milli olan ve olmayan taekwondocuların bazı fiziksel
Transkript
milli olan ve olmayan taekwondocuların bazı fiziksel
1 TÜRKİYE CUMHURİYETİ ANKARA ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ MİLLİ OLAN VE OLMAYAN TAEKWONDOCULARIN BAZI FİZİKSEL ÖZELLİKLERİNİN İNCELENMESİ Behrouz GHORBANZADEHKOSHKİ BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR ANABİLİM DALI YÜKSEK LİSANS TEZİ DANIȘMAN Yrd. Doç.Dr.Sürhat MÜNİROĞLU 2009- ANKARA 2 TÜRKİYE CUMHURİYETİ ANKARA ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ MİLLİ OLAN VE OLMAYAN TAEKWONDOCULARIN BAZI FİZİKSEL ÖZELLİKLERİNİN İNCELENMESİ Behrouz GHORBANZADEHKOSHKİ BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR ANABİLİM DALI YÜKSEK LİSANS TEZİ DANIȘMAN Yrd. Doç.Dr.Sürhat MÜNİROĞLU 2009- ANKARA 3 Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Hareket ve Antrenman Bilimleri Tezli yüksek Lisans Programı Çerçevesinde yürütülmüș olan bu çalıșma, așağıdaki jüri tarafından Yüksek Lisans Tezi olarak kabul edilmiștir. Tez Savunma Tarihi: 29 / 12 /2009 İmza Unvanı, Adı ve Soyadı Üniversitesi Jüri Bașkanı Prof.Dr. Gülfem Ersöz İmza Unvanı, Adı ve Soyadı Üniversitesi Raportör Doç.Dr. Mitat Koz İmza Unvanı, Adı ve Soyadı Üniversitesi Y.Doç.Dr. İbrahim Cicioğlu İmza Unvanı, Adı ve Soyadı Üniversitesi Prof.Dr. Fehmi Tuncel İmza Unvanı, Adı ve Soyadı Üniversitesi Y.Doç.Dr.Sürhat Müniroğlu 4 İÇİNDEKİLER Kabul ve Onay i İçindekiler ii Önsöz iv Simgeler ve Kısaltmalar v Șekiller vi Çizelgeler vii 1.GİRİȘ 1 1.1. Araștırmanın Konusu (problem) 2 1.2. Araștırmanın Amacı 2 1.3. Sayıltılar (varsayımlar) 2 1.4. Araștırmanın Önemi 2 1.5. Taekwondonun Hakkında Genel Bilgileri 3 1.5.1. Taekwondonun Tarihçesi 3 1.5.2. Taekwondonun Türkiye’ ye Giriși 3 1.5.3. Taekwondo Tanım Teknik ve Müsabakalar 4 1.5.4. Taekwondo Eğitiminin Amacı 8 1.5.5. Taekwondo ve Biyomekanik 8 1.5.6. Taekwondo Teknik Düșüncesi 9 1.5.7. Taekwondo’nun Beden ve Ruh Sağlığına Etkileri 9 1.5.8. Taekwondo Sporu İçin Önemli Olan Motorik Özellikler 11 1.5.8.1. Anaerobik Güç 12 1.5.8.2. Kuvvet 13 1.5.8.3. Esneklik 14 1.5.8.4. Dayanaklılık 15 1.6. Antropometrik Özellikler 15 1.6.1. Somatotip 17 1.6.1.1. Somatotipin Belirlenmesi 19 1.6.1.2. Somatotipin Hesaplanması 19 1.6.1.3. Somatotip Verilerin Analizi 20 1.6.1.4. Somatotip ve Spor Performansı 20 5 2. GEREÇ VE YÖNTEM 24 2.1. Denekler 24 2.2. Veri Toplama Araçları 24 2.3. Veri Toplama Yöntemleri 26 2.3.1. Antropometrik Ölçümleri 26 2.3.2. Somatotip Belirlenmesi 27 2.3.3 Somatotipin Hesaplanması 30 2.3.4. Vücut Kitle İndeksi Hesaplanması 30 2.3.5. Esneklik Hesaplanması 31 2.3.6. Kuvvet Ölçümü 31 2.3.6.1. Kol Kuvvet 31 2.3.7. Dikey Sıçrama Testi 31 2.3.8. Reaksiyon Testi 32 2.4. Verilerin Analizi 33 3. BULGULAR 34 4. TARTIȘMA 48 5. SONUÇ VE ÖNERİLER 61 ÖZET 63 SUMMARY 64 KAYNAKLAR 65 ÖZGEÇMİȘ 70 EKLER EK – 1. Etik Kurul Kararı 72 EK – 2. Bilgilendirilmiș Gönüllü Olur Formu 75 EK – 3. Sportif Özellikler Ve Antropometrik Ölçümler Formu 76 6 ÖNSÖZ Uzakdoğu ya has bir spor dalı olan Taekwondo bugün hemen hemen tüm dünya ülkelerince kabul görmektedir. Ferdi ve mücadele sporları gurubu içerisinde gösterilen Taekwondo son yıllarda ülkemiz gençliği tarafından yoğun ilgi görmektedir. Yurt dıșı müsabakalarda Türk sporcuları bașarı göstererek takım halinde gençlerde ve büyüklerde Avrupa ve Dünya șampiyonalarında dereceler kazanarak Türk insanının gururu haline gelmiștir. Tez çalıșmamın gerçekleșmesinde her türlü destek, yardım ve katkılarından dolayı așağıda adı geçen kișilere çok teșekkür ediyorum. Türkiye Taekwondo Federasyonu bașkanı sayın Yrd. Doç. Dr. Metin ȘAHİN ve Milli Takım Teknik Direktörü Ali ȘAHİN ve kulüp antrenörleri desteklerini esirgememișlerdir. Sayın Prof. Dr. Gülfem ERSÖZ, tez çalıșmasının yapılması için gerekli izinin verilmesi olmak üzere tezin tüm așamalarında yardım ve desteklerini esirgememiștir. Sayın Yrd. Doç.Dr Sürhat MÜNİROĞLU, tez içeriğinin olușturulması, sonuçların yorumlanması, gerekli araç gereçlerin temin edilmesi gibi tezin her așamasında, yardımlarını esirgememiș, bilgi ve tecrübelerini paylașmıștır. Sayın Doç. Dr. Mithat KOZ ve Sayın Yrd. Doç. Dr. Cengiz AKALAN, bilgi ve tecrübelerini paylașmıș ve Sayın Fırat AKÇA Tezin ölçümleri için gerekli olan her șeyi temin etmiștir ve bilgi ve tecrübelerini paylașmıștır. Sevgili ailem, hayatım boyunca maddi manevi desteklerini esirgemeyen annem, babam ve eșim tezin her așamasında yine desteklerini esirgememișlerdir. 7 SİMGELER ve KISALTMALAR N : Katılımcı Sayısı VKİ : Vücut Kitle İndeksi VYY : Vücut Yağ Yüzdesi R : Pearson Korelasyon Katsayısı P : İstatistiksel Anlamlılık Düzeyi ( 0.05 ) Sig : İstatistiksel Anlamlılık Düzeyi ( 0.05 ) Kg : Kilogram Cm : Santimetre % : Yüzde Ort. : Ortalama SD : Standart Sapma mm : Milimetre S : Saniye M : Metre 8 ȘEKİLLER Șekil 1.1 Tekme atma tekniği 8 Șekil 1.2. Elit Taekwondocuların 1.ve5. ölçüm arasındaki kalp atım hızı değerleri 11 Șekil 1.3. Elit Taekwondocuların kan laktik asit değerleri 12 Șekil 1.4. Erkek sporcularda ortalama somatotip dağılım 22 Șekil 1.5. Bayan sporcularda ortalama somatotip dağlımı 23 Șekil 2.1. Boy ve oturma boyu ölçümlerinde kullanılacak Holtain Ltd (Uk) stadiometreler 25 Șekil 2.2. Deri kıvrım kalınlığı, çevre ve çap ölçümlerinde kullanılacak Holtain Ltd (UK) antropometrik set ve vücut kompozisyonu analizörü 25 Șekil 2.3. Reaksiyon zamanı ölçümü test düzeneği 32 Șekil 2.4. Reaksiyon testi 33 9 ÇİZELGELER Çizelge 3.1. Erkek Milli Taekwondocuların Yaș, Spor Yașı, Vücut Ağırlığı, Boy Uzunluğu, BMI, Bel Kalça Oranı, Bakımından Milli Olmayanlarla Karșılaștırılması 34 Çizelge 3.2. Bayan Milli Taekwondocuların Yaș, Spor Yașı, Vücut Ağırlığı, Boy Uzunluğu, BMI, Bel Kalça Oranı, Bakımından Milli Olmayanlarla Karșılaștırılması 35 Çizelge 3.3. Erkek Milli Taekwondocuların Vücut Yağ Yüzdesi, Endomorfi, Mezomorfi, Ektomorfi, Calf Çevresi ve Göğus Çevresi Bakımından Milli Olmayanlarla Karșılaștırılması 36 Çizelge 3.4. Bayan Milli Taekwondocuların Vücut Yağ Yüzdesi, Endomorfi, Mezomorfi, Ektomorfi, Calf Çevresi ve Göğus Çevresi Bakımından Milli Olmayanlarla Karșılaștırılması 37 Çizelge 3.5. Erkek Milli Taekwondocuların Anaerobik Güç, Dikey Sıçrama, Kol Kuvvet, Esneklik, Oturma Boy, Kulaç Uzunluk, Tüm Kol Uzunluk ve Tüm Bacak Uzunluk Bakımından Milli Olmayanlarla Karșılaștırılması 38 Çizelge 3.6. Bayan Milli Taekwondocuların Anaerobik Güç, Dikey Sıçrama, Kol Kuvvet, Esneklik, Oturma Boy, Kulaç Uzunluk, Tüm Kol Uzunluk ve Tüm Bacak Uzunluk Bakımından Milli Olmayanlarla Karșılaștırılması 39 Çizelge 3.7. Erkek Milli Taekwondocuların Reaksiyon Ortalama Karar Verme Zamanı, En Uzun Karar Verme Zamanı, En Kısa Karar Verme Zamanı, Verilerinin Değerlendirilmesi Bakımından Milli Olmayanlarla Karșılaștırılması 40 Çizelge 3.8. Bayan Milli Taekwondocuların Reaksiyon Ortalama Karar Verme Zamanı, En Uzun Karar Verme Zamanı, En Kısa Karar Verme Zamanı, Verilerinin Değerlendirilmesi Bakımından Milli Olmayanlarla Karșılaștırılması 41 10 Çizelge 3.9. Erkek Milli Taekwondocuların Boy, Vücut Ağırlığı, Anaerobik Güç, Vücut Yağ Yüzdesi, Endomorfi, Mezomorfi, Ektomorfi, Sıçrama, Kol Kuvvet, Esneklik, Kol Uzunluğu, Bacak Uzunluğu ve Reaksiyon En Hızlı Karar Verme Zamanı Sonuçlarının Kendi Aralarındaki Korelâsyon Analizi 42 Çizelge 3.10. Bayan Milli Taekwondocuların Boy, Vücut Ağırlığı, Anaerobik Güç, Vücut Yağ Yüzdesi, Endomorfi, Mezomorfi, Ektomorfi, Sıçrama, Kol Kuvvet, Esneklik, Kol Uzunluğu, Bacak Uzunluğu ve Reaksiyon En Hızlı Karar Verme Zamanı Sonuçlarının Kendi Aralarındaki Korelâsyon Analizi 43 11 1.GİRİȘ Spor, günümüzde önemli bir sektör olarak gelișimini sürdürmektedir. Taekwondo Uzakdoğu kökenli mücadele sporları içerisinde yer alan, ülkemizde de yapılan bir spor dalıdır (Tel, 1996). Taekwondo sporu Türkiye de özellikle amatör spor dalları arasında uluslararası platformda en bașarılı branș olarak ön plana çıkmıștır. Spor dallarında mücadele eden her sporcunun veya bir takımın tek bir amacı vardır, her zaman bașarılı olmak ve daima zirvede kalmaktır. Bu nedenle spor alanındaki çalıșmaların ve araștırmaların çoğunun hedefi de performansı arttırmak, yeni bașarılar ve rekorlar elde etmektir. Bașarıya giden yolda yetenek, dayanıklılık, taktik, psikoloji gibi faktörlerin yanında vücut yapısının özellikleri de detaylı bir șekilde incelenmelidir. Uzun yıllardan beri vücut yapısı ile performans arasındaki ilișki araștırma konusu olmuș ve bu konuda takım ve ferdi spor dallarındaki sporcuların fiziksel özelliklerinin belirlenmesi ve karșılaștırılması amacıyla pek çok araștırma yapılarak sporcular arasındaki fiziki yapı farklılıkları belirlenmeye çalıșılmıștır (Tamer, 1996). Bu araștırmada, büyükler kategorisinde Türk Milli Takımında ve kulüplerde yarıșan kız ve erkek Taekwondocuların yaș, boy ve oturma boyu uzunluğu, vücut ağırlığı, vücut yağ yüzdesi, antropometrik özellikleri, esneklik, reaksiyon ve kol kuvvet ölçümleri yapılarak genel fiziksel profillerinin incelenmesi ve gerek sporcu seçiminde gerekse elit düzeye hazırlanmasında ön veriler olușturulması hedeflenmiștir. çıkartılacak sporcuların 12 1.1. Araștırmanın konusu ( Problem) Bu tez çalıșması’nın konusu, milli olan ve olmayan Taekwondocuların bazı fiziksel özelliklerinin incelenmesi olarak belirlenmiștir. 1.2. Araștırmanın Amacı Bu tez çalıșmasında, büyükler kategorisinde, Türk milli takımında ve kulüplerde yarıșan erkek ve kadın Taekwondocuların yaș, boy ve oturma boyu uzunluğu, vücut ağırlığı, vücut yağ yüzdesi ve çeșitli antropometrik özellikleri, esneklik, reaksiyon ve kol kuvvet ölçümleri yapılarak genel fiziksel profillerinin incelenmesi ve gerek sporcu seçiminde gerekse elit düzeye çıkartılacak sporcuların hazırlanmasında ön veriler olușturarak katkıda bulunmak amaçlanmıștır. 1.3. Sayıltılar ( Varsayımlar) Bu araștırmada yapılan antropometrik ve diğer ölçüm düzenekleri araștırmanın amaçlarını gerçekleștirebilecek kapasitededir. Tüm denekler eșit koșullarda ölçümlere tabi tutulmuștur. 1.4. Araștırmanın Önemi Bu araștırmadan; Türk milli takım ve kulüp Taekwondocuların diğer ülkelerdeki milli ve milli olmayan Taekwondocularla antropometrik ve fiziksel özelliklerinin karșılaștırılabilmesi için bir veri tabanı olușturulabilecektir. Milli olan ve olmayan Taekwondocuların çeșitli ölçüm sonuçlarının birbirleriyle karșılaștırılmaları yoluyla Taekwondoda bașarıya ulașmadaki etkili olan bazı faktörlerin belirlenmesi sağlanabilecektir. 13 1.5. Taekwondo Hakkında Genel Bilgiler 1.5.1. Taekwondonun Tarihçesi Taekwondo, bilinen kendini savunma sanatlarının en eskisidir. Kayıtlara göre 20 yüzyılda Kore yarımadasının kuzey kısmında hüküm sürmüș Kogureyo Hanedanlığına kadar uzanır. Eski çağlarda yașayan insanlar vahși hayvanlara ve bölgelerinde bulunan eșkıyalara karșı kendilerini savunmak için tamamıyla ayak sistemine dayanan bir stil geliștirmișler, daha sonra öğrenilen bu tekniklere yenilerini ekleyerek " taegyon " ayak sistemi adını vermișlerdir. Yine Kore` de aynı çağlarda uygulanmakta olan " kwon-pop" yumruk metodu olarak isimlendirilen ve sadece el tekniklerine dayanan bir sistem daha vardı. Yörenin insanları¸ el ve ayak hareketlerini sistemleștirerek adına "taek-kyon" demișlerdir. Taekwondo 20. yüzyıla gelinceye kadar geçirdiği evrelerle bugünkü halini almıștır. Taekwondo sporu ancak 1943 yılında Kore'nin bağımsızlığına kavușması ile resmi bir hüviyet kazanarak dünyaya açılmıștır. 16 Eylül 1961 tarihinde kurulan Kore Taekwondo Birliği bu sporun yasallașmasını ve ülkelere yayılmasını sağladı. 25 Haziran 1962' de dünya Taekwondosunun merkezi "Kukkiwon" açıldı. Kore Taekwondo Federasyonu Bașkanlığına Kim-Un-Yong getirildi. 25 Mayıs 1973'te 17 ülkenin katıldığı ilk Dünya Șampiyonası düzenlendi (Lokman,1998). 1.5.2. Taekwondonun Türkiye'ye Giriși Türkiye'ye Taekwondo 1964 yılında girdi. Bu yıllarda Kore'li General Choi Hong Hi bașkanlığında bir heyet birçok ülkeye iyi niyet gezileri sırasında yanlarında bir de Taekwondo gösteri ekibi götürüyordu. Bu heyetin Türkiye ziyareti sırasında Taekwondocuların yapmıș oldukları gösteriler birçok insan tarafından ilgiyle izlendi. Taekwondo gösterisini izleyen Judocu Nazım Canca bu sporu çok beğenmiș, Taekwondoya gönül veren Șükrü Gencel ile birlikte bu sporun Türkiye'de 14 tanıtılması için girișimleri bașlamıștı. 1970'de bir gösteriyi izleyen dönemin Spor Bakanı İsmet Sezgin, güreșe bağlı olan Taekwondoyu Judo Federasyonuna bağladı. Türk Milli Takımı ilk kez 1971 yılında Almanya'nın Frankfurt kentinde yapılan Avrupa Șampiyonasına katıldı. Șükrü Gencel, Aybars Kılıçhan ve Ahmet Șehsuvar'ın sporculuk yaptığı milli takımımız ilk Avrupa șampiyonluğunu kazandı. 1972 yılında Almanya'nın isteği üzerine; Ahmet Șehsuvar, İsmet Iraz, Vedat Karadoğan ve Hayati Akbay'dan olușan milli takımımız İstanbul'da Spor Sergi Salonunda ikili bir turnuva yaptı (Çatikkaș, 2003). Türk Taekwondosu 1974 sonrası sorunlu bir çizelge çizmiștir. Alınan bir kararla, amacı dıșında kullanıldığı gerekçesi ile özel salonlar kapatılmıș, ancak 1980'den sonra tekrar açılmalarına izin verilmiștir. 1981 yılında bağımsız federasyonuna kavușan Taekwondonun bașına Mithat Kor getirildi. 1982'de ise Prof.Dr. Esen Beder Taekwondonun bașına atandı. Federasyonun bağımsız olmasıyla birlikte yeni çalıșma ve projeler hazırlandı. Ciddi çalıșmalarla Taekwondo yurdun dört bir yanına yayıldı. Birçok uluslar arası turnuva, Avrupa ve Dünya șampiyonları ile gösteri sporu olarak da olimpiyatlara katılarak büyük bașarılar elde edildi (Lokman,1998). 1.5.3. Taekwondo Tanım, Teknik ve Müsabakalar Taekwondo, 20 yüzyıl așkın bir zamandan beri Kore de bağımsız olarak geliștirilmiș ve uluslararası çağdaș bir nitelik kazanmıș bir savunma sanatıdır (Korean Overseas Information service, 1989). Taekwondo üç tane Korece kelimenin birleșmesinden meydana gelmiștir (Hyo,1992). Tae: Ayak teknikleri Kwon: El ve yumruk teknikleri Do: Ahlak, inanç, nezaket, saygı, sanat, vücut bilgisi ve ruhun olgunlaștırılması șeklinde ifade edilir. Taekwondo sporun özünü bünyesinde toplamıș, dünyadaki bilinen savunma sanatlarının en eskisidir. Taekwondo’nun bașlıca özelliği, çıplak el ve 15 ayaklarla rakibe karșı yapılan savunma tekniklerini içeren ve aynı zamanda saldırıyı içine alan bir müsabaka sporu olmasıdır. Taekwondo’nun tüm hareketleri, bu sporun düșmana karșı savunma amacıyla geliștirildiği günlerden bu yana, savunma ruhunun egemen olduğu bir temel üzerine kurulmuștur. Eski çağlarda insanlar fiziksel güçler ve yeteneklerine dayalı, ilkel bir yașam sürdürdükleri için, yașlılıklarında vücutları kısa zamanda çökmekte ve belleri bükülmekteydi. Spor ve özellikle Taekwondo aynı zamanda vücut sıhhatini, fiziksel direnci ve yetenekleri geliștirmede yardımcı olur (Kim, 1995). Vücutlarının tüm organlarıyla kendilerini savunmak için süper teknikleri uygulamıș olan Taekwondocuların yalnız fiziksel güçleri bakımından değil, fakat daha önemlisi kendilerine olan güvenlerini yanı sıra, herkese karșı saygılı ve disiplinli olmaları yönünden kendilerini yetiștirmiș oldukları düșünülür. Taekwondocu için onun bütün vücudu bir savunma silahıdır. Saldırganları, elleri, yumrukları, dirsekleri, ayakları ve diğer organları vasıtasıyla kolaylıkla önleyebilme ve tesirsiz hale getirebilme yeteneğine sahiptir (Tel, 1996). Taekwondonun savunma sanatı olarak en önemli unsuru yalnız üstün seviyede kendilerini koruyabilme yeteneğini geliștirmesi değil, ayrıca bu sporu yapan kișilerde kendine güven duygusunu olușturan bir spor olmasıdır. Kendine güven duygusu insanları zayıf olanlara karșı davranıșlarında hoșgörü sahibi ve cömert kılar. Eșit koșullarda bir rakiple karșılaștıklarında, içinde yetișmiș oldukları ruh onların güçlerini gereksiz yere ve özellikle insafsız bir anlayıșla sarf etmelerini önler. Taekwondo eğitimi bașlı bașına sosyal davranıșlarda alçak gönüllük prensibine dayanmaktadır. Mertlik ve alçak gönüllük fazileti, temelde kendine güven duygusuna dayanmaktadır. Sıhhatli bir vücudun, insanı hareketli ve güçlü kılacağı açıktır. Kendine güven duygusuyla geliștirilmiș fiziksel ve ruhsal eğitim, güncel yașamımızda, aile çevresinde, toplum içerisinde yararlı olmamıza olanak sağlar (Kim, 1975). 16 Taekwondo bir sporcunun adil, tarafsız, haklıdan yana ve vatanperver olarak yetiștirilmesinde önemli rol oynar (Yalçınkaya, 1986). Taekwondo 3 kısımdan olușur (The World Taekwondo Federation, 1975). 1 – Temel teknikler (Poomse, Self Defans) 2- Kırıșlar ve zor hareketler (Kyokpa) 3- Müsabaka (Gyorugi) Taekwondo poomse’si (temel hareket grupları) her biri kendine özgü yapısı olan, fakat diğerlerini de içinde bulundurabilen çeșitli hareket ve durușları kapsar. Her poomse takriben iki düzenli hareketin iç içe sıralanmasıyla olușmuștur. Blok yapma, yumruk vurma, hücum, itme ve ayakla vurma poomse içerisinde yer alan hareketlerdir. Bunlar hayali olarak uygun bir șekilde el, ayak yumruklarla vücudun hedef olarak seçilen hayati nokta veya yüzeylerine tatbik edilir. Kırıșlar ve zor hareketler insanda var olan fiziki gücü bilinçli ve doğal yolla kullanmayı öğretir. Uzakdoğu sporlarının ve özellikle Taekwondo sporunun bölümlerinden birini olușturur. Kiremit, tuğla, tahta, buz, mermer vb. sert cisimlerin el ve ayak teknikleri ile kırılmasına kırıș tekniği diyoruz. Ayak ve el darbeleriyle yapılan bu kırıșlar ve hareketler daha ziyade gösteri niteliğini tașımakta ve bu tür sporları yapan kișilerin ne gibi bir güç tașıdıklarını ortaya koymaktadır (Kim, 1975). Kırıșlar ve zor hareketler insanda var olan kuvvetin doğal yollarla giderilmesi ve kișinin kendini ispatlamasından ibarettir. Kırıșlar dikkati, kuvveti bir yere toplama ve kendine güven duygusunu geliștirir. Bu gösteriler özel hareketlerin yanı sıra tekniklerin kendi içerisindedir. Taekwondo müsabakalarında ise yarıșmacılar belirli standartlarda olan koruyucu yelek, kuki kask ve el-ayak koruyucuları giyinerek müsabakaya hazır hale gelir. Taekwondo’da nezaket ve saygı ifadesi olarak seyirciyi, hakemleri ve rakibi selamlama ile müsabakaya bașlanır. Müsabakalar 30 sn. aralıklarla 2’șer dakikadan 3 17 raund olarak yapılır. Müsabaka sonucunu takiben yine selamlașarak bitirilir (Yalçınkaya, 1986). Bütün spor branșlarında olduğu gibi Taekwondo sporunda da sakatlıkların olması ve rakiplerin birbirlerine avantaj elde etmemesi için bazı kurallar konmuștur. Puan alma ise el ve ayaklarla koruyucu yelek üzerine vurulan kuvvetli ve sarsıcı vurușlar ve yüze yapılan ayak vurușları ile olur. Taekwondo müsabakalarında el ve ayak tekniklerini kullanım yüzdesi: El % 30, Ayak % 70 șeklinde gerçekleștirilir (Hyo, 1992). Taekwondonun kelime anlamı olan ve Taekwondonun felsefesini olușturan Do: iyi niyetle giden yol, saygı, nezaket, disiplin ve vücut bilgisini ifade eder. Böylece Taekwondo değișik toplumlarda, kültürlerde yapılabilir evrensel bir spor halini alır (Wiedmeier, 1966). Taekwondo Dobok (Taekwondo Üniforması) vücudun içinde rahatlıkla hareket edebileceği bir șekilde hazırlanmıștır. Dobok Taekwondo'nun görünüșüdür ve 3 parçadan olușur: üst giysi, pantolon ve kușak. Rivayetlere göre beyaz saflığı ve temizliği simgeler aynı zamanda barıșı ifade eder (Lee, 1993). Taekwondocunun kalbinin güzelliğini simgeleyen kușaklar beș renkten olușmaktadır. Yeni bașlayanlar için beyaz, sarı, yeșil, mavi, kırmızı ve son olarak ta siyah kușağa doğru ilerlemesi yapılır. Her kușak rengi bu kușağı tașıyanın çalıșmalarının ilerlemesine bağlı olarak yeteneklerinin derecesini gösterir (Hyo, 1992). Öğrenciler Taekwondo salonunda antrenmana girdiklerinde önce tüm ciddiyet ve dikkatleriyle ulusal bayraklarını ve daha sonrada hocalarını selamlar. Çalıștırıcı (hoca) da öğrencilerini selamlar. Böylelikle Taekwondocular çalıșma süresince sürdürecekleri dikkatleri bir noktada toplayabilme (konsantre) imkanını bulmuș olacaklardır. Çalıșma bitiminde, öğretmen ve öğrenciler birbirlerini ve bayrağı selamlayıp antrenmanı bitirirler (Kim, 1975). 18 1.5.4. Taekwondo Eğitiminin Amacı Taekwondo da disiplin yoluyla kazanılan sosyal ve duygusal gelișmeler amaçlanır. Yani, sporcu heyecan ve duygularını kontrol edebilir ve rekabet etme, iș birliği kurma, birlik olma, dövüș ruhu ve sanat kazanma gibi sosyal kabiliyetler geliștirebilir. Taekwondonun bireye kazandıracağı düșünme yeteneği ile birey taekwondonun kurallarını, taktiklerini ve verilen bilgileri rahat bir șekilde anlayabilir ve uygulayabilir. Bireyler taekwondo yaptıkça düșünme kapasiteleri ve olaylara bakıș açıları olumlu yönde değișebilir (Heler ve ark,1998). 1.5.5. Taekwondo ve Biyomekanik Biyomekanik faktörün Taekwondoda kullanılması tekniğin özel bir șekilde uygulanmasının sağlanması amacına yöneliktir. Biyomekanik performansın mekanik yönünün anlașılması ve mekaniğin öneminin anlașılmasını tekniklerimizi geliștirmemizi sağlar. Örnek olarak tekme atmayı ele alalım; Șekil 1.1. Tekme atma tekniği Bacağımız her ne kadar vücudumuzun en büyük parçası ise de, Taekwondocu’nun süratle karșısındaki kișinin farkına varmadan ve bloke etmeden tekmeyi atması çok önemlidir. Bu tekniğin sağlanmasında, tekmeyi atacak dizin hızla yukarı kaldırılması biyomekanikte döndürme olayını zaman olarak kısaltma anlamına gelir. Tekme atılırken döndürme genelde kalça ile yapılır ve dizin süratle yukarı kaldırılması bu döndürme olayını süratlendirmesinden dolayı meydana gelir. 19 Dolayısı ile buna bağlı olarak yani dizin yukarı çekilmesi birçok değișik tekmeler atma fırsatını yaratır. Aynı mekanik yol ile öne, yana veya döner olarak tekme çok rahat yapılır. 1.5.6. Taekwondo Teknik Düșüncesi Taekwondonun teknik olarak görünümünün temeli Taekwondonun pratik olarak çalıșılmasından doğar. Çıplak elle kendi kendine savunma ve fiziksel egzersizlerin sağlığa katkısı Taekwondonun pratik alarak değerini ve yararını ortaya koyar. Bu nedenle Taekwondodaki teknik ideal, pratik çalıșma ve antrenmanın uygulanması ve öğrenilen tekniklerinin insanın hayat șartlarına hazırlanmasının sağlanmasını esas alır. Taekwondonun kișiye verdiği bazı ruhsal kazanımları Taekwondo dıșındaki farklı öğretilerden de elde edilebilir ancak Taekwondonun teknik ideal ve kazanımları sadece Taekwondo çalıșmakla ortaya çıkar ve bu çalıșmaya özel bir kazanımdır. Bu etkileme insanın kendini tehlikelere karșı savunabilme yeteneği ve vücut sağlığının mükemmelliği olarak pratik hayata yansır (Lewis, 1996). 1.5.7. Taekwondonun Beden ve Ruh Sağlığına Etkileri Spor faaliyetlerinde bulunanlar hem fiziki hem de psikolojik yüklenmelerle (etkilerle) karșı karșıyadır. Spor, bedensel ve ruhsal yetenekleri, düzenli, amaca uygun olarak geliștirmek ve gereğinde bunlardan en iyi biçimde yararlanmak için yapılır (Kim, 1986). Sporun özünü bünyesinde toplamıș uzakdoğu kökenli bir spor dalı olan Taekwondo'da fiziksel gelișme yanında ruhsal gelișmeyi de içine alır. Taekwondo bize beden ve zihin enerjimizi en üstün ve uygun bir șekilde kullanmamız usulünü öğretir (Kim, 1995). Taekwondo vücudun bütün kısımlarını hareket ettiren sistematik, bilimsel hareketlerin karmașık durumlarıdır. Taekwondo insanın fonksiyonlarını muhafaza etmesi ve geliștirmesi için önemlidir (Tel, 1996). 20 Taekwondo çalıșan bireylerde hızlı bir bedensel gelișme ile birlikte; vücutta depo edilmiș fazla yağlar antrenmanla eritilir. Sinirsel uyarıların zamanında alınıp, refleks hareketin yapılması sağlanır. Reaksiyon zamanı kısalır. Çabukluk, sürat, beceri, esneklik, kuvvet, dayanıklılık gibi motorsal özellikler geliștirilir (Köknel, 1978). Taekwondo eğitimi alan gençlerde bedensel gelișmeye paralel olarak ruhsal (psikolojik – sosyolojik) açıdan bazı gelișmeleri izleyebiliriz (Gil, 1978) Refleks, karar, cesaret, kendine güven, kendini korumada güvenme, bağımsızlık, sakinlik, liderlik, cesaret, ișbirliği, vatanperverlik gibi ruhsal ve toplumsal olgular geliștirilir. Taekwondo çalıșmaları kıșının karakterini șekillendirir. Kendine güven hissinden dolayı sabırlı ve alçakgönüllü olunur (Pak, 1993). Her teknik ve müsabakadan önceki ve sonraki selamlamalar, Taekwondocuların birbirine sevgi ve saygısının sembolüdür. Bütün çalıșmalar sevgi ve saygı prensipleri içinde devam eder. Taekwondo'cuya daima arkadașlarına veya bașkalarına karșı iyilik, güzel tutum ve davranıșlar sergilemesi öğretilir. Çünkü bu spor; nezaket, kibarlık ve yumușaklık yoludur. Nezaket, incelik, sevgi ve saygı bu sporun en önemli bir parçasıdır. 1.5.8.Taekwondo Sporu İçin Önemli Olan Motorik Özellikler Taekwondo çalıșan bireylerde Dolașım ve solunum uyumu olușturulur. Kalp atım sayısı ve kalp atım hacmi çok yükseklere çıkmaz, atım sayısı ve hacminin normale dönüșü de uzun değildir. Organizmanın; özellikle kasların ihtiyacı olan oksijen devamlı ve yeterli oranda temin edilir. Solunum hiçbir zaman kötü yönde etkilenmez. Akciğer kapasitesi zamanla zorlanmadan artar (Tel, 1996). 21 Kalp atım sayısı 240 180 120 60 1 2 3 4 5 Ölçümler Şekil 1.2. Elit Taekwondocuların 1. ve 5. ölçüm arasındaki kalp atım hızı değerleri (Çatıkkaș, 2003). 22 Kan laktat düzeyleri 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1.rnd Șekil 1.3. 2.rnd 3.rnd 5 dk 30 dk Ölçümler Elit Taekwondocuların kan laktik asit değerleri (Çatıkkaș, 2003). 1.5.8.1. Anaerobik Güç Taekwondo sporu anaerobik güce ihtiyaç duyan spor dallarından biridir. Anaerobik bacak gücü (patlayıcı güç) sıçrayarak vurușlarda, savunma ve saldırılarda ve kontra ataklarda Taekwondo yüksek düzeyde önem tașımaktadır (CHO, 1988). Ani hızlanmalarda, sürat koșularında, Taekwondo sporunda ise 15–30 Saniye arasındaki ikili mücadelelerde ve kombine tekniklerde önemli yeri vardır (Çatıkkaș, 2003). Organizmanın yeterli oksijen almadığı fakat çalıșmaya devam edebildiği, oksijensiz çalıșabilme kapasitesidir (Akgün, 1986). 30 – 40 saniye gibi kısa bir sürede yapılabilen çalıșmalardır. Anaerobik, kısa süreli sürat koșularında ani hızlanmalarda, uzun bir yarıșın bitiminde (finiște hızlanma) yapılan ataklarda önemli rol oynar (Tel, 1996). 23 Fox’a göre anaerobik güç bir sporcunun enerjisini bir birim zamanda güce çevirmesidir. Örnek olarak sıçrama, fırlatma veya hızlı çıkıșlar yeteneği olarak tanımlanır (Fox, 1988). Anaerobik gücü antrenman bilimi açısından tanımlayacak olursak; bir sporcunun yüksek yüklenmeler altında, oksijensiz bir ortamda (oksijensiz enerji sistemleri ile bağlantılı olarak) iș yapabilme ve enerji üretebilme gücü olarak tanımlanır (Pulur, 1991). Kısa süreli șiddetli yüksek eforlarda acil anaerobik enerji kaynakları kullanılır. Miktarlar az olduğundan bir eforun devamı ancak bu enerji kaynaklarının tekrar yerine getirilmesiyle mümkündür. Beș yada daha fazla yıl yüksek seviyede anaerobik güç sporlarını yapmıș sporcular, antrenmansız yada dayanıklılık antrenmanı yapmıș kișilere göre % 30 daha yüksek anaerobik kapasiteye sahiptir (Șenel, 1991). Anaerobik güç antrenmanlarla geliștirilebilir. Bu tip antrenmanlar bitkin hale getirici tiptedir ve aralarında yeterince uzun dinlenme periyotları bulunması gerekir (Turan, 1989). Daha yüksek bir anaerobik kapasiteye sahip olmak için ise öncelikle antrenmana, genetik faktörlere ya da her ikisinin kombinasyonuna bağlıdır (Medbo, 1980). 1.5.8.2. Kuvvet İnsan vücudu uzay ve zaman içinde sayısız hareket kombinasyonuna girebilen karmașık bir yapıdadır. Ortaya çıkan hareketlerin birçoğu ise kuvvet yetisinin bir ürünüdür (Acar, 1997). Kuvvet performans için gerekli temel öğelerden biridir ve performans arttırmak için daha büyük yüklerde çalıșma zorunlulu bulunmaktadır. Kuvvet antrenmanlarının mutlaka planlı olarak yapılması gerekmektedir (Yalçınkaya, 1983). 24 Kuvvetin fiziksel açıdan incelenmesi: Bir cismin șeklini, düzenini veya bulunduğu yeri değiștiren etkiye kuvvet denir. Fiziksel formülü șoyledir. F=m×a F: Kuvvet, m: Kütle, a: İvme Sporda kuvvet ise, bir kaldıraç sistemi gibi düșünülen kemik eklem ve kas yapılarıyla olușturur (Acar, 1997). Taekwondo sporunu incelediğimizde bu sporun da kuvvet çalıșmalarına ihtiyaç duyduğunu görmekteyiz. Taekwondo için kuvveti; vuruș yapabilme, tekniklerin vuruș gücünü arttırabilme ve rakibe karșı direnme olarak niteleyebiliriz. Taekwondo müsabakaları rakiple direk mücadeleyi gerektirdiği için her müsabığın kuvvete ihtiyacı büyüktür (Tel, 1996). 1.5.8.3. Esneklik Esneklik, eklemlerin en geniș açıda maksimal hareket edebilme sınırı ve kasları en uygun ve ekonomik șekilde kullanabilme yeteneğidir. Esneklik, vücut eklemlerinin hareketlerindeki genișlikle ilgilidir ve kișiye daha kolay hareket imkânı sağlar; “eklemin ya da eklem serilerinin, mümkün olan en geniș açıda hareket edebilme yeteneği” olarak tanımlanır (Doğan, 1994). Taekwondo esnekliğin önemli olduğu ve esneklik çalıșmalarının yoğun bir șekilde yer aldığı bir spor dalıdır. Esnekliği daha fazla olan bir Taekwondocu daha uzun mesafeye daha güçlü tekme atabilir ve hücumlara karșı kendini çok daha rahat koruyabilir. Taekwondonun en önemli çalıșmalarından birisi de cimnastik çalıșmalarıdır. Çalıșma öncesi cimnastik hareketlerinin yapılması kasların gevșemesi içindir. Bu cimnastik hareketleri koșmak, ip atlamak, oturup kalkmak, bacaklar üzerinde değișik esnetmeler yapmak, kalça, diz ve ayak bileğini çevirmeler ve denge hareketlerinden olușur (Gil, 1978). 25 1.5.8.4. Dayanıklılık Taekwondo sporunda kuvvet ve esnekliğin yanı sıra dayanıklılığın da önemi oldukça fazladır. Fakat diğerlerine oranla Taekwondo sporunda dayanıklılıkla ilgili ayrıntılı bilginin olmaması bizlere bu konuda hakkında yeterli bilgi vermemektedir. Taekwondo sporunda kassal dayanıklılığın yanı sıra koordinasyon ve spesifik tekniklerin uygulanması da çok önemlidir. 1.6. Antropometrik Özellikler İnsan vücudunun fiziksel özelliklerini birtakım ölçme esasları ile boyutlandıran sistematize tekniklere Antropometri denir (Durgun ve Dere, 1994). Bașka bir anlatımla antropometri, insan vücudunun hacmi, ağırlığı ve oranlarının ölçüleriyle belirlenen bir bilim dalıdır (Maud ve Foster, 1995). Günümüzde beden tipi ve boyutları konularında antropometri tek dayanak olarak benimsenmektedir. Antropometri bir sonuç değil, sonuca ulașım yoludur. Sonuca ulașma yolunda ölçümleme seçiminin, üzerinde çalıșılan konuya uyumu ve doğru yanıtları verebilme özelliği önem kazanır. Boyd (1980) ve Taner (1981) ‘e göre antropometri terimi ilk kez beden ölçüleri üzerine çalıșmalar yapan Alman Tıp Doktoru Sigismund Eltzholtz (1623–1688) tarafından çağımıza uygun olarak kullanılmıștır (Özer, 1993). En eski ölçüm tekniği olarak bilinen antropometri insan vücudunun bölümlerinin ölçülmesidir (Barrow, 1989). Bireyin fiziki yapısının genetik ve çevresel faktörler açısından incelenmesi çok eski tarihlere kadar uzanır. Örneğin; tüberkülozun uzun ve ince tiplerde koroner hastalıkların ise yağlı ve adaleli tiplerde daha çok ölüme neden olduğu eskiden beri bilinmektedir. Ruh hastalıklarının da bireylerin fizik yapısıyla ilgili olduğu ileri sürülebilmektedir (Gürses ve Olgun, 1991). 26 Yüzyılımızın ilk yarısına gelindiğinde, Kretschmer ve Viola gibi araștırmacılar da yapısal tipler üzerinde yoğun çalıșmalarını tamamlamıș bulunuyorlardı. Bununla birlikte günümüzde, duygusuz (phlegmatic) ve iyimser (sanguin) gibi terimler, morfotipik tanımlama orijinlerinden habersiz olarak kullanılabilmektedirler. Somatotip araștırmalarının gelișimi, (Sheldon ve arkadașlarının) çalıșmalarıyla bașlamıș bulunuyor. Taner vücudun belirli hastalıklara karșı konumunu incelerken somototip teknikleri kullanmıștı. Brozek somototip ve beden kompozisyonu ilișkilerindeki büyük derinliği ortaya koyuyordu. Somatotip belirleme yönteminin geliștirilmesini ve bu konudaki ilgilinin sürdürülmesini Heath ve Carter sağladılar (Özer, 1993). Antropometrik ölçülerin değerlendirmesinde, genelde beden yapısının ve kompozisyonunun belirlenmesi ile beden bölümlerinin birbirine oranları beden ağırlığının belirlenmesi, spor branșı ile fizik yapı arasındaki uyumun değerlendirilmesi, spor dalı veya iș kolunun antropometrik yapıya etkileri gibi konular da önem tașırlar (Özer, 1993). Sportif performansta etkin rol oynayan faktörlerden birisi olarak görülen yapısal faktörleri: yaș, boy ve ağırlık, somototip, beden kompozisyonu, proporsiyon, fibril kompozisyonu olarak incelenmek gerekmektedir (Özer, 1993). Bu ölçümler deri katmanı, çevre ve çap ölçümleri, vücut kompozisyonunun vücut yoğunluğu, yağ oranı ya da yağ miktarı ve yağsız vücut ağırlığı (kemik-kas) gibi unsurlarını tahmin etmek için kullanılır (Durgun ve Dere, 1994). Spor branșlarının günümüz rekabet ortamında kıyasıya süren uluslar arası mücadeleleri, spora bașlama yașını iyice așağılara çekmiș, yetenekli sporcu seçimlerini çok önemli hale getirmiștir. Hemen her spor branșı için yaklașık bir insan profili ortaya çıkmıștır. Bu profil öncelikle gözle görülür fiziksel parametreler göz önüne alınarak olușturulduğu için yetenekli sporcu seçimlerinde antropometrik özellikler en önemli kriterlerden biri olmaktadır (Türkeri, 2002). 27 Spor antropometrisinin amacı, sporcunun vücut yapısıyla ilgili olarak sportif uygunluk düzeyi ve amaca uygun olarak yapılan düzenli antrenmanın neden olduğu fiziksel gelișimle değișimlerinin, genel ve özel koșullarının araștırılmasıdır. Vücut tiplerinin değișik özellikleriyle kuvveti, sürat ve dayanıklılık gibi fiziksel kapasitelerin yakın ilișkisi olduğu bir gerçektir. Bu ilișki, üst düzeyde spor yapanlarda branșa özgü fiziksel kapasite șeklinde de daha belirgindir (Tittel, 1978). Ramazanoğlu’nun (1989), elit düzeydeki Taekwondocular üzerinde yaptığı çalıșmada sporcuların boy ortalaması 176,2 ± 8.24 cm, kilo ortalaması ise 65,9 ± 11.37 kg olarak bulunmuștur. Diğer bir araștırmada milli sporcuların somatotip özellikleri adlı çalıșmada ise milli Taekwondocuların boy ortalaması 176,0 ± 9,2 kilo ortalaması ise 68,7 ± 14,3 kg olarak bulunmuștur , sıklet sporu olmasına rağmen göreceli olarak Taekwondocuların boylarının vücut ağırlıkları ile kıyaslandığında bazı mücadele sporlarına nazaran ince ve uzun yapıda oldukları söylenebilir (Turnagöl ve ark, 1992). 1.6.1. Somatotip Somatotip; vücudun morfolojik yapısının tanımlanmasıdır. Kaslılık, yağlılık ve incelik (zayıflık) ilișkilerinin bilimsel yöntemlerle belirlenmesidir (Tamer, 2000). Somatotip, insan vücudunun incelik, kaslılık ve kitleli özellikleri ile tanımlanması, bu özelliklerin bilimsel yöntemlerle belirlenmesi yani vücudun morfolojik șeklinin tanımlanmasıdır (Tașucu, 2002) Vücut kompozisyonunun dıș özellikleri dikkate alınarak yapılan fizik yapı öğelerine dayalı olarak belirtilen bir sınıflama olan somatotip değerlendirmeler antropometrik ölçümler yardımı ile elde edilir (Zorba, 2001). 28 1. Endomorfi; vücudun yuvarlaklığı ve yumușaklığı ile belirlenmektedir. Organizmada yağlılığı ve yağ kitlesinin fazla olușunu göstermektedir. Bu tipin özellikleri kısa boyun, yüksek kare omuzlar ve gövdenin üzerinden karnın sarkmasıdır. 2. Mezomorfi; bu özellik sert, kuvvetli ve göze çarpan kaslılıkla beraber kemiklerin iri ve kahn kaslarla çevrili olmasıdır. Omuzlar geniș ve gövde genellikle yukarıdadır. Bu tipin göze çarpan özellikleri önkolun kalınlığı, el, bilek ve parmakların iriliğidir. 3. Ektomorfi; bu tiplerde vücudun inceliği, narinliği ve kibar görünümü göze çarpar. Kemikler küçük ve kaslar incedir. Omuzlar düșük, kollar ve bacaklar uzun fakat gövde kısadır. Omuzlar dar, kas oranı azdır (Tamer, 1995). Somatotip belirleme ölçümlerinde kullanılan aletler; SkinfoId kaliper, antropometrik setlerden kayan kaliper, mezüre ve boy kalası ile ağırlık tartı aletleri olarak sayılabilir. Sporcularla, spor yapmayan erkek ve bayanların vücut tipi karșılaștırdığında sporcuların daha büyük mezomorfik ve ektomorfik komponente sahip oldukları buna karșılık endomorfik komponentlerin daha düșük olduğu görülmektedir. Elit sporcular üzerinde yapılan birçok araștırmada değișik spor dallarında değișik somatotip değerleri dikkati çekmektedir. Carter olimpik sporcular üzerindeki araștırmalarına göre tramplencilerle, cimnastikçilerin, bayan yüksek atlayıcılarla, bayan basketbolcuların, endurans kayakçılarla maratoncuların benzer somatotipte olduklarını bildirmektedir (Özer, 1990). 29 1.6.1.1 Somatotipin Belirlenmesi Heath-Carter; fotoğraf çekimine ve atlasların kullanımına gerek göstermeyen bir metotudur ve bu metod özellikle büyük kitlelerde tarama çalıșmaları için güvenilir ve araștırma maliyetini artırmayan bir yöntemdir (Özer, 1993, Gürses ve Olgun 1991). Bu yöntemde Endomorfik, mezomorfik, ektomorfik terimleri somatotip yapısına göre bir șahsın tarif edilmesinde kullanılır. Her üç komponentin her birinin derecesine göre sayılar 1 'den 9'a kadar dizilmiștir. 9 rakamı maksimum oranı gösterirken, 1 rakamı en az oranı göstermektedir. 9–1–1 'lik 1 somatotip en büyük oranda endomorfi'yi yağlılık) gösterirken, 1–9–1 'lik somatotip en büyük oranda mezomorfi'yi (kassallığı) ve 1–1-9 'luk somatotip de en büyük oranda ektomorfi'yi (incelik) gösterir (Zorba, 1995). 1.6.1.2. Somatotipin Hesaplanması Somatotip belirlemede birçok sistem kullanılmaktadır. Bu sistemler içerisinde fotoskopik ve antropometrik çıkarımlarından dolayı spor bilimlerinde Heath-Carter metodu tercih edilmektedir (Macdougall ve ark, 1991). Endomorfi : 0.7182 + (0.1451X1) - (0,00068 X2) + (0,0000014 X3) X1 = Triceps + Subskapula + Suprailiak deri kıvrım kalınlıkları X2 = (Triceps + Subskapula + Suprailiak deri kıvrım kalınlıkları)2 X3 = (Triceps + Subskapula + Suprailiak deri kıvrım kalınlıkları)3 Mezomorfi : 0.858 (E) + 0.601 (K) + 0.188 (A) + 0.161 (C) – 0.131 (H) + 4,5 E = Humerus çapı K = Femur çapı A = Düzeltilmiș kol çevresi: kol çevresi (cm) – (triceps dkk/10) (mm) C = Düzeltilmiș calf çevresi: calf çevresi (cm) – (calf dkk/10) (mm) H = Boy Uzunluğu 30 Ektomorfi: Ektomorfi Komponenti ponderal indeksin (RPI) bulunması ile elde edilir. RPI = Boy (cm) ________ 3 √ ağırlık (kg) 1.6.1.3. Somatotip Verilerin Analizi Bir grup deneğin somatotip derecelendirilmesini elde ettikten sonra sonuçlarının analizi ve sergilenmesi için en iyi yol somato kartlardır. İlk kez Sheldon (1949) tarafından somatotip verilerini göstermek için Reuleaux Trianlex kullanılmıștır. Somatokart, somatotip kartının kısaltılmasıdır, șematik bir üçgendir. Bilinen somatotipleri, iki yönlü bir sınırda gösterir. Bir deneğin somatotipi üçgen içinde bir nokta olarak yer alır. Somatokartta bütün örnekler sırası ile noktalanmalıdır. Somatokart bireysel somatotip kategorilerine dayalı olarak ilave analizlerin yapılmasını da sağlar. Somatakart kendi içinde üç eksenden dolayı bölümlere ayrılmıștır. Bu eksenler üçgenin merkezinde kesișirler. Bu üçgen endomorfi, mezomorfi ve ektomorfiyi belirler. Komponent dereceleri merkezden bu eksenlerin uçlarına doğru artıș gösterirler. Bununla birlikte üç komponentteki ekstrem değerler uçlarında yazılıdır. Somatotip bölümleri pozisyonların orantı derecelerine veya somatotip komponentlerinin dominant olma durumlarına göre isimlendirilir. 1.6.1.4. Somatotip ve Spor Performansı Vücut yapısı ile fiziksel aktivite arasında bir ilișki vardır. İlk çağlardan beri vücut yapıları konusunda değișik yorumlara rastlamaktayız. Uzun süre fiziksel çalıșmalar sonucunda fiziki yapıda bir takım değișiklikler olur. Diğer taraftan vücut yapısı aktiviteyi etkiler. Örneğin; ağır yük tașıma ve kaldırma ișlemi gerektiren 31 aktivitelerde uzun vücut tipi dezavantajlıdır. Sağ ellerini kullananlar ile solak olanlardan görülen asimetri, kullanıma bağlı olarak vücut yapısına etkiyi açıkça göstermektedir. Genelde sağ kol kullanıldığından sağ kol, sol kola göre daha büyük çevreye sahiptir. Bu farkın yașla birlikte artıș gösterdiği gözlenmiștir. Özellikle tenis ve eskrim gibi branșlardaki aktiviteler, somatotip gelișmede asimetri meydana getirir (Zorba ve Ziyagil, 1995). Somatotip tek bașına performansın bir belirleyicisi olmamakla birlikte bașarılı sporcularda fiziksel yeteneklerdeki veryans % 25–60 somatotiple açıklanmaktadır. 12–18 yaș grubundaki diğerlerine göre daha bașarılı olan genç sporcuların aynı daldaki erișkin sporculara benzer somototip özelliklerine sahip olduklarını saptanmıștır. Somatotip doğuștan getirilen fakat antrenmanla değiștirilebilen bir özelliktir (Özer, 1993). Gürses ve Olgun (1984), Türk sporcuları üzerinde yaptıklara çalıșmalarda kas gücünü ve kuvvetini simgeleyen mezomorfi puanının basketbol, voleybol ve hentbol dallarına oranla güreș, judo ve cimnastik dallarında daha yüksek bulunmuștur. Yine aynı araștırmacılara göre, uygulanan fiziksel yetenek testleri ile spor dallarının özelliklerine göre değișen performans arasında ki ilișki derecesi de ayrı bir önem tașımaktadır. Sprint, uzun atlama ve mesafe koșuları gibi sportif dallarda ki performans arasındaki ilișkiler çok yüksektir. Ancak cimnastik, voleybol, güreș, judo ve futbol gibi teknik ve taktiğin performansın temel öğelerini olușturduğu dallarda bu ilișki önemli derecede azalmaktadır (Zorba ve Ziyagil, 1995). Sporcu olmayan gruba göre çoğu bayan ve erkek sporcular benzer olarak çok kaslıdır. Yani büyük mezomorfik komponenete sahiptirler ve yağsızdırlar (Fox et all, 1998). Maratoncular (1.4) - (4.3) - (3.5), güreșçiler (2.4) - (6.7) - (1.5), sırıkla atlayıcılar (1.5) - (4.8) - (3.2), yüzücülerde (2) -(5) -(3) olarak Gürses ve Olgun (1984) tarafından bildirilmiștir (Zorba ve Ziyagil, 1995). Uygun bir vücut tipi sporda iyi bir performans için öncelikli zorunluluk olarak değerlendirilmiștir. Sonuç olarak, belirli çaplarda ve spor içindeki belirli olaylarda belirlenmiș vücut tiplerinin bașarıda etkili olduğu saptanmıștır (Sharma ve Dixit, 1985) 32 Șekil 1.4. Erkek Sporcularda Ortalama Somatotip Dağılım (Tamer, 2000). 33 Șekil 1.5. Bayan Sporcularda Ortalama Somatotip Dağlımı (Tamer, 2000). 34 2. GEREÇ VE YÖNTEM Bu çalıșmanın amacı; Türk milli takımında ve kulüplerde yarıșan bayan ve erkek Taekwondocuların yaș, boy ve oturma boyu uzunluğu, vücut ağırlığı ve vücut yağ yüzdesi ve çeșitli antropometrik özellikleri, esneklik, reaksiyon, kol kuvveti ölçümü yapılarak genel fiziksel profillerinin incelemek ve ölçülen parametrelerin birbirleriyle ilișkilerini değerlendirmektir. 2.1. Denekler Araștırmaya, 2009 yılında Ankara ilinde yapılan Türk milli takım kampı kadrosunda olan büyükler kategorisinde yarıșan (17 yaș ve üstü), 16 bayan ve 24 erkek olmak üzere 40 Taekwondocu ve çeșitli kulüplerde taekwondo yapan ve milli olmayan 17 bayan, 24 erkek olmak üzere 41 Taekwondocu toplam 81 sporcu katıldı. Araștırma için Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Etik kurulundan onay alındı. Sporculara, testler öncesinde çalıșmanın amacı ve testler esnasında meydana gelebilecek olası riskler konusunda bilgiler verildi. Denekler bilgilendirilmiș gönüllü olur formunu okuyup imzaladı. Ayrıca sporculara testlerden en az bir hafta öncesinden itibaren, vücut metabolizmasını etkileyebilecek herhangi bir ilaç ya da alkollü içki kullanmamaları, testlerden en az 2 gün önce zorlayıcı fiziksel aktivitelerden kaçınılması konusunda uyarılarda bulunuldu. 2.2. Veri Toplama Araçları Boy ve oturma boyu ölçümlerinde, hassasiyeti ± 1 mm. olan Holtain Ltd (UK) marka stadiometre; çevre ölçümlerinde, hassaslık derecesi ± 1 mm. olan Holtain Ltd. (UK). Marka mezura; çap ölçümlerinde, hassaslık derecesi ± 1 mm. olan Holtain Ltd. (UK). Marka kayan kaliper; vücut ağırlığı ölçümü için; hassasiyeti ± 100 gr. olan Avis 333 (Korea) marka dijital tartı; deri kıvrım kalınlıkları ölçümlerinde, her açıda 10 g/sh m basınç sağlayan Holtain Ltd. (UK). marka skinfold kaliper aleti kullanıldı. Kuvvet ölçümlerinde Cosmed Trifit (Rome, Italy) ölçüm sistemi kullanılmıștır. 35 Șekil 2.1. Boy ve Oturma Boyu Ölçümlerinde kullanılacak Holtain Ltd (Uk) stadiometreler Șekil 2.2. Deri Kıvrım Kalınlığı, Çevre ve Çap ölçümlerinde kullanılacak Holtain Ltd (UK) antropometrik set ve vücut kompozisyonu analizörü 36 2.3. Veri Toplama Yöntemleri 2.3.1 Antropometrik Ölçümler: Deri Kıvrım Kalınlığı ölçümlerinde; ayakta sağ taraftan, ticeps, subscapula, abdomen ve supraililiac bölgelerden alınan deri kıvrımları ölçülerek gerçekleștirildi. Yuhasz metodu kullanılarak așağıdaki formülle hesaplandı (Yuhasz, 1966). VYO(%) = (triceps + supscapula + abdomen + suprailiac deri kıvrım kalınlıkları, mm) × 0.153 + 5.78 Uzunluk Ölçümlerinde; boy, oturma boyu, kulaç uzunluğu (arm span), üst kol uzunluğu (upper arm), ön kol uzunluğu (fore arm), üst bacak uzunluğu (thigh), alt bacak uzunluğu (lower leg) ölçümleri gerçekleștirildi. Çevre Ölçümlerinde; Biceps çevresi, Uyluk çevresi, Göğüs çevresi, Kalça çevresi, Abdomen çevresi, Omuz çevresi, baldır çevresi, ölçümleri yapıldı. Çap Ölçümlerinde; biacromial çap, biacromial çap/boy oranı, bi-iliocristal çap, bi-iliocristal çap/boy oranı, ölçümleri gerçekleștirildi. Oturma Boyu: Denek duvara sırtını dik vaziyette tam vererek ve kalçasını duvara yaslayarak otururken, el bacak üzerinde, ayaklar serbest vaziyette iken oturduğu tabanla bașın en üst noktası arasındaki mesafe ölçülüp 0.1 cm hassaslık seviyesinde kaydedildi (Zorba ve Ziyagil, 1995). Kulaç Uzunluğu (Arm Span): Denek duvara sırtını dik vaziyette vererek ellerini iki yana açmıș (yere paralel olarak) șekilde, avuç içleri öne bakar pozisyonda sağ ve sol el parmak uçları arasındaki mesafe ölçüldü (Zorba ve Ziyagil, 1995) 37 2.3.2. Somatotip Belirlenmesi Vücut kompozisyonunun dıș özellikleri dikkate alınarak yapılan fizik yapı öğelerine dayalı olarak belirtilen bir sınıflama olan somatotip değerlendirmeler antropometrik ölçümler yardımı ile elde edildi. (Zorba, 2001). Deneklerin somatotipleri Heath-Carter metoduna göre belirlenmiștır. Bu metodda endomorfi puanını belirlemek için triceps, subscapula ve medial baldırda yağ kalınlıkları ölçülmüștür. Mezomorfi puanı için humerus ve femur epikondülleri arası genișlik, kasılmıș üst kol çevresi, alt bacak çevresi ve triceps ile alt bacak yağ kalınlıkları ölçülmekte, ektomorfi için de ponderal indeks ve vücut ağırlığı ölçümleri yapılmıștır (Gualdi ve Emanuela, 1993). 1. Triceps Deri Kıvrım Kalınlığı (Arka üst kol): Üst kolun orta hattındaki (triceps kası üzerinde) scapuladakı ‘ akromion’ ve ulnanın ‘olekranan’ çıkıntıları arasındaki mesafenin ortasından alınarak dikey olarak kas üzerindeki deri katlaması tutularak ölçülmüștür (Zorba ve Ziyagil, 1995). 2. Suprailic Deri Kıvrım Kalınlığı (Yan): İliak bölgesi vücudun yan orta hattından (midaksillar) ıliumum hemen üstünden alınan yarım yatay diyagonal olarak deri katlaması tutularak ölçülmüștür (Özer, 1993). 3. Supscapula Deri Kıvrım Kalınlığı (Sırt): Kol așağı sarkıtılmıș ve vücut gevșetilmiș iken, kürek kemiğinin hemen altından (makro medialis’in hemen altından) ve kemiğin kenarına paralel kavramaya uygun, vücuda diyagonal olarak deri katlaması tutularak ölçülmüștür (Zorba ve Ziyagil, 1995). 4. Calf Deri Kıvrım Kalınlığı (Baldır): Sağ baldırın en geniș bölgesinin mediyalindeki deri ve yağ dokusu tutularak ölçüm alınmıștır (Tamer, 1995). 5. Biceps Deri Kıvrım Kalınlığı: Deneğin kolu yanda ve avuç içi ön tarafa bakarken, kolun ön tarafından üst kolun iç orta hattından (biceps kası üzerinden) akromion ve olekranon proçesi arasındaki mesafenin orta noktasından alınarak, dikey olarak kas üzerindeki deri katlaması tutularak ölçüldü (Zorba ve Ziyagil, 1995). 38 6. Abdomen Deri Kıvrım Kalınlığı: Ölçüm karın kasları gevșek konumda iken göbek çukurunun 3 cm. yanından yatay olarak yapıldı (Zorba ve Ziyagil, 1995). 7. Uyluk Deri Kıvrım Kalınlığı: Denek ayakta ağırlığını sol bacak üzerine vererek diğer bacağını gevșek durumda tutarken sağ ayağın yerden temasının kesilmemesine dikkat edildi. Ölçüm inguinal crease ve patellanın procsimal ucu arasındaki orta noktadan dikey olarak alındı (Zorba ve Ziyagil, 1995). 8. Göğüs Deri Kıvrım Kalınlığı: Denek ayakta iken sağ ğöğüste meme bașı ile koltuk altı arasındaki der kıvrımı tutularak ölçüldü. (Zorba ve Ziyagil, 1995). 9. Humerus Bikondüler Çap: El pronasyonda; dirsek fleksiyonda iken kaliperin kolları kondüllere sıkıca temas ettirilerek humerusun kondülleri arasındaki mesafe ölçülmüștür (Zorba ve Ziyagil, 1995). 10. Femur Bikondüler Çap: Denek bacakları yere paralel, ayakları yere temas edecek șekilde sandalyeye otururken, araștırmacı deneğin önünde durarak kaliperin kollarını epikondüler üzerinde temas ettirerek ölçüm yapılmıștır (Tamer, 1995). 11. Biakromial Çap: Omuzlar normal pozisyondayken deneğin arkasında durarak kayan kaliperin uçları akromial çıkıntıların en dıșına temas ettirerek ölçüm alındı (Zorba ve Ziyagil, 1995). 12. Biceps Çevresi (Ekstansiyonda): Denek ayakta ve ön kolu 90 derece bükülü olarak duruyorken; omuzdaki akromiumun üst noktası ile dirsek arasındaki uzaklığın orta noktası mezura ile ölçülerek ișaretlendi. İșaretlenen noktada mezura biceps çevresine yerleștirilerek ölçüm yapıldı (Zorba ve Ziyagil, 1995). 13. Uyluk Çevresi: Denek ayakta dik dururken, kalça ile uyluğun birleștiği noktada, mezura uyluk çevresine yatay olarak gluteal bölgenin hemen altından ölçüldü (Zorba ve Ziyagil, 1995). 39 14. Calf Çevresi: Görülebilen maksimum calf kalınlığında mezura bacağın uzun eksenine dik olarak sarıldı ve ölçüm alındı (Zorba ve Ziyagil, 1995). 15. Biceps Çevresi (Fleksiyonda): Biceps kasıldıktan sonra mezura bicepsin orta noktasına yerleștirilerek ölçüm yapıldı (Zorba ve Ziyagil, 1995). 16. Önkol Çevresi: Denek ayakta ve avuç içi yukarı bakar pozisyonda iken önkolun en geniș olduğu noktadan ölçüm alındı (Zorba ve Ziyagil, 1995). 17. Üstkol Çevresi: Denek ayakta ve sağ kol yana uzatılmıș pozisyonda iken biceps brachi kasının en geniș olduğu noktadan ölçüm alındı (Zorba ve Ziyagil, 1995). 18. Biceps Çevresi: Denek ayakta ve ön kolu 90 derecede bükülü olarak duruyorken, omuzdaki akromionun üst noktası ile dirsek arasındaki uzaklığın orta noktası mezura ile ölçülerek ișaretlenmiștir. Denek kollarını yana açtıktan sonra ișaretlenen noktada çevresine yerleștirilerek ölçüm yapılmıștır (Tamer, 1995). 19. Baldır (Calf) Çevresi: Görülebilen maksimum baldır kalındığında mezura bacağın uzun eksine dik sarılmıș ve ölçüm alınmıștır (Zorba ve Ziyagil, 1995). 2.3.3. Somatotipin Hesaplanması: Endomorfi : 0.7182 + (0.1451X1) - (0,00068 X2) + (0,0000014 X3) X1 = Triceps + Subskapula + Suprailiak deri kıvrım kalınlıkları X2 = (Triceps + Subskapula + Suprailiak deri kıvrım kalınlıkları)2 X3 = (Triceps + Subskapula + Suprailiak deri kıvrım kalınlıkları)3 40 Mezomorfi : 0.858 (E) + 0.601 (K) + 0.188 (A) + 0.161 (C) – 0.131 (H) + 4,5 E = Humerus çapı K = Femur çapı A = Düzeltilmiș kol çevresi: kol çevresi (cm) – (triceps dkk/10) (mm) C = Düzeltilmiș calf çevresi: calf çevresi (cm) – (calf dkk/10) (mm) H = Boy Uzunluğu Ektomorfi: Ektomorfi Komponenti ponderal indeksin (RPI) bulunması ile elde edilir. RPI = Boy (cm) ________ 3 √ ağırlık (kg) 2.3.4. Vücut Kitle İndeksi Hesaplanması Deneklerin, (VKİ): vücut ağırlığı (kg) / Boy2(m) formülü ile hesaplandı. 2.3.5. Esneklik – Otur-Eriș Denek yere oturup çıplak ayak tabanını düz bir șekilde test sehpasına dayadı. Ayrıca denek gövdesini ileri doğru eğerek ve dizlerini bükmeden elleri vücudunun önünde olacak șekilde uzanabildiği kadar öne doğru uzandı. Bu șekilde en uzak noktada, öne ya da geriye esnemeden 1–2 saniye bekledi. Test iki defa tekrar edilerek en yüksek olan değer kayıt edildi. 41 2.3.6. Kuvvet Ölçümü Kol kuvveti ölçümü dinamometre kullanılarak yapıldı. 2.3.6.1. Kol Kuvveti: Denekler sırtı düz, bacakları gergin, kolları ise dinamometre barını avuç içleri yukarıya bakacak șekilde tutarken 90◦’lik açı yapacak bir șekilde dinamometre sehpasının üzerinde durduktan sonra, dizlerini bükmeden ve sırt düzlüklerini bozmadan kollarıyla 5 sn. boyunca maksimum kuvvet uyguladılar. Bir dakika ara ile 2 deneme yapıldı ve en iyi sonuç kaydedildi. 2.3.7. Dikey Sıçrama Testi Denekler elleri bellerinde olacak pozisyonda hızlı bir hareketle eğilerek sıçrayabildikleri en üst noktaya sıçradılar. Dikey sıçrama test sonuçları kullanılarak anaerobik güç Lewis nomogramı kullanılarak hesaplandı: P= (√4,9 x vücut ağırlığı) x √d, D = m. cinsinden dikey sıçrama değeri 2.3.8. Reaksiyon Testi Araștırmaya katılan sporcuların görsel ve ișitsel reaksiyon zaman ölçümleri Sport Expert aleti ile yapıldı. Çok seçenekli çabukluk ve karar verme testi, deneklerin ardıșık olarak rasgele gözüken üç farklı uyaran (üç yöne ok) için verdikleri karar verme ve hedefe ulașma sürelerini (ikisinin toplamı) ölçen bir test sistemidir. Sistem bir görsel uyaran üreteci, üç adet optik sensor, ses ünitesi ve ana üniteden olușur. Sistemin genel yerleșimi așağıdaki gibidir: 42 Șekil 2.3. Reaksiyon zamanı ölçümü test düzeneği Test operatör tarafından bașlatıldığında ses ünitesinden bir ses duyulur ve ilk uyaran (ok șeklinde) gözükür. Denek ilk uyaranın gösterdiği taraftaki sensöre koșar aradaki bölgeye basar ve merkeze geri döner. Kısa bir süre sonra tekrar uyaran gelir ve denek bu sefer yeni uyaranın gösterdiği yöndeki sensöre koșar ve aradaki bölgeye basar ve merkeze geri döner. Bu ișlem deneyden önce programlanan süre veya tekrar adedi bitene kadar devam eder. Araștırmada 2 dk. süresince uyaran verildi. Sonuçta testle ilgili așağıdaki bilgiler elde edildi: 1. Testin toplam süresi veya test süresinde yapılan toplam tekrar 2. En uzun karar verme ve sensöre ulașma zamanı ve kaçıncı tekrarda olduğu 3. En kısa karar verme ve sensöre ulașma zamanı ve kaçıncı tekrarda olduğu 4. Ortalama karar değerlendirilmesi verme ve sensöre ulașma zamanı verilerinin 43 Șekıl 2.4. Reaksiyon testi 2.4. Verilerin Analizi Deneklerden elde edilen verilerin analizi için SPSS 16.0 for Windows paket programı kullanıldı. Bütün verilerin ortalama ve standart sapmaları bulunduktan sonra, milli olan ve olmayan grupların ortalamaları arasındaki farkı incelemek için bağımsız gruplarda t testi, antropometrik özellikler ve fiziksel parametreler arasındaki istatistiksel ilișkinin belirlenmesinde Pearson korelasyon analizi testleri yapıldı. Anlamlılık düzeyi p<0.05 olarak kabul edildi. 44 3. BULGULAR Çizelge 3.1. Erkek Milli Taekwondocuların Yaș, Spor Yașı, Vücut Ağırlığı, Boy Uzunluğu, BMI, Bel Kalça Oranı, Bakımından Milli Olmayanlarla Karșılaștırılması Erkek Milli Taekwondocular Erkek Milli olmayan N Ort. SS Min Maks N Ort. SS Min Maks t P Yaș (Yıl) 24 22.58 2.84 18.00 28.00 24 18.87 2.40 17.00 26.00 4.882 0.001** Spor Yașı (yıl) V.Ağırlığı (kg) 24 9.79 2.20 6.00 16.00 24 5.04 2.92 2.00 14.00 6.350 0.001** 24 71.12 10.69 54.90 91.70 24 64.21 7.29 53.40 80.20 2.618 0.012* Boy (cm) 24 181.0 7.07 169.0 193.8 24 176.5 5.01 167.0 189.5 2.597 0.013* BMI 24 21.60 2.22 18.34 26.79 24 20.57 1.80 17.34 23.95 1.763 0.085 Bel Kalça Oranı 24 0.83 0.02 0.78 0.89 24 0.77 0.67 0.50 0.84 3.863 0.001** * p<0.05 ** p<0.01 Araștırmada yaș, spor yașı, bel kalça oranı, (p<0.01) vücut ağırlığı, boy uzunluğu, (p<0.05) bakımından erkek milli Taekwondocularla, erkek milli olmayan Taekwondocular arasında istatistiksel olarak anlamlı fark bulunmuștur. BMI, bakımından erkek milli Taekwondocularla, erkek milli olmayan Taekwondocular arasında istatistiksel olarak anlamlı fark bulunmamıștır (p>0.05). 45 Çizelge 3.2. Bayan Milli Taekwondocuların Yaș, Spor Yașı, Vücut Ağırlığı, Boy Uzunluğu, BMI, Bel Kalça Oranı, Bakımından Milli Olmayanlarla Karșılaștırılması Bayan Milli Taekwondocular Bayan Milli olmayan N Ort. SS Min Maks N Ort. SS Min Maks t P Yaș (Yıl) 16 22.37 4.73 17.00 31.00 17 18.76 1.52 17.00 21.00 2.989 0.005** Spor Yașı (yıl) V.Ağırlığı (kg) 16 10.25 4.46 5.00 20.00 17 4.17 2.50 1.00 9.00 4.857 0.001** 16 60.31 8.32 47.00 74.30 17 54.45 4.79 46.70 65.40 2.494 0.018* Boy (cm) 16 172.0 6.45 165.0 186.3 17 164.0 6.54 152.0 175.7 3.515 0.001** BMI 16 20.30 2.09 16.25 23.48 17 20.23 1.27 18.58 22.46 0.129 0.898 Bel Kalça Oranı 16 0.73 0.03 0.68 0.79 17 0.72 0.02 0.69 0.77 1.246 0.222 * p<0.05 ** p<0.01 Araștırmada yaș, spor yașı, boy uzunluğu, (p<0.01) ve vücut ağırlığı, (p<0.05) bakımından bayan milli Taekwondocularla, bayan milli olmayan Taekwondocular arasında istatistiksel olarak anlamlı fark bulunmuștur. BMI, bel kalça oranı, gövde yağ ağırlık ve gövde yağsız vücut kitlesi bakımından bayan milli Taekwondocularla, bayan milli olmayan Taekwondocular arasında istatistiksel olarak anlamlı fark bulunmamıștır (p>0.05). 46 Çizelge 3.3. Erkek Milli Taekwondocuların Vücut Yağ Yüzdesi, Endomorfi, Mezomorfi, Ektomorfi, Calf Çevresi ve Göğus Çevresi Bakımından Milli Olmayanlarla Karșılaștırılması Erkek Milli Taekwondocu Erkek Milli Olmayan N Ort. SS Min Maks N Ort. SS Min Maks t P Vücut Yağ Yüzdesi 24 11.84 1.89 9.61 16.49 24 10.51 1.32 8.69 13.43 2.816 0.007** Endomorfi 24 2.58 0.70 1.62 4.35 24 1.96 0.55 1.22 3.21 3.347 0.002** Mezomorfi 24 2.63 1.48 0.15 5.76 24 3.59 1.11 0.84 5.54 - 2.525 0.015* Ektomorfi 24 3.51 0.98 1.45 4.83 24 3.75 0.95 2.43 5.70 - 0.861 0.394 Calf Çevresi (cm) 24 36.74 2.53 32.0 42.0 24 35.40 2.27 31.0 39.8 1.92 0.061 Göğus Çevresi (cm) 24 92.29 5.45 81.0 103.0 24 87.31 3.89 81.0 96.0 3.63 0.001** * p<0.05 ** p<0.01 Araștırmada endomorfi, vücut yağ yüzdesi, göğus çevresi (p<0.01) ve mezomorfi (p<0.05) bakımından erkek milli Taekwondocularla, erkek milli olmayan Taekwondocular arasında istatistiksel olarak anlamlı fark bulunmuștur. Ektomorfi ve calf çevresi bakımından erkek milli Taekwondocularla, erkek milli olmayan Taekwondocular arasında istatistiksel olarak anlamlı fark bulunmamıștır (p>0.05). 47 Çizelge 3.4. Bayan Milli Taekwondocuların Vücut Yağ Yüzdesi, Endomorfi, Mezomorfi, Ektomorfi, Calf Çevresi ve Göğus Çevresi Bakımından Milli Olmayanlarla Karșılaștırılması Bayan Milli Taekwondocu Bayan Milli Olmayan N Ort. SS Min Maks N Ort. SS Min Maks t P Vücut Yağ Yüzdesi 16 11.19 1.58 8.95 14.12 17 12.33 1.30 9.90 15.01 ـ2.261 0.031* Endomorfi 16 2.40 0.86 1.30 3.83 17 3.15 0.72 1.92 4.76 ـ2.695 0.011* Mezomorfi 16 5.08 1.25 2.85 7.05 17 3.43 1.10 1.65 1.43 4.006 0.001** Ektomorfi 16 3.63 1.14 1.69 1.18 17 3.12 0.87 1.68 4.48 1.440 0.164 Calf Çevresi (cm) 16 36.0 2.41 31.0 38.50 17 33.52 1.61 31.0 36.0 3.485 0.001** Göğus Çevresi (cm) 16 86.20 4.13 78.5 91.5 17 82.64 4.94 75.2 91.0 2.235 0.033* * p<0.05 ** p<0.01 Araștırmada mezomorfi, calf çevresi (p<0.01) endomorfi, göğus çevresi ve vücut yağ yüzdesi (p<0.05) bakımından bayan milli Taekwondocularla, bayan milli olmayan Taekwondocular arasında istatistiksel olarak anlamlı fark bulunmuștur. Ektomorfi bakımından bayan milli Taekwondocularla, bayan milli olmayan Taekwondocular arasında istatistiksel olarak anlamlı fark bulunmamıștır (p>0.05). 48 Çizelge 3.5. Erkek Milli Taekwondocuların Anaerobik Güç, Dikey Sıçrama, Kol Kuvvet, Esneklik, Oturma Boy, Kulaç Uzunluk, Tüm Kol Uzunluk ve Tüm Bacak Uzunluk Bakımından Milli Olmayanlarla Karșılaștırılması Erkek Milli Taekwondocu Anaerobik Güç (kgm/sn) Dikey Sıçrama (cm) Kol Kuvvet (kg) Esneklik (cm) Oturma Boy (cm) Kulaç Uzunluk (cm) Kol Uzunluğu (cm) Bacak Uzunluğu (cm) Erkek Milli Olmayan N Ort. SS Min Maks N Ort. SS Min Maks T P 24 97.47 13.00 76.84 125.6 24 80.95 11.31 62.45 111.5 4.695 0.001** 24 39.00 5.54 30.00 50.00 24 32.66 4.84 26.00 44.00 4.217 0.001** 24 55.20 13.32 33.00 79.00 24 42.54 12.45 25.00 78.00 3.401 0.001** 24 27.31 8.10 11.50 44.80 24 26.62 4.67 20.00 40.00 0.360 0.72 24 95.75 2.95 87.90 101.5 24 89.61 4.12 83.00 96.50 5.935 0.001** 24 179.7 8.47 163.8 196.8 24 175.2 6.09 166.0 195.0 2.108 0.040* 24 62.15 2.89 55.00 67.70 24 62.27 3.35 56.00 71.00 ـ0.1354 0.894 24 96.84 7.47 85.00 118.0 24 95.67 5.14 87.50 95.67 0.632 0.530 * p<0.05 ** p<0.01 Araștırmada anaerobik güç, dikey sıçrama, kol kuvveti, oturma boy, (p<0.01) ve kulaç uzunluğu (p<0.05) bakımından erkek milli Taekwondocularla, erkek milli olmayan Taekwondocular arasında istatistiksel olarak anlamlı fark bulunmuștur. Esneklik, tüm kol uzunluk ve tüm bacak uzunluk bakımından erkek milli Taekwondocularla, erkek milli olmayan Taekwondocular arasında istatistiksel olarak anlamlı fark bulunmamıștır (p>0.05). 49 Çizelge 3.6. Bayan Milli Taekwondocuların Anaerobik Güç, Dikey Sıçrama, Kol Kuvvet, Esneklik, Oturma Boy, Kulaç Uzunluk, Tüm Kol Uzunluk ve Tüm Bacak Uzunluk Bakımından Milli Olmayanlarla Karșılaștırılması Bayan Milli Taekwondocu Anaerobik Güç (kgm/sn) Dikey Sıçrama (cm) Kol Kuvvet (kg) Esneklik (cm) Oturma Boy (cm) Kulaç Uzunluk (cm) Kol Uzunluğu (cm) Bacak Uzunluğu (cm) Bayan Milli Olmayan N Ort. SS Min Maks N Ort. SS Min Maks T P 16 69.66 10.50 50.03 88.84 17 60.01 8.04 47.49 74.38 2.974 0.006** 16 27.50 3.65 23.00 36.00 17 25.05 4.95 19.00 36.00 1.603 0.119 16 27.25 9.96 9.00 40.00 17 26.47 5.06 17.00 35.00 0.286 0.777 16 30.63 5.17 21.50 38.20 17 26.59 4.99 18.00 35.00 2.281 0.030* 16 91.75 4.22 86.00 102.0 17 85.50 2.92 81.50 92.10 4.969 0.001** 16 169.3 7.972 157.2 187.0 17 157.2 7.55 141.4 170.0 4.494 0.001** 16 60.24 2.73 55.50 66.50 17 55.98 3.22 50.70 60.90 4.089 0.001** 16 92.52 5.33 85.00 103.5 17 84.68 8.50 68.80 98.00 3.149 0.004** * p<0.05 ** p<0.01 Araștırmada anaerobik güç, oturma boy, kulaç uzunluk, tüm kol uzunluk ve tüm bacak uzunluk (p<0.01) ve esneklik (p<0.05) bakımından bayan milli Taekwondocularla, bayan milli olmayan Taekwondocular arasında istatistiksel olarak anlamlı fark bulunmuștur. Dikey sıçrama ve kol kuvvet bakımından bayan milli Taekwondocularla, bayan milli olmayan Taekwondocular arasında istatistiksel olarak anlamlı fark bulunmamıștır (p>0.05). 50 Çizelge 3.7. Erkek Milli Taekwondocuların Reaksiyon Ortalama Karar Verme Zamanı, En Uzun Karar Verme Zamanı, En Kısa Karar Verme Zamanı, Verilerinin Değerlendirilmesi Bakımından Milli Olmayanlarla Karșılaștırılması Erkek Milli Taekwondocu Reaksiyon Ort. Karar Verme Zamanı (sn) Reaksiyon En Kısa Karar Verme Zamanı (sn) Reaksiyon En Uzun Karar Verme Zamanı(sn) Erkek Milli Olmayan N Ort. SS Min Maks N Ort. SS Min Maks t P 24 1.69 0.12 1.50 1.98 24 1.71 0.20 1.33 2.31 ـ0.354 0.725 24 1.03 0.50 0.43 1.39 24 1.39 0.64 0.81 2.02 -4.227 0.001** 24 3.26 1.55 1.79 8.43 24 3.56 2.80 1.84 12.95 ـ0.456 0.651 * p<0.05 ** p<0.01 Araștırmada reaksiyon en kısa karar verme zamanı (p<0.01) bakımından erkek milli Taekwondocularla, erkek milli olmayan Taekwondocular arasında istatistiksel olarak anlamlı fark bulunmuștur. Reaksiyon en uzun karar verme zamanı ve ortalama karar verme zamanı bakımından erkek milli Taekwondocularla, erkek milli olmayan Taekwondocular bulunmamıștır (p>0.05). arasında istatistiksel olarak anlamlı fark 51 Çizelge 3.8. Bayan Milli Taekwondocuların Reaksiyon Ortalama Karar Verme Zamanı, En Uzun Karar Verme Zamanı, En Kısa Karar Verme Verilerinin Değerlendirilmesi Bakımından Milli Olmayanlarla Karșılaștırılması Bayan Milli Taekwondocu Reaksiyon Ort. Karar Verme Zamanı (sn) Reaksiyon En Kısa Karar Verme Zamanı(sn) Reaksiyon En Uzun Karar Verme Zamanı (sn) Bayan Milli Olmayan N Ort. SS Min Maks N Ort. SS Min Maks t P 16 1.85 0.20 1.66 2.52 17 1.80 0.22 1.37 2.07 0.616 0.542 16 1.07 0.13 0.90 1.54 17 1.35 0.23 1.02 1.70 -4.071 0.001** 16 2.86 1.14 2.06 6.29 17 3.27 0.82 2.06 4.88 ـ1.171 0.250 * p<0.05 ** p<0.01 Araștırmada reaksiyon en kısa karar verme zamanı, (p<0.01) bakımından bayan milli Taekwondocularla, bayan milli olmayan Taekwondocular arasında istatistiksel olarak anlamlı fark bulunmuștur. Reaksiyon en uzun karar verme zamanı ve ortalama karar verme zamanı bakımından bayan milli Taekwondocularla, bayan milli olmayan Taekwondocular bulunmamıștır (p>0.05). arasında istatistiksel olarak anlamlı fark 52 Çizelge 3.9. Erkek Milli Taekwondocuların Boy, Vücut Ağırlığı, Anaerobik Güç, Vücut Yağ Yüzdesi, Endomorfi, Mezomorfi, Ektomorfi, Sıçrama, Kol Kuvvet, Esneklik, Kol Uzunluğu, Bacak Uzunluğu ve Reaksiyon En Hızlı Karar Verme Endomorfi Mezomorfi Ektomorfi Sıçrama (cm) Kol kuvvet (kg) Esneklik (cm) Kol uzunluk (cm) Bacak uzunluğu (cm) .77** .70** .51** .38** -.20 .01 .04 .33* -.36* .54** .77** -.21 .87** .72** .61** .16 -.63** -.02 .35* -.43** .50** .63** -.17 .61** .54** .03 -.51** .48** .43** -.36* .39** .51** -.24 .95** -.08 -.49** -.04 .32* -.19 .27 .41** -.17 -.14 -.48** .01 .33* -.08 .16 .23 -.19 -.52** -.24 -.22 -.21 .11 -.06 .32* .07 -.17 .22 -.14 -.02 .02 .22 .06 -.13 -.12 -.19 -.22 .34* .21 -.31 -.23 -.36* -.13 .42** -.20 Vücut ağırlığı (kg) .77** Anaerobik güç (kgm/sn) .70** .87** Vücut yağ yüzdesi .51** .72** .61** Endomorfi .38** .61** .54** .95** Mezomorfi -.20 .16 .03 -.08 -.14 Ektomorfi .01 -.63** -.51** -.49** -.48** -.52** Sıçrama (cm) .04 -.02 .48** -.04 .01 -.24 .07 Kol kuvvet (kg) .33* .35* .43** .32* .33* -.22 -.17 .22 Esneklik (cm) -.36* -.43** -.36* -.19 -.08 -.21 .22 .06 -.22 Kol uzunluk (cm) .54** .50** .39** .27 .16 .11 -.14 -.13 .34* -.23 .79** .63** .51** .41** .23 -.06 -.02 -.12 .21 -.36* .42** -.21 -.17 -.24 -.17 -.19 .32* .02 -.19 -.31 -.13 -.20 Bacak uzunluk (cm) Reaksiyon en hızlı karar verme zamanı (sn) Reaksiyon en hızlı karar verme zamanı Vücut yağ yüzdesi Boy (cm) Anaerobik güç (kgm/sn) N= 48 Vücut ağırlığı (kg) Erkek Boy (cm) Zamanı Sonuçlarının Kendi Aralarındaki Korelâsyon Analizi * p<0.05 ** p<0.01 -.05 -.05 53 Araștırmada boy ile vücut ağırlığı arasında .77 değerinde pozitif ilișki bulunmuștur (p<0.01). Boy ile anaerobik güç arasında .70 değerinde pozitif ilișki bulunmuștur (p<0.01). Boy ile vücut yağ yüzdesi arasında .51 değerinde pozitif ilișki bulunmuștur (p<0.01). Boy ile endomorfi arasında .34 değerinde pozitif ilișki bulunmuștur (p<0.01). Boy ile kol kuvvet arasında .33 değerinde pozitif ilișki bulunmuștur (p<0.05). Boy ile esneklik arasında -.36 değerinde negatif ilișki bulunmuștur (p<0.05). Boy ile kol uzunluğu arasında .54 değerinde pozitif ilișki bulunmuștur (p<0.01). Boy ile bacak uzunluğu arasında .79 değerinde pozitif ilișki bulunmuștur (p<0.01). Vücut ağırlığı ile vücut yağ yüzdesi arasında .72 değerinde pozitif ilișki bulunmuștur (p<0.01). Vücut ağırlığı ile endomorfi arasında .61 değerinde pozitif ilișki bulunmuștur (p<0.01). Vücut ağırlığı ile ektomorfi arasında -.63 değerinde negatif ilișki bulunmuștur (p<0.01). Vücut ağırlığı ile kol kuvvet arasında .35 değerinde pozitif ilișki bulunmuștur (p<0.05). Vücut ağırlığı ile esneklik arasında .43 değerinde negatif ilișki bulunmuștur (p<0.01). Vücut ağırlığı ile kol uzunluğu arasında .50 değerinde pozitif ilișki bulunmuștur (p<0.01). Vücut ağırlığı ile bacak uzunluğu arasında .63 değerinde pozitif ilișki bulunmuștur (p<0.01). Anaerobik güç ile vücut yağ yüzdesi arasında .61 değerinde pozitif ilișki bulunmuștur (p<0.01). Anaerobik güç ile endomorfi arasında .54 değerinde pozitif ilișki bulunmuștur (p<0.01). Anaerobik güç ile ektomorfi arasında -.51 değerinde negatif ilișki bulunmuștur (p<0.01). Anaerobik güç ile sıçrama arasında .48 değerinde pozitif ilișki bulunmuștur (p<0.01). Anaerobik güç ile kol kuvvet arasında .43 değerinde pozitif ilișki bulunmuștur (p<0.01). Anaerobik güç ile esneklik arasında -.36 değerinde negatif ilișki bulunmuștur (p<0.05). Anaerobik güç ile kol uzunluğu arasında .39 değerinde pozitif ilișki bulunmuștur (p<0.01). Anaerobik güç ile bacak uzunluğu arasında .51 değerinde pozitif ilișki bulunmuștur (p<0.01). Vücut yağ yüzdesi ile endomorfi arasında .95 değerinde pozitif ilișki bulunmuștur (p<0.01). Vücut yağ yüzdesi ile ektomorfi arasında -.49 değerinde negatif ilișki bulunmuștur (p<0.01). Vücut yağ yüzdesi ile kol kuvvet arasında .32 54 değerinde pozitif ilișki bulunmuștur (p<0.05). Vücut yağ yüzdesi ile bacak uzunluğu arasında .41 değerinde pozitif ilișki bulunmuștur (p<0.01). Endomorfi ile ektomorfi arasında -.48 değerinde negatif ilișki bulunmuștur (p<0.01). Endomorfi ile kol kuvvet arasında .33 değerinde pozitif ilișki bulunmuștur (p<0.05). Mezomorfi ile ektomorfi arasında -.52 değerinde negatif ilișki bulunmuștur (p<0.01). Mezomorfi ile reaksiyon en kısa karar verme zamanı arasında .32 değerinde pozitif ilișki bulunmuștur (p<0.05). Kol kuvvet ile kol uzunluğu arasında .34 değerinde pozitif ilișki bulunmuștur (p<0.05). Esneklik ile bacak uzunluğu arasında -.36 değerinde negatif ilișki bulunmuștur (p<0.05). Kol uzunluğu ile bacak uzunluğu arasında .42 değerinde pozitif ilișki bulunmuștur (p<0.01). 55 Çizelge 3.10. Bayan Milli Taekwondocuların Boy, Vücut Ağırlığı, Anaerobik Güç, Vücut Yağ Yüzdesi, Endomorfi, Mezomorfi, Ektomorfi, Sıçrama, Kol Kuvvet, Esneklik, Kol Uzunluğu, Bacak Uzunluğu ve Reaksiyon En Hızlı Karar Verme Vücut yağ yüzdesi Endomorfi Mezomorfi Ektomorfi Sıçrama Kol kuvvet Esneklik Kol uzunluk Bacak uzunluğu Reaksiyon en hızlı karar verme zamanı Boy (cm) Anaerobik güç (kgm/sn) N= 33 Vücut ağırlığı (kg) Bayan Boy (cm) Zamanı Sonuçlarının Kendi Aralarındaki Korelâsyon Analizi .75** .71** -.37* -.54** .09 .44* .19 .24 .47** .68** .88** -.40* .86** .14 -.02 .48** -.26 .10 .67** .12 .56** .60** -.40* -.07 -.22 .48** -.14 .59** .64** .23 .51** .69** -.37* .93** .28 -.74** -.34* .27 -.48** -.19 -.42* .06 .24 -.76** -.40* .25 -.58** -.38* -.59** .09 -.49** .18 .43* -.04 .29 .08 -.43* .14 -.58** .54** .25 .45** -.02 .16 .27 .19 .39* -.08 -.30 .10 .18 -.30 .56** .49** .03 .60** -.23 Vücut ağırlığı (kg) .75** Anaerobik güç (kgm/sn) .71** .86** Vücut yağ yüzdesi -.37* .14 -.07 Endomorfi -.54** -.02 -.22 .93** Mezomorfi .09 .48** .48** .28 .24 Ektomorfi .44* -.26 -.14 -.74** -.78** -.49** Sıçrama (cm) .19 .10 .59** -.34* -.40* .18 .14 Kol kuvvet (kg) .24 .67** .64** .27 .25 .43* -.58** .16 Esneklik (cm) .47** .12 .23 -.48** -.58** -.04 .54** .27 -.30 Kol uzunluk (cm) .68** .56** .55** -.19 -.38* .29 .25 .19 .10 .56** .88** .60** .69** -.42* -.59** .08 .45** .39* .18 .49** .60** -.40* -.40* -.37* .06 .09 -.43* -.02 -.08 -.30 .03 -.23 Bacak uzunluk (cm) Reaksiyon en hızlı karar verme zamanı (sn) * p<0.05 ** p<0.01 -.22 -.22 56 Araștırmada boy ile vücut ağırlığı arasında .75 değerinde pozitif ilișki bulunmuștur (p<0.01). Boy ile anaerobik güç arasında .71 değerinde pozitif ilișki bulunmuștur (p<0.01). Boy ile vücut yağ yüzdesi arasında -.37 değerinde negatif ilișki bulunmuștur (p<0.05). Boy ile endomorfi arasında -.54 değerinde negatif ilișki bulunmuștur (p<0.01). Boy ile ektomorfi arasında .43 değerinde pozitif ilișki bulunmuștur (p<0.05). Boy ile esneklik arasında .47 değerinde pozitif ilișki bulunmuștur (p<0.01). Boy ile kol uzunluğu arasında .68 değerinde pozitif ilișki bulunmuștur (p<0.01). Boy ile bacak uzunluğu arasında .88 değerinde pozitif ilișki bulunmuștur (p<0.01). Boy ile reaksiyon en kısa karar verme zamanı arasında -.40 değerinde negatif ilișki bulunmuștur (p<0.05). Vücut ağırlığı ile anaerobik güç arasında .86 değerinde pozitif ilișki bulunmuștur (p<0.01). Vücut ağırlığı ile mezomorfi arasında .48 değerinde pozitif ilișki bulunmuștur (p<0.01). Vücut ağırlığı ile kol kuvvet arasında .67 değerinde pozitif ilișki bulunmuștur(p<0.01). Vücut ağırlığı ile kol uzunluğu arasında .56 değerinde pozitif ilișki bulunmuștur (p<0.01). Vücut ağırlığı ile bacak uzunluğu arasında .60 değerinde pozitif ilișki bulunmuștur (p<0.01). Vücut ağırlığı ile reaksiyon en kısa karar verme zamanı arasında -.40 değerinde negatif ilișki bulunmuștur (p<0.05). Anaerobik güç ile mezomorfi arasında .48 değerinde pozitif ilișki bulunmuștur (p<0.01). Anaerobik güç ile sıçrama arasında .59 değerinde pozitif ilișki bulunmuștur (p<0.01). Anaerobik güç ile kol kuvvet arasında .64 değerinde pozitif ilișki bulunmuștur (p<0.01). Anaerobik güç ile kol uzunluğu arasında .55 değerinde pozitif ilișki bulunmuștur (p<0.01). Anaerobik güç ile bacak uzunluğu arasında .69 değerinde pozitif ilișki bulunmuștur (p<0.01). Anaerobik güç ile reaksiyon en kısa karar verme zamanı arasında -.37 değerinde negatif ilișki bulunmuștur (p>0.05). Vücut yağ yüzdesi ile endomorfi arasında .93 değerinde pozitif ilișki bulunmuștur (p<0.01). Vücut yağ yüzdesi ile ektomorfi arasında -.74 değerinde negatif ilișki bulunmuștur (p<0.01). Vücut yağ yüzdesi ile sıçrama arasında -.34 değerinde negatif ilișki bulunmuștur (p<0.05).Vücut yağ yüzdesi ile esneklik 57 arasında -.48 değerinde negatif ilișki bulunmuștur (p<0.01). Vücut yağ yüzdesi ile bacak uzunluğu arasında -.42 değerinde negatif ilișki bulunmuștur (p<0.05). Endomorfi ile ektomorfi arasında -.78 değerinde negatif ilișki bulunmuștur (p<0.01). endomorfi ile sıçrama arasında -.40 değerinde negatif ilișki bulunmuștur (p<0.05). Endomorfi ile esneklik arasında -.58 değerinde negatif ilișki bulunmuștur (p<0.01). Endomorfi ile kol uzunluğu arasında -.38 değerinde negatif ilișki bulunmuștur (p<0.05).Endomorfi ile bacak uzunluğu arasında -.59 değerinde negatif ilișki bulunmuștur (p<0.01). Mezomorfi ile ektomorfi arasında -.49 değerinde negatif ilișki bulunmuștur (p<0.01). Mezomorfi ile kol kuvvet arasında .43 değerinde pozitif ilișki bulunmuștur (p<0.05).Mezomorfi ile reaksiyon en kısa karar verme zamanı arasında -.43 değerinde negatif ilișki bulunmuștur (p>0.05). Ektomorfi ile kol kuvvet arasında -.58 değerinde negatif ilișki bulunmuștur (p<0.01). Ektomorfi ile esneklik arasında .54 değerinde pozitif ilișki bulunmuștur (p<0.01). Ektomorfi ile bacak uzunluğu arasında .45 değerinde pozitif ilișki bulunmuștur (p<0.01). Sıçrama ile bacak uzunluğu arasında .39 değerinde pozitif ilișki bulunmuștur (p<0.05). Esneklik ile kol uzunluğu arasında .56 değerinde pozitif ilișki bulunmuștur (p<0.01). Esneklik ile bacak uzunluğu arasında .49 değerinde pozitif ilișki bulunmuștur (p<0.01). Kol uzunluğu ile bacak uzunluğu arasında .60 değerinde pozitif ilișki bulunmuștur (p<0.01). 58 4. TARTIȘMA Savunma ve mücadele sporu özelliği tașıyan Taekwondo'nun, uzun süreli çalıșmayla, sporcuların fiziksel ve antropometrik karakteristiklerine olan etkileri yapılan test ve ölçümlerle değerlendirilebilmektedir. Bu çalıșmada Taekwondo milli takım kampına davet edilen 24 erkek ve 16 bayan ve kulüplerde yarıșan ancak milli olmayan 24 erkek ve 17 bayan sporcudan olușan 81 kișilik denek grubu yer aldı. Çalıșmanın amacını gerçekleștirmek üzere, toplam 31 fiziksel ve antropometrik değișken ölçüldü ve değerlendirildi. Bireysel özelliklerin karșılaștırılması sonucunda, bireylerin birbirleri karșısında zayıf veya kuvvetli yönlerinin oranlarına paralel olarak, bașarı veya bașarısızlıkları ortaya çıkar. Bu zayıf ve kuvvetli yönlerinin önceden belirlenmesi, özellikle milli sporcuların karșılașmalarında sonucu belirleyen önemli bir faktördür (Çankaya ve ark, 2002). Türk Taekwondo milli takımında yarıșan erkek sporcuların araștırmada boy ile vücut ağırlığı arasında .77 değerinde pozitif ilișki, (p<0.01). Anaerobik güç arasında .70 değerinde pozitif ilișki, (p<0.01). Vücut yağ yüzdesi arasında .51 değerinde pozitif ilișki, (p<0.01). Endomorfi arasında .34 değerinde pozitif ilișki, (p<0.01). Kol kuvvet arasında .33 değerinde pozitif ilișki, (p<0.05). Esneklik arasında -.36 değerinde negatif ilișki, (p<0.05). Kol uzunluğu arasında .54 değerinde pozitif ilișki, (p<0.01) ve bacak uzunluğu arasında .79 değerinde pozitif ilișki bulunmuștur (p<0.01). Vücut ağırlığı ile anaerobik güç arasında .87 değerinde pozitif ilișki (p<0.01), vücut yağ yüzdesi arasında .72 değerinde pozitif ilișki (p<0.01), endomorfi arasında .61 değerinde pozitif ilișki (p<0.01), ektomorfi arasında -.63 değerinde negatif ilișki (p<0.01), kol kuvvet arasında .35 değerinde pozitif ilișki (p<0.05). esneklik arasında -.43 değerinde negatif ilișki (p<0.01), kol uzunluğu arasında .50 değerinde pozitif ilișki (p<0.01) ve bacak uzunluğu arasında .63 değerinde pozitif ilișki bulunmuștur (p<0.01). 59 Anaerobik güç ile vücut yağ yüzdesi arasında .61 değerinde pozitif ilișki (p<0.01), endomorfi arasında .54 değerinde pozitif ilișki (p<0.01), ektomorfi arasında -.51 değerinde negatif ilișki (p<0.01), sıçrama arasında .48 değerinde pozitif ilișki (p<0.01), kol kuvveti arasında .43 değerinde pozitif ilișki (p<0.01), esneklik arasında -.36 değerinde negatif ilișki (p<0.05), kol uzunluğu arasında .39 değerinde pozitif ilișki (p<0.01) ve bacak uzunluğu arasında .51 değerinde pozitif ilișki bulunmuștur (p<0.01). Vücut yağ yüzdesi ile endomorfi arasında .95 değerinde pozitif ilișki (p<0.01), ektomorfi arasında -.49 değerinde negatif ilișki (p<0.01), kol kuvveti arasında .32 değerinde pozitif ilișki (p<0.05) ve bacak uzunluğu arasında .41 değerinde pozitif ilișki bulunmuștur (p<0.01). Endomorfi ile ektomorfi arasında -.48 değerinde negatif ilișki (p<0.01) ve kol kuvvet arasında .33 değerinde pozitif ilișki bulunmuștur (p<0.05). Mezomorfi ile ektomorfi arasında -.52 değerinde negatif ilișki (p<0.01) ve reaksiyon en kısa karar verme zamanı arasında .32 değerinde pozitif ilișki bulunmuștur (p<0.05). Kol kuvvet ile kol uzunluğu arasında .34 değerinde pozitif ilișki bulunmuștur (p<0.05). Esneklik ile bacak uzunluğu arasında -.36 değerinde negatif ilișki bulunmuștur (p<0.05). Kol uzunluğu ile bacak uzunluğu arasında .42 değerinde pozitif ilișki bulunmuștur (p<0.01). Türk Milli takımnda yarıșan kız Taekwondocuların Araștırmada boy ile vücut ağırlığı arasında .75 değerinde pozitif ilișki (p<0.01), anaerobik güç arasında .71 değerinde pozitif ilișki (p<0.01), vücut yağ yüzdesi arasında -.37 değerinde negatif 60 ilișki (p<0.05), endomorfi arasında -.54 değerinde negatif ilișki (p<0.01), ektomorfi arasında .43 değerinde pozitif ilișki (p<0.05), esneklik arasında .47 değerinde pozitif ilișki (p<0.01), kol uzunluğu arasında .68 değerinde pozitif ilișki (p<0.01), bacak uzunluğu arasında .88 değerinde pozitif ilișki (p<0.01) ve reaksiyon en kısa karar verme zamanı arasında -.40 değerinde negatif ilișki bulunmuștur (p<0.05). Vücut ağırlığı ile anaerobik güç arasında .86 değerinde pozitif ilișki (p<0.01), mezomorfi arasında .48 değerinde pozitif ilișki (p<0.01), kol kuvvet arasında .67 değerinde pozitif ilișki (p<0.01), kol uzunluğu arasında .56 değerinde pozitif ilișki (p<0.01) bacak uzunluğu arasında .60 değerinde pozitif ilișki (p<0.01) ve reaksiyon en kısa karar verme zamanı arasında -.40 değerinde negatif ilișki bulunmuștur (p<0.05). Anaerobik güç ile mezomorfi arasında .48 değerinde pozitif ilișki (p<0.01), sıçrama arasında .59 değerinde pozitif ilișki (p<0.01), kol kuvvet arasında .64 değerinde pozitif ilișki (p<0.01), kol uzunluğu arasında .55 değerinde pozitif ilișki (p<0.01), bacak uzunluğu arasında .69 değerinde pozitif ilișki (p<0.01) ve reaksiyon en kısa karar verme zamanı arasında -.37 değerinde negatif ilișki bulunmuștur (p<0.05). Vücut yağ yüzdesi ile endomorfi arasında .93 değerinde pozitif ilișki (p<0.01), ektomorfi arasında -.74 değerinde negatif ilișki (p<0.01), sıçrama arasında -.34 değerinde negatif ilișki (p<0.05), esneklik arasında -.48 değerinde negatif ilișki (p<0.01) ve bacak uzunluğu arasında -.42 değerinde negatif ilișki bulunmuștur (p<0.05). Endomorfi ile ektomorfi arasında -.78 değerinde negatif ilișki (p<0.01), sıçrama arasında -.40 değerinde negatif ilișki (p<0.05), esneklik arasında -.58 değerinde negatif ilișki (p<0.01), kol uzunluğu arasında -.38 değerinde negatif ilișki (p<0.05) ve bacak uzunluğu arasında -.59 değerinde negatif ilișki (p<0.01). 61 Mezomorfi ile ektomorfi arasında -.49 değerinde negatif ilișki (p<0.01) ve kol kuvvet arasında .43 değerinde pozitif ilișki (p<0.05) ve reaksiyon en kısa karar verme zamanı arasında -.43 değerinde negatif ilișki bulunmuștur (p<0.05). Ektomorfi ile kol kuvvet arasında -.58 değerinde negatif ilișki (p<0.01), esneklik arasında .54 değerinde pozitif ilișki (p<0.01) ve bacak uzunluğu arasında .45 değerinde pozitif ilișki bulunmuștur (p<0.01). Sıçrama ile bacak uzunluğu arasında .39 değerinde pozitif ilișki bulunmuștur (p<0.05). Esneklik ile kol uzunluğu arasında .56 değerinde pozitif ilișki (p<0.01), bacak uzunluğu arasında .49 değerinde pozitif ilișki bulunmuștur (p<0.01). Kol uzunluğu ile bacak uzunluğu arasında .60 değerinde pozitif ilișki bulunmuștur (p<0.01). Chang ve arkadașları (2001) tarafından yapılan araștırmada Tayvan erkek milli takıma giren Taekwondocuların spor yașı ortalama değerleri 8.6 ± 2.9 yıl milli takıma giremeyen sporcuların spor yașı 7.6 ± 3.5 yıl ortalama değerleri olarak bulmuștur. Koruç ve Bayar (1992) tarafından yapılan bir araștırmada, takım sporcu ile uğrașan sporcuların genel eğitim sürelerinin bireysel olarak yapılan sporculardan daha uzun olduğu bulunmuștur. Araștırmada Atletizm, Voleybol, Hentbol, Güreș gibi sporlar içerisinde en düșük eğitim süresinin 10.76 ± 3.16 yıl ile Taekwondo sporu yapanlara ait olduğu bulunmuștur. Tel (1996) tarafından yapılan araștırmada; Türk milli takıma giren Taekwondocuların spor yașı ortalama değerleri 13.14 ± 2.41 yıl, milli takıma giremeyen sporcuların spor yașı ortalama değerleri 9.88 ± 2.84 yıl olarak bulunmuștur. Araștırmada yer alan Türk Milli takım'a giren Taekwondocuların spor yașı ortalama değerleri 9.79 ± 2.20 yıl, milli takıma giremeyen Taekwondocuların spor yașı ortalama değerleri, 5.04 ± 2.92 yıl bulunmuștur. Bayan milli takım giren Taekwondocuların spor yașı ortalama değerleri 10.25 ± 4.46 yıl, milli takıma 62 giremeyen sporcuların spor yașı ortalama değerlerinden 4.17 ± 2.50 yıl göreceli olarak daha yüksektir. Bu sonuçtan spor yașının milli takıma girmede etkili bir faktör olduğu söyleyebiliriz. Zira Milli takıma giren sporcular, tüm gruba ve takıma giremeyenlere göre daha yüksek düzeyde spor yașına sahiptirler. Milli takım kampına davet edilmiș sporcuların tümü (40 kiși) Türkiye șampiyonasında bașarmıș sporculardan, erkeklerde 20 denek uluslararası müsabakalarda, 13 denek Avrupa șampiyonasında ve 6 denek ise dünya șampiyonasında ilk 3 dereceye girmeyi bașarmıș sporculardan olușmuștur. Bayanlar içerisinde 12 denek uluslararası müsabakalarda, 7 denek Avrupa șampiyonasında ve 5 denek Dünya șampiyonasında ilk 3 dereceye girmeyi bașarmıș sporculardan olușmuștur. Turnagöl ve arkadașları (1992) Taekwondo Milli takım sporcuların yaș ortalamasını 20.7 ± 3.2 yıl olarak bulmuștur. Chang ve arkadașları (2001) tarafından yapılan araștırmada Tayvan erkek milli takıma giren Taekwondocuların yaș ortalaması 20.4 ± 1.6 yıl olarak bulmuștur. Chan ve ark. (2003) tarafından yapılan araștırmada erkek Taekwondocuların yaș ortalaması 23.6 ± 3.8 yıl olarak ve bayan Taekwondocuların yaș ortalama değerlerini 24.1 ± 3.8 olarak bulmuștur. Noorul ve arkadașları (2008) tarafından yapılan araștırmalarda Malezya erkek milli takıma giren Taekwondocuların yaș ortalaması 18.63 ± 1.92 yıl olarak ve bayan milli takıma giren sporcuların yaș ortalaması 18.10 ± 1.37 yıl olarak bulmuștur. Çatıkkaș (2003) tarafından yapılan araștırmada Türk milli takıma giren Taekwondocuların yaș ortalaması 23.6 ± 2.2 yıl olarak belirtmișlerdir. Bireysel ve sıklet sporu olan diğer bazı spor branșlılarını incelediğimizde de Boksörlerin yaș ortalaması: 20.5 ± 2.8 yıl, Güreșçilerin yaș ortalaması: 21.6 ± 3.8 yıl, Judocuların: 22.6 ± 2.3 yıl, Karatecilerde ise: 21.9 ± 2.7 yıl olduğu görülmektedir (Turnagöl, 1992). 63 Araștırmada yer alan Türk Milli takımda yarıșan Taekwondocularda ise erkek milli takım aday sporcuların yaș ortalaması 22.58 ± 2.84 yıl, erkek milli takıma giremeyen sporcuların yaș ortalaması 18.87 ± 2.40 yıl olarak bulunmuștur. Bayan Milli takım sporcuların yaș ortalaması 22.37 ± 4.73 yıl olarak ve bayan milli takıma giremeyen sporcuların yaș ortalaması 18.76 ± 1.52 yıl olarak bulunmuștur. Bu sonuçlardan bireysel ve sıklet sporu yapan sporcuların milli takım düzeyine yükselme yaș ortalamalarının birbirine yakın olduğu anlașılmaktadır. Çakmakçı, (2009) tarafından yapılan araștırma bulgularına göre; Taekwondo milli takım sporcularının boy ortalaması 180.0 ± 0.07 cm ve vücut ağırlığı 70.84 ± 11.48 kg olarak bulmuștur. Chan ve arkadașları (2003) tarafından yapılan araștırmada erkek Taekwondocuların boy ortalaması 178.0 ± 3.7 cm olarak, vücut ağırlığı 71.6 ± 9.0 kg olarak ve bayan Taekwondocuların boy ortalaması 161.3 ± 4.9 cm olarak, vücut ağırlığı ise 58.6 ± 8.3 kg olarak bulmuștur. Chang ve arkadașları (2001) tarafından yapılan araștırmada Tayvan milli takıma giren erkek Taekwondocuların boy ortalaması 176.2 ± 6.7 cm ve vücut ağırlığı 75.5 ± 11.5 kg olarak, Noorul ve arkadașları (2008) tarafından yapılan araștırmalarda Malezya milli takımına giren erkek Taekwondocuların boy ortalaması 168.65 ± 7.36 cm ve vücut ağırlığı 68.29 ± 20.69 kg ve bayan milli takımına giren sporcuların boy ortalaması 158.22 ± 4.11 cm ve vücut ağırlığı 59.72 ± 10.03 kg olarak bulunmuștur. Çatıkkaș (2003) tarafından yapılan araștırmada Türk milli takımına giren erkek Taekwondocuların boy ortalamasını 179.8 ± 5.9 cm ve vücut ağırlığını 69.3 ± 9.8 kg olarak belirtmișlerdir. Araștırmada yer alan Türk Milli takımda yarıșan Taekwondocularda ise erkek sporcuların boy ortalaması 181.0 ± 7.07 cm olarak ve vücut ağırlığı 71.12 ± 10.69 kg olarak, bayan milli takıma giren sporcuların boy ortalaması 172.0 ± 6.45 cm olarak ve vücut ağırlığı 60.31 ± 8.32 kg olarak bulunmuștur. Vücut kompozisyonunun en önemli belirleyicisi olan vücut yağ yüzdesine bakıldığında spor yapmayan gruplarla spor yapan gruplar arasında istatistikî olarak anlamlı bir fark olduğu gözlenmektedir. Chang ve arkadașları (2001) tarafından 64 yapılan araștırmada Taiwan erkek milli takıma giren Taekwondocuların vücut yağ yüzdesi ortalaması %15.29 ± 5.18 mm olarak, Noorul ve arkadașları (2008) tarafından yapılan araștırmalarda Malezya milli takıma giren erkek Taekwondocuların vücut yağ yüzdesi ortalama %21.40 ± 6.30 mm olarak ve bayan milli takım sporcuların vücut yağ yüzdesi ortalama %32.46 ± 3.93 olarak ve Çatıkkaș (2003) tarafından yapılan araștırmada Türk milli takıma giren Taekwondocuların vücut yağ yüzdesi ortalama %12.5 ± 1.8 olarak belirtmișlerdir. Araștırmada yer alan Türk Milli takımda yarıșan erkek Taekwondocuların vücut yağ yüzdesi ortalama %11.84 ± 1.89 olarak ve milli takıma giremeyen erkek sporcuların yağ yüzdesi ortalama %10.51 ± 1.32 olarak bulunmuștur. Bayan milli Taekwondocuların vücut yağ yüzdesi ortalama %11.19 ± 1.58 olarak ve milli takıma giremeyen bayan Taekwondocuların vücut yağ yüzdesi ortalama %12.33 ± 1.30 olarak bulunmuștur. Kazemi, (2004) olimpik Taekwondocular üzerine yaptığı araștırmada erkek sporcuların vücut kitle indeks ortalama değeri 22.4 ± 2.3 ve bayan sporcuların vücut kitle indeksi 20.4 ± 2.5 olarak, Çatıkkaș (2003) tarafından yapılan araștırmada Türk milli takıma giren Taekwondocuların vücut kitle indeksi 21.4 ± 2.0 olarak belirtilmișlerdir. Araștırmada yer alan Türk Milli takımda yarıșan erkek Taekwondocuların vücut kitle indeksi 21.60 ± 2.22 olarak ve milli takıma giremeyen sporcuların vücut kitle indeksi 20.57 ± 1.80 olarak bulunmuștur. Bayan mili takımda yarıșan Taekwondocuların vücut kitle indeksi 20.30 ± 2.09 olarak ve milli takıma giremeyen bayan sporcuların vücut kitle indeksi ise 20.23 ± 1.27 olarak bulunmuștur. Taekwondo sporu anaerobik güce ihtiyaç duyan spor dallarından biridir. Anaerobik bacak gücü (patlayıcı güç) sıçrayarak vurușlarda, savunma ve saldırılarda ve kontrataklarda Taekwondo yüksek düzeyde önem tașımaktadır (Cho, 1988). Spor yapan gruplar ile yapmayan gruplar arasında anaerobik güç değerlerinde anlamlı bir farkın olduğu vurgulanmıștır (Arsalan, 1989). Polat ve arkadașları (2003)’ tespit ettikleri Genç erkek Taekwondo milli takımı anaerobik güç 65 değerlerinin 95.26 ± 17.08 kgm/sn olarak ve büyük erkek Taekwondo milli takımı anaerobik güç değerleri 109.22 ± 19.98 kgm/sn bulmuștur. Savaș ve uğraș (2004) tarafından yapılan araștırmada boks yapan sporcuların anaerobik güç değerlerini 113.35 ± 22.29 kgm/sn olarak, Taekwondocuların anaerobik güç değerlerini 121.40 ± 17.56 kgm/sn olarak ve karate yapan sporcuların anaerobik güç değerleri ise 116.00 ± 25.39 kgm/sn olarak bulmuștur. Anaerobik gücün bazı branșlardaki değerleri Yamaner (1990) tarafından yapılan araștırmada futbolcularda anaerobik güç değerleri 131.18 ± 7.33 kgm /sn olarak, Özder ve Günay (1994) tarafından yapılan araștırmada basketbolcularda anaerobik güç değerleri 140.51 kgm /sn ve hentbolcularda 130.1 kgm /sn olarak bulunmuștur. Tel (1996) yaptığı araștırmada Türk milli takım Taekwondocuların anaerobik güç ortalama değerleri 133.81 ± 9.72 kgm/sn olarak bulmuștur. Araștırmada yer alan Türk Milli takımda yarıșan erkek Taekwondocuların anaerobik güç ortalama değerleri ise 97.47 ± 10.50 kgm/sn olarak, mili takıma giremeyen erkek Taekwondocuların anaerobik güç ortalama değerleri 80.95 ± 11.31 kgm/sn olarak bulunmuștur. Bayan mili takımda yarıșan Taekwondocuların anaerobik güç ortalama değerleri 69.66 ± 10.50 kgm/sn olarak ve milli takıma giremeyen bayan sporcuların anaerobik güç değerleri 60.01 ± 8.04 kgm/sn olarak bulunmuștur. Her iki cinsiyette de milli takıma giren sporcular ile giremeyen sporcuların anaerobik güç değerleri arasında anlamlı fark bulunmuștur. Bu bulgular ıșığında Taekwondo branșında bașarılı olabilmek için anaerobik kapasitenin gelișmiș olması ve Taekwondo da anaerobik kapasitelerin antrenmanla geliștirilmesi gerektiğini söyleyebiliriz. Hareket genișliği yüksek olan sporcunun, hareket kabiliyetinkinde yüksek olacağından spordaki performansı, direnci ve verimliliğinde artacaktır. Esnekliği yüksek olan sporcuların sakatlanma risklerde düșüktür (Arslan, 1989). 66 Noorul ve arkadașları (2008) tarafından yapılan araștırmalarda Malezya milli takıma giren erkek Taekwondocuların esneklik değerleri 31.99 ± 6.17 cm. olarak ve bayan milli takım sporcuların esneklik değerleri 35.75 ± 4.15 cm. olarak, Yamaner (1990) tarafından yapılan çalıșmada milli Taekwondocularda esneklik 32.00 ± 5.06 cm. olarak bulmuștur. Heller ve arkadașları (1998) erkek elit Taekwandocularda esneklik değerlerini 36.9 ± 4.5 cm olarak, Kutlu ve arkadașları, (1996) erkek Taekwondocular üzerinde yapmıș olduğu çalıșmada esneklik değerlerini 34.44 ± 5.31 cm. olarak, Miguel ve arkadașları, (1998) elit erkek Taekwondocular üzerinde yapmıș olduğu araștırmada, esneklik değerini 36.0 ± 9.1 cm, olarak ve Tel (1996) Türk milli takım Taekwondocuların üzerinde yaptığı araștırmada esneklik değerini 34.44 ± 5.31 cm. olarak belirlemișlerdir. Araștırmada yer alan Türk Milli takımda yarıșan erkek Taekwondocuların esneklik ortalama değerleri 27.31 ± 8.10 cm. olarak, milli takıma giremeyen erkek Taekwondocuların esneklik değerleri 26.62 ± 4.67 cm. olarak bulunmuștur. Bayan mili takımda yarıșan Taekwondocuların esneklik değerleri 30.63 ± 5.17 cm. olarak, milli takıma giremeyen bayan sporcuların esneklik değerleri ise 26.59 ± 4.99 cm. olarak bulunmuștur. Türkiye’de Taekwondo sporuyla uğrașan milli ve milli olmayan sporcuların esneklik değerlerinin literatürle karșılaștırıldığında düșük olduğu görülmektedir, esneklik çalıșmalarına daha fazla yer verilmesi önerilebilir. Tüm spor branșlarında, özellikle ikili mücadele gerektiren sporlarda kuvvet bașarı için önemli bir faktördür. Yapılan araștırmalarda spor yapan gruplar ile yapmayan gruplar arasındaki pençe, bacak ve sırt kuvveti değerlerinde istatiksel bir fark olduğu görülmüștür (Yaman, 1994). Kutlu ve arkadașları, (1996) tarafından erkek Taekwondocular üzerinde yapmıș olduğu araștırmada pençe kuvvetlerini sağ el için 47.30 ± 5.84 kg, sol el için 46.17 ± 5.66 kg olarak bulmuștur. Hazar ve arkadașları (1992) tarafından elit düzeydeki güreșçiler üzerinde yapılan çalıșmalarda sağ el için 48.47 ± 5.46 kg, sol el için 46.41 ± 5.34 kg, olarak, Yamaner (1990) tarafından futbolculara yapılan çalıșmada sağ el için 39.11 ± 6.81 kg, sol el için 42.94 ± 8.85 kg olarak, Ziyagil ve 67 arkadașları (1995) tarafından güreșçilerde yapılan çalıșmalarda sağ el için 46.78 ± 7.27 kg, sol el içinde 46 ± 7.27 kg, sırt kuvveti içinde 157.17 ± 37.01 kg olarak bulunmuștur. Tel (1996) tarafından yapılan araștırmada Türk milli takıma giren Taekwondocuların pençe kuvveti ortalama değerleri; sağ el için 47.30 ± 5.84 kg, sol el 46.57 ± 5.16 kg, bacak kuvveti ortalama değerleri 151.46 ± 25.31 kg ve sırt kuvveti ortalama değerleri 151.46 ± 23.71 kg olarak bulunmuștur. Araștırmada yer alan Türk Milli takımda yarıșan erkek Taekwondocuların kol kuvvet ortalama değerleri 52.20 ± 13.32 kg olarak, milli takıma giremeyen erkek Taekwondocuların kol kuvvet ortalama değerleri 42.54 ± 12.45 kg olarak bulunmuștur. Bayan milli takımda yarıșan sporcuların kol kuvvet ortalama değerleri 27.25 ± 9.96 kg olarak ve bayan milli takıma giremeyen bayan Taekwondocuların kol kuvvet ortalama değerleri 26.47 ± 5.06 kg olarak bulunmuștur. Alibaz ve ark (2006) tarafından yapıldığı çalıșmada Taekwondocuların dikey sıçrama değerlerinde (p<0.01) anlamlılık düzeyinde fark bulunmuștur. Polat ve ark (2003)’ genç erkek Taekwondo milli takım sporcularının dikey sıçrama ortalama değerlerini 50.46 ± 5.02 cm olarak bulmuștur. Araștırmada yer alan Türk Milli takımda yarıșan erkek Taekwondocuların dikey sıçrama değerleri 39.00 ± 5.54 cm. olarak ve milli takıma giremeyen erkek Taekwondocular ise 32.66 ± 4.84 cm. olarak bulunmuștur. Bayan mili takımda yarıșan Taekwondocuların dikey sıçrama değerleri 27.50 ± 3.65 cm. olarak ve bayan milli takıma giremeyen sporcuların dikey sıçrama değerleri ise 25.05 ± 4.95 cm. olarak bulunmuștur. Anaerobik güç değerlerinin Taekwondo performansındaki önemi düșünüldüğünde daha bașarılı Taekwondocuların sıçrama değerlerinin daha yüksek olması beklenen bir sonuçtur. Somatotip; vücudun morfolojik yapısının tanımlanmasıdır. Kaslılık, yağlılık ve incelik (zayıflık) ilișkilerinin bilimsel yöntemlerle belirlenmesidir (Tamer, 2000). 68 Chan ve arkadașları (2003) tarafından yapılan araștırmada erkek Taekwondocuların somatotip değerleri: endomorfi 4.2 ± 1.1, mezomorfi 4.7 ± 1.0, ektomorfi 2.9 ± 1.0 olarak ve bayan Taekwondocuların somatotip değerleri: endomorfi 6.3 ± 1.5, mezomorfi 4.2 ± 1.0, ektomorfi 2.0 ± 1.0 olarak bulmuștur. Olds ve Kang (2000) tarafından kulüp düzeyi erkek Taekwondocularda yapılan araștırmada somatotip değerleri endomorfi, mezomorfi, ektomorfi için sırasıyla 2.5 – 4.9 – 2.7 olarak ve bölge düzeyi Taekwondocularda 2.2 – 4.5 – 2.2 olarak ve elit Taekwondocularda 1.4 – 4.1 – 2.0 olarak bulmuștur. Pieter (1991 ) tarafından elit düzeyde erkek Taekwondocularda yapılan araștırmada endomorfi, mezomorfi, ektomorfi değerleri 1.74 – 4.68 – 3.02 olarak ve elit düzeyde bayan Taekwondocuların somatotip değerleri 2.47 – 3.08 – 3.47 olarak bulunmuștur. Taaffe ve Pieter (1990) elit düzey erkek Taekwondocularda somatotip değerleri endomorfi, mezomorfi ve ektomorfi için sırasıyla 1.65 – 4.53 – 3.59 ve bayan elit düzeyde Taekwondocularda 2.08 – 3.23 – 3.98 olarak saptamıșlardır. Song ve arkadașları (1997) bayan Taekwondocuların somatotip değerlerini 5.0 – 4.1 – 2.5 olarak bulmuștur. Frıtzsche ve Raschka (2007) tarafından elit düzey erkek karatecilerde somatotip değerleri sırasıyla 2.0 – 3.7 – 2.7 olarak ve elit düzey bayan karate cilerde 3.4 – 2.4 – 2.4 olarak bulmuștur. Fritzsche (2006) erkek elit düzeyde karatecilerde somatotip değerleri 2.3 – 4.9 – 2.9 olarak ve bayan elit karatecilerde 3.6 – 4.5 – 2.7 olarak tespit etmiștir. Giampietro ve arkadașları (2003) elit düzeyde erkek karatecilerde somatotip değerleri 2.1 – 3.5 – 3.1 ve kulüp düzeyi erkek karatecilerde somatotip değerleri 2.6 – 4.2 – 2.7 olarak bulmuștur. Osborne (1992), basketbolcular üzerinde yaptığı çalıșmada endomorfi oranını 3.6, mezomorfi oranını 4.2 ektomorfi oranını 3.2 olarak bulmuștur. Özer (1992), cimnastikçilerde yaptığı çalıșmada endomorfi oranını 4.81, ektomorfi oranını 3.07 mezomorfi oranını 4.81 olarak bulmuștur. Barıș ve arkadașlarının (2002), yaptıkları çalıșmada, Türk erkek voleybol milli takımının somatotip değerleri 1.97 ± 0.52 – 2.06 ± 0.84 – 3.96 ± 0.96 olarak bulmuștur. Testler sonucunda elde ettiğimiz bulgulara benzer șekilde literatürde de elit düzey erkek taekwondocularla daha alt düzey taekwondocular arasında mezomorfi bakımdan anlamlı fark gözlenmediği görülmektedir. 69 Araștırmada yer alan Türk Taekwondo Milli takımda yarıșan erkek sporcuların somatotip (endomorfi-mezomorfi-ektomorfi) değerleri 2.58 ± 0.70 – 2.63 ± 1.48 – 3.51 ± 0.98 olarak ve milli takıma giremeyen erkek sporcuların somatotip değerleri 1.96 ± 0.55 – 3.59 ± 1.11 – 3.75 ± 0.95 olarak bulunmuștur. Bayan milli takımda yarıșan sporcuların somatotip değerleri 2.40 ± 0.86 – 5.08 ± 1.25 – 3.63 ± 1.14 olarak ve bayan milli takıma giremeyen sporcuların somatotip değerleri ise 3.15 ± 0.72 – 3.43 ± 1.10 – 3.12 ± 0.87 olarak bulunmuștur. Bayan milli Taekwondocuların milli olmayanlar göre anlamlı derecede daha fazla kassal (mezomorfik) ve daha az yağlı (endomorfik) vücut yapısında olduğu görülmektedir. Erkek sporcular için ise tam tersi bir durum söz konusudur. Bu bulgulara göre Taekwondo sporunda mezomorfik vücut yapısına sahip olmanın erkeklere kıyasla bayanlar için daha önemli ve bașarıda etkili olduğu düșünülebilir. Reaksiyon Zamanı, uyarının bașlama zamanı ile tepkinin bașladığı zaman aralığında geçen süre olarak tanımlanabilir (Tamer, 1995). Özellikle boks gibi ani hareketlerin yapıldığı sportif branșlarda reaksiyon zamanı çok önemlidir. Aydaș (2000) yılında 3 farklı boks grubuyla yapmıș olduğu araștırmada, birinci grup boks millî takımının görsel reaksiyon zamanını 0.307 sn, ișitsel reaksiyon zamanını 0.282 sn olarak bulmuștur. İkinci grup Jandarma Gücü boks takımının görsel reaksiyon zamanını 0.373 sn, ișitsel reaksiyon zamanını 0.302 sn, üçüncü grup Bilkent Üniversitesi boks takımının görsel reaksiyon zamanını 0.368 sn, ișitsel reaksiyon zamanını ise 0.330 sn olarak bulmuștur (Aydaș, 2000). Heller ve ark, (1998) 11 erkek elit tekvandocunun (yaș=20.9 ±2.2 yıl) sese karșı reaksiyon zamanı değerlerini 1960 ± 16.4 ms, olarak bulmuștur. Karate gibi fiziksel sakatlıklar tehdidiyle sık sık karșılașılan fiziksel temas sporlarında, sporcu çabuk reaksiyon göstermek zorundadır. Tecrübeli sporcular, görsel olarak aldıkları bilgileri kullanarak gelecek olan hareketi tahmin etmekte ve o anki durumdan kaynaklanan olasılıklara ait bilgileri kullanarak daha çabuk ve kolay karar vermektedirler (Heller ve ark, 1998). 70 Araștırmada yer alan Türk Taekwondo Milli takımında yarıșan erkek sporcuların reaksiyon değerleri ortalama karar verme zamanı 1.69 ± 0.12 – en kısa karar verme zamanı 1.22 ± 0.77 – en uzun karar verme zamanı 3.26 ± 1.55 olarak bulunmuștur. Milli takıma giremeyen Taekwondocuların reaksiyon değerleri ise ortalama karar verme zamanı 1.71 ± 0.20 – en kısa karar verme zamanı 0.77 ± 0.64 ve en uzun karar verme zamanı 3.56 ± 2.80 olarak bulunmuștur. Bayan milli takımda yarıșan sporcuların reaksiyon değerleri, ortalama karar verme zamanı 1.85 ± 0.20 – en kısa karar verme zamanı 1.40 ± 0.41 – en uzun karar verme zamanı 2.86 ± 1.14 olarak ve milli takıma giremeyen bayan Taekwondocuların reaksiyon değerleri, ortalama karar verme zamanı 1.80 ± 0.22 – en kısa karar verme zamanı 0.73 ± 0.71 ve en uzun karar verme zamanı 3.27 ± 0.82 olarak bulunmuștur. 71 5. SONUÇ VE ÖNERİLER Türk Taekwondo milli takım sporcuların fiziksel ve antropometrik özelliklerini ve bu özelliklerini Taekwondo performansıyla ilișkisini incelemek amacı ile yaș, antrenman yașı, boy uzunluğu, oturma boyu, vücut ağırlığı, vücut yağ yüzdesi ölçümleri yanında anaerobik güç, uzunluk ölçümleri, çap ölçümü, dikey sıçrama testi, kol kuvvet, esneklik ve reaksiyon testi ölçümleri alınmıștır. Araștırma gurubunun somatotip özelliklerinin belirlenmesinde Heath-Carter metodu, vücut yağ yüzdesinin hesaplanmasında ise Yuhasz formülü kullanılmıștır. Türk Milli takım'a giren Taekwondocuların spor yașı ortalama değerleri 9.79 ± 2.20 yıl, milli takıma giremeyen Taekwondocuların spor yașı ortalama değerleri, 5.04 ± 2.92 yıl bulunmuștur. Bayan milli takım giren Taekwondocuların spor yașı ortalama değerleri 10.25 ± 4.46 yıl, milli takıma giremeyen sporcuların spor yașı ortalama değerlerinden 4.17 ± 2.50 yıl göreceli olarak daha yüksektir. Türkiye’de Taekwondo sporuyla uğrașan milli ve milli olmayan sporcuların esneklik değerlerinin literatürle karșılaștırıldığında düșük olduğu görülmektedir, esneklik çalıșmalarına daha fazla yer verilmesi önerilebilir. Bayan Taekwondocular için mezomorfik vücut yapısına sahip olmak daha fazla önem kazandığı görülürken erkeklerde mezomorfinin öneminin daha az olduğu görülmektedir. Aynı durum endomorfi ve vücut yağ yüzdesi içinde gereklidir. Buna göre erkek ve bayan sporcuların Taekwondo için seçimi ve yönlendirilmesinde özellikle vücut kompozisyonu bakımından birbirlerinden farklı yaklașımlar sergilenmesi gerekebilir. Ancak daha kesin sonuçlar alabilmek için ölçüm yapılan ve karșılaștırılan Taekwondocuların sıkletlerinin tam olarak aynı olması ve eșit sayılarda olması faydalı olacaktır. 72 Milli olan Taekwondocuların milli olmayanlara göre anaerobik güç, kol kuvveti, boy anlamında daha üstün oldukları düșünüldüğünde Taekwondo sporu için sporcu seçiminde bu faktörlere dikkat edilmesi ve sporcu gelișim süreci içerisinde bu parametrelerin doğru șekilde antrene edilmesinin önemi ortaya çıkmaktadır. 73 ÖZET Milli Olan ve Olmayan Taekwondocuların Bazı Fiziksel Özelliklerinin İncelenmesi Araștırma, Türk Taekwondo milli takımında yer alan ve çoğu defalarca Avrupa ve Dünya șampiyonalarında dereceye girmiș elit düzeydeki 24 erkek ve 16 bayan olmak üzere ve milli takıma giremeyen 24 erkek ve 17 bayan sporcu üzerinde yürütüldü. Toplam 81 denek araștırmaya katıldı. Milli takıma giren ve giremeyen Taekwondocuların test değerleri karșılaștırıldı. Araștırma sırasında, toplam 31 fiziksel ve antropometrik değișken ölçülerek analiz edildi. Milli ve milli olmayan sporculardan elde edilen bulguların karșılaștırılmasında bağımsız gruplarda " t " testi ve antropometrik özellikler ve fiziksel parametreler arasındaki istatistiksel ilișkinin belirlenmesinde Pearson korelasyon analizi istatistikleri kullanıldı. Sonuçların analizinde anlamlılık düzeyi p<0.05 olarak kabul edildi. Sonuç olarak; erkek milli Taekwondocuların yaș ortalaması 22.58 ± 2.84, spor yașı ortalama değerleri 9.79 ± 2.20, vücut ağırlığı ortalaması 71.12 kg ± 10.69, boy ortalaması 181.0 cm ± 7.07, vücut yağ yüzdesi ortalaması % 11.84 ± 1.89, endomorfi ortalama değerleri 2.58 ± 0.70, mezomorfi ortalama değerleri 2.63 ± 1.48, ektomorfi ortalama değerleri 3.51 ± 0.98, sıçrama ortalama 39.0 cm± 5.54, kol kuvvet ortalama 55.20 kg ± 13.32, esneklik ortalama 27.31 cm ± 8.10, anaerobik güç ortalama değerleri 97.47 ± 13.00 kgm/sn, reaksiyon en kısa karar verme zamanı ortalama değeri 1.69 ± 0.12 olarak bulunmuștur. Bayan milli Taekwondocuların yaș ortalaması 22.37 ± 4.73 yıl, spor yașı ortalama değerleri 10.25 ± 4.46, vücut ağırlığı ortalaması 60.31 kg ± 8.32, boy ortalaması 172.0 cm ± 6.45, vücut yağ yüzdesi ortalaması % 11.19 ± 1.58, endomorfi ortalama değerleri 2.40 ± 0.86, mezomorfi ortalama değerleri 5.08 ± 1.25, ektomorfi ortalama değerleri 3.63 ± 1.14, sıçrama ortalama 27.50 cm± 3.65, kol kuvvet ortalama 27.25 kg ± 9.96, esneklik ortalama 30.63 cm ± 5.17, anaerobik güç ortalama değerleri 69.66 ± 10.50kgm/sn, reaksiyon ortalama karar verme zamanı değeri 1.84 ± 0.20 sn olarak bulunmuștur. Taekwondo milli takım sporcularının elde edilen değerleri, milli takıma giremeyen ve spor yapmayanlara ait bazı araștırma bulgularından yüksek bulunmuștur. Taekwondocu'lara ait ölçülen özellikler; bazı bireysel mücadele gerektiren spor dallarındaki sporculara ait değerlerle benzerlikler göstermektedir. Milli takıma giren sporcular ile giremeyen sporcular arasında yaș, spor yașı, boy, vücut yağ yüzdesi, endomorfi, mezomorfi, anaerobik güç ve kol kuvveti değerlerinde istatistikî olarak anlamlı farklılıklar bulunmuștur. Sonuç olarak, milli olan Taekwondocuların milli olmayanlara göre anaerobik güç, kol kuvveti, boy anlamında daha üstün oldukları düșünüldüğünde Taekwondo sporu için sporcu seçiminde bu faktörlere dikkat edilmesi ve sporcu gelișim süreci içerisinde bu parametrelerin doğru șekilde antrene edilmesinin önemi ortaya çıkmaktadır. Anahtar Kelimeler : Taekwondo, Antropometri, Fiziksel özellikler, 74 SUMMARY The Analysıs Of Some Physical Characteristics Of National Or Non-National Taekwondo Athletes The research has been carried out with 24 men and 16 women successful Turkish National Team taekwondo athletes who have had degrees in European and World Championships several times, and 24 male and 17 female ordinary athletes who have not been in National Teams. 81 subjects have taken part in this research. The test results of athletes who are in National Teams and who are not have been compared. In the research, totally 31 physical and anthropometric variables have been analysed by testing. In comparing the data obtaining from the athletes who were and were not in National Teams in free groups ,'t' test; and as for determining the statistical relations between the anthropometric and physical charasterictics, Pearson Correlation Analyse statistics has been used. In analysing the results, the signifance level has been accepted as p<0.05 The results of the research for the male national team taekwondo athletes are as follows: average age is 22.58 ± 2.84;average sports age is 9.79 ± 2.20;average body fat is 71.12 kg ± 10.69;average height is 181.0 cm. ± 7.07;average percentage of body fat is %11.84 ± 1.89;average endomorphy value is 2.58 ± 0.70;average mezomorphy value is 2.63 ± 1.48;average ectomorphy value is 3.51 ± 0.98;average jupm height is 39.0 cm. ± 5.54;average arm strength is 55.20 kg ± 13.32;average flexibility is 27.31 cm. ± 8.10;average anaerobic power value is 97.47 ± 13.00 kgm/s;average value of deciding the shortest time of reaction is 1.69 ± 0.12. The results of the research for the female taekwondo athletes are as follows: average age is 22.37 ± 4.73 years; average sports age is 10.25 ± 4.46;average body fat is 60.31 kg ± 8.32;average height ia 172.0 cm. ± 6.45;average percentage of body fat is %11.19 ± 1.58;average endomorphy value is 2.40 ± 0.86;average mezomorphy value is 5.08 ± 1.25;average ectomorphy value is 3.63 ± 1.14;average jump height is 27.50 cm. ± 3.65;average arm strength is 27.25 kg ± 9.96;average flexibility is 30.63 cm. ± 5.17;average anaerobic power value is 69.66 ± 10.50 kgm/s;average value of deciding the shortest time of reaction is 1.84 ± 0.20 s. The values of the athletes who are in the Taekwondo National Teams have been found higher than those who are not and who do not do any sports. There have been seen similarities between the values of taekwondo athletes and the other different individual fighting sports athletes. There have been found statistically significant differences between the taekwondo athletes who are in national teams and who are not as for their age, sports age, height, percentage of body fat, endomorphy, mezomorphy, anaerobic power, and arm strengh. As a result; since the National Team Taekwondo athletes are thought to be superior to the taekwondo athletes who are not in National Teams as for their anaerobic power, arm strength and height, while choosing athletes for the taekwondo sport, these characterictics should be taken into consideration; and, in the process of training and improvement of the athletes these characterictics should be trained carefully and effectively. Keywords: Taekwondo, Anthropometry, physical properties 75 KAYNAKLAR ABDOSSALEH, Z. AZADEH, G. GORBANI, M.(2008). Facta Universitatis Series: Physical Education and Sport Vol. 6, No 1, , pp. 21 – 29 AÇIKADA. C. ERGEN. E. (1990). Kuvvetin Fizyololojisi. Bilim ve spor, Bürotek Ofest Matbaacılık, Ankara. AÇIKADA, C. ERGEN, E. ALPAR, R. SARPYENER, K. (1991). Erkek Sporcularda vücut Kompozisyonu özelliklerinin incelenmesi. Spor Bilimleri Dergisi. 2.1–25. AÇIKADA, C. CİNEMRE, A. KORUÇ, C. HAZAR, T. ASÇI, A. ALPAR, R. ÖZÇALDIRAN, B. (2001)Yıldız ve Genç Elit Sutopu Oyuncularının Performans Kriterlerinin Değerlendirilmesi. SBD, 12 (3), 3–18, Ankara. AMUSA, L. ONYEWADDUME, I. (2001). Anthropometry, body composition and somatotypes of Botswana national Karate players: A descriptive study. Acta Kines Univ Tart. v. 6, p. 7–14 AKGÜN, N. (1993). Egzersiz Fizyolojisi, 4. Baskı, İzmir: Ege Üniversitesi, Matbaası, 2, 258–260 AMERİCAN COLLEGE OF SPORTS MEDİCİNE (2002) Progression models in resistance training for healthy adults. Med. Sci. Sports Exerc 34(2): 364–380. AZİZ, A. R. TAN, B. THE, K, C. (2002). Physiological Responses During Matches and Profile of Elite Pencak Silat Exponents, Journal of Sports Science and Medicine, 1,147–155. ARSLAN C.,(1989) Fırat Üniversitesinde Spor Yapan ve Yapmayan Erkek Öğrencilerin Seçilmiș Bazı Fizyolojik Özelliklerinin Ölçümü ve karșılaștırılması, Gazi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Ankara AIWA, N. PIETER, W.(2007). Sexual dimorphism in body composition indices in adolescent martial arts athletes. Brazilian Journal of Biomotricity, v. 1, n. 3, p.56–64. BALE, P. : Anthropometric body composition and performance variables of young elite female basketball players. The Journal of Sports Medicine and Physical Fitness, Vol:31, No:2, 173–177. BARIȘ L. MÜNİROĞLU, S., ÇORUH E., SUNAY H. (2002). Türk Erkek Voleybol Milli Takımının Somatotip Özelliklerinin İncelenmesi, VII. Uluslar Arası Spor Bilimleri Kongresi, Antalya. BERNHARD, V. JUNG K. (1998) Sport anthropologie s: 1- 33, 59- 65 BEİS, K., TSAKLİS, P., PİETER, W. and ABATZİDES, G. (2001). Taekwondo competition injuries in Greek young and adult athletes. European Journal of Sports Traumatology and Related Research 23, 130–136. BAĞIRGAN T.(1990) ; Kuvvet Antrenman; H.Ü. Spor Bilim. Tek. Bölümü Spor BilimleriBülteni, BOMPA, T.O.(1998); Antrenman Kuramı ve Yöntemi; Bağırgan Yayınevi, Ankara. BICKLEY, L.F. and SZILAGYI, P.G. (2003) Bates’ Guide to Physical Examination and History Taking. 8th edition. Philadelphia: Lippincott Williams & Wilkins. 59–62. BİEERİR, R. B. (1996) Trauma epidemiology in the Martial Arts, The result of an eighteen-year international survey. The American Journal of Sports Medicine 24, S–72–79. BOUHLEL, E. JOUINI, A. GMADA, N. NEFZI, A. BEN ABDALLAH, K. TABKA, Z. (2006) 76 Heart rate and blood lactate responses during taekwondo training and competition. Sci et Sport, v. 21, n. 5, p. 285–290. ÇAKMAKÇI, E (2009). Niğde Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi Cilt 3, Sayı 1. ÇATIKKAȘ, F. (2003). Elit Taekwondocularda Müsabaka Puan Etkileri İle Kan Laktat İlișkisinin İncelenmesi. Y. Lisans, Tezi, Ege Üniversitesi. Sağlık Bilimleri. Enst. İzmir. CETIN, C. KARATOSUN, H. BAYDAR, M. L. COSARCAN, K. A.(2005) Regressionequation to predict true maximal oxygen consumption of taekwondo athletes using a field test. Saudi Med J, v. 26, n. 5, p. 848–850, ÇİMEN, O. CİCİOĞLU, I. GÜNAY M.(1997) Erkek ve Bayan Türk Genç Milli Masa Tenisçilerin Fiziksel ve Fizyolojik Profilleri. Bed. Egt. Spor Bil. Der. Cilt 2, Sayı 4, S 7–12, Ankara. CHAN, K. PIETER, W.(1999) Aerobic and anaerobic endurance in recreational taekwondo athletes, II International Conference on Martial Arts, University of Salford, Salford, UK, June 24. CHAN, K. PIETER, W. MOLONEY, K.(2003) Kinanthropometric profile of recreational taekwondo athletes. Biology of Sport, v. 20, n. 3, p. 175–179. CHANG, G. PENG, H. TANG, W and CHEN, J. (2001). The anthropometric Profile of Taiwanese male Taekwondo players Journal of Biomechanics, Volume 40, Issue null, Pages S641-S641 CHO, J.W. (1988). A study on the physical performance in children, WTF Taekwondo (Seoul-Korea), 8(4), 34–39. CHUANG, T.Y. and LİEU, D.K. (1992) A parametric study of the thoracic injury potential of basic Taekwondo kicks. Journal of Biomechanical Engineering 114: 346–51. CLAESSENS, A.L., LEFEVRE, J., BEUNEN, G. and MALINA, R.M. (1999) The contribution of anthropometric characteristics to performance scores in elite female gymnasts. Journal of Sports Medicine and Physical Fitness 39: 355–360. CLAESSENS, A. BEUNEN, G. LEFEVRE, J. MERTENS, G. WELLENS, R. (1986) Body structure, somatotype and motor fitness of top-class Belgian judoists and karateka. A comparative study. In: Reilly, T. Watkins, J. Borms, J.Kinanthropometry III. London: E. Spon, p. 53–57. FRITZSCHE, J. (2006) Sportanthropologische Untersuchungen zur Konstitutionstypologie von Kampfkünstlern der Sportart Karat (Elitekarateka). Unpublished Ph.D. thesis, Frankfurt am Main: Johann Wolfgang Goethe Universität. FRITZSCHE, J. RASCHKA, C. (2007) Sportanthropologische Untersuchungen zur Konstitutionstypologie von Elitekarateka. Anthropol Anz. V. 65, n. 3, p. 1–13. FOX, E.L. at ol (1988). The Physicological Basis of Physical Education and Athleticts Fourth Edition, Collage Publishing, USA. DOĞAN, A.A. (1994). Esneklik Çalıșmalarının Bilimsel Temelleri, Trabzon, s: 2, 4, 21, 46. DÖNMEZ, B. (1989). MTA ve Șeker Spor Serbest Takım Güreșçilerin Seçilmiș Bazı Fizyolojik Özelliklerinin Ölçümü ve Karșılaștırılması, Y. Lisans Tezi, Ankara. DRONBIC, F. NUNEZ, M. RİERA, J. (1995). Profile de condition fascia del equipo national de Taekwondo. In 8th FIMS European Sports Medicine Congress. Granada, Spain. GAO, B. ZHAO, Q. and LIU, B. (1998) Measurement and evaluation on body composition and 77 figure of taekwondo athlete. Journal of Xi'an Institute of physical Education, 15: 29–33. (In Chinese) GAO, B.H. (2001). Research on the somatotype features of Chinese elite male taekwondo athletes. Sport Science, 21: 58–61. GEORG, M. (1993). Taekwondo a Key For Success. WTF Dergisi, No:46, Korea, s: 35. GIAMPIETRO, M. PUJIA, A. BERTINI, I. (2003) Anthropometric features and body composition of young athletes practicing karate at a high and medium competitive level. Acta Diabetol. v. 40,p.S145-S148. GIL, K. (1978). Taekwondo. Niedriehsen, s: 9–19. GREEN H.J. (1970). Laboratory Manual on The Prenciples of Measuremenin Human Performance, Universty of Waterloo, Canada. GÜNAY, M. EROL, A.E. SAVAȘ, S. (1994) Futbolculardaki Kuvvet, Esneklik, Çabukluk ve Anaerobik Gücün Boy, Vücut Ağırlığı ve Bazı Antropometrik Parametreler İle İlișkisi. Spor Bilimleri Dergisi, c: 5, s: 4 Ankara, s: 3 – 11. HELLER, J. PERİC, T. DLOUHA, R. KOHLİKOV, A E. MELİCHNA, J. & NOVAKVA, H. (1998). Physiological profiles of male and female taekwondo (ITF) black belts. Journal of Sports Science, 16: 243–249. HYO J.L. (1992) Antrenör Eğitimi ve Seminer Notları, Ankara. KAZEMI M, PIETER W. (2004). Injuries at a Canadian National Taekwondo Championships: a prospective study. BMC Musculoskeletal Disorders. 5.22. JAE O. KOH AND E. JANE WATKINSON (2002) Crossing Boundaries – an interdisciplinary journal VOL 1, No 3. KAZEMI M, WAALEN J, MORGAN C, WHITE AR.(2006). A profile of Olympic Taekwondo competitors. J Sports Sci Med. 2006; CSSI:114–121. KİM, C.K. (1975) Taekwondo. Ankara s:11 – 13. KİM, J.R. (1986) Taekwondo, Seo Lim Publishing Company, c: 1, Seoul – Korea, S:23 – 33. KÖKNEL, Ö. (1978) Gençlik ve Spor. Sağlık ve Yașam Dergisi, Yıl: 2, Sayı: 16, s: 33 – 35. KUTLU, M. Tel, M. Ağaoğlu S.A. Onay, M. Aydost, L.(1996). Türk Tekvando Millî Takım Düzeyi Sporcularının Fiziksel ve Fizyolojik Profilleri, H.Ü. IV. Spor Bilimleri Kongresi Bildiri Özetleri, s. 66, 1–3 Kasım. LOKMAN, K. (1998). Taekwondo İz Bırakanlar. Ulus Basımevi, Ankara LEE K, M. (1993) Phillosophy of Marterial Art Nested in Belt of Taekwondo Uniform. World Taekwondo Fedretion, Seoul – Korea, No: 49. MAN, K.B. (1987) Practical Taekwondo. Sunlight Publishıng Ltd. Hong Kong, s: 14 – 17. MEDBO, J.I. (1980). Effect of Traning of the Anaerobik Capacits. Med. Sci. Sport Exesc, v:22, no: 4, p: 501 – 509. MELHIM, A.E, (2001). Aerobic and Anaerobic Power Responses to the Practise of Taekwon do, British Journal of Sports Medicine. 35,4; Academic Research Library pg.231. NUMMELA, A. RUSKO, H. (1995). Time Course of Anaerobic and Aerobic Energy Expenditive During Short – Term Exhaustıve Run in Athletes, Int J Sports Med, 16: 522–528. 78 OLDS, T. KANG, S. J. (2000) Anthropometric characteristics of adult male Korean taekwondo players. The 1st Olympic Taekwondo Scientific Congress Proceedings, Seoul, Korea, p.69–75. OSBORNE, G. WOLFE, L.A. BURGGRAF G.W. NORNMAN R. Genç Erkeklerde Kardiak Boyutlar Antropometrik Karakterler ve Maksimal Aerobik Güç Arasındaki İlișkiler. International Journal of Sports Medicine, 13: 219–224. ÖZER, K. (1993). Antropometri Sporda Morfolojik Planlama, Kazancı Matbaacılık A.Ș. İstanbul, ÖZDER A, GÜLTEKİN T, KOCA B,(2003). Elit Erkek Sporcularda Vücut Oranlarının Karșılaștırılması. Spormetre Ankara Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, Ankara. (1-1s63) PAK, Y.P. (1993). Benefits of Taekwondo in Everday Life, WTF No:49, Seoul – Korea, s: 29. PIETER W, KAZEMI M.(2007) Competition injuries in young Canadian Taekwondo athletes. The 1st International Symposium for Taekwondo Studies; 2007 May 16.17; Beijing, China. p. 197–206 POLAT Y, RAMAZANOĞLU N, BOZKURT S, (2002). Avrupa Șampiyonu Büyük ve Genç Erkek Türk Taekwondo Milli Takımının Kuvvet ve Esneklik Parametrelerinin Değerlendirilmesi, 7. Uluslararası Spor Bilimleri Kongresi, Antalya. PULUR, A. (1991). Üst Düzey Basketbolcuların Bazı Fizyolojik ve Kondisyonel Değerleri. Gazi Üniversitesi Sağlik Bilimleri Enstitüsü Y.Lisans Tezi. Ankara. RAMAZANOĞLU, F.(2000) Taekwondo Teorisi. Özal Matbaası, s.69–80, İstanbul. ȘAHİN, M. (1992). 9 – 12 Yaș Çocuklara Taekwondo Öğretim Yöntemleri. Y. Lisans Tezi, Selçuk Ünv. Sağlık bilimleri. Konya. SAVAȘ, S. UĞRAȘ, A. (2004), The effects of Training Programme for 8 weeks before the season on Male Boxing,Taekwondo and Karate College Sportsmen’s Physical and Physiological Features,G.U.,Gazi Education Faculty Magazine,24(3),257-274 ȘENEL Ö, ATALAY N A, ÇOLAKOĞLU F. (1998). Türk Milli Badminton Takımının Antrepometrik, Vücut Kompozisyonu ve Bazı Performans Özellikleri. Bed. Egt. Spor Bil. Der. Cilt 3, Sayı 2, S 15–20, Ankara,1998. SEVİM, Y. SAVAȘ, S. (1993). Sporda Yetenek Seçimi. Bilim ve Teknik Dergisi, 785–788. SONG, J. K. SOHN, D. O. KİM, T. W. (1997)Relationship between human physique and physical fitness in collegiate female athletes. In: ICHPER. SD 40th World Congress Proceedings, Seoul, Korea: Kyunghee University, P400 - P402. TAMER, K. (2000) Sporda Fiziksel- Fizyolojik Performansın Ölçülmesi ve Değerlendirilmesi. Bağırgan Yayınevi. Ankara. TAAFFE, D. PIETER, W. (1990) Physical and physiological characteristics of elite taekwondo athletes. In: Commonwealth and International Conference Proceedings. Volume 3. Sport Science. Part 1, Auckland, New Zealand: NZAHPER, p. 80.88. THE WORLD TAEKWONDO FEDERATİON, (1975). A Natıonal Sport, Taekwondo. Seoul – Korea, s: 8. TEL, M. (1996). Türk Taekwondo Milli Takım Sporcularının Seçılen Bazı Fiziksel ve Fizyolojik Özelliklerinin Analizi. Y. Lisans Tezi, Fırat Üniversitesi. Sağlık Bilimler Enstitüsü. Elazığ TURAN, T. (1989) Elit Türk Sutopu Oyuncuların Fiziksel ve Fizyolojik Profilinin İncelenmesi. Y. 79 Lisans Tezi, İstanbul. TURNAGÖL H.H. DEMİREL A.H. ARITANS S. Milli sporcuların Somatotip Özellikleri. Spor Bilimleri 2. Ulusal Kongresi Bildirileri, Spor Bilimleri ve Teknolojisi Yüksek Okulu Yayını, Y. No: 3, s: 409 – 415. TORİOLA, A.L. ADENİRAN, S.A. and OGUNREMİ, P.T. (1987) Body composition and anthropometric characteristics of elite male basketball and volleyball players. Journal of Sports Medicine 27, 235–238 WIEDMEIER, C. (1966). Karate Dıe Welt Des Taekwndo. Copress – Verlağ München, s:11. YALÇINKAYA, G.Z. (1986). Taekwondo. Hilal Matbaacılık Kol. Ștı., s: 32 – 34. YAMAN, M. COȘKUNTÜRK, O.S. HERGÜNER, G. (1993). Tüm Spor Dalları ve Sağlıklı Yașam İçin Stretching. Kılıçaslan Mat. Ankara, s: 128 – 129. ZHAO, Q. GAO, B. and LIN, B. (1999) A research on somatotype(sic) of elite taekwondo athletes of China. Journal of Xi’an Institute of Physical Education 16, 29–32. (In Chinese) ZORBA, E. (1986). Türk Erkekleriyle İlgili Deri Altı Yağ Kalınlığı Denkleminin Geçerliliğinin Tespiti. Unpublishd Master Thesis. Ankara ZORBA, E. (2001). Fiziksel Uygunluk. Muğla: Gazi Kitapevi. ZORBA, E. ZİYAGİL, MA. ERDEMLİ, İ. (1999). Türk Ve Rus Boks Millî Takımlarının Bazı Fizyolojik Kapasite ve Antropometrik Yapılarının Karșılaștırılması. Gazi Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 1, 17. WITHERS, R. T. WITTINGHAM, N.O. NORTON, K.I., LA FORGIN, J., ELLIS, M.W., CROCKETT, A. (1987). Relativ Body Fat and Antropometric Perdiction of Body Density of Female Athletes. Europen Applied Physiology, 56: 169 – 180. YUHASZ, M.S. (1966). The Effects of Sports Training on Body Fat in Men With Prediction of Optimal Body Weight, Doctoral Thesis, University of Illinois, Urbana, Illionis. 80 ÖZGEÇMİȘ I- Bireysel Bilgiler Adı: Behrouz Soyadı: Ghorbanzadehkoshki Doğum yeri ve tarihi: Iran - Marand - 21.03.1976 Uyruğu: Yabancı Uyruklu Medeni durumu: Evli Askerlik durumu: Yaptım E-Mail: ghorbanzadeh@sports.ankara.edu.tr E-Mail: behrouzghorbanzadeh@hotmail.com GSM: 0535 663 1855 IRAN TEL: 0098 914 991 1365 II- Eğitimi Lisans: Tebriz Azad Universitesi Spor Bilimleri. (2003) Lise: Marand. Shehid Moteheri. (1996) Ortaokul: Marand Sheykh Hilal. (1991) İlkokul: Marand Shehid Khalafi. (1988) Yabancı Dil: İngilizce, Farsça IV- Mesleki Deneyim Tebriz Valiasr Lisesi Beden Eğitimi ve Spor Öğretmenliği stajı (2006) Marand Spor Kulübü Taekwondo Eğitimi (2000 – 2007) Ankara Spor Kulübü Taekwondo Eğitimi (2009) 81 V- Sertifikalar • Iran Futbol Federasyonu D Kademe Antrenör belgesi ( Tebriz 2007) • Iran Voleybol Federasyonu 3. Kademe Antrenör belgesi ( Tebriz 2006) • Iran Taekwondo Federasyonu 3. Kademe Antrenör belgesi (2000) • Iran Tıp Spor Federasyonu Basic Spor Masaj Belgesi (2006) • Iran Hentbol Federasyonu 3. Kademe Antrenör Belgesi (2006) • Iran Beden Eğitimi Spor Bilimleri ve Derneği Üyesi (2005) VI- Seminerler • 5. Spor Bilimleri ve Beden Eğitimi Kongresi ( Mazandaran 2007) • 1. Uluslar arası Spor Mühendisliği Kongresi ( Tahran 2007) • 3. Ulusal Futbol ve Bilim Kongresi ( Antalya 2009 ) 82 EK 1: Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Etik Kurulundan Onay Belgesi 83 84 85 EK 2: BİLGİLENDİRİLMİȘ GÜNÜLLÜ OLUR FORMU Sizden Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu Hareket ve Antrenman Bilimleri Anabilim Dalı’nda Behrouz Ghorbanzadeh tarafından yürütülmekte olan “Milli Olan ve Olmayan Taekwondocuların Bazı Fiziksel Özelliklerinin İncelenmesi” adlı yüksek lisans çalıșmasına katılmanız istenmektedir. Bu araștırma ile büyükler kategorisinde, Türk milli takımında ve kulüplerde yarıșan kız ve erkek Taekwondocuların yaș, boy ve oturma boyu uzunluğu, vücut ağırlığı ve vücut yağ yüzdesi ve çeșitli antropometrik özellikleri, esneklik, reaksiyon ve kuvvet ölçümleri yapılarak genel fiziksel profillerinin incelenmesi ve ölçülen parametrelerin birbirleriyle ilișkilerinin araștırılması hedeflenmektedir. Araștırma dolayısıyla Türk milli takım ve kulüp Taekwondocuların diğer ülkelerdeki milli ve milli olmayan Teakwondocularla antropometrik ve fiziksel özelliklerinin karșılaștırılabilmesi için bir veri tabanı olușturulabilecektir. Milli olan ve olmayan Teakwondocuların çeșitli ölçüm sonuçlarının birbirleriyle karșılaștırılmaları yoluyla Teakwondoda bașarıya ulașmadaki etkili olan bazı faktörlerin belirlenmesi sağlanabilecektir. Araștırmaya, Türk milli takım kamp bünyesinde olan büyükler kategorisinde yarıșan (17yaș ve üstü), 16 bayan ve 24 erkek olmak üzere 40 Taekwondocu ve çeșitli Kulüplerde Taekwondo yapan ve milli olmayan 17 bayan, 24 erkek olmak üzere 41 Taekwondocu toplam 81 sporcu katılacaktır. Elde edilen veriler sadece yüksek lisans çalıșmasında kullanılacak ve istenildiğinde bilgiler araștırmanın her așamasında sizinle paylașılacaktır. “Milli olan ve olmayan Taekwondocuların bazı fiziksel özelliklerinin incelenmesi, bașlıklı çalıșma bana sözlü olarak da açıklandı. Çalıșma ile ilgili tüm sorularıma tatmin edici cevaplar aldım. Çalıșmaya kendi rızamla gönüllü olarak katılmayı kabul ediyorum. Araștırmaya Katılan Sporcunun ARAȘTIRMACI Adı Soyadı : Tarih : İmza : ONAM ALAN Adı Soyadı Tarih İmza : : : 86 EK.3: Sportif Özellikler ve Antropometrik Ölçümler Formu. Antropometrik Ölçumler Adınız: Soyadınız: yașınız: sıklet: Cinsiyet: Bay: ( ) Bayan : ( Milli takım yașınız: Spor yașınız: ) Eğitim Düzeyi İlköğretim ( ) Lise ( ) Üniversite ( ) Bugüne kadar elde ettiğiniz dereceler: Deri Altı Yağ Ölçümleri Ölçüm noktaları 1. ölçüm değeri 2. ölçüm değeri Ortalama ölçüm değeri 1. ölçüm değeri Çap Ölçümleri 2. ölçüm değeri Ortalama ölçüm değeri Çevre Ölçümleri 1. ölçüm değeri 2. ölçüm değeri Ortalama ölçüm değeri triceps biceps subscapula (sırt) Abdomen (karın) suprailiac (yan), aksillar (koltuk altı), Göğüs thigh (üst bacak) calf Ölçüm noktaları biacromial bi-iliac Humerus bikondüler Femur bikondüler Ölçüm noktaları Biceps çevresi Uyluk çevresi Göğüs çevresi Kalça çevresi Abdomen çevresi Bel çevresi Omuz çevresi Calf çevresi F 87 Uzunluk Ölçümleri Ölçüm noktaları 1. ölçüm değeri 2. ölçüm değeri Ortalama ölçüm değeri Boy Oturma boyu Kulaç uzunluğu Üst kol uzunluğu Ön kol uzunluğu Üst bacak uzunluğu Alt bacak uzunluğu Dikey sıçrama ölçüm 1.ölçüm 2. ölçüm 3. ölçüm Dikey sıçrama Ölçüm noktaları Kuvvet ölçümleri 1. ölçüm değeri 2. ölçüm değeri Ortalama ölçüm değeri Sırt Bacak Kol Esneklik ölçüm 1. ölçüm değeri Top. Ort. Süre En Kısa Ulașma Süresi 2. ölçüm değeri Reaksiyon testi En Kısa En Uzun Ulașma Ulașma Süresi Kaçıncı Tekrar Ortalama ölçüm değeri En Uzun Ulașma Kaçıncı Tekrar