Stratejik Plan - Aksaray Ticaret Borsası
Transkript
Stratejik Plan - Aksaray Ticaret Borsası
AKSARAY TiCARET BORSASI Şehrin Lokomotifi Stratejik Plan 2013-2017 Ç a ğ d a ş Ya r ı n l a r İ ç i n D a i m a G ü ç B i r l i ğ i İlimizde yetişen yonca 3 GİRİŞ 4 STRATEJİK PLANLAMA AMACI ve KAPSAMI 5 STRATEJİK YÖNETİM SÜRECİ 6 1.STRATEJİK PLANLAMA EKİBİ 7 2.DURUM ANALİZİ 8 2.1. AKSARAY İLİNİN ANALİZİ 8 2.1.1 İlimizin Tarihçesi 8 2.1.2 Coğra Yapı 9 2.1.3 İlimizin Sosyo Ekonomik Yapısı 9 2.1.4 Üretim 12 2.1.5 Kentsel Alt Yapı 15 2.2 AKSARAY TİCARET BORSASININ TARİHÇESİ 20 2.2.1 Örgütsel Yapı 20 2.2.2 Fiziksel Yapı 21 2.2.3 İnsan Kaynakları 21 2.2.4 Mali Yapı 21 2.2.5 Üyelerimiz 22 2.2.6 Yasal Yükümlülükler ve Mevzuat Analizi 22 2.3 PAYDAŞ ANALİZİ 23 2.3.1 Paydaş Matrisi 25 2.3.2 Paydaş etki önem matrisi 27 2.3.3 Paydaşların Görüş ve Önerilerinin Alınması 28 2.4 ÇEVRE ANALİZİ 29 2.4.1 Dış Çevre Analizi 29 2.4.2 İç Çevre Analizi 30 2.4.3 Tows Matrisi 32 3.GELECEĞE BAKIŞ 38 3.1.MİSYON, VİZYON VE TEMEL DEĞERLER 38 Misyon 38 Vizyon 38 Temel Değerler 38 4.KURUM STRATEJİLERİ 39 5.MALİYETLER 43 6. İZLEME VE DEĞERLENDİRME 44 İÇİNDEKİLER BAŞKANIN SUNUŞU BAŞKANIN MESAJI Değişen dünyada, hızla gelişen ve değişen ülkeler arasında parmakla gösterilen bir Türkiye var. Türkiye'nin de omurga şehirlerinden olan Anadolu'nun merkez şehri Aksaray var. Biz de Aksaray Ticaret Borsası olarak günümüzde özel sektöre, kamu kuruluşlarına tarımsal alanda üretim ve imalat aşamasında verdiğimiz hizmetleri günümüz koşullarında bölgesinde lider ve hatırı sayılır iller arasında olabilmek için yaşam standardı yüksek bir yapı oluşturmak ilk hedeflerimizdendir. Bu amaçla hazırlamış olduğumuz stratejik planımızda şu anda neredeyiz? Nereye ulaşmak istiyoruz? Sorularından yola çıkarak yapacağımız faaliyetlerin çerçevesini belirledik. Aksaray Ticaret Borsası olarak önceliğimiz, üyelerimiz ve sektör paydaşlarımızla beraber en iyi hizmeti sunmak, projeler üretmek, şehrimize değer katmak olacaktır. Yaşanan küresel rekabet ortamında bizim amacımız; Aksaray'ın, Aksaray Ticaret Borsası'na bağlı üyelerin ve dahası tarımsal alanda faaliyet gösteren tüm sektörlerin çıkarlarını gözetmek ve en üst düzeyde faydalı olabilmektir. Aksaray Ticaret Borsası olarak hazırlamış olduğumuz 2013-2017 yıllarını kapsayan Stratejik Plan Borsamıza ve Aksaray'ımıza hayırlı olmasını dilerim. Saygılarımla; Hamit ÖZKÖK Aksaray Ticaret Borsası Yönetim Kurulu Başkanı 3 Konunun Önemi Kurumsal yapımızın büyümesi, sürekliliğinin sağlanması, güçlenmesi, daha profesyonel ve kaliteli hizmet sunulabilmesi amacıyla yapılmış olan 2013 – 2017 yıllarını kapsayan stratejik plan Aksaray Ticaret Borsasının mevcut çalışmalarına nitelik kazandıracak ve sistemli bir yol izleyerek gelişmesini sağlayacaktır. Stratejik planlama yoluyla, yapılanlarla, yarın ve hatta gelecekteki olaylara yön verilebilir. Dolayısıyla bugünün kararları, geleceğin en iyisi olma amaçlarının gerçekleştirilmesine yardımcı olacaktır. Stratejik Planlama, kurumun bulunduğu nokta ile ulaşmayı hedeflediği yer arasındaki yolu ifade eder. Yani, bir kurumda çalışan her kademedeki kişilerin katılımı ve kurum yöneticisinin tam desteğini içeren sonuç almaya yönelik çabaların bütünüdür. Stratejik Planın amacı belirlenen hedeflere, ne zaman, hangi kaynaklarla ve nasıl ulaşılacağının ortaya konmasıdır. Stratejik Plan, kurumun misyonunu, hedeflerini ve performans ölçümlerinin belirlenmesinde önemli bir araçtır. Uzun vadeli amaç ve hedeflerin, kurumun tümünü ilgilendiren geniş kapsamlı politikaların, amacına ulaşmasını sağlayan mevcut planların tümüdür. Stratejik Planın etkili ve başarılı kullanılarak rehber niteliği taşıması için, aşağıdaki sorulara verilecek yanıtlar ile planlamanın süreci oluşturulur. - Neredeyiz? - Nerede olmayı hedefliyoruz? - Gitmek istediğimiz yere nasıl ulaşırız? - Gelişmemizi nasıl ölçeriz? - Başarılarımızı nasıl takip eder ve değerlendiririz? Baş+arı: “Baş” olmak için “arı” gibi çalışmak gerekir. Mümin 4 PLANIN AMACI VE KAPSAMI Amaca odaklı kalarak koordinasyon ve kıyaslamayı sağlamak, kurumda iş gücü maliyeti tasarrufu sağlamak, yönetimi geliştirmek, kurumun iş başarısını artırmak, etkili iş gücü yetiştirmeyi kolaylaştırmak stratejik planlamanın temel amaçlarındandır. Kısaca stratejik planlama bir organizasyonun ne olduğunu, ne yaptığını ve neden yaptığını şekillendiren ve ona bu konularda kılavuzluk yapan temel kararları ve eylemleri geleceğe odaklı olarak üreten sistemli çabadır. Aksaray Ticaret Borsası 2013-2017 yıllarını kapsayan stratejik plan hazırlığında, politika belirleme ve teknik kapasitesini güçlendirmeyi, amaç ve hedeflerine yönelik yönetim anlayışını ve geliştirmeyi, hesap verme sorumluluğunu oluşturmayı, üyelere yönelik hizmetini iyileştirmeyi ve etkin kılmayı amaçlamıştır. Eğer ağaca tırmanmak istiyorsanız yıldızlara çıkmaya niyet edin, başarırsınız. Konfüçyüs 5 STRATEJİK YÖNETİM SÜRECİ Temel İlkeler MİSYON VE İLKELER Temel İlkeler MİSYON VE İLKELER Arzu edilen gelecek VİZYON Orta vadede ulaşılacak amaçlar Spesik, somut ve ölçülebilir hedeer AMAÇLAR VE HEDEFLER Amaç ve hedeere ulaşma yöntemleri Detaylı iş planları Maliyetlendirme Performans programı Bütçeleme Raporlama Karşılaştırma Geri besleme Ölçme yöntemlerinin belirlenmesi Performans göstergeleri Uygulamaya yönelik ilerleme ve sonuçların değerlendirilmesi Nereye ulaşmak istiyoruz? STRATEJİLER Gitmek istediğimiz yere nasıl ulaşabiliriz? FAALİYETLER VE PROJELER İZLEME Başarımızı nasıl takip eder ve değerlendiririz? PERFORMANS ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME “Dünyada değişmesini istediğiniz ilk şey kendiniz olmalıdır.” 6 Neredeyiz? Mahatma Gandi 1.STRATEJİK PLANLAMA EKİBİ HAMİT ÖZKÖK Yönetim Kurulu Başkanı MEHMET EKİCİ Yönetim Kurulu Başkan Yrd. RAMAZAN ETLİK Genel Sekreter SELİN GEÇGEL Genel Sekreter Yrd. – Akreditasyon Sorumlusu Stratejik Planlama Lideri RAMAZAN AKAY Tescil Müdürü İLETİŞİM Adres : E-90 Karayolu Üzeri Tacin Mah. Konya Cad. Buğday Pazarı İçi Tel : +90 382 215 1099 Faks : +90 382 215 7449 e. mail : www.aksaraytb.org.tr 7 2.DURUM ANALİZİ 2.1. AKSARAY İLİNİN ANALİZİ 2.1.1.İLİMİZİN TARİHÇESİ MÖ. 7000-6000 yıllarında Neolitik devirde Anadolu medeniyetinin ilk izlerini gördüğümüz Konya yakınlarındaki Çatalhüyükte Hasandağı'na dolayısıyla Aksaray'a ait vesikalara rastlanmaktadır. Burada Hasandağı'nın lav püskürttüğünü tasvir eden bir kazıntı resme rastlanmıştır. Neolitik dönemde Aksaray ve çevresi iskân görmüştür. Kalkolitik ve eski demir devirlerinde iskân olup olmadığı bilinmemekle birlikte çevre köylerde (Böget ve Koçaş) bu döneme ait seramiklere rastlanmaktadır. MÖ. 3000-2000 yıllarında Anadolu da Hatti kavmi yaşanmıştır. Bu dönemde Asurlu tüccarlar Mezopotamya'dan gelerek şehirlerin banliyölerinde ticaret merkezi kurmaya başlamışlardır. Hüyük, MÖ. 3000'den itibaren iskân edilmiştir. Acemhüyük'ün en parlak devirleri MÖ. 2000 yılının ilk yarısına isabet etmektedir. Koloni döneminin sonlarına doğru, MÖ. 1700 yıllarında Kafkaslardan gelen, küçük şehir devletleri kuran ve Anadolu'da, askeri bir devlet halinde bir kavmin varlığı görülmektedir. Hint-Avrupalı olan bu kavmin Anadolu da siyasi iktidarı ele geçirerek kurduğu devlet, eski Hitit Devletidir. Aksaray'da Hititlere ait eserler bulunmamakla beraber mağlup memleketler arasında Aksaray'ın adı geçmektedir. Orta Anadolu'da MÖ. 13yy. sonlarına kadar devam eden Hitit egemenliği MÖ. 12 yy. da batıdan (Trakya) gelen ve deniz kavimleri olarak bilinen kavimlerin en güçlüsüdür. Yanardağ küllerinin sıkışmasından oluşan tüf tabakalarının çok kolay kazılabilme özelliği nedeniyle bölgemize çok sayıda yer altı şehri ve dik yamaçlara kaya içinde yerleşme birimleri yapılmıştır. 7 yy. sonlarından itibaren Müslüman Arapların Anadolu üzerinden İstanbul'a yaptıkları sefer nedeni ile bölgeye sığınan Hıristiyanların sayısı çok artmış, Ihlara Gelveri ve Göreme gibi yerleşim birimleri oluşmuştur. Aksaray, 1142 tarihinde Selçuklular tarafından zapt edilmiş ve 1470 yıllarındaki Osmanlı hâkimiyetine kadar İlhanlı, Danişmentli, Karamanoğulları egemenliğinde kalmıştır. 1470 yıllarında Aksaray'ı ele geçiren İshak Paşa tarafından, Fatih Sultan Mehmet'in emri ile halkın bir bölümü İstanbul'a nakledilmiştir. Selçuklular Döneminde Aksaray 1142 yıllarında Selçuklu egemenliğine giren Aksaray'a giren II Kılıçaslan zamanında saraylar, medreseler, zaviyeler, kervansaraylar yaptırılmış, Azerbaycan ve başka yerlerden Müslüman halk, gazi, mücahit, âlim, ticaret erbabı getirerek yerleştirilmiştir. Bu yıllarda Aksaray, bir Selçuklu askeri üssü durumundadır. Kılıçaslan'ın babası Sultan Mesud, Danişmentlere karşı Aksaray'ı bir askeri üs olarak kullanmıştır. Ve burada bazı tesisler yaptırmıştır. II. Kılıçaslan burada bir saray yaptırarak Arkhelais adını Aksaray'a çevirmiştir. Aksaray, Selçuklu ve Karamanoğlu dönemlerinden kalan eserler yönünden oldukça zengindir. Osmanlılar Döneminde Aksaray 1470 yılında İshak Paşa tarafından ele geçirilen Aksaray Osmanlı hâkimiyetine girmiştir. İstanbul'un fethinden sonra boşalan şehrin iskânı için, Aksaray halkının büyük bir bölümü İstanbul'a nakledilmiştir. Bu şehirde bir semte de Aksaray 8 adı bu nedenle verilmiştir. Aksaray, Osmanlı sınırları içine alındıktan sonra Fatih adına yapılan ilk tahrirde Aksaray vilayeti olarak gösterilmiştir. Kanuni Sultan Süleyman zamanına kadar Aksaray, Karaman eyaletine bağlı bir kazadır. Kanuni devrinde Konya'ya bağlı bir sancaktır. Cumhuriyet dönemine kadar bu şekilde devam ede gelmiştir. Cumhuriyet Döneminde Aksaray H. 1336 M. 1920 yılında Aksaray Vilayet olmuştur. 1933 yılına kadar 13 yıl vilayetlik yaptıktan sonra vilayetliği lağvedilmiştir. 20.3.1933 tarihinde 2197 sayılı kanunun 3. maddesi ile Niğde'ye ilçe olarak bağlanmıştır. 1989 yılının 15 Haziran gününe kadar 56 yıl kaza olarak kalmış olan Aksaray, bu tarihte eski hakkı iade edilmek suretiyle tekrar vilayet olmuştur. 2.1.2. Coğrafi Yapı İl ve İlçe Sınırları: Aksaray; Edirne, İstanbul, Ankara, Adana, İskenderun karayolu ile Samsun, Kayseri, Konya, Antalya karayolu üzerindedir. 33-35 derece doğu meridyenleri ile 38-39 derece kuzey paralelleri arasında yer alır. Doğuda Nevşehir, Güneydoğuda Niğde, Batısında Konya ve Kuzeyde Ankara ile Kuzeydoğuda Kırşehir ile çevrilidir. Yüzölçümü 7626 km²'dir. Aksaray'ın Ağaçören, Eskil, Gülağaç, Güzelyurt, Ortaköy, Sarıyahşi olmak üzere 6 ilçesi, 192 köy ve kasabası bulunmaktadır. Aksaray yüzey şekilleri itibariyle düzlüktür. Denizden 980 metre yükseklikte yer alır. İlin güneydoğusunda Hasandağı (3268 m); kuzeyi, orta bölümünden ayıran noktada uzanan ve Hasandağı ile birleşen Ekecik Dağı (2137 m) bu yaylada yer alan yüksekliklerdir. Aksaray'ın orta kesimleri, kuzeyi, güneyi tamamen ovalıklarla kaplıdır. Güneyde Obruk Platosu'nun uzantısı ve Aksaray Ovası bulunur. Aksaray, etrafı kuzeyde Kuzey Anadolu (Karadeniz), güneyde Güney Anadolu (Toros) Dağları; doğusu yüksek Doğu Anadolu Platosu, batısında İç Batı Anadolu yüksek platosuyla çevrili olan Orta Anadolu Bölgesi'nin Tuz gölü havzasında yer alır. Deniz etkisinden tamamen mahrumdur. En önemli akarsuyu Uluırmaktır. Yüzölçümü 7626 km² olan ilin, 5713 km²'si tarım arazisi, çayırlık, otlaklar ve meradır. Aksaray'ın en önemli gölü Konya ve Ankara ile müşterek sınırlara sahip oldukları Tuz Gölü'dür. Tuz Gölü ülkemizin en büyük ikinci gölüdür. Yüzölçümü 1500 kilometrekaredir. Hasan Dağının çevresi geniş bir volkanik katmanla ve Yaprak hisar ile Ihlara arasındaki Ziga Kaplıcasındaki aynı hareketler sırasında kireçtaşı basıncı ile ısı sayesinde oluşan çatlaklardan dışarı çıkan doğal termal kaynaklarıyla örtülüdür. Ihlara Vadisi dünyaca ünlüdür. Bölgedeki yolculuk koridorları eski hanların yıkıntılarıyla doludur. Melendiz Dağlarından çıkarak Tuz Gölüne dökülen Uluırmak, geniş bir plato meydana getirmektedir. Aksaray İlinde Merkez İlçe dâhil 7 İlçe, 41 Kasaba 146 köy bulunmaktadır. Bağlı İlçeler; Merkez, Ağaçören, Eskil, Gülağaç, Güzelyurt, Ortaköy, Sarıyahşi'dir. 2.1.3 İLİMİZİN SOSYO EKONOMİK YAPISI Aksaray İli'ne 7 ilçe, 41 belde ve 151 köy bağlıdır. Aksaray'ın sosyo-ekonomik yapısı tarım ve hayvancılığa dayanmaktadır. Faal nüfusun % 70'i tarım ve hayvancılıktan geçimini sağlamaktadır. Tarımda çalışan nüfusun yüzdesini aşağıya çekmek için, sanayi ve hizmet sektörünü geliştirmek, tarımda üretimi ve verimliliği artırmak için ürün deseninde değişiklik yapmak, toprak işlemedeki yanlışlıkları gidermek, kaliteli ve uygun girdi kullanımına ağırlık vermek, makineleşmeyi teşvik ederek kullanımını yaygınlaştırmak suretiyle birim alandan daha çok ürün alınması ve çiftçilerin eğitilmesine çalışılmaktadır. YIL İşgücüne katılma Oranı (%) İşsizlik oranı (%) 2009 45,8 13,1 2008 37,5 10 İstihdam oranı (%) 33,8 39,8 Tablo 2.6. Aksaray İli, İstihdam Bilgileri (2010) (TUİK) 9 Göçler İlimizde, 2012 yılına ait göç olayları hakkında bilgi mevcut değildir. Göçebe İşçiler (Mevsimlik) İnşaat işinde çalışan işçiler ve tarım sektöründe çalışan işçiler vardır. Tarım alanında çalışan göçebe işçiler ilgili tarım alanlarında, köylerde (çadırlarda), inşaat işlerinde çalışan işçiler inşaatlarda ikamet etmektedirler. Kent Toprağının Mülkiyet Dağılımı Belediye sınırları içerisinde arazi ve arsaların çoğunluğu özel mülkiyettir. Hazine ve belediyeye ait alanlar azdır. Bunlar üzerinde çoğunlukla kamu binaları mevcuttur. Bir kısım alanda da gecekondu önleme bölgesi (150 Ha) ve toplu konut sahası olarak ayrılmıştır. Diğer kısımlar da orman alanları için tahsis edilmiştir. 200 Hektarlık alan ise eğitim kampus olarak ayrılmıştır. Konut Yapım Süreçleri Konut ihtiyacının karşılanması için kentte yap-sat, kooperatif eliyle konut üretimi, bireysel konut üretimi ve gecekondulaşma yöntemlerinin hepsini görmek mümkündür. Kooperatif oluşumları kentte yeni olduğu kadar yap-sat süreci ile eş yoğunluğa ulaşmaktadır. Bireysel konut üretimi daha nadir olup gecekondulaşma belediyece önlenmeye çalışılmaktadır. Gecekondu Islah ve Önleme Bölgeleri Sağlıksız ve kaçak yapılaşmanın önlenebilmesi tarım alanlarının tahrip olmaması için iki adet gecekondu önleme bölgesi mevcut olup, dar gelirli vatandaşların konut gereksinimine yer gösterilmiştir. Aynı amaçla iki adet toplu konut alanı mevcut olup yapılaşmaları tamamlanmış üç toplu konut alanı ise projelendirilmektedir. Sanayi ve Ticaret Bilgileri Cumhuriyet dönemine kadar sanayiden söz edilemeyecek olan İlimizde, ilk sanayi kuruluşu kamunun öncülüğünde 1924 yılında un fabrikası olarak kurulan Azmi Milli Türk Anonim Şirketi'dir. Bu fabrika aynı zamanda ihtiyacı olan elektrik enerjisini kendi hidroelektrik santrali ile karşılamış ve şehrin elektrik ihtiyacına da cevap vermiştir. Yine bir kamu yatırımı olarak 1976 yılında SEK'e bağlı Aksaray Süt Ürünleri Fabrikası'nın açılması dışında ilde her hangi bir önemli sanayi tesisi açılmamıştır. Bu durum 1986 yılında Mercedes Benz Türk Anonim Şirketi kamyon fabrikasının açılışına kadar devam etmiştir. İlimizde esas sanayileşme ise, 1989 yılında il olmasından sonra başlamış ve Aksaray Organize Sanayi Bölgesi'nin faaliyete geçmesiyle 1997 yılından sonra hız kazanmıştır. 1997-2001 yıllarında dünyada ve ülkemizde de görülen ekonomik kriz il sanayisine de yansımış ancak buna rağmen ilde otomotiv, otomotiv yan sanayi, tekstil, gıda, süt ve süt ürünleri, kimya ve plastik sanayi, metal ve makine sanayi ile toprak ve madene dayalı irili ufaklı birçok işletme faaliyete geçmiş bir çoğu da Organize Sanayi Bölgesi'nde de dâhil olmak üzere yatırıma devam etmektedir. Ayrıca il merkezinde 3 adet Ortaköy İlçesi'nde de 1 adet olmak üzere toplam 4 adet sanayi sitesi amacına ulaşmıştır. Sanayi il merkezinde toplanmış, Ortaköy İlçesi'nde birkaç yem ve süt fabrikası bulunmakta olup, diğer ilçelerde sanayi tesisi bulunmamaktadır. Orta Anadolu'nun ortasında kuzey-güney, doğu-batı doğrultusundaki karayollarının kesişme noktasında yer alan, 1989 yılında yeniden il olan Aksaray yurt içi ve yurt dışına mal ve hizmet üreten ve üretmeye devam eden, Türkiye'nin Anadolu'daki sanayi başkenti olma yönündeki hedefine doğru ilerlemektedir. Aksaray sanayisinin büyüme yönünde attığı adımlar ilimizdeki kalkınmayı en üst seviyeye, işsizliği de en alt seviyeye çekeceği gibi komşu illerden de göç alan bir il durumuna gelecektir. Organize Sanayi Bölgemiz E-90 Karayolu üzerinde yer almaktadır. Ulaşım imkanları çok rahat olup ilimizden geçen duble yollar tamamlanmıştır. Gümrük Müdürlüğü ve KOSGEB Sinerji Odağı Merkezi mevcuttur. Mersin Limanı'na ve Ankara' ya 200 km, Konya ve Kayseri illerine 150 km mesafededir. 5084 Sayılı Yatırımların ve istihdamın teşviki kanunun amacı; sigorta primi ve vergi teşvikleri sağlamak, enerji desteği sağlamak ve yatırımlara bedelsiz arsa ve arazi temin etmek suretiyle yatırımları ve istihdam imkanlarını artırmaktır. Bu yasanın yürürlüğe girmesiyle birlikte bölgemize olan yatırım taleplerinde büyük artışlar sağlanmıştır. Bu kanundan faydalanarak yatırım yapmak isteyen 141 adet yatırımcı kişi veya kuruluş resmi olarak başvuru yapmıştır. Yapılan 141 başvurudan 113 kişi ya da firmaya arsa tahsisi yapılmıştır, yapılan bu tahsislerden 49 kişi ya da firma şartlara uymadığından iptal edilmiştir, kalan 28 kişi ya da firmanın başvuruları da mevcut OSB deki kısıtlı arsa imkanları ve başvuru sahiplerinin faaliyet konularının mevcut OSB' de faaliyette olan firmaların çalışma şartlarını olumsuz etkileyeceği düşüncesiyle 2. OSB' de değerlendirilmek üzere incelemeye alınmıştır. Özellikle 5084 sayılı yasanın yürürlüğe girmesiyle birlikte bölgemizde yapılmış olan fakat üretime geçmekte zorlanan 10 fabrikalar; yasadan faydalanmak isteyen yatırımcılar tarafından kiralanarak hemen faaliyete geçirilmiştir. 5084 Sayılı Yatırımların ve istihdamın teşviki kanunu kapsamında başvurular: Yatırım Yapmak için Başvuran Yatırımcı Sayısı 141 Tahsisi Yapılan Yatırımcı Sayısı 64 Tahsisi İptal Edilen Yatırımcı Sayısı 49 OSB Tevsi Alanında Değerlendirilecek Yatırımcı Sayısı 28 Tablo: OSB Yatırım Başvuruları Aksaray'ın 15-64 yaş arası 150 bin kişi olduğu tahmin edilen iktisaden faal nüfusunun %7'lik bir bölümü sanayi sektöründe istihdam edilmektedir. Bu nüfusun geriye kalan kısmı ise tarım ve hizmetler sektöründe çalışmaktadır. Aksaray Organize Sanayi Bölgesi'nde halen 2500'ün üzerinde işçi istihdam ediliyor. Bu sayının, bölgede faaliyet gösteren tesislerin tam kapasiteye ulaşması ve inşaatı devam eden tesislerin üretime geçmesiyle birlikte istihdam sayısının 10.000'i (onbin) aşması hedeflenmektedir. Bölgemizde otomotiv, otomotiv yan sanayi, tarım alet makinaları ve plastik sanayinde bir çok dış ülkeye ihracat yapan firmalar mevcuttur. Aksaray, 1998 yılı içerisinde Kalkınmada 1. Derece de Öncelikli İller arasında yer alarak bu önceliklerin vermiş olduğu avantajlardan teşvik tedbirleri gibi desteklerle daha da gelişip yıldızı parlayan, göç alan cazibe merkezi bir İl olarak sanayi ve ekonomisiyle birlikte ilerleyen yıllara hazırlanmaktadır. Bu çalışmaların hizmete sunulması ve üretime geçilmesi ile birlikte Aksaray, tüketici değil, kendi ürettiğini yurt içi ve yurt dışına satan bir il konumuna gelecektir. Sahip olunan kaynaklar, mevcut imkanlar, yapım çalışmaları sürdürülen özel sektör tesis ve devlet yatırımları bazı sektörlerde olduğu gibi sanayide de Aksaray'ı üst sıralara taşıyacaktır. Nüfusu her geçen gün artan, çevre illere göç vermeyen aksine göç alan tek il Aksaray'dır. Aksaray coğrafi konumu, işgücü potansiyeli, mevcut sanayi potansiyeli, sanayi yatırımları için altyapısı hazır arsaları ve hükümetimizin çıkarmış olduğu Yatırımların ve İstihdamın Teşviki Kanunu'nun getirdiği avantajlar, Aksaray'ın Kalkınmada 1. Derece Öncelikli Yöre olması, Türkiye'de yatırıma en uygun illerden bir tanesidir. Aksaray OSB doğal gaz projesi 2004 yılı yatırım programına alınmış olup 2004 yılının ilk yarısı içerisinde Bölge girişine kadar getirilen gazın yatırımcılara dağıtımı Nisan 2005 itibari ile tamamlanmıştır. Aksaray'da altyapısı hazır sanayiye uygun ve tarıma zarar vermeyecek arsalar mevcuttur. Aksaray coğrafi konumu, demiryollarına, limanlara ve havaalanlarına olan yakınlığı, devam eden demiryolları projesi ile demiryolu ağına dâhil olacağı göz önüne alındığında ulaşım imkanları yüksek bir ilimizdir. Organize Sanayi Bölgesi içerisinde yer alan Gümrük Müdürlüğü yatırımcıların ihracat ve ithalat işlemlerinin hızlı yapılmasını kolaylaştırmaktadır. Aksaray'da genç ve yetişmiş işgücü potansiyeli oldukça yüksektir. Yatırım için Aksaray'ı tercih eden firmalar kalifiye eleman ve işgücü sıkıntısı çekmemektedir. Aksaray 5. Derecede deprem kuşağında yer alması nedeniyle deprem riski en az olan illerdendir. Bu durum yapı maliyetlerini de düşürücü bir etken olmaktadır. 11 2.1.4 ÜRETİM İlimizin yurt dışında çalışan işçi sayısının fazla olması ve ayrıca banka mevduat miktarının yüksek olması atıl durumda bulunan bu paraların yatırımlara teşvik edilmesi gerekmektedir. Ayrıca İlimize diğer illerden, köylerden kente doğru yoğun bir biçimde göç hareketi görülmektedir. Göç hareketlerini engelleyecek unsurların ortadan kaldırılmaması ve genç ve dinamik olan nüfusu ekonomiye kazandırabilmek için ilimizde sanayinin geliştirilmesi gerekmektedir. İlimizde daha önce fabrikalar il merkezinde dağınık bir vaziyette iken organize sanayinin kurulmasıyla birlikte sanayi organize sanayi bölgesine kaymıştır. Türkiye İstatistik Kurumu, il başına GSYH'yı 2001 yılına kadar vermekte olup artık GSYH değerlerini Türkiye geneli için sunmaktadır. Aksaray İli'nin komşu iller ve Türkiye için kişi başına düşen dolar bazlı GSHY değerleri aşağıda verilmiştir İLLER Aksaray Niğde Nevşehir Kırşehir Türkiye 1995 1.291 1.968 2.371 1.687 2.727 1996 1.391 2.222 2.868 1.976 2.888 1997 1.829 2.551 3.238 2.119 3.021 1998 1.815 3.203 3.529 2.247 3.176 1999 1.567 2.836 2.929 2.085 2.847 2000 1.427 2.503 2.908 1.928 2.941 2001 966 1.781 2.117 1.488 2.146 İlimizde sanayi kuruluşlarının sektörlere göre dağılımı çeşitlilik oluşturmaktadır. Genel olarak gıda sanayi, otomotiv ve oto yan sanayi ve metal sanayi ağırlık kazanmaktadır. İlimizde 6948 sayılı Sanayi Sicil Kanunu kapsamında, faaliyet gösteren imalat sanayi, madencilik ve taş ocakçılığı, su ve gaz istihsali sektörlerinde faaliyet gösteren sanayi ürünü imal eden işletmelere sanayi sicil belgesi verilmiştir. Sanayi sicil belgesi vize işlemleri kanun gereği 2 yılda bir yapılmaktadır. İlimizde sanayileşme il merkezinde yoğunlaşmıştır. İlimiz Ortaköy İlçesi'nde yem ve süt işletmeleri yoğunlukta iken, konfeksiyon ve granit imalatı yapan işletmelerde bulunmaktadır. Ayrıca Ortaköy İlçesi'nde 250 işyeri bulunan Küçük Sanayi Sitesi yapı kooperatifi Bakanlığımız kredi desteği ile tamamlanarak amacına ulaşmıştır. İlimiz Sarıyahşi İlçesi'nde 2 adet mermer blok çıkarma işletmesi bulunmaktadır. Bunlardan biri çıkarılan mermeri plaka haline dönüştürmektedir. İlimiz Eskil İlçesi'nde 2 adet ham ayçiçeği yağı üreten tesisi 2 adet yem fabrikası bulunmaktadır. Ayrıca Eskil ilçemizde yapımı devam eden bir adet KSS Yapı Kooperatifi bulunmaktadır. Sanayi Gruplarına Göre Üretim Teknolojisi ve Enerji Kullanımı: Un ve Yem Sanayi Bu grupta yarı otomasyona dayalı üretim süreci içerisinde işçinin çok az yer aldığı kesiksiz bir üretim teknolojisi yer almaktadır. Hammadde olarak üretime giren girdiler (buğday, arpa, çavdar vb.) direk işçilik müdahalesi olmadı mamul olarak (un, yem) çıkarlar. İşçilik üretim süreci dışında yükleme, boşaltma, karıştırma gibi alanlarda kullanılmaktadır. Üretimde genellikle elektrik enerjisi kullanılmaktadır. İlimizde gıda ve yem sektörleri (buğday, arpa, süt) hammaddelere çok büyük oranda ilimizden temin etmektedirler. Maden İşletme Sanayi İnşaat ve tekstil sektöründe kullanılan kalsit, kaolin gibi mineral maddelerin üretimi yapılmaktadır. Bunlarda da üretim teknolojisi otomasyona dayalı kırma, öğütme, eleme ve paketleme aşamalarında oluşur. Hammadde üretim aşamasının 12 başlangıcından sonuna kadar direk işçilik müdahalesi olmadan makinelerde gerçekleşmektedir. En son günümüz teknolojisi kullanılmaktadır. Üretimde genellikle elektrik enerjisi kullanılmaktadır. Madencilik sektöründe hammadde (kalsit, kaolin vb.) büyük oranda ilimizde ve az miktar da il dışından temin edilmektedir. Taş ve Toprağa Dayalı Sanayi Bu alanda da ileri teknoloji bulunmasına rağmen ilimizde daha çok işçiliğe dayalı eski üretim teknolojisi kullanılmaktadır. Hammadde çamur hale getirilerek kalıplara dökülüp fırınlarda kurutularak kiremit, tuğla haline getirilir. Elektrik ve kömür enerjisi kullanılmaktadır. Otomotiv ve Yan Sanayi İlimizin en büyük otomotiv sanayi olan Mercedes-Benz Türk AŞ'de bilgisayar kontrollü takım tezgâhları talaşlı imalat ve montaja dayalı bir teknoloji kullanılmaktadır. Otomotiv yan sanayiinde ise üretim genellikle takım tezgâhları, montaj ve işçiliğe dayalı olarak yapılmaktadır. Üretimde elektrik enerjisi kullanılmaktadır. 2004 yılından itibaren de üretimde doğal gaz kullanımına geçilmiştir. Otomotiv ve metal sanayiinde hammaddeler büyük çoğunlukla il dışından ve yurt dışından temin edilmektedir. (motor ve otomotiv yedek parçaları, demir çelik ürünleri gibi) Ancak yavaş yavaş da olsa otomotiv yan sanayi ilimizde gelişmektedir. (somun, bijon, ayna, sac parça vb) Mobilya Sanayi Genelde işçiliğe dayalı çeşitli tezgâhların da kullanıldığı emek yoğun bir teknoloji kullanılmaktadır. Elektrik enerjisi kullanılmaktadır. Plastik ve Kimya Sanayi İlimizde yemeklik ve sanayi tuzu üreten bir adet tesis bulunmaktadır. Burada da otomasyona dayalı ileri bir teknoloji kullanılmaktadır. Plastik, deterjan gibi kimya sektöründe ise ilimizde bir fabrika üretiminden ziyade çeşitli makinaların da kullanıldığı küçük çapta işletmeler bulunmaktadır. Bunlarda işçilik yoğun olarak kullanılmaktadır. Üretimde genellikle elektrik enerjisi kullanılmaktadır. Konfeksiyon Sanayi Halı ve kilim üretimi ev tezgâhları ve emeğe dayalı olarak yapılmaktadır. Battaniye ve konfeksiyon sektöründe ise üretim çeşitli makine ve tezgâhlar ile işçiliğe dayalı olarak yapılmaktadır. Genelde elektrik enerjisine dayalı olarak üretim yapılmaktadır. Ayrıca bu sanayi kuruluşlarında elektrik enerjisine ilave olarak motorin, kömür ve LPG'de kullanılmaktadır. Bunların miktarları tam olarak tespiti yapılmamıştır. Mobilya ve konfeksiyon sanayinde ise hammadde girdileri büyük bir oranda (kumaş, ağaç ürünleri ve çeşitli mobilya parçaları) ile dışından temin edilmektedir. Tarım ve Hayvancılık Aksaray İline 7 ilçe, 41 belde ve 151 köy bağlıdır. Aksaray'ın sosyo-ekonomik yapısı tarım ve hayvancılığa dayanmaktadır. Faal nüfusun % 70'i tarım ve hayvancılıktan geçimini sağlamaktadır. İlimizde, toprakların % 54,4'ü tarıma elverişli olup, geri kalan % 45,6'sı ise çayır, mera, bozuk ormanlık ve tarıma elverişsiz ormanlardır. 420.430 hektar olan İlimiz tarım alanlarında; hububat, baklagiller, endüstriyel bitkiler, yumrulu bitkiler, meyve ve sebze yetiştirilmektedir. Tarıma elverişli arazilerin % 86'sında kuru, %14'ünde sulu tarım yapılmaktadır. Tarımda çalışan nüfusun yüzdesini aşağıya çekmek için, sanayi ve hizmet sektörünü geliştirmek, tarımda üretimi ve verimliliği artırmak için ürün deseninde değişiklik yapmak, toprak işlemedeki yanlışlıkları gidermek, kaliteli ve uygun girdi kullanımına ağırlık vermek, makineleşmeyi teşvik ederek kullanımını yaygınlaştırmak suretiyle birim alandan daha çok ürün alınması ve çiftçilerin eğitilmesine çalışılmaktadır. İlimiz Gülağaç ilçesinde bir adet kum çakıl-mıcır işleme tesisi bulunmaktadır. Gülağaç KSS Yapı Kooperatifinin Bakanlık Kredi desteği yapımı konusunda yer seçim çalışmaları sürdürülmektedir. İlimiz Güzelyurt İlçesi'nde bir adet blok mermer çıkarma tesisi bulunmaktadır. İlimiz Ağaçören ilçesin de Bakanlığımız kredi desteği ile KSS Yapı Kooperatifi yapım çalışmaları sürdürülmektedir. 13 Arazinin Cinsi TARIM ARAZİSİ ÇAYIR MERA ARAZİSİ ORMAN ARAZİSİ TARIM DIŞI ARAZİ(Yerleşim Yerleri dahil) TOPLAM SU YÜZEYLERİ (Göl ve göletler dahil) TOPLAM Miktarı Ha. 420.430 277.803 12.528 10.376 51.048 772.185 Miktarı % 54,46 35,97 1,62 1,34 6,61 100,00 Tablo 2.11. Aksaray İli'nin Arazi Varlığı Bitkisel Üretim Tarla Bitkileri Buğdaygiller İlimizde, Bitkisel üretim tahıllar üzerinde yoğunlaşmış olup, tahıl yetiştirmede nadas+tahıl, tahıl+nohut, tahıl, çekirdek, kabak gibi münavebe sistemleri uygulanmaktadır. Aksaray'da toplam 420.430 hektar tarım arazisi mevcut bunun % 50,9'u hububat tarımı yapılmaktadır. Aksaray İli hububat ekim alanı bakımından 207.717 Ha (2000 yılı DİE) ekili arazisi ile Türkiye'de 21. sıradadır. Hububat üretimi içinde ekim alanı en fazla olan buğday daha sonra arpa gelmektedir. İlimizde üretilen tahılların çoğunluğu üreticinin kendi yetiştirdiği üründen tohum ihtiyacını karşılamaktadır. Çok az hibrit tohumluk kullanılmaktadır. Bu da verimi düşürmektedir. Üreticimiz genelde ürününü T.M.O. ve tüccara pazarlamaktadır. Yem Bitkileri Hayvansal üretimin gelişmiş olduğu ülkelerde yem bitkileri tarımı ekili alanların % 25-30'unu teşkil ederken bu oran ülkemizde ancak % 3,25 dolayındadır. Bu durum yem bitkileri yetiştiriciliğinin yetersizliğinin açık bir göstergesidir. Aksaray'da bu durum ancak % 1,5'dir. Endüstriyel Bitkiler İlimizde, şeker pancarı, ayçiçeği üretimi yapılmaktadır. Ayçiçek üretim miktarı diğer ürünlere göre düşüktür. Üretilen ayçiçeğin büyük çoğunluğunu çerezlik ayçiçeği teşkil etmektedir. Ancak son yıllarda yağlık ayçiçeğindeki fiyat ve desteklemenin artmasıyla birlikte yağlık ayçiçeği ekimine önem verilmektedir. Bahçe Bitkileri Meyve Üretimi Türkiye genelinde meyve üretimi yapılan alanlar tarım alanlarının % 5'ini teşkil etmektedir. Aksaray'da ise bu oran % 1,3'dür. İlde genel olarak Elma, armut, kayısı, kiraz, ceviz, üzüm ve erik meyve türleri yetiştiriciliği yapılmaktadır. Son yıllarda pazarlama ve depolama sorunu olmayan cevize doğru bir yönelme mevcuttur. Sebze Üretimi Türkiye genelinde tarım alanlarının % 3'ünde sebze üretimi yapılırken Aksaray'da sebze tarımı yapılan alan % 1'de kalmaktadır. İlimizde sebze üretimi genelde sulu arazilerde yapılmaktadır. İlimizin ekolojisi kısa olduğundan bir çok sebze sadece yaz döneminde yetiştirilmektedir. Çünkü kışın açıkta sebze yetiştirmek mümkün olmamaktadır. Hayvansal Üretim Aksaray'da hayvancılık diğer çevre illerde olduğu gibi bitkisel üretimle birlikte yapılmakta, hayvansal üretimde ihtisaslaşmış işletmelerin büyüklüğü sektörün % 25'ine karşılık gelmektedir. Kırsal ekonomik yapıda ihtisaslaşma düzeyi düşük ve geleneksel üretim yapısı ağırlıklı olmasına rağmen Aksaray, çevre illeri arasında büyükbaş hayvan varlığı bakımından önemli bir yer işgal etmekte, kültür ve melez sığır varlığı Türkiye ortalamasının üstünde (% 80), yerli sığır varlığı ise Türkiye ortalamasının (% 20) altında bulunmaktadır. Küçükbaş hayvan varlığının % 96'sını yerli ve merinos 14 koyun ırkı, geri kalan % 4'ünü ise, tiftik ve kıl keçisi oluşturmaktadır. Başta küçükbaş olmak üzere tüm kesimlerde yetiştiricilik ve üretim yapılmakta, besicilik yaygınlaşmaktadır. İlimizde 1 adet özel sektöre ait ve 1 adet Belediyeye ait olmak üzere 2 adet Et Entegre tesisi bulunmaktadır. Kesimlerin çoğunluğu bu tesislerde yapılarak pazarlanmaktadır. Tavukçuluk sektörü Türkiye'de 1960'lı yıllardan sonra hızlı ve sürekli bir büyüme göstermiştir. Bu büyümede sektöre yapılan kadar sektörün mukayeseli avantajları da rol oynamıştır. Tavukçuluğun bu avantajlarından yaralanılarak geliştirilmesi, yeni istihdam olanaklarının yaratılması yoluyla ekonomik, köyden kente göçü engellemesi nedeniyle sosyal yararlar sağlayacaktır. Aksaray Türkiye'de tavuk ve yumurta üretimi bakımından çok gerilerdedir. İlimizde kümes hayvancılığı kısıtlı olanaklarla küçük işletmeler şeklinde yapılmaktadır. Yumurta ve et tavuğu üretimi ilimiz ihtiyacını karşılayamamaktadır. Hindi, kaz, ördek üretimi aile yetiştiriciliği şeklinde gelişmiştir. Yumurta üretiminin çoğunluğu il merkezinde yapılmaktadır. Tarımsal İşletmeler İlde faaliyet gösteren ve tek kamu işletmesi olan Koçaş Tarım İşletmesi tohum üretimi yapan tek kuruluştur. Yonca, hububat tohumu gibi tohumlar yetiştirmektedir. İlde bulunan tohum bayileri, Koçaş Tarım İşletmesi ve Tarım İl Müdürlüğü Döner Sermaye İşletmesi tarafından çiftçilerin tohumluk talepleri karşılanmaktadır. 2.1.5 KENTSEL ALTYAPI Ulaşım Aksaray il merkezi, çevre illere ve ülkenin diğer bölgelerine dört devlet yolu ile bağlanmaktadır. Kuzeyde E-90 yolu ile Ankara'ya doğuda Nevşehir'e, batıda Konya'ya ve güneyde E-90 karayolu ile Niğde ve Adana yolu ile bağlantılar kurulmaktadır. B.S.K. Sathi Kaplama TOPLAM 87 km 129 km 216 km Tablo: Aksaray İli Devlet Yol Ağı Durumu İl merkezinde mevcut durum araç trafiğini kaldırmayacak boyutlara ulaşılmıştır. İl merkezinde özellikle mesai giriş çıkışlarında trafik yoğunluk kazanmakta olup, ayrıca otolar için park sıkıntısı yaşanmaktadır. İlimizde trafik akışını ve yayaların can güvenliği düşünülerek Bankalar Caddesi ve bazı caddeler tek yönlü trafiğe izin vermiş olup yolun bir tarafı araç parkı olarak yeniden düzenlenmiştir. İlimizdeki taşımacılık minibüs ve halk otobüsleriyle yapılmaktadır. Yakıt türü olarak mazot kullanılmaktadır. Kent içi yollar trafik ihtiyacını karşılamamaktadır. Şehirde araç sayısı fazla olduğundan sıkıntı yaratmakta, bunun yanı sıra hava kirliliği, trafik sıkışıklığı ve gürültü oluşmakta bu da insan sağlığını olumsuz etkilemektedir. 2.1.6 ENERJİ KAYNAKLARI Güneş enerjisi konutlarda güneş enerjisi sitemi kurularak sıcak su temin edilmesinde kullanılmaktadır. İlimizde güneş ve rüzgâr enerjisinin kullanımı konusunda bu güne kadar herhangi bir çalışma yapılmamıştır. İlimizde 2005 yılından itibaren konutlarda ve sanayi sektöründe doğalgaz kullanımına başlanmıştır. İlimizde doğalgaz kullanan sanayi abonelerine ait özellikler aşağıda verilmiştir. İlimizde yakacak olarak kullanılan odun, ilçelerin orman varlıklarından sağlanmaktadır. İlimizde Jeotermal enerjiden sadece banyo amaçlı olarak kullanılmaktadır. Jeotermal sahada, enerji üretimine yönelik, ısıtma ve elektrik enerjisi üretimi gibi çalışmalar yapılmamaktadır. İlde, Güneş enerjisi konutlarda güneş enerjisi sitemi kurularak sıcak su temin edilmesinde kullanılmaktadır. 15 2.1.7 PLAN VE İMAR DURUMU Belediye sınırları içerisinde arazi ve arsaların çoğunluğu özel mülkiyettir. Hazine ve belediyeye ait alanlar azdır. Bunlar üzerinde çoğunlukla kamu binaları mevcuttur. Bir kısım alanda da gecekondu önleme bölgesi (150 Ha) ve toplu konut sahası olarak ayrılmıştır. Diğer kısımlar da orman alanları için tahsis edilmiştir. 200 Hektarlık alan ise eğitim (kampüs) için ayrılmıştır. Konut ihtiyacının karşılanması için kentte yap-sat, kooperatif eliyle konut üretimi, bireysel konut üretimi ve gecekondulaşma yöntemlerinin hepsini görmek mümkündür. Kooperatif oluşumları kentte yeni olduğu kadar yap-sat süreci ile eş yoğunluğa ulaşmaktadır. Bireysel konut üretimi daha nadir olup gecekondulaşma belediyece önlenmeye çalışılmaktadır. Sağlıksız ve kaçak yapılaşmanın önlenebilmesi tarım alanlarının tahrip olmaması için iki adet gecekondu önleme bölgesi mevcut olup, dar gelirli vatandaşların konut ihtiyacına yer gösterilmiştir. Aynı amaçla iki adet toplu konut alanı mevcut olup yapılaşmaları tamamlanmış üç toplu konut alanı ise projelendirilmektedir. Aksaray İli'nde bulunan bina şeklindeki konutların ısınma şekli kömürlü kalorifer sistemi olup doğalgaz kullanımı hızla yaygınlaşma eğilimindedir. Bunların dışındaki bireysel konutlarda ısınma kömürlü sobalarla sağlanmaktadır. Aksaray kentinde Ankara-Adana karayolu ile Konya-Kayseri karayolu civarında yapılaşma hızlılık kazanmaktadır. Belediye olarak yeni yerleşim alanları, tarım alanı olmayan, yerleşime elverişli yamaçlarda toplu konut alanları tespit edilerek belirlenmiştir. Ticari alanlarda, karayolları üzerinde ferdi (imara uygun) yapılaşmalar haricinde Taş pazar mahallesi batısında toptancılar, mobilyacılar, kunduracılar, galericiler, tiftik yapağı kooperatif alanları mevcuttur. Aksaray-Adana karayolu üzerinde Taşpınar belediyesi yakınında ise organize sanayi bölgesi bulunmaktadır. Aksaray Belediyesi sınırları içerisinde kırsal alan yok denecek kadar az olup köylerde mevcuttur. Ayrıca, Hürriyet, Kalanlar mahalleleri, 2 nolu Gecekondu Önleme Bölgesi, Fatih mahallesinde kırsal yerleşim özelliklerine rastlanabilir. Köy yerleşim alanlarında özel mülkiyet ağırlıkta olup, genellikle dağınık, tek katlı, kerpiç, yarı yığma binalar mevcuttur. Sosyo – Kültürel Hayat Eğitim Aksaray genelinde, ikili öğretim yapan okulları normal öğretime dönüştürmek, sınıf mevcutlarını 30 öğrencinin altına indirmek, bilgisayar teknoloji sınıfları oluşturmak, öğrencilerin sosyal ve kültürel faaliyetleri daha iyi bir şekilde yapmaları, boş zamanlarını değerlendirmeleri için okulların fiziki mekanlarının genişletilmesini sağlamak, öğretmen, idari personel, araç-gereç ihtiyacını gidermek, taşımalı ilköğretim uygulamasına çağdaş eğitim anlayışı kazandırmak, okullarımızı cadde ve sokak aralarına sıkışmışlıktan kurtarmak için eğitim merkezleri kurmak amacıyla çalışmalar yapılmaktadır. Aksaray İlindeki okullaşma oranı aşağıdaki gibidir: Özellikle kadınların okuma-yazma oranının yükseltilmesi için, 'Ulusal Eğitime Destek Okul Öncesi 21 Kampanyası Projesi' çerçevesinde 2001 yılından itibaren okuma-yazma kurslarına yoğun bir şekilde devam edilmektedir. İlköğretim 98 Aksaray İli genelinde 9 resmi anaokulu, 1 özel anaokulu, 1 kız meslek lisesi Ortaöğretim 60 bünyesinde, 3 lise bünyesinde ve 183 ilköğretim okulu bünyesinde olmak üzere Mesleki ve Teknik Lise 24 toplam 262 anasınıfı şubesi bulunmaktadır. 2007-2008 öğretim yılında okulöncesi Genel Lise 36 kurumlarında 4172 öğrenci, 125 okul öncesi öğretmeni ve 137 kadrosuz usta öğretici ile eğitim-öğretimini sürdürmektedir. Okullar bünyesinde anasınıfı sayısının artırılması için çalışmalar devam etmektedir. İL MİLLÎ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ İLKÖĞRETİM ÖĞRENCİ SAYISI DERSLİK SAYISI KAPASİTE 2007-2008 59.523 2.507 75.210 2008-2009 58.995 2.578 77.340 2009-2010 60.095 2.708 81.240 ÖĞRENCİ SAYISI DERSLİK SAYISI KAPASİTE ORTAÖĞRETİM 2007-2008 12.384 506 15.180 2008-2009 14.442 547 16.410 2009-2010 16.215 547 16.410 ORTAÖĞRETİM 16 ÖĞRENCİ SAYISI DERSLİK SAYISI 2007-2008 13 2.189 2008-2009 15 2.384 2009-2010 15 2.384 Tablo: İlimizde İlk ve Orta öğretim Okulları Durumu Sağlık İlimiz Merkez İlçede, Devlet Hastanesi, Diş Hekimliği Hastanesi, Diyaliz Ünitesi, Göğüs Hastalıkları Hastanesi, Kadın Doğum ve Çocuk Bakımevi Hastanesi mevcuttur. Devlet hastanesi, diş hekimliği binası, göğüs hastalıkları, kadın doğum ve çocuk bakımevi hastanesi çarşı merkezine 3 km mesafe de bulunmaktadır. Ayrıca Şehir merkezi içerinde 2 adet özel çocuk hastalıkları merkezi, 2 adet özel hastane, 1adet özel göz merkezi açılarak faaliyete geçmiştir. Hastane Adı Yatak Sayısı Poliklinik Sayısı Aksaray Devlet Hastanesi 400 635.566 Mustafa Yazıcı Göğüs H.H 83 37.414 Ş. V. Ekecik Doğum ve Çocuk H 125 156.636 Eskil Devlet Hastanesi 30 53.786 Ortaköy Devlet Hastanesi 50 137.988 Ağaçören İlçe Hastanesi 10 22.231 Gülağaç İlçe Hastanesi 10 49.945 Güzelyurt İlçe Hastanesi 10 22.108 Sarıyahşi İlçe Hastanesi 10 5.427 Kamu toplam 728 1.121.101 Özel Aksaray Hastanesi 31 98.905 Özel Maya Kadın Doğum Hastanesi 18 51.410 Genel Toplam 777 1.271.416 Tablo: İlimiz Sağlık Kurumları Durumu Kültür ve Turizm Geniş tarihi içerisinde Aksaray çeşitli medeniyetlere beşiklik yapmıştır. Güzelyurt ve Ihlara Hristiyanlarca önemli dini merkezler durumundadır. Bu kavimlerin hakimiyeti Friglerin Anadolu'yu istilaları ile son bulmuştur. MÖ. 1200-700 yıllarında Hititler devrinde Aksaray çok büyük önem kazandı. Son yıllarda şehir merkezinde ve çevresinde yapılan kazılar M.Ö. 1100-1000 yılları ile 9 yy. ait Hitit hiyeroglifi ile yazılmış kitabelerin bulunması bu durumu ispatlamaktadır. MÖ. 6 yy. da Perslerin Frig devletini ortadan kaldırması ile tüm Anadolu Pers egemenliğine girmiştir. Perslerin Yunanistana ilerlemeleri Grekopers kültürü adı verilen yeni bir uygarlık geliştirmiştir. Bu durum M.Ö. 3 yy. da Büyük İskender'in Persleri ortadan kaldırmasına dek devam eder. Büyük İskender'le başlayan ve MÖ. 300 yıllarında sona eren döneme Helenistik dönem adı verilmektedir. Büyük İskender'in ölümünden sonra bölge kumandanlar arasında paylaşılmıştır. Aksaray'da Kapadokya Beyliğine bağlanmıştır. Bu dönemde Aksaray'ın ismi Arkhelais olmuştur. Roma İmparatorluğunun M. S. 395 de ikiye ayrılması ile Doğu Roma İmparatorluğu içinde kalan bölge, Doğu Romanın Bizans ismini almasından sonra (1071-1174) Bizans egemenliğinde kalmıştır. M.S. 1 yy. da Havari St. Paul ve müritleri tarafından Anadolu da yayılmaya başlayan Hristiyanlık, çok tanrılı Roma taraftarlarının büyük tepkisine neden olduğundan, ilk Hristiyanlar korunma açısından daha elverişli yerlere yerleşmeye başlamışlardır. Gerek Manastır Vadisi ve gerekse Ihlara Vadisi içerisinde bulunan kaya oyma yüzlerce manastır ve kilise, her yıl yüz binlerce yabancının ziyaret ettiği çok önemli turizm merkezlerindendir. Jeolojik yapısı itibarı ile de bu yöre, bozulmamış tabii güzelliklere sahip, bir çok oyma yerleşim yeri ve yer altı şehrinin bulunduğu, kaplıcaların yer aldığı hem dini, hem doğal güzellikler ve hem de termal turizm açısından değer ifade etmektedir. Hasandağı avcılık, dağcılık ve kış sporları bakımından önem arz eder. Ayrıca yayla olarak yöre halkının rağbet ettiği bir yerdir. 1990 yılı içerisinde kış sporları Turizm merkezi olarak ilan edilmiştir. 17 Selçuklu ve Karamanoğulları eserlerinin pek çok olduğu Aksaray, Han ve kervansarayları, Zinciriye Medresesi, Ulu Camii, Eğri Minaresi yanında Somuncu baba (Şeyh- Hamidüdini Aksarayi), Yunus Emre ve Tabduk Emresi ile İslam aleminin ilgisini de üzerine çekmektedir. Zinciriye Medresesi (Halen müze olarak kullanılmaktadır) ki müderris yetiştiren zamanın en büyük okullarından birisidir. Aksaray, tarihi, kültürel ve turizm açısından ele alındığında, Hristiyanlık öncesi, Hristiyanlık dönemi ve İslami döneme ait bir çok esere sahip, kolektif açık hava müzesi durumundadır. Doğu-Batı, Güney-Kuzey ana yollarının bağlantı noktasında bulunması, Dünya'nın ve Türkiye'nin her yerine kolayca ulaşılmasından dolayı önemli bir turizm merkezi olma konumunu muhafaza etmektedir. Afet Yönetimi Şereflikoçhisar-Aksaray Fayı, Sultan hanı Fayı ve İnsu Faylarıdır. İlimiz merkezi beşinci deprem kuşağında olup; ilimize en yakın fay hattı 150-200 km uzaklıkta olup; deprem yönünden riskli bölge değildir. İlimiz kuzey-batı, güney-doğu doğrultulu bir fay üzerine oturmaktadır. Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü Deprem katalogu, bu fayla ilişkili depremlerin oluşmadığını göstermektedir. Diğer bir deyişle aletsel veriler bu fayın etkin olmadığını göstermektedir. Bölgede varlığı bilinen Tuz Gölü Fay'ının aktif bir fay hattı olmadığı düşünülmektedir. Sözünü ettiğimiz fay hattı ise çok az bilinmektedir ve 29 Mart 1998 depremi bu hattın varlığını göstermiştir. Bu tür faylara İç Deformasyon fayları denilmektedir. İç Deformasyon faylarında büyük depremler birkaç bin yılda bir meydana gelmektedir. Türkiye Deprem Bölgeleri Haritası'na göre Aksaray İli Merkez İlçe ve Güzelyurt İlçesi'nin 5. Derece deprem bölgesinde, Ortaköy, Sarıyahşi ve Ağaçören İlçelerinin 2. Derece deprem bölgesinde, Eskil ve Gülağaç ilçelerinin 4. Derece deprem bölgesinde olduğu bilinmektedir. Ormanlar Ormanların Ekolojik Yapısı Aksaray İli birçok özelliği bakımından Türkiye'nin diğer bölgelerinden farklılıklar gösterir. Bölge yüksekliği ortalama 9501100 m olan bir yüksek platodur. Basamaklarla ya da fay kırıkları ile birbirinden ayrılan düz ovalar ve bu ovaları çevreleyen tepeler ve dağlar bölgenin jeomorfolojik karakteridir. İç Anadolu Bölgesi'nin etrafı yüksek dağlarla çevrili bulunduğundan denizlerden gelen nemli hava bölge içlerine kadar ilerleyememekte ve bu nedenle iç bölgeler ve Aksaray oldukça kurak kalmaktadır. Aksaray İli'nin iklimi kışları soğuk ve yağışlı, yazları ise kurak ve sıcaktır. Ormanlarımızın yoğunlukta bulunduğu alan Hasandağı ve Ekecik Dağı'dır. Hasandağı'nın denizden yüksekliği 3258 m.dir. Hasandağı ve çevresinde yağış miktarı 700 mm.ye yükselmekte ve sıcaklık değerleri ise düşmektedir. Hasandağı eteklerinde ormanlarımız 1400 m civarında yükseltiden başlayıp 1850-1900 m.ye kadar yükselmektedir. Normal kapalığa sahip bir orman yetişebilmesi için en az 600 mm yağış alınması gerekmektedir. Yağış bu miktarın altına düştüğü zaman su rekabeti artacağından birim alanda yetişen ağaç sayısı azalmakta ve orman özelliği kaybolmaktadır. Yağış miktarı daha da azaldığından orman örtüsü iyice kaybolarak ve stepler başlamaktadır. Çorak olarak bilinen Aksaray toprakları aslında aşırı yağışlardan dolayı yıkanmadığı için verimlidir. Tuzlu taban suyunun yüksekliği ve kil oranının çok az olmasından dolayı su tutma kapasitesinin düşük olması toprak verimliliği ve ormanların yayılışı üzerinde olumsuz etkiler meydana getirmektedir. Tuz oranının yüksek ve su tutma kapasitesinin düşük olduğu topraklar üzerinde yapılan ağaçlandırma çalışmalarında başarı düşük olmaktadır. İlimizde ormanlık sahalar 1. ve 2. zamana aittir. Volkanik sahalardan müteşekkil olup; Eosen kratase kalker ve yeşil serpantinlerden oluşmuştur. İlimiz ormanlarında analorya magmatik kayaçlardan olup, genelde andezittir. Taşlılık yer yer % 60-70'den fazla, yer yer ise % 50'nin altına düşmektedir. Toprak orta derinliktedir. Toprağın türü balçık karakterindedir. İlimizde orman varlığı yönünden zengin olan yerlerde de yer altı sularının fazla olduğu görülmektedir. Hasandağı'nın volkanik bir dağ olması nedeni ile su kaynağı Helvadere Kasabası'nda toplanmış, Ekecik Dağı çevreside yer altı suları yönünden zengindir. İlin Orman Envanteri İlimiz ormanlar yönünden oldukça fakirdir. İlimiz topraklarının ancak % 2,78'i (1,72 doğal+1,06 ağaçlandırma) ormanlarla kaplıdır. Bu arazinin üzerinde bulunduğu orman serveti ise oldukça azdır. İlimizdeki ormanlar başta Hasandağı, Ekecik Dağı, Harun Dağı ve Güzelyurt İlçesi çevresinde bulunmaktadır. Aksaray İli'nin orman varlığı baltalık ve orman dışı ağaçlandırmalardan ibarettir. Baltalık ormanlarımızın tamamında doğal olarak bulunan ağaç türü meşedir. Orman dışı ağaçlandırmalarda ise ibreli türlerden Sedir, Karaçam, Sarıçam, Kızılçam, Mavi Servidir. Yapraklı türlerden ise Dişbudak, Akçaağaç, Ailanthus, Akasya, Badem, Mahlep, İğde, Gleditschia vs. türler kullanılarak ağaçlandırma faaliyetleri yürütülmektedir. İlimizde ağaçlandırma potansiyel sahası yaklaşık 50.000 hektar olduğu tahmin edilmekte olup, bu sahaların hemen hepsi mera vasfındadır. İlimizin orman alanı, genel alanın % 2.78'idir. Baltalıklarda; normal baltalık sahaların, bozuk baltalık sahalarına oranla % 18 14.8, Koru ormanların baltalık ormanlara oranı ise % 47,63'üdür. Koru ormanları tabii olarak değil insan eli ile tesis edilmiştir. Ormanlarımızın çoğu bozuk orman karakterindedir. İlimizin orman karakteri aşağıda belirtilmiştir. İlimizde orman alanları Hasandağı, Ihlara, Güzelyurt, Ortaköy-Çiftevi, Ekecik Dağı ve Merkez ilçemizin kuzey- doğusunda (ağaçlandırma) bulunmaktadır. Ormanlarımızın % 68'inde doğal meşe ağacı bulunmaktadır. 7 tür meşe mevcuttur. Endemik olarak kasnak meşesi (Quercus Vulcanica), titrek kavak (populus tremula) ve Çınar yapraklı Akçaağaç bulunmaktadır. Aksaray'ın orman varlığını zenginleştirmek, tür çeşidini artırmak ve erozyonu önlemek amacıyla ağaçlandırma çalışmaları yapılmaktadır. Ancak; Aksaray'ın iklim tipi kurak, step iklim tipindedir. Ülkemizin en az yağış alan bölgelerinden birisi Tuz Gölü havzasıdır. İlimiz topraklarının neredeyse % 50'si bu havzada yer almaktadır. Ağaçlandırma çalışmaları ağır şartlar altında gerçekleşmektedir. Mevcut kuraklık, aşırı kireç+tuzluluk ile yüksek pH çalışmaları olumsuz yönde etkilemektedir. Aksaray'da bugüne kadar erozyon kontrolü ve ağaçlandırma çalışması olmak üzere 16 proje gerçekleştirilmiştir. Toplam 8.638 Ha sahada ağaçlandırma faaliyetleri gerçekleştirilmiştir. (Tablo F.3 – F.4) Önümüzdeki yıllar için Müdürlüğümüz AGM-ORKÖY Şube Müdürlüğü tarafından potansi yel ağaçlandırma çalışmalarının tespiti yapılmakta ve projelendirme çalışmaları devam etmektedir. Ancak, birçok alan erozyon tehlikesi ile karşı karşıya olup, ağaçlandırılması gerekmektedir. Fakat mülkiyet yönünden genelde mera olarak tescil edilmiş olduğundan vasıf değişikliğine gidilmektedir. Bu işlem çok uzun sürmekle birlikte, yörenin de mera ihtiyacı düşünülerek istenilen sahaların tamamının tahsisi yapılamamaktadır. İlimiz genelindeki sahalarda arazi kadastrosu geçmiş olup orman kadastrosu geçmemiştir. İlimiz genelindeki ormanların mülkiyetinin tamamı Orman Genel Müdürlüğü'ne aittir. Özel orman mevcut değildir. Ormanlarımız belirli bir plan dahilinde enerji ormanı tesis çalışmalarına konu edilmektedir. Yapraklı yakacak odun ve ince çaplı sanayi odunu üretilmektedir. Üretilen bu emvallerin bir kısmı da odun kömürüne dönüştürülmektedir. Görüldüğü gibi orman varlığımız içinde verimli orman alanı oldukça azdır. Verimli ormanlarda yenileme çalışmaları yürütülmektedir. Bu güne kadar 4.000 ha civarında sahada enerji ormanı tesisi (canlandırma kesimi) çalışması yapılmıştır. İlimizin ormanları 21.208 ha.dır. Hazine ve Belediye tarafından Orman Genel Müdürlüğü adına ağaçlandırılmak üzere yapılan arazi tahsisleri nedeni ile imkanlar ölçüsünde ağaçlandırma faaliyetleri yapılarak orman alanları arttırılmaktadır. Bölgenin vejetasyonu, ot, ağaçlı step ve orman topluluğu olmak üzere üç ana formasyona ayrılabilir. Asırlar boyu süregelen tahrip sonucunda İç Anadolu'daki karaçam, meşe ve hatta ardıç ormanları, nispeten nemli ve kuzeye bakan lokal alanlara ve yükseklere çekilmişlerdir. İklim kuraklaşmaya meyletmesi ve biyotik faktörler etkisi ile tahrip edilen orman alanlarının yerini ise step vejetasyonu tarafından işgal edilmiştir. Ayrıca step bölgeleri yer yer çok seyrek de olsa çalı formunda bitkiler de görülmektedir. 19 2.2.AKSARAY TİCARET BORSASI TARİHÇESİ Aksaray Ticaret Borsası 1967 yılında kurulmuştur. 2.2.1. Örgütsel Yapımız Aksaray Ticaret Borsası'nın yönetim ve organizasyonu 5174 Sayılı Kanunla belirlenmiştir. Meclis Başkanı, üyeleri, meclisin görev ve yetkileri ile Yönetim Kurulu Başkanı, üyeleri, Yönetim Kurulunun görev ve yetkileri, 5174 sayılı Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile Odalar ve Borsalar Kanununda belirlenmiştir. Aksaray Ticaret Borsası'nın üst karar organı meclistir; Borsa protokolde Meclis Başkanı ile temsil edilmektedir. Meclis, Borsanın denetim ve karar organıdır. Aksaray Ticaret Borsası'nın yürütme organı, Yönetim Kuruludur. Yönetim Kuruluna bağlı olarak bir genel sekreter bulunmaktadır. Dört yılda bir Meclis ve Yönetim Kurulu Üyeleri seçimleri yapılmaktadır. Borsamızın Organizasyon Şeması aşağıda Şekil 1'de verilmiştir. ORGANİZASYON ŞEMASI MECLİS YÖNETİM KURULU GENEL SEKRETER KALİTE YÖNETİM SİSTEMİ AKREDİTASYON SORUMLUSU GENEL SEKRETER YARDIMCISI TESCİL MÜDÜRÜ TESCİL MEMURU Şekil 1 20 LABORATUVAR SORUMLUSU KANTAR MEMURU ŞOFÖR İÇ HİZMETLER SORUMLUSU 2.2.2. Fiziksel Yapımız Borsamız Aksaray Buğday Pazarında, alım satım salonu, laboratuvar, kantar, toplantı salonu ve servislerinin bulunduğu kapalı alanı mevcut olan kendi binasında üyelerine hizmet vermektedir. 2.2.3. İnsan Kaynakları Borsamız 1 Genel Sekreter, 1 Genel Sekreter Yrd., 1Tescil Müdürü, 3 Tescil Memuru, 1 Laboratuvar sorumlusu, 2 İç Hizmetler Sorumlusu ve 2 Kantar sorumlusu olmak üzere toplam 11 kişi ile hizmet vermektedir. Borsamız personelinin ikisi yüksek lisans, dördü üniversite, biri lise, üçü de ilköğretim mezunudur. Personel Öğretim Tablosu İlköğre m Mali kaynaklarımızın büyük bir kısmı tarımsal ürün alım-satımlarının tescili işlemlerinden oluşmaktadır. Son 5 yılda borsamızda işlem gören ilk beş madde ve toplam işlem hacimlerini gösteren grafikler aşağıdadır. Madde Grupları İşlem Hacimleri 1. Hububat Ürünleri 2. Bitkisel ve Hayvansal Gıdalar 3. Yağlı Tohumlar 4. Canlı Hayvanlar 5. Bitkisel ve Ham Hayvanlar 6. Diğerleri Yukarıda belirttiğimiz gibi Bölgemizde birçok ürün yetişmesine rağmen bunlardan ağırlıklı olarak hububat ürünleri işlenerek ihracat edilebilmektedir. Yani Bölgemizde üretilen tarımsal ürünler işlenip sanayi ürününe de dönüştürülemektedir. 21 2.2.5 Üyelerimiz Borsamızda 14 Anonim Şirketi, 145 Limited Şirketi, 1 Kollektif Şirketi, 22 Tarımsal Kalkınma Kooperatif, 171 Gerçek kişi, 5'i de Birlik olmak üzere 358 faal üye kayıtlıdır 2.2.6. Yasal Yükümlülükler ve Mevzuat Analizi Borsanın yasal olarak yapmak zorunda olduğu görevler 01.06.2004 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanan 5174 sayılı Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile Odalar ve Borsalar Kanunu'nun 12 nci maddesinde açık olarak belirtilmektedir. Bu madde uyarınca Borsanın yapmak zorunda olduğu görevler şunlardır; a) Borsaya dahil maddelerin, borsada alım satımını tanzim ve tescil etmek. b) Borsaya dahil maddelerin borsada oluşan her günkü fiyatlarını usulü dairesinde tespit ve ilân etmek. c) Alıcı ve satıcının, teslim ve teslim alma ile ödeme bakımından yükümlülüklerini, muamelelerin tasfiye şartlarını, fiyatlar üzerinde etkili şartları ve ihtilaf doğduğunda ihtiyari tahkim usullerini gösteren ve Birliğin onayıyla yürürlüğe girecek genel düzenlemeler yapmak. d) Yurt içi ve yurt dışı borsa ve piyasaları takip ederek fiyat haberleşmesi yapmak, elektronik ticaret ve internet ağları konusunda üyelerine yol göstermek. e) 51 inci maddedeki belgeleri düzenlemek ve onaylamak. f) Borsaya dahil maddelerin tiplerini ve vasıflarını tespit etmek üzere laboratuvar ve teknik bürolar kurmak veya kurulmuşlara iştirak etmek. g) Bölgeleri içindeki borsaya ilişkin örf, adet ve teamülleri tespit etmek, Bakanlığın onayına sunmak ve ilân etmek. h) Borsa faaliyetlerine ait konularda ilgili resmi makamlara teklif, dilek ve başvurularda bulunmak; üyelerinin tamamı veya bir kesiminin menfaati olduğu takdirde bu üyeleri adına veya kendi adına dava açmak. i) Rekabeti bozucu etkileri olabilecek anlaşma, karar ve uyumlu eylem niteliğindeki uygulamaları izlemek ve tespiti halinde ilgili makamlara bildirmek. j) Mevzuatla bakanlıklara veya diğer kamu kurum ve kuruluşlarına verilen işlerin, bu Kanunda belirtilen kuruluş amaçları ve görev alanı çerçevesinde borsalara tevdii halinde bu işleri yürütmek. k) Üyelerinin ihtiyacı olan belgeleri vermek ve bunlara ilişkin gerekli hizmetleri yapmak. l) Yurt içi fuarlar konusunda yapılacak müracaatları değerlendirip Birliğe teklifte bulunmak. m) Sair mevzuatın verdiği görevlerle, ilgili kanunlar çerçevesinde Birlik ve Bakanlıkça verilecek görevleri yapmak. Aksaray Ticaret Borsası'nın üyelerine sunduğu hizmetler yasal mevzuattan kaynaklanan hizmetlerdir. Bu hizmetler; Laboratuvar Hizmetleri Satış Salonu Hizmetleri Borsaya dahil Maddelerin Tartım Hizmetleri Alım ve Satım Tescil İşlemleri Günlük fiyatların tespit ve ilanı Diğer borsalarla fiyat haberleşmesi yapmak Üyelerimize yol göstermek Borsa faaliyetlerine ait konularda ilgili resmi makamlara teklif, dilek ve başvurularda bulunmak, Onaylanacak belgelerle verilecek hizmetler, Diğer Hizmetler (Borsa Bütçesinde tanımlanmış diğer hizmetler) Sosyal ve kültürel etkinlikler Üyelere yönelik iş gezileri Oda borsalar arası iletişim 22 Borsamızla ilgili yasal mevzuat aşağıda tanımlanmıştır. 5174 Sayılı Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile Odalar ve Borsalar Kanunu Organ Seçimleri Yönetmeliği Borsa Muamelat Yönetmeliği Ticaret Borsalarında Alım Satımların Tescili Yönetmeliği Aksaray Ticaret Borsası Alım Satım Yönetmeliği Ticaret Borsalarında Alım Satım Yapan Aracılar Yönetmeliği Kayıt Ücreti ile Yıllık Aidat Tespiti ve Ödenmesi Hakkında Yönetmelik Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği Oda ve Borsalarda Hakem, Bilirkişi ve Eksper Listelerini Düzenleme Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik Personel Yönetmeliği Personel Sicil Yönetmeliği 4857 Sayılı İş Kanunu 2.3. PAYDAŞ ANALİZİ Stratejik Planı hazırlama aşamasında göz önünde bulundurduğumuz önemli unsurlardan birisi de etkileşim içinde bulunduğumuz paydaşlarımızdır. Paydaşlarımız Borsamız faaliyetlerini doğrudan veya dolaylı olarak etkileyen, faaliyetlerimizden etkilenen ve borsamız için tehdit veya fırsat oluşturan kişi, kurum ve kuruluşlardır. Borsamız paydaşları iç paydaş ve dış paydaş şeklinde tanımlamıştır. İç Paydaş: Kurumumuzdan etkilenen veya kurumumuzu etkileyen, kurum içindeki kişi, gruptur. Meclis, yönetim kurulu üyeleri, personel iç paydaşlara örnek olarak verilebilir. Dış Paydaş: Kurumumuzdan etkilenen veya kurumumuzu etkileyen, kurum dışındaki kişi, grup veya kurumlardır. Kurumla ilişkisi olan oda / borsalar, kamu ve idari kurumlar, tedarikçiler dış paydaşlara örnek olarak verilebilir. Borsa personeli ve Stratejik Planlama Ekibi tarafından paydaş listesi oluşturulmuş ve paydaşların önceliklendirilmesi yapılmıştır. Paydaşların önceliklendirilmesinde paydaşın borsamızın faaliyetlerini etkileme gücü ile borsamızın faaliyetlerinden etkilenme derecesi dikkate alınmıştır. 23 Tablo 1 : Aksaray Ticaret Borsası İç ve Dış paydaşları 24 2.3.1. PAYDAŞ MATRİSİ Stratejik Planı hazırlama aşamasında göz önünde bulundurduğumuz önemli unsurlardan birisi de etkileşim içinde bulunduğumuz paydaşlarımızdır. Paydaşlarımız Borsamız faaliyetlerini doğrudan veya dolaylı olarak etkileyen, faaliyetlerimizden etkilenen ve borsamız için tehdit veya fırsat oluşturan kişi, kurum ve kuruluşlardır. Borsamız paydaşları iç paydaş ve dış paydaş şeklinde tanımlamıştır. İç Paydaş: Kurumumuzdan etkilenen veya kurumumuzu etkileyen, kurum içindeki kişi, gruptur. Meclis, yönetim kurulu üyeleri, personel iç paydaşlara örnek olarak verilebilir. Dış Paydaş: Kurumumuzdan etkilenen veya kurumumuzu etkileyen, kurum dışındaki kişi, grup veya kurumlardır. Kurumla ilişkisi olan oda / borsalar, kamu ve idari kurumlar, tedarikçiler dış paydaşlara örnek olarak verilebilir. Borsa personeli ve Stratejik Planlama Ekibi tarafından paydaş listesi oluşturulmuş ve paydaşların önceliklendirilmesi yapılmıştır. Paydaşların önceliklendirilmesinde paydaşın borsamızın faaliyetlerini etkileme gücü ile borsamızın faaliyetlerinden etkilenme derecesi dikkate alınmıştır. 25 26 2.3.2. PAYDAŞ ETKİ ÖNEM MATRİSİ Paydaşlarımızın borsamızın faaliyet ve hizmetlerindeki etkisi/önemini ortaya koymak için Paydaş Etki/Önem matrisi çalışması yapılmıştır. Bu matriste etki, paydaşın borsanın faaliyetlerini yönlendirme, destekleme ve etkileme gücünü, önem ise, borsanın paydaşlarının beklenti ve taleplerinin karşılanması konusunda verdiği önceliği ifade etmektedir. 27 Tablo II - Paydaş/Hizmet Matrisi 2.3.3. Paydaşların Görüş ve Önerilerinin Alınması Aksaray Ticaret Borsası paydaşların görüş ve önerilerini almak için aşağıdaki yöntemleri kullanmıştır; · Mülakat, · Anket uygulaması (iç /dış), · Öneri İstek Formları, · Web sayfamızda bulunan iletişim bölümü Paydaşlarımızın görüş ve önerilerini değerlendirmemiz sonucunda elde ettiklerimiz; Üyelere katma değeri yüksek ürünler hakkında eğitim, Ürün fiyatlarının duyurulması ile ilgili iletişim araçlarının genişletilmesi, Borsanın faaliyetlerinin üyelere anlatılması Borsa fiziki alan ve yerinin uygun olmaması daha uygun bir bölgede daha modern olması, Derginin devam etmesi şeklinde sıralanmıştır. Hayat bir bisiklete binmek gibidir. Pedalı çevirmeye devam ettiğiniz sürece düşmezsiniz Claude Pepper 28 2.4. ÇEVRE ANALİZİ 2.4.1. DIŞ ÇEVRE ANALİZİ Dış çevre analizi, kuruluşun kontrolü dışındaki koşulların ve eğilimlerin incelenerek, kuruluş için kritik olan fırsat ve tehditlerin belirlenmesidir. Fırsatlar, kuruluşun kontrolü dışında gerçekleşen ve kuruluşa avantaj sağlaması muhtemel olan etkenler ya da durumlardır. Tehditler ise, kuruluşun kontrolü dışında gerçekleşen, olumsuz etkilerinin engellenmesi veya sınırlandırılması gereken unsurlardır. Dış çevre, uzak ve yakın çevre olmak üzere iki bölümde incelenir: Uzak Çevre - Politik - Ekonomik - Sosyo-Kültürel - Teknolojik Yakın Çevre -Hizmet alanlar -Rakipler -Tedarikçiler Aksaray Ticaret Borsası'nı etkileyen ve etkileme olasılığı bulunan dış çevre unsurlarını belirlemek amacıyla, PEST Analizi yapılmıştır. PEST Analizi kurumu etkileyebilecek Politik-Hukuki, Ekonomik, Sosyo-Kültürel ve Teknolojik faktörlerin incelenerek olumlu ve olumsuz etkilerinin ortaya çıkarılmasında kullanılan bir analiz tekniğidir. Aksaray Ticaret Borsası PEST Analizi aşağıda Tablo V'de yer almaktadır. 29 2.4.2 KURUM İÇİ GZFT (SWOT) ANALİZİ Stratejik analiz aşaması, kurumun faaliyette bulunduğu genel (uzak) ve iş (yakın) çevresi unsurlarının hali hazır durumda incelenmesi ve kurum içindeki unsurların değerlendirilmesi ile ilgili bir süreçtir. Bu süreç bilgi toplama ve toplanan bilgilerin değerlendirilmesi ile başlar. Sonra iç ve dış çevre unsurları incelenir ve sistem yaklaşımı içinde dış çevre unsurlarının kurum için yarattığı fırsat ve tehditler ile kurum içi unsurların değerlendirilmesi sonucu elde edilen kurumun güçlü ve zayıf yönleri belirlenir. Sonuçlar GZFT (SWOT) matrisinde sınıflandırılarak toplanır. İç çevre analizi diğer bir deyimle kurum içi analiz, kurumun mevcut durum ve geleceğini etkileyebilecek iç ortamdan kaynaklanan ve kurumun kontrol edebildiği koşulların ve eğilimlerin incelenerek güçlü ve zayıf yönlerin belirlenmesi ve değerlendirilmesidir. Güçlü yönler kurumun amaçlarına ulaşması için yararlanabileceği olumlu hususlardır. Zayıf yönler ise, kurumun başarılı olmasına engel oluşturabilecek eksiklikler ve olumsuz hususlardır. SWOT Analizi işletmenin, kurumun, tekniğin, sürecin, yapının veya durumun güçlü ve zayıf yönlerini belirlemekte, dış çevreden kaynaklanan fırsat ve tehditleri saptamakta kullanılan bir tekniktir. SWOT Analizinde, kurumun dış çevresindeki unsurların incelenmesi sonucunda kurum için fırsat ve tehditler, kurum içi analiz sonucunda ise kurumun güçlü ve zayıf yönleri belirlenir. SWOT; İngilizcedeki Strengths (güçlü yönler), Weaknesses (zayıf yönler), Opportunities (fırsatlar), Threats (tehditler) kelimelerinin baş harflerinden üretilmiş bir kısaltmadır. SWOT'un Türkçe karşılığı olarak GZFT Analizi ifadesi kullanılmaktadır. Ancak ülkemizdeki stratejik yönetim çalışmalarında ve uygulamalarda bu analiz İngilizce karşılığı gibi SWOT olarak adlandırılmakta ve yaygın olarak kullanılmaktadır. Bu nedenle stratejik planlama çalışmasında SWOT terimi kullanılmıştır. Fırsatlar, dış çevrenin analizi sonucunda ortaya çıkan ve kurum için olumlu sonuçlar yaratabilecek unsurlardır. Bu bağlamda fırsat, kurumun amaçlarını başarı ile gerçekleştirebilmesi için dış çevreden gelen elverişli herhangi bir durum olarak tanımlanabilir. Tehditler, fırsatların aksine kurumun varlığını sürdürmesine engel olabilecek, başarılarını engelleyebilecek, uzak ve yakın çevredeki değişimler sonunda ortaya çıkan, kurum için arzu edilmeyen oluşumlardır. Sürekli ve hızlı değişen bir dış çevrede, bu unsurları izlemek ve onlara karşı önlemler almak kurumun başarılarını sürdürmesi açısından önemli olmaktadır. Güçlü Yönler, kurumun içerisinde, bünyesinden gelen, kurumu benzerlerinden üstün kılan, amaçlarına ulaşmasını, büyümesini ve gelişmesini destekleyen içsel pozitif unsurlardır. Zayıf Yönler, kurumun içerisinde, bünyesinden gelen, kurumun benzerlerinden geri kalmasına neden olan, amaçlarına ulaşmasını, büyümesini ve gelişmesini engelleyen içsel negatif unsurlardır. Bu nedenle kurumun, güçlü ve zayıf yönleri belirlenirken mümkün olduğu kadar objektif olunmalı ve belirtilen yönlerin kanıtlara dayalı olmasına dikkat edilmelidir. SWOT Analizi özet olarak, bir kurumun kendini tanıma çabası olup gelişim için çıkılan yolda “şu anda neredeyiz? ” sorusunun cevabını verir. Aksaray Ticaret Borsası'nın Kurumsal SWOT Analizi aşağıdaki gibidir. 30 31 2.4.3. TOWS MATRİSİ SWOT Analizi sonucunda, kurumun stratejik kararlarını vermesi ve stratejilerini belirlemesi için gerekli olan TOWS Matris hazırlanır. S-O Stratejileri; Kurum çeşitli fırsatlarla karşı karşıyadır ve bu fırsatları teşvik edecek çeşitli içsel üstünlüklere sahiptir. Bu durum ortamdan yararlanma yönünde büyüme amaçlı stratejiler gerektirebilir. S-T Stratejileri; Kurum tehdit altındadır ancak önemli içsel üstünlüklere sahiptir. Bu durumda, güçlü yönler avantaj olarak kullanılarak tehditleri ortadan kaldırabilecek stratejiler oluşturulabilir. W-O Stratejileri; Kurum çeşitli fırsatlarla karşı karşıyadır ancak çeşitli içsel zayıflıklarla engellenmektedir. Burada içsel zayıflıkları ortadan kaldırıp, fırsatlardan daha etkili şekilde yararlanmalarını sağlayacak stratejiler belirlenebilir. W-T Stratejileri; Kurum önemli çevresel tehditler altındadır ve içsel zayıflıkları bulunmaktadır. Burada, şartlar gözönünde bulundurularak olumsuz durumların üstesinden gelebilecek stratejiler oluşturulabilir. Stratejik planlama çalışması kapsamında, Kurumsal SWOT Analizi sonucunda elde edilen bilgiler, TOWS Matris çalışması yapılarak, Aksaray Ticaret Borsası Kurumsal Stratejileri belirlenmiş olup stratejik amaçlar ve hedefler bölümünde yer almaktadır. 32 GF STRATEJİLERİ 33 GF STRATEJİLERİ 34 GT STRATEJİLERİ 35 GT STRATEJİLERİ ZF STRATEJİLERİ 36 ZT STRATEJİLERİ 37 3. GELECEĞE BAKIŞ 3.1. MİSYON, VİZYON VE TEMEL DEĞERLER MİSYONUMUZ 5174 Sayılı Türkiye Odalar Ve Borsalar Birliği İle Odalar Ve Borsalar Kanunu'nun Verdiği Görev, Sorumluluklar Ve İlgili Mevzuatlar Çerçevesinde; Tüm Birim Ve Fonksiyonlarımız İle Üyelerimizin Ortak İhtiyaçlarının Karşılamak, Üyelerimize Ve İlgili Taraflara Sunulan Bilgi Ve Hizmetlerimizi Sürekli Kılmak, Geliştirmek Ve Belgelendirmek, Borsamızda İşlem Gören Ürünlerin Ulusal Ve Uluslararası Ticaretinin Gelişmesine Ve Serbest Piyasa Fiyatlarının Oluşmasına Katkı Sağlamak Yolu İle Üyelerimizin, Bölgemizin Ve Ülkemizin Gelişmesine Katkıda Bulunmaktır. VİZYONUMUZ Yöneticilerimizin, Çalışanlarımızın Gayretleri Ve Üyelerimizin Desteği İle Kurumumuzun, Kurumsal Yapısını Sürekli İyileştirmek, Bilgi, Beceri Ve Yetkinlik İle Donatılmış Personel Yapısı İle Hizmet Çeşitliğini Ve Kalitesini Artırmak, Bölgemizde, Ulusal Ve Uluslararası Alanda Yaptığı Her Proje Ve Faaliyette Öncülük Eden, Örnek Olabilen, İşbirliğini Geliştiren, Saygınlığını Ve Etkinliğini Artırmış Uluslararası Referans Borsa Haline Getirilmesidir. TEMEL DEĞERLERİMİZ Üye Odaklılık Liderlik Sürekli öğrenmek ve öğretmek Çalışanların Katılımı Sürekli İyileştirme Toplumsal yararlılık İşbirliği ve paylaşımcılık İlkelerimizden taviz vermemek En zorlu arayıs mük emmeliyeti arayıstır. Lyndon B. JohnsonMaxwel 38 4. KURUM STRATEJİLERİ 39 40 41 42 5. MALİYETLER Maliyetlendirme, kurumun stratejik planı ile bütçesi arasındaki bağlantıyı güçlendirmeyi ve harcamaların önceliklendirilmesi sürecine yardımcı olmayı amaçlamaktadır. Böylelikle kaynakların amaçlar doğrultusunda etkili ve verimli bir şekilde kullanılması mümkün olabilecektir. Bunun için öncelikle her bir hedef için gerekli faaliyet ve proje maliyet tahminleri yapılmış ve hedefin yaklaşık maliyetine ulaşılmıştır. Hedeflerin maliyet tahmini toplamından her bir amacın maliyetine, amaç maliyetleri toplamından ise stratejik planın o yılki tahmini maliyetine ulaşılmıştır. Tablo VIII – Maliyet Tablosu 43 6.İZLEME VE DEĞERLENDİRME Stratejik hedeflere ulaşılma durumunun izlenmesi ve sonuçların değerlendirilmesi sistematik ve düzenli olarak yapılacaktır. Stratejik hedefler yıllar bazında hedefler Planı olarak Kalite Yönetim Sistemi kapsamında dokümante edilir ve bu planda belirtilen periyodlarda izlemesi yapılır. Stratejik hedeflere ulaşılma durumunun ön değerlendirmeleri Akreditasyon izleme Kurulu toplantılarında yapılır. Yılda 2 defa da Yönetim Kurulu Toplantılarında görüşülür. Hedeflerin ve performans göstergelerinin gerçekleşme durumları, olumlu veya olumsuz gelişme sonuçları bir sonraki yıllık performans programının hazırlanmasında, faaliyet ve proje önceliklerinin belirlenmesinde, politika ve ilkelerin gözden geçirilmesinde, faaliyet ve süreçlerde yapılacak düzeltici / önleyici / iyileştirici faaliyetlerin belirlenmesinde kullanılacaktır. Uygulama sonuçlarının, amaçlarımızın gerçekleşip gerçekleşmediği, hedeflerimize ulaşılıp ulaşılamadığı hesaplanarak tespit edilecektir. İzleme ve değerlendirme faaliyetleri sonucunda elde edilen bilgiler kullanılarak, stratejik planın tümü gözden geçirilir, hedeflenen ve ulaşılan sonuçlar karşılaştırılır, yeni hazırlanacak stratejik planlama süreci için geri besleme yapılır. Plan gerçekleşmeleri, zamanlama ve hedeflere uygunluk bakımından incelenecek ve bunun sonucunda; Stratejiler, yıllık performans programı veya iş planları ve faaliyetler planlandığı şekilde gerçekleşiyorsa; Stratejik amaçlar ve hedeflere ulaşma yolundaki ilerleme beklentilere uygunsa; plan teyit edilmiş olacak ve uygulama devam edecektir. Buna karşılık yukarıdaki hususlarda değişiklikler olduğu tespit edilirse, beklenmeyen veya arzu edilmeyen sonuçlar ortaya çıkarsa veya mevcut stratejik amaçlar ve hedefler yeterli/gerçekçi değil ise, plan gözden geçirilecek ve ilgili mevzuata uygun olarak Stratejik Planlama Ekibi tarafından yeniden değerlendirilerek güncellenecek ve Yönetim Kurulu'nun onayına sunularak yeni şekliyle uygulanmaya devam edilecektir. “Başarı bir yolculuktur, bir varış noktası değil. “ Ben Sweetland 44 Hedefimiz YIL Örnek Gösterilen ‘da Aksaray Ticaret Borsası AKSARAY TİCARET BORSASI w w w. a k s a r a y t b . o rg . t r a ks a ra y t b @ to b b . o rg. t r