063-070 Mehmet uzunlu
Transkript
063-070 Mehmet uzunlu
DERLEME/REVIEW Akad Geriatri 2011; 3: 63-70 Gelifl Tarihi/Received: 19/10/2010 - Kabul Edilifl Tarihi/Accepted: 25/10/2010 Yafll›da Metabolik Sendrom ve Önemi Metabolic Syndrome and Its Importance in the Elderly Aytekin O¤uz, Mehmet Uzunlulu, Aysun Sevük SB Göztepe E¤itim ve Araflt›rma Hastanesi, 2. ‹ç Hastal›klar› Klini¤i, ‹stanbul, Türkiye Clinic of 2nd Internal Medicine, Goztepe Training and Research Hospital, Istanbul, Turkey ÖZET Metabolik sendrom abdominal obezite, hipertansiyon, aterojenik dislipidemi, hiperglisemi, protrombotik ve proinflamatuvar durumlarla karakterize bir kardiyometabolik risk faktörleri demetidir ve tip 2 diyabet ve aterosklerotik kardiyovasküler hastal›k geliflimi için önemli bir risk faktörüdür. Genetik yatk›nl›¤›n yan› s›ra abdominal obezite ve insülin direncinin temel patogenetik faktörler oldu¤u düflünülen sendromun s›k görülmesinde modern yaflam tarz›n›n getirdi¤i fiziksel inaktivite ve beslenme bozukluklar›n›n önemli katk›s›n›n oldu¤u düflünülmektedir. Metabolik sendrom s›kl›¤› dünyada, özellikle yafll›larda, art›fl göstermektedir. Yaflla iliflkili çok say›daki fizyolojik de¤iflikliklere ba¤l› olarak, yafll›larda abdominal obezite, insülin direnci ve metabolik sendrom geliflme riski yüksektir. Metabolik sendromlu yafll› hastalar gelecekteki kardiyovasküler hastal›k ve tip 2 diyabet gelifliminin önlenmesi için etkin yaflam tarz› düzenlenmesiyle izlenmelidir. Bu makalede metabolik sendromun tan›sal kriterleri, yafll›lardaki epidemiyolojik veriler, altta yatan fizyopatolojik mekanizmalar, metabolik sendromun klinik önemi ve tedavi seçenekleri özetlenmifltir. Anahtar Kelimeler: Metabolik sendrom, yafll›, s›kl›k, kardiyovasküler risk. ABSTRACT Metabolic syndrome is a clustering of cardiovascular risk factors that consists of abdominal obesity, hypertension, atherogenic dyslipidemia, hyperglycemia, and prothrombotic and proinflammatory conditions; furthermore, this syndrome is a major risk factor for the development of type 2 diabetes and atherosclerotic cardiovascular diseases. Physical inactivity and poor nutrition associated with the modern lifestyle are thought to make a major contribution to the development of the syndrome, and the main pathogenetic factors responsible for the condition include abdominal obesity and insulin resistance, in addition to genetic tendency. The prevalence of metabolic syndrome is increasing worldwide, especially among the elderly. Due to multiple age-related physiologic mechanisms, the elderly are at increased risk of developing visceral obesity, insulin resistance and metabolic syndrome. Geriatric patients with metabolic syndrome should be monitored by an effective lifestyle modification in order to reduce risk of developing cardiovascular disease and type 2 diabetes in the future. This review summarizes the diagnostic criteria, epidemiological data, the underlying physiopathologic mechanisms, the clinical importance of metabolic syndrome, and the therapeutic options in the elderly. Key Words: Metabolic syndrome, elderly, prevalence, cardiovascular risk. Yaz›flma Adresi/Address for Correspondence Doç. Dr. Mehmet Uzunlulu Altayçeflme Mahallesi Sar›gül Sokak Kuralkan Sitesi No: 4 B2 Blok Daire: 20 Maltepe 34843 ‹stanbul/Türkiye e-posta: mehmetuzunlulu@yahoo.com 63 O¤uz A, Uzunlulu M, Sevük A. Metabolic Syndrome and Its Importance in the Elderly Metabolik sendrom, ortak genetik ve çevresel ortamlarda geliflen, abdominal obezite, kan bas›nc› yüksekli¤i, aterojenik dislipidemi, disglisemi, protrombotik ve proinflamatuvar durumlarla karakterize bir kardiyometabolik risk faktörleri kümelenmesidir ve tip 2 diyabet ve aterosklerotik kardiyovasküler hastal›k geliflimi için önemli bir risk faktörüdür (1,2). ‹nsülin direnci ve abdominal obezitenin temel patogenetik faktörler oldu¤u düflünülen sendrom ile iliflkili tablolar aras›nda; alkole ba¤l› olmayan karaci¤er ya¤lanmas›, polikistik over sendromu, uyku apne sendromu, kolelitiyaz, gastroözefageal reflü, depresyon ve ast›m say›labilir (3). TAR‹HÇE ‹lk defa 1988 y›l›nda Reaven taraf›ndan kardiyometabolik risk faktörlerinin insülin direnci ile olan birlikteli¤inin fark edilmesiyle “sendrom X” olarak tan›mlanan sendrom, daha sonra insülin direnci sendromu, ölümcül dörtlü, insülin direnci-dislipidemi sendromu, metabolik kardiyovasküler sendrom, Reaven sendromu, aterotrombojenik sendrom ve kardiyometabolik sendrom gibi isimlerle an›lm›flt›r (4). 1998 y›l›nda Dünya Sa¤l›k Örgütü (DSÖ) sendrom için tek tip bir isimlendirmenin daha uygun olaca¤›n› vurgulam›fl ve bu risk faktörleri kümelenmesinin “metabolik sendrom” olarak isimlendirilmesini önermifltir (5-9). Günümüzde insülin direnci sendromu veya metabolik sendrom isimleriyle an›lan bu sendromun farkl› organizasyonlara ait de¤iflik tan›mlamalar› bulunmaktad›r (Tablo 1). Bu tan›mlamalar›n temel bileflenlerini ise abdominal obezite, insülin direnci, kan bas›nc› yüksekli¤i ve dislipidemi oluflturmaktad›r. YAfiLILARDA METABOL‹K SENDROM SIKLI⁄I; YÜKSEK M‹? Hem geliflmifl hem de geliflmekte olan ülkelerde önemli bir halk sa¤l›¤› sorunu olarak kabul edilen metabolik sendromun s›kl›¤› farkl› co¤rafi ve etnik özelliklere, kullan›lan tan›mlamalara, popülasyonlar›n yafl ve cinsiyet özelliklerine göre de¤iflmekle birlikte, küresel bir art›fl göstermekte ve birçok ülkede eriflkin popülasyonun %20 ile %30’unu etkileyen bir pandemi olarak de¤erlendirilmektedir (3,10). Tüm yafl gruplar›n› etkilemekle birlikte epidemiyolojik veriler metabolik sendrom s›kl›¤›n›n yaflla birlikte art›fl gösterdi¤ini ortaya koymaktad›r (11,12). Amerika Birleflik Devletleri’nde Üçüncü Ulusal Sa¤l›k ve Beslenme Araflt›rmas› (NHANES III) verilerine göre Amerikal› eriflkinlerde 20-29 yafl grubunda %7 olan metabolik sendrom prevalans›n›n 60-69 yafl grubunda %44’e 64 ç›kt›¤› görülmüfltür (11) (fiekil 1). Ülkemizde yürütülen Eriflkin Türklerde Metabolik Sendrom Prevalans› (METSAR) çal›flmas›nda ise benzer yafl gruplar›nda metabolik sendrom prevalans›n›n s›ras›yla %10.2’den %60.8’e yükseldi¤i bildirilmifltir (12) (fiekil 2). Bununla birlikte 1970’li yafllardan itibaren metabolik sendrom s›kl›¤›nda bir azalma görülmesi muhtemelen vücut ya¤ kompozisyonundaki de¤iflikliklere ba¤l› olabilir. YAfiLILARDA METABOL‹K SENDROM SIKLI⁄I; NEDEN FAZLA? Genetik yatk›nl›¤›n yan› s›ra afl›r› ve dengesiz beslenme, fiziksel inaktivite ve sedanter yaflam tarz›n›n günümüzde metabolik sendrom s›kl›¤›ndaki art›flta en önemli rolü oynad›¤› bilinmektedir (13,14). Yafll› popülasyonda daha genç popülasyona göre metabolik sendrom s›kl›¤›n›n yüksek bulunmas›n›n her bir metabolik sendrom bilefleninin daha s›k görülmesinden kaynakland›¤› düflünülebilir. Epidemiyolojik veriler metabolik sendrom, obezite, özellikle abdominal obezite, kan bas›nc› yüksekli¤i ve glukoz metabolizma bozuklu¤unun 50’li yafllardan itibaren do¤rusal bir art›fl gösterdi¤ini ortaya koymaktad›r (12,15,16). Bununla birlikte yafll›larda metabolik sendromun yaflla iliflkili kardiyometabolik risk faktörlerinin bir kümelenmesi mi yoksa gerçek bir patofizyolojik durum mu oldu¤u konusunda tart›flmalar devam etmektedir. Yafll›larda metabolik sendrom bileflenleri de¤erlendirildi¤inde; Yafll›l›k, Metabolik Sendrom ve Obezite Yaflla birlikte obezite fenotipi kas ve kemik dokusundaki azalma nedeniyle abdominal obezite yönünde de¤iflim göstermektedir (17). Abdominal obezitenin dislipidemi, hiperglisemi, hipertansiyon ve buna ba¤l› olarak ortaya ç›kan kardiyovasküler hastal›klar için zemin oluflturdu¤u ve viseral adipositlerden salg›lanan leptin, rezistin, interlökin (IL)-6, tümör nekroz faktörü-alfa (TNF-α) ve plazminojen aktivatör inhibitör-1 gibi metabolik olarak aktif moleküllerin neden oldu¤u insülin direncindeki art›fl›n bu süreçte en önemli patogenetik faktör oldu¤u kabul edilmektedir (18,19). Yafll›l›k, Metabolik Sendrom ve Hipertansiyon Hipertansiyon yafll› popülasyonda en s›k rastlanan metabolik sendrom parametresidir ve s›kl›¤›n yüksek bulunmas›nda obezite ve insülin direncinin yan› s›ra sempatik aktivite art›fl›, oksidatif stres, endotel disfonksiyonu, renin-anjiyotensin aldosteron sisteminin Akad Geriatri 2011; 3: 63-70 O¤uz A, Uzunlulu M, Sevük A. Yafll›da Metabolik Sendrom ve Önemi Tablo 1. Farkl› organizasyonlar›n önerdi¤i metabolik sendrom tan›mlamalar› WHO (1998) EGIR (1999) ATP III (2001) IDF (2005) Metabolik sendrom ‹nsülin direnci sendromu Metabolik sendrom Metabolik sendrom Zorunlu kriter Glukoz intolerans›, diabetes mellitus ve/veya insülin direnci ‹nsülin direnci veya hiperinsülinemi Ek faktörler Afla¤›daki alt› faktörden iki veya daha fazlas›: Afla¤›daki dört faktörden ikisi: Kullan›lan terim Vücut a¤›rl›¤› Lipid Kan bas›nc› Glukoz Di¤er Santral obezite (etnik-spesifik cut-off de¤erleri) Afla¤›daki befl faktörden üç veya daha fazlas›: Afla¤›daki dört faktörden herhangi ikisi: Abdominal obezite: Santral obezite: Abdominal obezite: Bel-kalça oran› > 0.9 erkek Bel çevresi ≥ 94 cm erkek Bel çevresi > 102 cm erkek Bel-kalça oran› > 0.85 kad›n Bel çevresi ≥ 80 cm kad›n Bel çevresi > 88 cm kad›n ve/veya BK‹: > 30 kg/m2 Yüksek trigliserid: (≥ 150 mg/dL) ve/veya Düflük HDL: (< 35 mg/dL erkek veya < 39 mg/dL kad›n) Dislipidemi: Hipertrigliseridemi: Trigliserid > 177 mg/dL ≥ 150 mg/dL veya HDL kolesterol < 40 mg/dL yüksek trigliserid için veya tedavi almas› dislipidemi için tedavi almas› Düflük HDL kolesterol: < 40 mg/dL erkek < 50 mg/dL kad›n veya düflük HDL için tedavi almas› Yüksek kan bas›nc›: Sistolik: ≥ 160 mmHg Diyastolik: ≥ 90 mmHg Daha sonra ≥ 140/90 mmHg olarak modifiye edildi. Hipertansiyon: Sistolik: ≥ 140 mmHg Diyastolik: ≥ 90 mmHg veya hipertansiyon için tedavi almas› Zorunlu kritere bak›n›z Hiperglisemi: Açl›k plazma glukozu ≥ 110 mg/dL, nondiyabetik Yüksek kan bas›nc›: Sistolik: ≥ 130 mmHg Diyastolik: ≥ 85 mmHg veya hipertansiyon için tedavi almas› Yüksek trigliserid: ≥ 150 mg/dL veya yüksek trigliserid için tedavi almas› Düflük HDL: < 40 mg/dL erkek < 50 mg/dL kad›n veya düflük HDL için tedavi almas› Yüksek kan bas›nc›: Sistolik: ≥ 130 mmHg Diyastolik: ≥ 85 mmHg veya hipertansiyon için tedavi almas› Yüksek açl›k glukozu: Yüksek açl›k glukozu: ≥ 110 mg/dL ≥ 100 mg/dL veya veya yüksek glukoz için eski tip 2 diyabet tedavi almas› tan›s› Mikroalbuminüri WHO: World Health Organization, EGIR: European Group for the Study of Insulin Resistance, ATP: Adult Treatment Panel, IDF: International Diabetes Federation, HDL: Yüksek dansiteli lipoprotein, BK‹: Beden kitle indeksi. aktivasyonu, inflamatuvar mediyatörlerde art›fl ve obstrüktif uyku apnesi rol oynamaktad›r (20). Metabolik sendromlu yafll› hastalarda izole sistolik hipertansiyon daha ön plandad›r ve bunun sebebinin büyük arterlerdeki kat›l›k (stiffness) oldu¤u düflünülmektedir (21). ‹zole sistolik hipertansiyonda etkin kan bas›nc› kontrolü ile inme, konjestif kalp yetmezli¤i, koroner ve sereb- Akad Geriatri 2011; 3: 63-70 rovasküler olaylarda önemli azalma sa¤land›¤› gösterilmifltir (22). Yafll›l›k, Metabolik Sendrom ve Tip 2 Diyabet Yafltaki art›fla paralel olarak tip 2 diyabet s›kl›¤› da artmaktad›r (16). Oksidatif stres, replikatif yafllanma ve katabolik yetersizlik gibi faktörlerin neden oldu¤u 65 O¤uz A, Uzunlulu M, Sevük A. Metabolic Syndrome and Its Importance in the Elderly NHANES-III 50 45 Kad›n 44 Erkek 45 44 42 40 34 35 35 30 25 % 25 21 20 13 15 10 11 8 6 5 0 20-29 30-39 40-49 50-59 60-69 ≥ 70 Genel: %24 fiekil 1. Amerika Birleflik Devletleri’nde yafl gruplar›na göre metabolik sendrom s›kl›klar› (NHANES: Üçüncü Ulusal Sa¤l›k ve Beslenme Araflt›rmas›). METSAR 80 74.6 Kad›n 70 Erkek 68.6 67.9 60 51.6 49 50 41.1 % 40 46.6 36.7 29.7 30 23.9 20 10 0 9.6 10.7 20-29 30-39 40-49 50-59 60-69 ≥ 70 Genel= %33.9 fiekil 2. Türk eriflkinlerinde yafl gruplar›na göre metabolik sendrom s›kl›klar› (METSAR: Türk Eriflkinlerinde Metabolik Sendrom Araflt›rmas›). 66 Akad Geriatri 2011; 3: 63-70 O¤uz A, Uzunlulu M, Sevük A. Yafll›da Metabolik Sendrom ve Önemi mitokondriyal disfonksiyonun yafll›larda insülin direnci, metabolik sendrom ve tip 2 diyabet için önemli bir etyolojik faktör oldu¤u öne sürülmektedir (23,24). Ayr›ca, viseral adipositlerden salg›lanan IL-6 ve TNF-α gibi proinflamatuvar sitokinlerin C-reaktif protein düzeylerini art›rmas›n›n da tip 2 diyabet geliflimi için ba¤›ms›z bir risk faktörü oldu¤u gösterilmifltir (25). Metabolik sendromlu olgularda her iki cinsiyette de tip 2 diyabet geliflme riski yaklafl›k befl kat, diyabet geliflenlerde ise koroner arter hastal›¤› geliflme riski 2-3 kat artmaktad›r (26,27). Yafll›l›k, Metabolik Sendrom ve Dislipidemi Yaflla birlikte lipid profilinin de¤iflime u¤rad›¤› ve trigliserid yüksekli¤i, küçük-yo¤un düflük dansiteli lipoprotein (LDL) partikül say›s›nda artma ve yüksek dansiteli lipoprotein kolesterol düflüflü ile karakterize aterojenik dislipidemi fenomeninin yafll›larda abdominal obezite ve insülin direnci iliflkili oldu¤u düflünülmektedir (28). Yafl ba¤›ms›z bir kardiyovasküler risk faktörüdür ve özellikle erkeklerde kardiyovasküler olay riski kad›nlara göre daha yüksektir. Öte yandan kad›nlarda koroner arter hastal›¤› riskinin daha geç bafllamas› muhtemelen menopoz öncesi dönemde östrojene ba¤l›d›r. Menopozla birlikte serum LDL kolesterol düzeyi yükselmeye bafllar, HDL kolesterol düzeyinde artma durur veya düflmeye bafllar. Bu durum kad›nlarda menopoz sonras› aterosklerozun h›zlanmas› için bir risk faktörü oluflturur (29). Yafll›l›k, Metabolik Sendrom ve Kardiyovasküler Risk Metabolik sendrom tan›s› için Ulusal Kolesterol E¤itim Program› (NCEP) ve revize NCEP tan›mlamalar›n›n kullan›ld›¤› 87 klinik çal›flma ve 951.083 hastan›n dahil edildi¤i bir meta-analizde; metabolik sendromun kardiyovasküler hastal›k riskini 2.35, kardiyovasküler mortaliteyi 2.40, tüm sebepli mortaliteyi 1.58, miyokard infarktüsü riskini 1.99 ve inme riskini 2.27 kat art›rd›¤› gösterilmifltir. Di¤er önemli bir sonuç ise, metabolik sendromlu kad›nlarda kardiyovasküler riskin erkeklere göre yüksek bulunmas›d›r. Kad›nlarda yüksek riskin olmas›nda; postmenopozal kad›nlarda erkeklere göre abdominal obeziteye yatk›nl›¤›n fazla olmas›n›n, kad›nlar›n erkeklere göre daha farkl› bir kolesterol profiline sahip olmas›n›n, yüksek trigliserid düzeylerinin kad›nlarda erkeklere göre daha fazla koroner arter hastal›¤› ile iliflkili bulunmas›n›n ve polikistik over sendro- Akad Geriatri 2011; 3: 63-70 mu, hormon replasman tedavisi ve gestasyonel diyabet gibi kad›nlara özel risk faktörlerinin rolü olabilece¤i bildirilmifltir (30). Yafll› popülasyonda hem risk faktörlerinin hem de onlar›n öneminin baz› farkl›l›klar gösterdi¤i ve birçok geleneksel kardiyovasküler risk faktörünün prediktif gücünün artan yaflla azald›¤› bilinmektedir (31,32). Günümüzde ortalama yaflam süresinin uzamas› ve buna ba¤l› yafll› popülasyonun art›fl e¤ilimi göstermesi bu kiflilerin gençler gibi agresif tedavi edilip edilmemesi gerekti¤i sorusunu gündeme getirmektedir (33). Yetmifl yafl ve üzeri 3035 kiflinin (%38’i metabolik sendromlu, %51’i kad›n) alt› y›ll›k takibinin yap›ld›¤› “Health, Aging, and Body Composition (Health ABC)” çal›flmas›nda; metabolik sendromu olanlarda metabolik sendromu olmayanlara göre koroner olay›n, miyokard infarktüsünün, kalp yetmezli¤i ve buna ba¤l› hastanede yat›fl süresinin anlaml› yüksek bulundu¤u ve metabolik sendromun koroner olay riskini 1.56, miyokard infarktüsü riskini 1.51, kalp yetmezli¤i nedeniyle hastanede kal›fl süresini 1.49 kat art›rd›¤› görülmüfltür. O çal›flmada da metabolik sendromlu kad›nlarda koroner mortalite oran›n›n daha yüksek bulundu¤u bildirilmifltir (34). Bu sonuçlar yafll› bireylerde, özellikle kad›nlarda, kardiyovasküler morbidite, mortalite ve hastalar›n yaflam kalitesi üzerinde risk faktörlerinin agresif tedavisinin önemini vurgulamaktad›r. YAfiLILARDA METABOL‹K SENDROMA YAKLAfiIM Metabolik sendromun önlenmesinde ve tedavisinde; kilo verilmesini ve kontrol alt›nda tutulmas›n›, sa¤l›kl› beslenmeyi ve fiziksel aktivitenin art›r›lmas›n› içeren yaflam tarz›n›n düzenlenmesi en öncelikli ve etkili yaklafl›m olarak kabul edilmektedir (14). Obezite Kontrolü Metabolik sendromun tedavisinde, abdominal obezitenin önlenmesi öncelikli bir çözüm gibi görünmektedir. Bunun için 6-12 ayl›k sürede toplam vücut a¤›rl›¤›nda %7-10’luk bir düflüfl sa¤layacak ve bunu idame ettirecek bir yaflam tarz› düzenlenmesinin; kalori al›m›n›n k›s›tlanmas›, fiziksel aktivitenin art›r›lmas› ve kiflilerin bu konuda motive edilmesiyle sa¤lanabilece¤i bildirilmektedir (14). Diyabet Önleme Çal›flmas›nda bozulmufl glukoz tolerans› olan obez bireylerde diyet ve ortayo¤unlukta bir fiziksel aktivite ile sa¤lanan kilo kayb›n›n diyabet geliflimini %58 azaltmas› bunun önemini ortaya koymaktad›r (35). 67 O¤uz A, Uzunlulu M, Sevük A. Metabolic Syndrome and Its Importance in the Elderly Beslenme Diyet düzenlenmesinin obezite kontrolünün yan› s›ra kan bas›nc›, glisemi ve lipid düzeyleri üzerinde olumlu etkisinin oldu¤u bilinmektedir. Metabolik sendromlu kifliler için genel olarak; doymufl ya¤lardan ve kolesterolden k›s›tl›, kompleks karbonhidratlardan zengin, bol meyve ve sebze tüketimini ve hipertansiyonu olanlarda tuz k›s›tlamas›n› içeren diyet modelleri önerilmektedir (36,37). Egzersiz Düzenli egzersizin vücut a¤›rl›¤›n› ve ya¤ oran›n› azaltt›¤›, HbA1c, LDL kolesterol ve trigliseridleri düflürdü¤ü, HDL kolesterolü art›rd›¤› bilinmektedir (38). K›lavuzlar fiziksel aktivitenin art›r›lmas› ile ilgili olarak haftan›n en az üç günü, tercihan her günü, 30 dakikadan az olmayan orta-yo¤un bir fiziksel aktivitenin, ev ve bahçe iflleri, hafif a¤›rl›k ve direnç çal›flmalar› ile desteklenmesini önermektedir (14). Bununla birlikte yafll› popülasyonda egzersiz s›kl›¤›n›n ve yo¤unlu¤unun belirlenmesinde, efllik eden hastal›klar›n göz önüne al›nmas› ve gerekti¤inde ilgili uzmanl›k alanlar›nca de¤erlendirildikten sonra fiziksel aktivitenin art›r›lmas› yoluna gidilmelidir. FARMAKOLOJ‹K TEDAV‹ Metabolik sendromda yaflam tarz› de¤iflikliklerinin yetersiz kald›¤› durumlarda farmakolojik tedavi gerekmektedir. Glukoz Metabolizma Bozuklu¤u Bozulmufl açl›k glukozu veya bozulmufl glukoz tolerans› olanlarda yaflam tarz› de¤ifliklikleri tedavinin temelini oluflturur. Yetersiz kald›¤› durumlarda insülin duyarl›l›¤›n› art›ran metformin veya pioglitazon düflünülebilir. Glukoz tolerans bozuklu¤u olan obez kiflilerde metformin ile tip 2 diyabet geliflimi riskinde azalma sa¤land›¤› gösterilmifltir (35). Bununla birlikte, kronik obstrüktif akci¤er hastal›¤› ve kalp yetmezli¤i gibi hipoksi ile seyreden durumlarda ve renal fonksiyon bozuklu¤u olan ileri yafltaki kiflilerde laktik asidoz ihtimaline karfl›n metformin kullan›lmas› önerilmez. Akarboz kullan›m›n›n da hem tip 2 diyabet hem de hipertansiyon ve kardiyovasküler olaylar›n gelifliminin önlenmesinde etkili oldu¤una dair sonuçlar bulunmaktad›r (39,40). Oral antidiyabetiklerle glisemik kontrolün sa¤lanamad›¤› veya kontrendike oldu¤u durumlarda insülin tedavisine geçilmesi önerilir. 68 Hipertansiyon Antihipertansif tedavinin kan bas›nc›n› kontrol etmesi, hedef organ hasar›n› önleyebilmesi, metabolik parametreleri olumlu etkilemesi veya en az›ndan olumsuz etkilememesi beklenir. K›lavuzlar yafll› ve özellikle izole sistolik hipertansiyonu olanlarda diüretik, kalsiyum kanal blokerleri ve anjiyotensin reseptör blokerlerinin tek bafl›na veya yeterli kan bas›nc› kontrolü sa¤lanamazsa ikili veya üçlü kombinasyonlar fleklinde kullan›lmas›n› ve diüretiklerin metabolik olumsuz etkilerine karfl› dikkatli olunmas›n› önermektedir (41). Metabolik parametreleri olumlu etkileyen bir antihipertansif ajan olan alfa blokerler hipertansiyonun bafllang›ç monoterapisinde tercih edilmemelerine ra¤men, prostatizm flikayeti olan yafll› erkeklerde bir tedavi seçene¤i olabilir (22). Dislipidemi Günlük pratikte hastalar kardiyovasküler risk yönünden k›lavuzlar›n belirledi¤i risk faktörlerine göre de¤erlendirilip, kardiyovasküler risk gruplar›na ayr›lmakta ve birincil tedavi olarak LDL kolesterol seviyeleri hedef al›nmakta ve bunun için statinler ilk tercih olarak kabul edilmektedir. LDL kolesterol hedef de¤erlerine ulafl›ld›ktan sonra ikincil hedef olarak non-HDL kolesterol düzeyleri, üçüncül hedef olarak HDL kolesterol düzeyleri kabul edilmekte ve bunun için fibrat tedavisi veya niasin önerilmektedir (42). Asetilsalisilik Asit Tedavisi En az bir geleneksel kardiyovasküler risk faktörü olan 50 yafl üzeri erkek ve 60 yafl üzeri kad›nlarda birincil koruma, kardiyovasküler hastal›¤› olanlarda ise sekonder koruma amac›yla düflük doz asetilsalisilik asit kullan›m› (75-162 mg/gün) önerilmektedir. Asetilsalisilik aside allerjisi olanlarda klopidogrel (75 mg/gün) kullan›labilir (43). SONUÇ Metabolik sendrom, insülin direnci, viseral obezite, hiperglisemi, aterojenik dislipidemi ve kan bas›nc› yüksekli¤i yan›nda, vasküler inflamasyon, mikroalbuminüri, hiperürisemi ve aterotromboza e¤ilim gibi di¤er özellikleri ile metabolik, kardiyovasküler ve renal komplikasyonlar›n en önemli ve en s›k görülen nedenleri aras›nda yer al›r. Yafll› popülasyonda metabolik sendrom s›kl›¤› yüksektir ve ortalama yaflam süresinin uzamas›na paralel olarak giderek artacak gibi görünmektedir. Kardiyovasküler ve di¤er nedenler nedeniyle ölüm riski Akad Geriatri 2011; 3: 63-70 O¤uz A, Uzunlulu M, Sevük A. Yafll›da Metabolik Sendrom ve Önemi zaten yüksek olan yafll› popülasyonda tabloya metabolik sendromun kat›lmas› bu hastalar için ek bir risk getirecektir. Metabolik sendroma yönelik yaflam tarz› düzenlenmeleri ve gerekti¤inde farmakolojik tedaviyi içeren bir yaklafl›m yafll› popülasyonda kardiyovasküler hastal›k ve/veya tip 2 diyabet geliflimini önlemede do¤ru bir yaklafl›m olacakt›r. KAYNAKLAR Lung, and Blood Institute Scientific Statement. Circulation 2005; 112: 2735-52. 15. Altun B, Arici M, Nergizo¤lu G, Derici U, Karatan O, Turgan C, et al; for the Turkish Society of Hypertension and Renal Diseases. Prevalence, awareness, treatment and control of hypertension in Turkey (the PatenT study) in 2003. J Hypertens 2005; 23: 1817-23. 16. Satman I, Yilmaz T, Sengül A, Salman S, Salman F, Uygur S, et al. Population-based study of diabetes and risk characteristics in Turkey: results of the Turkish diabetes epidemiology study (TURDEP). Diabetes Care 2002; 25: 1551-6. 17. Visser M, Langlois J, Guralnik JM, Cauley JA, Kronmal RA, Robbins J, et al. High body fatness, but not low fat-free mass, predicts disability in older men and women: the Cardiovascular Health Study. Am J Clin Nutr 1998; 68: 584-90. 1. Grundy SM. Metabolic syndrome: connecting and reconciling cardiovascular and diabetes worlds. J Am Coll Cardiol 2006; 47: 1093-100. 2. Tkac I. Metabolic syndrome in relationship to type 2 diabetes and atherosclerosis. Diabetes Res Clin Pract 2005; 68 (Suppl 1): S2-9. 18. Liu KH, Chan YL, Chan WB, Chan JC, Chu CW. Mesenteric fat thickness is an independent determinant of metabolic syndrome and identifies subjects with increased carotid intima-media thickness. Diabetes Care 2006; 29: 379-84. 3. Grundy SM. Metabolic syndrome pandemic. Arterioscler Thromb Vasc Biol 2008; 28: 629-36. 19. Matsuzawa Y. The metabolic syndrome and adipocytokines. FEBS Lett 2006; 80: 2917-21. 4. Reaven GM. Banting Lecture 1988. Role of insulin resistance in human disease. Diabetes 1988; 37: 1595-607. 5. DeFronzo RA. Insulin resistance: a multifaceted syndrome responsible for NIDDM, obesity, hypertension, dyslipidaemia and atherosclerosis. Neth J Med 1997; 50: 191-7. 20. Yanai H, Tomono Y, Ito K, Furutani N, Yoshida H, Tada N. The underlying mechanisms for development of hypertension in the metabolic syndrome. Nutr J 2008; 7: 10. 6. Kaplan NM. The deadly quartet: upper-body obesity, glucose intolerance, hypertriglyceridemia, and hypertension. Arch Intern Med 1989; 149: 1514-20. 21. Franklin SS, Barboza MG, Pio JR, Wong ND. Blood pressure categories, hypertensive subtypes, and the metabolic syndrome. J Hypertens 2006; 24: 2009-16. 22. Mansia G, De Backer G, Dominiczak A, Cifkova R, Fagard R, Germano G, et al. 2007 ESH-ESC Guidelines for the management of arterial hypertension: the task force for the management of arterial hypertension of the European Society of Hypertension (ESH) and of the European Society of Cardiology (ESC). Blood Press 2007; 16: 135-232. 7. Despres JP. The insulin resistance-dyslipidemia syndrome: the most prevalent cause of coronary artery disease? CMAJ 1993; 148: 1339-40. 8. Hjermann I. The metabolic cardiovascular syndrome: syndrome X, Reaven’s syndrome, insulin resistance syndrome, atherothrombogenic syndrome. J Cardiovasc Pharmacol 1992; 20 (Suppl 8): S5-S10. 9. Alberti KG, Zimmet PZ. Definition, diagnosis and classification of diabetes mellitus and its complications. Part 1. Diagnosis and classification of diabetes mellitus provisional report of a WHO consultation. Diabet Med 1998; 15: 539-53. 24. Lowell BB, Shulman GI. Mitochondrial dysfunction and type 2 diabetes. Science 2005; 307: 384-7. 10. Zimmet P, Magliano D, Matsuzawa Y, Alberti G, Shaw J. The metabolic syndrome: a global public health problem and a new definition. J Atheroscler Thromb 2005; 12: 295-300. 26. Grundy SM, Hansen B, Smith SC Jr, Cleeman JI, Kahn RA; American Heart Association; National Heart, Lung, and Blood Institute; American Diabetes Association. Clinical management of metabolic syndrome: report of the American Heart Association/National Heart, Lung, and Blood Institute/American Diabetes Association conference on scientific issues related to management. Circulation 2004; 109: 551-6. 11. Ford ES, Giles WH, Dietz WH. Prevalence of the metabolic syndrome among US adults. JAMA 2002; 287: 356-9. 12. Kozan O, Oguz A, Abaci A, Erol C, Ongen Z, Temizhan A, et al. Prevalence of the metabolic syndrome among Turkish adults. Eur J Clin Nutr 2007; 61: 548-53. 13. Ford ES, Kohl HW 3rd, Mokdad AH, Ajani UA. Sedentary behavior, physical activity, and the metabolic syndrome among U.S. adults. Obes Res 2005; 13: 608-14. 14. Grundy SM, Cleeman JI, Daniels SR, Donato KA, Eckel RH, Franklin BA, et al. Diagnosis and management of the metabolic syndrome: an American Heart Association/National Heart, Akad Geriatri 2011; 3: 63-70 23. Frisard M, Ravussin E. Energy metabolism and oxidative stress: impact on the metabolic syndrome and the aging process. Endocrine 2006; 29: 27-32. 25. Bechtold M, Palmer J, Valtos J, Iasiello C, Sowers J. Metabolic syndrome in the elderly. Curr Diab Rep 2006; 6: 64-71. 27. Grundy SM. Obesity, metabolic syndrome, and cardiovascular disease. J Clin Endocrinol Metab 2004; 89: 2595-600. 28. Vinik AI. The metabolic basis of atherogenic dyslipidemia. Clin Cornerstone 2005; 7: 27-35. 29. Walsh BW, Schiff I, Rosner B, Greenberg L, Ravnikar V, Sacks FM. Effects of post menopausal estrogen replacement on the concentrations and metabolism of plasma lipoproteins. N Engl J Med 1991; 325: 1196-204. 69 O¤uz A, Uzunlulu M, Sevük A. Metabolic Syndrome and Its Importance in the Elderly 30. Mottillo S, Filion KB, Genest J, Joseph L, Pilote L, Poirier P. The metabolic syndrome and cardiovascular risk a systematic review and meta-analysis. J Am Coll Cardiol 2010; 56: 1113-32. 38. Franklin BA, Kahn JK, Gordon NF, Bonow RO. A cardioprotective "polypill"? Independent and additive benefits of lifestyle modification. Am J Cardiol 2004; 94: 162-6. 31. Casiglia E, Palatini P. Cardiovascular risk factors in the elderly. J Hum Hypertens 1998; 12: 575-81. 39. Chiasson Jl, Josse RG, Gomis R, Hanefeld M, Karasik A, Laakso M. Acarbose for the prevention of type 2 diabetes mellitus: the STOP-NIDDM randomised trial. Lancet 2002; 359: 2072-7. 32. Krumholz HM, Seeman TE, Merrill SS, Mendes de Leon CF, Vaccarino V, Silverman DI, et al. Lack of association between cholesterol and coronary heart disease mortality and morbidity and all-cause mortality in persons older than 70 years. JAMA 1994; 272: 1335-40. 33. [No authors listed]. Centers for Disease Control and Prevention. Public health and aging: trends in aging-United States and worldwide. JAMA 2003; 289: 1371-3. 34. Butler J. Metabolic syndrome and the risk of cardiovascular disease in older adults. J Am Coll Cardiol 2006; 47: 1595-602. 35. Knowler WC, Barrett-Connor E, Fowler SE, Hamman RF, Lachin JM, Walker EA, et al.; Diabetes Prevention Program Research Group. Reduction in the incidence of type 2 diabetes with lifestyle intervention or metformin. N Engl J Med 2002; 346: 393-403. 36. Mann JI. Nutrition recommendations for the treatment and prevention of type 2 diabetes and the metabolic syndrome: an evidenced-based review. Nutr Rev 2006; 64: 422-7. 40. Chiasson JL, Josse RG, Gomis R, Hanefeld M, Karasik A, Laakso M. Acarbose treatment and risk of cardiovascular disease and hypertension in patients with impaired glucose tolerance. The STOP-NIDDM trial. JAMA 2003; 290: 486-94. 41. Hackam DG, Khan NA, Hemmelgarn BR, Rabkin SW, Touyz RM, Campbell NR, et al; the 2010 Canadian Hypertension Education Program recommendations for the management of hypertension: part 2-therapy. Can J Cardiol 2010; 26: 249-58. 42. National Cholesterol Education Program (NCEP) Expert Panel on Detection, Evaluation, and Treatment of High Blood Cholesterol in Adults (Adult Treatment Panel III). Third Report of the National Cholesterol Education Program (NCEP) Expert Panel on Detection, Evaluation, and Treatment of High Blood Cholesterol in Adults (Adult Treatment Panel III) final report. Circulation 2002; 106: 3143-421. 43. American Diabetes Association. Standards of Medical Care in Diabetes-2010. Diabetes Care 2010; 33 (Suppl 1): S11-S61. 37. Vollmer WM, Sacks FM, Ard J, Appel LJ, Bray GA, Simons-Morton DG, et al; DASH-Sodium Trial Collaborative Research Group. Effects of diet and sodium intake on blood pressure: subgroup analysis of the DASH-sodium trial. Ann Intern Med 2001; 135: 1019-28. 70 Akad Geriatri 2011; 3: 63-70