Yetişkinlere Ders Veren Başarılı Uzaktan Eğitimcilerin Özellikleri
Transkript
Yetişkinlere Ders Veren Başarılı Uzaktan Eğitimcilerin Özellikleri
Yetişkinlere Ders Veren Başarılı Uzaktan Eğitimcilerin Özellikleri Özet: Yetişkin öğrencilerin özellikleri ile eğitimcilerin öğretme başarısı arasındaki ilişki. Neden Uzaktan Eğitim Alan Yetişkin Öğrencileri Tanımalıyız? Yetişkin öğrencileri tanımalıyız çünkü günümüz dünyasında, başta ABD olmak üzere ülkelerin büyük bir kısmında uzaktan eğitim alan öğrencilerin çoğunluğunu yetişkinler oluşturmaktadır. Hızlı ekonomik ve teknolojik değişimlerin meydana geldiği günümüz dünyasında yaşam boyu öğrenme bir yaşam biçimi haline geldi. 18 yaşın üstündeki öğrencilerin sayısı 1991’de %38 iken 1990 yılında %50 oranına çıktı. (U.S. Department of Education, NCES, 1999). Daha çok insan daha fazla eğitim talebinde bulundukça, eğitimdeki yetişkin öğrenci sayısı gün geçtikçe daha da artacaktır bu da daha çok eğitimci ihtiyacı doğuracaktır. Gril(1999)’e göre, gün geçtikçe daha çok üniversitenin, devlet kurumunun ve özel kurumların daha çok uzaktan eğitim dersleri açacağını göreceğiz. Uzaktan eğitim ders teklifi planları genellikle hiyerarşik olarak yöneticiler tarafından ortaya çıkmaktadır. Web derslerinin geliştirilmesi ise genellikle fakülte üyelerine bırakılmaktadır. Bu da demek oluyor ki ders gelişimi asttan üste doğru bir yapı içerisinde gelişmektedir. (Wilson 1998) Yetişkinlerin Uzaktan Eğitiminde Eğitimcinin Doğasını ve Felsefesini Anlamak Uzaktan eğitimcilerin yetişkinlere eğitim verebilmek için bilgisayarların nasıl çalıştığını ve eğitim teknolojilerinin nasıl çalıştığını bilmesi yeterli değildir. Olcott(1999)’a göre, teknoloji kendi başına yüksek kaliteli bir eğitimi garanti edemez, bunu ancak eğitimcilerin yaratıcı yetenekleri yapabilir. Raths(1999)’a göre ise uzaktan eğitimde ideal eğitimcinin özellikleri tartışmalı bir konudur. O, uzaktan eğitimde başarılı eğitimcilerin geleneksel eğitimcinin özelliklerini ve zamanı geldiğinde teknik destek görevlisi gibi davranabilecek özellikleri birlikte barındırması gerektiğini savunmaktadır- onlar öğrencinin ilgisini çekerler ve öğrencilerin içine merak kıvılcımı atarlar, bununla birlikte hevesli, düzenli, kibar ve ince, sabırlı ve esnektirler. Genellikle, uzaktan eğitimde, eğitimci bir kılavuz ve bilgiyi almayı kolaylaştıran kişidir. Bu eğitimcinin ikili rolü öğrenciler için oldukça kritiktir. Uzaktan eğitim öğrencileri her ne kadar daha çok kendine dönük kişiler olsa da, konuyu bilen ve sorularına profesyonelce cevap verebilecek birinin olduğunu bilmeye ihtiyaç duyarlar. Sherry’e göre başarılı bir uzaktan eğitimde en önemli faktör ilgi, kendinden emin ve ilgili bir eğitimci, tecrübeli, eğitim araçlarını kullanmada başarılı, medyayı yaratıcı bir şekilde kullanan ve öğrencilerle yüksek derecede etkileşim sağlayan bir eğitimcidir. Daha yaşlı yetişkin öğrenciler, genç olanlara göre teknolojiyi kullanmada daha tedirgindirler ve eğitimcinin yardımını daha çok isterler. Rockwell, Schauer, Fritz ve Marx uzaktan eğitim yapmada zorluk çeken fakülte üyelerinin, yardım alarak etkili teknoloji yeteneklerini geliştirdiklerini görmüştür. Eklenen iş yükü, eklenen kaynakların yanında uzaktan eğitimde en güç gerektiren konulardan biridir, çünkü yük tamamen eğitimcinin üzerine düşmektedir. Geleneksel eğitimcilerin birer uzaktan eğitimci haline gelebilmesi için daha çok güdüye ve teşvike ihtiyaçları vardır. Teknolojik Yeteneklere Uygun Etkileşimli Yazılımsal Araçlar Tasarlamak Uzaktan eğitimciler sürekli öğrenmek zorundadırlar. Bu eğitimciler genellikle normal eğitimde kullandıkları yeteneklerin yanı sıra farklı yetenekler kazanmayı etkili bulurlar. Örneğin, planlama daha ileri seviyede yapılmalıdır, kullanılan materyaller kullanılan teknolojiye uygun hale getirilmelidir, dersler öğretmenin karşısında olmadığı durumlarda öğrencinin ilgisini uyanık tutacak şekilde, etkileşimli olarak tasarımlanmalıdır. İyi planlanmış bir uzaktan eğitim dersi, öğrenmeye karşı koyacak herhangi bir engelin rahatlıkla üstesinden gelebilir, fakat bu ancak hatasız düzenlenmiş, öğrencimerkezli yöntem ve geniş teknik ve idari destekle olabilir (Moore & Kearsley 1996). Teknoloji öğretim ve öğrenimin bir çok aracından sadece biridir. Teknik yardım ve düzenli ve sürekli eğitilen öğretmenler olmadan, en iyi teknoloji bile hiçbir işe yaramaz. Eğitimde kullanılan araçların değerlendirilmesi göstermiştir ki, etkileşimli video, telefon konferansı, videokasetler ya da Web aracılığı ile eğitim almış öğrenciler arasında elde edinilen bilgiler açısından pek bir fark yoktur. Öğrencilerinin başarısını isteyen uzaktan eğitimciler bilmelidirler ki uzaktan eğitim alan öğrenciler bazen yalnızlık ve ayrılmış duygusuna kapılabilirler. Bu öğrencilerin öğretmenleri tarafından ve arkadaşları tarafından tanındıklarını hissettirmek oldukça güçtür. Uzaktan eğitim öğrencileri, arkadaşlarının ve öğretmenlerinin gözünde bir intiba oluşturma duygusunu çok özlerler. Genellikle online(çevrimiçi) ders alan öğrenciler, hafta sonları ve akşamları evlerinde tek başına çalışırlar derslerini. Fakat bu şartlar altında çalışmak, potansiyel hayal kırıklığı yaratacak ve yüz yüze sınıfça tartışma gerektirecek durumlarda, oldukça zordur. Bu izolasyon(ayrılmışlık) duygusundan kurtulmanın iki temel yolu e-mail ve tartışma forumlarına gereken önemi vermektir. Öğretmen öğrencilerinin gerek duyulan teknik desteğe ulaşması için bir yol bulmalıdır. Bazen uzaktan eğitim öğrencileri teknik problemlerden ve teknik destek verecek personelin eksikliğinden hayal kırıklığına uğramaktadırlar(Hara & Kling,2000). Genellikle, uzaktan eğitimde başarılı olan öğrenciler, problemleri olduğunda öğretmeniyle rahatça iletişime geçebilen öğrencilerdir. Uzaktan Eğitim Alan Öğrencinin Özelliklerini Teşhis Etmek Öğrencileri uzaktan eğitim ortamlarında rahat ettirmek için, öğretmenler öğrenci karakterlerini incelemek zorundadırlar. Birçok yetişkin insan teknolojiye karşı sıcak bakmamaktadır, bu yeni teknolojileri öğrenirken kapıldıkları kaygı durumundan kaynaklanmaktadır. Yetişkinlere ders veren uzaktan eğitimciler bu fenomeni akıllarında bulundurarak derslerini hazırlamalıdırlar. Öğretmen kaygıları azaltmak ve üstesinden gelmenin yanı sıra kaygılı öğrencileri ayırt etmede çeşitli özellikli stratejiler belirlemelidir. Örneğin huysuz öğrencilerle başa çıkmanın bir yöntemi, öğrencilere isimleriyle hitap etmelerini söyleyerek, bilgisayar kaygısını azaltmak için savaşan öğretmendir. “Bilgisayarlarınıza isim takın” (McKenzie). Öğrencilerin vücut dilleri göstermiştir ki, makinelere teknolojik ve güçlü mucizeler gibi bakmak yerine, onlara isim takarak bir insan ya da hayvanmış gibi davranmak, öğrencilerin teknoloji kaygılarını hafifletmiştir. Öğrencilerin bu kaygılarını hafifletmenin diğer bir yolu ise, bilgisayarların sadece teknolojik aletler olmadığını, onların da bir kişiliklerinin olduğunu düşünmelerini sağlamaktır. Öğrenciye şöyle denmelidir: “bilgisayar, ne yapması gerektiğini söylemeniz için sizi bekliyor.” Onun emrinde olan bir araç gibi değil de onun bir şeyler söylemesini bekleyen bir arkadaşı gibi görmesini sağlamalısınız. Yetişkinlere ders veren uzaktan eğitimci öğrenciyi rahat ettirebilmek için gerekli planları yapmalıdır. Materyaller iletilirken adım adım iletilmelidir, çünkü yetişkin öğrenciler bazı şeyleri kavramakta güçlük çekebilirler. Örneğin, kelime işlemeyi öğretmeyi ele alalım. İlk derste 4-5 kural öğretmek en mantıklısıdır. Yetişkin öğrenciler bu kuralları öğrenince, bunu yapmanın kolay olduğunu hissedinceye kadar pratik yapmalıdırlar. McKenzie öğrencilerin özgüvenini korumaları için yeni kurallar yavaş yavaş, küçük dozlarda öğretilmelidir. Yetişkin öğrencilerin kendi yeteneklerini değerlendirmeleri için yeterli zamanlar verilmelidir. Yetişkinlere ders veren uzaktan eğitimci sunumlarda görsel, sözlü ve işitsel birçok öğeyi birlikte kullanmalıdır. Sunumun tarzını seçerken, yazıyla iyi anlayanlara yazılı, resimle iyi anlayanlara resimli, grafikli ve şekilli öğelerin bulunduğu unsurları sağlamalıdır(Riding & Rayner 1995). Uzaktan eğitimci birçok eğitsel tasarımı ve öğretme tekniğini, videoları, çoklu ortam, sunum ve tartışmaların hepsini eğitim sürecinde kullanmalıdır. Bütün bunlarla birlikte, Eastmond şunu savunur: online öğretim öğretmenlerin aktif kılavuzluk görevini başarıyla yürütmeleri gerekmektedir. Online öğretmenler küçük tartışma grupları, rol yapma, öğrenci sunumları, beyin fırtınaları ve simülasyonlar gibi bir çok teknikle, online eğitimi canlandırırlar. Etkili uzaktan eğitimciler özel mesajlara gerekli dikkati ve ilgiyi vererek, genel tartışma konularına ise özetleyici açıklamalar yaparak, dersteki iletişimi arttırırlar ve gerekli sohbet ortamını sağlarlar. Öğretmenin Karakteri Açıkçası online eğitimi geliştirmek ve uygulamak uzaktan eğitim öğretmeni açısından hiç de kolay bir iş değildir. Online ders vermek, geleneksel yöntemlerle ders vermeye göre daha çok zaman, sabır ve kavrayış gerektirir. Öğretmen ileri seviyede bir teknolojik bilgiye sahip olmalıdır, yoksa öğrencilerinden gelen en basit sorularda bile bilgisayar teknisyenine danışma gereği duyar. Bu tarz bir eğitim tarzı öğretmenler için çok korkutucu olur(Perin, 2000). Uzaktan eğitimin doğası ve felsefesini Schlosser ve Anderson’a göre bir ustalık gerektirir. Öğretmenler birer uzaktan eğitim hocası olabilmek için bu ustalığı öğrenmek zorundadırlar. En iyi yetişkinlere yönelik uzaktan eğitim programları öğrencilerin güvenlerini, rahatlıklarını ve rekabetteki sakinliklerini geliştirmeye önem verirler. Yetişkinlerin teknolojiye bağlanmalarını engellemede, duyguları ciddi bir rol oynamaktadır. Kendilerine sık sık şu soruları sorarlar: “ Arkadaşlarımın yanında budala gibi görünürsem ne yaparım ben? Ya bu programı çalıştıramazsam? Bir uzman gibi görünmem için daha ne kadar zaman geçmeli? Zaten çok sıkışık olan programıma bu dersi nasıl sıkıştırabilirim?”(McKenzie,1998; Blackhurst and Collins,1996). Yetişkin öğrencilerin başarısını garantilemek için uzaktan eğitimciler değerlendirme(assessment) yöntemlerini kullanmalıdırlar. Assessmentlar öğrencilerin uzaktan eğitimde neyi nasıl öğrendiklerini ölçmeye yararlar. Jedgeg, Aylor ve Okebkola’ya göre, bütün öğrencilere uygun olması için, kullanılan testler en fazla geçerliliğe, uygulanabilirliğe ve nesnelliğe sahip olmalıdır. Bloom, Englehart, Furst, Hill ve Krathwohl (1956)’e göre, değerlendirme(assessment) aracının içinde şu altı özellik mutluka bulunmalıdır: a-bilgi, malumat(knowledge) b-kavrama testi(comprehension) c-uygulama(application) d-analiz(analysis) e-sentez(synthesis) f-değerlendirme(evaluation) Assessment aracı düzenli ödevler, kişisel veya grup projeleri, online quizler ve ev sınavları gibi bir çok formda olabilirler. Değerlendirme araçlarının formatı boşluk doldurma, çoktan seçmeli sorular, kısa cevaplı sorular ve kompozisyon yazmayı gerektiren sorular olabilir. Bu formatların hepsini içinde barındıran bir değerlendirme aracı en ölçücü olanıdır. Öğretmenle bu değerlendirme araçlarına sezinlendirici şekil ve tablolar da koymalıdırlar. Collins’e göre ölçme bilgileri öğrencilerden alınarak geleceğin öğretim risklerinin üstesinden gelinebilir. Syracuse Üniversitesi öğrenicilerin karakterlerini belirlemeyi ve dersleri onların özelliklerine uygun hale getirmeyi tavsiye etmektedir. Bu ancak özverili incelemeler sonunda gerçekleştirilebilir. Öğretmen, öğrencilerinin 1-tercihlerini 2-ilgilerini 3-sitillerini bilmelidir. Öğrencilerinin ihtiyaçlarının resmi ne kadar tam olursa, ders dizaynı ile öğrenme gayreti ve isteği arasındaki ilişki o kadar güçlü olur. Öğretmenin yeni kavramları bilinen terimlere çevirmesi, başarılı ünite ve ders programları geliştirmesi açısından planlama çok önemlidir. Yetişkinlere yönelik uzaktan eğitim dersi veren hocalar dersleri öğrencinin ihtiyaçlarına, tercihlerine ve yeteneklerine uygun hale getirmesi için yeterli zamana ihtiyaç duyarlar. Bir öğretmen bir dersi planladığında yeni bir şey yapmış olur. Yeni bir şey ortaya koymak da en güçlü öğrenme deneyimidir. Yeni bir şey bulduğumuzda aynı zamanda ona sahip oluruz ve onu sona taşımaktaki başarı oranımız daha yüksek olur(McKenzie,1998). Etkili uzaktan eğitim formatı için Kubula’nın tavsiye ettiği stratejiler: • Ders materyallerinin dersin başlangıç tarihinde hazırlanmış ve öğrencilerin kullanımına sunulmuş olması gerekir. Uzaktan eğitim alan öğrenciler genellikle ders notları, okuma parçaları, ek kaynaklar gibi bütün ders materyallerine ders başlama saatinden önce erişmek isterler. • Sınıf ortamını günde en az bir kere kontrol etmelisiniz. Uzaktan eğitimi eleştirenler genellikle iletişim ve öğretmenden cevap alamama konuları üzerinde dururlar. • Öğrenciler arasında sosyalleşmeyi artıran ve iletişimi güçlendiren aktiviteler geliştirilmelidir. Yüz yüze iletişimin olmadığı ortamlarda, bu aktiviteler sınıfın başarısını olumlu yönde etkiler. • Öğrencilerin duyuruları ve haberleri zamanında aldıklarından emin olunmalıdır. İletişim kopukluğu ve ayrılmışlık duygusu çabucak büyüyebilir. • Geri dönme ve sorulara cevap işlemleri en fazla 24 saat içinde gerçekleştirilmelidir. Eğer öğretmen 24 saatten fazla çevirim dışı olacaksa bu durumu öğrencilerine daha önceden bildirmelidir. • Değerlendirme sonuçlarını, sınavların sonuçlarını ve ödevlerden aldıkları notların sonuçlarını açıklamada geç davranılmamalıdır. Uzaktan Eğitim Konularını Güncel Tutmak Yetişkinlerin öğrenme tekniklerini, eğitsel plan ve iletim gibi temel konuları bilmenin yanı sıra öğretmenler yeni teknolojileri ve alanlarındaki yeni kavramları öğrenmek zorundadırlar. Bir uzaktan eğitimcinin sahip olduğu eğitim düzeyi hiçbir zaman tam olarak yeterli değildir. Etraflıca okuma, konferanslara katılma, değişimler karşısında güncel kalmanın en güzel yollarındandır. Uzaktan eğitim konusunda her yıl yüzlerce makale yayınlanmakta ve uzaktan eğitimde nelerin etkili nelerin etkisiz olduğu hakkında bilgiler içermektedir. Aktif katılımcı eğitimlere katılmak kişisel gelişim için en akıllıca olanıdır. Odak noktası teoriler yerine nelerin yapılabileceği üzerinde olmalıdır. Aşağıda uzaktan eğitimcilerin kendilerini geliştirmek için kullanabileceği dergi ve yayınların adresleri verilmiştir. Sonuç olarak Gün geçtikçe uzaktan eğitime özellikle yetişkinlerin talebi artmakta, bu da uzaktan eğitim veren öğretmenlerin yetişkin öğrencilerin ihtiyaç ve gereksinimlerini iyi öğrenmesini zorunlu kılmıştır. Pedagojik teorideki sese dayanarak, uzaktan eğitim öğretmenleri yetişkin öğrencilerin kendilerini ezilmiş gibi hissetmelerini engelleyecek yeni etkili öğrenme seçenekleri ortaya koyabilirler. • Open Learning Agency http://www.ola.bc.ca Bilişim teknolojileri, online dersler hakkında makaleler içerir. • Horizon Technology Source(US) http://horizon.unc.edu/TS Bilişim teknolojilerini uzaktan eğitimde uygulamada öğretmenlere yardımcı olacak bilgiler içerir. • Journal of Computing in Higher Education(US) http://www.unix.oit.umass.edu/~carolm/jche/ Yazılar, kitaplar, ürün değerlendirmeleri ve yapılan yenilikleri ve lise öğretmenlerine yardımcı bilgiler içerir. • Training & Develomet Resource Center http://www.tcm.com/trdev • T.H.E Journal(US) http://thejournal.com • Adult Learning Theory http://www.cln.org/inservice/itpd/alearn.html • U.S. Department of Education Office of Vocational and Adult Education http://www.ed.gov/office/OVAE • The Online Chronicle of Distance Education and Communication http://www.nova.edu/fcae/disted/