ARAŞTIRMA GELİŞTİRME DESTEK
Transkript
ARAŞTIRMA GELİŞTİRME DESTEK
T.C. GIDA TARIM VE HAYVANCILIK BAKANLIĞI ARAŞTIRMA GELİŞTİRME DESTEK PROGRAMI PROJE FORMU Turunçgillerde İhracat Yapısının Hedef Ülkeler Açısından İncelenmesi ve İhracat Desteklerinin Uluslararası Rekabet Gücüne Etkilerinin Değerlendirilmesi PROJE YÜRÜTÜCÜSÜ KURULUŞ : ULUSAL TURUNÇGİL KONSEYİ PROJE BAŞVURU FORMU HAZIRLAMA İLKELERİ Proje başvurusu hazırlanırken, Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü (TAGEM) web sayfasında yer alan “Ar-Ge Projeleri” yan başlığı içerisinde yer alan “Ar-Ge Destek Programları“ altındaki “Araştırma ve Geliştirme Destek Programı Projelerinin Desteklenmesine İlişkin Tebliğ”, “Araştırma ve Geliştirme Destek Programı Projelerinde Yapılacak Harcamalara İlişkin Usul ve Esaslar” ve diğer mevzuatların incelenmesi, daha sonra istenen tüm bilgi ve belgelerin belirtilen kurallara uygun, açık, anlaşılır ve eksiksiz olarak hazırlanması gerekmektedir. Proje başvurusunda bir klasör içerisinde; - Bir nüsha proje başvuru formu - Proforma faturalar, teknik şartnameler vb. ekler - Tüm ekli dosyaların yer aldığı bir adet CD (proje formu word formatında olmalıdır) - Kurumun başvuru talebi yazısı bulunmalıdır. Formatına göre hazırlanan proje tekliflerinin başvuruda bulunan kurum/kuruluşun üst yazısı ile birlikte; İstanbul Yolu Üzeri, Tarım Kampusu, No:38, 06171 Yenimahalle / ANKARA adresinde bulunan TAGEM’e elden, kargo veya posta yolu ile ulaştırılması gerekmektedir. Proje tekliflerinin, son başvuru tarihi mesai bitimine kadar TAGEM’de olması esas alınır. Bu tarihten sonra TAGEM’e ulaşan proje teklifleri değerlendirmeye alınmayacaktır. Kargo ve postadan kaynaklanan gecikmelerden TAGEM sorumlu değildir. TAGEM’e sunulan proje formu karton klasör içerisinde olmalıdır. Klasörde sayfalar tek veya topluca bir naylon dosyaya konulmamalı, tel zımba kullanılmamalı, spiral ya da cilt yapılmamalıdır. Projeye ilişkin dokümanlar delgi zımba kullanılarak klasör içerisine takılmalıdır. Proje başvuru formu aşağıdaki şartları sağlamalıdır: - Sayfa yapısında; kenar boşlukları tüm yönlerde 2,5 cm olmalıdır. - Yazı tipi ve puntosu: Ana ve alt başlıklar Arial ve koyu, yazı gövdesi Arial ve tek satır aralı olmalıdır. Tüm yazılar 11 yazı tipi boyutunda olmalıdır. - Şekil, grafik, tablo ve matematiksel ifadeler için okunabilirliği artırmak amacıyla yazı tipi boyutu değiştirilebilir. - Sayfa numaraları, sayfanın sağ alt tarafında olmalıdır. Proje başvuru formu hazırlama ilkelerine uygun olmayan başvurular değerlendirmeye alınmaz. Proje başvuruları değerlendirilirken proje başvuru formu ile birlikte yollanan CD’lerde yer alan bilgiler kullanılmaktadır. Bundan dolayı CD kopyasının, basılı proje başvuru formu ve bütün ekleri ile aynı olması gerekmektedir. Proje süresi en fazla 12 aydır. Bu form, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı’na sunulacak olan Araştırma ve Geliştirme Projeleri Başvuru Formunda bulunması gereken bilgi, belge ve açıklamaları kapsayacak şekilde oluşturulmuştur. Formda her bir bölüm başlık halinde belirtilmiş ve gerekli durumlarda başvuru sahibine yardımcı olmak amacıyla kısa açıklamalar yapılmıştır. Form, yukarıda belirtilen hususlara göre doldurulmalı ve TAGEM’e ulaştırılmalıdır. BAŞVURU FORMU KONTROL LİSTESİ PROJE ADI : (√ ) Projenin Ar-Ge öncelikli konularından hangisine uygun olduğu belirtildi. (√ ) Proje süresi 12 ayı geçmemektedir. (√ ) Proje yürütücüsü en az doktora yapmış araştırmacıdır. (√ ) Projenin amacı ve önemi belirtildi. (√ ) Araştırma giderlerinin gerekçeli dökümü verildi. (√ ) Talep edilen makine teçhizatın hangi amaçla kullanılacağı belirtildi. (√ ) Makine teçhizatın teknik özelliklerine ilişkin ayrıntılı bilgiler verildi. (√ ) Araştırma giderlerinin fiyatlarına ilişkin proforma fatura vb. belgeler eklendi. (√ ) Yazılım, donanım, program vb. proforma faturaları bütçe tablolarına işlendi. (√ ) Makine Teçhizat bütçesi, Bakanlıktan talep edilen bütçenin % 50’sini geçmemektedir. (√ ) Bütçe tabloları eksiksiz dolduruldu. (√ ) Proje Yürütücüsü ve yardımcı araştırmacılara ait kısa özgeçmiş ve konu ile ilgili başlıca yayınlarının listesi sunuldu. (√ ) Proje yürütücüsü, yardımcı araştırmacılar ve Kurum Yöneticisi imzaları tamamlandı. (√ ) Kurum/kuruluşun başvuru talebi yazısı bulunmaktadır. (√ ) Bir adet CD’ye proje içeriği (word formatında) ve ekleri kopyalandı, proje klasörüne eklendi. (√ ) Bir adet mavi klasör içerisine Proje Başvuru Formu tüm bilgi ve belgelerle birlikte (poşet dosya kullanılmadan) konuldu. Proje Yürütücüsü : Unvanı, Adı ve Soyadı : Prof. Dr. Dilek BOSTAN BUDAK Çalıştığım Kurum : Çukurova Üniversitesi Tarih : 30.10.2014 İmza : Not: Bu liste Proje Yürütücü tarafından proje teklifi hazırlandıktan sonra olası eksikliklerin giderilmesi amacıyla hazırlanmıştır. Proje Yürütücüsü bu formda belirtilen hususların uygunluğunu projeden kontrol ederek çek etmeli ve sonrasında başvuru formuna iliştirilmelidir. İÇİNDEKİLER ÖN KAPAK ........................................................................................................................... . KABUL VE TAAHHÜT BEYANLARI ..................................................................................... . 1. PROJE ÖZETİ.................................................................................................................... . 2. GİRİŞ ................................................................................................................................. . 3. ÖZGÜN DEĞER................................................................................................................. . 4. YÖNTEM ............................................................................................................................ . 5. AR-GE NİTELİĞİ................................................................................................................ . 6. YÖNETİM DÜZENİ ............................................................................................................. . 7. ARAŞTIRMA OLANAKLARI ............................................................................................. . 8. ÇALIŞMA TAKVİMİ ........................................................................................................... . 9. PROJE BÜTÇESİ ............................................................................................................. . 9.1. TOPLAM PROJE BÜTÇESİ .......................................................................................................... . 9.2. YILLAR BAZINDA PROJE BÜTÇESİ ............................................................................................ . 9.3. BAKANLIK KATKISI ÖDEME PLANI ............................................................................................. . 9.4. MAKİNE TEÇHİZAT ...................................................................................................................... . 9.5. SARF MALZEMESİ ....................................................................................................................... . 9.6. HİZMET ALIMLARI ......................................................................................................................... 9.7. SEYAHAT ....................................................................................................................................... 10. BÜTÇE GEREKÇESİ ....................................................................................................... . 10.1 MAKİNE/TEÇHİZAT BÜTÇE GEREKÇESİ 10.2 SARF MALZEMESI BÜTÇE GEREKÇESİ 10.3 HİZMET ALIMI BÜTÇE GEREKÇESİ 10.4 SEYAHAT HARCAMALARI BÜTÇE GEREKÇESİ 11. EKLER ............................................................................................................................. . EK-A. ÖZGEÇMİŞLER ......................................................................................................................... . EK-B. ETİK KURUL İZİN BELGESİ (GEREKİYORSA)......................................................................... . EK-C. PROFORMA FATURALAR VE TEKLİF MEKTUPLARI ............................................................. . EK-D. DANIŞMANLIK VE HİZMET ALIMI BELGESİ (SÖZLEŞME, PROFORMA FATURA VB.) ......... Not: Proje başvuru formunu hazırladıktan sonra sayfa numaralarını başvuru formunuza göre güncelleyiniz. GIDA TARIM VE HAYVANCILIK BAKANLIĞI AR-GE DESTEK PROGRAMI PROJE FORMU ÖN KAPAK DESTEK BAŞVURUSUNDA BULUNULAN PROJENİN Turunçgillerde İhracat Yapısının Hedef Ülkeler Açısından İncelenmesi ve İhracat Desteklerinin BAŞLIĞI Uluslararası Rekabet Gücüne Etkilerinin Değerlendirilmesi 3.Madde: Tarım Ürünlerinde İhracat Yapısı, Ülkeler ve Ürünler Açısından Fırsat Alanları, İhracat ÖNCELİK KONUSU Desteklerinin Etkileri ve Değerlendirilmesi (İlanda belirtilen Öncelik Konularından hangisine girdiği madde numarası ile birlikte yazılır) DESTEK BAŞVURUSUNDA BULUNAN KURULUŞUN ADI ULUSAL TURUNÇGİL KONSEYİ ADRESİ Limonluk Mah. Vali Hüseyin Aksoy Cad., No:4 33120 Yenişehir / MERSİN PROJE YÜRÜTÜCÜSÜNÜN ADI SOYADI Dilek BOSTAN BUDAK GÖREVİ / ÜNVANI Akademisyen / Prof. Dr. ADRESİ Çukurova Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü, 01330 Balcalı / ADANA KURUMU Çukurova Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü CEP TELEFONU +90 533 565 67 42 AKADEMİK DERECESİ Prof. Dr. İŞ TELEFONU +90 322 338 64 41 ELEKTRONİK POSTA dbudak@cu.edu.tr FAKS +90 322 338 64 41 DESTEK BAŞVURUSUNDA BULUNAN KURULUŞUN TİPİ □ ÜNİVERSİTE □ MESLEK KURULUŞU □ TİCARİ KURULUŞ X SİVİL TOPLUM □ ÇİFTÇİ ÖRGÜTLERİ KURULUŞU PROJE BAŞKA BİR KURULUŞ TARAFINDAN DESTEKLENMEKTE MİDİR? EVET X HAYIR □ AKDENİZ İHRACATÇI BİRLİKLERİ GENEL SEKRETERLİĞİ EVET İSE BELİRTİNİZ ARAŞTIRMANIN YAPILACAĞI KURULUŞUN ADI (Destek başvurusu yapan kuruluştan farklı ise) Çukurova Üniversitesi, ALATA Bahçe Kültürleri Araştırma İstasyonu Müdürlüğü PROJE TOPLAM BÜTÇESİ (TL) TALEP EDİLEN DESTEK MİKTARI (TL) KURULUŞ KATKI MİKTARI (TL) PROJE BAŞLAMA TARİHİ PROJE SÜRESİ (AY) 59.489,50 59.489,50 - 03 Kasım 2014 12 YARDIMCI ARAŞTIRMACININ ADI SOYADI GÖREVİ/ ÜNVANI KURUMU AKADEMİK DERECESİ Ufuk GÜLTEKİN Çukurova Üniversitesi Akademisyen Yard.Doç.Dr. Osman UYSAL Alata BKAİM Zir. Yük.Müh. Yüksek Lisans Osman Sedat SUBAŞI Alata BKAİM Dr. Doktora Güçer KAFA Alata BKAİM Dr. Doktora Yusuf ARAS Alata BKAİM Zir. Yük.Müh. Yüksek Lisans CEP ve İŞ TELEFONU 0532 742 10 63 0322 338 64 41 0534 266 10 50 0324 518 00 52 0505 697 50 23 0324 518 00 52 0537 612 23 19 0324 518 00 52 0505 580 59 38 0324 518 00 52 ELEKTRONİK POSTA ADRESİ ugultek@cu.edu.tr uysalosman@hotmail.com sedatsubasi@hotmail.com gucerkafa@gmail.com aras_1968@hotmail.com KABUL ve TAAHHÜT BEYANLARI Bu proje formunda verilen bilimsel varsayım ve düşünceler dışındaki bütün bilgilerin doğru ve eksiksiz olduğunu; aksini açıkça belirtmediğim/belirtmediğimiz takdirde, bu formla yapılan proje başvurusunda yer alan tüm resim ve ekli belge ile yayınların şahsımın/şahsımızın özgün eseri olduğunu; Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı’nın bu form ile yaptığım/yaptığımız proje başvurusunu kabul etmek zorunda olmadığını; Türkiye Cumhuriyeti Kanunlarına ve sair mevzuat hükümleri ile Bakanlığın proje değerlendirme ve destekleme kural ve usullerini bildiğimi/bildiğimizi ve bu hükümlere uygun hareket edeceğimi/edeceğimizi; Bakanlığın yukarıda anılan kural ve usullerine ilişkin düzenlemelerini gerekli gördüğünde değiştirebileceğini ve yapılacak bu değişiklere de uymak zorunda olduğumu/olduğumuzu kabul ve taahhüt ederim/ederiz. Yukarıda uymayı kabul ve taahhüt ettiğim/ettiğimiz kurallara uymadığımızın ve/veya verdiğim/verdiğimiz bilgilerde gerçeğe aykırı beyanda bulunduğumuzun Bakanlık’ça tespiti halinde, Bakanlık tarafından alınacak karar ve uygulanacak yaptırımlara uyacağımızı kabul ve taahhüt ederim/ederiz. T.C. KİMLİK NUMARASI TARİH Dilek BOSTAN BUDAK 22228477846 30/10/2014 Yardımcı Araştırmacı Ufuk GÜLTEKİN 50482847020 30/10/2014 Yardımcı Araştırmacı Osman UYSAL 22099520740 30/10/2014 Yardımcı Araştırmacı Osman Sedat SUBAŞI 19096170788 30/10/2014 Yardımcı Araştırmacı Güçer KAFA 50188328656 30/10/2014 Yardımcı Araştırmacı Yusuf ARAS 26377105360 30/10/2014 ARAŞTIRMACININ ADI SOYADI Proje Yürütücüsü İMZASI Bu formu, projeyi öneren ve projenin yürütüleceği kuruluş olarak imzalayarak; formda verilen bilimsel varsayım ve düşünceler dışındaki bütün bilgilerin doğru ve eksiksiz olduğunu; önerilen proje Bakanlık’ça kabul edilerek desteklendiği takdirde Bakanlık’ın tüm kural, şart ve düzenlemelerine uyacağını ve uyulmasını sağlayacağını; projenin Bakanlık’ça kabul edildiği şekilde yürütülmesi ve sonuçlanması için azami özeni göstereceğini; ortaya çıkabilecek menfaat ihlallerini engelleyecek önlemleri alacağını; bu menfaat ihlallerini belirleyecek mali açıklamaların gerektiğinde proje başvurusunda görev alan ve/veya projeyle ilgili diğer kuruluş çalışanları tarafından yapılacağını ve gelişecek menfaat ihlallerini verilen proje desteğinin kullanımından önce, önleyecek veya kontrol edecek tedbirleri alacağını Bakanlık’ça gerekli denetim ve izlemelerin yapılabilmesi için gerekli ortam ve imkanları sağlayacağını; tüm bu işlemler sırasında Bakanlık’a gerekli bildirimleri zamanında yapacağını; aksi takdirde Bakanlık’ın uygun gördüğü önlem ve yaptırımları uygulamaya yetkili olduğunu; Bakanlık’ın gerekli gördüğünde projenin yürütülmesine devam edilmekle birlikte projenin yürütüldüğü kurum bakımından değişiklik yapabileceğini; bu durumda herhangi bir hak talebinde bulunmayacağını kabul ve taahhüt eder. YÜRÜTÜCÜ KURUM / KURULUŞ YETKİLİSİNİN ADI VE SOYADI İDARİ ÜNVANI TELEFON/FAKS NUMARALARI ELEKRONİK POSTA ADRESİ Kemal KAÇMAZ UTK Başkanı +90 324 325 37 37 kemalkacmaz@hotmail.com İMZASI TARİH 30/10/2014 1. PROJE ÖZETİ Proje başlığı, proje özeti ve anahtar kelimeler yazılmalıdır. Bu bölümde; çalışmanın amaçları ve uygulanacak yöntemler ile hedef ve çıktılara ilişkin kısaca bilgi verilmelidir. Özette, projenin Ar-Ge niteliği ile yaygın etkisine açıkça vurgu yapılmalıdır. Ayrıca nasıl yürütüleceği (deneysel tasarım/yaklaşım, yöntemler, ekip, aşamalar ve zaman) özetlenmelidir. Proje Başlığı: Turunçgillerde İhracat Yapısının Hedef Ülkeler Açısından İncelenmesi ve İhracat Desteklerinin Uluslararası Rekabet Gücüne Etkilerinin Değerlendirilmesi Proje Özeti Bu çalışmada Türkiye’de Yaş Meyve Sebze İhracatçı Birliklerine kayıtlı turunçgil ihracatçılarının sektörde yaşadıkları sorunlar belirlenerek çözüm önerileri ortaya konulacaktır. Bununla birlikte turunçgillere uygulanan tüm destek kalemleri incelenerek belirtilen desteklemelerin etkileri ortaya konulacak, uluslararası rekabet gücünün artmasını sağlamak amacıyla politika ve duyarlılık analizleri yardımıyla verilen her bir destek kalemi için alternatif senaryolar oluşturularak üretici ve/veya ihracatçıya optimum avantajı sağlayacak destekleme modelinin kurgulanması ve Gümrük Birliği Anlaşması kapsamında uygulanan ortak gümrük tarifesi vergilerinin kaldırılması durumunda dış ticaret hacminde meydana gelecek olası değişimlerin ortaya konulması planlanmaktadır. Bu modeller aracılığıyla somut önerilerle yetkili kurum ve kuruluşların strateji geliştirmesine imkân ve zemin sağlanabilecektir. Böylece Ulusal Turunçgil Konseyinin faaliyetlerini, söz konusu sektörde daha etkin sürdürebilmesi için strateji ve önermeler geliştirme imkânı olacaktır. Anahtar Kelimeler: Turunçgil, ihracat, uluslararası rekabet gücü, Ulusal Turunçgil Konseyi 2. GİRİŞ 2.1. Projenin Amacı ve Gerekçesini Açıklayınız. (Ar-Ge ile giderilmesi planlanan ihtiyaç belirtilmelidir. Mevcut durum değerlendirmesi yapılarak projenin belirtilen ihtiyaca yönelik amacı ayrıntılı olarak yazılmalıdır) Dünya’da en çok yetiştiriciliği yapılan bir tür grubu olan turunçgiller, anavatanı temelde Güneydoğu Asya Bölgesi olmasına rağmen, tropik, semitropik ve subtropik iklim kuşaklarında geniş bir yayılım göstermektedir (Şekil 1). Tropik ve semitropik iklim kuşaklarında yapılan turunçgil yetiştiriciliği ekolojik sebeplerden ötürü daha çok sanayiye yönelik üretimi hedefleyen bir yapı arz etmektedir. Dünya piyasalarında cereyan eden turunçgil ticareti göz önüne alındığında, ticarete ciddi miktarlarla ve getirilerle konu olan turunçgil ürünlerinin sofralık tüketime yönelik üretim ile ortaya çıkan ürünler, özellikle portakal, mandarin ve limon olduğu dikkat çekmektedir (Şekil 2). Dolayısı ile dünyada subtropik iklim kuşağında konumlanan ülkelerin hem üretim hem de ihracat değerleri ile turunçgil pazarlarında belirleyici aktörler olmaları söz konusudur. Bu anlamda en merkezi turunçgil üretim bölgesi Akdeniz Havzasıdır. Havza ülkeleri incelendiğinde turunçgil ihracatı noktasında üretim potansiyelini getiriye dönüştürme becerisi bakımından İspanya ve Türkiye’nin başat bir rol üstlendiği görülmektedir. Turunçgiller yaş meyve sebze ürünleri içerisinde en fazla ihracatı gerçekleştirilen ürün grubudur. 2000–2013 yılları arası ihracat rakamları değerlendirildiğinde miktar bazında yaklaşık %300, değer bazında %607 artış göstermiş ve 1.371.699 ton ile 930.942.490 $ ihracat hacmine ulaşmıştır. Ancak yıllar itibariyle değerlendirildiğinde ihracattaki dalgalanmalar yanında düzenli bir pazarlama organizasyonunun olmayışı, pazarın istediği çeşitlerin istenilen kalitede zamanda ve miktarda temin edilemeyişi gibi birçok faktörle beraber küresel ve iklimsel değişiklikler sonucu üretim miktarında görülen değişimler de 1 olumsuz etkilenmektedir. Şekil 1.Dünya Turunçgil Yetiştiricilik Alanı ve Üretimi (FAO, 2014) Türkiye’de birçok tarım ürününe 1960’lardan beri çeşitli destekler sağlanmakla birlikte, turunçgiller bu desteklemeler kapsamına tam olarak dâhil edilmemişlerdir. Turunçgil sektörü sadece girdi desteği ve ihracat teşvikinden yararlanabilmektedir. Bununla birlikte sağlanan bu desteklerin de ihracatta ne düzeyde artışlara yol açtığı tartışmalıdır. İhracatta yaşanılan dalgalanmalar ve düzensiz gelişmelerle önceden planlama yapılmadan anlık boş bulunan pazarlara ürün gönderme şeklindeki uygulamalar etkili olmayan bir sistemin olduğunu göstermektedir. Uzun dönemli planlama yaparak çalışması gereken ihracatçı, teşviklerin sezon içerisinde ne olabileceğini bilmeden hareket etmektedir. Çalışma ile ihracat sürecinde turunçgil piyasaları değerlendirilecek ve bu süreçte tarım politikalarının nasıl şekillendiği incelenmeye çalışılacaktır. Yine sürecin etkileri rakip ülkeler ile değerlendirilerek Türkiye’nin bu süreçten nasıl etkilendiği ortaya konulmaya çalışılacaktır. Şekil 2. Dünya turunçgil ihracatının türlere göre dağılımı (FOB $)(FAO, 2014) Ülkemizin sahip olduğu ekolojik avantajlar sebebiyle sofralık turunçgil üretimi ve ticaretinde gerçekten ciddi bir potansiyeli bulunmaktadır. Dünya turunçgil ihracat pazarında yaşanan gelişmelere paralel olarak ülkemiz turunçgil ihracatının da şekillenmesi söz konusudur. Şekil 3. Tür bazında Türkiye turunçgil üretimi (ton) (FAO,2014) 2 Özellikle son 10 yılda portakal, mandarin ve limon üretiminde keskin bir yükseliş gerçekleşmiş olup; söz konusu üretim hacmindeki artışın ihracat değerlerinde de yankı bulduğu görülmektedir (Şekil 3, 4, 5). Elde edilen başarının sürdürülebilir kılınması için pek çok hususta mevcut seyri destekleyecek adımların atılması kaçınılmazdır. Şekil 4. Tür bazında Türkiye turunçgil ihracatı (ton) (FAO,2014) Sürdürülebilirlik adına yetiştiricilik ve üretim çerçevesinde atılacak adımların sağlıklı bir şekilde belirlenebilmesi de turunçgil ticaretinin sürdürülebilir kılınmasından geçmektedir. Dünya pazarlarından daha önemli pay alabilmek adına strateji geliştirebilmenin de önemli bir ayağı, turunçgil ihracatının kırılganlığının en aza indirgeneceği bir tablonun ortaya çıkarılmasını sağlamaktır. Şekil 5. Tür bazında Türkiye turunçgil ihracatı (FOB $) (FAO,2014) Bu kapsamda Türkiye’de bünyesinde turunçgil ihracatçılarını barındıran İhracatçı Birlikleri aracılığıyla turunçgil ihracatında rekabet gücü ve uygulanan politikaların bu ürünler üzerindeki etkileri Politika Analiz Matrisi (PAM) ve Açıklamalı Karşılaştırmalı Üstünlükler yöntemleri yardımıyla ölçülerek ve açıklanmaya çalışılacaktır. Böylece mevcut durum değerlendirmesi yapılarak başta üretim stratejisi olmak üzere ihracat ve bu süreçte sağlanan destek ve teşviklerin sağlanması sürecinde yaşanan aksaklıkların giderilmesine yönelik politika yapıcılara kaynak sağlayacak bir çalışma niteliği taşımaktadır. 2.2. Projenin Konusu ve Kapsamını Açıklayınız. (Önerilen çalışmanın konusu, kısa ve öz olarak yazılmalıdır. Sorunu tanımlayan mevcut durum değerlendirmesi yapılmalıdır.) Türkiye’de pek çok tarımsal ürün ve ürün grubuna farklı şekillerde desteklemeler yapılmaktadır. Söz konusu desteklerdeki temel amaç besin arzı güvenliğini sağlamaya yönelik kalmaktadır. Turunçgiller, Türkiye’nin dünya pazarlarında söz sahibi olduğu ve uluslararası konjonktürden en çok etkilenen ürün grubu olarak karşımıza çıkmaktadır. 3 Özellikle son dönemlerde üretim odaklı sebeplerden dolayı turunçgil İhracatında yaşanılan dalgalanmalar ve düzensiz gelişmelerle önceden planlama yapılmadan anlık boş bulunan pazarlara ürün gönderme şeklindeki uygulamalar etkili olmayan bir sistemin olduğunu göstermektedir. Uzun dönemli planlama yaparak çalışması gereken ihracatçı, teşvik ve desteklerin ne oranda olabileceğini tahmin edememekte ve bu durum ihracatçının aleyhinde olabilmektedir Bu çalışmada, yaşanan küreselleşme ve serbest ticaret yönündeki gelişmeler dünya turunçgil piyasaları açısından değerlendirilecek ve bu süreçte uygulanan politikaların nasıl şekillendiği incelenmeye çalışılacaktır. Bu değerlendirmelerin etkilerini somutlaştırmak adına, ülkemiz üretim ve küresel ticaret yoğunluğu açısından önemli bir ürün olan turunçgil grubu çerçevesinde ve Şekil 6’da görülen rakip ülkelerle birlikte küresel bazda sektörel gelişimin etkileri ortaya konulmaya çalışılacaktır. Şekil 6. Dünyada Turunçgil İhracatı Yapan Ülkelerin Payları (FOB $) (ITC, 2014) Dünyada en önemli turunçgil ihracatı yapan ülkeler incelendiğinde sırasıyla üretimde 6. sırada yer alan İspanya, üretimde ilk sırada yer alan Çin, üretimde üçüncü sırada yer alan ABD, on üçüncü sırada yer alan Güney Afrika ve dokuzuncu sırada yer alan Türkiye ön plana çıkmaktadır. Üretimi bulunmamasına karşın Hollanda 6. sırada yer almaktadır. Hollanda’nın bu denli önemli ölçüde turunçgil ihracatı yapmasındaki temel nedenler arasında yoğun ithalat gerçekleştirmesi ve dağıtım ağının güçlü olması gibi nedenler ön plana çıkmaktadır. Mısır, Fas, Arjantin ve Meksika diğer önemli turunçgil ihracatçısı ülkeler içerisindedir. Bununla birlikte son yıllarda Yunanistan ve İtalya gibi Avrupa ülkeleri de turunçgil ihracatında artan pay almaya devam etmektedir. En fazla turunçgil ihracatı gerçekleştiren İspanya’nın en önemli pazarları arasında Almanya, Fransa, Birleşik Krallık, Hollanda ve İtalya yer almaktadır. Çin’in ise genel olarak hedef pazarları Uzakdoğu ülkeleri olan Malezya, Tayland, Vietnam ve Filipinler olmakla birlikte Türkiye’nin en önemli pazarı olan Rusya Federasyonu’na ihracat gerçekleştirmektedir. ABD; Kanada, Güney Kore, Japonya, Çin ve Avustralya’ya turunçgil ihracatı gerçekleştirirken, Güney Afrika ise Hollanda, Birleşik Krallık, Rusya Federasyonu, B.A.E ve Suudi Arabistan’a ihracat yapmaktadır. Turunçgil üreticisi olmayan ancak dağıtım ve lojistik ağını etkin bir şekilde kullanan Hollanda ise Almanya, Fransa, Polonya, Belçika ve İspanya’ya turunçgil ihracatı yapmaktadır. Görüldüğü gibi Türkiye’nin en önemli turunçgil pazarları olan başta Rusya Federasyonu olmak üzere Irak, Ukrayna, Suudi Arabistan ve Romanya’ya rakip ülkelerin büyük çoğunluğu turunçgil ihracatını sürdürmektedir. Bu noktada Türkiye’nin rekabetçiliğini sürdürmesi söz konusu pazarlarda önem arz etmektedir. Üretim maliyetleri çok düşük olan Mısır ise Türkiye’nin hedef pazarları olan Rusya Federasyonu, Suudi Arabistan, Ukrayna ve Irak gibi ülkelere turunçgil ihracatı yapmaktadır. Özellikle iş gücü maliyetinin düşük olduğu diğer bir ülke olan Fas’ın da hedef pazarları arasında Rusya Federasyonu yer almaktadır. 4 Bu kapsamda çalışmada, üretimi yoğun olan turunçgil ürünlerinden portakal, mandarin, limon ve altıntop ihracatında rekabet gücü ve uygulanan politikaların bu ürünler üzerindeki etkileri Politika Analiz Matrisi (PAM) ve Açıklamalı Karşılaştırmalı Üstünlükler yöntemleri yardımıyla açıklanmaya çalışılacaktır. Böylece ileriye yönelik senaryolar geliştirilerek bu senaryolar tartışılacaktır. Ulusal ve uluslararası kısıtlar da dikkate alınarak karar vericilere alternatif politika önerileri geliştirilmesi hedeflenmektedir. 2.3. Proje ile Elde Edilmek İstenilen Çıktılar ve Kullanım Alanlarını Açıklayınız. Turunçgiller, Türkiye’nin toplam yaş meyve sebze üretimi içerisinde önemli bir ürün grubu olup, toplam üretimin yaklaşık %37’si ihracat edilmektedir. Özellikle ihracat sürecinde yaşanan olumsuzluklar neticesinde doğrudan ihracat miktar ve değerine dolaylı olarak da iç piyasa fiyatlarına önemli ölçüde etki etmektedir. Bu çerçevede, turunçgil dış ticaretine yönelik uygulanmakta olan teşvik/destekler ile sağlanan kredilerin etkilerinin ortaya konulması gerekmektedir. Sektöre yönelik kullanılan her bir politika aracının iç piyasada fiyatlara ve ihracata etkileri somut çıktılar olarak ortaya konulması planlanmaktadır. Elde edilen bulgular çerçevesinde sağlanan her bir destek ve kredi uygulamalarının değişimi ile olası etkilerinin ne olabileceği belirlenmiş olacaktır. Özellikle Avrupa Birliği pazarında turunçgil ihracatında kalite ve standartlar önemli rol oynamaktadır. Söz konusu kriterlerin sağlanması durumunda Türkiye’nin rekabet gücünün artacağı net bir şekilde ortaya çıkmaktadır. Turunçgil ticaretinde ülkemizin üretimde sahip olduğu elverişli iklim koşulları, verim ve düşük iş gücü maliyeti gibi güçlü unsurları yanı sıra özellikle güçlü rakipler ve girdi fiyatlarındaki dalgalanmalarda dış ticareti olumsuz yönde etkilemektedir. Bununla birlikte hem hedef pazar arasında hem de İspanya gibi rakip ülkelerin yer aldığı Avrupa Birliği ile Türkiye arasında 1 Ocak 1996’da tamamlanan Gümrük Birliği anlaşması taraflar arasında sanayi malları ve işlenmiş tarım ürünlerinin serbest dolaşımını kapsamakta, geleneksel tarım ürünleri ise kapsam dışı bulunmaktadır. Toplam yaş meyve sebze ihracat değeri içinde yaklaşık %40 pay alan turunçgiller, 1/95 Sayılı Ortaklık Konseyi Kararı ile Topluluk, Türkiye kaynak ve çıkışlı ürünlere, % 20 indirilmiş oranda da olsa ortak gümrük tarifesi vergilerini uygulamaktadır. Bu çerçevede değerlendirildiğinde söz konusu çalışma ile Gümrük tarifesi uygulamasının kaldırılması durumunda yaşanacak olası gelişmeler ortaya konulmaya çalışılacaktır. Böylece doğrudan uluslararası rekabet edilebilirlik başta olmak üzere kaynakların transferinde etkinlik sağlanabilecek, politika yapıcılara karar alma sürecinde yardımcı olabilecek çıktılar elde edilecektir. Dolaylı olarak ta uygulanan politikalar neticesinde üretici refahına katkı sağlanmış olacaktır. 3. ÖZGÜN DEĞER Önerilen çalışmanın özgün değeri (bilimsel / teknolojik) açıkça belirtilmelidir (yeni bir teknoloji, yeni bir metot, yeni bir kavramsal/kuramsal çerçeve geliştirilmesi gibi). Yaygın Etki/Katma Değer - Projenin gerçekleştirilmesi sonucunda ulusal ekonomiye, toplumsal refaha ve bilimsel birikime yapılabilecek katkılar ve sağlanabilecek yararlar anlatılmalı, elde edileceği umulan sonuçlardan kimlerin ne şekilde yararlanabileceği belirtilmelidir. Öngörülen çıktılardan kullanıcıların ne şekilde yararlanacağı belirtilmelidir. Öngörülen çıktıların; katma değer, personel istihdamı, verimlilik, rekabet gücü vb. açılardan değerlendirilmesi yapılmalıdır. Mümkün olduğunca somut, ölçülebilir ölçütler kullanılmalıdır. 5 Türkiye tarım ürünlerinin üretim ve dış ticaretinde dünyada önemli bir konuma sahip olmasına karşın zaman zaman uluslararası alanda gerek rakip ülkelerin uyguladığı politikalar gerekse hedef ülkelerin ortaya koyduğu kısıtlar neticesinde rekabet edilebilirlik açısından sorunlar yaşayabilmektedir. Dolayısıyla uygulanan politikaların etkilerinin ortaya konulması ve alternatif politika enstrümanlarının kullanılması söz konusu sorunların çözümünde önemli rol oynamaktadır. 10. Kalkınma Planında da belirtildiği gibi hızlı nüfus artışına bağlı olarak tarım ürünleri talebinin yükselmesi ve gıda fiyatlarının yüksek seviyelerde kalması öngörülmektedir. Gıda fiyatlarındaki olası artışlar, gelirinin büyük bölümünü gıdaya harcayan kesimler açısından olumsuz etkiler doğuracaktır. Gıda fiyatlarındaki dalgalanmanın önlenmesi için ilgili uluslararası kuruluşların ve bölgesel işbirliklerinin önemi gün geçtikçe artmaktadır. 2023 hedefleri açısından, kaynakların etkin kullanımı ilkesi çerçevesinde ekonomik, sosyal, çevresel ve uluslararası gelişmeler boyutunu bütüncül bir yaklaşımla ele alan örgütlü, rekabet gücü yüksek, sürdürülebilir bir tarım sektörünün oluşturulması gerekmektedir. 2023 Türkiye İhracat Stratejisi ve Eylem Planı çerçevesinde toplam ihracatın 500 Milyar dolar seviyesine ulaşması öngörülmekte olup, Ulusal Turunçgil Konseyi de turunçgil ihracatını 2023 yılında 3,5 Milyar dolarlık hedefe ulaşmak için stratejik plan çalışmalarını sürdürmektedir. Bu çerçevede değerlendirildiğinde, dünyada ürünler arası rekabet ölçümünü amaçlayan çok fazla çalışma bulunmasına rağmen Türkiye’de yapılan çalışma sayısı sınırlı kalmaktadır. Turunçgiller, tarım ürünleri dış ticaretinde en önemli ürün grupları arasında yer almaktadır. Bu ürün grubunun önemi dikkate alındığında uluslararası ticarette turunçgillerin rekabet gücünü ortaya koyabilmek ve alternatif politika araçları kullanılarak oluşturulacak senaryolar vasıtasıyla rekabetçilik potansiyelinin artması hedeflenmektedir. Bu durum aynı zamanda, yurtdışı pazarlarında tüketici talepleri doğrultusunda ürün çeşitliliği başta olmak üzere sektörel yatırımların ve istihdamın artması ve katma değer oluşturma açısından da önem arz etmektedir. 4. YÖNTEM Projenin bilimsel içeriği ve kullanılacak yöntemler/teknikler ile kullanılacak materyal ayrıntılı biçimde tanımlanmalıdır. Seçilen yöntemin diğerlerine göre üstünlükleri ve zayıflıkları belirtilmelidir. Yapılacak ölçümler, derlenecek veriler ayrıntılı biçimde anlatılmalıdır. 4.1. Materyalin Toplanmasında İzlenen Yöntem Çalışmanın ana materyalini, Türkiye’de yaş meyve sebze ihracatçılarını bünyesinde barındıran Akdeniz, Batı Akdeniz, Ege, Uludağ, İstanbul ve Doğu Karadeniz İhracatçı Birliklerine kayıtlı ve turunçgil ihracatı yapan firmalardan anket yardımıyla elde edilen veriler oluşturmaktadır. Ayrıca konuyla ilgili olarak daha önce yapılmış olan çalışmalardan elde edilen bilgiler yanında TUİK, FAO (Food and Agriculture Organization of the United Nations), ITC (International Trade Centre), USDA (U.S. Department of Agriculture), Ekonomi Bakanlığı ve Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığından elde edilen verilerden de yararlanılacaktır. 2013-2014 turunçgil ihracat döneminde Türkiye’de yaş meyve sebze ihracatçılarını bünyesinde barındıran Akdeniz (AKİB), Batı Akdeniz (BAİB), Ege (EİB), Uludağ (UİB), İstanbul (İİB) ve Doğu Karadeniz İhracatçı Birlikleri(DKİB)’ne kayıtlı ve turunçgil ihracatı yapan firma sayısı 766 olarak tespit edilmiştir. Bu veriler ışığında firmaların %60’ı Akdeniz, %16’sı Batı Akdeniz, %11’i Ege, %6’sı Doğu Karadeniz, %5’i Uludağ ve %2’sı İstanbul İhracatçı Birliklerine kayıtlı firmalardır. Araştırmada, tüm ihracatçılarla görüşmek yerine, örnekleme yöntemiyle bir kısmı ile görüşülmesinin uygun olacağına karar verilmiştir. Bu amaçla aşağıdaki oransal örnek hacmi formülünden yararlanılmış ve % 90 güven aralığı ile % 5 hata payı esas alınarak anket yapılacak ihracatçı firma sayısı 201 olarak belirlenmiştir. Buna göre, AKİB’den 121, BAİB’den 33, EİB’den 21, DKİB’den 13, İİB’den 9 ve UİB’den 4 turunçgil ihracatçısı ile 6 görüşülmesi planlanmıştır. 𝑛= 𝑁𝑝 (1 − 𝑝) (𝑁 – 1)𝜎𝑝2𝑥 + 𝑝 (1 − 𝑝) Formülde; n: Örnek hacmini; N: Turunçgil ihracatı yapan firma sayısını; p:Örneğe girecek çiftçilerin oranını, 𝜎𝑝2𝑥 : Oranın varyansını ifade etmektedir. Örnek büyüklüğünün mümkün olduğu kadar büyük olmasını sağlamak için, p (1 - p)’yi en büyük değer yapacak olan p=0,5 değeri kullanılmıştır. PAM yaklaşımı dışında çalışmadaki diğer bir analiz yöntemi olan “Açıklanmış Karşılaştırmalı Üstünlükler Endeksi” (RCA) için gerekli materyal ise Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO), Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK) ve diğer ikincil veri kaynaklardan elde edilecektir. Turunçgil ihracatı yapan firmalardan elde edilen birincil veriler ve tespit edilen çeşitli varsayımlar PAM modelinde uygulanarak öncelikle gelirlerin, ticareti yapılabilir girdilerin, ulusal kaynakların ve elde edilen karların özel ve sosyal fiyatlar cinsinden değerleri arasındaki farklar belirlenmeye çalışılacak ve PAM’den elde edilen verilerden hareketle, ihracat sürecinde politik etkileri net bir şekilde ortaya koyan Yurt İçi Kaynak Maliyet Katsayısı, Nominal Koruma Katsayısı, Efektif Koruma Katsayısı ve Özel Maliyet Katsayısının hesaplanmasıyla turunçgiller ihracatında devlet politikalarının etkileri tespit edilmeye çalışılacaktır. 4.2. Politika Analiz Matrisi Yaklaşımı Politika Analiz Matrisi Yaklaşımı, üretimde girdi kullanım etkinliğini, rekabet avantajını ve hükümet müdahalelerinin derecesini ölçmek amacıyla Monkeve ve Pearson (1989) tarafından bulunmuş ve Masters ve Winter-Nelson tarafından geliştirilmiş bir hesap çerçevesidir. PAM’ in temelleri tüm işletmeciler tarafından bilinen bir dizi kar ve zarar özdeşliklerine dayanır. (Mohanty ve ark, 2003). PAM yaklaşımı esas olarak hükümetlerce uygulanan tarımsal fiyat politikalarının üretici gelirleri üzerindeki etkilerinin ölçülmesini sağlar. Bununla beraber, tarım sistemlerindeki anahtar ilgi grupları olan gıda tüketicileri ve üreticiler arasında transferlerin tespiti ve hükümet bütçesinin dağıtımında politika yapıcıların kontrolündeki politikaların etkilerini ölçmeyi amaçlar (Pearson ve ark, 2003). PAM bir ürün sisteminin ekonomisini onun özel ve sosyal karlarına ayıran bir hesap çerçevesidir. PAM analizi, tarım kesimine yönelik müdahaleler sonucu bozulan serbest piyasa fiyatlarının etkisini ortaya koymayı amaçlamaktadır. PAM özel ve sosyal gelir ile maliyetin bir arada değerlendirilmesi yolu ile mikro düzeyde tarımsal politikaların analizinde yaygın olarak kullanılmaktadır. Yöntem, özellikle tarımsal fiyat politikası ve tarımsal işletme gelirlerine yönelik ampirik analizlere, kamu yatırım politikası ve etkinliğine ve ayrıca tarımsal araştırma politikası ve teknolojik değişikliklere uygulanabilmektedir (FAO,1991). PAM’in başlıca uygulama alanları; 1. Tarımsal fiyat politikası ve işletme gelirleri analizleri, 2. Kamu yatırımlarının etki ölçümü, 3. Tarımsal araştırma politikaları ve teknolojik değişikliklerin etkileri (FAO, 1991). PAM yaklaşımının 3 temel çıkarımı vardır. Bunlar; 1. Çiftlik seviyesinde karlar ve rekabet üzerinde politikaların etkisini ölçer. Tarımsal sistemlerin mevcut teknoloji ve fiyatlarda rekabetçi olup olmadığı ve cari piyasa fiyatlarında çiftçilerin, tüccarların ve sanayicilerin kar edip etmediklerini tespit etmeye çalışır. Olası fiyat politikalarının çıktı veya girdi düzeyini değiştirerek tarımsal sistemin özel karlılığını nasıl etkilediğini tespit eder. 2. Karşılaştırmalı üstünlükler ve ekonomik verimlilik üzerinde yatırım politikasının etkisi yani tarımsal sistemlerin verimliliği için yeni kamusal alt yapı yatırımlarının etkisini ölçer. Başarılı kamu yatırımları çıktı miktarını arttıracak veya girdilerin maliyetini azaltacaktır. 7 3. Tarımsal sistemlerin verimliliğini arttırmak amacıyla teknolojilerin değişmesi üzerinde tarımsal araştırma politikasının etkilerini ölçer. Tarım teknolojileri (fidan/tohum/hayvan ırkı) ve işleme teknolojilerindeki başarılı kamu yatırımları tarımsal aktiviteleri destekleyecek ve böylece tarım sisteminde gelirler artacak veya maliyetler düşecektir. PAM metodu politika yapıcılara 3 ana tarım politikası alanında yardımcı olur. Bunlar; 1. Bir tarım politikası sistemi için PAM oluşturulması cari piyasa fiyatlarından sistemin rekabet edebilirliğini ölçen özel karlılıkların hesaplanmasını sağlar. 2. Tarımsal sistemin sosyal karlılığını tahmin eder. 3. Politikaların yarattığı transfer etkilerini ölçer. Bu kapsamda PAM politikaların hem ürünlere hem de üretim faktörlerine etkilerini hesap eder. (Pearson ve ark, 2003). PAM analiziyle elde edilen sonuçlar, çiftçilerin yetiştirdikleri ürünlerle nasıl kategorize edildiklerini, ne çeşit teknolojiler kullandıklarını ve ürün ve girdi fiyatlarını etkileyen mevcut politikalarla bulundukları agro-klimatik (agroclimatic) bölgelerinin rekabet edebilirliklerini ve girdi fiyatları ve politikaları değiştikçe bunların karlılığının nasıl değiştiğini tanımlamada kullanılabilir (Esmaeili, 2008). Politika Analiz Matrisi’nin yapısı Çizelge 1’de gösterilmiştir. Çizelge 1. Politika Analiz Matrisinin Yapısı Getiri değeri Özel fiyatlar Sosyal fiyatlar Transferler A E I Girdi maliyeti Ticareti yapılabilir Ulusal kaynaklar girdiler B C F G J K Kar D H L PAM analiz metodu iki boyutlu bir hesaplama yapar. Buna göre; PAM yöntemiyle özel ve sosyal fiyatlar aracılığıyla özel ve sosyal karlılıklara ulaşılır. Özel karlılık bir ülkede bir ürün ya da ürün grubuna yönelik olarak hükümetlerce uygulanan politikaların o ürün ya da ürün grubunun üreticileri açısından etkinliğinin o andaki düzeyini gösterir. Bu bağlamda, PAM’in kurulmasında ilk adım, turunçgillerin ihracatçıya maliyetleri ve getirilerinin hesaplanmasıdır. Sosyal karlar ise, yine hükümetlerce uygulanan ürün temelli tarımsal politikaların toplum refahı açısından etkin olup olmadığını yani toplumun sahip olduğu kaynakların bu politikalar neticesinde ne derece rasyonel kullanıldığını göstermektedir. Sosyal karlılığı ölçmede kullanılan fiyatlara “gölge fiyatlar” da denilir ve bu da bize üretimde kullanılan kaynakların fırsat maliyetlerini yansıtır. Bahsi geçen sosyal fiyatları (gölge fiyatlar) hesaplamak için “dünya fiyatları” temel alınmaktadır (Monke ve ark, 1989). Sosyal fiyatlar da özel fiyatlar gibi ticareti yapılabilir girdiler ve ticareti yapılamaz girdiler olarak iki kategoride ele alınır. 4.2.1. Politika Analizi Matrisinde Özel Karlılıklar PAM yöntemi kapsamında iki tip karlılık hesaplaması yapılır. Bunlar, özel karlar ve sosyal karlardır. Özel terimi mevcut piyasa fiyatlarını yansıtan gözlemlenmiş gelirler ve maliyetleri ifade eder. Dolayısıyla özel karlar, üretilen ürünün mevcut girdi fiyatlarında üretim sistemi, çıktı ve politikasının rekabet edebilirliğini gösterir. Kısaca üreticilerin eline geçen cari gelirdir. Özel Karlar piyasa fiyatlarıyla hesaplanan getiri değer’inden (A) ticareti yapılabilir girdiler (B) ve ulusal kaynakların (C) özel fiyatlardan hesaplanan değerlerinin çıkartılmasıyla elde edilmektedir ve PAM tablosunda “D” harfiyle gösterilmiştir. Eğer özel karlar negatif ise (D<0) operatörler normalin altında bir getiri kazanıyorlardır ve en azından başa baş (D=0) seviyesine gelene ve karların arttığı bir durum sağlanılana kadar operatörlerin sistemden çıkmaları gerekir. Pozitif özel karlar (D>0) normalüstü gelirlerin bir göstergesidir ve sistemin ileriki aşamalarında bu seviyeye ulaşılması hedeflenir. Bu gelir seviyesi tarımsal arazilerin genişleyemediği veya ikame ürünlerin daha yüksek özel karlılık sağladığı duruma kadar devam edebilir. Politika Analiz Matrisi’nde özel karlar Çizelge 2’de gösterilmiştir. 8 4.2.2. Politika Analiz Matrisinde Sosyal Karlılıklar Özel fiyatlarla yapılan hesaplamalardan sonra ikinci adım getirilerin, maliyetlerin ve karın sosyal fiyatlarla hesaplanmasıdır. Bu kapsamda sosyal getiri ve maliyetlere ilişkin veriler PAM’in orta satırında gösterilir. PAM analizinde özel fiyatlarla getiri ve maliyetlerin hesaplanmasında saha çalışmasında uygulanan anketlerden elde edilen cari fiyatlar kullanılırken sosyal fiyatları tespit etmek daha kapsamlı ve zordur. Sosyal fiyatların belirlenmesinde cari olaylardan değil çeşitli varsayımlardan yararlanmak gerekir (Pearson ve ark, 2003). Çizelge 2. Politika Analizi Matrisinde Özel Fiyatlar Girdi maliyeti Getiri değeri Kar Ticareti yapılabilir Ulusal kaynaklar girdiler Özel (Cari Fiyatlardan Elde Edilen) Fiyatlar Özel fiyatlar A B C D Sosyal fiyatlar Transferler Özel Karlar (D) = A - (B + C) PAM analiz yönteminin hesapladığı diğer bir karlılık “Sosyal Karlılık”’dır. Bir ürün sisteminin her seviyesindeki ürünün sosyal değeriyle uygulanan girdinin sosyal maliyeti arasındaki fark “Sosyal Karlılığı” verir. Sosyal karlılık verimlilik ve karşılaştırmalı üstünlükleri ölçer. Sosyal karlar bir verimlilik ölçüsüdür çünkü getiri değeri (E) ve girdiler (F+G) sosyal fırsat maliyeti veya kıtlık derecesini fiyatlarla değerlendirmiştir. Sosyal karlılığın hesaplanmasında “Karşılaştırılabilir Dünya Fiyatları” kullanılır, çünkü ithalat veya ihracat fiyatları ürünün sosyal fırsat maliyeti için en iyi ölçüttür. Sosyal getirinin hesaplanmasında, yerel kurdan dünya fiyatları döviz cinsinden dünya fiyatlarının döviz kuru oranıyla çarpılması sonucunda elde edilir. Böylece hem döviz cinsinden dünya fiyatları ve döviz kuru dünya fiyatlarını yerel kurla hesaplamayı gerektirir. (Pearson ve ark, 2003). Dünya fiyatları yerli hizmetler veya mallar üretmek, ihracat ve ithalat için tüketicilere ve üreticilere izin vermek için hükümet seçimlerini sunar. Sosyal karlar bize fırsat maliyetleri bazında net getirileri vermektedir. Özel karlılıkta olduğu gibi getiri değerinden (E) ticareti yapılabilir girdiler (F) ve ulusal kaynakların çıkartılmasıyla (G) ulaşılır. Sosyal Karlılık PAM tablosunda “H” harfiyle gösterilmektedir. Ticareti yapılabilir girdi veya çıktının sosyal fiyatı (gölge fiyatı) genellikle onun ticaret parite fiyatıdır. Ticareti yapılamaz girdi veya çıktıların (ulusal faktörler) sosyal fiyatı ise onun bozucu politik etkilerinin net yurt içi denge fiyatıdır. İhracat parite fiyatlarının tespitinde ise yerel taşıma ve toplamanın maliyeti limandaki ihracat fiyatından (F.O.B.) çıkarılmalıdır çünkü, ürünün limana en yakındaki toptancı pazardan taşınacağı varsayılır (Pearson ve ark, 2003). Eğer sosyal karlılık pozitifse (H>0) kıt kaynaklar verimli kullanılmaktadır ve ulusal gelire katkı sağlamaktadır. Sosyal karlılık negatifse (H<0) bu bize sosyal verimsizliği gösterir. Bu koşullarda sektör hükümet desteği olmaksızın yaşayamaz. Politika Analiz Matrisi’nde sosyal karlar Çizelge 3’de gösterilmiştir. Çizelge 3. Politika Analizi Matrisinde Sosyal Fiyatlar Girdi maliyeti Getiri değeri Ticareti yapılabilir Ulusal kaynaklar girdiler Özel (Cari Fiyatlardan Elde Edilen) Fiyatlar Özel fiyatlar Sosyal fiyatlar E F G Transferler Sosyal Karlar (H) = E - (F + G) Kar H 4.2.3. Politika Analiz Matrisinde Transferler Transferlerin oluşmasının temelde iki nedeni vardır. Transferlerin ilk sebebi bir piyasa 9 sosyal fırsat maliyetini gösteren rekabetçi fiyatların oluşmamasıdır. Transferlerin diğer nedeni ise piyasa bozucu hükümet politikalarıdır. Piyasa bozucu politikalar, daha çok etkinsiz amaçlar (eşitlik veya güvenlik) için uygulanır. Örneğin tarımsal ürün ithalatına uygulanacak bir tarife o ürünün üreticilerinin gelirlerini etkiler (eşitlik amacı) ve o ürünün yerli üretimini arttırır (gıda güvenliği amacı) fakat bu durumda o ürünü ithal etmek ulusal kaynakları kullanarak üretmekten daha ucuza mal oluyorsa burada bir etkinlik kaybı olacaktır. Transferlerin hesaplanmasıyla piyasadaki sapmaların ve devlet müdahalelerinin etkileri Girdi Transferleri, Çıktı Transferleri, Faktör Transferleri ve Net Politika Transferleri şeklinde ölçülebilir. Çıktı Transferleri (I) = A-E: Yurt içi fiyatlarla sınır fiyatları farkıyla oluşmuş transferler. Gelirlerdeki farklılıkların ölçülmesini sağlar. Girdi Transferleri (J) = B-F: Yurt içi fiyatlarla sınır fiyatları farkıyla oluşmuş transferler. Ticareti yapılabilir girdilerdeki farklılıkları hesaplar Faktör Transferleri (K) = C-G: Cari fiyatlarla gölge fiyatlar farklılıklarından oluşan transferler. Ulusal kaynaklardaki farklılıkları gösterir. Net Politika Transferleri (L) = D-H (Sosyal Karlar-Özel Karlar) veya (I-J-K): Hükümet müdahalelerinin net etkisini gösterir (FAO, 1991). 4.2.4. PAM’ de Verimlilik Katsayıları Temel PAM’ deki elemanlar fiyat politikaları etkileri ve kullanılan kaynak verimliliğini ölçmede ve çeşitli ürünlerde politika etkilerini karşılaştırmada kullanılabilirler. Böylece politikaların ihracatçılara sağladığı teşvikleri nasıl değiştirdiğini göstermeye yardımcı olur ve ilgili net sosyal karlılık etkileriyle beraber bazı ürün sistemlerinin üzerinden kaynakları içine çeker. Çizelge 4’te PAM’ne ilişkin verimlilik katsayıları ve bu katsayılara ilişkin açıklamalar verilmiştir. Çizelge 4. PAM’de Verimlilik Katsayıları Katsayı Formülü Nominal Koruma A/E Katsayısı (NPC) Açıklaması Çıktı fiyatları üzerindeki politika etkilerini ölçer. (NPC<1 ise ürün sistemi içindeki ürün sisteminin serbest ticaretinin yapılması durumundan daha az kazanıyorlardır) Efektif Koruma (A-B)/(E-F) Sosyal ve özel terimlerle ölçülmüş katma Katsayısı (EPC) değerleri karşılaştırır. (EPC>1 ise, transferlerin gelir üzerinde ve ticareti yapılabilir girdiler üzerindeki etkisi özel karların etkisini sosyal optimal seviyelerin üzerinde arttırmaktadır) Yurt İçi Kaynak Maliyet G/(E-F) Yurt içi kaynakları kullanmanın sosyal Katsayısı (DRC) maliyeti ile meydana gelmiş dövizin net değerini karşılaştırır. Ürün sistemi verimliliğinin tüm etkilerini ölçer. (DRC>1 ise, yurt içi kaynakları kullanmanın fırsat maliyeti katma değeri (dünya fiyatlarında) aşar; bu sosyal olarak karsız bir durumdur) Özel Maliyet Katsayısı C/(A-B) Bu oran özel fiyatlardan yurt içi faktörlerin (PCR) maliyetini ve katma değerini vermektedir. (PCR<1 ise, sistem rekabetçidir diyebiliriz) Kaynak: FAO, 1991; Martinez ve ark, 2008; Güney, 2012. 4.3. Karşılaştırmalı Üstünlükler (RCA) Yaklaşımı Çalışmada sektörel rekabet gücünü ölçmede sıklıkla kullanılan “Açıklanmış Karşılaştırmalı Üstünlükler” (RCA) yaklaşımı kullanılacaktır. Balassa tarafından geliştirilen Açıklanmış 10 Karşılaştırmalı Üstünlükler yöntemi ve katsayısı bir ülkenin karşılaştırmalı üstünlüğü olan malları belirlemek için kullanılan ölçütlerdendir. Bir ülkenin mal ya da sektör bazında ihracatının yapısı bazı iktisatçılara göre ilgili ülkenin sahip olduğu karşılaştırmalı avantajlarını, ithalatlarının yapısı ise ülkenin karşılaştırmalı dezavantajlarını yansıtmaktadır. Bu yaklaşıma göre, uluslararası ticaretin ürün bileşiminin, ülkeler arasındaki göreli maliyetleri yansıttığı varsayılmaktadır. i ülkesinin j malına veya mal grubuna ait RCA endeksi malın ülke toplam ihracatı içindeki payının dünya toplam ticareti içindeki payına oranlanmasıyla ölçülür; 𝑅𝐶𝐴𝑖𝑗 = (𝑋𝑖𝑗 / 𝑋𝑖𝑡 ) / (𝑀𝑖𝑗 / 𝑀𝑖𝑡 ) Bu eşitlikte, RCAij : i ülkesinin j mal grubundaki açıklanmış karşılaştırmalı üstünlük katsayısını; Xij : i ülkesinin j mal grubundaki ihracatını; Xit : i ülkesinin toplam ihracatını; Mij : i ülkesinin j mal grubundaki ithalatını ve Mit : i ülkesinin toplam ithalatını göstermektedir. RCA 1’den büyük ise ülkenin o üründe karşılaştırmalı üstünlüğe sahip olduğu, sonucun 1’den küçük olması durumunda ise ülke o ürün ya da ürün grubunda dezavantajlı bir konumda olduğu söylenebilir. 4.4. Duyarlılık Analizleri PAM yaklaşımı ile ilgili hesaplamalarda kullandığımız girdi ve masraf unsurlarına ilişkin parametreler yanlış öngörülmemiş olabilir ya da zaman içinde değişiklik gösterebilir. Bu doğrultuda, parametrelerdeki değişikliğin sonucu ne şekilde değiştireceğini önceden bilmek oldukça önemlidir. Bu bilgi araştırıcı ve politika yapıcılara ileriki dönemlerde yapacakları değerlendirmelerde yardımcı olacaktır. Çalışma kapsamında bu etkinin ölçülebilmesi için duyarlılık analizi yapılmıştır. Duyarlılık analiziyle, optimal çözümdeki değişiklikler yeniden analiz edilerek belirli bir parametreye göre sosyal karlılığın ne kadar değişikliğe uğrayacağı parametreleri arttırıp azaltarak esnekliklerin tespitiyle hesaplanır ve bu yolla sosyal karlılığın önceki değeri ile karşılaştırma imkanı elde edilir. Daha yüksek esneklik sayıları, sonuçların ölçüm hatalarına veya sosyal değerlendirmede parametre değişikliklerine daha duyarlı olduğunu gösterir. 5. AR-GE NİTELİĞİ Sunulan projelerde, aşağıda belirtilen faaliyetlere yönelik sistemli çalışmalar Ar-Ge kapsamında değerlendirilir: - Daha önceden yapılan temel ve uygulamalı araştırma ve/veya pratik deneyimden elde edilen mevcut bilgiden yararlanılarak yeni malzeme/ürün/sistem/model/bilgi üretmek. - Yeni süreçler, sistemler ve hizmetler tesis etmek ya da halen üretilmiş veya kurulmuş olanları önemli ölçüde geliştirmek. - Yurt dışında üretilen veya geliştirilen ürün/hizmet/sistem/model/bilgiyi, ülke içerisinde üretmek veya geliştirmek. Bu bölümde; proje çıktıları (ulusal veya uluslararası alanda) benzeri malzeme/ürün/sistem/ model/süreç teknolojilerin teknik özellikleri ile karşılaştırılmalı, varsa proje çıktısının öngörülebilen üstünlükleri veya yenilikleri belirtilmelidir. Türkiye turunçgil üretimi, yıllar itibariyle önemli bir artış göstermektedir. Dünya turunçgil üretim miktarında son 10 yılda %18 oranında bir artış gözlenmiştir. Türkiye’de ise %40 artışla dünya ortalamasının oldukça üzerinde bir üretim gerçekleştirilmektedir. Ancak coğrafi konumu itibariyle üretilen turunçgiller işleme sanayinden çok sofralık tüketim odaklı olduğundan hem iç piyasada hem de dış ticarette oluşturulan pazarlama ağının etkin bir şekilde işlemesi zorunludur. Ancak son 10 yıl incelendiğinde turunçgil ihracatında çeşitli nedenlerden dolayı daralma yaşanmış ve bu gelişmeler neticesinde ihracatçılar uluslar 11 arası piyasalarda rekabet gücünü yitirmiş aynı zamanda iç piyasa fiyatlarındaki düşüş ile üreticiler de bu durumdan olumsuz yönde etkilenmiştir. Türkiye ihracatını gerçekleştirdiği portakal, mandarin, altıntop ve limon ile Dünya ihracatından önemli bir pay almaktadır. Bu durum rekabetçilik açısından bir avantaja neden olsa da rakip ülkeler yanında turunçgil üreticisi olmayan pek çok ülkenin ithalat ve reexport (yeniden ihracat) yoluyla turunçgil dış ticaret hacimlerini artırdıkları ve katma değer elde ettikleri bilinmektedir. Türkiye’nin tarımsal işletme yapısı, işletme büyüklüğü, girdi kullanım düzeyleri değerlendirildiğinde üretim maliyetinin rakip ülkelerle karşılaştırıldığında dezavantajlı bir durumda olduğu sonucuna varılmaktadır. Uluslararası pazarlarda bu dezavantajı ortadan kaldırmak amacıyla farklı teşvik ve destek modelleri kullanılmaktadır. Ancak yine de bu teşvik/desteklerin ihracat açısından etkileri tartışmalıdır. Söz konusu çalışma ile birlikte her bir turunçgil ürününün ihracatında mevcut teşvik ve desteklerin etkilerinin değerlendirilmesi ile birlikte alternatif teşvik ve destek model/lerinin oluşturulması hedeflenmektedir. Söz konusu modellerin oluşturulması aşamasında rakip ülkelerde uygulanan politikalar da irdelenecektir. Proje bitiminde yeni bilgiler üretilmiş olacaktır. Bu bilgiler ışığında ülke ekonomisine katkı sağlayan bir ürünün dış ticarette rekabet gücü artırılırken üreticinin dolayısıyla toplumun refah düzeyi artırılacaktır. 6. YÖNETİM DÜZENİ Projede görev alacak kişilerin (araştırıcı, teknik personel vb.) adları ve her birinin çalışma zamanlarından projeye ayıracakları süre yüzde olarak belirtilmelidir. Her birinin projedeki işlevi, sorumluluğu ve çalışma ilişkileri tanımlanmalıdır. Adı Soyadı Süre (%) Proje Yürütücüsü Dilek Bostan BUDAK 40 Yardımcı Araştırmacı Ufuk GÜLTEKİN 20 Yardımcı Araştırmacı Osman UYSAL 30 Yardımcı Araştırmacı O. Sedat SUBAŞI 30 Yardımcı Araştırmacı Güçer KAFA 30 Yardımcı Araştırmacı Yusuf ARAS 20 Araştırmacının Görev ve Sorumluluk Yönetim ve koordinasyon Verilerin analizi ve sonuç raporu yazımı Anketlerin hazırlanması, Anket uygulamaları kontrolü, Saha ziyaretleri Verilerin analizi Sonuç raporu yazımı Anketlerin hazırlanması, Anket uygulamaları kontrolü, Saha ziyaretleri Verilerin analizi Sonuç raporu yazımı Anketlerin hazırlanması ve proje sürecinde teknik konularda destek sağlamak Saha ziyaretleri Sektör toplantılarına katılım Sonuç raporu yazımı Anketlerin hazırlanması, Anket uygulamaları kontrolü, Saha ziyaretleri Verilerin analizi Sonuç raporu yazımı 7. ARAŞTIRMA OLANAKLARI Hem öneren kuruluşta var olan, hem de proje çerçevesi içinde elde edilmesi planlanan araştırma olanakları belirtilmelidir. Uygulanacak araştırma yöntemi açısından, bu olanakların yeterliliği tartışılmalıdır. Projenin amaçları doğrultusunda Ar-Ge desteklerinin neden vazgeçilmez derecede gerekli olduğu açıklanmalıdır. 12 Ulusal Turunçgil Konseyi Kuruluş ve Çalışma Esasları Hakkında Yönetmelik (5.4.2007 tarih ve 26484 sayılı Resmi Gazete) çerçevesinde kurulan konsey, yönetmelikte belirtilen tarım, ticaret, sanayici ve üretici, tüccar ve sanayici alt grupları ile oluşmuş tüzel kişiliktir. Piyasa koşulları ve uluslararası gelişmeler ışığında planlar oluşturmak veya uygulanmasına yardımcı olmaktadır. Turunçgil ve ilgili sektörlere ilişkin olarak ulusal ve uluslararası düzeyde araştırma, inceleme yaparak ve bunları konsey üyeleri ile ilgili kişi ve kurumlara aktarır. Sektörde yüksek kalitede üretimin gerçekleştirilmesi, piyasanın izlenmesi ve kalite kontrol sistemlerinin geliştirilmesi için gerekli politikalarının belirlenmesi ve uygulanmasına katkıda bulunur. Sektörün yapısal sorunlarının çözülmesi, ihtiyaçlarının karşılanması ve uluslararası rekabet gücünün arttırılması için üretim planlaması ve üretimin çeşitlendirilmesi dâhil gerekli önlemlerin alınması ve bunların uygulanmasını sağlamak için çalışmalar yapar. Avrupa Birliğine Uyum ve Topluluk müktesebatının uygulanması için gerekli faaliyetlerin gerçekleştirilmesine katkıda bulunur. Turunçgil üretiminin arz talep dengesini sağlayıcı çalışmalar yapılmasını, yurt içinde ve yurt dışında rekabet etmesini sağlamak için ürün kalitesinin iyileştirilmesini, pazara standartlara uygun ürün sevk edilmesini, turunçgil ve mamul maddelerinin ulusal ve uluslararası ölçekte pazarlama gücünün arttırılmasını, turunçgil sanayinin sürekliliğini, kârlılığını, ticaretini, tüketimini ve standardizasyonunun geliştirilmesini sağlayacak tedbirlerin alınmasını ve ulusal politikaların belirlenmesinde sektörün bütün kesimlerinin uzlaşmasını sağlayacak çalışmalarda bulunmaktadır. Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü 1969 yılında kurulmuştur. Bölüm 1979 yılı Ocak ayında ilk öğretim üyelerini yetiştirmiş ve bağımsız bir bölüm haline dönüşerek 1981–1982 eğitim-öğretim yılında lisans eğitimine başlamıştır. Ulusal ve Uluslararası düzeyde yenilikçi ve yaratıcı eğitim, araştırma ve uygulama faaliyetleri ile ülke tarım politikasının oluşturulmasında etkili, toplumsal gelişme sürecine katkıda bulunan, uluslararası düzeyde tanınan ve paydaşları ile etkili iletişim ve işbirliği alt yapısına sahip bir kurum olarak çalışmalarını sürdürmektedir. Bölgesel ve ulusal düzeyde tarımsal kaynakların rasyonel kullanımı, yönetimi ve tarımsal sorunların çözümü için değişen yapı ve koşullara göre eğitim, araştırma ve yayım faaliyetleri düzenleyecek çağdaş ve analitik düşünen bireyler yetiştirmek, alanında bilim ve teknoloji gelişimine katkı sağlamak, sahip olduğu bilgileri uygulama alanına aktarmaktır. Mevcut akademik kadrosu ile pek çok araştırma gerçekleştirmiş ve gerçekleştirmeye devam etmektedir. GTHB Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü bünyesinde Ar-Ge çalışmalarını yürüten Alata Bahçe Kültürleri Araştırma İstasyonu; Mersin, Adana, Osmaniye, Hatay, Antalya ve Kahramanmaraş illerini kapsayan bölgede meyvecilik, bağcılık, sebzecilik, süs bitkileri, tıbbi ve aromatik bitkiler, toprak su kaynakları, tarım ekonomisi ve arıcılık konularında uygulamalı tarımsal araştırmalar yapmaktadır. Yeniden yapılanma çerçevesinde; tarımda suyun etkin kullanımı, toprakların verimlilik potansiyellerinin belirlenmesi ve uygun gübreleme tekniklerini geliştirilmesi, havzalarda su kaynaklarını korunması ve sürdürülebilir kullanımının sağlanması ile sorunlu toprakların ıslahı konularında da araştırmalar yapmaktadır. Kuruluşumuzda 57’si araştırmacı olmak üzere toplam 229 personel görev yapmaktadır. Bugüne kadar pek çok ulusal ve uluslar arası proje sonuçlandırmıştır. Projenin amaçları doğrultusunda tarımsal araştırmalar ülkemizde özellikle kamu ve yükseköğretim faaliyetidir. Tarımsal gelişmeye önemli katkılar sağlayacak olan ve politikalara yön verebilecek araştırmaların yapılması ancak ar-ge çalışmalarına yeteri kaynakların aktarılması ile mümkün olabilecektir. Bu çerçevede özel sektör, üniversite ve kamu işbirliği ile yürütülmesi planlanan çalışmalarda elde edilen sonuçların uygulamaya aktarılması noktasında da önemli kazanımlar sağlanabilecektir. 13 8. ÇALIŞMA TAKVİMİ Proje çerçevesinde yapılacak faaliyetler çalışma takvimi çizelgesinde gösterilmelidir. Projenin belli başlı aşamaları ve bunlardan her birinin ne zaman gerçekleşeceği açık biçimde belirtilmelidir. Çizelge gerektiği kadar çoğaltılabilir. 2 3 4 5 6 7 8 9 12 1 11 Aylar 10 Yapılacak Faaliyetler Çalışma Takvimi Çizelgesi Proje ile ilgili özel ve genel amaçların hedef kitle ile paylaşımı ve tanıtımı Araştırma sahasının incelenmesi ve deneme anketlerinin gerçekleştirilmesi Deneme anketleri sonrası düzeltmelerin yapılması ve nihai formun oluşturulması Saha çalışmaları ve veri toplama Verilerin elektronik ortama aktarılması Proje amaçları doğrultusunda uygun analiz yöntemleri ile verilerin değerlendirilmesi ve analizi Elde edilen bulguların sektör temsilcileri ile değerlendirilmesi Sonuç raporunun yazılması (*)Yazım vb. alanlar gerektiği kadar uzatılabilir. 14 9. PROJE BÜTÇESİ 9.1. Toplam Proje Bütçesi (TL cinsinden ve KDV Dahil hazırlanmalıdır.) Makine Teçhizat (TL) Katkı Kaynağı BAKANLIK Katkısı Sarf Malzemesi (TL) Hizmet Alımı (TL) Seyahat (TL) Toplam (TL) 5.021,00 479,00 42.952,00 11.037,50 59.489,50 5.021,00 479,00 42.952,00 11.037,50 59.489,50 Öneren Kuruluş Katkısı Destekleyen Diğer Kuruluş Katkısı Destekleyen Diğer Kuruluş Katkısı KDV Dahil Önerilen Toplam 9.2. Yıllar Bazında Proje Bütçesi (TL cinsinden ve KDV Dahil hazırlanmalıdır.) Katkı Kaynağı BAKANLIK Katkısı (TL) 2014 2015 Toplam 5.500,00 53.989,50 59.489,50 5.500,00 53.989,50 59.489,50 Öneren Kuruluş Katkısı (TL) Destekleyen Diğer Kuruluş Katkısı (TL) Destekleyen Diğer Kuruluş Katkısı (TL) Önerilen Toplam (TL) 9.3. Bakanlık Katkısı Ödeme Planı (TL cinsinden ve KDV Dahil hazırlanmalıdır.) Yılı 2014 Makine Teçhizat (TL) 5.021,00 Sarf Malzemesi (TL) 5.021,00 Seyahat (TL) 479,00 Toplam (TL) 5.500,00 479,00 2015 Toplam Hizmet Alımı (TL) 42.952,00 11.037,50 TL 53.989,50 42.952,00 11.037,50 TL 59.489,50 15 9.4. Makine Teçhizat: Proje için gerekli olacak alımların detaylıca araştırılması büyük önem arz etmektedir. Bu tablonun iyi araştırılmadan oluşturulması ileride sık sık revize talebini gündeme getirebilecek ve bu durum proje gidişatını olumsuz etkileyebilecektir. Bu nedenle alınacak makinenin kullanım özellikleri iyi araştırılmalıdır. Alınması Önerilen Makine – Teçhizat Listesi Sıra KDV Dahil Kullanım Gerekçesi Proforma Tarihi Proforma veren kuruluş 2.100,00 Proje ekibinin verilerin analizi ve rapor yazımı için kullanımı 12.09.2014 TEKNOSA 1 721,00 Proje süresince yapılacak her türlü form ve raporların çıktı alımı 15.09.2014 VATAN Computer 2 2.200,00 Esnek çalışma dönemlerinde saha çalışmalarını sürdürmek, ön raporlar ve sektör toplantılarında kullanmak amacıyla 12.09.2014 BİMEKS Adı/Modeli(**) Adedi Toplam Tutarı (TL) 1 Taşınabilir bilgisayar /Lenovo 510 1 2 Yazıcı/ HP Laser jet Pro M 1536 DNF 3 Tablet bilgisayar/ ASUS Transformer book No* (*)Sıra numaraları proforma faturanın üzerine de yazılmalıdır. (**) Proforma faturadaki isim ile aynı olmalıdır. 9.5. Sarf Malzemesi: (Materyal ve Yöntemde belirtilen sarf malzemelerden gerekli olanlar yazılmalıdır.) Alınması Önerilen Sarf Malzeme Listesi Sıra KDV Dahil Proforma veren kuruluş Miktarı Toplam Tutarı (TL) 1 Kırtasiye (Kağıt ve kağıt ürünleri, Kalem vs.) Xerox A4 Kağıt 10 89,00 Anket formları basımı ve raporların çoğaltılması 15.09.2014 Media Markt 2 Yazıcı Kartuşu, toner vs. 2 390,00 Proje süresince baskı- çıktı işlemleri 15.09.2014 Tekno Trend No Kullanım Gerekçesi Proforma Adı/Cinsi/Tarifi Tarihi … 9.6. Hizmet Alımları: Tüm hizmet alımları aşağıdaki listede verilmeli ve her bir alınan hizmet için “Hizmet Alımı İş Tanımı” belgesi hazırlanmalıdır. Hizmet Alımı Listesi Sıra No KDV Dahil Adı/Cinsi/Tarifi Miktarı Toplam Tutarı (TL) Kullanım Gerekçesi Proforma Tarihi Proforma veren Kuruluş 1 Veri Toplama Saha Çalışmaları 201 41.300,00 6 İhracatçı Birliğine Ait Üyelerle 10 İlde Anket Çalışması 15.09.2014 MAESTRO Danışmanlık A.Ş 2 Araç Kiralama 30 gün 1.652,00 Yaş Meyve Sebze İhracatçı Birlikleri Ziyaretleri ve Saha Çalışmaları Kontrolü 15.09.2014 EKAR Turizm San.ve Tic. Ltd. Şti. … 16 Hizmet Alımı ve Danışmanlık İş Tanım Belgesi Hizmet Alımı Adı/Tarifi Veri Toplama – Saha Çalışmaları Proforma/Teklif Tarihi(*) 15.09.2014 2 Başlangıç Zamanı (Kaçıncı Ay) 2. aydan itibaren Hizmet Alımı/Danışmanlık Süresi (Ay) Hizmet Alımı Yapılacak Kurum/Kuruluş Adı MAESTRO Danışmanlık A.Ş Danışmanlık Alınacak Kişinin Adı ve Soyadı (Kişilerden alınacak danışmanlık hizmetleri; projenin belirli dönemlerinde ihtiyaç duyulan ve proje ekibinde bulunmayan, özel uzmanlık gerektiren konularda alınacak olan ve süreklilik arz etmeyen hizmetlerdir.) Amacı ve Gerekçesi Proje çerçevesinde 6 Yaş Meyve Sebze İhracatçı birliğine üye 201 adet firma ile anket çalışmalarının yürütülmesi ve verilerin elektronik ortama aktarılması amacıyla hizmet alımı yapılacaktır. Gerçekleştirilecek Faaliyetler 6 YMS ihracatçı birliği üyeleri ile 10 ilde (Mersin, Adana, Hatay, İzmir, Muğla, Antalya, Bursa, İstanbul, Samsun ve Trabzon) proje ekibi koordinasyonu ile veri toplama, elde edilen verilerin elektronik ortama aktarılması Tutar (TL) 41.300,00 (35.000,00 + KDV) *Hizmetlere ilişkin proforma/teklif belgeleri Ek-D de sunulmalıdır. Hizmet Alımı ve Danışmanlık İş Tanım Belgesi Hizmet Alımı Adı/Tarifi Hizmet Alımı/Danışmanlık Süresi (Ay) Araç Kiralama Proforma/Teklif Tarihi(*) 15.09.2014 1 ay Başlangıç Zamanı (Kaçıncı Ay) 2. aydan itibaren Hizmet Alımı Yapılacak Kurum/Kuruluş Adı EKAR Turizm San.ve Tic. Ltd. Şti. Danışmanlık Alınacak Kişinin Adı ve Soyadı (Kişilerden alınacak danışmanlık hizmetleri; projenin belirli dönemlerinde ihtiyaç duyulan ve proje ekibinde bulunmayan, özel uzmanlık gerektiren konularda alınacak olan ve süreklilik arz etmeyen hizmetlerdir.) Amacı ve Gerekçesi Proje çerçevesince proje ekibinin saha çalışmaları kontrolü İhracatçı birlikleri ziyareti ve proje ortakları ile koordinasyon çalışmalarında ulaşımı sağlamak amacıyla kullanılacaktır. Gerçekleştirilecek Faaliyetler Hizmet alımı kapsamında alınan araç ile İhracatçı birlikleri ziyaretleri ve saha çalışmalarının kontrolü, ortaklar arasında ve sektör ile yapılacak çalışmalarda 1 ay (30 gün) süre ile kullanılacaktır. Tutar (TL) 1.652,00 *Hizmetlere ilişkin proforma/teklif belgeleri Ek-D de sunulmalıdır. 17 9.7. Seyahat Görevin Konusu *(1) BAİB Ziyareti/Saha Çalışmaları kontrolü (Kiralık araç) EİB Ziyareti/Saha Çalışmaları kontrolü (Kiralık araç) UİB Ziyareti/Saha Çalışmaları kontrolü (Kiralık araç) İİB Ziyareti/Saha Çalışmaları kontrolü (Kiralık araç) DKİB Ziyareti/Saha Çalışmaları kontrolü (Kiralık araç) AKİB Ziyareti/Saha Çalışmaları kontrolü (Kiralık araç) Proje süresince sektör ziyaretleri, toplantılara katılım, (Mersin /Adana) Görev Güzergahı Görevde Yapılacak (km) *(3) Görev Yapacak Personel Sayısı *(4) Yol Dâhil Görev Süresi (gün) *(5) Yolluk Gideri (TL) *(6) Mersin / Antalya 1200 3 3 (37,5*3 kişi*3 gün) Mersin / İzmir 2500 3 2 (37,5*3 kişi*2 gün) Mersin / Bursa 2200 3 2 (37,5*3 kişi*2 gün) Bursa / İstanbul/Me rsin 2000 3 2 (37,5*3 kişi*2 gün) Mersin / Trabzon 2200 3 2 (37,5*3 kişi*2 gün) Mersin Adana Hatay 1200 3 2 (37,5*3 kişi*2 gün) *(2) Konaklama Gideri (TL) *(8) Ulaşım Bedeli (TL) *(9) 2 675 600 (1200x 0,50 TL) 1612,5 1 450 1250 (2500x 0,50 TL) 1925 1 450 1100 (2200x 0,50 TL) 1775 1 450 1000 (2000x 0,50 TL) 1675 1 450 1100 (2200x 0,50 TL) 1775 1 450 600 (1200x 0,50 TL) 1275 1000 1000 337,5 225 225 225 225 225 2000 17 Toplantı Katılım Ücretleri (TL) *(10) Konaklama Gün Sayısı *(7) Toplam Tutar (TL) *(11) Tablonun birinci satırı açıklaması: Tarsus(köyleri): Çağbaşı, Alibeyli, Çakırlı (Ankara’dan gidiş dönüş tahmini 1100 km) *(1) Proje kapsamında gerçekleştirilecek görevin neden yapıldığı konu olarak yazılır. (Ör: materyal toplama, numune alımı vb.) *(2) Proje kapsamında göreve çıkılan ilk yerden görevin bittiği en son yere kadar güzergah belirtilir (Ör: Ankara- Antalya/Alanya-MersinAnkara). Proje kapsamında gidilecek yerler arasında ilçe, belde, köy vb. bulunuyorsa bu tablonun altına söz konusu yerler ayrıntılı olarak yazılır. Aynı güzergaha birden fazla gidilse dahi her görev için ayrı satır açılmalıdır. *(3) Bu bölüm sadece özel ya da kiralık araçların görevde kullanılması durumunda doldurulacaktır. Proje kapsamında göreve çıkılan ilk yerden görevin bittiği en son yere kadar ki güzergahta yapılacak yolun toplam mesafesi km cinsinden yazılır. *(4) Proje kapsamında proje başvurusunda belirtilen veya projeye daha sonra dahil olan proje yürütücüsü ve yardımcı araştırmacılardan ilgili göreve katılan personel sayısı yazılır. *(5) Proje kapsamında gerçekleştirilecek görev süresi gidiş-dönüş yol süreleri dahil edilerek yazılır. *(6) Proje çerçevesinde yapılacak seyahatlerde günlük yolluk olarak, 10/2/1954 tarihli ve 6245 sayılı Harcırah Kanunu Hükümleri Uyarınca Verilecek Gündelik ve Tazminat Tutarlarını gösterir H-Cetvelinde yer alan Ek göstergesi 5800 (dahil) - 8000 (hariç) olan kadrolarda bulunanlara ödenen miktar (bu tutar her yıl Bütçe Kanunu ile güncellendiği için takip edilmelidir) kadar ödenebilir. Günübirlik seyahatlerde ise günlük harcırahın 2/3’ü oranında ödeme yapılabilir. Yolluk giderinin hesaplanmasında; bir personelin günlük yolluk miktarı, Görev Yapacak Personel Sayısı (4) ve Yol Dahil Görev Süresi (gün)(5)’nin çarpılması ile bulunur. *(7) Görev süresi içerisinde konaklanacak gün sayısı yazılır. *(8) Konaklama gideri (faturalandırılması kaydıyla) olarak en fazla günlük harcırahın 2 (iki) katı kadar ödeme yapılır. İaşe (yiyecek, içecek) giderleri gündelik kapsamında olduğu için ayrıca konaklama gideri olarak karşılanmaz. Konaklama gideri; Görev Yapacak Personel Sayısı(4) ile Konaklama Gün Sayısı(7)’nın çarpılması ile bulunur. *(9) Ulaşım bedeli kısmı otobüsle yapılan seyahatlerde Görev Yapacak Personel Sayısı(4) ile gidiş–dönüş otobüs rayicinin çarpılması ile bulunur. Ayrıca otobüsle seyahatlerde terminalden konaklama alanına gidiş ve terminalden dönüşlerde birer defa otobüs rayiç bedelini aşmayacak şekilde taksi ücreti ödenebilir. Kiralık ya da özel araçla gerçekleştirilen görevler için ulaşım bedeli Görevde Yapılacak km (3) ile 0,50 TL’nin çarpımı ile bulunur. *(10) Yurtiçinde projeyle ilgili gidilecek ve katılımın ücretli olduğu toplantı, konferans, sempozyum vb. için gerekli katılım ücreti (katılım belgesi ile belgelendirilmesi şartıyla ödenecektir) yazılacaktır (Katılım ücretleri için proje süresince toplam 5.000 TL’ye kadar ödeme talep edilebilir). *(11) Toplam seyahat gideri; Yolluk Gideri (6), Konaklama Gideri (8), Ulaşım Bedeli (9) ve Toplantı Katılım Ücreti (10) kısımlarının toplamıdır. 18 10. BÜTÇE GEREKÇESİ İlişikte bulunan bütçe formları mutlaka ayrıntılı olarak doldurulmalıdır. Talep edilecek bütçe veya yürütücü ve diğer kuruluşun nakdi katkıları düzenlenirken, satın alınması öngörülen teçhizat, sarf malzemesi, hizmet türleri ve istenen seyahat ödenekleri yıl bazında KDV dahil ve detaylı olarak yazılmalıdır. Proje kapsamında yapılacak satın alma işlemleri; yürütücü kurum/ kuruluşların tabi olduğu hukuki mevzuata göre yapılır. Yükseköğretim kurumlarında 1/12/2003 tarihli ve 2003/6554 sayılı Bakanlar Kurulu Kararında belirlenen esaslar ile kendi bünyelerindeki diğer mali mevzuata uygun olarak harcama işlemi yapılır ve sonuçlandırılır. (Detaylı bilgi için bkz. Araştırma ve Geliştirme Destek Programı Projelerinde Yapılacak Harcamalara İlişkin Usul ve Esaslar) 10.1 Makine/Teçhizat Bütçe Gerekçesi: Her türlü kalıcı donanım bu bölüme yazılır. Alımlarda KDV’yi de içeren değerler yazılır. Başvurularda makine/teçhizat alım tutarları piyasa etütlerine dayandırılmalı, teknik özellikleri ayrıntılı olarak belirtilmeli ve teknik bilgiler şartname şeklinde düzenlenerek başvuru ekinde sunulmalıdır. Makine ve teçhizat, kalemler halinde detaylandırılmalıdır. Proje bütçesindeki bütün alımların isimleri, özellikleri ve fiyatları, proforma faturalarda belirtilen şekilde olmalıdır. Türkçe isimlerin yanında parantez içinde orijinal isimler de belirtilmelidir. Proforma faturalarda KDV dahil edilmemiş ise tabloya KDV dahil tutarların hesaplanarak yazılması gerekmektedir. Her bir alımdan kaç adet olacağı proforma faturalarda ve bütçe tablosunda belirtilmelidir. Proforma faturalarda verilen teknik özellikler başvuru formunda belirtilen özelliklerle aynı olmalıdır. 10.1 Makine/Teçhizat Bütçe Gerekçesi: Bu kapsamda bir adet taşınabilir bilgisayar ve bir adet tablet bilgisayar alımı planlanmaktadır. Alınması planlanan bu bilgisayarlar saha çalışmaları ve sonrasında toplanan verilerin değerlendirilmesi, analiz ve raporlanmasının yanı sıra sektör ile sürekli yapılacak toplantılar çerçevesinde kullanılacaktır. 10.2 Sarf Malzemesi Bütçe Gerekçesi: Kimyasal maddeler, kırtasiye vb. gibi kullanılarak tüketilecek gereçler, proje süresince kullanıldıktan sonra elden çıkacağı varsayılan deney gereçleri, küçük yedek parçalar ve deney hayvanları bu bölüme yazılır. Alınacak sarf malzemeleri kalemler halinde detaylandırılmalıdır. 10.2 Sarf Malzemesi Bütçe Gerekçesi: Proje çerçevesinde yapılacak olan anket formlarının çoğaltılması, raporlanması ve oluşturulan taslak ve nihai rapor metinlerinin çoğaltılması amacıyla kırtasiye, kağıt ve kağıt ürünleri alımı planlanmaktadır. 19 10.3 Hizmet Alımı Bütçe Gerekçesi: Projeyle ilgili nakliye, teçhizat bakım ve onarımı, basım, araç kiralama vb. gibi belli bir ücret karşılığında yaptırılacak işler hizmet alımı kapsamındadır ve bu bölüme yazılır. Alınacak hizmet alımı kalemler halinde detaylandırılmalıdır. Kişilerden alınacak danışmanlık hizmetleri ise; projenin belirli dönemlerinde ihtiyaç duyulan ve proje ekibinde bulunmayan, özel uzmanlık gerektiren konularda ve süreklilik arz etmeyen hizmetlerdir. Danışmanlık hizmet alımı en fazla iki danışman için yapılabilir ve her bir danışmana verilecek tutar Bakanlık proje destek bütçesinin %3’ünü geçemez. Danışman olarak görev yapacak kişilerin görev yaptığı Kurum/Kuruluşu, uzmanlık alanı ve iletişim bilgileri başvuru formuna ek olarak verilmelidir. Danışmanlık ve diğer tip hizmet alımları ile ilgili “Hizmet Alımı ve Danışmanlık İş Tanım Belgesi” de mutlaka doldurulmalıdır. 10.3 Hizmet Alımı Bütçe Gerekçesi: Proje kapsamında iki ayrı hizmet alımı planlanmaktadır. 1. Veri Toplama ve Saha Çalışmaları; Bu kapsamda proforma alınan firmalardan alınacak olan nihai teklifler sonucunda projede öngörülen anket çalışmaları yaptırılacaktır. Proje ekibinin verdiği eğitim ve planlama doğrultusunda belirlenen 10 ilde (Mersin, Adana, Hatay, İzmir, Muğla, Antalya, Bursa, İstanbul, Samsun ve Trabzon) uzman 4 anketör toplam 201 adet turunçgil ihracatı yapan firma ile anket çalışmalarının yapılması ve verilerin bilgisayara aktarılması amacıyla hizmet alımı yapılacaktır. 2. Araç Kiralama; Proje çerçevesince yapılacak olan anket çalışmalarının kontrolü, 10 ilde sektör temsilcileri ziyareti ile yapılacak gözlemler ile proje süresince proje ortakları ile yapılacak toplantılara katılım ve gerek görüldüğünde yapılacak firma ziyaretleri kapsamında kullanmak amacıyla hizmet alımı yapılacaktır. 10.4 Seyahat Harcamaları Bütçe Gerekçesi: Veri toplama, yerinde inceleme, arazi çalışması vb. gibi araştırmayla doğrudan ilgili amaçlarla yapılması planlanan yurt içi seyahatler bu bölüme yazılır. Proje kapsamında nereye, ne amaçla ve kaç defa gidileceği ile gidilecek yerler arasındaki mesafeler mutlaka belirtilmelidir. Proje kapsamı dışındaki seyahatler için ödeme yapılmaz. Harcırah gündeliği, asıl görevli olduğu veya ikamet ettiği il ve ilçelerin belediye sınırları dışında bir yere proje kapsamında yapılan seyahatler araştırmacılara ödenir. Aynı belediye sınırları içinde bir yere gönderilen araştırmacılara harcırah gündeliği ödenmez. 10.4 Seyahat Harcamaları Bütçe Gerekçesi: Proje kapsamında 9.7. başlık numaralı detaylı seyahat programları verilen seyahatler gerçekleştirilecektir. Proje ekibinin yapılacak olan anketlerin yanı sıra yapacağı gözlemler, çalışmalar ile sektör temsilcileri ile toplantı ve görüşmeler amacıyla planlanmıştır. 20 KAYNAKLAR Esmaeili, A., 2008. Measuring Competitiveness of Shrimp Farming in Southern Iran: Using Pam Approach. World Applied Sciences Journal, 4(5):724-729. FAO, 1991. Economic Analysis of AgriculturalPolicies: A Basic Training Manuel with Special Reference to Price Analysis. Training Materials for Agricultural Planing 30. Rome. FAO, 2014. Food and Agriculture Organization of the United Nations.( http://faostat.fao.org/site/291/default.aspx) Erişim tarihi: 11.09.2014 Güney, O.İ., 2012. Dünya Tarım Ticaretindeki Gelişmelerin Türk Turunçgil Sektörü İhracat Rekabeti Açısından Değerlendirilmesi. Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. Doktora Tezi. Adana. ITC 2014. International Trade Center. (http://www.intracen.org/) (Erişim tarihi: 10.10.2014). Mohanty, S., Fang, C., Chaudhary, J., 2003. Assessing the Competitiveness of Indian Cotton Production: A Policy Analysis Matrix Approach. The Journal of Cotton Science, 7:6574. Martınez, E.R., Tadeo, A.J., Estruch, V., 2008. The Policy Analysis Matrix with Profit-Efficient Data: Evaluating Profitability in Rice Cultivation. Spanish Journal of Agricultural Research, 6(3):309-319. Monke, E.A., Pearson, S.R., 1989. The Policy Analysis Matrix for Agricultural Development. Cornell University Ames, Iowa. Pearson, S., Gotsch, C., Bahri, S., 2003. Application of Policy Analyses Matrix in Indonesian Agriculture. Indonesia. 17-22, 111p. 11. Ekler EK-A Özgeçmişler (kısa olmalı ve sadece konu ile ilgili başlıca yayınlarının listesi yer almalıdır) EK-B Etik Kurul İzin Belgesi (Gerekiyorsa) EK-C Proforma Faturalar ve Teklif Mektupları EK-D Danışmanlık ve hizmet alımı belgeleri (Sözleşme, proforma fatura, teklif mektubu vb.) 21