türk medenî hukuku
Transkript
türk medenî hukuku
Prof. Dr. Jale AKİPEK Prof. Dr. Turgut AKINTÜRK Yard. Doç. Dr. Derya ATEŞ KARAMAN TÜRK MEDENÎ HUKUKU Birinci Cilt BAŞLANGIÇ HÜKÜMLERİ KİŞİLER HUKUKU Gözden Geçirilip Yeni Medenî Kanuna Uyarlanmış YEDİNCİ BASI I Yay›n No Hukuk Dizisi : 2256 : 1066 5. Bas› - Eylül 2004 - ‹STANBUL 6. Bas› - Ocak 2007 - ‹STANBUL 7. Bas› - Aral›k 2009 - ‹STANBUL ISBN 978 - 605 - 377 -171 - 5 Copyright© Bu kitab›n bu bas›s› için Türkiye’deki yay›n haklar› BETA Bas›m Yay›m Da¤›t›m A.fi.’ye aittir. Her hakk› sakl›d›r. Hiçbir bölümü ve paragraf› k›smen veya tamamen ya da özet halinde, fotokopi, faksimile veya baflka herhangi bir flekilde ço¤alt›lamaz, da¤›t›lamaz. Normal ölçüyü aflan iktibaslar yap›lamaz. Normal ve kanunî iktibaslarda kaynak gösterilmesi zorunludur. Dizgi Bask› - Cilt : B e t a B a s › m A . fi . : Yaz›n Bas›n Yay›n Matbaac›l›k Trz.Tic.Ltd.fiti. (Sertifika No: 12028) Çiftehavuzlar Cd. Maltepe Mh. Prestij ‹fl Merkezi No: 27/806 K:9 Zeytinburnu/‹STANBUL 0212 565 01 22 - 0212 565 02 55 Kapak Tasar›m : Gülgonca Çarp›k Beta BASIM YAYIM DA⁄ITIM A.fi. Himaye-i Etfal Sokak Talas Han No. 13-15 Ca¤alo¤lu - ‹STANBUL Tel : (0-212) 511 54 32 - 519 01 77 Fax: (0-212) 511 36 50 www.betayayincilik.com II ÖNSÖZ “Türk Medeni Hukuku, Bafllang›ç Hükümleri - Kifliler Hukuku” isimli bu kitap, ilk bas›m› 1960’l› y›llarda muhterem hocam›z Prof. Dr. Jale Akipek taraf›ndan yap›lan ve 1996 y›l›ndan 2007 y›l›na kadar de¤erli hocam Prof. Dr. Turgut Ak›ntürk taraf›ndan güncellenen eserin geniflletilerek yay›ma haz›rlanan son bas›s›d›r. Kendileriyle çal›flmaktan her zaman büyük gurur ve mutluluk duydu¤um hocam Prof. Dr. Turgut Ak›ntürk, 2006 y›l›nda sa¤l›k sebepleriyle ders vermeyi b›rakt›ktan sonra dahi bütün kitaplar›yla ayn› titizlik ve özenle ilgilenmifl hatta son günlerine kadar Prof. Dr. Jale Akipek hocam›z›n Eflya Hukuku kitab›n› güncelleyerek yay›ma haz›rlam›flt›r. Her ne kadar bu kitap kendilerinin vefat›ndan sonra yay›mlanabilse de hocan›n son günlerine kadar gösterdi¤i çal›flma azmi bana her zaman yol gösterici olmufl, hiç flüphesiz ki bundan sonra da olacakt›r. K›ymetli hocamla birlikte çal›flma flans› buldu¤um y›llarda kendileri bana kitaplar›n›n devam›n› ortak eser olarak, benim sürdürmemi arzu ettiklerini söyledi¤inde duydu¤um heyecan, mutluluk ve gururu kendilerinin vefat›ndan sonra k›z› Say›n Nazan Ak›ntürk ile yapt›¤›m konuflmalarda da ayn› derecede hissettim. Bu nedenle kendilerine ve tüm ailesine buradan minnetle tekrar teflekkürü bir borç bilirim. Muhterem hocam›n kitaplar›n›n her birinin sadece Hukuk Fakültesi ö¤rencileri taraf›ndan de¤il farkl› yüksekö¤retim kurumlar›ndaki ö¤renciler ve hatta üniversite sonras› ifl s›navlar›na haz›rl›klarda ne kadar yayg›n ve öncelikli kullan›ld›klar›n›n bilinci ile asl›nda çok zor ve bir o kadar da önemli bir görev üstlendi¤inin de fark›nday›m. Bu sorumlulu¤u lay›¤› ile yerine getirebilmek ad›na büyük bir özen ve titizlikle ikinci olarak flu anda elinizde bulundurdu¤unuz Türk Medeni Huuku, Bafllang›ç Hükümleri - Kifliler Hukuku isimli kitab›n gözden geçirilmesi ve güncellenmesi tamamlanm›flt›r. Kitab›n son olarak Ocak 2007 y›l›nda, Yeni Türk Medeni Kanunu’na göre uyarlanan ve tükenen alt›nc› bas›s›ndan sonra bu bas›s›nda öncelikle 2007 y›l›nda yay›m›ndan hemen sonra 5650 ve 5737 say›l› Kanunlar ile Türk Medeni Kanunu’nda yap›lan de¤ifliklikler; Anayasa Mahkemesi Kararlarar› ile 23.2.2008 tarihle Anayasa de¤ifliklikleri ifllenmifltir. 5253 say›l› Dernekler Kanunu’nda s›ras›yla 8.2.2008 tarihli 5728 say›l› Kanunla, 23.1.2009 tarihli 5832 say›l› Kanunla ve 28.2.2009 tarihli 5838 say›l› Kanunla yap›lan de¤iflik- III likler esere al›nm›flt›r. Yine 5490 say›l› Nüfus Hizmetleri Kanunu’nda 2009 y›l›nda 5838 ve 5917 say›l› Kanunlar ile yap›lan de¤ifliklikler de güncellenmifltir. Yeni Türk Medeni Kanunu’na paralel olarak daha önce yürürlükte bulunmayan ve 27.2.2008 tarihinde yürürlü¤e giren 5737 say›l› Vak›flar Kanunu ve beraberindeki yönetmelik sebebiyle “Vak›flar” bafll›¤›n› tafl›yan k›s›m neredeyse yeni bafltan kaleme al›nmak zorunda kal›nm›flt›r. De¤erli hocam Prof. Dr. Turgut Ak›ntürk’ün eserlerinin yay›m›nda ve da¤›t›m›nda kendileri hayattayken gösterdi¤i özeni ve çabay› hocam›n kitaplar›n›n devam›nda da ayn› istek, dikkat ve özenle sürdüren Beta Bas›m Yay›m Da¤›t›m A.fi. Yönetim Kurulu Baflkan› Say›n Seyhan Satar’a ve dizgi ile bask›da eme¤i geçenlere de buradan teflekkür etmek isterim. Son olarak hayat›m›n her döneminde varl›klar›yla ve destekleriyle hep yan›mda olan, “bilginin ve bilimin ancak insani de¤erlerle birlikte anlaml› olabilece¤ini” bana ö¤reten ve büyüyen can›m aileme de teflekkürler ediyorum. Ben de k›ymetli hocam gibi kitab›n, yararlanmak üzere baflvuran tüm okuyuculara ve sevgili ö¤rencilere yararl› olmas›n›, böylelikle ifllevini eksiksiz olarak yerine getirmesini içtenlikle bir kez daha diliyorum. Ankara, Ekim 2009 IV Yard. Doç. Dr. Derya ATEfi KARAMAN Prof. Dr. TURGUT AKINTÜRK 6. BASI ÖNSÖZÜ “Bafllang›ç Hükümleri – fiahs›n Hukuku” adl› ortak yay›n›m›z aradan pek uzunca bir süre geçmemifl olmas›na karfl›n tükenmiflti. Bu arada yeni” Türk Medenî Kanunu” da T.B.M.M. taraf›ndan kabul edilerek 1 Ocak 2002 günü yürürlü¤e girdi. fiu anda yararlanmak üzere elinizde bulunan “Türk Medenî Hukuku, Birinci Cilt: Bafllang›ç Hükümleri-Kifliler Hukuku” adl› bu kitap, beflinci bas›s› tükenmifl olan kitab›m›z›n alt›nc› bas›s›d›r. Beflinci bas› gibi bu yeni bas›y› da öncekilerden ay›ran özellik, kitab›n yeni Türk Medenî Kanununa uyarlanm›fl olmas›d›r. Bu uyarlama, hem de¤iflmifl ve yeni getirilmifl hükümlerle, hem de kanunun oldukça ar›laflt›r›lm›fl terminolojisi ve diliyle ilgili olarak gerçeklefltirilmifltir. Gerçekten, yeni Türk Medenî Kanunu içerdi¤i terimlerden pek ço¤unu ar›laflt›rm›flt›r. Nitekim yap›lan ar›laflt›rmaya ay›rt etme gücü (temyiz kudreti), erginlik (rüflt), yerleflim yeri (ikametgâh), oturma yeri (mesken), altsoy-üstsoy (usul-füru), kay›n h›s›ml›¤› (s›hrî h›s›ml›k), tafl›nmaz yükü (gayr›menkul mükellefiyeti), bütünleyici parça (mütemmim cüz), eklenti (teferruat), sakl› pay (mahfuz hisse), soyba¤› (nesep), tüzel kifli (hükmî flah›s), kiflilik (flahsiyet) terimleri örnek gösterilebilir. Kanunun dili de herkesin okuyup kolayca anlayabilece¤i sadeliktedir. Bu sadelik kitab›m›z›n dilinde de aynen sa¤lanmaya çal›fl›lm›flt›r. Beflinci bas›n›n yay›mlanmas›ndan k›sa bir süre sonra 2908 say›l› Dernekler Kanunu yerini 4.12.2004 tarihli ve 5253 say›l› yeni Dernekler Kanununa b›rakm›flt›r. Bu arada 1587 say›l› Nüfus Kanununun yerini de 25.4.2006 tarihli ve 5490 say›l› Nüfus Hizmetleri Kanunu alm›flt›r. Bu itibarla yeni bas›da kitab›n “Kiflisel Durum ve Kiflisel Durum Sicili” ile “Dernekler” bafll›¤›n› tafl›yan iki bölümü neredeyse yeni bafltan kaleme al›nmak zorunda kal›nm›flt›r. Kitab›m›z›n bu yeni alt›nc› bas›s›n› da, di¤erleri gibi çok k›sa sürede yay›mlayan Beta Bas›m Yay›m Da¤›t›m A.fi.nin de¤erli ve yorulmaz çal›flanlar›na, dizgide ve bask›da emekleri geçenlere ve özellikle genç yönetici Say›n Seyhan Satar’a teflekkürlerimi sunuyorum. V Teflekkür borcumun en son alacakl›s›n›n, bana k›rk y›l› aflk›n süredir rahat ve huzurlu bir yaflam ve çal›flma imkân›n› sa¤lam›fl ve çal›flmalar›mda her zaman yard›mc› olmufl bulunan sevgili eflim ‹lknur Ak›ntürk oldu¤unu içtenlikle belirtmeliyim. Kitab›n sevgili ö¤rencilere ve tüm okuyucular›na yararl› olmas›n› ve kendisinden bekledi¤im ifllevi eksiksiz olarak yerine getirmesini içtenlikle bir kez daha diliyorum. Ankara, 1 Ocak 2007 VI Prof. Dr. Turgut AKINTÜRK ÜÇÜNCÜ BASININ ÖNSÖZÜ Yararlanmak amac›yla elinize ald›¤›n›z “Türk Medenî Hukuku, Bafllang›ç Hükümler - fiahs›n Hukuku” adl› bu kitap, kendileriyle Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nde uzun süre birlikte çal›flmaktan büyük onur ve gurur duydu¤um, kürsümüzün baflkan› muhterem hocam Prof. Dr. Jale Akipek’n 1960’l› y›llar›n bafl›nda yay›nlad›¤› ve iki ayr› kitaptan oluflan eserlerinin taraf›mdan yeniden gözden geçirilip geniflletilerek ve güncellefltirilerek yay›ma haz›rlanan yeni bas›s›d›r. Say›n hocam Prof. Dr. Akipek Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nde uzun y›llar sürdürdü¤ü ö¤retim üyeli¤i ve kürsü baflkanl›¤› görevinden emekli olarak ayr›ld›ktan sonra, kendilerine k›sa aral›klarla yapt›¤›m ziyaretlerden birinde “Medenî Kanunun Bafllang›ç Hükümleri” ile “fiahs›n Hukuku” adl› iki ayr› kitaptan oluflan “Türk Medenî Hukuku” adl› de¤erli eserlerinin hukukçular›n ve özellikle ö¤rencilerin yararlanmalar›na sunulmamas›n›n büyük bir kay›p oldu¤unu ifade etmifltim. Sa¤l›k durumlar›n›n pek elveriflli olmad›¤›n› bildi¤im hâlde, her ziyaretimde bir vesile yaratarak bu fikrimi tekrarlamaktan geri kalmam›flt›m. Çünkü bu eserlerinin büyük bir emek ürünü oldu¤unu çok iyi biliyordum. Nihayet ziyaretlerimin birinde de¤erli hocam Akipek, oldukça hüzünlü bir ses tonuyla kitaplar›n›n yeni bas›lar›n› haz›rlamay› çok arzulad›klar›n›, fakat sa¤l›klar›n›n buna elvermedi¤ini, e¤er bu ifli üstlenerek kitaplar›n›n yeni bas›s›n›n “ortak eser” olarak yay›mlanmas›n› sa¤larsam, bundan son derece mutlu olacaklar›n› ifade etmifllerdi. Kendilerine cevaben bunun benim için büyük bir onur vesilesi olaca¤›n›, bu ifli baflarabilirsem bundan büyük mutluluk duyaca¤›m› ifade etmifltim. Üzülerek ifade edeyim ki, o tarihten sonra üstlendi¤im ve gerek Fakültemde, gerek Yüksekö¤retim Kurulunda uzunca bir süre devam eden yorucu yöneticilik görevlerim, muhterem hocam›n bu arzular›n› sa¤l›klar›nda gerçeklefltirmemi önledi. O s›ralarda ebediyete göç eden hocam›n bu arzular›n›, kendilerinin son arzular›ndan biri olarak gerçeklefltirmek, ancak birinci cildin “fiahs›n Hukuku” adl› ikinci cüzünü 1996 y›l›nda yay›mlamamla mümkün olabilirdi. Böylece kendilerinin ruhunu fladetmifl oldu¤uma inanmak istiyorum. “fiahs›n Hukuku”nun mevcudu k›sa sürede tükendi. Yeni bas›s›n› haz›rlarken birinci cüz olan “Medenî Kanunun Bafllang›ç Hükümleri” adl› kitab› VII da ele alarak her iki cüz’ü (kitab›) tek kitap hâlinde yay›mlaman›n yararlanacaklar için daha isabetli ve faydal› olaca¤›n› düflündüm. Böylece elinizdeki kitap ortaya ç›km›fl oldu. Kitap bafl›ndan sonuna kadar gözden geçirilmifl, 1961 y›l›ndan bu yana mevzuat›m›zda gerçekleflmifl bulunan de¤ifliklikler dikkate al›narak de¤iflen k›s›mlar›n tamam› yeniden kaleme al›nm›fl, böylece kitab›n içeri¤i ve kapsam› da belli ölçüde genifllemifltir. Kitab›n dili oldukça sadelefltirilerek günümüzde geçerli türkçeye uydurulmufltur. Ancak, al›fl›lm›fl kanunî terimleri aynen korunmufl, fakat ço¤u kez parentez içinde yeni karfl›l›klar›n›n verilmesi yoluna gidilmifltir. Kitab›n k›sa sürede yay›mlanmas›n› sa¤layan BETA Bas›m Yay›m Da¤›t›m A.fi.’nin baflta Say›n Rahmi Ar›kan olmak üzere yönetici ve çal›flanlar›na, dizgisini k›sa sürede tamamlayan Çizgi Tan›t›m ile dizgi uzmanlar› Mehtap Genç ve Karanfil Ürene, bask›da eme¤i geçen bas›mevi çal›flanlar›na teflekkür ederim. Provalar›n düzeltilmesinde önceki yay›nlar›mda oldu¤u gibi bu kez de yard›m›n› esirgemeyen ve çal›flmalar›mda büyük bir özveriyle bana huzurlu bir ortam haz›rlayan sevgili eflim ‹lknur Ak›ntürk ile arama cetvellerinin haz›rlanmas›nda yard›mlar›n› gürdü¤üm Araflt›rma Görevlisi Derya Atefl ve Sekreter Gamze Yurttafl’›n da teflekkür borcumu kapsam›nda bulundu¤unu ayr›ca belirtmek isterim. Kitab›n dersleri büyük bir ilgiyle izleyen sevgili ö¤rencilere ve tüm okuyucular›na yararl› olmas›n› ve kendisinden beklenen ifllevi eksiksiz yerine getirmesini içtenlikle bir kez daha dilerim. Ankara, 21 Eylül 1998 VIII Prof. Dr. Turgut AKINTÜRK ‹Ç‹NDEK‹LER Önsöz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .III Prof. Dr. Turgut Ak›ntürk’ün 6. Bas› Önsözü . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .V Üçüncü Bas›n›n Önsözü . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .VII ‹çindekiler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .IX K›saltmalar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .XXXIII Birinci Cüz MEDENÎ KANUNUN BAfiLANGIÇ HÜKÜMLER‹ Birinci K›s›m HUKUK VE MEDENÎ HUKUK Birinci Bölüm HUKUKUN TANIMI VE S‹STEM‹ § 1. HUKUKUN TANIMI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .3 I- D‹N, ÂHLAK VE ÂDET KURALLARININ HUKUK KURALLARINDAN FARKI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .5 A) D‹N KURALLARI VE HUKUK KURALLARINDAN FARKI . . . . . . . . .5 B) ÂHLAK KURALLARI VE HUKUK KURALLARINDAN FARKI . . . . . .6 C) ÂDET KURALLARI VE HUKUK KURALLARINDAN FARKI . . . . . . .8 II- HUKUKUN D‹N, ÂHLAK VE ÂDET KURALLARI ‹LE ‹L‹fiK‹S‹ . . . . . . .9 A) HUKUKUN D‹N KURALLARI ‹LE ‹L‹fiK‹S‹ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .9 B) HUKUKUN ÂHLAK KURALLARI ‹LE ‹L‹fiK‹S‹ . . . . . . . . . . . . . . . .10 C) HUKUKUN ÂDET KURALLARI ‹LE ‹L‹fiK‹S‹ . . . . . . . . . . . . . . . . . .11 § 2. HUKUKUN S‹STEM‹ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . I- KAVRAM . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . II- HUKUKUN TÜRLER‹ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A) ‹Ç HUKUK–DIfi HUKUK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1) ‹ç Hukuk Kurallar› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2) D›fl Hukuk Kurallar› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B) KAMU HUKUKU– ÖZEL HUKUK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C) MADD‹ HUKUK– fiEKL‹ HUKUK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . III- KAMU HUKUKU – ÖZEL HUKUK AYIRIMININ DAYANAKLARI A) KLÂS‹K GÖRÜfi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1) Amaç Fark› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2) Mahiyet Fark› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B) KLÂS‹K GÖRÜfiÜN KAMU – ÖZEL HUKUK AYIRIMINA YÖNELT‹LEN ELEfiT‹R‹LER . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C) MODERN GÖRÜfi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. .. .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .12 .13 .13 .13 .13 .13 .14 .14 .14 .15 .15 .15 . . . . . .15 . . . . . .16 IX IV- KAMU HUKUKUNUN ÇEfi‹TL‹ DALLARI A) ANAYASA HUKUKU . . . . . . . . . . . . . . B) ‹DARE HUKUKU . . . . . . . . . . . . . . . . C) CEZA HUKUKU . . . . . . . . . . . . . . . . . . D) YARGILAMA HUKUKU . . . . . . . . . . . . E) DEVLETLER HUKUKU . . . . . . . . . . . . F) VERG‹ HUKUKU . . . . . . . . . . . . . . . . . G) ‹fi HUKUKU .................. V- ÖZEL HUKUKUN ÇEfi‹TL‹ DALLARI . . . A) MEDENÎ HUKUK . . . . . . . . . . . . . . . . B) T‹CARET HUKUKU . . . . . . . . . . . . . . . C) DEVLETLER ÖZEL HUKUKU . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .17 .17 .18 .18 .18 .18 .18 .19 .19 .20 .20 .20 ‹kinci Bölüm MEDENÎ HUKUK VE S‹STEM‹ § 1. MEDENÎ HUKUK KAVRAMI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .23 § 2. MEDENÎ HUKUK TER‹M‹N‹N KÖKEN‹ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .25 § 3. MEDENÎ HUKUKUN S‹STEM‹ I- K‹fi‹LER HUKUKU . . . . . . II- A‹LE HUKUKU . . . . . . . . . . III- MALVARLI⁄I HUKUKU . . . A) BORÇLAR HUKUKU . . B) EfiYA HUKUKU . . . . . . C) M‹RAS HUKUKU . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .27 .28 .28 .28 .28 .29 .29 Üçüncü Bölüm MEDENÎ HUKUKU KANUNLAfiTIRMA HAREKETLER‹ VE TÜRK MEDENÎ HUKUKUNUN GEÇ‹RD‹⁄‹ GEL‹fi‹M EVRELER‹ § 1. GENEL OLARAK KANUNLAfiTIRMA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .31 § 2. AVRUPADA KANUNLAfiTIRMA HAREKETLER‹ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .32 I- GENEL OLARAK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .32 II- ‹SV‹ÇREDE MEDENÎ HUKUKUNDA KANUNLAfiTIRMA HAREKETLER‹ VE ‹SV‹ÇRE MEDENÎ KANUNUNUN HAZIRLANIfiI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .34 § 3. TÜRK MEDENÎ HUKUKUNDA KANUNLAfiTIRMA HAREKETLER‹ . . . . .37 I- B‹R‹NC‹ AfiAMA: TANZ‹MATLA BAfiLAYAN DÖNEM . . . . . . . . . . . . . . .39 A) B‹R‹NC‹ DÖNEM: TANZ‹MATTAN MECELLEN‹N YÜRÜRLÜ⁄E G‹RMES‹NE KADAR GEÇEN SÜREÇ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .39 1) Arazi Kanunu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .39 2) Mecelle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .39 B) ‹K‹NC‹ DÖNEM: MECELLEN‹N YÜRÜRLÜ⁄E G‹RMES‹NDEN MEDENÎ KANUNUN HAZIRLANMASI FAAL‹YET‹N‹N BAfiLAMASINA KADAR GEÇEN SÜREÇ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .42 1) Mecelleyi De¤ifltirme Giriflimi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .42 2) Hukuku Aile Kararnamesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .42 X II- ‹K‹NC‹ AfiAMA: TÜRK KANUNU MEDENÎS‹N‹N HAZIRLANMASI VE KABULÜ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A) KANUNUN HAZIRLANMASI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B) KANUNUN KABULÜ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . III- ÜÇÜNCÜ AfiAMA: YEN‹ TÜRK MEDENÎ KANUNUNUN HAZIRLANMASI VE KABULÜ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A) KANUNUN HAZIRLANMASI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B) KANUNUN KABULÜ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .43 . . . . . . . . . . . .43 . . . . . . . . . . . .45 . . . . . . . . . . . .49 . . . . . . . . . . . .49 . . . . . . . . . . . .51 Dördüncü Bölüm TÜRK MEDENÎ KANUNUNUN ÖZELL‹KLER‹ VE ‹ÇER‹⁄‹ § 1. MEDENÎ KANUNUN ÖZELL‹KLER‹ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .53 I- MEDENÎ KANUNUN fiEK‹L BAKIMINDAN GÖSTERD‹⁄‹ ÖZELL‹KLER . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .53 A) KENAR BAfiLIKLARI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .53 B) KANUNUN D‹L‹ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .56 C) ÇEV‹R‹ BAKIMINDAN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .58 D) USUL HÜKÜMLER‹ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .60 E) TERM‹NOLOJ‹ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .60 II- MEDENÎ KANUNUN ESAS BAKIMINDAN ‹ÇERD‹⁄‹ N‹TEL‹KLER . .62 A) DEVR‹MC‹ N‹TEL‹⁄‹ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .62 B) ‹LER‹C‹ VE MODERN N‹TEL‹⁄‹ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .63 C) L‹K N‹TEL‹⁄‹ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .65 D) DEMOKRAT‹K N‹TEL‹⁄‹ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .65 E) HÂK‹ME GEN‹fi SERBESTL‹K TANIMASI N‹TEL‹⁄‹ . . . . . . . . . . .65 § 2. ÖNCEK‹ MEDENÎ KANUNA YAPILAN ELEfiT‹R‹LER . . . . . . . . . . . . . . . . .67 I- KANUNUN D‹L‹NE VE ÇEV‹R‹ YANLIfiLARINA YAPILAN ELEfiT‹R‹LER . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .68 II- KANUNUN ‹ÇER‹⁄‹NE KARfiI YAPILAN ELEfiT‹R‹LER . . . . . . . . . . .68 § 3. MEDENÎ KANUNUN S‹STEM‹ . . . . . . . . . . . . . I- MEDENÎ KANUN VE BORÇLAR KANUNU II- MEDENÎ KANUN ................... III- BAfiLANGIÇ HÜKÜMLER‹–UMUMÎ KISIM A) BAfiLANGIÇ HÜKÜMLER‹ . . . . . . . . . . B) GENEL HÜKÜMLER . . . . . . . . . . . . . . . .... .... .... ... .... .... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .71 .71 .72 .73 .73 .73 . . . . . . . . . . . . . .77 . . . . . . . . . .78 . . . . . . . . . .79 . . . . . . . . . .79 ‹kinci K›s›m MEDENÎ KANUNUN BAfiLANGIÇ HÜKÜMLER‹ Birinci Bölüm MEDENÎ HUKUKUN UYGULANMASI § 1. GENEL OLARAK HUKUKUN UYGULANMASI . . . . . . . I- HUKUKUN YER BAKIMINDAN UYGULANMASI . . II- HUKUKUN ZAMAN BAKIMINDAN UYGULANMASI III- HUKUKUN ANLAM BAKIMINDAN UYGULANMASI . . . . . . . . . . . . . . . . § 2. MEDENÎ HUKUKUN KAYNAKLARI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .79 XI I– KAYNAK KAVRAMI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .79 II- MEDENÎ HUKUKUN fiEKLÎ KAYNAKLARI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .80 A) MEDENÎ HUKUKUN YAZILI KAYNAKLARI . . . . . . . . . . . . . . . . . . .81 1) Kanunlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .82 2) Kanun Hükmünde Kararnameler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .84 3) Tüzükler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .84 4) Yönetmelikler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .84 5) ‹çtihatlar› Birlefltirme Kararlar› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .85 B) MEDENÎ HUKUKUN YAZILI OLMAYAN KAYNA⁄I: ÖRF VE ÂDET HUKUKU . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .85 1) Örf ve Âdet Hukuku Kavram› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .85 2) Örf ve Âdet Hukukunun Unsurlar› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .86 a) Maddî (D›fl) Unsur: Tekrarlanma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .86 b) Manevî (Psikolojik) Unsur: Genel ‹nan›fl . . . . . . . . . . . . . . . . .87 c) Hukukî Unsur: Maddî Yapt›r›m . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .87 3) Örf ve Âdet Hukukunun Medenî Hukuk Karfl›s›ndaki Durumu . .88 a) Örf ve Âdet Hukukunun Genel Olarak Yaz›l› Hukuk Karfl›s›ndaki Durumu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .88 b) Örf ve Âdet Hukukunun Medenî Kanun Karfl›s›ndaki Durumu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .89 aa) Örf ve Âdet Hukukunun Medenî Kanunu Tamamlay›c› Niteli¤i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .89 bb) Örf ve Âdet Hukukunun Medenî Kanunu Yorumlay›c› ve Aç›klay›c› Niteli¤i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .90 c) Medenî Kanuna Ayk›r› Örf ve Âdet Hukuku Oluflabilir mi? . . .90 4) Örf ve Âdet Hukukunun Saptanmas› ve Hâkim Taraf›ndan Uygulanmas› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .92 5) Örf ve Âdet Hukukunun Türleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .93 C) HÂK‹M TARAFINDAN YARATILAN HUKUK KURALLARI . . . . . . .94 § 3. MEDENÎ HUKUKUN ZAMAN BAKIMINDAN UYGULANMASI . . . . . . . . .94 I- MEDENÎ KANUNUN GER‹YE YÜRÜMEMES‹ ‹LKES‹ . . . . . . . . . . . . . .95 A) GER‹YE YÜRÜMEME ‹LKES‹N‹N UYGULANMA ALANI . . . . . . . .97 B) GER‹YE YÜRÜMEME ‹LKES‹N‹N ‹ST‹SNALARI . . . . . . . . . . . . . . .98 1) Kazan›lmam›fl (Beklenen) Haklar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .98 2) Medenî Kanunun Emredici Hükümlerinin Sözkonusu Oldu¤u Hâllerde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .99 a) Kamu Düzeni Düflüncesiyle Konulmufl Hükümler . . . . . . . . . .99 b) Genel Ahlâk Düflüncesiyle Konulmufl Hükümler . . . . . . . . . . .100 II- MEDENÎ HUKUK ‹LE ‹LG‹L‹ DE⁄‹fi‹K TAR‹HL‹ GENEL VE ÖZEL KANUNLARIN ZAMAN BAKIMINDAN UYGULANMASI . . . . . . . . . . .100 A) ESK‹ KANUN GENEL–YEN‹ KANUN ÖZEL KANUN ‹SE . . . . . . . .102 B) ESK‹ KANUN ÖZEL–YEN‹ KANUN GENEL KANUN ‹SE . . . . . . .102 § 4. MEDENÎ HUKUKUN ANLAM BAKIMINDAN UYGULANMASI I- MEDENÎ KANUNUN UYGULANMASI . . . . . . . . . . . . . . . . A) HÂK‹M‹N KANUN KARfiISINDA DURUMU . . . . . . . . . 1) Klâsik Teori . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . XII . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .103 .104 .105 .105 2) Modern Teori . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .107 3) Hâkimin Medenî Kanunun Karfl›s›nda Durumu . . . . . . . . . . . . .107 B) MEDENÎ KANUNDAK‹ HÜKÜMLER‹N MAH‹YET‹ . . . . . . . . . . . .108 1) Emredici Hukuk Kurallar› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .108 2) Yedek Hukuk Kurallar› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .109 a) Yorumlay›c› Hukuk Kurallar› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .110 b) Tamamlay›c› Hukuk Kurallar› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .110 3) Tan›mlay›c› Hukuk Kurallar› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .111 C) KANUNUN SÖZÜYLE VE ÖZÜYLE UYGULANMASI . . . . . . . . . . .112 1) Kanunun Sözüyle Uygulanmas› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .112 2) Kanunun Özüyle Uygulanmas› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .113 D) KANUNUN YORUMLANMASI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .114 1) Yasama Yorumu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .114 2) Bilimsel Yorum . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .115 3) Yarg›sal Yorum . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .115 E) YORUM HAKKINDAK‹ TEOR‹LER . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .116 1) Klâsik Yorum Teorisi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .117 2) Modern Yorum Teorisi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .118 F) YORUM METODLARI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .120 1) Sözel (Gramatikal) Yorum . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .120 2) Mant›ksal Yorum . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .121 a) Z›t Kan›t . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .122 b) Kanunun Evleviyetle Uygulanmas› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .123 3) Amaçsal Yorum . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .124 G) KANUN BOfiLUKLARI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .126 1) Gerçek Kanun Boflluklar› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .127 2) Gerçek Olmayan Kanun Boflluklar› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .127 3) Somut Olay Hakk›nda Birbirine Karfl›t ‹ki Kanunî Hükmün Bulunmas› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .127 4) Kanun Boflluklar›n›n Doldurulmas› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .128 II- ÖRF VE ÂDET HUKUKUNUN UYGULANMASI . . . . . . . . . . . . . . . . . .130 III- HÂK‹M‹N YARATTI⁄I HUKUKUN UYGULANMASI . . . . . . . . . . . . . .131 A) HÂK‹M‹N HUKUK YARATMA YETK‹S‹N‹ KULLANMA B‹Ç‹M‹ . .131 1) Hâkimin K›yasa Baflvurmas› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .132 2) Hâkimin Hukuk Yaratmas› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .133 B) HÂK‹M‹N YARATTI⁄I HUKUK KURALININ MAH‹YET‹ . . . . . . . .136 IV- B‹L‹MSEL GÖRÜfiLER VE YARGI KARARLARI . . . . . . . . . . . . . . . . . .137 A) B‹L‹MSEL GÖRÜfiLER . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .138 B) YARGI KARARLARI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .140 § 5. HÂK‹M‹N TAKD‹R YETK‹S‹NE DAYANARAK MEDENÎ KANUNU UYGULAMASI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . I- TAKD‹R YETK‹S‹ KAVRAMI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . II- TAKD‹R YETK‹S‹N‹N MAH‹YET‹ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . III- HÂK‹M‹N TAKD‹R YETK‹S‹N‹N BULUNDU⁄U HÂLLER A) KANUNDA AÇIKLIK BULUNAN YERLER . . . . . . . . . . B) KANUNDA KULLANILAN DEY‹MLER . . . . . . . . . . . . .... .... .... ... .... .... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .141 .141 .142 .143 .144 .144 XIII C) KANUNUN YAZILIfi B‹Ç‹M‹ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .144 IV- TAKD‹R YETK‹S‹N‹N KULLANILIfiI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .145 ‹kinci Bölüm HAKLARIN DO⁄UMU VE HÜKÜMLER‹N‹ MEYDANA GET‹RMELER‹N‹N TÂB‹ OLDU⁄U ANA ‹LKE: ‹Y‹N‹YET § 1. ‹Y‹N‹YET . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .147 I- GENEL OLARAK HAKLARIN KAZANILMASI . . . . . . . . . . . . . . . . . . .147 II- ‹Y‹N‹YET KAVRAMI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .148 III- ‹Y‹N‹YET‹N UNSURLARI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .150 A) B‹LG‹S‹ZL‹K VEYA YANLIfi B‹LG‹ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .151 B) HOfi GÖRÜLEB‹L‹RL‹K . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .151 1) Kanundan Do¤an Bilme Zorunlulu¤u . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .151 2) Hukuk Kurallar› Hakk›ndaki Bilgisizlik . . . . . . . . . . . . . . . . . . .152 3) Kiflilere Düflen Dikkat ve Özen Yükünün Derecesi . . . . . . . . . . .153 § 2. ‹Y‹N‹YET‹N HÜKÜMLER‹ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .153 I- ‹Y‹N‹YET‹N HAKLARIN KAZANILMASINDAK‹ ÖNEM‹ . . . . . . . . . .153 A) AYNÎ HAKLARIN KAZANILMASINDA ‹Y‹N‹YET . . . . . . . . . . . . .154 1) Aynî Haklar›n Kazan›lmas›nda Dolayl› Hükmü . . . . . . . . . . . . . .154 2) Aynî Haklar›n Kazan›lmas›nda Do¤rudan Do¤ruya Hükmü . . . .154 a) Tafl›n›r Mülkiyetinin ‹yiniyetle Kazan›lmas› . . . . . . . . . . . . .154 aa) Sahibinin Elinden R›zas› Olmadan Ç›kan Tafl›n›rlarda . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .154 bb) Sahibinin Elinden R›zas›yla Ç›kan Tafl›n›rlarda . . . . . . .155 b) Tafl›nmaz Mülkiyetinin ‹yiniyetle Kazan›lmas› . . . . . . . . . . .156 B) AYNÎ HAKLAR DIfiINDAK‹ HAKLARIN KAZANILMASINDA ‹Y‹N‹YET . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .157 1) Aile Hukuku ‹le ‹lgili Haklar›n Kazan›lmas› . . . . . . . . . . . . . . .157 2) Borçlar Hukuku ‹le ‹lgili Haklar›n Kazan›lmas› . . . . . . . . . . . . .157 II- ‹Y‹N‹YET‹N HAKLARIN HÜKÜM VE SONUÇLARINI MEYDANA GET‹RMES‹NDEK‹ ÖNEM‹ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .158 A) BEDEL KARfiILI⁄I GER‹VERME . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .158 B) ‹Y‹N‹YETL‹ K‹MSEN‹N DAHA FAZLA KORUNMASI . . . . . . . . . . .158 C) ‹Y‹N‹YET‹N BORCU ORTADAN KALDIRMASI . . . . . . . . . . . . . . . .159 § 3. ‹Y‹N‹YET‹N KORUNMASI SEBEPLER‹ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .159 § 4. ‹Y‹N‹YET‹N MAH‹YET‹ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .160 Üçüncü Bölüm HAKLARIN KULLANILMASININ VE BORÇLARIN YER‹NE GET‹R‹LMES‹N‹N TÂB‹ OLDU⁄U ANA ‹LKE: DÜRÜST DAVRANMA § 1. DÜRÜST DAVRANMA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . I- GENEL OLARAK HAKLARIN KULLANILMASI II- DÜRÜST DAVRANMA KAVRAMI VE ‹ÇER‹⁄‹ A) TER‹M SORUNU . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . XIV .. . .. .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .163 . . . . .163 . . . . .166 . . . . .166 B) KAVRAM VE ‹ÇER‹K . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .166 § 2. DÜRÜST DAVRANMANIN ‹fiLEV‹ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . I- DÜRÜST DAVRANMANIN HAKLARIN KULLANILMASI VE BORÇLARIN YER‹NE GET‹R‹LMES‹NDEK‹ ‹fiLEV‹ . . . . . . . . . . II- DÜRÜST DAVRANMANIN HUKUKÎ ‹fiLEMLER‹N YORUMLANMASINDA VE TAMAMLANMASINDAK‹ ‹fiLEV‹ . . . A) HUKUKÎ ‹fiLEMLER‹N YORUMLANMASI VE SÖZLEfiMELER‹N DE⁄‹fiEN fiARTLARA UYARLANMASI . . B) HUKUKÎ ‹fiLEMLER‹N TAMAMLANMASINDA DÜRÜSTLÜK . . . .167 . . . .170 . . . .170 . . . .170 . . . .174 Dördüncü Bölüm HAKLARIN KÖTÜ KULLANILMASINI YASAKLAYAN ANA ‹LKE: HAKKIN KÖTÜYE KULLANIMI § 1. HAKKIN KÖTÜYE KULLANIMI KAVRAMI VE ‹ÇER‹⁄‹ . . . . . . . . . . . . . .177 I- HAKKIN KÖTÜYE KULLANIMI KURUMUNUN ORTAYA ÇIKIfiI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .177 A) B‹REYC‹ HUKUK GÖRÜfiÜ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .178 B) SOSYAL HUKUK GÖRÜfiÜ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .178 II- HAKKIN KÖTÜYE KULLANIMI KURUMUNA YER VEREN HUKUK S‹STEMLER‹ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .180 III- HAKKIN KÖTÜYE KULLANIMININ DAYANDI⁄I ESASLAR . . . . . . . .181 A) HAKKIN KÖTÜYE KULLANIMINI SÜBJEKT‹F ESASA DAYANDIRAN GÖRÜfi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .181 B) HAKKIN KÖTÜYE KULLANIMINI OBJEKT‹F ESASA DAYANDIRAN GÖRÜfi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .182 C) HAKKIN KÖTÜYE KULLANIMINI SÜBJEKT‹F VE OBJEKT‹F ESASLARA DAYANDIRAN GÖRÜfi . . . . . . . . . . . . . . . .183 § 2. MEDENÎ KANUNUN HAKKIN KÖTÜYE KULLANIMINI DÜZENLEME B‹Ç‹M‹ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .183 I- HAKKIN KÖTÜYE KULLANIMININ MEDENÎ KANUNDAK‹ DAYANA⁄I . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .183 II- HAKKIN KÖTÜYE KULLANIMININ UNSURLARI . . . . . . . . . . . . . . . .186 A) HUKUKEN TANINMIfi B‹R HAKKIN VARLI⁄I . . . . . . . . . . . . . . . .187 B) HAKKIN DÜRÜSTLÜK KURALLARINA AÇIKÇA AYKIRI KULLANILMASI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .187 C) HAKKIN DÜRÜSTLÜK KURALLARINA AYKIRI SURETTE KULLANILMASINDAN BAfiKALARININ ZARAR GÖRMÜfi VEYA ZARAR GÖRME TEHL‹KES‹ ‹LE KARfiILAfiMIfi OLMASI . . . . . .188 § 3. HAKKIN KÖTÜYE KULLANIMININ YAPTIRIMI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .189 I- HAKKIN KÖTÜYE KULLANIMININ ÖZEL MAH‹YETTEK‹ YAPTIRIMLARI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .190 II- GENEL YAPTIRIM . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .191 III- HÂK‹M‹N HAKKIN KÖTÜYE KULLANIMINI KEND‹L‹⁄‹NDEN D‹KKATE ALMASI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .193 XV Beflinci Bölüm ‹SPAT YÜKÜ § 1. GENEL OLARAK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .195 § 2. ‹SPAT YÜKÜ KAVRAMI VE ‹ÇER‹⁄‹ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .198 § 3. ‹SPAT YÜKÜNÜN DA⁄ILIfi VE PAYLAfiIM B‹Ç‹M‹ . . . . . . . . . . . . . . . . . .199 I- ‹LKE: TARAFLARIN ‹DD‹ALARINI ‹SPATLA YÜKÜMLÜ OLMASI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 199 II- DAVA KARfiISINDA SAVUNMA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .200 A) DAVACININ ‹DD‹ALARINI ‹NKÂR ETME . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .200 B) DAVACININ ‹DD‹ASININ SONUCUNU KABUL ETME . . . . . . . . . .201 C) DAVACININ ‹LER‹ SÜRDÜ⁄Ü OLGULARIN DO⁄RULU⁄UNU ‹KRAR ETME . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .201 D) ‹T‹RAZDA BULUNMA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .202 E) DEF’‹ ‹LER‹ SÜRME . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .202 III- TARAFLARIN ‹DD‹ALARINI ‹SPATLA YÜKÜMLÜ OLMASI ‹LKES‹N‹N ‹ST‹SNALARI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .204 A) DÜRÜSTLÜK KURALARINDAN DO⁄AN ‹ST‹SNALAR . . . . . . . . .204 B) HAKKAN‹YET ESASLARININ GEREKT‹RD‹⁄‹ ‹ST‹SNALAR . . . .205 C) TARAFLARDAN B‹R‹ LEH‹NE KANUNÎ KAR‹NEN‹N BULUNMASI 207 1) Kanunî Karinenin Türleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .208 2) Kanunî Karinelerin Kabulünü Gerektiren Zorunluluk . . . . . . . . .208 3) Medenî Kanunundaki Baz› Önemli Karineler . . . . . . . . . . . . . . .210 4) Karinelerin Hükmü . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .211 § 4. ‹SPAT ED‹LECEK OLGULAR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .212 I- HUKUK KURALLARININ VARLI⁄INI ‹SPAT ETMEN‹N TARAFLARA DÜfiMEMES‹ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .213 II- MADDÎ (F‹‹LÎ) OLGULARIN ‹SPAT ED‹LMES‹ . . . . . . . . . . . . . . . . . .214 III- ‹LKEN‹N ‹ST‹SNALARI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .215 A) HER HUKUKÎ ‹L‹fiK‹DE NORMAL OLARAK BULUNMASI ZORUNLU OLAN OLGULARIN ‹SPATININ GEREKMEMES‹ . . . . .215 B) ‹ST‹SNAÎ OLGULARIN OLAYDA BULUNMADI⁄ININ ‹SPATININ GEREKMEMES‹ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 217 § 5. RESMÎ S‹C‹L VE SENETLER . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . I- KANIT SERBESTL‹⁄‹–KANIT fiEK‹LC‹L‹⁄‹ SORUNU . II- RESMÎ S‹C‹L VE SENETLER‹N ‹SPAT KUVVET‹ . . . . . A) RESMÎ S‹C‹L VE SENET KAVRAMI . . . . . . . . . . . . . . 1) Resmî Senetler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2) Resmî Siciller . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B) RESMÎ S‹C‹L VE SENETLER‹N KAR‹NE MAH‹YET‹ C) RESMÎ S‹C‹L VE SENETLER‹N AKS‹N‹N ‹SPATI . . 1) Resmî Sicil ve Senetlerin Aksini ‹spat ‹mkân› . . . . 2) Resmî Sicil ve Senetlerin Aksini ‹spat fiekli . . . . . . XVI . . . . . . . . . . . . . . . .217 . . . . . . . . . .217 . . . . . . . . . .219 . . . . . . . . . .219 . . . . . . . . . .219 . . . . . . . . . .220 . . . . . . . . . .221 . . . . . . . . . . .222 . . . . . . . . . . .222 . . . . . . . . . . .224 ‹kinci Cüz K‹fi‹LER HUKUKU Birinci K›s›m TEMEL B‹LG‹LER § 1. K‹fi‹ KAVRAMI, ‹ÇER‹⁄‹ VE TÜRLER‹ . I- K‹fi‹ KAVRAMI . . . . . . . . . . . . . . . . . . II- K‹fi‹ KAVRAMININ ‹ÇER‹⁄‹ . . . . . . . III- K‹fi‹ TÜRLER‹ . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 2. K‹fi‹L‹K TER‹M‹, KAVRAMI VE ‹ÇER‹⁄‹ I- K‹fi‹L‹K TER‹M‹ .............. II- K‹fi‹L‹K KAVRAMI . . . . . . . . . . . . . . III- K‹fi‹L‹⁄‹N ‹ÇER‹⁄‹ . . . . . . . . . . . . . . A) EHL‹YETLER .............. B) K‹fi‹L‹K HAKKI . . . . . . . . . . . . . . C) K‹fi‹SEL DURUMLAR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .229 .229 .230 .230 .232 .232 .233 .233 .233 .233 .234 § 3. K‹fi‹LER HUKUKUNUN MEDENÎ KANUNDAK‹ DÜZENLENME B‹Ç‹M‹ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .234 ‹kinci K›s›m GERÇEK K‹fi‹L‹K Birinci Bölüm GERÇEK K‹fi‹L‹K KAVRAMI, K‹fi‹L‹⁄‹N BAfiLANGICI VE SONU § 1. GERÇEK K‹fi‹LER HAKKINDA GENEL B‹LG‹ I- GERÇEK K‹fi‹ KAVRAMI . . . . . . . . . . . . . . . II- TAR‹HÇE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A) KÖLEL‹K . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B) MEDENÎ ÖLÜM . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C) YERL‹–YABANCI FARKI . . . . . . . . . . . . III- GERÇEK K‹fi‹Y‹ BEL‹RTEN TER‹MLER . . A) DO⁄AL K‹fi‹ TER‹M‹ . . . . . . . . . . . . . . . B) GERÇEK K‹fi‹ TER‹M‹ . . . . . . . . . . . . . . C) B‹REYSEL K‹fi‹ TER‹M‹ . . . . . . . . . . . . D) F‹Z‹K VEYA MADDÎ K‹fi‹ TER‹M‹ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .237 .237 .238 .238 .239 .239 .239 .240 .240 .240 .240 § 2. GERÇEK K‹fi‹L‹⁄‹N BAfiLANGICI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . I- DO⁄UM . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A) TAM DO⁄UM . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B) SA⁄ DO⁄UM . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C) DO⁄UM VE SA⁄LI⁄IN ‹SPATI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . II- CEN‹N‹N HUKUKÎ DURUMU . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A) CEN‹N‹N HAK EHL‹YET‹ VE EHL‹YET‹N fiARTLARI 1) Hak Ehliyeti . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2) Hak Ehliyetinin fiartlar› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . a) Ceninin Varl›¤› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . b) Ceninin Sa¤ Do¤mas› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B) CEN‹NLE ‹LG‹L‹ KORUMA ÖNLEMLER‹ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .241 . .241 . .241 . .241 . .243 . .243 . .243 . .243 . .244 . .244 . .245 . .245 XVII III- GELECEKTEK‹ K‹fi‹LER . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .246 § 3. GERÇEK K‹fi‹L‹⁄‹N SONU . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .246 I- ÖLÜMÜN HUKUKÎ SONUÇLARI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .246 A) M‹RAS HUKUKU BAKIMINDAN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .246 B) A‹LE HUKUKU BAKIMINDAN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .247 II- CESED‹N HUKUKÎ DURUMU . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .247 III- ÖLÜM OLAYININ ‹SPATI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .248 A) K‹fi‹SEL DURUM S‹C‹L‹ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .248 B) B‹RL‹KTE ÖLÜM KAR‹NES‹ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .248 IV- SA⁄LI⁄I VEYA ÖLÜMÜ B‹L‹NMEYEN K‹fi‹LER‹N DURUMU . . . . . .250 A) ÖLÜM KAR‹NES‹ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .250 1) Karinenin Uygulanma fiartlar› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .250 a) Ölüme Kesin Gözle Bak›lacak Durumlarda Kaybolma . . . . . .251 b) Cesedin Bulunamam›fl Olmas› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .251 2) Ölüm Karinesinin Hükümleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .251 B) GA‹PL‹K KARARI–GA‹PL‹K KAR‹NES‹ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .252 1) Ölüm Beyan› Sistemi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .253 2) Gaiplik Karar› Sistemi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .253 3) Medenî Kanunun Gaiplik Karar›n› Düzenleme Biçimi . . . . . . . . .254 a) Gaiplik Karar›n›n Verilece¤i Hâller . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .254 aa) Uzun Zamandan Beri Haber Al›namama . . . . . . . . . . . . .254 bb) Ölüm Tehlikesi ‹çinde Kaybolma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .255 b) Gaiplik Karar›n›n fiartlar› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .255 aa) Süre . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .255 bb) ‹stem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .256 cc) Mahkeme Karar› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .257 c) Gaiplik Karar›n›n Verilmesinde ‹zlenecek Usul . . . . . . . . . . .257 aa) ‹lgililer Taraf›ndan Yetkili Mahkemeye Baflvurma . . . . .258 bb) ‹lân . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .258 cc) Yarg›lama Usulü . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .259 d) Gaiplik Karar›n›n Mahiyeti . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .259 e) Gaiplik Karar›n›n Hüküm ve Sonuçlar› . . . . . . . . . . . . . . . . . .259 aa) ‹lk Aflama: Gaiplik Karar›n›n Verilmesinden Önceki Aflama: ‹htiyatî Tedbirler Aflamas› . . . . . . . . . . . .260 bb) ‹kinci Aflama: Gaiplik Karar›n›n Verilmesiyle Bafllayan Aflama: Güvence ya da Geçici Zilyetlik Aflamas› . . . . . . .260 aaa) Aile Hukukuyla ‹lgili Hüküm ve Sonuçlar . . . . . . . .261 bbb) Miras Hukukuyla ‹lgil Hüküm ve Sonuçlar . . . . . . .263 cc) Üçüncü Aflama: Güvenceden Kurtulma Aflamas› . . . . . . .265 aaa) Gaibin Gelmesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .265 bbb) Daha Üstün Dereceli Mirasç›lar›n Gelmesi . . . . . . .266 ‹kinci Bölüm K‹fi‹N‹N EHL‹YETLER‹ § 1. HAK EHL‹YET‹ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .267 I- KAVRAM . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .267 II- HAK EHL‹YET‹ TER‹M‹ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .269 XVIII III- HAK EHL‹YET‹N‹N ‹ÇER‹⁄‹ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .269 IV- HAK EHL‹YET‹N‹N N‹TEL‹KLER‹ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .270 A) GENELL‹K ‹LKES‹ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .271 B) Efi‹TL‹K ‹LKES‹ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .272 V- HAK EHL‹YET‹N‹N SINIRLANMASI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .273 A) YAfi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .274 1) Baz› Kifliye S›k› S›k›ya Ba¤l› Haklar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .274 a) Ergin K›l›nma ‹steminde Bulunma Hakk› . . . . . . . . . . . . . . . .274 b) Evlenme Hakk› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .274 c) Evlât Edinme Hakk› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .275 d) Din Seçme Hakk› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .275 e) Ölüme Ba¤l› Tasarruflarda Bulunma Hakk› . . . . . . . . . . . . . .275 f) Cinsiyet De¤ifltirme ‹steminde Bulunma Hakk› . . . . . . . . . . .275 2) Vasi Olma Hakk› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .275 3) Oyunun Al›nmas›n› ‹steme ve Hesapta Haz›r Bulunma Hakk› . . .276 4) Rekabet Yasa¤› Yükleniminde Bulunabilme Hakk› . . . . . . . . . . . .276 B) SINIRLI F‹‹L EHL‹YETS‹ZL‹⁄‹ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .276 C) C‹NS‹YET . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .276 D) fiEREF VE HAYS‹YET . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .277 E) SA⁄LIK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .278 F) YABANCILIK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .278 G) SOYBA⁄I . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .279 § 2. F‹‹L EHL‹YET‹ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .279 I- KAVRAM . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .279 II- F‹‹L EHL‹YET‹ TER‹M‹ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .281 III- F‹‹L EHL‹YET‹N‹N ‹ÇER‹⁄‹ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .282 A) HUKUKÎ ‹fiLEM EHL‹YET‹ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .283 B) TASARRUF EHL‹YET‹ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .283 C) HAKSIZ F‹‹LLERDEN SORUMLU OLMA EHL‹YET‹ . . . . . . . . . . . .284 D) DAVA EHL‹YET‹ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .285 IV- F‹‹L EHL‹YET‹N‹N fiARTLARI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .285 A) AYIRT ETME GÜCÜ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .286 1) Ay›rt Etme Gücünün Psikolojik Bir Kavram Olmas› . . . . . . . . . . .288 2) Ay›rt Etme Gücünün Nisbî Bir Kavram Olmas› . . . . . . . . . . . . . .289 3) Ay›rt Etme Gücünün Sürekli Bir Güç Olmamas› . . . . . . . . . . . . . .289 4) Ay›rt Etme Gücünü Ortadan Kald›ran Hâller . . . . . . . . . . . . . . . .289 a) Yafl Küçüklü¤ü . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .290 b) Ak›l Hastal›¤› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .290 c) Ak›l Zay›fl›¤› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .291 d) Sarhoflluk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .291 e) Benzeri Di¤er Sebepler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .292 5) Ay›rt Etme Gücünün ‹spat› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .292 a) Ay›rt Etme Gücü Karinesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .293 b) Ay›rt Etme Gücünden Yoksunluk Karinesi . . . . . . . . . . . . . . .293 B) ERG‹NL‹K . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .294 1) Normal Erginlik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .294 2) Erken Erginlik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .296 a) Evlenme ‹le . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .296 XIX b) Ergin K›l›nma ‹le . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .297 aa) Ergin K›l›nman›n fiartlar› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .297 aaa) On Befl Yafl›n Doldurulmas› . . . . . . . . . . . . . . . . . . .298 bbb) Küçü¤ün ‹stemde Bulunmas› . . . . . . . . . . . . . . . . . .298 ccc) Velisinin R›zas› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .298 ddd) Küçü¤ün Menfaati . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .299 eee) Vesayet Dairelerinin ‹zni . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .299 fff) Mahkeme Karar› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .299 bb) Ergin K›l›nman›n Hükümleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .300 C) KISITLI OLMAMAK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .300 § 3. F‹‹L EHL‹YET‹N‹N ÇEfi‹TL‹ DERECELER‹ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .301 I- TAM EHL‹YETL‹LER . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .303 II- TAM EHL‹YETS‹ZLER . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .303 A) TAM EHL‹YETS‹Z OLANLAR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .304 B) TAM EHL‹YETS‹ZLER‹N HUKUKÎ DURUMU . . . . . . . . . . . . . . . . .304 1) MK. m. 15 Hükmünün Yapt›r›m› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .306 a) Klâsik Görüfl . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .306 b) Modern Görüfl . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .308 2) MK. m. 15 Hükmünün ‹stisnalar› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .310 a) Medenî Kanunun Getirdi¤i ‹stisnalar . . . . . . . . . . . . . . . . . . .310 aa) Hukukî ‹fllemler Alan›ndaki ‹stisnalar . . . . . . . . . . . . . .310 bb) Haks›z Fiillerden Sorumlu olmayla ‹lgili ‹stisnalar . . . . .311 b) Hukuk Biliminin Genel ‹lke ve Temel Kurallar›n›n Gerektirdi¤i ‹stisnalar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .313 aa) Maddî Fiiller . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .313 bb) Varmas› Gerekli ‹rade Aç›klamalar› . . . . . . . . . . . . . . . . .313 cc) ‹lliyet Sorumlulu¤u . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .314 c) Dürüst Davranman›n Zorunlu K›ld›¤› ‹stisnalar . . . . . . . . . . .314 3) Tam Ehliyetsizlerin Kifliye S›k› S›k›ya Ba¤l› Haklar Ba¤lam›nda Hukukî Durumu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .315 a) Kifliye S›k› S›k›ya Ba¤l› Hak Kavram› . . . . . . . . . . . . . . . . . . .315 b) Kifliye S›k› S›k›ya Ba¤l› Haklar›n Tam Ehliyetsizler Taraf›ndan Kullan›lmas› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .316 aa) Doktrin ve Yarg›sal ‹çtihatlara Egemen Olan Görüfl . . . .316 bb) Yeni Bir Görüfl . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .318 III- SINIRLI EHL‹YETS‹ZLER . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .320 A) SINIRLI EHL‹YETS‹Z OLANLAR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .320 1) Ay›rt Etme Gücüne Sahip Küçükler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .320 2) Ay›rt Etme Gücüne Sahip K›s›tl›lar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .320 B) F‹‹L EHL‹YET‹ BAKIMINDAN HUKUKÎ DURUMLARI . . . . . . . . .321 1) Kendi Bafllar›na Yapabilece¤i ‹fllemler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .322 a) Kendilerine Karfl›l›ks›z Kazanma Sa¤layan ‹fllemler . . . . . . .323 b) Serbest Mallar›yla ‹lgili ‹fllemler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .324 c) Bir Meslek veya Sanatla U¤raflma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .324 d) Bir Baflkas›n›n Temsilcisi Olarak Hareket Etme . . . . . . . . . . .325 e) Kifliye S›k› S›k›ya Ba¤l› Haklar›n Kullan›lmas› . . . . . . . . . . .325 2) Yasal Temsilciler Taraf›ndan Yap›lacak ‹fllemler . . . . . . . . . . . . . .326 a) Yükümlülük Alt›na Sokan ‹fllemler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .326 XX aa) S›n›rl› Ehliyetsize Borç Yükleyen ‹fllemler . . . . . . . . . . . .327 bb) Etkilerini S›n›rl› Ehliyetsizin Haklar› Üzerinde Gösteren ‹fllemler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .327 b) Yükümlülük Alt›na Sokan ‹fllemlerin Yap›lmas› . . . . . . . . . . .327 aa) Yasal Temsilci Taraf›ndan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .327 bb) Yasal Temsilcinin R›zas›yla Bizzat S›n›rl› Ehliyetsiz Taraf›ndan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .328 aaa) R›zan›n Verilifl Biçimi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .328 bbb) R›za Al›nmadan Yap›lan ‹fllemlerin Yapt›r›m› . . . . .329 cc) Onam Verilmemesi Hâlinde Edimlerin Geri Al›nmas› . . .331 3) Yasak ‹fllemler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .332 4) Haks›z Fiillerden Sorumlu Olma Ehliyeti . . . . . . . . . . . . . . . . . . .333 5) Dava Ehliyeti . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .333 IV- SINIRLI EHL‹YETL‹LER . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .334 A) SINIRLI EHL‹YETL‹ OLANLAR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .334 B) SINIRLI EHL‹YETL‹LER‹N HUKUKÎ DURUMU . . . . . . . . . . . . . . .334 1) Evli Kifliler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .334 2) Kendilerine Yasal Dan›flman Atanm›fl Olanlar . . . . . . . . . . . . . . .337 SONUÇ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .338 Üçüncü Bölüm K‹fi‹L‹⁄‹N KORUNMASI § 1. K‹fi‹L‹K VE K‹fi‹L‹K HAKKI KAVRAMLARI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .339 I- K‹fi‹L‹K KAVRAMI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .339 A) K‹fi‹L‹⁄‹N ‹ÇER‹⁄‹ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .340 1) Kiflinin Ehliyetleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .340 2) Kiflinin Kiflisel Durumlar› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .340 3) Kiflinin Maddî Varl›klar› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .340 4) Kiflinin Manevî Varl›klar› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .340 5) Kiflinin ‹ktisadî Varl›klar› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .341 II- K‹fi‹L‹K HAKKI KAVRAMI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .341 A) K‹fi‹L‹K HAKKININ ‹ÇER‹⁄‹ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .343 B) GENEL K‹fi‹L‹K HAKKI–ÖZEL K‹fi‹L‹K HAKLARI . . . . . . . . . . . . .344 1) Maddî Bütünlük Üzerindeki Haklar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .346 2) Manevî Bütünlük Üzerindeki Haklar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .346 3) S›r Çevresi ve Gizlilik Alan› Üzerindeki Haklar . . . . . . . . . . . . . .346 4) ‹ktisadî Bütünlük Üzerindeki Haklar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .346 C) K‹fi‹L‹K HAKKININ MAH‹YET‹ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .347 1) Kiflilik Hakk›n›n Karakteristik Nitelikleri . . . . . . . . . . . . . . . . . .347 a) Mutlak Hak Oluflu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .347 b) Kifliye S›k› S›k›ya Ba¤l› Hak Oluflu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .347 2) Kiflilik Hakk›n›n Benzeri Haklardan Fark› . . . . . . . . . . . . . . . . . .347 a) Kamu Haklar›ndan Fark› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .347 b) Fikrî Haklardan Fark› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .348 § 2. K‹fi‹L‹⁄‹N KORUNMASI GERE⁄‹ VE KORUMA YOLLARI . . . . . . . . . . . .349 I- K‹fi‹L‹⁄‹N KORUNMASI GERE⁄‹ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .349 XXI II- K‹fi‹L‹⁄‹ KORUMA YOLLARI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .350 A) K‹fi‹N‹N K‹fi‹L‹⁄‹N‹ B‹ZZAT KORUMASI: HAKLI SAVUNMA HAKKI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .351 B) K‹fi‹L‹⁄‹N KANUN YOLUYLA KORUNMASI . . . . . . . . . . . . . . . . . .352 1) Kamu Hakuku Karakterli Kanunlarla Koruma . . . . . . . . . . . . . .352 a) Anayasa ‹le Koruma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .352 b) Türk Ceza Kanunu ‹le Koruma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .353 2) Özel Hukuk Karakterli Kanunlarla ve Özellikle Medenî Kanunla Koruma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .353 a) Kiflili¤in Özel Hukuk Taraf›ndan Korunmas›n›n Sebepleri . . .353 b) Kiflili¤in Özel Hukuk Taraf›ndan Korunmas› Yollar› . . . . . . . .354 § 3. K‹fi‹L‹⁄‹N ‹ÇE KARfiI KORUNMASI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .356 I- ‹ÇE KARfiI KORUMA KAVRAMI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .356 II- ‹ÇE KARfiI KORUMA GERE⁄‹ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .356 III- ‹ÇE KARfiI KORUMAYLA ‹LG‹L‹ ANA HÜKÜMLER . . . . . . . . . . . . . . .357 IV- ‹ÇE KARfiI KORUMA YOLLARI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .359 A) GENEL ‹LKE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .359 1) Maddî Bütünlü¤ün (Beden Bütünlü¤ünün) Korunmas› . . . . . . . .360 2) Manevî Bütünlü¤ün Korunmas› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .368 B) EHL‹YETLER VE HÜRR‹YETLER BAKIMINDAN KORUNMA . . . .369 1) Hak Ehliyetini Koruma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .370 2) Fiil Ehliyetini Koruma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .372 3) Hürriyetleri Koruma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .372 a) Hürriyetlerden Vazgeçme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .373 b) Hürriyetlerin S›n›rlanmas› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .374 aa) Hukuk Kurallar›na Ayk›r›l›k . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .376 bb) Ahlâk Kurallar›na Ayk›r›l›k . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .376 § 4. K‹fi‹L‹⁄‹N DIfiA KARfiI KORUNMASI . . . . . . . . . . . . . . . . . . I- DIfiA KARfiI KORUMA KAVRAMI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . II- MEDENÎ KANUNUN DIfiA KARfiI KORUMAYA ‹L‹fiK‹N HÜKÜMLER‹ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . III- DIfiA KARfiI KORUMANIN KAPSAMI . . . . . . . . . . . . . . . A) MADDÎ BÜTÜNLÜ⁄E YÖNEL‹K SALDIRILAR . . . . . B) MANEVÎ BÜTÜNLÜ⁄E YÖNEL‹K SALDIRILAR . . . . 1) fieref ve Haysiyet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2) S›r Çevresi .............................. 3) Resim Üzerindeki Hak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C) ‹KT‹SADÎ VARLIKLARA YÖNEL‹K SALDIRILAR . . . . . . . . . . . . . . .379 . . . . . . . . . . .379 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 5. K‹fi‹L‹⁄‹N DIfiA KARfiI KORUNMASINI SA⁄LAYAN DAVALAR I- HUKUKA AYKIRI SALDIRILARIN DURDURULMASINI SA⁄LAYAN DAVALAR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A) DAVA TÜRLER‹ VE TÂB‹ OLDUKLARI ÖZEL fiARTLAR 1) Sald›r›ya Son Verme Davas› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . a) Kiflilik Hakk›na Sald›r› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . b) Sald›r›n›n Hukuka Ayk›r› Olmas› . . . . . . . . . . . . . . c) Sald›r›n›n Sürmekte Olmas› . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2) Sald›r› Tehlikesinin Önlenmesi Davas› . . . . . . . . . . . . . 3) Sald›r›n›n Hukuka Ayk›r›l›¤›n›n Tespiti Davas› . . . . . . . XXII . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .380 . . . . . .382 . . . . . .383 . . . . . .385 . . . . . .385 . . . . . .390 . . . . . .391 . . . . . .392 . . . . . . . .394 . . . . . . . .395 . . . . . . . .395 . . . . . . . .395 . . . . . . . .396 . . . . . . . .396 . . . . . . . .396 . . . . . . . .397 . . . . . . . .398 B) DAVALARIN ORTAK fiARTI: HUKUKA AYKIRI SALDIRI . . . . . . . .400 1) Zarar Görenin R›zas› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .401 2) Üstün Nitelikte Özel Yarar›n Bulunmas› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .402 3) Üstün Nitelikte Kamu Yarar›n›n Bulunmas› . . . . . . . . . . . . . . . . .402 4) Kanunun Verdi¤i Yetkiye Dayanma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .402 II- HUKUKA AYKIRI SALDIRILARIN DO⁄URDU⁄U ZARARLARIN G‹DER‹LMES‹N‹ SA⁄LAYAN DAVALAR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .403 A) MADDÎ TAZM‹NAT DAVASI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .404 1) Davan›n fiartlar› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .405 a) Hukuka Ayk›r› Sald›r› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .405 b) Kusur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .405 c) Zarar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .406 d) ‹lliyet Ba¤› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .407 B) MANEVÎ TAZM‹NAT DAVASI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .407 1) Davan›n fiartlar› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .409 a) Hukuka Ayk›r› Sald›r› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .410 b) Kusur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .410 c) Zarar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .411 d) ‹lliyet Ba¤› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .411 C) VEKÂLETS‹Z ‹fi GÖRME DAVASI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .412 D) BAfiVURULAB‹LECEK D‹⁄ER YOLLAR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .413 1) Düzeltme ve Cevap Hakk› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .413 2) Düzeltme ‹steminde Bulunma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .417 3) Hakl› Savunma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .417 E) DAVALARDA YETK‹L‹ MAHKEME . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .417 § 6. AD VE ADIN KORUNMASI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . I- AD KAVRAMI VE AD ÜZER‹NDEK‹ HAK . . . . . A) AD KAVRAMI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1) Ad Türleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . a) Gerçek ve Dar Anlamda Ad . . . . . . . . b) Genifl Anlamda Ad . . . . . . . . . . . . . . . aa) Müstear Ad (Mahlâs) . . . . . . . . . bb) Lâkap . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . cc) Ticaret Unvan› . . . . . . . . . . . . . . dd) ‹flletme Ad› . . . . . . . . . . . . . . . . . c) Tüzel Kiflilerin Ad› . . . . . . . . . . . . . . . 2) Ad›n Kazan›lmas› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . a) Dar Anlamdaki Ad›n Kazan›lmas› . . . aa) Öz Ad . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . bb) Soyad› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . aaa) ‹rade ‹le Kazanma . . . . . . . bbb) Kanundan Ötürü Kazanma • Do¤um ‹le Kazanma . . . . • Sözleflme ‹le Kazanma . . b) Genifl Anlamdaki Ad›n Kazan›lmas› . 3) Ad›n De¤ifltirilmesi . . . . . . . . . . . . . . . . . a) Kanundan Ötürü De¤iflme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .418 .418 .418 .419 .419 .420 .420 .421 .421 .422 .422 .423 .423 .423 .424 .424 .424 .425 .425 .428 .428 .429 XXIII b) Mahkeme Hükmüyle De¤ifltirme . . . . . . . . . B) AD ÜZER‹NDEK‹ HAKKIN MAH‹YET‹ . . . . . . . . . II- ADIN KORUNMASI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A) KORUMANIN KAPSAMI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B) ADIN ‹ÇE KARfiI KORUNMASI . . . . . . . . . . . . . . . C) ADIN DIfiA KARfiI KORUNMASI . . . . . . . . . . . . . . 1) Sald›r›lar›n Durdurulmas›n› Sa¤layan Davalar a) Tespit Davas› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . b) Sald›r›ya Son Verme Davas› . . . . . . . . . . . . . c) Önleme Davas› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2) Zararlar›n Giderilmesini Sa¤layan Davalar . . . a) Maddî Tazminat Davas› . . . . . . . . . . . . . . . . b) Manevî Tazminat Davas› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .429 . . . . . . .432 . . . . . . .433 . . . . . . .433 . . . . . . .433 . . . . . . .434 . . . . . . .434 . . . . . . .434 . . . . . . .435 . . . . . . .435 . . . . . . .436 . . . . . . .436 . . . . . . .436 Dördüncü Bölüm YERLEfi‹M YER‹ VE HISIMLIK § 1. YERLEfi‹M YER‹ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .440 I- YERLEfi‹M YER‹ KAVRAMI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .440 A) YERLEfi‹M YER‹N‹N ÖZEL HUKUK BAKIMINDAN ÖNEM‹ . . . . .441 1) Medenî Hukuk Bak›m›ndan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .442 a) Medenî Kanuna Göre Birçok Davan›n Görülmesinde Yetkili Olan Mahkeme, Davan›n Taraflar›ndan Birinin Yerleflim Yerinin Bulundu¤u Yere Göre Belirlenir . . . . . . . . . .442 b) ‹fa Yeri Alacakl› veya Borçlunun Yerleflim Yerine Göre Belirlenir . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .442 2) Devletler Özel Hukuku Bak›m›ndan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .442 3) Ticaret Hukuk Bak›m›ndan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .443 B) YERLEfi‹M YER‹N‹N KAMU HUKUKU BAKIMINDAN ÖNEM‹ . . .443 1) Medenî Usul Hukuku Bak›m›ndan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .443 2) ‹cra ve ‹flâs Hukuku Bak›m›ndan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .443 3) Ceza Muhakemesi Hukuku Bak›m›ndan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .443 II- YERLEfi‹M YER‹N‹N TÜRLER‹ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .444 A) ‹STE⁄E BA⁄LI YERLEfi‹M YER‹ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .444 1) Psikolojik Unsur: Sürekli Kalmak Niyeti . . . . . . . . . . . . . . . . . . .445 2) Maddî ve Fiilî Unsur: Eylemli Olarak Oturmak . . . . . . . . . . . . . .446 B) YASAL YERLEfi‹M YER‹ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .447 1) Velâyet Alt›ndakiÇocuklar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .448 2) Vesayet Alt›ndaki Kifliler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .448 C) SAYMACA YERLEfi‹M YER‹ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .449 D) TÜZEL K‹fi‹LER‹N YERLEfi‹M YER‹ (MERKEZ‹) . . . . . . . . . . . . . . .449 III- YERLEfi‹M YER‹N‹N TÂB‹ OLDU⁄U ‹LKELER . . . . . . . . . . . . . . . . . .450 A) YERLEfi‹M YER‹N‹N ZORUNLULU⁄U ‹LKES‹ . . . . . . . . . . . . . . . .450 1) Herkesin Mutlaka Bir Yerleflim YerininBulunmas› Gerekir . . . . .450 2) Evvelce Mevcut Yerleflim Yerinin B›rak›lmas› Ancak Bir Yenisinin Seçilmesine Ba¤l›d›r . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .450 3) Konut Kanunundan Dolay› Yerleflim Yeri Say›l›r . . . . . . . . . . . . .451 B) YERLEfi‹M YER‹N‹N TEKL‹⁄‹ ‹LKES‹ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .451 XXIV § 2. HISIMLIK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .452 I- HISIMLIK KAVRAMI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .452 II- HISIMLI⁄I TÜRLER‹ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .453 A) KAN HISIMLI⁄I . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .454 1) Kan H›s›ml›¤›n›n Türleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .455 a) Üstsoy-Altsoy H›s›ml›¤› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .455 b) Yansoy H›s›ml›¤› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .456 aa) Tam Kan Yansoy H›s›ml›¤› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .457 bb) Yar›m Kan Yansoy H›s›ml›¤› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .457 2) Kan H›s›ml›¤›nda Derece . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .457 3) Kan H›s›ml›¤›n›n Hükümleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .460 a) Medenî Hukuk Bak›m›ndan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .460 aa) Derneklerde Oy Hakk›ndan Yoksunluk . . . . . . . . . . . . . .460 bb) Evlenme Yasa¤› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .460 cc) Nafaka Yükümlülü¤ü . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .461 dd) Aile Vesayetinin Kurulmas›n› ‹steme . . . . . . . . . . . . . . . .461 ee) Mirasç›l›k . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .461 ff) Vasili¤e Öncelikle Atanma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .462 gg) Resmî Vasiyetnamenin Yap›l›fl›na Kat›lamama . . . . . . . .462 b) Kamu Hukuku Bak›m›ndan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .462 aa) Yarg›lama Hukukunda . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .462 bb) Ceza Hukukunda . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .463 B) KAN DIfiI HISIMLIK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .463 1) Kay›n H›s›ml›¤› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .464 a) Kay›n H›s›ml›¤›n›n Do¤uflu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .464 b) Kay›n H›s›ml›¤›n›n Kapsam› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .464 c) Kay›n H›s›ml›¤›n›n Hükümleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .465 aa) Medenî Hukuk Bak›m›ndan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .466 aaa) Evlenme Yasa¤› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .466 bbb) Aile Vesayetinin Kurulmas›n› ‹steme . . . . . . . . . . . .466 bb) Kamu Hukuku Bak›m›ndan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .466 2) Yapay H›s›ml›k . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .466 a) Yapay H›s›ml›¤›n Hükümleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .467 aa) H›s›ml›¤›n Sadece Evlâtl›k ile Evlât Edinen Aras›nda Olmas› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .467 bb) Evlenme Yasa¤› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .467 cc) Mirasç›l›k . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .468 dd) Nafaka Yükümlülü¤ü . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .468 b) Yapay H›s›ml›¤›n Ortadan Kald›r›lmas› . . . . . . . . . . . . . . . . .468 Beflinci Bölüm K‹fi‹SEL DURUM VE K‹fi‹SEL DURUM S‹C‹L‹ § 1. K‹fi‹SEL DURUM . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .471 I- KAVRAM . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .471 II- K‹fi‹SEL DURUMLARIN KAZANILMASI VE SONRAK‹ DE⁄‹fiMELER . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .472 XXV § 2. K‹fi‹SEL DURUM S‹C‹L‹ (NÜFUS KÜTÜ⁄Ü) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .473 I- KAVRAM . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .473 II- S‹C‹L‹N (KÜTÜ⁄ÜN) UNSURLARI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .475 A) A‹LE KÜTÜ⁄Ü . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .477 B) ÖZEL KÜTÜKLER . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .478 1) Do¤um Kütü¤ü . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .479 2) Ölüm Kütü¤ü . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .481 3) Evlenme Kütü¤ü . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .482 4) Boflanma Kütü¤ü . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .483 5) Yer De¤ifltirme Kütü¤ü . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .483 6) Kay›t Düzeltmeleri Kütü¤ü . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .483 7) Di¤er Kiflisel Durum De¤ifliklikleri Kütü¤ü . . . . . . . . . . . . . . . . .483 III- K‹fi‹SEL DURUM S‹C‹L‹N‹N (NÜFUS KÜTÜ⁄ÜNÜN) MAH‹YET‹ . . .484 A) B‹LD‹R‹C‹ MAH‹YETTE OLUfiU . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .484 B) RESMÎ S‹C‹LLERDEN OLUfiU . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .485 C) ‹SPAT ARACI OLUfiU . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .486 IV- TÜRK‹YE CUMHUR‹YET‹ K‹ML‹K NUMARASI . . . . . . . . . . . . . . . . . .487 V- NÜFUS KÜTÜ⁄ÜNE YAPILAN EKLEMELER VE DÜZELTMELER . . .488 A) KÜTÜ⁄E YAPILAN EKLEMELER . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .488 B) KÜTÜ⁄ÜN DÜZELT‹LMES‹ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .489 1) Kütükteki Yanl›fll›klar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .489 a) Yanl›fl Kay›t Nüfus Memurlar›n›n Hatalar›ndan ‹leri Gelmifl Olabilir . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .489 aa) Nüfus Memuru Kendisine Yap›lan Baflvuruyu Yanl›fl Anlam›fl veya Belgeleri Yanl›fl Okumufl Olabilir . . . . . . .489 bb) Nüfus Memuru Kendisine Yap›lan Baflvurunun Hukukî Mahiyetini ‹yi Anlamam›fl veya Bu Baflvuruya Yanl›fl Bir Hukukî ‹çerik Vermifl Olabilir . . . . . . . . . . . . .489 b) Kütükteki Yanl›fll›k Nüfus Memuruna Yap›lan Beyanlar›n veya Sunulan Belgelerin Do¤ru Olmamas›ndan ‹leri Gelmifl Olabilir . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .490 2) Kay›t Düzeltme Davas› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .490 a) Genel Olarak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .490 b) Cinsiyet De¤iflikli¤inde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .493 aa) ‹stemde Bulunan›n Onsekiz Yafl›n› Doldurmufl Bulunmas› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .494 bb) ‹stemde Bulunan›n Evli Olmamas› . . . . . . . . . . . . . . . . .494 cc) ‹stemde Bulunan›n Transseksüel Yap›da Olmas› . . . . . . .494 dd) ‹stemde Bulunan›n Üreme Yetene¤inden Sürekli Yoksun Bulunmas› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .495 ee) ‹stemde Bulunan›n Cinsiyet De¤ifltirmesinin Ruh Sa¤l›¤› Aç›s›ndan Zorunlu Olmas› . . . . . . . . . . . . . . . . . .495 ff) Durumun Sa¤l›k Kurulu Raporuyla Belgelenmesi . . . . . .495 C) KAYIT DÜZELTME DAVASI ‹LE K‹fi‹SEL DURUM DAVALARI ARASINDAK‹ ‹L‹fiK‹ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .496 VI- S‹C‹L (KÜTÜK) MEMURLARININ SORUMLULU⁄U . . . . . . . . . . . . . .497 XXVI Üçüncü K›s›m TÜZEL K‹fi‹LER Birinci Bölüm TÜZEL K‹fi‹LER HAKKINDA GENEL B‹LG‹LER § 1. TÜZEL K‹fi‹ KAVRAMI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . I- TÜZEL K‹fi‹LER‹N ZORUNLULU⁄U . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . II- TÜZEL K‹fi‹LER‹N HAK SÜJES‹ OLARAK TANINMALARININ GEÇ‹RM‹fi OLDU⁄U EVRELER . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A) SOSYAL DÜfiÜNCELER . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B) S‹YASAL DÜfiÜNCELER . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1) Roma’da . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2) Cermenlerde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3) Osmanl› ‹mparatorlu¤unda . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C) MODERN MEVZUAT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1) Frans›z Medenî Kanunu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2) Alman Medenî Kanunu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3) ‹sviçre ve Türk Medenî Kanunlar› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .499 . . . . .499 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .501 .501 .502 .503 .504 .505 .506 .506 .506 .507 § 2. TÜZEL K‹fi‹LER‹N BÜNYES‹, MAH‹YET‹ VE MAH‹YET‹N‹ AÇIKLAYAN GÖRÜfiLER . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .507 I- TÜZEL K‹fi‹LER‹N BÜNYES‹ VE MAH‹YET‹ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .507 A) AMAÇ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .508 B) ‹RADE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .508 C) ÖRGÜTLENME . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .508 II- TÜZEL K‹fi‹LER‹N MAH‹YET‹N‹ AÇIKLAYAN TEOR‹LER . . . . . . . . .510 A) TEOR‹LER‹N ÖNEM‹ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .510 B) ÇEfi‹TL‹ TEOR‹LER . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .511 1) Varsay›m Teorisi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .511 a) Varsay›m Teorisinden Ç›kan Sonuçlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . .512 b) Varsay›m Teorisinin Elefltirisi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .512 2) Bir Amaca Özgülenmifl Malvarl›¤› Teorisi . . . . . . . . . . . . . . . . . . .513 3) Gerçeklik Teorisi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .514 a) Gerçeklik Teorisinden Ç›kan Sonuçlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . .516 4) Sonuç . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .517 § 3. TÜZEL K‹fi‹LER‹N TÜRLER‹ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . I- BÜNYELER‹NE GÖRE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A) KORPORASYON MAH‹YET‹NDEK‹ TÜZEL K‹fi‹LER B) KURUM MAH‹YET‹NDEK‹ TÜZEL K‹fi‹LER . . . . . . . II- TÂB‹ OLDUKLARI HUKUK KURALLARINA GÖRE . . . . A) KAMU HUKUKU TÜZEL K‹fi‹LER . . . . . . . . . . . . . . . 1) Kamu Hukuku Tüzel Kiflilerini Özel Hukuk Tüzel Kiflilerinden Ay›ran Ölçütler . . . . . . . . . . . . . . . . . . a) Tekçi Görüfller . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . b) Çokçu Görüfller . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B) ÖZEL HUKUK TÜZEL K‹fi‹LER‹ . . . . . . . . . . . . . . . . . 1) Türleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .518 . . . . . . . .518 . . . . . . . .518 . . . . . . . .519 . . . . . . . .519 . . . . . . . .519 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .521 .523 .523 .524 .524 XXVII a) Bünyelerine Göre . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . b) Amaçlar›na Göre . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . c) Dernekler ‹le fiirketleri Birbirinden Ay›ran Ölçütler . aa) ‹ktisadî Amaç . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . aaa) ‹ktisadî Amac›n Dar Yorumu . . . . . . . . . . . bbb) ‹ktisadî Amac›n Genifl Yorumu . . . . . . . . . . bb) Kazanç Paylaflma Amac› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . aaa) Kazanç Paylaflman›n Dar Yorumu . . . . . . . bbb) Kazanç Paylaflman›n Genifl Yorumu . . . . . cc) Sonuç . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . III- ‹KT‹SADÎ AMAÇ VEYA KAZANÇ PAYLAfiMA AMACI GÜDEN TOPLULUKLAR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A) ADÎ fi‹RKET . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B) KOLLEKT‹F fi‹RKET . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C) KOMAND‹T fi‹RKET . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . D) ANON‹M fi‹RKET . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . E) SERMAYES‹ PAYLARA BÖLÜNMÜfi KOMAND‹T fi‹RKET F) L‹M‹TED fi‹RKET . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . G) KOOPERAT‹F .................................. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .524 . . . .524 . . . .525 . . . .526 . . . .527 . . . .527 . . . .528 . . . .528 . . . .528 . . . .529 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .529 .530 .530 .531 .531 .531 .531 .531 ‹kinci Bölüm TÜZEL K‹fi‹LER‹N KURULUfiU, EHL‹YETLER‹ VE SONA ERMES‹ § 1. TÜZEL K‹fi‹LER‹N KURULUfiU . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . I- GENEL OLARAK ...................................... II- TÜZEL K‹fi‹LER‹N KURULUfi ANINI BEL‹RLEYEN S‹STEMLER A) ‹Z‹N S‹STEM‹ ...................................... 1) Genel Olarak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2) Türk Hukukunda . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B) NORMAT‹F S‹STEM . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1) Genel Olarak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2) Türk Hukukunda . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C) SERBEST KURULUfi S‹STEM‹ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1) Genel Olarak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2) Türk Hukukunda . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 2. TÜZEL K‹fi‹LER‹N EHL‹YETLER‹ . . . . . . . . . . . . . . . . . . I- HAK EHL‹YET‹ ........................... A) GENEL OLARAK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B) HAK EHL‹YET‹N‹N KAPSAMI . . . . . . . . . . . . . . . 1) Malvarl›¤› Haklar› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2) Kiflilik Haklar› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3) Kifliye Ba¤l› Haklar› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4) Taraf Ehliyeti . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5) Sadece Tüzel Kiflilerin Yararlanabilece¤i Haklar a) Üyelerini Ç›karma Hakk› . . . . . . . . . . . . . . b) Sermaye ve Ödenti ‹steme Hakk› . . . . . . . . c) Statüsünde De¤ifliklik Yapma Hakk› . . . . . . XXVIII . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .533 .533 .534 .534 .534 .534 .536 .536 .537 .538 .538 .538 . . . . . . . . . .540 . . . . . . . . . .540 . . . . . . . . . .540 . . . . . . . . . .541 . . . . . . . . . .542 . . . . . . . . . .542 . . . . . . . . . .543 . . . . . . . . . .543 . . . . . . . . . .543 . . . . . . . . . .543 . . . . . . . . . .543 . . . . . . . . . .544 d) Kendilerini Feshetme Hakk› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .544 e) Tüzü¤e Uymay› ‹steme ve Cezaland›rma Hakk› . . . . . . . . . . .544 C) HAK EHL‹YET‹N‹N SINIRLANMASI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .544 1) Bünyelerinden Gelen S›n›rlamalar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .545 2) Özel Kanunlarla Konulan S›n›rlamalar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .545 3) Amaç ‹le S›n›rlama . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .546 a) Tahsis ‹lkesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .546 b) Tahsis ‹lkesinin Mahiyeti . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .547 c) Tahsis ‹lkesi Bak›m›ndan Türk Hukukundaki Durum . . . . . .547 II- F‹‹L EHL‹YET‹ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .548 A) F‹‹L EHL‹YET‹N‹N BAfiLANGIÇ ANI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .548 B) F‹‹L EHL‹YET‹N‹N KULLANILIfi B‹Ç‹MLER‹ . . . . . . . . . . . . . . . .549 1) Organ Kavram› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .549 2) Organ Türleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .550 a) Kanunî (Zorunlu) Organlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .550 b) ‹radî (Seçimlik) Organlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .551 3) Organlar›n Ay›r›c› Nitelikleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .552 a) Organ Kavram›na Dar Anlam Veren Görüfl . . . . . . . . . . . . . . .552 b) Organ Kavram›na Genifl Anlam Veren Görüfl . . . . . . . . . . . . .552 C) F‹‹L EHL‹YET‹N‹N KAPSAMI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .553 1) Genel Olarak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .553 2) Haks›z Fiillerden Sorumlu Olma Ehliyeti . . . . . . . . . . . . . . . . . . .554 § 3. TÜZEL K‹fi‹LER‹N SONA ERMES‹ . . . . . . . . . . . . . . . . . . I- SONA ERME SEBEPLER‹ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A) KEND‹L‹⁄‹NDEN SONA ERME: DA⁄ILMA . . . . . B) KARARLA SONA ERME: DA⁄ITILMA . . . . . . . . . . II- SONA ERMEN‹N HUKUKÎ SONUÇLARI . . . . . . . . . . A) TASF‹YE ........................... 1) Tasfiye Memurunun Atanmas› . . . . . . . . . . . . . . 2) Envanter Defterinin Düzenlenmesi . . . . . . . . . . 3) Alacakl›lar›n ve Borçlular›n Davet Edilmesi . . . B) ÖZGÜLEME (TAHS‹S) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1) Özgülemenin Özel Kanunla Belirlenmifl Olmas› 2) Özgülemenin Tüzel Kiflice Belirlenmifl Olmas› . 3) Medenî Kanuna Göre Özgüleme . . . . . . . . . . . . 4) Net Malvarl›¤›n›n Kanundan Ötürü Geçmesi . . a) ‹lgili Kamu Kurulufllar›na . . . . . . . . . . . . . b) En Yak›n Amaçl› Derne¤e . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .556 . . . . . . . . . . . .557 . . . . . . . . . . . .558 . . . . . . . . . . . .558 . . . . . . . . . . . .558 . . . . . . . . . . . .559 . . . . . . . . . . . .560 . . . . . . . . . . . .560 . . . . . . . . . . . .560 . . . . . . . . . . . .561 . . . . . . . . . . . .561 . . . . . . . . . . . .562 . . . . . . . . . . . .562 . . . . . . . . . . . .562 . . . . . . . . . . . .562 . . . . . . . . . . . .562 . . . . . . . . . . . . . . . Üçüncü Bölüm DERNEKLER § 1. DERNEK HAKKINDA GENEL B‹LG‹LER I- DERNE⁄‹N TANIMI VE MAH‹YET‹ . A) TANIMI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B) MAH‹YET‹ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . II- TER‹M SORUNU . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .565 .565 .565 .566 .567 XXIX III- DERNEKLER‹ DÜZENLEYEN KURALLAR . . . . . . . . . . . . . . . . . . A) KAMU HUKUKU KURALLARI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1) Anayasa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2) Dernekler Kanunu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3) Dernekler Yönetmeli¤i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B) ÖZEL HUKUK KURALLARI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1) Medenî Kanun . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2) Dernekler Kanunu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C) DERNEK TÜZÜ⁄ÜNDEK‹ KURALLAR . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1) Hukukun Emredici Kurallar› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2) Tüzük Hükümleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3) Dernekler Kanunu ‹le Medenî Kanunun Emredici Olmayan Hükümleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 2. DERNE⁄‹N KURULUfiU . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . I- KURUCULAR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A) KURUCULARIN SAYISI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B) KURUCU OLAB‹LME EHL‹YET‹ . . . . . . . . . . . . . . . . . . II- DERNEK KURMA ‹RADES‹ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A) TÜZÜK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1) Kavram . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2) Tüzü¤ün ‹çeri¤i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3) Tüzü¤ün Emredici Hükümlere Uymaman›n Yapt›r›m› 4) Tüzü¤ün De¤ifltirilmesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B) DERNEK KURMA ‹fiLEM‹N‹N HUKUKÎ MAH‹YET‹ . . . III- AMAÇ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A) KAVRAM . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B) MANEVÎ AMAÇ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C) YASAK AMAÇLAR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . D) AMAÇTA TEKL‹K . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . E) BEL‹RL‹ AMAÇLAR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . F) AMACIN DE⁄‹fiT‹R‹LMES‹ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . G) DERNEKLERDE KONU . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1) Yasaklanm›fl Olan Konular . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2) ‹zne Ba¤lanm›fl Olan Konular . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3) Ticarî Konular . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . H) ULUSLARARASI FAAL‹YET . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1) Türkiye’de Kurulan Derneklerin Yurt D›fl›ndaki Faaliyetleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2) Yurt D›fl›nda Kurulan Derneklerin Türkiye’deki Faaliyetleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ‹) KAMU YARARINA ÇALIfiAN DERNEKLER . . . . . . . . . . J) KÜTÜ⁄E KAYDOLMA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 3. DERNE⁄‹N ÖRGÜTÜ ...... I- ÖRGÜT KAVRAMI . . . . . . II- DERNE⁄‹N ORGANLARI . . A) ZORUNLU ORGANLAR B) ‹RADÎ ORGANLAR . . . . . . . . . XXX . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .567 .569 .569 .570 .572 .572 .573 .573 .573 .574 .574 . . . .575 . . . .575 . . . .575 . . . .575 . . . .576 . . . .579 . . . .580 . . . .580 . . . .581 . . . .582 . . . .584 . . . .585 . . . .586 . . . .586 . . . .586 . . . .588 . . . .589 . . . .589 . . . .589 . . . .590 . . . .591 . . . .592 . . . .592 . . . .594 . . . . . . . . .594 . . . . . . . . .595 . . . . . . . . .598 . . . . . . . . .601 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .601 .601 .602 .602 .603 III- GENEL KURUL . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .604 A) OLUfiUMU . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .604 B) GÖREV VE YETK‹LER‹ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .605 C) TOPLANMASI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .607 1) Toplant› Türleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .607 a) ‹lk Toplant› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .607 b) Ola¤an Toplant› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .607 c) Ola¤anüstü Toplant› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .607 2) Toplant›ya Ça¤r› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .609 3) Toplant› Yeri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .610 4) Toplant› Yetersay›s› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .611 5) Toplant›n›n Yap›lmas› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .611 6) Görüflmeler ve Kararlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .612 a) Görüflmeler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .612 b) Kararlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .614 aa) Kararlar›n Mahiyeti . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .614 bb) Karar Yetersay›s› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .614 cc) Hükümsüz Kararlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .615 7) Toplant›n›n Sona Ermesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .616 8) Toplant›n›n ‹ptal Edilmesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .617 IV- YÖNET‹M KURULU . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .617 A) OLUfiUMU . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .617 B) GÖREV VE YETK‹LER‹ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .619 1) Derne¤i ‹çte Yönetme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .620 2) Derne¤i D›fla Karfl› Temsil Etme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .620 V- DENET‹M KURULU . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .621 A) OLUfiUMU . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .621 B) GÖREV VE YETK‹LER‹ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .622 VI- ALT KURULUfiLAR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .623 A) fiUBE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .623 B) TEMS‹LC‹L‹K . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .625 VII-ÜST KURULUfiLAR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .626 § 4. DERNEKLERDE ÜYEL‹K . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . I- ÜYEL‹K KAVRAMI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . II- ÜYEL‹K TÜRLER‹ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A) ASIL ÜYEL‹K . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B) ONURSAL ÜYEL‹K . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . III- ÜYEL‹⁄‹N KAZANILMASI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A) KANUNÎ fiARTLAR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B) ÖZEL fiARTLAR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C) ÜYEL‹K BAfiVURUSUNUN KARARA BA⁄LANMASI IV- ÜYEL‹⁄‹N KAYBED‹LMES‹ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A) KEND‹L‹⁄‹NDEN KAYBETME . . . . . . . . . . . . . . . . . . B) DERNEKTEN ÇIKMA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C) DERNEKTEN ÇIKARILMA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1) Kanuna Dayanan Sebepler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2) Tüzü¤e Dayanan Sebepler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .627 .627 .627 .628 .628 .628 .629 .630 .631 .631 .632 .632 .633 .633 .634 XXXI 3) Ç›karma Karar›na ‹tiraz Hakk› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .635 a) Kanuna Dayanan Ç›karma Kararlar›na Karfl› . . . . . . . . . . . .635 b) Tüzükte Belirtilen Sebeplere Dayanan Kararlar›na Karfl› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .635 D) ÜYEL‹KTEN ÇIKIfiIN SONUÇLARI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .636 V- ÜYEL‹⁄‹N SONUÇLARI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .636 A) ÜYEL‹K SÖZLEfiMES‹ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .636 B) ÜYEL‹K HAKLARI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .636 1) Üyelik Haklar›n›n Hukukî Mahiyeti . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .636 2) Üyelik Haklar›n›n Türleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .637 a) Organlara Seçilebilme Hakk› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .638 b) Genel Kurul Toplant›lar›na Kat›lma Hakk› . . . . . . . . . . . . . . .638 c) Görüflmelere Kat›lma Hakk› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .638 d) Oy Verme Hakk› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .638 e) Ç›kma Hakk› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .639 f) Dernek Kararlar›na ‹tiraz Hakk› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .639 g) Az›nl›k Haklar› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .640 aa) Genel Kurulun Ola¤anüstü Toplant›ya Ça¤r›lmas›n› ‹steme Hakk› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .641 bb) Bir Konunun Gündeme Al›nmas›n› ‹steme Hakk› . . . . . .641 C) ÜYEL‹K YÜKÜMLÜLÜKLER‹ VE YAPTIRIMI . . . . . . . . . . . . . . . . .641 1) Üyelik Yükümlülüklerinin Kaynaklar› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .641 a) Kanundan Do¤an Yükümlülükler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .641 b) Dernek Tüzü¤ünden Do¤an Yükümlülükler . . . . . . . . . . . . . .642 c) Derne¤in Mahiyetinden Do¤an Yükümlülükler . . . . . . . . . . . .643 d) Derne¤in Amac›ndan Dürüst Davranma Gere¤i Ç›kan Yükümlülükler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .643 2) Üyelik Ödev ve Yükümlülüklerinin Yapt›r›m› . . . . . . . . . . . . . . . .643 § 5. DERNE⁄‹N FAAL‹YETTEN ALIKONULMASI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .643 I- ALIKONULMA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .643 II- ARAMA VE MALLARA ELKOYMA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .645 § 6. D‹⁄ER KONULAR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . I- MADD‹ YARDIM VE ‹fiB‹RL‹⁄‹ . . . . . . . . . . . . . . . . . A) YURT‹Ç‹NDE YARDIM ALMA . . . . . . . . . . . . . . . B) YURTDIfiINDAN YARDIM ALMA . . . . . . . . . . . . . II- SANDIK KURMA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . III- TAfiINMAZ MAL ED‹NME . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IV- PLÂTFORM OLUfiTURMA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . V- KAMU KURUM VE KURULUfiLARI ‹LE ‹L‹fiK‹LER . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 7. DERNE⁄‹N SONA ERMES‹ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . I- SONA ERME SEBEPLER‹ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A) KEND‹L‹⁄‹NDEN SONA ERME: DA⁄ILMA . . . . . . 1) Derne¤in Mahiyetinden Gelen Da¤›lma Sebepleri a) Amac›n Gerçekleflmifl Olmas› . . . . . . . . . . . . . b) Amac›n Gerçekleflmesinin ‹mkâns›zlaflmas› . c) Sürenin Dolmufl Olmas› . . . . . . . . . . . . . . . . . 2) Kanunla Belirlenen Da¤›lma Sebepleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .648 . . . . . . . .649 . . . . . . . .649 . . . . . . . .649 . . . . . . . .649 . . . . . . . .649 . . . . . . . .650 . . . . . . . .650 XXXII . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .645 .645 .645 .646 .646 .647 .647 .647 a) b) c) d) Yönetim Kurulunu Oluflturamayacak Duruma Gelme . . . . . .650 Aciz Hâline Düflme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .651 ‹lk Genel Kurul Toplant›s›n›n Yap›lmamas› . . . . . . . . . . . . . .652 Ola¤an Genel Kurul Toplant›s›n›n Üst Üste ‹ki Defa Yap›lamamas› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .652 e) Üye Say›s›n›n Düflmesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .652 B) KARARLA SONA ERME: DA⁄ITILMA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .653 1) Derne¤in Yetkili Organ›n›n Karar›yla Da¤›t›lma . . . . . . . . . . . . . .653 a) Toplant› Yetersay›s› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .653 b) Karar Yetersay›s› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .653 2) Yarg› Organ›n›n Karar›yla Da¤›t›lma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .654 a) Amac›n Sonradan Hukuka veya Ahlâka Ayk›r› Hâle Gelmesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .654 b) Noksanl›klar›n ve Ayk›r›l›klar›n Giderilmemesi . . . . . . . . . . .654 c) Emredici Hükümlere ve Ahlâk Kurallar›na Ayk›r› Faaliyetlerde Bulunma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .656 3) ‹darî Kararla Da¤›t›lma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .658 II- SONA ERMEN‹N HUKUK‹ SONUÇLARI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .659 Dördüncü Bölüm VAKIFLAR § 1. VAKIF HAKKINDA GENEL B‹LG‹LER . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .661 I- VAKFIN TANIMI VE MAH‹YET‹ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .661 A) TANIMI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .661 B) MAH‹YET‹ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .662 C) B‹R MALIN BEL‹RL‹ AMACA ÖZGÜLENMES‹ . . . . . . . . . . . . . . . .662 1) Belirli Amaçl› Bir Kuruma Ba¤›fllama Yoluyla . . . . . . . . . . . . . . .662 2) Belirli ‹fllerde Kullan›lmak ve Harcanmak Üzere Yüklemeli Ba¤›fllama veya Yüklemeli Ölüme Ba¤l› Tasarruf Yoluyla . . . . . . .663 3) Vak›f Kurma Yoluyla . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .663 D) TER‹M SORUNU . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .663 E) VAKIFLARDA ÜYEL‹K . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .666 § 2. VAKFIN KURULUfiU . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . I- VAKFEDEN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . II- MAL VEYA HAK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . III- AMAÇ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A) AMAÇ TÜRLER‹ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1) Aile Vak›flar› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2) Dinî Vak›flar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3) Çal›flt›r›lanlara ve ‹flçilere Yard›m Vak›flar› a) Tek Tarafl› Personele Yard›m Vak›flar› . b) ‹ki Tarafl› Personele Yard›m Vak›flar› . . 4) Kamuya Yararl› Vak›flar . . . . . . . . . . . . . . . 5) Di¤er Vak›flar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B) AMACIN BEL‹RL‹ OLMASI . . . . . . . . . . . . . . . C) AMACIN SÜREKL‹ OLMASI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .668 . . . . . . . .668 . . . . . . . .669 . . . . . . . .670 . . . . . . . .670 . . . . . . . .672 . . . . . . . .672 . . . . . . . .673 . . . . . . . .674 . . . . . . . .674 . . . . . . . .675 . . . . . . . .675 . . . . . . . .676 . . . . . . . .676 XXXIII D) AMACIN YASAKLANMAMIfi OLMASI . . . . . . . . . . . . IV- VAKIF KURMA ‹RADES‹ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A) VAKIF KURMA ‹RADES‹N‹N TÂB‹ OLDU⁄U fiEK‹L 1) Resmî Senet ‹le . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2) Ölüme Ba¤l› Tasarruf ‹le . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B) VAKIF KURMA ‹RADES‹N‹N HUKUKÎ MAH‹YET‹ . . V- VAKFIN TÜZEL K‹fi‹L‹K KAZANMASI . . . . . . . . . . . . . . . § 3. VAKFA ‹T‹RAZ VE VAKIF KURMAKTAN CAYMA I- VAKFA ‹T‹RAZ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A) SAKLI PAYLI M‹RASÇILARIN ‹T‹RAZI . . . B) ALACAKLILARIN ‹T‹RAZI . . . . . . . . . . . . . II- VAKIF KURMAKTAN CAYMA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 4. VAKFIN ÖRGÜTÜ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . I- ZORUNLU ORGAN: YÖNET‹M ORGANI . . . . . . . . . . . . A) OLUfiUMU . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B) GÖREV VE YETK‹LER‹ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C) SORUMLULU⁄U VE GÖREVDEN ALINMASI . . . . . II- ‹RADÎ ORGANLAR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . III- DENET‹M . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A) DENET‹M MAKAMI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B) DENET‹M GÖREV‹N‹N MAH‹YET‹ . . . . . . . . . . . . . C) DENET‹M GÖREV‹N‹N KAPSAMI . . . . . . . . . . . . . . 1) Dar Anlamda Denetim . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2) Genifl Anlamda Denetim . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . a) Örgütün Tamamlanmas› . . . . . . . . . . . . . . . . . b) Örgütün De¤ifltirilmesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . c) Amac›n De¤ifltirilmesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . aa) Objektif fiartlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . bb) Sübjektif fiartlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . d) Mallar›n De¤ifltirilmesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . IV- FAAL‹YETTEN GEÇ‹C‹ ALIKOYMA . . . . . . . . . . . . . . . . V- ULUSLARARASI FAAL‹YETTE BULUNMA . . . . . . . . . . VI- ÜST KURULUfiLAR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A) FEDERASYON . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B) KONFEDERASYON . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . VII-D‹⁄ER HÜKÜMLER . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . VIII-YURTDIfiINDAN YARDIM ALMA . . . . . . . . . . . . . . . . . IX- GET‹R‹LEN YASAKLAR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 5. VAKFIN SONA ERMES‹ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . I- SONA ERME SEBEPLER‹ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A) KEND‹L‹⁄‹NDEN SONA ERME: DA⁄ILMA . . . . . . . 1) Amac›n Gerçekleflmesinin ‹mkâns›zl›¤› . . . . . . . . . 2) Aciz Hâline Düflmüfl Olma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3) Sürenin Dolmufl Olmas› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4) Üst Kurulufllarda Üye Say›s›n›n Azalmas› . . . . . . B) MAHKEME KARARIYLA SONA ERME: DA⁄ITILMA II- TASF‹YE VE MALLARIN ÖZGÜLENMES‹ . . . . . . . . . . . XXXIV . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .676 . . . . .677 . . . . .677 . . . . .678 . . . . .678 . . . . .678 . . . . .679 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .682 . . . . .682 . . . . .684 . . . . .684 . . . . .685 . . . . . . . . . . . .685 . . . . . . . . . . . .686 . . . . . . . . . . . .686 . . . . . . . . . . . .687 . . . . . . . . . . . .688 . . . . . . . . . . . .689 . . . . . . . . . . . .690 . . . . . . . . . . . .690 . . . . . . . . . . . .690 . . . . . . . . . . . .691 . . . . . . . . . . . .691 . . . . . . . . . . . .693 . . . . . . . . . . . .693 . . . . . . . . . . . .694 . . . . . . . . . . . .695 . . . . . . . . . . . .696 . . . . . . . . . . . .696 . . . . . . . . . . . .697 . . . . . . . . . . . .698 . . . . . . . . . . . .699 . . . . . . . . . . . .701 . . . . . . . . . . . .701 . . . . . . . . . . . .702 . . . . . . . . . . . .702 . . . . . . . . . . . .703 . . . . . . . . . . . .704 . . . . . . . . . . . .704 . . . . . . . . . . . .704 . . . . . . . . . . . .704 . . . . . . . . . . . .705 . . . . . . . . . . . .705 . . . . . . . . . . . .705 . . . . . . . . . . . .706 . . . . . . . . . . . .706 . . . . . . . . . . . .707 III- SONA ERMEN‹N TESC‹L VE ‹LÂNI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .707 ARAMA CETVELLER‹ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .709 I- MADDELERE GÖRE ARAMA CETVEL‹ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .709 II- KAVRAMLARA GÖRE ARAMA CETVEL‹ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .723 XXXV XXXVI KISALTMALAR Ad.Der. AB.Der age. AHF.Der. A‹HM afla. Ay. B. b. Bd. BGB. BGE Bk. BK. C. CC. CMK. Çev. DK. DY. dn. éd. E‹T‹A.Der. Evl.Yön. FJS FSEK. HD. HGK ibid. ‹çt. Bir. Kar. ‹‹D. ‹F.Mec. ‹HF.Mec. : Adalet Dergisi : Ankara Barosu Dergisi : Ad› geçen eser : Ankara Hukuk Fakültesi Dergisi : Avrupa ‹nsan Haklar› Mahkemesi : Afla¤›da : T.C. Anayasas› : Bas› : bent : Band (Cilt) : Bürgerliches Gesetzbuch (Alman Medenî Kanunu) : Bundesgerichtsentsheidungen (‹sviçre Federal Mahkemesi Kararlar›) : Bak›n›z : Borçlar Kanunu : Cilt : Code Civil (Frans›z Medenî Kanunu) : Ceza Muhakemesi Kanunu : Çeviren : Dernekler Kanunu : Dernekler Yönetmeli¤i : dipnotu : Edition (Bas›) : Eskiflehir ‹ktisadî ve Ticarî ‹limler Akademisi Dergisi : Evlendirme Yönetmeli¤i : Fiche Juridique Suisse : Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu : Yarg›tay Hukuk Dairesi : Yarg›tay Hukuk Genel Kurulu : Ayn› eser ayn› sayfa : ‹çtihatlar› Birlefltirme Karar› : Yarg›tay ‹cra-‹flâs Dairesi : ‹stanbul Üniversitesi ‹ktisat Fakültesi Mecmuas› : ‹stanbul Hukuk Fakültesi Mecmuas› XXXVII JdT : Journal des Tribunaux (‹sviçre Federal Mahkemesi Kararlar›n› ‹çeren Dergi) K. : Kitap KK. : Kooperatifle Kanunu m. : madde MK. : Türk Medenî Kanunu NHK. : Nüfus Hizmetleri Kanunu NHY. : Nüfus Hizmetleri Kanununun Uygulanmas›na ‹liflkin Yönetmelik Nr. : Numara ÖDK. : Önceki Dernekler Kanunu ÖMK. : Önceki Medenî Kanun RG. : Resmî Gazete RKD. : Resmî Kararlar Dergisi S. : Say› sh. : sayfa Sem. Jud. : Semaine Judiciere SK. : Soyad› Kanunu SPK. : Siyasî Partiler Kanunu SBF.Der. : Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi t. : tome (cilt) Tap.K. : Tapu Kanunu TD. : Yarg›tay Ticaret Dairesi TCK. : Türk Ceza Kanunu TD. : Ticaret Dairesi T‹K : Türk ‹çtihatlar Külliyat› TK. : Türk Ticaret Kanunu UHK. : Umumî H›fz›ss›hha Kanunu vd. : ve devam› VK. : Vak›flar Kanunu VT. : Türk Medenî Kanununa Göre Kurulan Vak›flar Hakk›nda Tüzük VY. : Vak›flar Yönetmeli¤i Yg. ‹çt. Bir. Kar. : Yarg›tay ‹çtihad› Birlefltirme Karar› Yg. Tic. D. : Yarg›tay Ticaret Dergisi YKD. : Yarg›tay Kararlar› Dergisi yuk. : yukar›da ZGB. : Schweizerische Zivilgesetzbuch (‹sviçre Medenî Kanunu) XXXVIII