noterler için temel bilgiler
Transkript
noterler için temel bilgiler
NOTERLER İÇİN TEMEL BİLGİLER İSTANBUL NOTER ODASI HUKUK KOMİSYONU TARAFINDAN HAZIRLANMIŞTIR Mart 2009 NOTERLER İÇİN TEMEL BİLGİLER HAZIRLAYANLAR: Başkan : M. Erkan GÜLTEKİN Beşiktaş 6.Noteri Üyeler : Semra TOPRAK Kadıköy 23.Noteri Hülya FİLİZ Kadıköy 3.Noteri Ayla KESİMAL Üsküdar 12.Noteri A.Hamdi PAKSOY İstanbul 14.Noteri Bilge KARALAR İstanbul 3.Noteri Ferah TÜREL Beyoğlu 48.Noteri Metin ÖZDAMGACI Muratlı Noteri İSTANBUL NOTER ODASI HUKUK KOMİSYONU 2 NOTERLER İÇİN TEMEL BİLGİLER İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ 6 I. NOTERLİĞE ATANMALARDA YAPILMASI GEREKEN ÖNEMLİ VE İŞLEMLER ÖNCELİKLİ 7 1-Noterlik Kanunu ve Yönetmeliği Hükümleri Gereğince Yapılması Gereken Önemli ve Öncelikli İşlemler 7 2-Gelir Vergisi,Vergi Usul,Sendikalar,Sosyal Güvenlik ve Genel Sağlık Sigortası Kanunları Gereğince Yapılması Gereken Önemli ve Öncelikli İşlemler 9 II. NOTERLİK MESLEĞİNE BAŞLAMA VE NOTERLİK DAİRESİNİN KURULUŞU 10 1-Muhdes Noterliğe Atanma 10 2-Münhal Noterliğe Atanma 12 III. NOTERLİK PERSONELİ 13 1-Noter Personeli Olabilme Şartları 13 2- Personel Sözleşmeleri 13 3- İmza Yetkisi 14 4-Personel Özlük Hakları ve Uyulması Gereken Kurallar 14 IV. NOTERLİK MESLEĞİNİN İFASI SIRASINDA DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN ÖNEMLİ HUSULAR VE NOTERLİK İŞLEMLERİ 15 1-Kimlik ve Yeteneğin Tespiti 15 2-Noterlik İşlemleri 16 2.1.Noterlerin Genel Olarak Yapacağı İşler 16 2.2.Noterlerin Özel Olarak Yapacağı İşler 16 3-Noterlik İşlemlerinin Şekli 16 3.1.Düzenleme İşlemler 17 İSTANBUL NOTER ODASI HUKUK KOMİSYONU 3 NOTERLER İÇİN TEMEL BİLGİLER 3.2.Onaylama İşlemler 17 3.3.Örnek Verme İşlemleri 17 3.4.Diğer İşlemler 17 4-Fotoğraf Yapıştırılması Zorunlu İşlemler 18 5-Noterlik İşlemlerinde Düzeltme 19 V.HARÇ-DAMGA VERGİSİ-DEĞERLİ KAĞIT KANUNLARI VE NOTERLİK ÜCRET TARİFESİNİN UYGULANMASINA İLİŞKİN GENEL BİLGİLER 19 1-Harç 19 1.1.Harç Sorumluluğu 19 1.2.Harcın Tahakkukunda Dikkat Edilmesi Gereken Kurallar 20 2-Damga Vergisi 21 2.1.Damga Vergisi Vergileme Ölçüleri Ve Nispet 22 2.2.Vergi Ve Cezada Sorumluluk 22 3-Değerli Kağıt 23 4-Harç,Damga Vergisi,Değerli Kağıt Bedellerinin Vergi Dairesine Yatırılması 23 5-Noterlik Ücret Tarifesi 24 5.1.Noter Ücreti 24 5.2.Düzenleme Ücreti 24 5.3.Yazı Ücreti 25 5.4.Çevirme Ücreti 25 5.5.Karşılaştırma Ücreti 25 5.6.Tescil Ücreti 26 5.7.Emanetlerin Saklanması Ücreti 26 5.8.Harç, Damga Vergisi ve Resimden Muaf İşlemlerle Kamulaştırma Tebliğlerinde Noter Ücreti 26 5.9.Defter Onay Ücreti 27 5.10.Bildirim Yazı Ücreti 27 İSTANBUL NOTER ODASI HUKUK KOMİSYONU 4 NOTERLER İÇİN TEMEL BİLGİLER 5.11.Yol Ödeneği 27 5.12.Aracılık Ücreti 27 5.13.Memur Eliyle Tebliğ Ücreti 27 VI.NOTERLERİN CEZAİ VE HUKUKİ SORUMLULUĞU VE NOTERLER HAKKINDA VERİLEBİLECEK DİSPLİN CEZALARI 28 1-Noterlerin Cezai Sorumluluğu 28 2-Soruşturma ve Kovuşturma 28 3-Noterlere Özgü Suçlar 29 4-Noterlerin Hukuki Sorumluluğu 30 5-Disiplin Suçları ve Cezaları 30 VII.NOTERLİK MEVZUATI,NOTERLİKLE BİLGİSAYAR PROGRAMLARI İLGİLİ YAYINLAR VE KULLANILAN 31 1-Noterlik Mevzuatı 31 2-Noterlikle İlgili Yayınlar 32 3-Noterliklerde Kullanılan Bilgisayar Programları 33 3.1.Yazım Programları 33 3.2.Vezne Programı 33 3.3.TNB Web Sitesi 33 İSTANBUL NOTER ODASI HUKUK KOMİSYONU 5 NOTERLER İÇİN TEMEL BİLGİLER ÖNSÖZ Toplumsal yaşamın vazgeçilmez gereklerinden olan “Hukuki Güvenliği” sağlamak amacıyla, Toplumsal yaşamın tarihsel süreci içinde, devamlı ve sürekli olarak hukuk sistemlerinde yer alan ve varlığını tüm hukuk sistemleri içinde koruyan ve geliştiren Noterlik Mesleği, 1512 sayılı Noterlik Kanununun 1. maddesinde belirtildiği gibi Hukuki Güvenliği sağlamak ve ihtilafları önlemek amacıyla, Hukuki işlemleri belgelendiren ve bu amaca yönelik olarak, yasalarla kendisine verilen görevleri yerine getiren bir kamu hizmetidir. Roma Hukukunda, İslam Hukukunda ve günümüz Çağdaş Hukuk sistemlerinde olduğu gibi, Türk Hukuk sisteminde de üstlenmiş olduğu Hukuki güvenliği sağlamak görevini gereği gibi yerine getirebilmesi için, Noterlik mesleğini ifa eden Noterin, göreve başladığı günden itibaren tüm işlem ve eylemlerinde, güvenilir bir hukukçu olmanın tüm gereklerini eksiksiz olarak yerine getirmesi ve hatasız davranması gerekir. Bu nedenle Türkiye Noterler Birliği Yönetim Kurulunca görevlendirilen, İstanbul Noter Odası Hukuk Komisyonu tarafından, gerek noterlik mesleğine ilk atanan meslektaşlarımızın ve gerekse naklen atanan meslektaşlarımızın, bu önemli görevin gereklerine uygun davranmalarını sağlamak ve kendilerine yardımcı olmak amacıyla hazırlanan bu çalışma, tüm meslektaşlarımızın bilgilerine sunulur. M. Erkan GÜLTEKİN Beşiktaş 6.Noteri İstanbul Noter Odası Hukuk Komisyonu Başkanı İSTANBUL NOTER ODASI HUKUK KOMİSYONU 6 NOTERLER İÇİN TEMEL BİLGİLER I-NOTERLİĞE ATANMALARDA YAPILMASI GEREKEN ÖNEMLİ VE ÖNCELİKLİ İŞLEMLER 1-NOTERLİK KANUNU VE YÖNETMELİĞİ HÜKÜMLERİ YAPILMASI GEREKEN ÖNEMLİ VE ÖNCELİKLİ İŞLEMLER GEREĞİNCE 1-1.1512 Sayılı Noterlik Kanununun 30. maddesinin 2. fıkrası gereğince, atama kararının tebliğinden itibaren bir ay içinde göreve başlamak zorunludur. Göreve başlayacak noter bu süre içinde, görev yapacağı noterliğin bulunduğu yerdeki Cumhuriyet Başsavcılığına başvurarak, göreve başlama isteğini beyanla gereğinin yapılmasını talep etmelidir. Noterlik , ilgili Cumhuriyet Savcısı tarafından yapılan “ Tespit ve Teftiş Tutanağı “ ile devir ve teslim alınmalı, noterlik, mühürleri mühür beratları ile birlikte teslim alınmalı, beratlar yoksa durum tutanakta belirtilmeli, yasal düzenlemeye uygun beratlı mühür için başvuruda bulunulmalı. 1-2.Noterlik Kanunu’nun 37. maddesi gereğince , ilk defa Noterliğe atananlar, işe başlamadan önce, bağlı bulundukları Asliye Hukuk veya münferit Sulh Hukuk mahkemesinde, kendilerine verilen bu görevi doğru ve tarafsız olarak yapacaklarına dair vicdan ve namusları üzerine ant içerler. Tutulacak üç nüsha tutanağın bir nüshası Adalet Bakanlığına gönderilir. Diğer nüshalardan biri Cumhuriyet Savcılığında, öbürü de noterlikteki dosyasında saklanır. 1-3.Bağlı olunan Noter Odasına, üye kayıt bildirgesi gönderilerek kayıt için başvurulur. Noterlik Kanunu’nun 189. maddesinin 1. fıkrası gereğince Türkiye Noterler Birliği’ne giriş parası ödenir. 1-4.Noterlik Kanunu’nun 198. ve Noterlik Kanunun Yönetmeliğinin 46-56. maddeleri gereğince Noterlikte tutulması gereken defterlerin ve bulunması gereken karton ve dosyaların temin edilerek, defterlerin kullanılmaya başlamadan önce bağlı bulunulan Asliye Hukuk Hakimliği’ne onaylatılması gerekir. 1-5.Noterlik Kanunu’nun 38. maddesi gereğince göreve başlanılan tarihten itibaren iki ay içinde, noterliğin ilan edilen gayri safi gelirinin %5 nispetinde teminat yatırılması gerekir. Teminat yalnız para olabilir.Teminat parasının Noterlik Kanunu Yönetmeliğinin 76. maddesinde belirtilen bankalardan birine yatırılması gerekir.İlgili bankaya resmi yazı ile Noterlik Kanunu Yönetmeliğinin 76. maddesinin 4.fıkrası gereğince, “Adalet Bakanlığı veya Cumhuriyet Savcılığından talimat verilmedikçe bu hesaptan para çekilemez” şeklindeki şerhin verilmesi gereği bildirilir. Açılan Teminat Hesabına ait banka adı, hesap numarası, hesabın açıldığı tarihten itibaren on gün içinde, Cumhuriyet Savcılığı aracılığı ile Adalet Bakanlığına ve Türkiye Noterler Birliğine bildirilir. Teminat parası noterin şahsi parası olduğu için hesap vadeli olarak açılabilir, tahakkuk eden faiz vade sonunda çekilebilir. Noterler, ilk yılı takip eden yıllarda da bir evvelki yıla ait fiili gayrisafi gelirlerinin % 1 ini o yılın Şubat ayı sonuna kadar teminat olarak verirler. İSTANBUL NOTER ODASI HUKUK KOMİSYONU 7 NOTERLER İÇİN TEMEL BİLGİLER 1-6.Noterlik Kanunu’nun 39.maddesi ve Noterlik Kanunu Yönetmeliği’nin 64. maddesi gereğince, noterler göreve başlama tarihinden itibaren 15 gün içinde, noterlik mührü ile imzalarının üçer örneğini bulundukları yer Valiliğine, Adalet Bakanlığına Türkiye Noterler Birliği ile Noter Odasına göndermeleri gerekir. İmza yetkisi verilen personel varsa bunlar bakımından da aynı hükümler uygulanır ve imza örnekleri de yetki belgesinin düzenlendiği tarihten itibaren 15 gün içinde gönderilir. 1-7.Noterlik Kanunu’nun 71. maddesinin 1. fıkrası gereğince noterler her ayın en geç onuna kadar, bir evvelki ay içinde dairelerine gelen ve çıkan işlerin niteliğini ve sayısını ve bunlardan aldıkları ücret, harç, vergi ve diğer resimlerin miktarını ve giderlerini gösterir bir cetvel düzenleyerek Türkiye Noterler Birliği’ne gönderirler. Bu cetvele Noterlik Kanunu 119. maddesi gereğince düzenlenen beyannamelerin ve ödeme makbuzlarının birer örneği eklenerek gönderilir. Aynı maddenin 3. fıkrası gereğince de noterler, her yılın Mart ayı sonuna kadar, geçen yıla ait gelir, gider ve teminat tutarını gösteren bir cetvel düzenleyerek, Adalet Bakanlığına ve Türkiye Noterler Birliğine gönderirler. 1-8.Noterlik Kanunu’nun 189. maddesinin 2. fıkrası gereğince de, her yıl Türkiye Noterler Birliği Kongresince tespit edilen oranda (2008 yılı için %6), aylık gayri safi gelir üzerinden hesaplanan aidatın, bir sonraki ayın onuna kadar ödenmesi gerekir. 1-9.Atanılan noterlikte çalışan personel varsa, onlardan çalışmasını sürdüreceklerle sözleşmeler yenilenir, noterlikte çalışan personel yoksa, Noterlik Kanununda belirtilen şartları taşıyanlarla, noterlik katibi adayı veya hizmetli olarak sözleşme yapılabilir. (NK 42-48. md, NKY 8-19 md.) Personel sözleşmeleri 4 nüsha olarak düzenlenir ve düzenlendiği tarihten itibaren 15 gün içinde bir nüshası Noter Odasına, ikinci nüshası Bölge Çalışma Müdürlüğüne gönderilir. Diğer nüshalardan biri noterde diğeri katip ve adayda kalır. Ayrıca bu sözleşmelerin bir örneği de bilgi için Türkiye Noterler Birliğine gönderilir. Bu sözleşmelerin ve bunlara ait tadil sözleşmelerinin notere onaylattırılması zorunludur. (NK.45.md.,NKY 12.md), Noter olmayan yerlerde bu sözleşmelerin Noterlik Kanunu’nun 77. maddesi gereğince Asliye Hukuk Hakimine yoksa Sulh Hukuk Hakimine onaylatılması gerekir. 1-10.Noterlik Kanunu’nun 118 maddesi gereğince, noterliklerde yapılan işlemler nedeniyle ödenmesi gereken Harç, Damga vergisi ve Değerli Kağıt bedelleri ile noterlik ücretinin Noterlik Makbuzu ile tahsil edilmesi gerektiğinden, bağlı olunan Noter Odasından veya Türkiye Noterler Birliğinden bu makbuzların temin edilmesi gerekir. 1-11.Noterlik Kanunu’nun 119. maddesi gereğince, işlemlerden makbuz ile tahsil edilen vergi, resim ve harçlar ile değerli kağıt bedellerinin her ay iki dönem halinde birinci dönem ayın 1 ile 15’nci, ikinci dönem ayın 16’sı ile sonuncu gününü kapsayacak şekilde, her ayın 15.’nci ve son gününü takip eden 7 iş günü içinde ilgili vergi dairesine beyanname ile bildirilmesi ve aynı süre içinde ilgili vergi dairesine ödenmesi gerekir. Belirtilen sürede beyanname verilmemesinin ve yine belirtilen sürede ilgili vergi İSTANBUL NOTER ODASI HUKUK KOMİSYONU 8 NOTERLER İÇİN TEMEL BİLGİLER dairesine ödeme yapılmamasının ZİMMET SUÇUNU OLUŞTURDUĞU Kararları ile sabit olduğundan bu konuda gerekli özenin gösterilmesi gerekir. Yargıtay 2-GELİR VERGİSİ, VERGİ USUL, İŞ, SENDİKALAR, SOSYAL GÜVENLİK VE GENEL SAĞLIK SİGORTASI KANUNLARI GEREĞİNCE YAPILMASI GEREKEN ÖNEMLİ VE ÖNCELİKLİ İŞLEMLER 2-1.Vergi Usul Kanununun 168.maddesi gereğince işe başlama tarihinden itibaren 10 gün içinde ilgili Vergi Dairesine başvurularak, Serbest Meslek Kazancı Vergisi mükellefi olarak mükellefiyetin tesis ve tescili ve vergi levhasının onaylatılması gerekir. 2-2.5510 sayılı Sosyal Güvenlik ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 11. maddesi ikici fıkrası gereğince yeni atanan noter, örneği Kurumca hazırlanan işyeri bildirgesini, en geç sigortalı çalıştırmaya başladığı tarihte kuruma vermekle yükümlüdür. Aynı maddenin dördüncü fıkrası gereğince, sigortalı çalıştırılan bir işin veya işyerinin başka bir işverene devredilmesi veya intikal etmesi halinde yeni işverenin on gün içinde, işyeri bildirgesini Kuruma vermesi gerekir. Yine aynı yasanın 8.maddesi gereğince Noterlikte çalıştırılacak personelin çalışmaya başlamadan önce sigortalı işe giriş bildirgesi ile Kuruma bildirilmesi gerekir.Bu maddenin 1.fıkrasının (b) bendinde, Kuruma ilk defa işyeri bildirgesi verilecek işyerlerinde, ilk defa sigortalı çalıştırılmaya başlanılan tarihten itibaren bir ay içinde çalışmaya başlayan sigortalılar için, çalışmaya başladıkları tarihten itibaren en geç söz konusu bir aylık sürenin dolduğu tarihe kadar, sigortalı işe giriş bildirgesinin kuruma verilmesi halinde, sigortalılık başlangıcından önce bildirilmiş sayılır. 2-3.5510 sayılı Kanun gereğince Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğüne başvurarak,Noterin Kişisel Sosyal Güvenlik Sigortasını yaptırması gerekir. Bağlı olunan Noter Odası ve Türkiye Noterler Birliği’nden bu konuda gerekli bilgi alınabilir. 2-4.Noterlerin, Noterlik personeli için çalışılan ayı takip eden ayın 23’üne kadar ilgili Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğüne Sigortalı Hizmet Listesi vermesi ve tahakkuk eden Sigorta primlerini de ayın son gününe kadar ödemesi gerekir. 2-5.4857 sayılı İş Kanununun 3. maddesi gereğince bir ay içinde Bölge Çalışma Müdürlüğüne “İşyerini Bildirme” yükümlülüğü vardır. Bu madde hükmü gereğince Türkiye Noterler Birliği’nin 22 Aralık 2008 tarih ve 1505 sayılı Genel Yazıları gereğince Noterlerin ayrıca bu süre zarfında İŞKUR KURUMUNA DA üye olmaları gerekir. 2-6.Sendikalar Kanununun 62. maddesi gereğince İşveren işe aldığı veya herhangi bir nedenle hizmet akdi sona eren işçileri, olayı izleyen ayın on beşine kadar Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına bildirmek zorundadır. 2-7.Noterlerin, her ay tahsil ettikleri Katma Değer Vergisi için , takip eden ayın yirmi dördüne kadar ilgili vergi dairesine beyanname vermeleri ve beyan edilen Katma Değer Vergisinin de ayın 26’sına kadar ödenmesi gerekir. İSTANBUL NOTER ODASI HUKUK KOMİSYONU 9 NOTERLER İÇİN TEMEL BİLGİLER 2-8. Noterlerin, her ay stopaj suretiyle kesinti yaptıkları, kira, tercüman ve bilirkişi ücretleri ile personel ücretlerinden kestikleri gelir vergisi kesintilerini, takip eden ayın yirmi üçüne kadar Muhtasar Beyanname ile ilgili vergi dairesine beyan ederek, ayın yirmi altısına kadar da ödemeleri gerekir. Çalışan sayısı 10 veya daha az ise bu beyanname ilgili vergi dairesine başvurularak, üçer aylık dönemler halinde de verilebilir. 2-9.Noterlerin, Ocak ayından başlamak üzere üç’er aylık dönemler için her dönemi takip eden ikinci ayın on dördüne kadar ilgili vergi dairesine Geçici Vergi Beyannamesi vermesi ve tahakkuk edecek geçici vergisini de ayın on altısına kadar ödemesi gerekir. 2-10.Noterlerin, yıllık gelirleri için ertesi yılın Mart ayının yirmi beşine kadar ilgili vergi dairesine Gelir Vergisi Beyannamesi vermeleri ve tahakkuk eden gelir vergisini de iki taksit halinde Mart ve Temmuz aylarının son gününe kadar ödemeleri gerekir. 2-11.Naklen atanan noterin daha önce kayıtlı bulunduğu vergi dairesine ve Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğü’ne bir ay içinde yeni bir noterliğe atandığını yazılı olarak bildirmesi gerekir. II-NOTERLİK MESLEĞİNE BAŞLAMA VE NOTERLİK DAİRESİNİN KURULUŞU Bir noterliğe atanan noterin, noterlik mesleğine başlaması, bu mesleğin ifası için gerekli işyerinin kiralanması, bu işyerinin görevin amacına ve yasal düzenlemelere uygun tefrişi ile noterlik işlem ve faaliyetlerinin yürütülmesi bakımından gerekli olan her türlü araç ve gereçlerin ne olduğu, bunların temin edilme yolları ve yöntemleri konusunda açıklayıcı bilgiler ; İlk defa noterliğe başlayan noter, 1-Muhdes (yeni kurulan) bir noterliğe atanabilir. 2-Münhal ( boşalmış ) bir noterliğe atanabilir 1-MUHDES NOTERLİĞE ATANMA 1.1.Noter sıfatı , noterliğe atanma kararının tebellüğü ile kazanılır ve tebellüğ’den itibaren bir ay içerisinde noter görevine başlamak zorundadır. Haklı bir sebebi olmaksızın göreve başlamaz veya atanma isteminden vazgeçerse bu kişi noterlik mesleğinden istifa etmiş sayılır. (NK 30.md.) 1.2.Muhdes noterliğe atanan noter, mümkünse atanma emrini tebellüğ etmeden önce ön hazırlık olarak noterlik hizmetinin ifa edileceği dairenin yerini temin etmelidir. Resmi daire niteliğindeki noterlik dairesi, o noterliğin bağlı olduğu Noter Odası ile o yer Cumhuriyet Başsavcılığının düşüncesi alınarak Adalet Bakanlığınca sınırları tespit edilen ihdas alanı içinde olmalıdır. (NK 40.md ve NKY 2.md) İSTANBUL NOTER ODASI HUKUK KOMİSYONU 10 NOTERLER İÇİN TEMEL BİLGİLER 1.3.Noterlik dairesine ait kira sözleşmesi noterlik adına noter tarafından yapılır. Sözleşme yapılırken, sözleşmenin tahliye taahhüdü gibi noterlik aleyhine kısıtlayıcı şart ve ifadeleri içermemesine özen gösterilmesi gerekir. Sözleşmeye ilişkin damga vergisinin de ilgili vergi dairesine süresinde ödenmesi gerekir. 1.4.Kiralanan yerin,noter çalışma, servisler, bekleme ve arşiv bölümlerinin oluşturulabileceği ve noterlik işlerinin yoğunluğu göz önünde bulundurularak, iş sahiplerinin işlerini kolaylıkla yaptırabilecekleri, hizmete elverişli büyüklük ve nitelikte olması gerekir. (NKY 5.-6. md.) (TNB‘nin 16.12.2004 tarih 120 sayılı yazısı) Böyle bir daire bağımsız bir daire olabileceği gibi bir iş hanı, pasaj veya bir iş merkezi’nin uygun bir bölümü de olabilir. Noterlik evrak ve defterleri ile kanun ve yönetmeliklerin tespit ettiği süreler sonuna kadar saklanması öngörülen işlem, kağıt, defter, karton, dosya, vs. malzemenin saklandığı yer olan arşiv, noterlik dairesi içinde bir yer olabileceği gibi daire dışında kiralanmış bir yer de olabilir. Noterlik dairesinin bölümleri NKY 6.maddesinde belirtilmiş olup bunlar Noter çalışma, servisler, bekleme ve arşiv bölümleridir. Bütün bu hazırlıklar sonunda noterlik dairesinin yerinin ihdas alanı içerisinde bulunup bulunmadığı ve kiralanan yerin noterlik dairesi olmaya uygun olup olmadığı hususunda Cumhuriyet Başsavcılığı’nın görüşünün alınmasında yarar vardır. 1.5.Reklam niteliğinde olmamak şartı ile noterlik dairesinin dış kısmına herkesin kolaylıkla görebileceği bir yere,resmi dairelerin tabelaları niteliğinde ve noterliğin ünvanı nı taşıyan bir tabelanın asılması zorunludur. (NKY 4.md). 1.6.Milli bayram, genel tatil ve hafta tatili günlerinde Türk Bayrak Kanunu’nun 3.maddesi ve Türk Bayrak Kanunu Tüzüğü’nün 9 ve 11.maddeleri ile NKY 4.maddesi gereğince Noterlik Dairesinde Türk Bayrağı bulundurulması ve çekilmesi gerekir. 1.7.Noterlik faaliyetlerinin seri ve sağlıklı bir şekilde ifası ve sürdürülebilmesi için mutlaka gerekli olan vezne ve yazım sistemini çalıştıracak yeter sayıda bilgisayar, yazıcı, internet bağlantısını sağlayacak teknik donanım ve bilgisayar program lisansları ile satın alınacak veya yaptırılacak eşya tesis, her türlü malzeme, kasa, fotokopi cihazı, matbu evrak ve Noterlik Kanunu ve Yönetmeliğinde belirtilen defter, karton, dosya, mühür, kaşe, soğuk damga ve sair malzemelerin, atanan noter tarafından temin edilmesi gerekir. Bu sayılan malzemeyi noter istediği yerden alabilir. Bu konuda her türlü gider notere aittir. (NK 40, 41.md – NKY 57.md ) 1.8.Noterlik dairesinde tutulması zorunlu kanuni defter, karton ve dosyaların neler olduğu NK 41.md ve NKY 46.md. ile devamı 47, 48, 49, 50, 52, 53, 54,55 ve 56.maddelerinde belirtilmiştir. Noter lüzum gördüğü konularla ilgili olarak bu sayılanlar ile birlikte sair, defter, karton ve dosya kullanmakta serbesttir. Tutulması zorunlu defterlerin kullanılmadan önce o noterlik dairesinin bağlı bulunduğu Asliye Hukuk Hakimliği’ne tasdik ettirilmesi gerekir. Bu defterlerden muvazene defteri ile yevmiye defterinin müteakip yılda da kullanılması söz konusu ise İSTANBUL NOTER ODASI HUKUK KOMİSYONU 11 NOTERLER İÇİN TEMEL BİLGİLER bu defterlerinde o yılın ocak ayı içerisinde ara tasdikinin yaptırılması gerekir. (TNB. 1981/22 - 1983/20 s.genelgeleri ) Her türlü noter işlemlerinin matbaalarda özel yaptırılan cilbent adı verilen dosyalarda yapıştırılarak saklanması gerekir. (NKY 56.md) Her cilbentte en çok 250 dil bulunur, Cilbent’in sonuna kaç dil ihtiva ettiği kullanılmadan önce yazılıp onanır, daha sonra işlem kağıdı ile dilin yapıştırıldığı kısım mühürlenir. 1.9.Atanan noterin göreve başlamadan önce, noter işlemlerinde kullanılacak resmi mühürleri ve TNB.’nin 2000/12 sayılı genelgesi gereğince bazı işlemlerde kullanılması gereken soğuk resmi mührü Devlet Darphane ve Damga Matbaası Müdürlüğünden temin etmesi gerekir..Devlet Darphane ve Damga Matbaasınca yapılmış beratlı resmi mühür ve soğuk mühür dışında mühür kullanılamaz. (TNB 1989/22 s. genelge) İhdas noterlikler için Türkiye Noterler Birliği gerekli mühürleri yaptırıp o noterliğin bağlı olduğu Noter Odası kanalı ile bedeli mukabilinde noterliğe gönderir. Bilahare iş yoğunluğu, yıpranma, kaybolma gibi nedenlerle ihtiyaç hasıl olursa noter Darphane ve Damga Matbaasından ilave mühür edinebilir. NK 39.md., - NKY 61.md. noterlik mührünün şekli ve temini, NKY 62.md. noterlik mührünün kaybı ve imhası, NKY 63. maddeleri Noterlik mührünün kullanılması usulüne ilişkin konularda takip edilmesi gereken kuralları belirlemiştir. NKY 64.maddesine göre noterler göreve başladıkları tarihten itibaren 15 gün içinde mühür ve imzalarının 3 er örneğini bulundukları yer Valiliğine, Adalet Bakanlığına, Türkiye Noterler Birliğine ve bağlı olunan Noter Odasına gönderirler İmza yetkisi verilen katipler hakkında da aynı işlemlerin yapılması gerekir. 1.10.Muhdes noterliğe atanan noterin, “Noterliğe Atanmalarda Yapılması Gereken Önemli ve Öncelikli İşlemler “ başlığını taşıyan I. Bölümde belirtilen işlemleri yerine getirmesi gerekir. 2.MÜNHAL NOTERLİĞE ATANMA Bir noterliğin Münhal (boş) hale gelmesi , noterin başka bir noterliğe atanması, emekli olması, vefat etmesi ya da istifası ile gerçekleşir. Noterlik mesleğine ilk defa başlayacak bir noterin böyle boşalmış bir noterlik dairesine atanması halinde; 2.1.Atanan notere, dairede mevcut ve noterlik faaliyetlerinin ifası için gerekli her türlü malzeme, tesis, mühür, kaşe ve sair eşyanın devri 1512 sayılı Noterlik Kanununun 49, 163, 166. maddelerine göre hazırlanmış “ TNB.Boşalan Noterliklere Ait Daire ve Eşyalarının Devri Kurallarını Tespit Eden Yönetmelik” hükümleri gereğince yapılır. İşbu Yönetmeliğin 2.maddesinde devre konu eşyaların neler olduğu belirtilmiştir.Aynı yönetmeliğin 6.maddesinde eşya devirlerinde uygulanacak usul ve kurallar belirtilmiştir. İSTANBUL NOTER ODASI HUKUK KOMİSYONU 12 NOTERLER İÇİN TEMEL BİLGİLER 2.2..Münhal noterliğe atanan noterin, “Noterliğe Atanmalarda Yapılması Gereken Önemli ve Öncelikli İşlemler “ başlığını taşıyan I. Bölümde belirtilen işlemleri yerine getirmesi gerekir. III-NOTERLİK PERSONELİ Noterler iş durumlarına göre kendilerine yardım etmek üzere personel çalıştırırlar. Noterlik personeli (katip ve hizmetli) noterin emri altında çalışır. En az iki katip bulunan noterliklerde bunlardan bir tanesi başkatiplik görevini yapar (NK 42.md.ve Yönetmeliğin 8. maddesi). Başkatip, noterlik personelinin şefidir , noterlik dairesinde bulunan defter, evrak, belge ve demirbaşlardan noterle birlikte sorumludur (NK 43.md. ). 1-NOTER PERSONELİ OLABİLME ŞARTLARI Noter personeli (katibi) olabilmenin koşullarını NK 44.md. ve Yönetmeliğin 9. maddeleri düzenlemiştir. Buna göre, genel şartlar a- Türk vatandaşı olmak, b- 65 yaşını doldurmamış olmak (Yönetmelik 16. md) c- Ortaokulu bitirmiş olmak, d- Kamu haklarından mahrum bulunmamak, e- Ağır hapis veya 6 aydan fazla hapis veyahut affa uğramış olsalar bile, zimmet, ihtilas, irtikap, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, inancı kötüye kullanma, dolanlı iflas gibi yüz kızartıcı bir fiilden dolayı hapis cezasından hükümlü bulunmamak, f- Askerlikle ilgisi bulunmamak (askerlik hizmetini yapmış,erteletmiş veya yedek subay sınıfına geçirilmiş olmak), g- Görevini devamlı yapmasına engel olabilecek bir sakatlığı olmamaktır. Bu koşullara haiz personel bulunamaması durumunu Yönetmeliğin 10.maddesi düzenlemiştir. 2-PERSONEL SÖZLEŞMELERİ Noter, yukarıda belirtilen koşullara haiz katip adayı ile 1 yıllık bir sözleşme yapar(NK 45.md.). Bu sözleşmede açıkça yazmasa bile noterin, adaylık süresinin bitmesinden itibaren 15 gün içinde feshi ihbar hakkı saklıdır. Feshi ihbar süresinde sözleşme feshedilmemiş veya adaylık uzatılmamışsa sözleşme katiplik sözleşmesi halinde devam eder.Personel sözleşmelerinin noter onaylı olması gerekir. Tek noterin olduğu yerlerde sözleşmeler Asliye Hukuk Hakimliği’ne onaylattırılır. Sözleşmelerin fesihlerinde de aynı yol izlenir.(TNB 2004/33 s. genelgesi) İSTANBUL NOTER ODASI HUKUK KOMİSYONU 13 NOTERLER İÇİN TEMEL BİLGİLER Noter katibi veya adayı ile yapılacak sözleşme 4 nüsha olarak düzenlenir ve düzenlendiği tarihten itibaren 15 gün içinde 1 nüshası Noter Odasına 1 nüshası Bölge Çalışma Müdürlüğüne (yeni düzenleme ile İşkur’a ), bir nüshası personele verilir ve bir nüshası da noterlikteki dosyasında saklanır . Odaya gönderilen nüshaya katibin veya adayın görev yapmaya haiz olduğuna ilişkin belgeler de eklenir. Sözleşmelerle ilgili olarak yapılacak olan değişikliklerde değişikliğin yapıldığı tarihten itibaren yine 15 gün içerisinde noter odasına bildirilir. İlk işe başlamada asgari ücretten az ücret verilemez. 3-İMZA YETKİSİ Noter ,NK 36. maddesine ve Yönetmeliğin 73 maddesine göre; kendisine yardım etmek üzere, stajının üç ayını tamamlamış bulunan stajyerine,başkatibine veya katibine imza yetkisi verebilir. Birden fazla kimseye imza yetkisi verildiğinde bunlardan hangisinin öncelikle imzaya yetkili oldukları belgelerinde belirtilir. Tek katiple çalışan noterliklerde üç aylık süre aranmaz. Katip adaylarına imza yetkisi verilemez. Noter, stajyer, başkatip veya katiplerden birisine imza yetkisi vereceği zaman bunu Cumhuriyet Başsavcılığına yazı yazarak, ilgililere yemin ettirilmesini talep eder. Cumhuriyet Başsavcılığı bu yazı üzerine noterin bağlı bulunduğu Asliye Hukuk veya münferit Sulh Hukuk Mahkemesinden yemin ettirilmesini talep eder. Yemini yaptıran mahkeme zaptı en az üç nüsha olarak tanzim eder. Bu zabıtlardan bir tanesi noterlikteki dosyasında saklanır,bir diğeri de yetki verilen stajyerin veya katibin dosyasına konulmak üzere noter odasına gönderilir. Noter ,imza yetkisi verdiği stajyer veya katibine imza yetkisi belgesi düzenler.Bu belgede ilgilinin adı, soyadı, sıfatı, yetkinin verildiği tarih, yemini yaptıran mahkemenin adı, yetki sınırları, yetkiyi nasıl kullanacağına dair bilgiler yer alır (NKY 74 md.). Noter gerekli gördüğü takdirde imza yetkisini her zaman geri alabilir. İmza yetkisini geri aldığı takdirde durumu Cumhuriyet Başsavcılığı kanalı ile Adalet Bakanlığı‘na, Noterler Birliği’ne, Valiliğe ve Noter odasına bildirir. İsterse masrafları kendisi tarafından karşılanmak üzere, imza yetkisinin geri alındığının bir gazetede ilan edilmesini noter odasından isteyebilir. 4.PERSONEL ÖZLÜK HAKLARI VE UYULMASI GEREKEN KURALLAR Noterler katiplerine hizmet sürelerine göre yıllık izin verirler.(NK.47md.) Yine noterler personel sicil ve personel izin defterleri tutmak zorundadırlar. Yönetmeliğin 17. maddesine göre noterler çalıştırdıkları personeli sigorta ettirmek zorundadırlar. Noterlik personelinin çalışacakları servisler Yönetmeliğin 20.maddesinde; başkatiplik servisi, işlemler (muamelat) servisi,hesap işleri servisi, ve vezne ,tebligat servisi olarak sayılmıştır.Noter katipleri ilgili servislerde görevlerine göre çalışırlar. Noter personellerinin mesleğin ciddiyetine yakışacak şekilde kılık ve kıyafetlerine dikkat etmeleri gerekir Bu konuda Türkiye Noterler Birliği,Noter Odaları ve Noterlik Dairelerinde Görevli Kişilerin Kılık ve Kıyafetlerine dair Yönetmelik hükümlerine , Noterlik Mesleğinin Gelenek ve Görenekleri ile Uyulması Zorunlu Meslek Kurallarındaki İSTANBUL NOTER ODASI HUKUK KOMİSYONU 14 NOTERLER İÇİN TEMEL BİLGİLER düzenlemeleri ile Noterlik Mesleğinin Uyulması Zorunlu Etik Kurallarına uymaları gerekmektedir. IV-NOTERLİK MESLEĞİNİN İFASI SIRASINDA DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN ÖNEMLİ HUSUSLAR VE NOTERLİK İŞLEMLERİ Noterlik görevinin gereği gibi ifası sırasında Noterlik Kanunu, Noterlik Kanunu Yönetmeliği ve Türkiye Noterler Birliği tarafından yayınlanan genelgeler ışığı altında ve işlem ile ilgili kanun ve yönetmeliklere uyularak işlemlerin yapılması gerekir. Gelen ilgili güler yüzle ve mesleğin onur ve vakarına yakışır şekilde karşılanmalıdır. İlgilinin gerçek arzusu sorularak, Noterliğe hangi işlem için geldiği belirlenmelidir. İşlem anında ilgili iradesini serbestçe ve kendi isteğine uygun olarak beyan etmelidir. 1-KİMLİK VE YETENEĞİN TESPİTİ 1.1.İşlem ilgilisinin kimliği dikkatlice incelenmelidir. Kimlikteki fotoğraf ile gelen şahıs karşılaştırılmalıdır. Fotoğrafın soğuk mühürlü olup olmadığı kontrol edilmelidir.Kimlik tespiti, nüfus cüzdanı ve buna dayalı sürücü belgesi, pasaport, evlenme cüzdanı, avukatlık kimliği gibi resmi mercilerden verilen belgelerle saptanır. (NKY 90.md.) Eğer ibraz edilen kimlikten şüpheye düşülmüşse ikinci bir kimlik istenir. Kimlik tespiti yapıldıktan sonra ilgilinin okur yazar olup olmadığı tespit edilir. İlgili okur yazar değilse NK 87.maddede belirtildiği gibi işlem iki tanık huzurunda yapılır. Ölüme bağlı tasarruf işlemi yapılıyorsa ( vasiyetname gibi ) ilgili okur yazar olsun veya olmasın tanık bulundurma mecburiyeti olup işleme katılma yasağı bulunan kişiler T.M.K.536 maddede belirtilmiştir. 1.2.İlgili özürlü ise NK 73.md. ve 75.md. göre işlem yapılmalıdır. Tanık olarak alınacak kişiler bazı özel durumlardan ari olması gerekir. Bu da NK 76.maddesinde belirtilmiştir. Maddede belirtilen kişiler tanık olarak işleme katılamazlar. Ayrıca NK 78 maddesinde belirtildiği gibi reşit olmayanlar, mahcurlar ve H.U.M.K.’na göre yeminli tanık olarak dinlenmeleri mümkün olmayanlar ile noterin katip ve hizmetlileri de tanık olamazlar. Ayrıca ilgilinin yeteneği hakkında bir kanı sahibi olmak da gerekir. Temyiz kudretine sahip bulunan ve işlemin niteliğine göre gerekli yaşa girdiği anlaşılan herkes hukuki işlemleri yapmaya ehildir. Bu yaş resmi belge ile saptanır. 1.3.İlgilinin yeteneğinden şüphe edilirse yada bu konuda ihbar ve şikayet bulunması hallerinde temyiz kudretinin varlığı doktor raporu ile saptanır. (NKY.91.md.) 1.4.Başkaları adına yani vekil, veli, vasi, kayyım, mümessil ve mirasçı sıfatıyla veya şirket ve dernek gibi tüzel kişiler adına işlem yaptıracaklar, sıfat ve yetkilerini ve işlem yapmaya izinli olduklarını bildirir belgeyi göstermek zorundadırlar. Bu belgenin gösterildiği işleme yazılmakla beraber, işlemle ilgili kısımlarını ve nereden hangi tarih ve numara ile verilmiş olduğunu gösteren birer örneği işlem asıl ve örneklerine bağlanır.(NK.79 – NKY 92.md.) 1.5.Noter, N.K.76.maddesindeki yasaklılık nedeni ile işlemi yapamıyor ise ve bulunduğu yerde başka bir Noter yok ise , işlemi Noterlik Kanunu 77. maddesi ve İSTANBUL NOTER ODASI HUKUK KOMİSYONU 15 NOTERLER İÇİN TEMEL BİLGİLER Noterlik Kanunu Yönetmeliği 110. maddesine göre Asliye Hukuk Hakimi veya mevcut değilse Sulh Hukuk Hakimi tarafından yapılmasını sağlar. 2-NOTERLİK İŞLEMLERİ Noterlerin görevleri Noterlik Kanunu 60.- 70. maddelerinde ve NKY.’nin 7. maddesinde düzenlenmiştir. Noterlerin görevleri genel olarak ve özel olarak iki bölüme ayrılır. 2.1.Noterlerin Genel Olarak Yapacağı İşler Noterlik Kanununun. 60.maddesinde sayılmıştır. 1. Yapılması kanunla başka bir makam, merci veya şahsa verilmemiş olan her nevi hukuki işlemleri düzenlemek, 2. Kanunlarda resmi olarak yapılmaları emredilen ve mercileri belirtilmemiş olan bütün hukuki işlemleri bu kanun hükümlerine göre yapmak, 3. Gayrimenkul satış vadi sözleşmesi yapmak, 4. Bu kanuna uygun olarak dışarı da yazılıp getirilen kağıtların üzerindeki imza, mühür veya herhangi bir işareti veya tarihi onaylamak, 5. Bu kanun hükümlerine göre yapılan işlemlerin dairede kalan asıl veya örneklerinden veya getirilen kağıtlardan örnek çıkarıp vermek, 6. Belgeleri bir dilden diğer dile veya bir yazıdan başka bir yazıya çevirmek, 7. Protesto, ihbarname ve ihtarname göndermek, 8. Kanunen tescili gereken işlemleri tescil etmek, 9. Bu ve diğer kanunlarla verilmiş sair işleri yapmak. 2.2.Noterlerin Özel Olarak Yapacağı İşler Noterler; tespit ve emanet, defter onaylama ve vasiyetname ve ölüme bağlı tasarruflarla ilgili işleri yaparlar. Tebligatı istenen her nevi kağıdın Tebligat kanununa göre muhatabına tebliğ edilmesini sağlarlar. (NK.61-70.md.) 3-NOTERLİK İŞLEMLERİNİN ŞEKLİ Noterlik işlemleri : 1.Düzenleme 2.Onaylama, 3.Örnek verme , İSTANBUL NOTER ODASI HUKUK KOMİSYONU 16 NOTERLER İÇİN TEMEL BİLGİLER 4.Diğer işlemler (Tutanak, çevirme, protesto, ticari protesto, ihtar ve ihbarname, defter onaylaması, tescil) olmak üzere 4 ana başlık altında toplanır. Bu şekillerde yapılacak olan noterlik işlemlerinin NK 200.maddesi gereğince dört yılda bir yenilenen işlem formüllerine uygun olarak yapılması gerekir. 3.1. Düzenleme İşlemler Noterlik işlemleri düzenleme olarak yapılıyorsa ki, NK. 89.maddede hangi işlemlerin düzenleme şeklinde yapılacağı belirtilmiştir. Bu maddeye göre düzenleme yapılan bir iş kağıdının aslı noterlikte kalır, örneği ilgilisine verilir. Hukuki işlemin niteliği açısından tapuda işlem yapılmasını gerektiren sözleşme ve vekaletnamelerle , vasiyetname, mülkiyeti muhafaza kaydı ile satış, gayrimenkul satış vaadi, vakıf senedi,evlenme mukavelesi, evlat edinme ve tanıma, mirasın taksimi sözleşmesi ve diğer kanunlarda öngörülen sair işlemler düzenleme şeklinde yapılırlar. Düzenleme işlemlerde uyulması gereken şekil şartları NK 84-88.maddelerinde belirtilmiş olup, işlemin bu maddelerde belirtilen şekle uygun bir tutanak şeklinde yapılması gerekir. Düzenleme işlemin içeriğinden , şekil şartından ve alınması gereken damga vergisinden noter doğrudan doğruya sorumludur 3.2.Onaylama İşlemler Hukuki işlemlerin altındaki imzanın onaylanması, imzayı atan şahsa ait olduğunun bir şerh ile belgelendirilmesi şeklinde yapılır.İmzası onaylanan iş kağıdının aslı ilgilisine verilir ve imzalı bir örneği dairede saklanır.Bu örnek harca tabi değildir.Onaylama işlemlerde uyulması gereken kurallar NK 90-93.maddelerinde düzenlenmiştir 3.3.Örnek Verme İşlemleri Örnek verme işlemleri NK 94-99 ve NKY.’nin 94 ve 95.maddelerinde düzenlenmiştir.Bu yasal düzenlemelerin yanında dikkat edilmesi gereken bir konu da , TNB’nin 25.12.2007 tarih 26018 sayılı Hukuk yazısında yer alan Adalet Bakanlığı Hukuk İşleri Gn.Md.’nün 19.01.2007 günlü ve 1163 sayılı yazısı gereğince işlemde imzası bulunmayanlara veya bu konuda özel yetkisi olmayanlara daire dosyasından örnek verilemeyeceği hususudur. 3.4.Diğer İşlemler NK 101-108.maddelerinde düzenlenen ; tutanak şeklinde yapılacak tespit ve emanet işlemleri , çevirme işlemi, ticari protesto , ihtarname ve ihbarname ,defter onaylaması ve tescil işlemleri Kanunun 5.bölümündeki bu hükümlere göre yapılır. Özellikle NK 61.md.si gereğince düzenlenecek tespit işlemlerinin yapılması esnasında, bu konudaki Adalet Bakanlığı görüşleri ve yargı kararları göz önünde tutularak , ceza davaları ile idari davalarda kullanılmak üzere tespit tutanağı düzenlenmemesi ve yine HUMK gereğince mahkemelerce yapılması gereken delil İSTANBUL NOTER ODASI HUKUK KOMİSYONU 17 NOTERLER İÇİN TEMEL BİLGİLER tespiti niteliğinde delil tespit tutanağı düzenlenmemesi gerektiği hususu göz önünde tutulmalıdır. Defter tasdik işlemlerinin konuyu düzenleyen yasa hükümlerine ve NK.hükümlerine uygun olarak yapılması gerekmekte olup, özelikle TNB 2004/14 sayılı genelgesi gereğince geçmiş dönemlere ait defter tasdikinin yapılmaması gerekir.Defter tasdik işlemlerinde yetki konusuna özen gösterilmelidir. Noterler yukarıda sayılmakta olan işlemleri kanun ve yönetmelikte gösterilen usul ve esaslar dahilinde yapmakla yükümlüdürler. 4-FOTOĞRAF YAPIŞTIRILMASI ZORUNLU OLAN İŞLEMLER Noterlik Kanunun 80.maddesi gereğince, Noterlik Kanunu Yönetmeliğinin 93. maddesinde belirtilen; a)Niteliği bakımından tapuda işlem yaptırılmasını gerektiren sözleşmelere, b)Niteliği bakımından tapuda işlem yaptırılmasını gerektiren vekaletnamelere, c)Vasiyetname, d)Mülkiyeti muhafaza kaydı ile satış, e)Gayrimenkul satış vaadi, f)Vakıf senedi, g)Evlenme mukavelesi, h)Evlat edinme, ı)Tanıma, j)Mirasın taksimi sözleşmesi, k)Boşanma davaları için düzenlenecek vekaletnamelere, ilgilinin fotoğrafının yapıştırılması zorunludur. Yukarıda sayılan işlemler dışında kalmakla beraber, diğer kanunların öngördüğü, Noterin işlemin ve ilgilinin durumuna göre gerekli bulduğu veya bizzat ilgilinin istemde bulunduğu işlem kağıtlarına da ilgilinin fotoğrafı yapıştırılır. Asıllarına fotoğraf yapıştırılması zorunlu noterlik işlemlerinin, çıkartılacak örneklerine de fotoğraf yapıştırılması zorunludur. Ayrıca TNB’nin 1985/90 ve 1999/1 genelgeleri gereğince, Merkez Bankasında işlem yapılmasına ilişkin vekaletnameler ile TNB’nin 1993/81 sayılı genelgesinde belirtilen taşıt satış vekaletnamelerine de fotoğraf yapıştırılması gerekir. İşleme yapıştırılacak fotoğraf ilgilinin son halini gösterir nitelikte olmalıdır.Fotoğraf işleme tel zımba ile değil, yapıştırılarak eklenmeli ve noterlik mührü ile mühürlenmelidir. İSTANBUL NOTER ODASI HUKUK KOMİSYONU 18 NOTERLER İÇİN TEMEL BİLGİLER 5-NOTERLİK İŞLEMLERİNDE DÜZELTME NK 81.maddesi gereğince, ilgilinin imzasını ve noterin onayını taşımayan çıkıntılar geçerli değildir.Çıkıntılar el yazısı ile yapılamaz. Tamamlanmasından sonra bir noterlik işleminin değiştirilmesi veya fesih ve iptali veyahut evvelki işin nitelik ve değeri değişmemek şartı ile düzeltilmesi, evvelki işlemin yapıldığı şekilde yeni bir işlemle yapılır. Yeni işlemin tarih ve numarası, noterlik dairesinde bulunan evvelki işleme ait kağıda yazılır. Şu kadar ki, yeni işlem başka bir noterlikte yapılırsa, bu noterlik, yeni işleme ait kağıdın bir nüshasını, gerekli açıklama yapılarak ilk işleme ait kağıda bağlanması için işlemi yapan noterliğe gönderir. V-HARÇ-DAMGA VERGİSİ-DEĞERLİ KAĞIT KANUNLARI VE NOTERLİK ÜCRET TARİFESİNİN UYGULAMASINA İLİŞKİN GENEL BİLGİLER 1-HARÇ Ansiklopedik anlamda harç; Devletin yaptığı bazı hizmetlerden, fertlerin bu hizmetlerinden faydalanma durum ve derecesine göre aldığı paradır. Harç, bazı yönlerden vergiye benzemekle birlikte birçok noktada vergiden ayrı özellikler taşımaktadır.Harçlar, fiyatlar ve vergiler arasında yer alan bir kamu geliridir. Harca konu teşkil eden hizmetler sadece devlet tarafından üretilmektedir. Böylece harç, bazı kamu kuruluşlarının sundukları kamusal hizmetlerden yararlananların belli bedeli olarak ödedikleri karşılıklardır. Harç ödeme için belli bir hizmetten yararlanmak yeterlidir. 492 sayılı Harçlar Kanunun "Noter Harçları" başlıklı ikinci kısmının 38. maddesinde "Noter işlemlerinden bu kanuna bağlı (2) sayılı tarifede yazılı olanları noter harçlarına tabidir. Pey akçesi, zamanı rücu, ücret tevkifi, cezai şart gibi bir akdin müeyyidesi kabilinden olan taahhütlerden , başlı başına bir akde konu olmadıkça harç alınmaz. “denilmektedir. 1.1.Harç Sorumluluğu Harç sorumluluğu noterlik işlemini yaptıran ilgiliye aittir. İlgililerin birden fazla olması durumunda Noterlik Kanununu 116. maddesindeki hükme göre yani, aksine bir kanun hükmü veya aralarında yapılmış bir sözleşme bulunmadığı takdirde, yapılan işlemin gideri ilgililer arasında eşit olarak paylaştırılır Harçlar Kanunu 123.maddesi gereğince, özel kanunlarla harçtan muaf tutulan kişilerle istisna edilen işlemlerden harç alınmaz. Yasa gereği, işlemlere harç istisnası getirilmişse , bundan ilgilinin sıfatına bakılmaksızın herkes yararlanır.Bu konudaki hüküm herhangi bir kuruluşla ilgili yasaya İSTANBUL NOTER ODASI HUKUK KOMİSYONU 19 NOTERLER İÇİN TEMEL BİLGİLER da konmuş olabilir. O takdirde o kurum veya kişi ile o tip hukuki işlem yapan şahıslar da bundan yararlanır. Yasa yalnız işlemin taraflarından birine harç muafiyeti getirmişse , bu gibi durumlarda, harç muafiyeti olan taraf ile böyle bir sıfatı olmayan taraf aynı iş kağıdını imzalarsa, sadece muafiyeti olmayan taraf harç sorumlusu olur ve işlem sebebiyle muafiyeti olan tarafın imzası yokmuş gibi harç hesaplanır. Sözleşme ile harç sorumlusu tarafın bu yükümlülüğü, muafiyetli tarafa aktarılarak işlemin harçsız yaptırılması mümkün değildir. Harçlar Kanunu 2 sayılı tarifesi, Harçlar Kanunu 45. 44. ve diğer maddeleri incelendiğinde ; harç sorumluluğunun "imzaya" dayandığı görülür. 1.2.Harcın Tahakkukunda Dikkat Edilmesi Gereken Kurallar Harçlar ; nispi harç ve maktu harç olmak üzere ikiye ayrılır. Nispi harçlar işlem değeri üzerinden imza sayısına göre alınır. 492 sayılı Harçlar Kanunun ekinde bulunan 2 sayılı tarifeye göre ; Değer veya ağırlık üzerinden alınan nispi harçlarda muayyen bir meblağı ihtiva eden her nevi senet, mukavelename ve kağıtlardan her imza için binde 0.90 oranında harç alınır.Bütün imzalar için bu suretle alınacak harcın toplam miktarı 2009 yılı için 32,30 TL'den az, 16.514,80 TL'den çok olamaz. Maktu harçlar ise, Harçlar Kanunu’nun ekindeki (2) sayılı tarifenin II.bendi gereğince işlem türüne ve imza sayısına göre alınan harçlardır.Bu maktu harçlar Harçlar Kanunun 2.sayılı tarifesinin II bendinde belirtilmiş olup, her yıl yeniden belirlenerek ilan edilir: Harçlar Kanunu 39.maddesi gereğince Kamu Hukuku ile ilgili işlerde yetkili makamların isteyecekleri suretlerden harç alınmaz. Harçlar Kanunu 42.maddesi gereğince menkul ve gayrimenkul mallar hakkında alım, satım, taahhüt,ve rehinle ilgili her nevi mukavele, senet ve kağıtlarda değer gösterilmesi mecburidir.Rehin bordroları ile kamu idarelerine verilmek üzere ilgili mevzuatla belirlenen kurallara uyulacağına ilişkin düzenlenen taahhütnameler hakkında bu hüküm uygulanmaz. Harçlar Kanunu 43.maddesinde çeşitli işlemlerde harca esas alınacak değerin tespit şekli gösterilmiştir.Yine Harçlar Kanunun 44.maddesinde de kişilerin ve imzaların birden çok olması halinde uygulanacak kural belirtilmiştir. Harçlar Kanunun 46.maddesi gereğince birbiri ile ilgili işler bir arada bulunursa en yüksek harç alınmasını gerektiren iş üzerinden bir harç alınır.Yine Harçlar Kanunu 47.maddesine göre, sürenin uzatılması ve vadenin yenilenmesi halinde asıl senet , mukavele ve kağıtlardan alınmış olan harcın yarısı alınır. Harçlar Kanunu 50.maddesi gereğince, düzenleme ve tasdik işlemleri noterlerin kusurlarından dolayı mahkeme tarafından hükümsüz addolunursa noter aldığı harç ve İSTANBUL NOTER ODASI HUKUK KOMİSYONU 20 NOTERLER İÇİN TEMEL BİLGİLER ücretler tutarını şahsen tazmin ile mükelleftir.İlgililer genel hükümler çerçevesinde noterden ayrıca zarar ziyan tazmini talebinde bulunabilirler. Harçlar Kanunu 128.maddesi gereğince gerekli harçları tamamen almadan işlem yapan noterler , harcın ödenmesinden mükellefler ile birlikte müteselsilen sorumludurlar. Harçlar Kanunu 135.maddesi gereğince ,harçlar sayfa üzerinden hesap edildiği halde 20 satır 1 sayfa ve 50 harf 1 satır sayılır.Son sayfa 20 satırdan eksik olsa da 1 sayfa kabul edilir. 2-DAMGA VERGİSİ Damga vergisi; Her türlü evrak,senet, ilam vs den pul yapıştırılmak veya damga vurulmak suretiyle, maktu veya nispi olarak devletin aldığı bir vergidir. 488 sayılı Damga Vergisi Kanunu'nun 1.maddesinde :" Bu kanuna ekli (1) sayılı tabloda yazılı kağıtlar Damga Vergisine tabidir. Bu kanundaki kağıtlar terimi, yazılıp imzalanmak veya imza yerine herhangi bir işaret konmak suretiyle düzenlenen ve herhangi bir hususu ispat veya belli etmek için ibraz edilebilecek olan belgeleri ifade eder. Yabancı memleketlerle Türkiye'deki yabancı elçilik ve konsolosluklarda düzenlenen kağıtlar, Türkiye'de resmi dairelere ibraz edildiği, üzerine devir veya ciro işlemleri yürütüldüğü veya herhangi suretle hükümlerinden faydalanıldığı takdirde vergiye tabi tutulur." denmektedir. Ayrıca aynı Kanunun 2.maddesinde vergiye tabi kağıtlar mahiyetinde bulunan veya onların yerini alan mektup ve şerhlerle, bu kağıtların hükümlerinin yenilenmesine, uzatılmasına, değiştirilmesine, devrine veya bozulmasına ilişkin mektup ve şerhler de Damga Vergisine tabi'dir denmektedir. Damga vergisinin mükellefi kağıtları imza edenlerdir.Resmi dairelerle kişiler arasındaki işlemlere ait kağıtların damga vergisini kişiler öder.Yabancı memleketlerle Türkiye'deki yabancı elçilik ve konsolosluklarda düzenlenen kağıtların vergisini, Türkiye'de bu kağıtları resmi dairelere ibraz eden, üzerlerinde devir veya ciro işlemleri yapanlar veya herhangi bir suretle hükümlerinden faydalananlar öderler.Ancak bunlardan ticari veya mütedavil kağıt mahiyetinde bulunanların vergisini, bunları en evvel satan veya kabul veya başka suretle kullananlar öderler.(DVK 3.md.) Damga vergisine tabi kağıtların tabi olduğu verginin tayini için o kağıdın mahiyetine bakılır ve buna göre tabloda yazılı vergisi bulunur.Kağıtların mahiyetinin tespitinde ise, şekli kanunlarda belirtilmiş olanlarda kanunlardaki adlarına, belirtilmemiş olanlarda üzerlerindeki yazının içerdiği hüküm ve manaya bakılır.Mahiyeti tayin edilmek istenen kağıt üzerinde başka bir kağıda atıf yapılmışsa, atıf yapılan kağıdın hükümlerine göre aldığı mahiyete göre vergisi alınır.(DVK 4.md.) Birden fazla nüsha olarak düzenlenen kağıtların her nüshası ayrı ayrı miktar veya nispette vergiye tabi tutulur.(DVK 5.md) İSTANBUL NOTER ODASI HUKUK KOMİSYONU 21 NOTERLER İÇİN TEMEL BİLGİLER Bir kağıtta birbirlerinden tamamen ayrı, birden fazla akit ve işlem bulunduğu takdirde bunların her birinden ayrı ayrı vergi alınır. Bir kağıtta toplanan akit ve işlemler birbirlerine bağlı ve bir asıldan doğma oldukları takdirde Damga Vergisi, en yüksek vergi alınmasını gerektiren akit veya işlem üzerinden alınır.Ancak bu akit ve işlemlere asıl işlemin akitlerinden başka bir şahsın eklenen akit ve işlemi de ayrıca vergiye tabidir.(DVK 6.md.) Kağıtlara konulan imzanın birden fazla olması ödenecek vergiyi çoğaltmaz.Bir resmi daire veya bir gerçek veya bir tüzel kişi adına kağıtlara konulan birden fazla imza bir imza hükmündedir. (DVK 7.md.) Genel ve katma bütçeli daire ve idarelerle, il özel idareleri, belediyeler ve köyler Damga Vergisi Kanunun 8.maddesine göre resmi daire olup, bu dairelere bağlı iktisadi işletmeler resmi daire sayılmaz. Damga vergisinden istisna edilen kağıtlar ,Damga Vergisi Kanununa ekli 2 sayılı tabloda ayrıntılı olarak düzenlenmiştir. 2.1.Damga Vergisi Vergileme Ölçüleri Ve Nispet Damga Vergisi Kanunu 10.maddesine göre, damga vergisi nispi veya maktu olarak alınır.Nispi vergide, kağıtların nevi ve mahiyetlerine göre, bu kağıtlarda yazılı belli para, maktu vergide kağıtların mahiyetleri esastır. Belli para terimi kağıtların ihtiva ettiği veya bunlarda yazılı rakamların hasıl edeceği parayı ifade eder. Damga Vergisi Kanunu 11.maddesi gereğince cari hesap şeklinde açılan kredilerle her türlü ikrazata ait taahhütname ve mukavelenameler (iskonto ve iştira senetleri taahhütnamesi-dispans-dahil) ve bunların temliki, yenileme, devir ve değiştirilmesine, müteallik bütün kağıtlardan ve keza matlupların devir ve temlikine ilişkin mukavelename ve temliknamelerde ikraz veya temlik edilen para miktarının veya azami haddinin gösterilmesi mecburidir.Gösterilmediği takdirde bu kağıtların her birinden alınması gereken Damga Vergisi ile cezası olayın meydana çıktığı tarihte, ilgili bulunduğu cari hesapta kayıtlı kredi veya ikrazat miktarına göre hesaplanır ve alınır. Kağıtların damga vergisi bu Kanuna ekli (1) sayılı tabloda yazılı nispet veya miktarlarda alınır.Belli parayı ihtiva eden mukavelenamelerin değiştirilmesi halinde artan miktar aynı nispette vergiye tabidir. Bunların devri halinde aslından alınan verginin dörtte biri alınır. Mukavelenamelerin süresinin uzatılması halinde aynı miktar veya nispette vergi alınır. 2.2.Vergi Ve Cezada Sorumluluk Damga Vergisine tabi kağıtların damga vergisinin ödenmemesinden veya eksik ödenmesinden dolayı alınması lazım gelen vergi ve cezadan doğan sorumluluk DVK 24. ve 25.maddelerinde düzenlenmiştir.DVK 24.maddesinin 4.bendi hükmü gereğince ; noterlerce düzenlenerek kişilere verilen veya dairede bırakılan ve damga vergisi hiç alınmayan veya noksan alınan kağıtların vergisi mükelleflere, cezası notere aittir.Vergi ve ceza, vergi için mükelleflere rücu hakkı olmak üzere işlemi düzenleyen noterden alınır. İSTANBUL NOTER ODASI HUKUK KOMİSYONU 22 NOTERLER İÇİN TEMEL BİLGİLER DVK 27.maddesine göre, Noterler damga vergisi ödenmemiş veya noksan ödenmiş kağıtları vergi ve cezası ödenmedikçe tasdik edemezler veya bunların suretlerini çıkarıp veremezler. Bu hükme aykırı olarak işlem yapılması halinde, mükellef hakkında VUK hükümleri uygulanmakla birlikte, noterlerden de tasdik ettikleri veya üzerinde işlem yaptıkları her kağıt için kanunen alınması gereken cezası ayrıca alınır. 213 sayılı VUK 355.maddesi gereğince damga vergisi ödenmemiş veya noksan ödenmiş kağıtları vergi ve cezası tahsil edilmeden tasdik eden veya örneklerini çıkarıp veren noterler adına her kağıt için tahsil edilmeyen damga vergisi üzerinden maktu vergilerde % 50, nispi vergilerde % 10 oranında özel usulsüzlük cezası kesilir. 3-DEĞERLİ KAĞIT Değerli Kağıt'ın tanımı 210 sayılı Değerli Kağıtlar Kanunun 1.maddesinde yapılmıştır.Adı geçen maddeye göre, Bu Kanuna bağlı tabloda yazılı kağıtlar ve belgeler "değerli kağıt" sayılır. Değerli kağıt bedelleri her yıl Maliye Bakanlığı’nca belirlenerek Resmi Gazetede yayınlanır.Noterlik işlemlerinde kullanılan işlem kağıtları kanunda belirtilen ve belirlenen miktar üzerinden değerli kağıda tabi tutulur. Vekaletname veya resen senetlerin (düzenleme işlemlerin) ,protestoların tek bir yaprağa yazılması ile iki yaprağa yazılması arasında değerli kağıt bedeli alınması yönünden bir fark bulunmamaktadır. Bu gibi işlemler tek veya iki kağıda yazılsın 210 sayılı Yasaya ekli tablonun 1/c maddesine göre değerli kağıt bedeline tabi tutulur. 4-HARÇ, DAMGA VERGİSİ, DAİRESİNE YATIRILMASI DEĞERLİ KAĞIT BEDELLERİNİN VERGİ Noterlik Kanunun 118.maddesine göre; Noterliklerde yapılan işlemler ve düzenlenen kağıtlar dolayısıyla özel kanunları uyarınca ödenmesi gereken vergi, harç ve resimler makbuz karşılığında tahsil olunur. Noterler, tahsil ettikleri harç ve vergi üzerinden % 3, değerli kağıt bedelleri üzerinden % 2 oranında noter hissesi (beyiye) alırlar.Bu hissenin ödenmesi, beyiye aidatlarının ödenmesine ilişkin hükümlere göre yapılır. Noterlik Kanunu’nun 119.maddesine göre; Noterler 118.madde uyarınca tahsil ettikleri vergi, resim ve harçları aşağıda yazılı süre içinde ilgili vergi dairesine bir beyanname ile bildirmek ve aynı süre içinde yatırmakla yükümlüdürler.Beyannameler her ayın 1'i ile 15.inci ve 16.günü ile sonuncu günlerine ait iki devre olarak hazırlanır ve ayın 15. ve son gününü takip eden 7 işgünü içinde ilgili vergi dairesine verilir. Beyannameler , ait oldukları döneme ilişkin vergi, resim ve harç tahsilatının ayrı ayrı toplamları ile bu dönemde yapılan işlemlerin ilk ve sonuncusunun yevmiye numarası yazılmak suretiyle toplam sayısını gösterecek şekilde üç nüsha olarak tanzim edilir. İSTANBUL NOTER ODASI HUKUK KOMİSYONU 23 NOTERLER İÇİN TEMEL BİLGİLER Noterler yukarıda belirtilen sürelerde belirtilen beyannameyi düzenleyip ilgili vergi dairesine vermeye ve yine belirtilen süre içerisinde tahsil ettikleri harç, damga vergisi ve değerli kağıt bedellerini ilgili süre içerisinde vergi dairesine yatırmakla mükelleftirler.Bu yasal mükellefiyetin yerine getirilmemesi halinde ilgili noter hakkında Yargıtay içtihatları gereğince zimmet suçundan dolayı ceza soruşturmasının yapıldığının ve zimmet suçundan dolayı ceza verildiğinin unutulmaması gerekir. NK.119.maddesinin uygulanması ile ilgili yönetmeliğin 9.maddesine göre noterler, ilgililerden tahsil ettikleri harç, vergi, resim karşılığı parayı noterlik dairesinde veya bankada bulundurmak zorundadırlar. 5-NOTERLİK ÜCRET TARİFESİ Noterlik Kanunun "Ücret Tarifesi" başlığını taşıyan 112.maddesinde "Noterlerin yaptıkları işlemlere ait harç üzerinden hesaplanacak ücretleri ile vasiyetname ve vakıf senedi düzenlenmesinden alınacak ücretler, yazı, bir dilden diğer dile veya bir yazıdan diğer yazıya çevirme, karşılaştırma, tescil, emanetlerin saklanması ve kanunlarında harç , vergi ve resimden bağışık olduğu yazılı işlemler ile defter onaylanmasından kanunen ücret almayı öngördüğü sair işlemlerden alacakları ücretler ve noterlerle imzaya yetkili vekillerin yol ödeneğinin miktarı, Türkiye Noterler Birliği'nin mütalaası alındıktan sonra Adalet Bakanlığı tarafından düzenlenecek bir tarife ile tespit olunur. Noterlik işleminin başka bir noter aracılığı ile yapıldığı hallerde,aracı notere ödenecek ücretler de tarifede gösterilir. Tanıklık ve onaylama şerhlerinden yazı ücreti alınmaz. Tarifede gerekli görülecek değişiklikler her yıl mart ayında yapılır.Yeni tarife yürürlüğe girinceye kadar eski tarife uygulanır." denmektedir. Ücretlerin alınmasında sayfa hesabının Harçlar Kanunundaki esaslara göre yapılacağı da NK 113 md.'de belirtilmiştir. Harçlar Kanunu 135.maddeye göre ,Harçlar sayfa üzerine hesap edildiği hallerde 20 satır bir sayfa ve 50 harf bir satır sayılır, son sayfa 20 satırdan eksik olsa da bir sayfa sayılmaktadır. Noterlerin yaptıkları işlemler nedeni ile aldıkları ücretler şunlardır : 5.1.Noter Ücreti Noterler , yaptıkları işlemlerden Harçlar Kanuna göre aldıkları harçların % 30'u oranında noter ücreti alırlar. 5.2.Düzenleme Ücreti Burada adı geçen düzenleme ücretinin yapılan "Düzenleme işlem, düzenleme vekaletname" ile bir ilgisi olmayıp sadece yapılan VASİYETNAME VE VAKIF SENETLERİ'nin düzenlenmesi için öngörülmüştür. Vasiyetnamelerden ve vakıf senetlerinden vazgeçme veya bunların feshi , iptali ve değiştirilmesi halinde düzenleme İSTANBUL NOTER ODASI HUKUK KOMİSYONU 24 NOTERLER İÇİN TEMEL BİLGİLER ücreti olarak belirlenen ücretin üçte biri alınır.Düzenleme ücreti alınması gereken bir işlemde hesap edilecek noter ücreti ile düzenleme ücretinden hangisi fazla ise o ücret alınır.(Not.Üc.Tar.2.md.) 5.3.Yazı Ücreti Ücret Tarifesinin 3.maddesine göre ; Noterler her ne suretle olursa olsun yazdıkları kağıtların dairede kalan nüshası ile iş sahibine verilen asıl ve örneklerinin her sayfasından yazı ücreti alırlar. Bu kağıtların örneklerinin iş sahibinin istek ve onayı üzerine noterlik dairesinde fotokopi yoluyla çıkartılması halinde, bu örneklerin her sayfası da aynı ücrete tabidir.Özel kanunlarında harç, damga vergisi ve resimden muaf tutulan işlemleri noter yazdığı takdirde yine yukarıda belirtilen yazı ücreti alınır. Tanıklık ve onama şerhlerinden yazı ücreti alınmaz. (Bu husus onaylama yapılan işlemler için söz konusu olup, düzenleme işlemlerde ise işlemin tamamı değerlendirmeye alınır.) 5.4.Çevirme Ücreti Noterlik Kanunun 103.maddesi gereğince, noter tarafından bir dilden diğer dile, bir yazıdan diğer yazıya çevirtilen kağıtların her sayfasından çevirme ücreti alınır. Ancak burada sayfa sayısının hesabında Harçlar Kanunu’ndaki 20 satırlık satır sayısı esas alınmaz.Bir dilden diğer dile veya bir yazıdan diğer yazıya çevrilen veya çevirtilen kağıtların 10 veya daha az satırı içeren sayfalarından yukarıda belirtilen ücretin yarısı kadar ücret alınır 5.5.Karşılaştırma Ücreti Ücret Tarifesinin 5.maddesinde dışarıda yazılıp onama veya tebliğ için noterliğe getirilen kağıtların karşılaştırılmasından asıllar hariç sayfa başına karşılaştırma ücreti alınır.Özel kanunlarında harç, damga vergisi ve resimden muaf tutulan işlemlerden de bu ücret aynen alınır denmektedir. Karşılaştırma, asıl nüshanın diğer nüsha veya örneklerle karşılaştırılması demek olduğundan , karşılaştırılan asıl nüsha dışındaki, gerek noterlik dairesinde kalan imzalı örnek nüshadan ve gerekse ilgilisine verilen nüsha ve örneklerden karşılaştırma ücretleri alınır.Karşılaştırılan asıl nüsha, daire nüshası ise bundan karşılaştırma ücreti alınmaz. Bazı işlemlerdeki karşılaştırma sayısı genelgeler , genel yazılar ile noterlere duyurulmaktadır. Bu hususta birkaç örnek vermek gerekirse ; *TNB'nin 31.7.2000 tarih, 12501 Huk. sayılı yazısında TC Sanayi ve Ticaret Bakanlığı Teşkilatlandırma Genel Müdürlüğü tarafından sayı:3/3 numara ile kitap halinde bastırılıp dağıtılan (...NO.LU MOTORLU TAŞIYICILAR KOOPERATİFİ ANA SÖZLEŞMESİ)'nin 40 sayfa kabul edilerek buna göre gider alınması gerektiği bildirilmiştir. *TNB'nin 10.6.2005 tarih, 8664 Huk.sayılı yazısında ; TC Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Teşkilatlandırma ve Destekleme Genel Müdürlüğü tarafından kitap halinde İSTANBUL NOTER ODASI HUKUK KOMİSYONU 25 NOTERLER İÇİN TEMEL BİLGİLER bastırılıp dağıtılan (SINIRLI SORUMLU.....TARIMSAL KALKINMA KOOPERATİFİ ANASÖZLEŞMESİ)'nin 69.362 harf ve 70 sayfa kabul edilmesi, buna göre gider alınması gerektiği bildirilmiştir. *TNB'nin 2.3.1990 tarih, 19 sayılı genelgesine göre ; Maliye ve Gümrük Bakanlığınca bastırılan kira sözleşmelerinin üzerinde bulunan matbu harf sayılarına göre 4 sayfa üzerinden karşılaştırma ücreti alınması gerekmektedir. 5.6.Tescil Ücreti Kanun uyarınca tescili gereken işlemlere ait kağıtlardan , işlem başına maktu olarak tescil ücreti alınır.Tescil ücreti alınan işlemlere örnek olarak "Mülkiyeti Muhafaza kaydı ile Satış Sözleşmesi", "Finansal Kiralama Sözleşmesi " ve ihale sözleşmesi verilebilir. 5.7.Emanetlerin Saklanması Ücreti Noterlik Ücret Tarifesinin 7.maddesine göre, Noterler saklayacakları emanetler için (emanet ister eşya, isterse kıymetli evrak olsun) maktu olarak yıllık emanet saklama ücreti alırlar.Tutanakta yazılı emanetler birden fazla olsa dahi, tek saklama ücreti alınır.Emanetlerin saklanması ayrıca gideri gerektirmekte ise noter, birinci fıkra uyarınca alacağı ücretten başka, bu sebeple yapacağı gerçek gideri de ilgilisinden alır.Saklama süresi kanunda belirtilmiş olan hallerde ücret, belirtilen süre için peşin olarak alınır. Saklama süresi kanunca belli olmayan emanetlerin ücreti, her yıl peşin olarak alınır. Noterin değişmesi halinde , ayrılan noter, aldığı saklama ücretinden geriye kalan süreye ait tutarı yeni notere devreder. Sendikalar Kanunu 42.maddesi uyarınca konfederasyon, sendika ve sendika şubelerinin başkanları ve yöneticileri göreve seçilmelerinden sonra üç ay içinde kendilerinin, eşlerinin ve velayetleri altındaki çocuklarının mal bildirimini notere verme zorunluluğu ve bu bildirimlerin yöneticilerin görevinin sona ermesinden itibaren 5 yıl süre ile noterde saklanacağı hüküm altına alınmıştır. 5.8.Harç, Damga Vergisi Ve Resimden Muaf İşlemlerle Kamulaştırma Tebliğlerinde Noter Ücreti Noterlik Ücret Tarifesinin 8.maddesinde Noterler, özel kanunlarında harç, damga vergisi ve resimden muaf olduğu bildirilen, ancak değer içeren işlemlerden, harç alınmış olsa idi alınması gereken harcın % 10'u oranında noter ücreti alırlar.Değer içermeyen bu çeşit işlemler dolayısıyla noterler onadıkları her imza için her yıl belirlenen maktu ücret alırlar.Özel kanunlarında harç,damga vergisi ve resimden muaf olduğu belirtilen ve imza onaylaması gerektirmeyen protesto, ihtarname, ihbarname işlemlerinde ilgilisine tebliğ edilecek her nüsha için her yıl için belirlenen maktu ücret alırlar. Kamulaştırma Kanunu hükümleri gereğince yapılacak kamulaştırma tebliğlerinde ilgilisine tebliğ edilecek her nüsha için her yıl belirlenecek maktu ücreti alınır. İSTANBUL NOTER ODASI HUKUK KOMİSYONU 26 NOTERLER İÇİN TEMEL BİLGİLER 5.9.Defter Onay Ücreti Defterlerin açılış onaylamaları yapılırken yüz sayfaya kadar olanlardan (yüz sayfa dahil) , yüz sayfadan yukarı her yüz sayfadan da her yıl belirlenen onaylama ücreti alınır.Yüz sayfadan fazla olan defterlerin küsuratı elli sayfaya kadar olursa ücret alınmaz.Elli ve daha fazla olursa tarife ile belirlenen ücret alınır. Ara ve kapanış onaylamalarından maktu olarak ücret alınır. Özel kanunlarına göre harç, damga vergisi ve resimden muaf olanlara (örneğin kooperatiflere) ait defterlerin onaylanmasında da, yukarıdaki fıkralar uyarınca ücret alınır.(Not.Üc.Tar.9.md.) 5.10.Bildirim Yazı Ücreti Noterlik Ücret Tarifesinin 10.maddesine göre; "Noterler, kanunda öngörülen bildirim yükümlülükleri doğrultusunda yazacakları her yazı için tarifede belirlenen bildirim yazı ücreti alırlar. Örneğin; Finansal Kiralama Sözleşmesinin kiracının ikametgahının bulunduğu yer noterliğinde, Mülkiyeti Muhafaza Kaydıyla Satış Sözleşmesinin de alıcının ikametgahının bulunduğu yer noterliğinde tescili gerekmektedir.Bu nedenle Finansal Kiralama Sözleşmesinin kiracının ikametgahının bulunduğu yer dışında başka bir yer noterliğinde yapılması halinde veya Mülkiyeti Muhafaza Kaydıyla Satış Sözleşmesinin alıcının ikametgahının dışında başka bir yer noterliğinde yapılması halinde işlemi yapan noter, bu işlemlerin söz konusu noterliklerde tescil edilebilmesi için ilgililerden diğer ücretlerin yanında tarifede belirlenen bildirim yazı ücretini de alır. 5.11.Yol Ödeneği Noterlik Ücret Tarifesinin 11.maddesine göre, Noterler veya imzaya yetkili vekilleri, noterlik dairesi dışında iş yapmak veya Noterlik Kanunu'nun 55.maddesi hükmü uyarınca evrak ve defterleri götürmek için daireden ayrıldıklarında gerekli yol giderinden başka her işten, her gün için tarifede belirlenen yol ödeneğini alırlar.Noterlik dairesi dışında piyango, özel ve resmi kuruluşların kur'a, seçim ve toplantılarında hazır bulunarak , tutanak düzenlemeleri halinde, noterler ve imzaya yetkili vekilleri gerekli yol giderinden başka her işten, her gün için tarifede bu işlemler için belirlenen yol ödeneği alırlar. 5.12.Aracılık Ücreti Noterlik Ücret Tarifesinin 12.maddesine göre, Aracı noter, işin gerektirdiği her türlü giderden başka, her işlem için maktu olarak tarifede belirlenen aracılık ücretini alır. 5.13.Memur Eliyle Tebliğ Ücreti İlgililerin talebi üzerine muhataplarına memur eliyle tebliğ yapılması halinde alınacak ücret, o yer noterliğinin bulunduğu İl İdare Kurulu tarafından her yıl için ocak ayında belirlenen ücret alınır. İSTANBUL NOTER ODASI HUKUK KOMİSYONU 27 NOTERLER İÇİN TEMEL BİLGİLER VI-NOTERLERİN CEZAİ VE HUKUKİ SORUMLULUĞU VE NOTERLER HAKKINDA VERİLEBİLECEK DİSİPLİN CEZALARI 1-NOTERLERİN CEZAİ SORUMLULUĞU 1512 sayılı Noterlik Kanunu’nun 1.maddesinde açıkça belirtildiği gibi, noterler Hukuki güvenliği sağlamak ve anlaşmazlıkları önlemek için işlemleri belgeleyen kamu görevlileridir. Türk Hukuk Sisteminde Noterlerin ve Noterlik personelinin cezai sorumluluğu özel olarak düzenlenmiştir. Bundan dolayı gerek noterler, gerekse personel kamu görevlisi sayılmış ve yargılamaları buna göre yapılmaktadır. NK. 151.md. de Aynı şekilde noter ve noterlik personeline karşı, görevlerini yerine getirirken, görevleri sebebiyle işlenen suçlarda TCK. Devlet memurlarına karşı işlenen suçlar hükümleri uygulanır. NK. 152 md Noterlerin, görevden doğan ve görev sırasında işledikleri suçlardan dolayı kovuşturma yapılabilmesi Adalet Bakanlığı’nın iznine bağlanmıştır.NK. 153.md. 2-SORUŞTURMA VE KOVUŞTURMA Noterlik Kanununa göre bir noter hakkında Adalet Müfettişlerine veya Savcılıklara herhangi bir şikayet yapılır veya bu merciler noterin yolsuz bir işleminden haberdar olurlarsa , derhal gerekli soruşturmayı yaparak düzenleyecekleri evrakı Bakanlığa gönderirler. Adalet Bakanlığı düzenlenen soruşturma evrakının suç niteliğinde olmayıp disiplin kovuşturmasını gerektiren eylemler ile ilgili kısımlarının bir örneğini TNB.Disiplin Kuruluna intikal ettirir.Soruşturma sonucu eylemin suç olabileceği ihtimalinde NK 153.md.gereğince Adalet Bakanlığı’nın vereceği izin ile noter hakkında kovuşturma başlatılır. NK 154.md.de düzenlenen kovuşturma usulü gereğince, soruşturma dosyası suçun işlendiği yer ağır ceza mahkemesine en yakın yer Ağır Ceza Mahkemesi Başkanlığına gönderilir. Cumhuriyet Savcısı 5 gün içinde, iddianame düzenleyerek dosyayı son soruşturmanın açılmasına veya açılmasına yer olmadığına karar verilmek üzere Ağır Ceza Mahkemesine verir. İddianamenin bir örneği, Ceza Mahkemeleri Kanunu hükümleri gereğince, hakkında kovuşturma yapılan notere tebliğ edilir. Bu tebliğ üzerine noter, kanunda yazılı (onbeş günlük) süre içinde bazı delillerin toplanmasını ister veya kabule değer bir istemde bulunursa nazara alınır. Gerekirse soruşturma Mahkeme Başkanı tarafından derinleştirilir. Haklarında son soruşturmanın açılmasına karar verilen noterlerin duruşmaları, suçun işlendiği yer Ağır Ceza Mahkemesinde yapılır. İSTANBUL NOTER ODASI HUKUK KOMİSYONU 28 NOTERLER İÇİN TEMEL BİLGİLER Mahkemenin tutuklama veya salıvermeye yahut son soruşturmanın açılmasına yer olmadığına dair kararlarına karşı, Cumhuriyet Savcısı veya şüpheli tarafından genel hükümler uyarınca itiraz olunabilir. NK. 155 md. Noterlik Kanununun 156. maddesi gereğince Ağır Ceza Mahkemesinin görev alanına giren bir suçtan dolayı suçüstü halinde soruşturma ve kovuşturma genel hükümlere göre yapılır. Noterlik Kanununun 123.maddesi gereğince hakkında soruşturma ve kovuşturma yapılan noterler, soruşturma ve kovuşturmanın selameti bakımından Adalet Bakanlığı tarafından gerekli görüldüğü takdirde, soruşturma veya kovuşturma kesin bir karar veya hükümle sonuçlanıncaya kadar işten el çektirilirler. Türk Hukuk Sisteminde Noterler aleyhine açılan ceza davalarının çoğunluğunu; 1.Sahte kimlikle ve diğer sahte belgelerle başvuranların işlemlerini gerekli dikkat ve özeni göstermeyerek yapmak nedeniyle görevi ihmal (görevi kötüye kullanma), 2.Harç, Damga Vergisi, Değerli Kağıt bedellerinin zamanında yatırılmaması nedeniyle zimmet, 3.Gözetim ve denetim görevini gereği gibi yapmamak, 4.Görevini gereği gibi yapmayarak, görevini ihmal etmek veya görevini kötüye kullanmak, 5.Sahte evrak tanzimi, Suçlarından dolayı açılan davalar oluşturmaktadır. 3-NOTERLERE ÖZGÜ SUÇLAR Noterlik Kanunun 157- 158 -159 -160 maddelerinde, noterlere özgü suçlar düzenlemiştir. 157.maddenin 1.fıkrasında NK 50.md.nin 3.fıkrasında yer alan yasaklara aykırı davranmakla oluşan suçlar ve cezası , 2.fıkrasında noterin bu eylemine aracılık eden 3.şahsın işlediği suç ve cezası, 4.fıkrasında başkalarının noterler arasında rekabet olacak eylemleri ile işledikleri suç ve cezası düzenlenmiştir. NK 158.md. ile de “Eski tarihle evrak düzenlemek, yevmiye defterinde numara ayırmak, harç, damga vergisi vesair vergi ödemelerine ilişkin beyannamelerde veya bunlara eklenen makbuzlarda tahrifat suçu ve cezası düzenlenmiştir. Kanunun 109.md.gereğince noterlikler ortak cari hesabı uygulaması nedeni ile yükümlü bulundukları görevlerini gereği gibi yerine getirmeyen noter odası başkan ve yönetim kurulu üyelerine özgü suçu ve cezası düzenlenmiştir. İSTANBUL NOTER ODASI HUKUK KOMİSYONU 29 NOTERLER İÇİN TEMEL BİLGİLER Noterlik Kanununun 160.maddesinde de, noterlik dairesinde çalışan personelin , görevleri sırasında ve görevleri nedeni ile işledikleri suça iştiraki bulunmayan noterin , bunlar üzerinde gözetim ve denetim görevini ihmal etmesi suçu ve cezası düzenlenmiştir. 4-NOTERLERİN HUKUKİ SORUMLULUĞU Noterlik Kanunu 162.maddesi gereğince, stajyer, katip ve katip adayları tarafından yapılmış olsa bile, noterler bir işin yapılmamasından veya hatalı yahut eksik yapılmasından dolayı zarar görenlere karşı sorumludurlar. Bu sorumluluk nedeni ile işlemin eksik ve hatalı yapılmasına sebep olanlara karşı rücu hakkı vardır. Türk Hukuk sisteminde NK 162.md.de yer alan bu hüküm nedeni ile , noterlerin hukuki sorumluluğunun kusura dayalı bir sorumluluk mu olduğu yoksa kusursuz sorumluluk mu olduğu hususu gerek doktrindeki farklı görüşler ve gerekse yargı kararlarındaki farklılıklar nedeni tartışma konusudur. Yargıtay kararlarında çoğunlukla noterlerin hukuki sorumluluğunun “Kusursuz Sorumluluk” olduğu kabul edilmiştir. Ancak gerek Yargıtay karalarında gerekse doktrinde noterin hukuki sorumluluğunun söz konusu olabilmesi için şu 4 şartın birlikte olması gerekir : a.Bir Noterlik eylemi olmalı, b.Eylem hukuka aykırı olmalı, c.Zarar olmalı d.Zarar ile eylem arasında illiyet bağı bulunmalıdır., 5-DİSİPLİN SUÇLARI VE CEZALARI Noterlik Kanunun 125.md.ne göre,mesleğin vakar ve onuruna aykırı eylem ve hareketlerde bulunanlarla, görevlerini yapmayan veya kusurlu olarak yapan yahut ta görevinin gerektirdiği güveni sarsıcı hareketlerde bulunan noterler hakkında, noterlik hizmetlerinin gereği gibi yürütülmesi amacı ile durumun niteliği ve ağırlık derecesine göre kanunda belirtilen disiplin cezaları verilir. Kanunun 126.md.si gereğince noterlere verilebilecek disiplin cezaları • Uyarma • Kınama • Para cezası • Geçici olarak işten çıkarma ve • Meslekten çıkarma cezalarıdır. İSTANBUL NOTER ODASI HUKUK KOMİSYONU 30 NOTERLER İÇİN TEMEL BİLGİLER Notere 157.maddeye göre iki defa hüküm giymesi halinde ve kanunun emrettiği diğer hallerde “meslekten çıkarma cezası “ verilmesi zorunludur. Bir noter, bir disiplin cezası aldıktan sonra 5 yıl içinde kendisine aynı disiplin cezasını gerektiren bir eylem ve harekette bulunursa sıraya göre daha ağır olan ceza verilir. Disiplin kurulu, vereceği cezayı sıraya bağlı olmaksızın serbestçe takdir eder. Noter ve noterlik personeli hakkında uygulanacak disiplin cezaları ve disiplin soruşturma ve kovuşturmasının şekli NK 125-150.maddelerinde düzenlenmiştir. Noterin, noterlikten ayrılması noterliği sırasındaki eylemlerinden dolayı disiplin kovuşturması yapılmasına engel olmaz. VII-NOTERLİK MEVZUATI, NOTERLİKLE İLGİLİ YAYINLAR VE KULLANILAN BİLGİSAYAR PROGRAMLARI 1-NOTERLİK MEVZUATI a) Anayasa, Kanunlar (Özellikle Türk Medeni Kanunu, Borçlar Kanunu, Türk Ticaret Kanunu, Harçlar Kanunu, Damga Vergisi Kanunu,, Tebligat Kanunu ), usulüne göre onaylanarak yürürlüğe giren uluslararası anlaşmalar, tüzükler, yönetmelikler ile bilimsel ve yargısal içtihatlar ilgili oldukları ölçüde Noterlik Hukukunun genel kaynaklarını oluşturur. b) 1512 Sayılı Noterlik Kanunu ( Noterlik hukukunun asli kaynağı olan 1512 Sayılı Noterlik Kanunu, 18.01.1972 tarihinde kabul edilip 05.02.1972 tarih ve 14090 sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak 05.05.1972 tarihinde yürürlüğe girmiş, daha sonra 2258, 2980, 3588 ve 4579 sayılı Kanunlarla değişikliğe uğramıştır). c) Adalet Bakanlığı Genelge ve talimatları, d) Türkiye Noterler Birliği Tüzük,Yönetmelik ve Talimatları : 1-Noterlik Kanunu Yönetmeliği ( Noterlik Kanunu'nun 198.maddesinde belirtilen konuların düzenlendiği bu yönetmelik 13.07.1976 tarihli Resmi Gazete'de yayınlanarak yürürlüğe girmiştir) 2-Türkiye Noterler Birliği Yardım Sandığı Yönetmeliği, 3-Türkiye Noterler Birliği Kıdem Tazminatı Yönetmeliği, 4-Noterlik daireleri Arşiv Hizmetleri Hakkında Yönetmelik, İSTANBUL NOTER ODASI HUKUK KOMİSYONU 31 NOTERLER İÇİN TEMEL BİLGİLER 5-Noterlik Sağlık Fonu Yönetmeliği, 6-Türkiye Noterler Birliği Burs Yönetmeliği, 7-Türkiye Noterler Birliği Noterler Ölüm Yardımı Anlaşması Yönetmeliği, 8-Türkiye Noterler Birliği Personeli İle Noterliklerde Çalışan Katip ve Hizmetlilerin Yararlanacakları Ölüm Yardımı Anlaşması Yönetmeliği, 9-Türkiye Noterler Birliği Noter Vekillerini Denetleme Yönetmeliği, 10-Boşalan Noterliklere Ait Daire Ve Eşyaların Devri Kurallarını Tespit Eden Yönetmelik, 11-Türkiye Noterler Birliği Kitaplıkları Talimatı, 12-Türkiye Noterler Birliği Kongresi İç Tüzüğü, 13- Noterlik Mesleğinin Gelenek ve Görenekleri İle Uyulması Zorunlu Meslek Kuralları, 14-Türkiye Noterler Birliği Hukuki Sorumluluk Fonu Yönetmeliği, 15-Türkiye Noterler Birliği İç Çalışma Yönetmeliği. a) Türkiye Noterler Birliği Genelgeleri (1972 Yılından itibaren ) b) Türkiye Noterler Birliği Genel Yazıları ( 1972 yılından itibaren ) 2-NOTERLİKLE İLGİLİ YAYINLAR a) Noterlik Kanunu ve Yönetmeliği (TNB.Yayını, Ankara 2006 ) b) Noterlik Mevzuatı ve Tatbikatı ( Nurettin Gürsel- Ankara 1972 ) c) Açıklamalı Noterlik Kanunu ( Ruhi Özüarı- Ankara 1975 ) d) Hukukumuzda Noterlik (Fahrettin Tanju - 1983 ) e) Noterlik Hukuku ( Ziya Gökçe- Ankara 1989 ) f) Noterlik Hukuku ( Doç.Dr.Ömer Ulukapı, Dr.Murat Atalı-Konya 2001) Ankara 2001 ) h) Türkiye Noterler Birliği Hukuk Dergileri ( 1973 Yılından itibaren üç ayda bir yayınlanmaktadır ). ı) Türkiye Noterler Birliği Genelgeleri ve Genel Yazıları ( 1972 den itibaren ciltler halinde yayınlanmış ve tüm noterliklere gönderilmiştir ). İSTANBUL NOTER ODASI HUKUK KOMİSYONU 32 NOTERLER İÇİN TEMEL BİLGİLER j) Noterlik Tavsiyeleri ( Adalet Müfettişlerinin Noterlere Tavsiyeleri ) TNB Yayını, Ankara 2006 k) Noterin El Kitabı ( T.N.B. Yayını, Ankara 1995 ) l) Türkiye Noterler Birliği Genelge Özetleri. 3-NOTERLİKLERDE KULLANILAN BİLGİSAYAR PROGRAMLAR 3.1.Yazım Programları Noterliklere bilgisayarın girmesi ile birlikte piyasada hazırlanan Gürdata , Serdar,Uğur gibi yazım ve vezne programları kullanılmışsa da, Türkiye Noterler Birliğinin konuya el atması ve Bilgi İşlem Merkezinin kurulması sonucu Türkiye Noterler Birliği Yazım ve Vezne Programları hazırlanıp ücretsiz olarak noterliklere dağıtılmıştır. TNB yazım programı 2006 yılından itibaren Yazım Net adı ile geliştirilip zenginleştirilerek noterliklerin kullanımına sunulmuş ve tüm TNB. programlarına internet desteği sağlanmıştır. 2008 yılında Kimlik Paylaşım Sistemi uygulaması da başlatılarak Yazım Net programı ile entegre şekilde hizmete sunulmuştur. Bazı noterliklerdeki eski personel, yazım programı konusundaki eski alışkanlıklarını devam ettirmeye çalışsalar da, Türkiye genelinde TNB Yazım net programı KPS destekli olarak kullanılmaktadır. Aralık 2008 de Vezne programı ile entegre hale getirilmiştir. 3.2.Vezne Programı Eski yazım programları gibi piyasada hazırlanan bazı vezne programları da noterliklerde kullanılmakta idi. Daha sonra Türkiye Noterler Birliği tarafından hazırlanan ve ücretsiz olarak tüm noterliklerin kullanımına sunulan TNB. Vezne Programı da gitgide yaygınlaşmış ve noterlikler arasında uygulama birliğinin temini amacıyla Bilgi işlem destekli olarak 2006 yılı başından itibaren tüm noterliklerde zorunlu hale getirilmiştir. Elektronik evrak gönderimi de 2008 yılında başlatılmış bulunmaktadır. Aralık 2008 de Yazım Net programı ile entegre hale getirilmiştir. 3.3.TNB. Web Sitesi (www.tnb.org.tr) Türkiye Noterler Birliği tarafından kurulan ve tüm noterlerin hizmetine sunulan bu sitede vezne ve yazım programları, bunlarla bağlantılı tüm programlar, bilgi kütüphanesi, ilgili yasalar, Noterlik Ücret Tarifesi, kasko listesi, günlük döviz kurları, Genelge ve genel yazılar ile hukuk dergilerinin yer aldığı elektronik arşiv, noterler ve noterlikler, münhal ve muhdes noterlikler, atamalar, çevrimiçi yayınlar, mesleki forumlar, bilgi işlem sayfası yararlı site adresleri, haber , bildirimler, duyurular ,elektronik evrak gönderimi, kurumsal entegrasyon, araç ve kimlik sorgulama yer almaktadır. İSTANBUL NOTER ODASI HUKUK KOMİSYONU 33