endüstri 4.0 - Makina Magazin
Transkript
endüstri 4.0 - Makina Magazin
ENDÜSTRİ 4.0 düstri Devrimi'nin böyle bir ya da birkaç buluşu yok mu? Eğer varsa bu buluşların ani bir etkisi olmadı mı? VDMA Malzeme Elleçleme ve İntralojistik Bölümü İcra Kurulu Direktörü Sascha Schmel’in söylediği gibi, Endüstri 4.0 aslında bir devrimin adı olmaktan çok, köklü bir devrime neden olacak evrimsel bir sürecin adı mı? Köklü bir devrime neden olacaksa, o nasıl bir devrim olacak? Kast edilen yapay zekâ mı? Bu sorulara sağlıklı yanıt vermek ve Endüstri 4.0’ı daha iyi anlamak için sanayi devrimlerinin tarihine kısaca bir göz atmakta yarar var. Yalçın GÜR G ünümüz teknoloji tartışmalarına ve diline hâkim olan Endüstri 4.0 olarak benimsenen terimin; 4. Sanayi Devrimi'ni ifade etmek için kullanıldığını ve giderek bir logo, konsept hatta bir marka olarak öne çıktığını söyleyebiliriz. Bu kısa ifade, Endüstri 4.0’ı anlamak ve anlatmakta yetersiz kalıyor. Bunun birçok nedeni var; ancak asıl nedenin, Endüstri 4.0’ın diğer sanayi devrimleri kadar net bir şekilde birkaç örnek buluş ve uygulama ile kolayca açıklanamaması olduğunu söylemek yanlış olmaz kanısındayım. Makinaların konuşması, akıllı makinalar, akıllı cihazlar, akıllı sistemler, endüstriyel internet, büyük veri vb. tek tek çok önemli buluş ve gelişmeler, yalnız başlarına Endüstri 4.0’ı açıklamakta eksik kalıyorlar. Konuyu daha iyi anlamak için; birbirine paralel, belirli bir zaman dilimde bağımsız gelişen, ancak bir noktada kesişen bilgi işlem, bilgi iletişim, otomasyon, elektronik teknolojileri gibi ve benzeri buluş ve uygulamalarla dönüşen endüstriye ve bunları içeren Endüstri 4.0’a daha yakından bakmak gerekiyor. Hâlbuki, önceki sanayi devrimlerini; adı net konulmuş bazı büyük buluşlarla ve bunların kullanımıyla yaratılan kökten değişimlerle daha kolay tanımlayabiliyoruz. 4. En- 52 Makina Magazin n NİSAN 2016 1. Sanayi Devrimi'nde makinalar ortaya çıktı Tabi ki önceliği sanayi devrimlerinin ilki olarak tarihi kayıtlara geçen ilk Sanayi Devrimi alıyor. Bütün kaynaklar ortak bir şekilde, 1. Sanayi Devrimi’nin buhar gücünün sanayiye uygulanması ile 18. ve 19 Yüzyıl'da (1760-1850 yılları arasında) İngiltere'de ortaya çıktığını söylüyorlar. Biraz daha ayrıntı verenler ise, ilk Sanayi Devrimi'ni (ya da başka bir deyişle Endüstri Devrimi), buhar gücüyle çalışan makinaların, makinalaşmış endüstriyi doğurması olarak tanımlıyorlar. Söz konusu devrimin; ilk olarak Birleşik Krallık'ta ortaya çıktığını, ardından Batı Avrupa, Kuzey Amerika ve Japonya'ya sıçradığını, sonrasında bütün dünyaya yayıldığını belirtiyorlar. Tekstil, buhar makinası ve demir üretimi, devrimi başlatan en önemli etkenler olarak gösteriliyor. Çok kısaca özetlersek; üretimde insan emeğinin yerini buhar gücünün sağladığı güç ve olanakla makinanın almaya başlamasını 1. Sanayi Devrimi’nin başlangıcı olarak kabul ediyoruz. Bu sürecin olgunlaşmasının neredeyse bir yüzyılı kapsadığı görülüyor. Bu noktada bir yorum yapmak gerekirse; insan emeği yerine makinayı koyma çabasının dönüşerek de olsa, günümüzde de devam ettiğini söylemek yanlış olmaz kanısındayım. Basit mekanik aletler daha karmaşık hale geldi 1. Sanayi Devrimi'ni 2. Sanayi Devrimi takip etti. ODTÜ Kimya Bölümü’nden Prof. Dr. Ural Akbulut, 2. Sanayi Devrimi’ni şöyle açıklıyor: “2. Sanayi Devrimi, bazen 'Teknoloji Devrimi' olarak adlandırılır ve 18601914 yılları arasını kapsar. Başlangıcı, İngiliz mucit H. Bessemer’in icat ettiği ucuz çelik üretim yönteminin yaygınlaştığı 1860’a uzanır. Bessemer yöntemiyle, eritilmiş pik demir, alttan verilen havanın oksijeni ile çeliğe dönüşür. Teknoloji Devrimi; çelik, tren rayları, petrol, elektrik ve kimyasal teknikler sayesinde oluştu. Kısa sürede Avrupa, ABD ve Japonya’ya yayıldı. 1. Sanayi Devrimi sırasındaki makinalar basit mekanik aletlerdi. Makinalar; dişli, piston, kayış ve kasnakla çalışırdı. Teknoloji Devrimi sırasında ise, bilim adamlarının fizik ve kimya alanında yaptığı büyük buluşlar teknolojiye aktarıldı. Teknoloji Devrimi ile gelişen ABD ve Almanya dünya lideri oldu. Fabrika ve kentlerin elektrik kullanması, 1882’de Edison ile başladı. Elektrikli makinalar, ABD ve Almanya’da üretilip ihraç ediliyordu. Bugün de markalar olarak bilinen önemli şirketler, diğer ülkelerin kentlerini aydınlattı. Çelik, petrol ve kimya endüstrisi ABD’de hızla gelişti. Uluslararası dev şirketleri yönetmek amacıyla yeni bilimsel yöntemler geliştirildi. Telefonun Graham Bell tarafından keşfi, dev şirketlerin alt yöneticilerle haberleşmesini sağladı. Bu devrimin en önemli katkılarından biri de, makina parçalarının aynı standartta yapılmasıydı. Böylece, parçalar kolayca değiştiriliyordu. Ford’un 1913’te başlattığı 'üretim bandı' tekniği, diğer sektörlerde kullanılınca verim çok arttı. 1. Dünya Savaşı başladığı sırada; Rusya, Kanada, İtalya ve Japonya henüz 1. Sanayi Devrimi’ne yeni başlamıştı. Çin, Hindistan, İspanya ve Türkiye ise, Sanayi Devrimi’ne çok geç başlayabildi.” Henry Ford’un tekniği döneme damgasını vurdu Bu döneme damgasını vuran buluşun veya en çok akılda ka-