlar finanse edebilmek açısından gereklidir • Üç çeşit program değerlendirmesi yaygındır - (Uygulama-öncesi) Ex-ante, sürmekte olan ve tamamlanmış olan (ex-post) değerlendirme • Büyük altyapı projelerinde fizibilite çalışması ve Fayda Maliyet Analizi önemli ex-ante değer biçme araçlarındandır (ex-post değerlendirmelerde de kullanılabilirler) • Ex-post değerlendirmeler bir sonraki projeler için ders çıkarmak ve onları geliştirebilmek adına çok önemlidir www.rec.org.tr Grup Çalışması • Projeniz için başlıca uygulama-öncesi (ex-ante) hususları nelerdir? • Projeniz için başlıca sürmekte olan değerlendirme hususları nelerdir? • Projeniz için başlıca uygulama-sonrası (ex-post) değerlendirme hususları nelerdir? Flipchart’larınıza en az 5 madde yazınız www.rec.org.tr