işveren vekillerininokul müdürleri vermesi gereken İSG kurul eğitimi-1
Transkript
işveren vekillerininokul müdürleri vermesi gereken İSG kurul eğitimi-1
f) Meslek hastalıkları, Meslek Hastalığı, sigortalının çalıştırıldığı işin niteliğine göre tekrarlanan bir sebeple veya işin yürütüm şartları yüzünden uğradığı geçici veya sürekli hastalık, sakatlık veya ruhi arıza halleridir. •506 sayılı kanuna göre, tespit edilmiş olan hastalıklar listesi dışında herhangi bir meslek hastalığı sayılıp sayılmaması üzerinde çıkabilecek uyuşmazlıklar Sosyal Sigortalar Kurumu Yüksek Sağlık Kurulunca karara bağlanır. •Meslek hastalığı, sigortalı olarak çalıştığı sırada veya böyle bir hastalığa sebeb olacak işten ayrıldıktan sonra meydana çıkmış ise, sigortalının kanuni yardımlardan yararlanabilmek için eski işinden fiilen ayrılması ile, hastalığın meydana çıkması arasında bu hastalık için yönetmelikte belirtilen süreden daha uzun bir zamanın geçmemiş olması şarttır. •Meslek hastalığında da, iş kazasında olduğu gibi, işçinin uğradığı bedeni veya ruhi arızanın uygun neden ve sonuçlu yani işle illiyetli olması gerekir. •Meslek hastalığının bilhassa, işçinin işyerinden ayrıldıktan sonra tesbit edilmiş olması halinde ilmi ve tıbbi inceleme yapılması, hastalığın işyerinde çalışma sonucu olup olmadığı, onun sonucu ise, meslek hastalığı sebebi ile husule gelen maluliyet derecesine işçinin zamanında tedavi altına girip girmemesinin tesiri olup olmadığı, tesiri var ise bunun derecesi tesbit olunmalıdır. Meslek Hastalıkları Çalışma Ortamları : 1.Fiziksel Sebeplerden, 2. Kimyasal Sebeplerden ileri gelebilir. •Fiziksel sebepler; toz, ısı, nem, ışık, gürültü, havalandırma durumu gibi unsurlardır. •Kimyasal sebepler; kimyasal maddelerin kullanılmasından hasıl olan unsurlar olup kurşun, civa, arsenik, benzen, azot bileşikleri anilin ve nitro-amin türevleri halojenli hidrokarbonlar, karbon sülfür vb. gibi maddelerden ileri gelenlerdir. Meslek Hastalıkları Tarifinin Açılımı 1.Bir hastalık, sakatlık veya ruhi arıza meydana gelmelidir. Bu durumlar geçici veya sürekli ve az çok olabilir. S.S.K. meslek hastalığında da % 10 dan az maluliyet sürekli iş görememezlik geliri bağlanmaz. 2. Hastalık (Sosyal Sigorta Sağlık İşlemlerinde ekli listede) yer almalıdır. 3. Bu arızalar işin niteliği ve yürütüm şartları yüzünden meydana gelmelidir. İşin nitelik ve yürütüm şartları işçiyi iş kazasındaki gibi ani bir şekilde değil yavaş yavaş etkilemektedir. •Hastalık, sakatlık veya arıza ile işin nitelik ve yürütüm şartları arasında illiyet bağı bulunmalıdır. •İşçinin çalıştığı işin sağlık işlemleri yönetmeliğe ekli listede var ise ve işçide listede mevcut meslek hastalığı tesbit edilmiş ise ve listedeki süre koşulu gerçekleşmiş ise bu bağ mevcuttur. ( örneğin; pnomokonyoz için en az bu şartı haiz işyerinde 3 yıl çalışmış olması şartı) •Meslek hastalığı ani bir şekilde meydana gelemez. Bu hastalıkta muayyen bir süre zararlı faktörlerin tekerrürlü olarak etkisi gerekir. Bu süreler tesbit edilmiş ve tüzükte istisnaları gösterilmiştir. •İlliyet bağına etkili süre meydana çıkma sorumluluk süresidir. İşçi işyerinden ayrılmış olsa bile sorumluluk süresince listedeki hastalık çıkar ise meslek hastalığı sayılır. Bazen istisnalarda bu süre S.S.K. Yüksek Sağlık Kurulu kararıyla istisnadan faydalanılır. (Örneğin silikoz ve asbestozdan 5 yıl geçtikten sonra çıktığında da karar ile illiyet bağı kurulabilir. Hastalık Yükümlülük Süresi Başlıca İşler •Öksürük, akciğer ödem, dispne, siyanoz… 3 gün Kaynak İşleri, Dinamit Atımı •Silikoz ………5 yıl…….Silis ihtiva eden tozlarla •Asbestos…..5 yıl…….Benzen ,toluen, ksilen vb. •Lökozlar…….30 gün…..Kullanma işleri ile X ışını •Berilyoz……1 yıl……….radyoaktif mad. çalışma •Gürültüden meydana gelen arızalarda 3 ay Gürültülü işte 2 yıl ve 85 desibel üstünde çalışma şartıyla •Kurşun Bileşik ve Alaşımları……….1-3 yıl……… •Romatizmal Arızalar .1 yıl….Yeraltı, yerüstü rutubet ,buhar ve fazla hava ceryanından BAŞLICA HASTALIK CİNSLERİ •Kömür Tozları… Pnomokonyoz (Genel) •Antresit.…….. Antrakoz,Antrako-Silikoz •Aliminyum Tozları Akciğerde… Aluminoz •Asbest Tozları…………….. Asbestoz •Kalay Oksidi Tozları……………… Stannoz •Demir Oksidi Tozları………………Sideroz •Berilyum Tozları…………………… Berilyoz •Talk Tozları…………………………… Talkoz • Baryum Tozları… Baritoz(Baryum pnomokonyozu) MESLEK HASTALIĞINA NEDEN OLAN UNSURLAR Meslek hastalıkları tıp otoritelerince muhtelif tasnif metodları ile tasnif edilmektedir. Genel ve yaygın tasnif şekli aşağıdadır. •Zararlı gazlar ve dumanları (buharlar) •Alifatik hidrokarbonlar(Metan,etan,propan,bütan vb.) •Halojenli hidrokarbonlar •Aromatik hidrokarbonlar ve türevleri •Zararlı tozlar(pnömokonyozlar) •Metal ve metaloidler •Kanserojen faktörler (meslek kanserleri) •Pestisidler •Fiziksel ajanlar •İnfeksiyon amilleri(mesleksel infeksiyon hastalıkları) •Dermatoz amilleri(mesleksel dermatozlar) •Plastik maddelerden gelebilecek zararlar Meslek Hastalığının Bildirimi •Meslek hastalığının, hizmet akdi ile çalıştırılanlar bakımından, sigortalının meslek hastalığına tutulduğunu öğrenen veya bu durum kendisine bildirilen işveren tarafından; bu durumun öğrenildiği günden başlayarak üç iş günü içinde, SGK’ya bildirilmesi zorunludur. •Bu yükümlülüğün yerine getirilmemesi durumunda yükümlü (işveren veya sigortalı), SGK tarafından bu durum için yapılmış bulunan masraflar ile ödenmişse iş göremezlik ödeneklerini rücu yoluyla ödemek zorunda kalır. Meslek Hastalığına Yakalanan Sigortalının Hakları •Sigortalıya malullük aylığı bağlanabilmesi için sigortalının; malul sayılması ve en az on yıldan beri sigortalı bulunup, toplam olarak 1800 gün veya başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malul olan sigortalılar için ise sigortalılık süresi aranmaksızın 1800 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olması ile Kurumundan yazılı istekte bulunması gerekir. •Malullük aylığı; prim gün sayısı 7200 günden az olan sigortalılar için 7200 gün üzerinden, 7200 gün ve daha fazla olanlar için ise toplam prim ödeme gün sayısı üzerinden hesaplanır. •Sigortalı başka birinin sürekli bakımına muhtaç ise tespit edilen aylık bağlama oranı 10 puan artırılır. Meslek hastalığı oluşturacak Fiziksel etkenler basınç Hava akımı Fizyolojik Etkiler *Yüksek düzeyde gürültünün etkisinde kalan kişilerde, yüksek kan basıncı oluştuğu ve bu durumun kalıcı olduğu yapılan gözlemlerle kanıtlanmış bulunmaktadır. *Uykusuzluk gürültünün neden olduğu rahatsızlıkların en önemlilerindendir. *Ek olarak; gürültünün migren, ülser, kalp krizi, dolaşım bozuklukları türünden rahatsızlıklara neden olabileceği ileri sürülmekle birlikte, kulakta yaptığı tahribat dışında bu tür hastalıklarla doğrudan ilişkisi kanıtlanmış değildir. Gürültü İnsanlar üzerinde olumsuz etki yapan ve hoşa gitmeyen seslere gürültü denir. Gürültü şiddeti desibel olarak ölçülür. İşyerlerinde çalışanların üzerinde, fizyolojik etkiler bırakan ve İş verimini olumsuz yönde etkileyen sesler olarak tanımlanabilir. İşyerlerinde Sağlığı Olumsuz Etkileyebilecek Fiziksel Risk Etmenleri Desibel Skalaları A skalası: İnsan kulağının işitmelerinde B scale: Telefon şirketlerince kullanılır C scale: Tüm seslerde kullanılır Önemli not: Her 3 dB’lik artışda, ses iki kat artar. Her 10 dB’lik artışta, ses on kat artar 0dB + 1 dB = 3 dB 2 dB + 2 dB = 5 dB 3 dB + 3 dB = 6 dB 4 dB + 4 dB = 7 dB 90 dB + 90 dB = 93 dB 100 dB +100 dB = 103 dB Yeterli ölçümle tespit edilen haftalık gürültü maruziyet düzeyi 87 dB (A) maruziyet sınır değerini aşmayacaktır. Örnek Uygulama: İşçi dört makine ortamında ne kadarlık bir gürültüye maruzdur? Örnek Uygulama Dört makinanın gürültü seviyeleri aşağıda verilmiştir. Bu ortamda çalışan işçinin ne kadarlık bir gürültü maruziyetinde kalacağını hesaplayınız. A makinası 86 dBA B makinası 86 dBA (A makinası ile aynı) C makinası 82 dBA D makinası 78 dBA Çizelge 10.1 sayfa 212 deki ver. İki makine arasındaki fark 0 dBA ise o zaman 3 dBA eklenir. Yani aynı gürültü seviyesinde 3 dBA eklenir ve A ve B’nin bileşkesi 89 dBA olur. A-B’nin C ile Farkı 89-82 = 7 dB’dir. Çizelgeden 7 dB için 0,8’lik dB eklenir. A-B-C 89,8 dB olur. A-B-C’nin D makinesi ile89,8 – 78 =11,8 =12 dB olur. 12 dB için 0,2 dB eklenir. bileşke ses (A-B-C-D) = 89,8 + 0,2 = 90 dBA bulunur. Örnek uygulama Saat Dilimi 8:00-10:00 10:00-11:00 11:00-12:30 12:30-13:30 13:30-14:00 14:00-16:00 Gürültü değeri 90 dBA 95 dBA 75 dBA 85 dBA 95 dBA 90 dBA 90 dBA; 2+2 = 4 saat 95 dBA; 1+0,5 = 1,5 saat 75 dBA; 0,5 saat (ihmal) 85 dBA; 1 saat Toplam 8 saat SES •Hava basıncındaki dalgalanmaların kulaktaki etkisinden ileri gelen fiziksel bir duygu olarak ta tanımlanabilir. •Genç ve sağlıklı bir kulak 20 hz. ile 20000 hz. frekanslar arasındaki seslere uyum sağlar yani bu aralıktaki sesleri duyabilir. •Yine, genç ve sağlıklı bir kulak 20 μpa şiddetindeki ses ile 200 μ pa şiddetindeki sesleri sağlıklı olarak duyabilir. •Gürültü seviyesi 80 desibelin altına düşürülmeye çalışılmalıdır. •Ortamdaki gürültü 80 desibelin altına düşürülemezse kulak koruyucuları kullanmalıdır. Gürültü Düzeyi Yer ve Konum 0 dB İşitme eşiği 20 dB Sessiz bir orman 30 dB Fısıltı ile konuşma 40 dB Sessiz bir oda 50 dB Şehir içinde bir büro 60 dB Karşılıklı konuşma 70 dB Dikey matkap 80 dB Yüksek sesle konuşma 90 dB Kuvvetlice bağırma 100 dB Dokuma salonları 110 dB Havalı çekiç, Ağaç işleri 120 dB Bilyeli değirmen 130 dB Uçakların yanı 140 dB Ağrı Eşiği Yer ve konumlara göre gürültü düzeyleri Günlük hayatta gürültü Gürültünün etkileri: Psikolojik Etki •Bulunan ortamda, fonksiyonlar için belirlenmiş gürültü düzeylerini aşan gürültünün etkisinde kalan kişiler rahatsız, tedirgin ve sinirli olmakta, tedirginlik ve sinirlilik hali gürültünün etkisi kalktıktan sonra devam edebilmektedir. • Belirlenen düzeylerin aşıldığı durumlarda yorgunluk ve zihinsel etkinliklerde yavaşlama gözlenmektedir. •Ani olarak yükselen gürültü düzeyleri insanlarda korku yaratabilmekte, gürültüden etkilenim sürse bile daha sonra normale dönüş olmaktadır. Performans Etki •İş veriminin düşmesi, konsantrasyon bozukluğu, hareketlerin engellenmesi gibi etki şeklindedir. •Etkisinde kalınan gürültü nedeniyle belli bir frekans aralığında oluşan kalıcı işitme kaybı diğer frekanslardaki seslerin duyulmasını ve algılanmasını engellemez, ancak bir takım fonksiyonların engellenmesine neden olabilir. Gürültüden korunma Teknik korunma a) Gürültü kaynağında •Gürültü düzeyi düşük makineler seçilmeli ve değiştirilmeli •Gürültü düzeyi daha az olan işlem seçilmeli •Gürültü kaynağı izole edilmeli . b) Gürültülü ortamda alınması gereken önlemler: •Makinelerin yerleştirildiği zeminde, •Gürültü kaynağı ile maruz kalan kişi arasında, engel konularak ve uzaklık artırılarak •Sesin geçebileceği ve yansıyabileceği duvar, tavan, taban gibi yerler ses emici malzeme ile kaplamak. c) Gürültünün etkisine maruz kalan kişide alınması gereken önlemler: •Gürültüye maruz kalan kişinin, sese karşı iyi izole edilmiş bir bölme içine alınması, •Gürültülü ortamdaki çalışma süresinin kısaltılması, •Gürültüye karşı etkin kişisel koruyucu kullanmak. Tıbbi korunma •Gürültülü işlerde çalışacakların işe girişlerinde odyogramları alınmalı, genç ve sağlıklı olanlar çalıştırılmalıdır. •İş kazalarının önlenmesinde, kesin denilebilecek, yeterli önlem alınabiliniyorsa, gürültülü işlerde doğuştan sağır ve dilsizlerin çalıştırılması da düşünülebilir. •Gürültülü işlerde çalışanların, her altı ayda bir odyogramları alınmalı ve işitme kaybı görülenlerde, gerekli tedbirler alınmalıdır. Kulak koruyucularının engelleme değerleri • Cinsi Derecesi • Pamuk 5 - 16 dB • Parafinli pamuk 20 - 35 dB • Cam pamuğu 7,5 - 32 dB • Kulak tıkacı 20 - 45 dB • Manşon tipi Kulaklık 12 - 48 dB HAVALANDIRMA-İKLİMLENDİRME •Kirli hava insan sağlığını ve hayatını kötü etkileyen önemli faktörlerdendir. •İklimlendirme terimi İngilizce'deki air condition (hava şartlandırılması) ve Almanca’daki klima terimine karşılık gelir. Türkçe’de iklimlendirme ve klima terimlerinin her ikisi de kullanılmaktadır. ISIL ÇEVRE Şekil termal konforu etkileyen faktörleri göstermektedir. İlk olarak vücut, vücut sıcaklığını sağlamak için metabolik işlemlerle ısı üretir. Metabolik işlemler yaş, sağlık ve aktivite seviyesi gibi faktörlerden etkilenir. Örnek olarak verilen bir çevre koşulları ortamdaki bir kişi için yeterince uyumlu olabilirken diğerinin hastalanmasına neden olabilir. Mevsimler değiştiğinde bir kişi giydiği elbiseleri ile ayarlamak isteyebilir. Onlar çevre şartlarını arzu ettiklerinden daha geniş kademede konforlu bulabilirler Vücut ısı kayıpları Buharlaşma Taşınım Aktivite Giyim Hava sıcaklığı Yaş Sağlık durumu Yüzey Hava sıcaklığı hareketi Termal konfor faktörleri Bağıl nem Psikolojik faktörler Yalıtım faktörleri Işınım Vücut sürekli ısı üretir, ancak sabit vücut sıcaklığını sağlamak için ısı dağıtılmalıdır. Bir kimse şartlandırılan ortamda kalıyor veya hafif bir iş yapıyorsa, ısı birincil olarak taşınımla (çevredeki havaya taşınır) ve ışınımla (gövde sıcaklığından daha düşük sıcaklıklardaki çevre yüzeylere) ısı dağıtır. Bu ısı dağıtımı elemanlarından her biri toplam ısı kayıplarının yaklaşık %30’unu oluşturur. Solunum ve terlemeyle oluşan buharlaşma kalan %40’ı oluşturur. Çevre şartları olduğu kadar aktivite değişim seviyeleri de bu yüzdeleri değiştirebilecektir. Örnek olarak bir kimse zorlu bir iş yapıyorsa, birincil ısı dağıtma mekanizması buharlaşma ile olacaktır. VÜCUT ISI DAĞITMA KABİLİYETİNİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER 1.Hava sıcaklığı 2. Çevre yüzeylerin sıcaklığı 3. Nem 4. Hava akım hızı Giyimin miktarı ve tipi ve sakinlerin eylem seviyeleri de bu faktörleri etkilemektedir NEM VE SICAKLIĞA BAĞLI KONFOR İKLİMLENDİRMENİN ÖNEMİ Dünyada kabul edilmiş araştırmalara göre, insanlar belli bir sıcaklık ve nem aralığında ve temiz havalı ortamlarda rahat etmektedirler. Bu aralık konfor bölgesi olarak tanımlanmıştır (nem %30 ile %60, sıcaklık 20-270C). Sıcaklığın gereğinden fazla veya az olmasının rahatsız edici olduğu açıktır. Nem düzeyinin az olması boğaz kuruluğu, gözlerde yanma gibi rahatsızlıklara yol açmasının yanında, fazla nem de terlemeye ve bunaltıcı bir sıcaklık hissine neden olur. Ayrıca ortamın havası temiz ve taze olmalıdır, toz, duman, polen ve diğer zararlı maddelerin filtre edilmesi ve insanın fark etmeyeceği ama temiz havayı getirip kirli havayı götürecek bir hava dolaşımı gereklidir. İKLİMLENDİRMENİN TEMEL UNSURLARI 1.Sıcaklık: İnsan veya imalat kontrolü için ortam sıcaklığı konfor veya tasarım şartlarını sağlamalıdır. Bu şartlar insan konforu için 18-27 0C arasında değişmektedir. 2.Nem: İnsan konforu için bağıl nemin %30--%60 arasında tutulmalıdır. 3.Temizlik: Havanın içindeki partikül madde (PM) ve zararlı gazların (SO2, CO2 vb.) filtrelenmesi gerekir. 4.Hava hareketi: Konfor için yaz aylarında daha fazla, kış aylarında nispeten daha düşük hava hareketi gereklidir. İKLİMLENDİRME İŞLEMLERİ HAVA HAREKETİ NEMLENDİRME SOĞUTMA İKLİMLENDİRME HAVANIN TOZLARDAN SÜZÜLMESİ KURUTMA TAZE HAVA İHTİYACI ISITMA KİRLİ HAVANIN ATILMASI İKLİMLENDİRME İLE SOĞUTMA İLİŞKİSİ İKLİMLENDİRME Isıtma, nemlendirme ve hava kalitesinin kontrolü SOĞUTMA Endüstriyel İklimlendirmede soğutma, besin soğutma ve nem hazırlamayı da içeren kimyasal ve alma işlemleri proses endüstrileri KULLANIM ALANLARI 1.KONFOR İKLİMLENDİRMESİ: Evler, otel, motel, konaklama tesislerinde insan konforu için kullanılır. 2.ENDÜSTRİYEL İKLİMLENDİRME: Tekstil, kimya, ilaç, gıda, vb. iş kollarında ürün veya prosesin gerektirdiği özel ortamların sağlanması amacıyla kullanılır. Havalandırma iklimlendirme soğutma sebebli Meslek hastalıkları •Fiziksel faktörler •Kimyasal faktörler •Biyolojik faktörler Şeklinde tasnif etmek mümkündür. Bu faktörler çoğu zaman havayı kirleterek, kirli havanın insanlar tarafından solunması sonucunda kötü etkilerini gösterirler, Meslek hastalıklarına ve çeşitli rahatsızlıklara sebep olurlar meslek hastalıklarına sebep olabilecek kirli hava ile ilgili faktörler; –Termal Konfor –Toz –Gaz TERMAL KONFOR •Termal konfor SICAKLIK, NEM, HAVA AKIMI gibi iklim şartları açısından, GEREK BEDENSEL VE GEREKSE ZİHİNSEL faaliyetlerini sürdürürken, BELLİ BİR RAHATLIK içinde bulunmasını ifade eder. •Eğer çalışma ortamında termal konfor şartları yok ise, önce sıkıntı hissedilir daha sonra rahatsızlık duyulmaya başlanır. •Hava sıcaklığı, nem, hava akım hızı, termal radyasyon, çalışma ortamında termal konforu etkileyen sebeplerdir. Bu faktörlerin uygun halde olmaması, insanın çalışma kapasitesini , iş verimini düşürür. Termal konfor şartlarını etkileyen faktörler şunlardır: • SICAKLIK • NEM • HAVA AKIM HIZI • TERMAL RADYASYON HAVA SICAKLIĞI •İnsan vücudunda ısı, tuz, asit, baz, şeker v.s. gibi bazı fiziksel ve kimyasal değerlerin belli sınırlar içinde kalması gerekmektedir. •İnsan vücudunda mevcut olan bu dengelerden biri de ısı (Sıcaklık) tır. •Ortamdaki hava sıcaklığı fazla olursa, sıcak ortamdan soğuk ortama ısı geçişi (Isı transferi) sebebiyle insanın vücudu ısınmaya başlar. Tersi olduğunda da donmaya başlar. • İnsan vücudu, ortamdaki havanın soğuması durumunda BÜZÜLEREK, TİTREYEREK, havanın ısınması durumunda açılarak, terleyerek detayını çok fazla bilmediğimiz savunma sistemleri ile VÜCUT ISISINI SABİT TUTMAYA çalışır. •Fakat bu savunma mekanizmaları çalışırken insan sıkılır rahatsız olur, iş verimi düşer. Çevre şartları çok aşırı bir şekilde bozulmuş ise, vücut artık kendini savunamaz hale gelir, savunma mekanizmaları iflas eder veya yetmez duruma gelir, insanın dengesi bozulur, vücut kimyası bozulur ve hastalanır. •Çalışanların, sıkılmaması, rahatsız olmaması, hastalanmaması, vücut kimyalarının bozulmaması için ortam şartlarını ve konumuz olan ısıyı uygun hale getirmek gerekmektedir. Uygun ısı (Hava sıcaklığı) belirlemede de çeşitli faktörler göz önünde bulundurulması gerekmektedir. Yapılan işin niteliği (Ağır veya Hafif iş olması) Çalışanın fiziki ve ruhi yapısı (zayıf, şişman, sakin, heyecanlı, tez canlı, v.s.) Kişinin sağlık durumu (Hasta veya sağlıklı olması) Çalışanın giyim durumu (Kalın veya ince giymiş olması) Çalışanın beslenme durumu (Yapılan işe uygun veya uygun olmayan beslenme) •Aşırı ısınma YORGUNLUK VE UYKU hali meydana getirir. •Aşırı soğuma ise DİKKATİN AZALMASINA, ZİHİNSEL ÇALIŞMANIN OLUMSUZ ETKİLENMESİNE yol açar. •Endüstride genellikle yüksek sıcaklık problemi vardır. Sıcaklık yönünden işyerleri NEMLİ VE KURU SICAKLIK olmak üzere iki grupta incelenir. •Nemli sıcaklık; Kağıt, Kumaş, Konserve ve yeraltı maden işletmeleri gibi yerlerde, •Kuru sıcaklık ise, Demir-çelik, cam ve çimento sanayiinde, rastlanmaktadır. YÜKSEK SICAKLIĞIN SEBEP OLDUĞU RAHATSIZLIKLAR: Vücut ısısı regülasyonunun bozulması ile ısının 41 derece santigrata doğru çıkması sonucu ISI ÇARPMASI, Tansiyon düşüklüğü, baş dönmesine yol açan ısı yorgunlukları, Yüksek sıcaklık kaşıntıları, kırmızı lekeler şeklinde deri bozuklukları, moral bozukluğu, konsantrasyon bozukluğu, aşırı duyarlılık ve endişe, Yapılan araştırmalar, kişilerin başlangıçta sıcaklığa karşı çok duyarlı ve dayanıksız olduklarını göstermekte ise de, zaman içinde, sıcaklığa alıştıkları, uyum sağladıkları görülmektedir. Bu uyum da yine vücudun çok bilmediğimiz savunma ve uyum mekanizmalarını çalıştırması sonucu meydana gelmektedir. •Endüstride DÜŞÜK SICAKLIK daha az rastlanmaktadır. •Düşük ısı (Yani soğuk ortam) uyuşukluk, uyku hali, organlarda hissizlik ve donma gibi olumsuz etkileri vardır. •Soğuğa karşı uygun elbiseler giyerek ve uygun beslenerek tedbir almak mümkün olmaktadır. •Çalışanların, çalıştıranların, ve ilgili kurum ve kuruluşların görevi, • İŞİ TAMAMEN VÜCUDUN SAVUNMA VE UYUM MEKANİZMALARINA BIRAKMADAN, İNSAN VÜCUDUNA, İNSAN YARADILIŞINA, RUHUNA VE SOSYAL YAPISINA, ÖZETLE İNSANA UYGUN ŞARTLARIN HAZIRLANMASIDIR. NEM •Havadaki yüksek orandaki nem allerji ve kötü kokulara neden olabilen küf ve diğer mantarların büyümesini hızlandırabilir. •Düşük nem ise insan mukoza ve derisinde tahriş yapar. •Genelde bağıl nem %30 ila %70 arasında iken yoğuşmanın olmadığı farz edilir ve çok az problem ortaya çıkar. •Yüksek bağıl nem özellikle evlerde yüksek allerji riski gösteren ev tozu haşerelerinin (kene vb. gibi) büyümeleri için iyi bir ortam hazırlar. •Sulu klima ortamlarında mantar ve diğer mikroorganizmaların büyüme riski vardır. •Sıcaklık yanında nemin de etkisi büyüktür. •Havadaki nem miktarı mutlak ve bağıl nem olarak ifade edilir. •Mutlak nem:Birim havadaki su miktarıdır. •Bağıl nem:Havadaki nem miktarının, aynı sıcaklıkta doymuş havadaki mutlak nemin yüzde kaçını ihtiva ettiğini gösterir. •İşçi sağlığı ve iş güvenliği yönünden bağıl nemin değeri önemlidir. •Bir işyeri ortamının bağıl nemi değerlendirilirken, sıcaklık, hava akım hızı gibi diğer şartlar da değerlendirilmesi gerekir. •Genel olarak herhangi bir işyerinde bağıl nem %30 ila %80 arasında olmalıdır. (Yüksek bağıl nem, ortam sıcaklığının yüksek olması durumunda bunaltır, düşük olması durumunda ise üşüme ve ürperme hissi verir.) ORTAM SICAKLIĞI PERFORMANS İLİŞKİSİ Aşırı sıcaklık üretim üzerinde olumsuz etki yapar: • Sıcaklık • “ • “ • “ 29 derece olursa performans %5 düşer. 30 “ “ “ %10 “ 31 “ “ “ %17 “ 32 “ “ “ %30 “ HAVA AKIM HIZI •İşyerinde oluşan kirli havanın dışarı atılması, yerine temiz havanın alınması için, ortamda, uygun bir havalandırmanın olması, dolayısıyla uygun bir hava akımının olması zorunludur. •Ancak bu hava akımı 0,5 metre/saniyeyi aşması durumunda rahatsız edici esintiler meydana gelir. Bu esintiler sebebiyle İşyerlerinde, özellikle kaynak atölyelerinde, ortamın havası kirli olduğu halde, havalandırma tesisatlarının çalıştırılmadığına çok sık rastlamaktayız. Bu tür olumsuzlukların olmaması için ISITMA VE HAVALANDIRMAYI, İKLİMLENDİRME ŞEKLİNDE ANLAMALI ve bu anlayışla, bütün değerler göz önünde bulundurularak projelendirme yapılmalıdır. 25 20 15 ancak dinlenme su b do uha y m r ın ç izu ş lu a g is k i S u b u h a rı b a s ın c ı (m m -H g .) 30 rahat bölge aralarında hafif giyimle dayanılabilir 10 5 giyisi takviyesiyle hafif işlerde hızlı hava bölge dayanılabilir 0 dayanılabilir akımıyla 10 15 20 25 30 35 40 Hava Sıcaklığı (Kuru Termometre °C) bölge 45 50 Sıcaklık, nem, hava akım hızı ve radyant ısı •İşyerlerinde, çalışanların büyük bir kısmının (%80), ısı hissi bakımından kendilerini en rahat hissettikleri şartlar tespit edilmeye çalışılmıştır. Bu şekilde TERMAL KONFOR BÖLGESİ kavramı ortaya çıkmıştır. SICAKLIK KAZA ORANI 140 120 sayıları Kıyaslama ile kaza • Yapılan araştırmalarda işyerindeki ortam sıcaklığı 19,8 C den uzaklaştıkça meydana gelen iş kazası sayılarında belirgin bir artış olmaktadır. • Şekil 2. Artan ortam sıcaklığı koşullarında görülen İş kazası sayısındaki değişiklikler. 100 8,6 11,1 14,1 Ortam sıcaklığı °C 17 19,8 22,50 25,3 Termal Konfor Bölgesi; Çalışanın, faaliyetini sürdürmesi esnasında en rahat durumda olabilmek için gerekli termal konfor şartlarının üst ve alt sınırlar arasında olan bölgedir. Bu bölgeyi etkileyen faktörler şöyle sıralanabilir: •Ortam sıcaklığı, •Ortamın nem durumu, •Hava akım hızı, •Yapılan işin niteliği, •Çalışanın giyim durumu, •Çalışanın yaşı ve cinsiyeti, •Çalışanın beslenmesi, •Çalışanın fiziki durumu, •Çalışanın sağlık durumu, Hafif işlerde rahat çalışmak için sıcaklık, hava akım hızı ve bağıl nem değerleri • • • • • ISI 19-21 C 19,5-21,5 C 21,5-23,5 C 23,5-25 C HAVA AKIM HIZI(m/s) 0,1 0,2 0,5 1.0 BAĞIL NEM %30-60 Daha yüksek sıcaklık varsa daha fazla hava akımı vardır ve tehlikelidir Yapılan işlere göre çalışma ortamı sıcaklıkları • • • • Hava sıcaklığı Faaliyetin şekli (%50 nem seviyesinde ) Oturarak yapılan hafif el işleri............ 20 C Oturarak yapılan hafif kol ve el işleri..... 20 C Ayakta yapılan ağır kol işleri.............. 17 C Çok ağır İşler ............................. 15-16 C Dış sıcaklığın yüksek olduğu bir yerde oturarak yapılan bir işe göre rahatlık dereceleri • Bunların yanı sıra rahatlık bölgeleri dış sıcaklığa bağlı olarak da değişeceği için, işyerinin sıcaklığı ve bağıl nemi ayarlanırken dış hava sıcaklığının da göz önünde bulundurulması, aşırı ısı farkları oluşmamasına dikkat edilmesi gereklidir. • Dış sıcaklık ( C ) • Uygun çalışma yeri sıcaklığı ( C ) • Bağıl nem ( % ) 20 24 28 32 35 20 22 24 26 27,5 75 65 57 50 45 DEĞİŞİK ÇALIŞMA YERLERİNDE HAVA DEĞİŞİMİ İHTİYACI • • • • • • • • • • • • • İşyeri Akümülatör İmalatı Boyahaneler Bürolar Püskürtme boya işleri Garajlar Elbise bırakılan yerler Lokanta ve kantinler Fabrika mutfakları büyük mutfaklar Küçük mutfaklar (evlerimiz) Laboratuarlar Tuvalet Banyo ve Duşlar Çamaşırhaneler Kasa odaları Hava değişimi/Saat 5-10 defa 5-15 “ 3-6 “ 20-50 “ 4-6 “ 4-6 “ 4-8 “ 6-8 “ 15-20 “ 5-10 “ 4-8 “ 5-15 “ 3-6 “ TEMİZ HAVA –insanların sağlığının korunması, morallerinin yüksek tutulması, çalışma gücünün yüksek bir düzeyde sürdürülmesi için gerekli şartların başında gelir. –Temiz hava nedir: Normal şartlarda (Büro ortamında), Karbondioksit miktarının binde birin üstüne çıkmayan havaya temiz hava denir. –Ortamda zararlı gaz, toz ve koku bulunan ortamlarda, söz konusu gaz, toz ve kokunun kabul edilebilir sınırların altında olması gereklidir. Kabul edilebilir sınırlar: –Müsaade edilebilen azami konsantrasyon (MAK) değerinin altındaki değerler,(Maksimum Allowable Concentrations=MAC) (Bu değerler cm3/m3 veya mg/m3 şeklinde ifade edilir) –Eşik sınır değerler (TLV) (Threshold Limit Values) –Kısa Süreli Karşılaşma Sınır Değerleri (STEL) (Short Term Exposure Limits) HAVA İHTİYACI –Yetişkin bir insanın saatte 30 metreküp temiz havaya ihtiyacı vardır. –Normal şartlarda tabii havalandırma ile ortamın havasının saatte 2-3 defa değiştiği kabul edilmektedir. –Çalışma yerlerinde kişi başına düşen hava hacmi 10 metreküp olmalıdır. –Koguşlarda yerlerinde kişi başına düşen hava hacmi 12 metreküp olmalıdır. (Bu hava hacminin hesabında tavan yüksekliğinin 4 metreden fazlası hesaba katılmaz) –Normal şartlarda işyerinin tavan yüksekliği en az 3 metre olmalıdır. –Zararlı toz ve gazların bulunduğu ortamlarda tavan yüksekliği en az 3,5 metre olmalıdır. –İşyerlerinde kişi başına düşen serbest alan miktarı en az 2,5 metrekare olmalıdır. – Tabii havalandırma ile işyeri havasının saatte 2-3 kere değişmekte olduğu kabul edilmektedir. Yukarıda belirtilen ölçüler bu kabulden hareketle belirlenmiş kriterlerdir. – Ancak zamanımızda yapı malzemelerinin çok geliştiği, çift pencerelerin, PVC pencerelerin, hava geçirmeyen plastik ve yağlı boyaların yoğun bir şekilde kullanıldığı, hava giriş ve çıkışını önleyecek türden izolasyonların yapıldığı ortamlarda, tabii havalandırmalar ile ortam havasının saatte 2-3 kere değişmesi zordur. – Tabii havalandır ile ortam havasının saatte 2-3 kere değişmesinin zorlaştığı ortamlarda, kişi başına düşen hava hacmi miktarının artırılması veya kapı ve pencereler açılarak veya cebri çekişli ortam havasının yeterli miktarda değişmesinin sağlanması gerekmektedir. HAVALANDIRMA METOTLARI –A)TABİİ HAVALANDIRMA –B)CEBRİ HAVALANDIRMA –C)KAPALI ÇALIŞMA METOTLAR CEBRİ HAVALANDIRMA: İşyerlerinin havalandırmasını, tabii havalandırma ile yeterli şekilde yapılamadığı durumlarda cebri havalandırmaya baş vurulur. GENEL HAVALANDIRMA •Dışarıdan hava basarak havalandırma •İçerdeki havayı emip dışarı atarak havalandırma •Alttan havalandır •Üstten havalandır •Hava üst taraftan verilerek ve alt taraftan çekilerek yapılan havalandırma, LOKAL HAVALANDIRMA •Sabit davlumbazlar •Hareketli emme ağızları •Seyyar emici cihazlar •Havayı filtre edip temizleyen cihazlar AYDINLATMA 1-TABİİ (DOĞAL) AYDINLATMA 2-SUNİ(YAPAY) AYDINLATMA: •DİREKT AYDINLATMA •ENDİREKT AYDINLATMA •YARI DIREKT AYDINLATMA işyerlerinde çalışılan parça büyüklüğüne göre aydınlatma değerleri İşlenen parça Müsaade edilen minimum büyüklüğü aydınlatma ---------------------------------------• 0,2 mm den küçük 200 lüx • 0,2 mm-1 mm 150 “ • 1 mm -10 mm 100 “ • 10 mm -100mm 60 “ • 100mm den büyük 40 “ • İri ve hacimce büyük 20 “ Önerilen aydınlatma ---------280 lüx 200 “ 150 “ 100 “ 60 “ 40 “ STROBOSKOBİK ETKİ Makinelerin hareketli aksamının aydınlatılmasında ışıksal görüntü yanılmalarını (stroboskobik etkileri) önlemek için; •Uygun lamba seçmek •Balast kullanma (Faz kaydırıcı-Dekatörlü) •Çok fazlı besleme biçimi uygulamak gibi tedbirler alınır. TOZ TOZ, çeşitli büyüklükteki katı tanecikler için kullanılan genel bir sözcüktür. Daima hava veya başka bir gaz içinde karışım halinde bulunur. Bunların tane büyüklüğü genellikle 300 mikronun altındadır. Özgül ağırlığı az olan maddelerde bu büyüklük 1 mm ye kadar çıkabilir. Görüş sahasını azaltmakta, çalışanları rahatsız etmekte, iş randımanını düşürmekte, meslek hastalıklarına sebep olmaktadır. Toz, tarih boyunca insan sağlığını olumsuz etkilemeye devam etmektedir. İnsanlar da uzun yıllardan beri bunun farkında bulunmakta ve toz ile mücadele etmektedirler. Bu arada Büyük Tıp Bilgini ‘’İbni Sina’nın EĞER TOZ OLMASAYDI İNSAN ÖMRÜNÜN 1000 SENE OLMAMASI İÇİN HİÇBİR SEBEP YOKTU’’ sözünü hatırlamak yerinde olur. •Ülkemizde, işyerlerinde, tozdan sık sık şikayet edilmektedir. İlk fark edilen meslek hastalığı sebeplerinden biri de tozdur. •Çeşitli iş kollarında toz problemi ile karşılaşılmaktadır. Toza sebep olan işler çok çeşitlidir. Daha doğrusu toza sebep olmayan iş yoktur. Az toz çıkaran ve çok toz çıkaran yerler diye düşünmek daha doğru olur. •Toz, insanlara, solunum sistemi ile akciğerlere yerleşerek ve kana karışarak olumsuz olarak etkilemekte, meslek hastalıklarına sebep olmaktadır. Solunum sistemimiz 4 ana kısımdan oluşmaktadır 1-Burun ve ağız, 2-Nefes borusu, 3-Bronşlar, 4-Bronşiyol ve alveoller, • Burun ve ağız, havanın vücuda giriş yoludur. Burunda bulunan kıllar ve burun mukozası, solunan tozun büyük bir kısmını tutar. Burun iyi bir filtrasyon mekanizmasına sahiptir. • Solunan tozların tane büyüklüğü genellikle 60 mikronun altındadır. Solunum yoluyla akciğerlerdeki alveollere kadar ulaşan ve orada birikerek pnömokonyoz denilen toz hastalığını yapan tozların tane büyüklükleri 0,5-5 mikron arasındadır. 5 mikron tane büyüklüğünden daha büyük olan tozlar üst solunum yollarında tutulur, alveollere kadar gidemez, çok küçük tozlar ise(0,5 mikrondan küçük) alveollere girse dahi öksürme ve aksırmalarla, akciğerlerin kendini temizleme metotlarıyla dışarı atılırlar. İNSAN SAĞLIĞINA ETKİLERİ AÇISINDAN TOZLARIN SINIFLANDIRILMASI: 1-Fibrojenik tozlar: Silikoz, aspestoz gibi pnömokonyoza sebep olan tozlardır. 2-Toksik tozlar: Vücuda alındıklarında akut veya kronik zehirlenmeye sebep olan tozlardır. Bunlar kurşun, krom, kadbiyum, mangan, vanadyum gibi ağır metal tozlarıdır. 3-Kanserojen tozlar: Kansere sebep olan tozlardır. Bunlar asbest, arsenik, berilyum, kromatlar, nikel tozları gibi tozlardır. 4-Radyoaktif tozlar: Bunlar çok sayıda olmakla beraber en önemlileri uranyum, seryum, zirkonyum bileşikleri, trityum ve radyum tuzlarıdır. 5-Allerjik tozlar 6-İnert tozlar: Akciğerlerde birikebilen, fakat Herhangi bir hastalık yapmayan tozlardır. ZARARLI TOZLARLA MEYDANA GELEN MESLEKİ AKCİĞER HASTALIKLARI (PNÖMOKONYOZ) •Tozların meydana getirdiği mesleki akciğer hastalıklarına geleneksel tabiri ile pnömokonyozlar denilmektedir. •Pnömokonyozlar, toz halinde olan zararlı maddelerin solunum yolu ile akciğere girerek, akciğerlerin küçük ünitelerinde kalıcı birikimleri sonucu meydana gelen hastalıklardır. Mineral ve metalik tozlarla meydana gelen pnömokonyozlar: 1.SİLİKOZ(Saf silikoz): Silisyum dioksit (SiO2 )(Silis) kristallerinin solunması sonucu meydana gelen akciğer hastalığıdır. 2.KARIŞIK SİLİKOZLAR: a)Kömür işçileri pnömokonyozu: Maden kömürü ile uğraşan işçiler, kömür tozlarından başka oldukça yoğun olarak silis tozuyla da muhatap olurlar. Bu işçilerin ciğerlerinde kömür ile silis tozu birikerek antrako-silikoz adı verilen hastalık meydana gelir. b)Sidere- silikoz: Akciğerde demir ve silis tozlarının birikmesi ile meydana gelen bir hastalıktır. c)Kaolen pnömokonyozu: Saf kaolen (Aleminyum silikat) 2H2O AL2O2 2SiO2 dır. Endüstride kullanılan kaolende büyük oranda silis bulunmaktadır. Kaolen porselen endüstrisinin ilkel maddesidir. Diğer bazı endüstrilerde ekleme ve doldurma maddesi olarak kullanılmaktadır. FİBROTİK SİLİKATOZLAR 1-Asbestoz: Asbest (Amyant) tozlarının solunması sonucu meydana gelir. Asbest bileşimi 3 Mg.2SiO2.H2O(Magnezyum silikat) olan ve lifler halinde bulunan bir maddedir. 2-Talkoz: Talk tozlarının solunması sonucu meydana gelir.Saf talk, mağnezyumsilikathidrate dir. (Mğ3 (SiO4 O)(OH)2. Endüstride kullanılanlarda Ca, Al,Fe ihtiva eder. 3-Silimanite mineralleri pnömokonyozu: Aleminyum silikatların bütün değişik formlarının(AL2. O2. SiO2 ) solunmasından meydana gelir. 5.ALÜMİNOZ İnce alüminyum tozları ile uğraşanlarla olur. 6.BERİLYOZ Bazı mineral tozlarının meydana getirdiği yığılma(Birikme) pnömokonyozları: Bunlar ağır sonuçları olmayan pnömokonyozlardır. Baritoz :Barum sulfat tozlarının yığılması Sideroz :Demir oksit tozlarının yığılması Stannoz :Kalay tozlarının yığılması Antrakoz :Kömür tozlarının yığılması ORGANİK TOZLARIN MEYDANA GETİRDİĞİ PNÖMOKONYOZLAR: BİSSİNOZ(Pamuk pnömokonyozu):Bissinoz , pamuk ile çalışan işçilerin %30-40 ında (çok hafif şekilleri de dahil olmak üzere) görülebileceği bildirilmektedir. 5-10 yıl içinde görülür. Önceleri Pazartesi günleri hastalığı şeklinde, ikinci aşamada haftanın diğer günlerinde de rahatsızlıklar görülür. Üçüncü aşamada (20-30 yıl içinde)bronşit ve astmatik bir tablo yerleşir. PNÖMOKONYOZLARDA İKİNCİL KORUMA • Tıbbı koruma: Tıbbi koruma ERKEN TEŞHİS, TEDAVİ, HASTALIK İLERLEMESİNİN DURDURULMASI çalışmalarını ihtiva eder. •Teknik koruma: Teknik korumadan maksat ORTAMDAKİ TOZUN EN AZA İNDİRİLMESİ veya toza muhatap olan kişi sayısının en aza indirilmesidir. PNÖMOKONYOZLARDA TEKNİK KORUMA •1-Toz meydana gelen yerlerde su kullanılması (Sulu çalışma- Yaş metot). Tünellerde ve taş ocaklarında sulu(Yaş metot) çalışma metodu uygulanmaktadır. •2-Uygun havalandırma yapılması: Bu tür işyerlerinin havasının sık sık değiştirilmesi tozun seyrelmesine vesile olur. Eğer , tozun çıkış yerinden emilerek dışarı atılması sağlanabilirse en etkili havalandırma yapılmış olur. Bu tür havalandırmaya lokal(Mevzii) havalandırma denir. Mümkün mertebe, zararlı maddeler, gazlar ve tozlar, ortama yayılmadan çıkış yerinden emilerek dışarı atılmalıdır. Bu tür havalandırma işyerinin ısıtılması açısından da faydalı olur. PNÖMOKONYOZLARDA TEKNİK KORUMA •3-İşçilerin hiper vantilasyonunun(Fazla soluma, şiddetli soluma) önlenmesi: İşyerinde mekanizasyon ve otomasyon yerleştirilerek kas çalışmalarının azaltılması ve dolaysıyla fazla solumanın önüne geçilmesi sağlanmalıdır. •4-Kapalı çalışma metodu: Teknolojinin müsaade ettiği oranda, çalışmaların kapalı metotlarla yapılması, meydana gelebilecek tozların ortama yayılmasının önlenmesi sağlanmalıdır. •5-Kişisel korunma araçlarının kullanılması: Maskelerin iyi ve uygun seçilmesi ve doğru kullanılması gerekmektedir. PNÖMOKONYOZLARDA TEKNİK KORUMA 6-Ara odacıklar: Tozun meydana geldiği kısımlar ile tozsuz kısımlar arasında hava basıncı oldukça yüksek olan ara odacıklar yerleştirilerek,tozsuz ortama tozların geçmesi önlenmelidir. 7-İkame çalışmalarının yapılması:Zararlı maddeler yerine zararsız veya daha az zararlı maddelerin kullanılması yararlıdır. 8-Atmosferdeki partiküllerin sayısı ve çaplarının iyice tespit edilmesi: İşyerindeki tozun sayısı ve çapları tam olarak tespit edilerek, risk derecesi tam olarak belirlenip, buna göre gerekli tedbirler alınmalıdır. Çapları 10 mikrondan küçük olan tozlar, zararlı ve tehlikeli tozlar olarak kabul edilmelidir. PNÖMOKONYOZLARDA TIBBİ KORU Tıbbi koruma : 1-Erken teşhis sonucu, işçi, tozsuz yere nakledilmelidir. 2-Çalışanlarda, tüberküloz ve kanser gibi hastalıklar da aranarak, bu hastalıkların da erken teşhis edilmesi sağlanır. 3-Erken teşhis neticesi tedavi imkanına kavuşulur. 4-Teşhiste gecikilirse hastalık yerleşir, bu tür hastalarda hasta tozsuz yere alınsa dahi bazen hastalığın devam ettiği görülmektedir. PNÖMOKONYOZLARDA TEKNİK KORUMA • KİŞİSEL KORUYUCULARI (MASKELERİN) SEÇİMİ VE KULLANILMASI: • Toz ile mücadelede UYGUN MASKELERİN seçilmesi ve kullanılması çok önemlidir. Koruyucu toz maskelerinin hangi büyüklükteki tozları tuttuğu bilinmelidir. İnsana en çok zarar veren 0,5 mikron ile 5 mikron arasında tane büyüklüğü olan tozları tuttuğundan emin olunmalı ve bu tür uygun maskeler kullanılmalıdır. İşyerlerine ait özel risklerden bahis ederken bundan önce olduğu şimdide okulları düşünmemiz gerektiğini öneriyorum Önce biraz mevzuat!!!! •İlköğretim ve Eğitim Kanunu (05/01/1961 tarih ve 222 sayılı) •Madde 61 – (Değişik: 12/11/2003 - 5002/1 md.) •Okul binalarının sağlık, eğitimöğretim ve ulaşım bakımından elverişli bir bölgede olması göz önünde bulundurulur. •Milli Eğitim Temel Kanunu (14/06/1973 tarih ve 1739 sayılı) •Madde 2 – Türk milli eğitiminin genel amacı, Türk milletinin bütün fertlerini, beden, zihin, ahlak, ruh ve duygu bakımlarından dengeli ve sağlıklı şekilde gelişmiş bir kişiliğe ve karaktere, hür ve bilimsel düşünme gücüne, geniş bir dünya görüşüne sahip, insan haklarına saygılı, kişilik ve teşebbüse değer veren, topluma karşı sorumluluk duyan, yapıcı, yaratıcı ve verimli kişiler olarak yetiştirmektir (11). •Mili Eğitim Bakanlığı Teşkilat ve Görevleri Hakkındaki Kanun (30/04/1992 tarih ve 3797 sayılı) •Madde 41 – Sağlık İşleri Dairesi Başkanlığı’nın görevleri şunlardır: •c) Bakanlığa bağlı öğretim kurumlarındaki öğrencilerin ve diğer personelin sağlık eğitim hizmetlerini ve gerekli sağlık taramalarını gerçekleştirmek, • d) Sağlık Bakanlığı’nın olumlu görüsü alınarak, sağlık eğitim merkezleri, yaslılar için dinlenme ve diğer sağlık kurumları açmak, bunlara ait sağlık eğitimi ve hizmetlerini yürütmek, bu amaçla Sağlık Bakanlığı ve diğer bakanlık ve kurumlarla koordinasyon ve işbirliği yapmak (12). •Milli Eğitim Bakanlığı İlköğretim Kurumları Yönetmeliği (27/08/2003 tarih ve 25212 sayılı) •Öğrenci Sağlığı ve Güvenliği •Madde 139 — İlköğretim kurumlarında öğrenci sağlığı ve güvenlik hizmetleri, aşağıdaki esaslara göre yürütülür: •a) Öğrencilere okul ve çevresinde sağlıklı, güvenli bir eğitim-öğretim ortamı sağlanması esastır. •b) Öğrencilerin sağlık muayeneleri ve gerekli aşıları, periyodik olarak yürürlükteki mevzuat hükümlerine göre yapılır. •c) Gündüzlü ve sosyal güvencesi olmayan öğrencilerin sağlık ocağı veya sağlık eğitim merkezlerine sevkleri yapılır. Ekonomik durumu yetersiz olanların ilâç giderlerinin Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı tarafından karşılanması sağlanır. d) Okulun temizlik ve düzeninin sağlanması, derslik, lâboratuvar, islik, yemekhane, yatakhane gibi yerlerde ısı, ışık ve havalandırmanın sağlık şartlarına uygun olması, öğrencilerin kılık-kıyafetlerinin sağlıklı ve düzenli olması için gerekli önlemler alınır. e) Öğrencilerin sağlıklı beslenebilmeleri için kullanılacak sofra gereci, masalar ve diğer araçlar sağlık koşullarına uygun olarak bulundurulur. Mutfak veya yemek odası bulunmayan okullarda sınıflar, temizlik ve bakımı yapılmak koşuluyla bu amaç için kullanılabilir. f) (Değişik: 02/05/2006/26156 RG) Okulda, ilk yardım dolabı ile ilk yardım çantası ve bunlara ait araç ve malzeme bulundurulur. Dolapta doktor reçetesi ile alınmayan ve doktor tavsiyesine göre kullanılması gereken ilâçlar bulundurulamaz ve öğrencilere kullandırılmaz (13). İŞYERLERİNE AİT ÖZEL RİSKLER (okullar için risk oluşturabilecek belli başlı tehlike kaynaklarının başlıkları) NO TEHLİKE ÖN ANALİZİ YAPILACAK KISIMLAR Anaokulu İlkokul ortaokul lise Meslek lisesi ÖNEM TEHLİKE ÖNEM TEHLİKE ÖNEM TEHLİKE ÖNEM TEHLİKE ÖNEM TEHLİKE ÇOK ORTA ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK ORTA ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK AZ ORTA ORTA ORTA ORTA ÇOK YOK ------ ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK ORTA ORTA ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK AZ ORTA ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK 1 OKUL ORTAK KULLANIM ALANLARI 2 ACİL PLAN 3 ATÖLYE 4 LABORATUVAR 5 KANTİN VE KAFETERYA 6 GENEL TEMİZLİK 7 SINIFLAR 8 KORİDORLAR 9 OKUL ARAÇLARI VE SERVİSLER ÇOK ORTA ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK 10 TOPLANTI SALONU YOK ------ AZ AZ ORTA ORTA ORTA ORTA ORTA ORTA 11 OKUL DIŞI AKTİVİTELER AZ ORTA AZ ÇOK AZ ÇOK AZ ORTA AZ ORTA İŞYERLERİNE AİT ÖZEL RİSKLER (okullar için risk oluşturabilecek belli başlı tehlike kaynaklarının başlıkları) NO TEHLİKE ÖN ANALİZİ YAPILACAK KISIMLAR Anaokulu İlkokul ortaokul lise Meslek lisesi ÖNEM TEHLİKE ÖNEM TEHLİKE ÖNEM TEHLİKE ÖNEM TEHLİKE ÖNEM TEHLİKE ÇOK ORTA ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK 13 SANAT ODASI 14 ISLAK HACiMLER ( Wc ve duşlar) ÇOK ORTA ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK 15 SPOR SALONLARI AZ ORTA ORTA ORTA ORTA ÇOK YOK ------ ÇOK ÇOK 16 YÜZME HAVUZU ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK 17 KAZAN DAİRELERİ ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK 18 ERGONOMİ Bedensel İşler ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK 19 ERGONOMİ Büro İşleri ORTA ORTA ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK 20 İŞ İSTASYONU VEYA TEZGAHI AZ ORTA ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK 21 TEHLİKELİ YÜZEYLERE SAHİP NESNE VE AKSAMLAR ÇOK ORTA ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK 22 KONTROLSÜZ HAREKETE GEÇEBİ LECEK NESNELER YOK ------ AZ AZ ORTA ORTA ORTA ORTA ORTA ORTA İŞYERLERİNE AİT ÖZEL RİSKLER (okullar için risk oluşturabilecek belli başlı tehlike kaynaklarının başlıkları) NO TEHLİKE ÖN ANALİZİ YAPILACAK KISIMLAR Anaokulu İlkokul ortaokul lise Meslek lisesi ÖNEM TEHLİKE ÖNEM TEHLİKE ÖNEM TEHLİKE ÖNEM TEHLİKE ÖNEM TEHLİKE 25 İÇ İKLİM KOŞULLARI ÇOK ORTA ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK 26 YÜKSEKTE ÇALIŞMA ÇOK ORTA ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK 27 MAKİNALARIN HAREKETLİ PARÇALARI AZ ORTA ORTA ORTA ORTA ÇOK YOK ------ ÇOK ÇOK 28 EL ALETLERİ VE EKİPMANLARI ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK 29 ELEKTRİKLİ TESİSAT VE EKİPMANLAR ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK 30 TAŞLAMA TAŞI ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK 31 KAYNAK-KESİMPİRİNÇLE KAPLAMA ORTA ORTA ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK 32 BASINÇLI KAPLAR VE TESİSATLAR AZ ORTA ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK 33 BASINÇLI GAZ TÜPLERİ ÇOK ORTA ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK ÇOK 34 VİNÇLER VE ÖN TEHLİKE ANALİZİ KONTROL LİSTESİ FOTOĞRAF KONTROL LİSTE (K.L) BAŞLIĞI K.L. No TARİH OKULUN ORTAK KULANIM ALANLARI KL .01 27/11/2014 SIRA NO TEHLİKE /PROBLEM ALT BAŞLIKLARI EVET 01,01 Havalandırmaya ihtiyaç olan yerlerde pencereler açılabiliyor mu? 01,02 Pencere açıklığı yaralanma ve düşme riski olan gruplar mevcutsa 100 mm ile sınırlandırıldı mı? 01,03 Güvenlik açısından cam kapılar, camlı bölümler vs. değerlendirildi ve önlem alındı mı? 01,04 İhtiyaç noktalarında uygun çöp kovaları veya geri dönüşüm kutuları güvenli olarak yerleştirildi mi? 01,05 Bariyerler, zincirler, pervazlar vs. takılıp düşmeyi engellemek için açıkça işaretlendi mi? x 01,06 Çatıya izinsiz çıkış önlemi alındı mı? x 01,07 Okul saatleri dışında alarm durumu için belirlenen bir prosedür var mı? 01,08 Okul ibadethanesi doğal aydınlatma görüyor mu HAYIR GEREKLİ DEĞİL x x x x x x x ÖN TEHLİKE ANALİZİ KONTROL LİSTESİ KONTROL LİSTE (K.L) BAŞLIĞI ISLAK HACiMLER ( Wc ve duşlar) SIRA NO FOTOĞRAF K.L. No TARİH KL .14 27/11/2014 TEHLİKE /PROBLEM ALT BAŞLIKLARI EVET 14,01 Yeterli aydınlatma sağlanmış mı? 14,02 Isıtma, havalandırma ve iklimlendirme şartları yeterli mi? 14,03 Saç ve el kurutucusu, elektrikli ısıtıcısı gibi elektrikli aletlerin kullanım talimatı uygun yerlere asılmış mı? 14,04 Zeminlerde kaymaya engel olmak için gerekli tedbir alınmış mı? 14,05 Duş içinde herhangi bir düşme sırasında tutunabilecek sağlam bir tutunma aparatı takılmış mı? x 14,06 Islak hacim kapıları, herhangi bir düşme sırasında, tehlike yaratmaması için uygun bir malzemeden yapılmış mı? x 14,07 Islak zeminden dolayı, elektrik tesistı ile ilgili kaçak akım rölesi vs gibi önlemler alınmış mı? 14,08 Islak hacimlerde temizlik kurallarına uyuluyor mu? HAYIR GEREKLİ DEĞİL x x x x x x x ğ)Risk değerlendirmesi RİSK YÖNETİMİ VE DEĞERLENDİRMESİ Katılımcıların; Risk Değerlendirme ve Yöntemi ile ilgili kavramlar ile risk değerlendirme yöntemleri hakkında bilgi sahibi olmalarını sağlamaktır. 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Yeni İsg Yaklaşımının En Belirgin Özellikleri Kanunu ile getirilen yasal yükümlülükler Risk değerlendirmesi, Çalışanların katılımı, Çalışanların bilgilendirilmesi, Çalışanların eğitimi, Uzman katkısı sağlanması, Koruma önleme anlayışı, Acil durum hazırlığı, İşçinin çalışmaktan kaçınması. İşverenin Genel Yükümlülüğü 6331 Sayılı İş sağlığı ve Güvenliği Kanunu MADDE 4 – (1) İşveren, çalışanların işle ilgili sağlık ve güvenliğini sağlamakla yükümlü olup bu çerçevede; c) Risk değerlendirmesi yapar veya yaptırır. Risklerden Korunma İlkeleri MADDE 5 – (1) İşverenin yükümlülüklerinin yerine getirilmesinde aşağıdaki ilkeler göz önünde bulundurulur: a) Risklerden kaçınmak. b) Kaçınılması mümkün olmayan riskleri analiz etmek. c) Risklerle kaynağında mücadele etmek. Risklerden Korunma İlkeleri 6331 Sayılı İş sağlığı ve Güvenliği Kanunu ç) İşin kişilere uygun hale getirilmesi için işyerlerinin tasarımı ile iş ekipmanı, çalışma şekli ve üretim metotlarının seçiminde özen göstermek, özellikle tekdüze çalışma ve üretim temposunun sağlık ve güvenliğe olumsuz etkilerini önlemek, önlenemiyor ise en aza indirmek. d) Teknik gelişmelere uyum sağlamak. e) Tehlikeli olanı, tehlikesiz veya daha az tehlikeli olanla değiştirmek. Risklerden Korunma İlkeleri f) Teknoloji, iş organizasyonu, çalışma şartları, sosyal ilişkiler ve çalışma ortamı ile ilgili faktörlerin etkilerini kapsayan tutarlı ve genel bir önleme politikası geliştirmek. g) Toplu korunma tedbirlerine, kişisel korunma tedbirlerine göre öncelik vermek. ğ) Çalışanlara uygun talimatlar vermek. Risk Değerlendirmesi, Kontrol, Ölçüm Ve 6331 Sayılı İş sağlığı ve Güvenliği Kanunu Araştırma MADDE 10 – (1) İşveren, iş sağlığı ve güvenliği yönünden risk değerlendirmesi yapmak veya yaptırmakla yükümlüdür. Risk değerlendirmesi yapılırken aşağıdaki hususlar dikkate alınır: a)Belirli risklerden etkilenecek çalışanların durumu. b) Kullanılacak iş ekipmanı ile kimyasal madde ve müstahzarların seçimi. c) İşyerinin tertip ve düzeni. ç) Genç, yaşlı, engelli, gebe veya emziren çalışanlar gibi özel politika gerektiren gruplar ile kadın çalışanların durumu. (2) İşveren, yapılacak risk değerlendirmesi sonucu Sayılı sağlığı ve tedbirleri Güvenliği Kanunu alınacak iş6331 sağlığı veİşgüvenliği ile kullanılması gereken koruyucu donanım veya ekipmanı belirler. (3) İşyerinde uygulanacak iş sağlığı ve güvenliği tedbirleri, çalışma şekilleri ve üretim yöntemleri; çalışanların sağlık ve güvenlik yönünden korunma düzeyini yükseltecek ve işyerinin idari yapılanmasının her kademesinde uygulanabilir nitelikte olmalıdır. (4) İşveren, iş sağlığı ve güvenliği yönünden çalışma ortamına ve çalışanların bu ortamda maruz kaldığı risklerin belirlenmesine yönelik gerekli kontrol, ölçüm, inceleme ve araştırmaların yapılmasını sağlar. İş Güvenliği Uzmanlarının Görev, Yetki, İlgili Mevzuat Sorumluluk ve Eğitimleri Hakkında Yönetmelik İş Güvenliği Uzmanlarının Görevleri MADDE 7 )İş güvenliği uzmanları, aşağıda belirtilen görevleri yerine getirmekle yükümlüdür: b) Risk Değerlendirmesi; 1) Risk Değerlendirmesinin yapılmasını sağlamak; gerekli çalışmaları planlayarak alınacak sağlık ve güvenlik önlemleri konusunda işverene önerilerde bulunmak ve takibini yapmak. İşyeri Hekimlerinin Görev, Yetki, Sorumluluk İlgili Mevzuat ve Eğitimleri Hakkında Yönetmelik İşyeri hekimlerinin görevleri MADDE 15 – (1) İşyeri hekimleri, iş sağlığı ve güvenliği hizmetleri kapsamında aşağıdaki görevleri yapmakla yükümlüdür. 5) İş sağlığı ve güvenliği çalışmaları kapsamında işyerinde periyodik incelemeler yapmak ve Risk Değerlendirme çalışmalarına katılmak, Kimyasal Maddelerle Çalışmalarda Sağlık ve İlgili Mevzuat Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik Risk Değerlendirmesi Madde 6 — İşveren, işyerinde tehlikeli kimyasal madde bulunup bulunmadığını tespit etmek ve tehlikeli kimyasal madde bulunması halinde, işçilerin sağlık ve güvenliği yönünden olumsuz etkilerini belirlemek üzere, İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği’nin 6 ncı maddesinin (c) bendi ile 9 uncu maddesinin (a) bendine uygun şekilde, risk değerlendirmesi yapmakla yükümlüdür Patlayıcı Ortamların Tehlikelerinden İlgili Mevzuat Çalışanların Korunması Hakkında Yönetmelik Patlama Riskinin Değerlendirilmesi Madde 6 — İşveren, İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliğinde belirtildiği şekilde işyerinde Risk Değerlendirmesi yaparken patlayıcı ortamdan kaynaklanan özel risklerin değerlendirmesinde aşağıdaki hususları da dikkate alacaktır. Gürültü Yönetmeliği İlgili Mevzuat Risklerin Belirlenmesi ve Değerlendirilmesi Madde 6 — İşyerlerinde gürültüden kaynaklanan Risklerin belirlenmesi ve değerlendirilmesinde; aşağıdaki hususlar dikkate alınır. Biyolojik Etkenlere Maruziyet Risklerinin Önlenmesi Hakkında Yönetmelik Risklerin Belirlenmesi ve Değerlendirilmesi Madde 5 – Risklerin Belirlenmesi ve değerlendirilmesi aşağıda belirtilen hususlara göre yapılır; a) Biyolojik etkenlere maruz kalma riski bulunan herhangi bir çalışmada, işçinin sağlık ve güvenliğine yönelik herhangi bir Riski Değerlendirmek ve alınması gereken önlemleri belirlemek için, işçinin maruziyetinin türü, düzeyi ve süresi belirlenir. Risk Değerlendirmesi İşyerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek tehlikelerin belirlenmesi, bu tehlikelerin riske dönüşmesine yol açan faktörler ile tehlikelerden kaynaklanan risklerin analiz edilerek derecelendirilmesi ve kontrol tedbirlerinin kararlaştırılması amacıyla yapılması gerekli çalışmalarıdır. (6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu) Risk değerlendirmesi ekibi MADDE 6 – (1) Risk değerlendirmesi, işverenin oluşturduğu bir ekip tarafından gerçekleştirilir. Risk değerlendirmesi ekibi aşağıdakilerden oluşur. a) İşveren veya işveren vekili. b) İşyerinde sağlık ve güvenlik hizmetini yürüten iş güvenliği uzmanları ile işyeri hekimleri. c) İşyerindeki çalışan temsilcileri. c) İşyerindeki destek elemanları. d) İşyerindeki bütün birimleri temsil edecek şekilde belirlenen ve işyerinde yürütülen çalışmalar, mevcut veya muhtemel tehlike kaynakları ile riskler konusunda bilgi sahibi çalışanlar. Risk değerlendirmesinin yenilenmesi MADDE 12 – (1) Yapılmış olan risk değerlendirmesi; tehlike sınıfına göre Çok tehlikeli, işyerlerinde en geç 2 yılda tehlikeli ,işyerlerinde en geç 4 yılda Az tehlikeli işyerlerinde 6 yılda bir yenilenir. (2) Aşağıda belirtilen durumlarda ortaya çıkabilecek yeni risklerin, işyerinin tamamını veya bir Bölümünü etkiliyor olması göz önünde bulundurularak risk değerlendirmesi tamamen veya kısmen yenilenir. a) İşyerinin taşınması veya binalarda değişiklik yapılması. b) İşyerinde uygulanan teknoloji, kullanılan madde ve ekipmanlarda değişiklikler meydana gelmesi. c) Üretim yönteminde değişiklikler olması. c) İş kazası, meslek hastalığı veya ramak kala olay meydana gelmesi. d) Çalışma ortamına ait sınır değerlere ilişkin bir mevzuat değişikliği olması. e) Çalışma ortamı ölçümü ve sağlık gözetim sonuçlarına göre gerekli görülmesi. f) İşyeri dışından kaynaklanan ve işyerini etkileyebilecek yeni bir tehlikenin ortaya çıkması. Birden fazla grupta yer alan biyolojik etkenlere maruziyetin Biyolojik Etkenlere Önlenmesi Hakkındazararlı Yönetmelik söz konusu olduğuMaruziyet işlerde Risklerinin Risk Değerlendirmesi, biyolojik etkenlerin tümünün oluşturduğu tehlike dikkate alınarak yapılır. Risk Değerlendirmesi, düzenli aralıklarla ve işçinin biyolojik etkenlere maruziyet koşullarını etkileyebilecek herhangi bir değişiklik olduğunda yenilenir. İşveren, Risk Değerlendirmesinde kullanılan bilgileri, istendiğinde Bakanlığa vermekle yükümlüdür. Yaşantımızı kolaylaştırmak üzere kullandığımız her teknolojik yenilik olası olumsuzlukları da beraberinde getirir. Olası olumsuz etkilere riskler denir ve bunları göze alarak teknolojiyi kullanmaya da risk alma veya risk yönetimi denir. Tehlike ve Risk; bu iki kavram, yeni İSG yaklaşımının temelini teşkil etmektedir. Bu kavramların oluşumu ve tanımlanması üzerinde ortak bir anlayış geliştirilmesine büyük ihtiyaç bulunmaktadır. Tehlike: İşyerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek, Tanımlar çalışanı veya işyerini etkileyebilecek zarar veya hasar verme potansiyelidir. (6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu) Örnek: Elektrik, Kimyasallar, Yüksekte Çalışma, birer tehlike örneğidir. Risk: Tehlikeden kaynaklanacak kayıp, yaralanma ya da başka zararlı sonuç meydana gelme ihtimalidir. (6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu) Önemli not: Risk indirgenebilir bir değer iken, tehlike iyi bir yönetim sistemi ile kontrol altına alınabilir. Gerekli önlemler alınarak ve kontroller yapılarak riskin derecesi düşürülebilir veya ortadan kaldırılabilir. RİSK Tehlikelerden kaynaklanan bir olayın, meydana gelme ihtimali ile zarar verme derecesinin bir bileşkesidir. O L A S I L I K ŞİDDET DERECESİ RİSK = O x Ş O: Olasılık Ş: Şiddet derecesi Tehlike ve Risk Tehlike Somuttur (Görülür/Bilinir) Risk soyuttur (fark edilir/hissedilir) Su Boğulmak Elektrik Çarpılmak Yüksekte çalışmak Düşmek Ateş Yangın Birlikte Bulalım Asma Kat Platformunun Korkuluğu Yok! Giyotinde Koruma Önlemi Yok! Yüksekten Düşmek! El/Parmak Kopması Kimyasal Madde Kullanımı Zehirlenme/Hastalık Kırık Fiş Ve Prizler! Elektrik Çarpması Yangın Gaz Tüplerinin Güvenlik Valfleri Yok! Patlama/Yangın Ortamda Gürültü Olması İşitme Kaybı Tehlike - Risk Tehlike – Risk Bir tehlike kaynağından birden çok tehlike, her bir tehlikeden de birden çok risk ortaya çıkabilir. Her bir riski birden fazla yöntemle kontrol edebiliriz. Tanımlar Kabul Edilebilir Risk: İşletmenin, kanuni zorunluluklar ve kendi iş sağlığı ve güvenliği politika ve uygulamaları dikkate alındığında, kabul edebileceği düzeye indirilmiş risk. Risk Değerlendirmesi Risk Değerlendirmesinin Amacı Tehlikelerin belirlenmesi, her bir tehlikenin ortaya çıkma olasılığıyla, olası sonuçların şiddet derecesinin değerlendirilmesi, Mevcut kontrollerin etkinliğinin gözden geçirilmesi, Risk Değerlendirmesi Acil önlem gerektiren tolere edilemeyecek risklerle, maliyet etkin önlemlerle orta vadede kabul edilebilir düzeylere indirilebilecek risklerin tanımlanmasının ayırt edilmesidir. İşyeri ortamında gözle görebildiğimiz yada göremediğimiz bir çok tehlike mevcuttur, acil önlem gerektiren tolere edilemeyecek risklerin ayırt edilmesidir. İş Sağlığı ve Güvenliği – Risk Değerlendirmesi İlişkisi İş Sağlığı ve Güvenliğinde hedeflenen, iş kazaları ve meslek hastalıkları sayısını mümkün olabildiğince azaltmaktır. Risk Değerlendirmesi bu hedefe ulaşmak için kullanılan bilimsel yöntemlerden birisidir. Risk Yönetiminin Temel Prensipleri Bir işletme veya organizasyonun risklerin kontrolü ve yönetimi için gerekli çalışmaları yapması ve önlemleri alması için üç ana neden vardır. - Yasal nedenler, - Ekonomik nedenler, - Ahlaki (etik) nedenler, Neden Risk Değerlendirmesi Yapmalıyız Ülkemizde, İş Sağlığı ve Güvenliği konusundaki temel yasa olan 4857 sayılı İş Kanunu, AB’ nin 89/391 sayılı çerçeve direktifi ve ülkemizce kabul edilmiş olan 155 ve 161 sayılı ILO (Uluslararası Çalışma Örgütü) sözleşmeleri de dikkate alınarak hazırlanmıştır. 20 Haziran 2012 tarihinde de İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu kabul edilmiş olup, 30 Haziran 2012 Tarihinde Resmi Gazete de yayımlanmıştır. Neden Risk Değerlendirmesi Yapmalıyız İşyerinde risk değerlendirmesi yapmak mevzuat yönünde zorunlu olduğu gibi, işletmenin ve ülkenin geleceği açısından da oldukça önemlidir. İşyerlerinde meydana gelen iş kazaları ve meslek hastalıkları sonucunda büyük maddi kayıplar meydana gelmektedir. Neden Risk Değerlendirmesi Yapmalıyız Halbuki, gerek iş kazaları gerekse meslek hastalıkları, nedenleri önceden belirlenerek alınacak tedbirlerle önlenebilecek vakalardır. Önceden belirleme de uygulanan işlemlerin toplamına risk değerlendirmesi veya risk yönetimi diyebiliriz. Risk Değerlendirmesi Ne Zaman Yapılmalı RD NE ZAMAN YAPILMALIDIR İşe Başlanması Durumunda İşyerinin kurulup üretime başlamasından hemen sonra, yada işyerinin daha önce kurulmuş ve risk analizi ve değerlendirilmesi çalışmalarının hiç yapılmamış olması halinde, Risk Değerlendirmesi Ne Zaman Yapılmalı Değişiklik Durumunda İşyerinde, iş değişikliği, yer değişikliği, el değiştirmesi, üretim teknolojisi değişikliği, yeni bir tehlikenin ortaya çıkması yada uygulamaların gözden geçirilmesinde yeni bir durumun tespit edilmiş olması durumlarından birinin gerçekleşmesi halinde, Risk Değerlendirmesi Ne Zaman Yapılmalı İş Kazası, Meslek Hastalığı, Olay vb. Durumunda İşyerinin tamamını yada büyük kısmını etkileyebilecek bir kaza, iş kazası, meslek hastalığı yada olay vb. durumun meydana gelmiş olması halinde, Risk Değerlendirmesi Ne Zaman Yapılmalı Düzenli Aralıklarla İşyerinden ve etkilenme alanından kaynaklanan tehlikelerin ve bu tehlikeler sonucu ortaya çıkan risklerin yapısına ve faaliyetlerdeki ya da işteki değişimin derecesine bağlı olarak düzenli aralıklarla yapılacaktır. Tehlike Kaynakları ve Oluşturdukları Riskler Tehlike Kaynakları; İşyerlerine göre farklılıklar gösterebilir. Başka bir deyişle, bir işyerinde bulunan tehlike kaynağı diğer işyerinde bulunmayabilir. Her tehlike kaynağının riski de farklılık gösterir. Tehlike Kaynakları ve Oluşturdukları Riskler Risklerin belirlenmesi, kontrol yöntemlerinin seçilmesi ve uygulanması konuları nesnel konular olup tamamen o anda işyerinde mevcut olan çalışma ortam ve şartlarına bağlı olarak değişmektedir. Tehlike Kaynakları ve Oluşturdukları Riskler Sayılan risklerden birisi için geliştirilen bir kontrol yöntemi diğer risklerinde ortadan kaldırılmasını sağlayabilir. Bu tamamen özgün olayı belirleyen şartlara bağlıdır. Tehlike Kaynakları ve Oluşturdukları Riskler İşyerindeki Tehlikeler 1.Kayma, Takılma Ve Benzeri Nedenlerle Düşme 2.Yüksekten Düşme 3.Elle Taşıma İşleri 4.Mekanik Taşıma İşleri 5.İşletme İçinde Dolaşım 6.Devrilme Ve Düşme Tehlike Kaynakları ve Oluşturdukları Riskler 7. Makina Ve Aletler 8. Gürültü 9. Kullanılan Maddeler, Yayılma Ve Atıklar 10. Yangın Ve Patlama 11. Elektrik 12. Aydınlatma Tehlike Kaynakları ve Oluşturdukları Riskler 13. Ekranlı Çalışmalar 14. Çalışma Ortamının İklimi 15. Hijyen - Temizlik 16. Fason Veya Birlikte Çalışma 17. Yetersiz Eğitim-bilgilendirme 18. Dağıtım Ve Ulaşım 19. Diğer Riskler Tehlike Kaynakları ve Oluşturdukları Riskler İş Ekipmanının Cinsine, Yapısına, Kullanım Şekline, Kullanan Kişinin Özelliklerine Kullanıldığı İşyerine Ve İşin Organizasyonuna Göre Bu Tehlikelerin Sayısını Arttırmak Yada Düşürmek Mümkündür. Tehlikelerin Tanınması Şu üç soru tehlikeleri tanımlamamıza olanak tanır; Tehlike Kaynakları nelerdir? Bu tehlikeden kim yada ne zarar görebilir? Zarar nasıl ortaya çıkabilir? 424 TEHLİKELER NASIL BELİRLENİR Kaza Raporlarının, envanterlerinin, kitapların, sektörel istatistiklerin incelenmesi ile. Yasal Şartların incelenmesi. Tesis yapısı, yerleşimi incelenerek. Faaliyetlerin yapılış şekli, İş akış şemaları. Standart'lar incelenerek. Daha önce alınmış tedbirler, alınabilecek tedbirler incelenerek. Kullanılan malzemeler. Politika, Tetkik Sonuçları vs. Tehlikelerin Sınıflaması Tehlikeler Şirket Dışındakiler Şirket İçindekiler İnsan Yapılan İşler Doğal Olaylar İnsan Kaynaklı Çalışma Ortamı Hatalı Durumlar Tehlikelerin Sınıflaması DOĞAL OLAYLAR ŞİRKET DIŞI KAYNAKLAR İNSAN KAYNAKLI Deprem Aşırı Yağışlar Sel/Su Baskını Yoğun Kar Yağışı Dolu Yağışı Aşırı Sıcak (Kuraklık) Aşırı Soğuk (Don) Fırtına Heyelan – Erozyon Göktaşı Haşerat Komşu Tesisler Radyasyon Kaynağı Anız (Yangınları) Trafik (Kazaları) Enerji Kesintileri Hava Kirliliği Hava Araçları Anarşik Olaylar Sabotaj – Soygun Bomba İhbarı Seferberlik Hali – Savaşlar Tehlikelerin Sınıflaması Risk Analizi Tehlike (Kaynakları) Analizi Tehlike Kaynaklarının Belirlenmesi Nerede Ne Ne zaman Neden Nasıl Şeklinde Sorular Sorarak Riskler Saptanır Risk Değerlendirmesi Yapılır Kim Düzeltici – Önleyici Çalışma Yüksek voltajlı donanım Düzensiz dağınık işyeri ve zemin Isırık ve Sokmalar Güneş yanığı Sıcak soğuk stresi Elektrik Yüksekte çalışma Kayma takılma Kapalı alanlar Tehlikeli Çevre Elle çalışma Etkinlikler Sıcaklık Kişisel İşyerlerinde Başlıca Tehlikeler Sabit postür Mental stress Yineleyen hareketler Mekanik Vibrasyon Düşen cisimler Biyolojik Radyasyon EMF-Radyasyon Allerjen Bitkiler Kimyasallar İyonizan İrritanlar Hayvanlar İnfra red U.V Laser Gürültü Toz Toksik maddeler Buhar, duman Genotoksikler Karsinojenler MAKİNA TEHLİKELERİ TEHLİKELER Elektrik Buhar Mekanik Parçalar Radyasyon MAKİNE TEHLİKLERİ Kimyasallar Soğuk Lazerler Basınçlı hava Termal Sıcak Gaz Gürültü Vibrasyon Diğerleri MAKİNA TEHLİKELERİ RİSKLER Kimyasal Etkiler Kulak Kaybı (Sağırlık) Tuzaklar Elektrik şoku MAKİNE TEHLİKLERİ Körlük Etki Temas İç yaralanma Diğer Yanıklar Fırlamalar Karışmalar Tehlike Risk Kapalı Ortamda Çalışma N Bir tank içinde kaynak yapan çalışanın yangına maruz kalması ya da kaynak gazlarından zehirlenmesi. Kapalı ortamda patlama. Elektrik Enerjisi İzolasyonu yetersiz ya da hatalı elektrikli bir iş ekipmanını kullanan çalışanın elektrik şokuna kapılması Elle Taşıma Ağır yükleri elle taşıyan çalışanın, kas-iskelet sistemi hastalıklarına yakalanması Tehlike Risk Gürültü Sürekli olarak yüksek seviyede gürültülü işlerde çalışanların kalıcı işitme kaybına uğraması Not: Yüksek ses şiddeti düzeyi 85 dB(A)´nın üzerindedir. Hareketli Parçalar Koruyucusu olmayan bir iş ekipmanı ile çalışan işçinin kazaya uğraması. Yüksekte Çalışma Kişinin yüksekten düşmesi Yukarıdan Malzeme düşmesi Kayma, Takılma ve Benzeri Nedenlerle Düşme Birisinin düşerek yaralanma riskidir. Yaralanma, düşmeden veya bir yere, bir makineye veya bir mobilyaya çarpmadan dolayı meydana gelebilir. Tehlike Örnekleri Kaygan yüzeyler : Saçılmış maddeler (su, yağ, kimyasal..) İklim şartları (yağmur, buz..) Düzensiz yüzeyler, basamak, delik, yarık v.s. Dar geçişler, Geçişlere konmuş atıklar, borular, sandıklar, koliler v.s. Çalışanların dolaşacağı alanları düzenlenmesi, Önlem Örnekleri Tehlikeli alanları düzeltin: kaymaz yüzeyler, düzgün yüzeyler, geçişlerin genişletilmesi Yüzeylerin bakımını yapın : Düzenli temizlik, dökülenlerin derhal temizlenmesi, bozuk yüzeylerin tamiri Geçişlerin açık ve düzenli tutulması Yüksekten Düşme Birisinin seviye farkı nedeniyle düşerek yaralanma riskidir. Yaralanma düşme veya bir makineye , tesisata çarpma nedeniyle oluşabilir. Yaralanma derecesi yüksekliğe bağlı olarak artabilir. Tehlike Örnekleri Seviye farkı gösteren alanlar : Merdiven, çukur, köprü, set Yüksek seviyelere ulaşma: dolap, raf, çatı, kamyon, üst üste konulmuş ambalajlar, sandıklar, koliler ... Hareketli alet kullanma: merdiven, iskele,.. Farklı seviyeleri yok edin. Örneğin kamyona ulaşmak için yerden kamyon seviyesine kadar basamaklar oluşturun. Gerekli emniyet tedbirleri alındı mı ? : Örneğin merdiven Önlem Örnekleri korkulukları, tutamaçlar, emniyet kemeri.. Çalışanların Eğitimi Gerekli kişisel korunma cihazlarını kullandırın Mekanik Taşıma İşleri Hareketli araçların çarpması (kayma, çarpışma, ezme) sonucu yaralanma riski çalışmaya uygun bir mekanik taşıma sistemi sağlamamak, Tehlike Örnekleri Aracı dar görüş alanında sürmek, manevra yapmak, aşırı hız yapmak, Taşıyıcı aracın dengesizliği: zemin bozukluğu, yükün düzensiz olması, fazla olması Yükün dengesizliği : düzensiz yükleme, sabitleştirmeme Standartlara ve işinize uygun taşıma aracı kullanın, Önlem Örnekleri Aracınızı tedarikçinin talimatlarına göre kullanın Düzenli bir şekilde aracınızı kontrol edin, Aracın kullanımı sadece eğitim almış ve ehliyet sahibi olanlara kullandırın Elle Taşıma İşleri Sürekli fizik gücü kullanma, çarpma, ezilme, tekrarlanan hareketler ve sağlığın bozulması riski. Yüksek ağırlıkta yük taşımak Tehlike Örnekleri Önlem Örnekleri Tekrarlanan ve hızlı bir şekilde yük taşımak Taşıması zor yük: örneğin çok büyük, sıcak, tutulması zor Taşımayı yanlış yapmak: örneğin iki büklüm olmak, ya da aşırı uzanmak İş akışını düzenleyerek elle taşımayı kaldırın veya en aza indirin. Mekanik taşıma aletleri kullanın. Yükü kolayca tutulur hale getirin: örneğin sap, tutamak Çalışanları uygun taşıma şekli için eğitin Gerekli kişisel korunma cihazları kullandırın: örneğin eldiven, bot, v.s. İşletme İçinde Dolaşım Çalışanlara bir aracın (araba, kamyon, forklift,.v.s) çarpması sonucu yaralanma, araçların birbirine veya bir engele çarpma riskleri Yaya ve araçların aynı alanda dolaşmaları, yollarının kesişmesi. Tehlike Örnekleri Tehlikeli dolaşım alanı: örneğin çok dar geçişler, eğimli yollar, kötü zemin,. Tehlikeli manevra alanları Bakımsız araçlar: örneğin tutmayan frenler, aşınmış lastikler, direksiyon, işaretler.. İşletmede araçların dolaşımı için kurallar getirin Mekanik taşıma aletleri kullanın Önlem Örnekleri Dolaşım alanlarını işaretleyin, aydınlatın ve bakımlı tutun Araçların periyodik bakımlarını yaptırın Arızaları hemen tamir edin Çalışanları dolaşım hakkında eğitin Devrilme Ve Düşme Bir istiften düşen yükün veya devrilen yük istifinin veya rafın yaratacağı yaralanma riskidir. Yüksek seviyede yüklenmiş riskler: örneğin raflarda, dolap üstlerinde, v.s. Tehlike Üst üste istiflenmiş yüksek seviyedeki yükler: örneğin Örnekleri bidonlar, koliler v.s. Farklı yükseklikte veya katlar arasında yapılan çalışmalar: örneğin işletmede yüksekten yere, çatıdan yere v.s. Önlem Örnekleri Desteklenmemiş çukurlarda, galerilerde çalışmalar Depolamayı organize edin: ayrılmış bölüm, ambalajların şekillerine uygun depolama, aralarında yeterli geçiş mesafeleri,v.s. Ambalajın özelliğine göre yüksekliği sınırlayın Düşmeye veya devrilmeye karşı koruyucu önlemler alın Gerekli kişisel korunma cihazlarını kullandırın Makina ve Aletler Bir taşınabilir aletin, bir makinenin veya makinenin bir kısmının mekanik etkisiyle oluşacak yaralanma (kesilme, delinme, ezilme, çekilme,..) riskidir. Çalışanın temasa geçebileceği hareketli organlar (güç transfer aparatları,..). Tehlike Fırlayabilecek parçalar (talaş, somun v.s.) veya Örnekleri sıçrayabilecek sıvı (basınç altındaki sıvı, gaz).. Kesici alet kullanılması : bıçak, giyotin, testere, v.s. Bakımı veya tamiri esnasında kilitlenmemiş makineler Yasalara ve standartlara uygun makinaları kullanın Önlem Örnekleri Bu makinaları üreticinin talimatlarına uygun olarak kullanın Kesici aletleri kullanırken koruma aparatları ile beraber kullanın Çalışanları eğitin Gerekli kişisel korunma cihazlarını kullandırın Gürültü Gürültü bir rahatsızlık kaynağıdır : Sözlü iletişimi etkiler, hassas işlemleri engelleyebilir. Uzun süreli maruz kalmalar sonucu kalıcı sağırlık yaratabilen bir risktir. Tehlike Örnekleri Sürekli gürültü yayan kaynaklar (motorlar, kompresörler, baskı makinaları, presler, hoparlörler, v.s.) Darbe ile çalışan alet veya makineler, hava tahliyesi, sesli sinyaller v.s. Gürültü kaynaklarını yok edin, gürültünün şiddetini azaltın, çalışanların maruz kalma sürelerini azaltın, Önlem Örnekleri Gürültülü sistemlerini izole edilmiş ayrı alanlarda işletin, Koruyucu sistemler yerleştirin : kabin, duvarlarının izolasyonunu sağlayın,.. Gerekli kişisel korunma cihazlarını kullandırın. Kullanılan Maddeler, Yayılma ve Atıklar Gaz, sıvı veya katı haldeki maddelerin, soluma, yutma veya deri ile teması ile enfeksiyon, zehirlenme, yanık, alerji gibi etkilere maruz kalma riskleri. Bazı şartlar altında meslek hastalığı riski. Yanda şekli verilen semboller gibi etiket taşıyan maddelerin kullanılması Tehlike Örnekleri Gaz, buhar yayılması, Toz yayılması : çimento, un, odun talaşı Duman yayılması : kaynak, gaz boşaltımları Mikro organizmaların varlığı : mikrop bakteri, virüs, mantar v.s. Tehlikeli maddeyi tehlikesiz bir madde ile değiştirin, Kullanılan miktarı sınırlayın, Yayılımları toplayın : kaynakta yakalayın veya havalandırma sağlayın, Önlem Örnekleri Atıkların toplanmasını, depolanmasını ve bertaraf edilmesini organize edin, Çalışanları bu maddelerin kullanımı, Güvenlik Bilgi Formu, önlemler v.s. hakkında eğitin, Gerekli kişisel korunma cihazlarını kullandırın. Yangın Ve Patlama Yangın ve patlama sonucu çalışanların yaralanma riski. Çok önemli maddi hasarlara neden olabilir. Yanda şekli verilen semboller gibi etiket taşıyan maddelerin, doğal gazın, LPG’nin kullanılması Tehlike Örnekleri Patlayıcı ortam yaratılması: LPG, Doğal gaz , alevlenir maddelerin hava ile karışımı Birbiriyle uyumsuz maddelerin bir arada veya yakında depolanması Tehlikeli maddeyi daha az tehlikeli bir madde ile değiştirin, Tutuşturma kaynaklarını önleyin: sigara içmeyin, kaynak yapmayın, elektriğe dikkat edin, Önlem Önleyici tesis Örnekleri duvarları,.. oluşturun : ayrı depolama alanı, yangın önleme Yangın algılama sistemleri yerleştirin, Söndürme ve alarm sistemleri yerleştirin, Acil durum müdahale ve tahliye planları oluşturun. Elektrik Bir iletkenle, güç altındaki bir metal parçası ile temas sonucu yanma veya elektrik şoku riski. Tehlike Örnekleri Çalışanların temas edebileceği açık devreler : kapağı açık elektrik panosu veya havai elektrik hattı, Arızalı materyal :toprak hattı olmayan devreler, arızalı uzatmalar, kırık prizler, fişler, Bakım sırasında elektrik devresinin kesilmemesi, Elektrik tesisatınızı, ehliyetli kişilere, uygun ekipmanla ve standartlara göre yaptırın, Önlem Örnekleri Elektrik tesisatınızı periyodik olarak kontrol ettirin, Çalışanları eğitin, elektriğin tehlikelerine karşı uyarın, Gerekli kişisel korunma cihazlarını kullandırın. Aydınlatma Yetersiz veya uygun olmayan aydınlatmada yorulma ve dikkatsizlik riski. Kaza veya yanılmalar için uygun ortam yaratır. Tehlike Örnekleri Çalışmaya uygun olmayan yetersiz aydınlatma, Gözleri kamaştıran aydınlatma veya güneş ışınları, Yetersiz veya aydınlatılmamış geçiş alanları. Çalışmaya uygun aydınlatma yapın, Çalışanın kendine göre uygun ayarları yapmasına izin verin, Önlem Örnekleri Yeterli bir doğal aydınlatmayı sağlayın, Aydınlatma sisteminde düzenli bir bakım programı uygulayın: pencere camlarının temizliği,lambaların temizliği, bozuk lambaların değişmesi,.. Acil durum lambaları yerleştirin. Ekranlı Çalışmalar Görmenin yorulması ve stres kaynağıdır. Stres hataların yapılmasına neden olur. Bazı şartlarda sırt ağrılarına neden olabilir. Lambadan, parlak yüzeylerden gelen ışığın ekranda yansıması, Tehlike Örnekleri Uygun olmayan büro eşyaları, Ekran rengi, karakter büyüklüğü gibi ayarlaması mümkün olmayan parametreler, Programı kullanma hatası: yetersiz eğitim, oturmanın ergonomik olmaması, sürekli hata yapma Ekranlı çalışmaya uygun mobilya kullanın, Ekranı ışık kaynaklarına göre uygun yerleştirin, Önlem Örnekleri Camlara gerektiği yerde perde veya ışık engeli uyarlayın, İşinize uygun program kullanın, Ekranda çalışmaya dinlenme veya başka işle uğraşmak için ara verin. Çalışma Ortamının İklimi Rahatsızlık kaynağıdır. Aşırı yorulmaya, ortamın ağır iklim şartları bazen fenalaşmaya, bayılmaya bile neden olabilir. Tehlike Örnekleri Uygun olmayan sıcaklık . Örneğin büro çalışmaları fiziki çalışmalardan daha yüksek sıcaklık gerektirir. Kötü hava şartlarına maruz kalma, hava cereyanında kalma gibi. Sıcak ortam: fırın gibi ısıtıcıların yanında olmak, sıcak malzemelerin yanında kalmak, güneş ışınına maruz kalmak Soğuk ortam: soğutma odası. Çalışanların fiziksel faaliyetlerine uygun ve mümkünse çalışanlarca ayarlanabilen ısıtma sistemi uygulayın, Çalışma Önlem oluşturun, Örnekleri ortamının hava akımı ve nemini düzenleyebilecek sistem Çok sıcak veya çok soğuk ortamda çalışanlar için uygun sıcaklıkta dinlenme yerleri oluşturun, kaybedilen su ve mineralleri geri kazandırmak üzere beslenme programları uygulayın, Gerekli kişisel korunma cihazları sağlayın. Hijyen - Temizlik Sağlık riski taşır. Bazı faaliyetler için (lokanta, gıda, v.s.) mikrop bulaşması riski taşır. Tehlike Örnekleri Çalışanların vücut hijyeni için gerekli şartların noksanlığı, İlk yardım ve bakım personelinin yokluğu, Gıda maddeleri için gerekli hijyen şartlarının uygulanmaması, Yeterli sayıda tuvalet, lavabo ve giysi dolabı bulundurun, Önlem Örnekleri Sağlık ve hijyenle ilgili araçların her zaman temiz olmasına özen gösterin, Kirletici faaliyet türlerinde çalışanların uygun şekilde duş almalarını sağlayın, İşyeri sağlık biriminin aktif çalışmasını sağlayın. Fason Veya Birlikte Çalışma Tesisteki riskleri bilmemek, kuruluşların birbirini tanımamasından kaynaklanacak kaza riskleri taşır. Tesisin bakımı, güvenliği gibi konular için dışarıdan bir kuruluşu çalıştırmak, Tehlike Örnekleri Kuruluşlardan birisinde çalışanın diğer kuruluşun tehlikelerinden haberdar olmaması, Aynı işi yapacak iki farklı kuruluşun birbirlerinin tehlikelerini bilmeden çalışması, Diğer kuruluşla birlikte işyeri sağlık ve güvenliği için denetleme yapın, Önlem Örnekleri Bu denetimin ardından sağlık ve güvenlik için birlikte alınacak önlemleri saptayın, Kuruluşunuzun güvenlik talimatlarını dış kuruluşa bildirin, Dış kuruluşun asıl işlemleri yapabilmesi için bir izin belgesi sistemi oluşturun. Yetersiz Eğitim- Bilgilendirme Tesisteki güvenlik talimatları, güvenli çalışma kuralları, önlem kuralları hakkında yetersiz bilgi nedeniyle kaza veya meslek hastalığı riski. Tehlike Örnekleri Çalışanların, tesisin güvenlik talimatları, güvenli çalışma kuralları ve önlem kurallarını anlayacak düzeyde eğitim temeli olmaması, Çalışanların yaptıkları işe göre yetersiz eğitim almaları, Kaza halinde kazazedeye ilk yardımı yapacak eğitimli personelin olmaması, Çalışanlarınızı iyi tanıyın, Yeni işe alınanları, geçici olanları tesisin güvenlik kuralları ve çalışacağı yerin özellikleri hakkında eğitin, Önlem Örnekleri Çalışanlarda yer değiştiren olursa yeni işi için güvenlik kuralları hakkında eğitin, Çalışanların güvenlik konularındaki endişelerini, görüşlerini anlatabilecekleri ortam yaratın ve değerlendirin, Yeterli sayıda ilk yardım ve kurtarıcı eğiterek kaza sonuçlarını asgariye indirmeye çalışın. Dağıtım Ve Ulaşım Bir çalışanın iş nedeniyle uğrayacağı trafik kazası(dağıtım kazası) veya iş yerine gelirken veya giderken uğradığı kaza (ulaşım kazası) risklerini taşımaktadır. Yılı boyunca çok aşırı sürelerde araç kullanımı-çok kilometre, Tehlike Örnekleri İş yerinin organizasyonuna bağlı olarak yer değiştirme( dağınık yerleşim, işyerlerinin şantiyelerin sık değişimi, zaman darlığı..), Sorunlu araç (eski lastikler, fren sistemleri) veya yetersiz ekipman (ABS yok, klima yok) veya işe uygun olmayan araç, İletişim etkileri (araç kullanırken cep telefonu kullanmak veya aracı büro gibi kullanmak), İşinizi organize ederek lüzumsuz git- gel’i kaldırın, Güvenli güzergah seçerek bu yolun kullanılmasını sağlayın, Önlem Örnekleri Aracınızın işinize uygun olmasını ve sürekli bakımının yapılmasını sağlayın, Faaliyetlerinizi planlayarak sürücüye yeterli ulaşım zamanı verin, Araç kullanım esnasında cep telefonu kullanımını yasaklayın, Aracı kullanan sürücünün bu işi yapacak ehliyette olmasına dikkat edin. İşyerinde Bulunabilecek Tehlike Kaynakları İşyerinde Bulunabilecek Tehlike Kaynakları İşyerinde Bulunabilecek Tehlike Kaynakları İşyerinde Bulunabilecek Tehlike Kaynakları İşyerinde Bulunabilecek Tehlike Kaynakları İşyerinde Bulunabilecek Tehlike Kaynakları İşyerinde Bulunabilecek Tehlike Kaynakları Risk kontrol tedbirlerine örnekler: Yetki ve sorumlulukların tanımlanması Riskli faaliyetlerle ilgili prosedür ve talimatların oluşturulması İletişim mekanizmalarının oluşturulması Eğitim ihtiyaçlarının belirlenmesi ve eğitimlerin verilmesi Sağlık gözetimi yapılması Ortam havası ölçümü Gürültü ölçümü Radyasyon ölçümü Makine koruyucuları kullanımı Güvenlik işaretlerinin kullanımı Risk kontrol tedbirlerine örnekler: Acil durdurma sistemlerinin kullanımı Çalışanların ve taşeronların eğitilmesi Acil durum planlarının oluşturulması Acil durum uyarı ve müdahale sistemlerinin ve ekipmanlarının bulundurulması Tatbikatların yapılması İş izni sisteminin uygulanması Aydınlatma sağlanması Havalandırma sağlanması Risk kontrol tedbirlerine örnekler: Kuruluş içi araç ve yaya trafik güzergahlarının ve trafik kurallarının oluşturulması Kişisel koruyucu donanımların temini İSG performansının izlenmesi Uygulamaların denetimi Düzeltici ve önleyici faaliyetler Vb. Risk Değerlendirmesi Ekibi ve Çalışan Katılımı Risk Değerlendirme Takımın Üyeleri Risk Değerlendirme Takımı çalışan sayısı, yapılan işin ve işyerinin özellikleri dikkate alınarak en az; İşveren veya temsilcileri, İş Güvenliği Uzmanı, İşyeri Hekimi, Çalışanlar yada temsilcileri, Risk değerlendirme çalışmalarının yapıldığı bölümün yetkili teknik elemanı, Dışarıdan hizmet alınması durumunda, bu kişi yada kuruluş uzmanlarından oluşmalıdır. Risk Değerlendirme Çalışmalarının Getirileri Çalışanlar Açısından Katılım hakkı, Haberdar olma, Sorumlulukların belirlenmesi, Kayıtlara ulaşabilme, Bütün çalışanları kapsama, Kuralların önceden belirlenmesi Proaktif yaklaşım-Sürekli gelişim, Acil Durum Hazırlığı, Risk Değerlendirme Çalışmalarının Getirileri İşverenler Açısından Tehlike ve risklerini önceden görebilme, Uluslararası saygınlık ve geçerlilik, Proaktif yaklaşımla acil durumlar için her an hazırlıklı olma, İstenmeyen durumların önlenmesi ile kayıpların azaltılması, Sorumlulukların ve görevlerin belirlenmesi ve paylaşımı, Güvenli teknoloji seçimi ile güvenli çalışma ortamı temini, Yasal Yükümlülüğün yerine getirilmesi. Risk Değerlendirme Çalışmalarının Getirileri Devlet Açısından Yararları Tarafların Katılımı İle Yükün Azalması, Denetim Kolaylığı, Sürekli Gelişme, Uluslararası ISG Yönetim Sistemine Hazırlık, Düzenli Veri Akışının Sağlanması, Çalışma Barışına Katkı, Kayıpların Azalması, Risk Kültüründe Gelişme. Risk Değerlendirme Yöntemleri Literatürde risk değerlendirme işlemlerinde kullanılan çok sayıda yöntemden bahsedilmektedir. Bu yöntemlerin sayısını kısa bir araştırma ile 100-150 civarına ulaştırmak mümkündür. Ancak bu yöntemlerin büyük bir kısmı belirli alanlara özgü olarak geliştirilmiş olup kullanım alanı oldukça sınırlıdır. Hatta bir kısım teknikler sadece bir tek sektör yada işyerinde sadece hazırlayıcısı tarafından kullanılmaktadır. Risk Değerlendirme Süreçleri 9 Denetim, İzleme ve Gözden Geçirme 8 7 6 3 2 1 Önlemlerin Belirlenmesi Risk Değerlendirmesi 5 4 Risk Değerlendirme Raporunun Hazırlanması Risk Analizi Tehlikelerin Tanımlanması Bilgi ve Veri Toplama Üretim süreçlerinin incelenmesi Planlama Risk Yönetiminin Bir Parçası Olarak Risk Değerlendirmesi PLANLAMA RİSK YÖNETİMİ AKIŞ ŞEMASI VERİ TOPLAMA TEHLİKE TANIMLAMA RİSK TAHMİNİ RİSK DEĞERLENDİRME ÖNLEMLER DOKÜMANTASYON İZLEME DAHA FAZLA ANALİZ İHTİYACI PLANLAMA Kim/kimler tarafından, ne kadar sürede, hangi yöntemlerle yapılacak, başlayış ve bitiş tarihleri ne olacak, hangi kaynaklar ve ne kadar kullanılacak.... planla. VERİ TOPLAMA İnceleme çalışmalarından önce aşağıdaki veriler toplanarak değerlendirilecek, İnceleme ve tespit çalışmalarında kullanılmak üzere hazırlanacaktır; Kimyevi, fiziki ve biyolojik ajanların listelenmesi, İş aktivitelerinin gözden geçirilmesi, Ortam ölçüm raporlarının incelenmesi, Kaza ve hadise raporlarının incelenmesi, Literatür taraması, İmalatçı verilerinin değerlendirilmesi, Uzman görüşlerinden yararlanma, Teknik periyodik kontrol raporları, İSİG Kurul yıllık faaliyet raporlarının değerlendirilmesi, Diğer, Tehlikeleri Tanı İşyerinizi iş akışına uygun olarak hiçbir noktayı atlamadan dolaşın ve mantıken nelerin çalışanlara, ürünlere ve iş ekipmanlarınıza zarar verebileceğine bakın. Öncelikle bütün tehlikeleri ve tehlike kaynaklarını büyük-küçük, önemli-önemsiz ayırt etmeden belirleyin ve bir tehlike listesi oluşturun. Bu iş için işle ilgili herkesin düşüncelerini dikkate alın. (RİSK DEĞERLENDİRMESİ EKİP İŞİDİR) İş kazası ve meslek hastalıkları kayıtlarını dikkate alın. Üreticilerin talimatları ve malzeme güvenlik bilgi formları tehlikelerin tespit edilmesinde ve risklerin doğru bir şekilde ele alınmasında yardımcı olacaktır. Tehlikeleri Tanı Bu adımın arzu edilen sonucu işyerinde olan bütün tehlikelerin listelenmesidir. Bu adımda işyerinde kaza ve zarar verme potansiyeli olan her şey araştırılır. Neyi nasıl arayacağınıza karar verin. İnceleme çalışmalarına başlayacak ekibin aşağıdaki hazırlıkları yapması faydalı olacaktır; İncelemede takip edilecek usul ve yöntemler belirlenmelidir. İncelemede rehber olarak kullanılmak üzere kontrol listeleri hazırlanmalıdır. İncelemeye katılacak kişiler işyerinin özelliklerine göre dikkatlice belirlenmelidir. Risk Değerlendirme Uygulamaları Risklerin Önem Derecelerinin Belirlenmesi Riskleri değerlendirirken tehlikenin neden olduğu olayın sonuçları (şiddeti) ve olasılığı dikkate alınmalıdır. R= O X Ş Kontrol Tedbirlerine Karar Verme Bu adımda risklerin kabul edilebilir düzeye indirilmesi için gerekli kontrol tedbirlerine karar verilir. Kontrollerin Hiyerarşik Düzeni(öncelikler) 1- Tehlikenin Ortadan Kaldırılması, 2- İkame , 3- Tehlikeyi Azaltan Teknik Önlemlerin Alınması, (Otomasyon,süre kısıtlaması,uzaklaştırma,ayırma, havalandırma.) 4- Organizasyonel Düzenlemeler, (vardiyalı çalışma,işyeri düzeni,eğitim,denetim,disiplin ) 5- Kişisel Koruyucu Donanım. Risk Kontrol Hiyerarşisi 89/391 EEC Çerçeve Direktif Uyarınca Risk Kontrol Hiyerarşisi İşverenler aşağıdaki genel prensiplere uygun tedbirleri alacaktır. a)Tehlikeleri ortadan kaldırmak, b)Ortadan kaldırılamayan tehlikeleri değerlendirmelere tabi tutmak, c)Tehlikeler ile kaynağında mücadele etmek, d)İşleri kişilere uygun hale getirme, özellikle işyeri tasarımında, iş makinası, çalışma ve üretim yöntemi seçimlerinde, üretim temposunun sağlığa etkilerini düşünmek ve monotonluğunu azaltmak, Risk Kontrol Hiyerarşisi e)Teknik gelişmeleri adapte etmek, f)Tehlikelerin yerine tehlikesizleri veya daha az tehlikelileri ikame etmek, g)Çalışma ortamına ilişkin bütün şartları, teknolojiyi, iş organizasyonunu, çalışma şartlarını ve sosyal ilişkileri bir arada değerlendirerek birbirini destekler mahiyette tedbirler politikası geliştirmek, h)Toplu korunma önlemlerine kişisel korunma önlemlerinden daha çok öncelik vermek, i)İşçilere uygun talimatları vermek. Kayıt ve Dokümantasyon Kayıtlar Konunun sağlık ve güvenliği hususunda hüküm verilmesi, Hukuki süreçte ispat kolaylılığı, Fayda-maliyet analizlerinde veri kolaylığı, Risk değerlendirme çalışmaları için gerekli bilgilerin temin edilmesi, Risk azaltması çalışmalarına yön verilmesi, İşyeri Sağlık ve Güvenlik Yönergesi hazırlamada kullanılması, vb. hususlarda faydalı olacaktır. Alınan Önlemlerin Etkinliğinin Ölçülebilmesi İçin Mutlaka Kayıt Tutulmalı, Veriler Doküman Haline Getirilmelidir. İzleme ve Tekrar Gözden Geçirme Bu son adımda kararlaştırılan ve planlanan risk kontrol tedbirleri ile diğer bütün İSG etkinlikleri izlenmeli ve tekrar gözden geçirilmelidir İzleme ve Tekrar Gözden Geçirme Bu adımda en azından şu sorular cevaplandırılmalıdır. Seçilen kontrol tedbirleri planlandığı gibi tamamlanmış mı? Seçilen kontrol tedbirleri yerinde ve yeterli tedbirler mi? Bu kontrol tedbirleri uygulanmış mı? Bu kontrol tedbirleri doğru bir şekilde uygulanmış mı? Yapılan değişiklikler amaçlarınıza uygun sonuçlanmış mı? Değerlendirilen risklere maruziyet ortadan kaldırılmış veya yeterince azaltılmış mı? Örnek 1 Potansiyel Tehlike Eleman Tehlikeli Tehlikeli Olay Durum Nedeni Kaynak Kaynak gazları Kimler Etkilenebilir Atölyede Kapalı ortamda, çalışan tüm işçiler cebri çekişli lokal havalandı rma olmadan kaynak yapılması Sonuç Olasılık Metal buharı ateşi, akciğer kanseri , böbrek bozuklu kları, üreme fonksiy onu bozuklu ğu vb. Şid RİSK det SKO RU Düzeltici Önlem Cebri çekişli lokal havalandır ma tertibatının yapılması 3 4 12 Örnek 2 Potansiyeli Tehlike Eleman Tehlikeli Olay Nedeni Tehlikeli Durum Kimler Etkilenebilir Sonuç Torna Tezgahı Tornada çalışan işçi gözlük kullanmıyor Göze çapak kaçması Tornada çalışan işçi Gözde görme kaybı yada körlük Ola sılık 5 Torna Tezgahı Metal talaş sıçraması Göze çapak kaçması veya kesik Tornada çalışan işçi ve torna yakınında bulunan işçiler Gözde kayıp yada körlük veya Metal talaş kesiği yaralanma 3 Şid det 4 4 RİSK SKORU 20 12 Düzeltici Önlem Tornada çalışma ile ilgili iş güvenliği eğitimi verilmesi, gözlüğün işçiye zimmet ile verilmesi, etkin kontrol sağlanması Tornanın operasyon noktası ile işyeri geçitine bakan kısmına siper konulması 10 ADIMDA RİSK DEĞERLENDİRME ADIM 1 Risk Değerlendirme Proje Ekibinin Kurulması 10 ADIMDA RİSK DEĞERLENDİRME ADIM 1 Risk Değerlendirmesi Proje Ekibinin Kurulması PROJE EKİBİNİN YAPISI • • • İş güvenliği sorumlusu İşyeri hekimi Risk değerlendirmesi kapsamında olan tüm birimlerden temsilciler ADIM 2 Risk Değerlendirmesi Yapılacak Alan ve Faaliyetlerin Tanımlanması 10 ADIMDA RİSK DEĞERLENDİRME ADIM 2 Risk Değerlendirmesi Yapılacak Alan ve Faaliyetlerin Tanımlanması Normal şartlardaki faaliyetler Temizlik, devreye alma, durdurma, bakım, onarım gibi zaman zaman olan faaliyetler Tedarikçi, taşeron vb. faaliyetleri ve ziyaretçi faaliyetleri ADIM 2 Risk Değerlendirmesi Yapılacak Alan ve Faaliyetlerin Tanımlanması • Ayrıca işyerinin dışında kuruluş için risk yaratabilecek; – tesisler, – karayolları, – demir yolları, – hava alanı, – yerleşimler, – akarsular vb. tüm yerler tanımlanır. ADIM 3 Risk Değerlendirme Ekiplerinin Kurulması ve Risk Değerlendirme Planının Oluşturulması 10 ADIMDA RİSK DEĞERLENDİRME ADIM 3 Risk Değerlendirme Ekiplerinin Kurulması ve Risk Değerlendirme Planının Oluşturulması Risk Değerlendirme Ekiplerinin Görevleri – Sorumlu oldukları alanlar ve alanlarda yapılan faaliyetlerin tehlike ve risklerinin tanımlanması – Risklerin önem derecelerinin belirlenmesi – Risklere karşı mevcut durumda alınmış olan kontrol tedbirlerinin eksik veya yetersiz olup olmadıklarının değerlendirilmesi – Eksik veya yetersiz risk kontrol tedbirleri için alınması gereken önlemlerin tanımlanması ADIM 4 Risk Değerlendirme Ekiplerinin Eğitimi 10 ADIMDA RİSK DEĞERLENDİRME ADIM 4 Risk Değerlendirme Ekiplerinin Eğitimi İDEAL EĞİTİM KONULARI – Uymakla yükümlü bulunan iş sağlığı ve güvenliği mevzuatı ve varsa diğer şartlar – İşyerinin türüne göre değişen içerikte iş sağlığı ve güvenliği temel kuralları ve risk yönetimi prensipleri – Sahada örnek faaliyetler üzerinde uygulamalı iş sağlığı ve güvenliği risklerinin değerlendirilmesi ADIM 5 Risk Değerlendirme Ekiplerinin Ön Hazırlık Yapması 10 ADIMDA RİSK DEĞERLENDİRME ADIM 6 İş Sağlığı ve Güvenliği Tehlike ve Risklerinin Tanımlanması 10 ADIMDA RİSK DEĞERLENDİRME ADIM 6 İSG Tehlike ve Risklerinin Tanımlanması GÖZLEM İlgili alanın ve alanda yapılan faaliyetlerin her bir adımının yerinde gözlemlenmesi tehlike ve risk tanımlamanın en önemli adımıdır. ADIM 6 İSG Tehlike ve Risklerinin Tanımlanması ÇALIŞANLARIN GÖRÜŞLERİNİN ALINMASI Gözlemlenemeyen faaliyetler veya yalnızca seyrek olarak gözlemlenebilen faaliyetler var ise, daha sonra faaliyet yapılırken gözlemlemek kaydıyla görüşmeler başlangıçta bu görevlerle ilgili tehlikelerin ve risklerin tanımlanması için tek yol olarak kullanılabilir. ADIM 6 İSG Tehlike ve Risklerinin Tanımlanması Her bir faaliyetin her bir iş adımı için tanımlanan İSG tehlike ve riskleri örnek bir “İş Sağlığı ve Güvenliği Risk Değerlendirme Formu”nda kayıt altına alınır. Risk Analizi Şeytanın Aklına Gelmeyeni Düşünelim! ADIM 7 Risklerin Önem Derecelerinin Belirlenmesi 10 ADIMDA RİSK DEĞERLENDİRME ADIM 7 Risklerin Önem Derecelerinin Belirlenmesi Her bir faaliyet için tanımlanan iş sağlığı ve güvenliği tehlike ve risklerinin önem dereceleri Risk Değerlendirme Ekipleri tarafından örnek bir yöntem kullanılarak ve tartışılarak belirlenir, Mevcut risk kontrol tedbirleri, risklerin önem derecelerini düşürmediğinden, risklerin önem derecelerinin belirlenmesinde mevcut risk kontrol tedbirlerinin varlığı dikkate alınmaz. Risk Analizi ve Değerlendirilmesi Yöntem ve Kriterlerin belirlenmesi Uygulama pratiği açısından en yaygın olarak kullanılan risk derecelendirme yöntemi olan 5X5 Matris Yöntemi seçilmiştir. R =OXŞ Formülü kullanılmış R= Risk O= Olabilirlik Ş= Şiddet (Zararın Derecesi) Olarak ifadelendirilmiştir. Risk Analizi ve Değerlendirilmesi Tehlike Olabilirliğinin Belirlenmesi Olabilirlik ------------------- 1 - ÇOK KÜÇÜK 2 - KÜÇÜK 3 - ORTA 4 - YÜKSEK 5 - ÇOK YÜKSEK Ortaya çıkma sıklığı/frekans için Derecelendirme basamakları ---------------------------------- Yılda Bir Üç Ayda Bir Ayda Bir Haftada Bir Her Gün Risk Analizi ve Değerlendirilmesi Olası Sonuçlar ve Zararın Şiddeti, Şiddet Derecelendirme -------------------------------------------------1 - ÇOK HAFİF : İş saati kaybı yok, ilkyardım gerektiren 2 - HAFİF : İş günü kaybı yok, ilk yardım gerektiren 3 - ORTA : Hafif yaralanma, tedavi gerekir 4 - CİDDİ : Ölüm, Uzuv kaybı, meslek hastalığı 5 - ÇOK CİDDİ : Birden çok ölüm, sürekli iş göremezlik Olarak belirlenmiştir. R= O X Ş RİSK DÜZEYİ VEYA RİSK SKORU ŞİDDET (SONUÇ) ZARARIN AĞIRLIĞI OLASILIK OLASILIK (OLABİLİRLİK) Çok Hafif CİDDİ ÇOK CİDDİ Hafif (1) (2) 5 ÇOK Anlamsız Çok Küçük YÜKSEK 1 YÜKSEK (1) 5 Küçük YÜKSEK (2) 4 Orta ORTA (3) 3 Yüksek KÜÇÜK (4) 2 ÇOK Çok KÜÇÜK Yüksek (5) 1 25 Düşük YÜKSEK 2 20 Düşük YÜKSEK 3 4 2 (5) 1 Düşük ORTA 4 Düşük DÜŞÜK 5 Düşük YÜKSEK 4 Düşük ORTA 6 Orta ORTA 8 Orta DÜŞÜK 10 20 16 Düşük ORTA 6 Düşük ORTA 4 Orta 8ORTA 5 Düşük 3 Çok Ciddi ÇOK HAFİF YÜKSEK 3 12 Düşük DÜŞÜK 5 Ciddi HAFİF (4) Düşük YÜKSEK 2 15 10 Orta ORTA (3) 15 12 Orta ORTA 9 9 Orta DÜŞÜK 12 8 Orta DÜŞÜK 10 4 6 Orta DÜŞÜK 15 3 10 5 8 4 Orta DÜŞÜK 12 Orta DÜŞÜK 15 6 Yüksek DÜŞÜK 16 4 Yüksek DÜŞÜK 20 2 3 Yüksek DÜŞÜK 20 2 Tolore DÜŞÜK Edilemez 25 1 KABUL EDİLEMEZ RİSK DİKKATE DEĞER RİSK 5 4 3 2 1 5 4 KABUL EDİLEBİLİR RİSK 3 2 1 SONUÇ EYLEM KABUL EDİLEMEZ RİSK 15,16,20,25 Bu Risklerle İlgili Hemen Çalışma Yapın. İşi Durdurma Dahil Tüm Önlemler Alınmalıdır. DİKKATE DEĞER RİSK 8,9,10,12 Bu Risklere Mümkün Olduğu Kadar Çabuk Müdahale Edin KABUL EDİLEBİLİR RİSK Acil tedbir gerektirmeyebilir. Alınan önlemleri sürdür, 1,2,3,4,5,6 XXXXXX İŞLETMESİ SIRA NO 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 FAALİYET ALANI FAALİYET TEHLİKE RİSK DEĞERLENDİRİLMESİ Tarih: ZARAR OLASILIK ŞİDDET RİSK DEĞERİ RİSKİN TANIMI ALINACAK ÖNLEM Risk Değerlendirme Formu Tarih: Risk değerlendirme ekibi: Proses/Sistem/Bölüm: Alt sistem: Sıra Yapılan İş. no Proses. Mekan Tehlike Kimler Olasılık Şiddet Etkilenir Risk Önlem Derecesi Var mı? Alınacak Önlemler Kim Ne Zaman Yapacak Bitecek ADIM 8 Risklerden Kimlerin Zarar Görebileceğinin Belirlenmesi 10 ADIMDA RİSK DEĞERLENDİRME ADIM 8 Risklerden Kimlerin Zarar Görebileceğinin Belirlenmesi Risklere maruz kalabilecek kişilerin korunmasına yönelik olarak; kişilerin; • almaları gereken eğitimlerin • kullanmaları gereken kişisel koruyucu donanımlar ve özelliklerinin • çalışırken uymaları gereken kuralların • işe girişte ve periyodik olarak tutulmaları gereken sağlık gözetimlerinin • vb. hususların tanımlanabilmesi için, hangi kişilerin hangi türde risklere maruz kalabileceklerinin belirlenmesi gerekmektedir. ADIM 8 Risklerden Kimlerin Zarar Görebileceğinin Belirlenmesi • İşyerinde olan risklerden zarar görebilecek kişilere örnekler; – – – – – – – – – – İşçiler Operatörler Bakım onarım personeli Taşeronlar Temizlikçiler İdari personel Ziyaretçiler Stajyerler Çıraklar Kuruluşun civarında risklerden etkilenebilecek olanlar – Vb. ADIM 8 Risklerden Kimlerin Zarar Görebileceğinin Belirlenmesi • İşyerinde risklerden zarar görebilecek kişiler belirlenirken; – – – – – – – – Engelli personele Deneyimsiz personele Stajyerlere Çıraklara Hamile bayanlara Yeni doğum yapmış bayanlara Yalnız çalışan personele İş ortamı paylaşılan diğer personele özel dikkat gösterilmelidir. Çünkü diğerlerine göre daha savunmasız olabilirler. ADIM 9 Risk Kontrol Tedbirlerinin Planlanması 10 ADIMDA RİSK DEĞERLENDİRME ADIM 9 Risk Kontrol Tedbirlerinin Planlanması RİSK KONTROL HİYERARŞİSİ Tehlikenin ortadan kaldırılması Riskin azaltılması Kişilerin tehlikeden uzak tutulması Tehlikenin çembere alınması Çalışanların maruziyetlerinin azaltılması İş sisteminin iyileştirilmesi Kişisel Koruyucu Donanım Kullanımı ADIM 9 Risk Kontrol Tedbirlerinin Planlanması Tüm çalışanların görev yetki ve sorumluluklarının tanımlanması Prosedür ve talimatların oluşturulması ve uygulanması İş ekipmanlarına önleyici bakım uygulanması Hareketli parçaları olan iş ekipmanlarında koruyucu kullanımı İş ekipmanlarında acil durdurma sistemlerinin kullanımı İşe girişte ve periyodik olarak uygun sağlık gözetimi yapılması ADIM 9 Risk Kontrol Tedbirlerinin Planlanması Personelin ve taşeronların eğitilmesi Personelin mesleki yeterliliklerinin sağlanması Danışma ve iletişim mekanizmaların oluşturulması Yasal mevzuat takip mekanizmasının oluşturulması İş izni sisteminin uygulanması ADIM 9 Risk Kontrol Tedbirlerinin Planlanması Yeterli aydınlatma sağlanması Kuruluş içi trafik güzergahlarının ve trafik kurallarının oluşturulması Tehlikeli kimyasalların uygun şartlarda depolanmasının sağlanması Uygun havalandırma sağlanması Kişisel koruyucu donanımların sağlanması ADIM 9 Risk Kontrol Tedbirlerinin Planlanması Acil durum planlarının oluşturulması Acil durum müdahale ekipmanlarının sağlanması Acil durum aydınlatma ekipmanlarının sağlanması Acil durum tahliye güzergahlarının ve toplanma noktalarının oluşturulması Acil durum iletişim ekipmanlarının oluşturulması Tatbikatların yapılması İzleme, ölçme Denetleme Vb. ADIM 10 Risk Değerlendirme lerinin Gözden Geçirilmesi ve Gerektiğinde Revize Edilmesi 10 ADIMDA RİSK DEĞERLENDİRME ADIM 10 Risk Değerlendirmelerinin Gözden Geçirilmesi ve Gerektiğinde Revize Edilmesi Risk değerlendirmesi özel durumlarda ve periyodik olarak gözden geçirilmeli ve güncellenmelidir. Risk değerlendirmesinin gözden geçirilmesi gereken özel durumlar başlıca; işyerine yeni makineler alınması, yeni maddelerle çalışmaya başlanması yeni yöntemler uygulamaya konulması, bir kaza ya da ramak kala olay olması ya da meslek hastalığı görülmesi olarak sıralanabilir.