00-Uluslararasi Ticaret
Transkript
00-Uluslararasi Ticaret
I Milletleraras› Ticaret Hukuku Prof. Dr. Nuray EKfi‹ ‹stanbul Kültür Üniversitesi Hukuk Fakültesi Milletleraras› Özel Hukuk Anabilim Dal› Baflkan› II Yay›n No : 2312 Hukuk Dizisi : 1098 1. Bas› - Mart 2010 - ‹STANBUL ISBN 978 - 605 - 377 - 232 - 3 Copyright© Bu kitab›n bu bas›s› için Türkiye’deki yay›n haklar› BETA Bas›m Yay›m Da¤›t›m A.fi.’ye aittir. Her hakk› sakl›d›r. Hiçbir bölümü ve paragraf› k›smen veya tamamen ya da özet halinde, fotokopi, faksimile veya baflka herhangi bir flekilde ço¤alt›lamaz, da¤›t›lamaz. Normal ölçüyü aflan iktibaslar yap›lamaz. Normal ve kanunî iktibaslarda kaynak gösterilmesi zorunludur. Dizgi Bask› - Cilt : B e t a B a s › m A . fi . - Prof. Dr. N u r a y E k fl i : Kahraman Neflriyat Ofset San. Tic. Ltd. fiti. (Sertifika No: 12084) Yüzy›l Mah. Matbaac›lar Cad. Atahan No: 34 K: 4 Ba¤c›lar/‹stanbul (0-212) 629 00 01 Kapak Tasar›m : Prof. Dr. Nuray Ekfli - Gülgonca Çarp›k Beta BASIM YAYIM DA⁄ITIM A.fi. Himaye-i Etfal Sokak Talas Han No. 13-15 Ca¤alo¤lu - ‹STANBUL Tel : (0-212) 511 54 32 - 519 01 77 Fax: (0-212) 511 36 50 www.betayayincilik.com III ÖNSÖZ Milletleraras› ticarî iliflkilerin temelini sözleflmeler oluflturmaktad›r. Milletleraras› ticarî sözleflmelerin haz›rlanmas›, ifas› ve bu sözleflmelerden do¤an uyuflmazl›klar›n çözüm yollar› genel kabul görmüfl bir antlaflma veya bir milletleraras› ticaret kodu ile düzenlenmifl de¤ildir. Milletleraras› ticarî sözleflmelere iliflkin kurallar üç sütuna dayanmaktad›r: Millî hukuklar; milletleraras› antlaflmalar ve çeflitli kurulufllar taraf›ndan haz›rlanan kurallar. Bu üç sütundan millî hukuklar›n ve iki veya çok tarafl› antlaflmalar›n, milletleraras› ticaret alan›nda öncü rol oynad›¤› düflünülse de asl›nda bu alan› as›l yönlendiren ve ona hükmeden çeflitli kurulufllar taraf›ndan haz›rlanan kurallard›r. Millî veya milletleraras› kurulufllar; uluslarüstü kurumlar; ticaret ve sanayi odalar›; meslek birlikleri, haz›rlad›klar› kodlar, broflürler, genel ifllem flartlar›, tip sözleflmeler, kanun modelleri ile milletleraras› ticaret hukukuna katk›da bulunmaktad›rlar. D›fl ticarete iliflkin her hukukî iliflki, ard arda birçok sözleflmenin yap›lmas›n›; ihracatç› ve ithalatç›n›n yan› s›ra bankalar; acenteler; sigorta, tafl›ma ve lojistik flirketleri; depo/ardiye iflletmecileri; gümrükçüler; ihracatç› birlikleri baflta olmak üzere birçok kifli veya kuruluflun devreye girmesini gerektirmektedir. Söz konusu kifli veya kurumlar›n devreye girmesiyle karfl›m›za ç›kan çok boyutlu ticarî iliflkiler, çeflitli hukukî müesseselere baflvurulmas›n› zorunlu hale getirmektedir. Milletleraras› tafl›ma; sigorta; ithalat, ihracat ve gümrük; d›fl ticaretin finansman›; gümrük birli¤i; serbest ticaret bölgeleri ve bölgesel ekonomik alanlar; banka teminat mektuplar›; d›fl ticarette flirket modelleri; kambiyo; ihracat kredi sigortalar› ve uluslararas› gözetim çeflitli müesseseler ba¤lam›nda incelenen bafll›ca konular› oluflturmaktad›r. Milletleraras› ticaret sadece taraflar›n ve çeflitli kurulufllar›n kontrolünde olan bir alan de¤ildir. Bu alana devletler de muhtelif flekillerde müdahale etmektedirler. Ambargolar; miktar ve kota k›s›tlamalar›; ihracat ve ithalat yasaklar›; kambiyo kontrolleri; çevre, hayvan, insan sa¤l›¤›n›n ve kültürel varl›klar›n korunmas› amac›yla al›nan önlemler devlet müdahalesinin en tipik örneklerini teflkil etmektedirler. Milletleraras› ticaret alan›na devletin müdahalesi her zaman olumsuz yönde olmaz. ‹hracat teflvikleri; vergi iadeleri; muafiyet ve istisnalar; ihracat kredileri; ihracat kredi sigortalar›; kalk›nmada öncelikli yörelere yap›lan yat›r›mlara tan›nan kolayl›klar; kobilere IV verilen destekler devletin milletleraras› ticaret hayat›na olumlu müdahaleleri olarak ortaya ç›kmaktad›r. Milletleraras› ticaret, daha çok taraflar›n hâkimiyetinde olan bir alan gibi gözükmekle beraber bir yandan devletin müdahale etti¤i, di¤er yandan milletleraras› ticarî kurulufllar›n ve uluslarüstü kurumlar›n rol oynad›¤› bir aland›r. Birçok aktörün de¤iflik amaçlarla rol oynad›¤› ve karmafl›k hukukî iliflkilerin egemen oldu¤u milletleraras› ticaret hukukunun s›n›rlar›n› kesin çizgilerle çizmek mümkün de¤ildir. Bu sebeple milletleraras› ticaret hukuku alan›nda çal›flmak okyanusta yüzmek gibidir. Bafl› sonu belli olmayan bu sahada her kulaç at›flta k›y›ya yaklaflt›¤›n›z› san›rs›n›z, ama k›y› çok uzaktad›r. Bar›nd›rd›¤› hukukî iliflkilerin ve aktörlerin çeflitlili¤i t›pk› bir okyanus kadar zengindir. Ayr›ca milletleraras› ticarî iliflkilerin sürekli geliflmesi ve de¤iflmesi bu alan› devinimi olan, renkli, cazip, çekici ama bir o kadar da tehlikeli ve riskli hale getirmektedir. Üstelik s›radan bir milletleraras› ticarî iliflki, devletleri birbirine düflürebilmekte veya diplomatik gerginliklere yol açabilmektedir. Milletleraras› ticaretin sürekli kendini yenilemesinin; kapsam›n›n ve s›n›rlar›n›n kesin çizgilerle çizilememesinin; bu alanda millî ve milletleraras› düzeyde haz›rlanan kurallar›n de¤iflkenli¤inin; her geçen gün yeni müesseselerin milletleraras› ticaret hayat›na kat›lmas›n›n yol açt›¤› zorluklar, kitab›n haz›rlanmas›na da etki etmifltir. Her fleyden önce binlerce sayfaya ulaflan d›fl ticaret mevzuat›n›n takibi ve güncellefltirilmesi; milletleraras› ticaret alan›ndaki geliflmelerin takip edilmesi ve bu geliflmelerin Türk d›fl ticaret hukuku aç›s›ndan de¤erlendirilmesi emek yo¤un bir çal›flmay› gerektirmifltir. Milletleraras› ticaretin uçsuz bucaks›z bir alan olmas›, kitapta incelenen konular›n seçimini de zorlaflt›rm›flt›r. Kitab›m›zda, milletleraras› ticaretin temel konular› incelenmifltir. Kitab›n, faydal› olmas›n› temenni ederim. Tashihlerde yard›mlar›n› esirgemeyen Kocaeli Üniversitesi Hukuk Fakültesi ö¤retim üyeleri Doç. Dr. Yusuf Çal›flkan’a ve Dr. Muzaffer Ero¤lu’na; kitab›n k›sa sürede yay›nlanmas›n› sa¤layan Beta Yay›nevinin de¤erli yöneticisi Say›n Seyhan Satar’a; kitab›n dizgisini her zamanki gibi özenle yerine getiren Say›n Gülgonca Çarp›k’a teflekkür ederim. Prof. Dr. Nuray EKfi‹ Mart 2010, Bostanc› V ‹Ç‹NDEK‹LER ÖNSÖZ............................................................................................................III KISALTMALAR ...........................................................................................XV Birinci Bölüm M‹LLETLERARASI T‹CAR‹ SÖZLEfiMELER § 1 M‹LLETLERARASI T‹CARÎ SÖZLEfiMELER‹N HUKUK‹ REJ‹M‹ VE BU SÖZLEfiMELER‹N HAZIRLANMASI ....................1 I. Milletleraras› Ticarî Sözleflmelerin Hukuki Rejimi.................1 II. Milletleraras› Ticarî Sözleflmelerde Bulunmas› Gereken Hükümler...........................................................................4 § 2 M‹LLETLERARASI T‹CAR‹ SÖZLEfiMELERE UYGULANACAK HUKUK....................................................................29 I. Genel Olarak....................................................................................29 II. MÖHUK’un 24. Maddesi Uyar›nca Sözleflmeden Do¤an Borçlara Uygulanacak Hukukun Tayini .....................30 A. MÖHUK’un 24. Maddesinde Yer Alan Kanunlar ‹htilâf› Kural› ..............................................................................30 B. Hukuk Seçimine ‹liflkin Esaslar ................................................31 1. Hukuk Seçimi Klozu/Müstakil Hukuk Seçimi Anlaflmas› ...31 2. Aç›k Hukuk Seçimi/Z›mnî Hukuk Seçimi .............................32 3. Hukuk Seçiminin Kapsam› ....................................................32 4. Hukuk Seçiminin Zaman› ......................................................33 5. Seçilen Hukukta Sonradan Yap›lan De¤ifliklikler ...............33 6. Sözleflmeyle Herhangi Bir Ba¤lant›s› Olmayan Hukukun Seçilmesi .................................................................34 C. Taraflarca Hukuk Seçiminin Yap›lmad›¤› Hallerde Esasa Uygulanacak Hukukun Sözleflmenin En Yak›n ‹rtibatl› Oldu¤u Yer Esas›na Göre Tayini.................................34 VI 1. MÖHUK’un 24. Maddesinin (4). F›kras› ...............................34 2. MÖHUK’un 24. Maddesinin (4). F›kras› Uyar›nca En Yak›n ‹rtibat› Tayin Eden Karineler ..............................35 3. MÖHUK’un 24. Maddesinin (4). F›kras›nda Yer Alan Karinelerin Uygulanmayaca¤› Durumlar.............................36 D. Esasa ‹liflkin Hukukun Uygulama Alan› ..................................37 1. Genel Olarak ...........................................................................37 2. Sözleflmelere ‹liflkin Olmakla Beraber Ayr› Kanunlar ‹htilaf› Kurallar›yla Düzenlenmifl Olan Konular.................37 a. Taraflar›n Ehliyeti .............................................................37 b. Sözleflmenin fiekli...............................................................38 c. Sözleflmenin ‹fa Usulü ve Eflyan›n Korunmas›na ‹liflkin Tedbirler .................................................................38 d. Zamanafl›m› ........................................................................38 e. Sözleflmenin Temsilci veya Acente Vas›tas›yla Yap›lmas› ............................................................................38 E. MÖHUK’un 24. Maddesinin Gösterdi¤i Hukukun Uygulanmas›n› Engelleyen Haller.............................................39 1. Milletleraras› Antlaflmalar.....................................................39 2. Kamu Düzeni ..........................................................................40 3. Müdahaleci Normlar/Do¤rudan Uygulanan Kurallar..........41 a. Genel Olarak Milletleraras› Özel Hukukta Müdahaleci Normlar/Do¤rudan Uygulanan Kurallar ..............................................................................41 b. Yarg›tay Kararlar›nda Müdahaleci Normlar/ Do¤rudan Uygulanan Kurallar .........................................47 § 3 M‹LLETLERARASI T‹CAR‹ SÖZLEfiMELERE ‹L‹fiK‹N AVRUPA B‹RL‹⁄‹ SÖZLEfiMELER HUKUKUNUN PRENS‹PLER‹, UNIDROIT PRENS‹PLER‹ VE 1980 V‹YANA KONVANS‹YONU .................................................................50 I. Avrupa Sözleflmeler Hukukunun Prensipleri 2002................50 II. Milletleraras› Ticari Sözleflmelere ‹liflkin UNIDROIT Prensipleri 2004 ..............................................................................54 III.Milletleraras› Menkul Mal Sat›m Sözleflmelerine ‹liflkin Birleflmifl Milletler (1980 Viyana) Konvansiyonu......60 VII § 4 KANUNLAR ‹HT‹LÂFI ALANINDA “INCORPORATION” ..........63 I. “Incorporation” Kavram›..............................................................63 II. Incorporation ve Hukuk Seçimi .................................................64 A. Sözleflmeler Alan›nda Hukuk Seçimi Esas› ..............................64 B. Incorporation’›n Hukuk Seçiminden Fark› ...............................66 C. Incorporation ve K›smî Hukuk Seçimi ......................................69 D. Incorporation ve ‹stikrar Klozlar› (Stabilisation Clauses).......70 E. Geçersiz Hukuk Seçimi Klozlar› Incorporation Olarak Yorumlanabilir mi? .......................................................72 F. Incorporation ve Elektronik Ticarî Sözleflmeler .......................73 III. Genel ‹fllem fiartlar› ve Standart Sözleflmelerin Incorporation’› ......................................................................................75 IV. Türkiye’nin Kat›lmad›¤› veya Onaylamad›¤› Milletleraras› Antlaflmalar›n Incorporation’› ..................................................................82 ‹kinci Bölüm M‹LLETLERARASI EfiYA TAfiIMA I. Türkiye’nin Taraf Oldu¤u Milletleraras› Eflya Tafl›ma Antlaflmalar›...........................................................................................87 A. Türkiye’nin Taraf Oldu¤u Demiryoluyla Milletleraras› Tafl›maya ‹liflkin Antlaflmalar ..........................................................87 B. Türkiye’nin Taraf Oldu¤u Havayoluyla Milletleraras› Tafl›maya ‹liflkin Antlaflmalar ..........................................................88 C. Türkiye’nin Taraf Oldu¤u Karayoluyla Milletleraras› Tafl›maya ‹liflkin Antlaflmalar ..........................................................90 D. Türkiye’nin Taraf Oldu¤u Denizyoluyla Milletleraras› Tafl›maya ‹liflkin Antlaflmalar ..........................................................92 II. MÖHUK’un 29. Maddesi Uyar›nca Eflya Tafl›ma Sözleflmelerine Uygulanacak Hukukun Tayini.............................92 A. MÖHUK’un 29. Maddesinde Yer Alan Kanunlar ‹htilâf› Kural› .....................................................................................93 B. MÖHUK’un 29. Maddesinin Gösterdi¤i Hukukun Uygulama Alan› .................................................................................94 C. MÖHUK’un 29. Maddesinin Gösterdi¤i Hukukun VIII Uygulama Alan› D›fl›nda Kalan Konular .........................................94 1. Eflya Tafl›ma Sözleflmesinde Taraflar›n Ehliyeti.........................94 2. Eflya Tafl›ma Sözleflmesinin fiekli.................................................95 3. Eflya Tafl›ma Sözleflmesinin ‹fa Usulü ve Eflyan›n Korunmas›na ‹liflkin Tedbirler .....................................................95 4. Zamanafl›m› ....................................................................................96 5. Eflya Tafl›ma Sözleflmesinin Temsilci veya Acente Vas›tas›yla Yap›lmas›....................................................................97 D. MÖHUK’un 29. Maddesinin Gösterdi¤i Hukukun Uygulanmas›n› Engelleyen Haller....................................................97 1. Kamu Düzeni .................................................................................97 2. Müdahaleci (Do¤rudan Uygulanan) Kurallar..............................97 III. MÖHUK’un 29. Maddesinin Uygulanmayaca¤› Haller ...............99 A. Tafl›ma Sözleflmelerine ‹liflkin Milletleraras› Antlaflmalar›n Varl›¤›........................................................................99 1. Eflya Tafl›maya ‹liflkin Milletleraras› Antlaflman›n Türkiye Taraf›ndan Onaylanm›fl Olmas› .....................................99 2. Eflya Tafl›maya ‹liflkin Milletleraras› Antlaflman›n Türkiye Taraf›ndan Onaylanmam›fl Olmas›..............................102 B. Yolcu Tafl›ma Sözleflmeleri..............................................................105 IV. MÖHUK’un 29. Maddesinin Ortaya Ç›kard›¤› Sorunlar ...........106 A. Hukuk Seçiminin fiekline Yer Verilmemifl Olmas› .......................106 B. Tafl›ma fiekline Bak›lmaks›z›n Bütün Eflya Tafl›ma Sözleflmelerine Uygulan›p Uygulanamayaca¤› Sorunu ...............106 C. MÖHUK’un 29. Maddesinin Multimodel Tafl›malara Uygulan›p Uygulanmayaca¤› Sorunu.............................................117 D. Tafl›y›c›n›n Esas ‹flyerinin Tan›mlanmam›fl Olmas› .....................117 E. MÖHUK’un 29. Maddesinin Denizyoluyla Tafl›ma Sözleflmelerine Uygulanmas›ndan Kaynaklanan Sorunlar ..........118 1. Elveriflli Bayrak (Flags of Convenience) Ülkelerinde Tescil Edilen Off-shore fiirketleri Aç›s›ndan Esas ‹flyerinin Belirlenmesindeki Zorluklar ....................................118 2. Denizyolu ile Tafl›ma Sözleflmeleri Aç›s›ndan “Tafl›yan”, “Gönderilen” ve “Yükleten” Kavramlar›n›n Farkl› Anlamlarda Kullan›lmas›ndan Kaynaklanan Sorunlar.........119 3. MÖHUK’un 29. Maddesinin Koniflmentoya ‹liflkin IX Uyuflmazl›klarda Uygulanamamas› ........................................119 4. Koniflmentoda Tafl›maya ‹liflkin Hükümlerin Yer Almas› Halinde MÖHUK’un 29. Maddesinin Uygulan›p Uygulanmayaca¤› Sorunu ........................................119 F. MÖHUK’un 29. Maddesinin Milletleraras› Kargo fiirketleri ile Yap›lan Tafl›ma Sözleflmelerine Uygulan›p Uygulanmayaca¤› Sorunu ...............................................................121 G. MÖHUK’un 29. Maddesinin Milletleraras› Posta Tafl›malar›na Uygulan›p Uygulanmayaca¤› Sorunu .....................125 H. MÖHUK’un 29. Maddesinin Milletleraras› Cenaze Tafl›malar›na Uygulan›p Uygulanmayaca¤› Sorunu .....................128 V. MÖHUK’da Geçifl Hükümlerinin Olmamas› Sebebiyle Milletleraras› Eflya Tafl›ma Sözleflmeleri Aç›s›ndan 29. Maddenin Hangi Andan ‹tibaren Uygulanaca¤› Sorunu ...................................................................................................131 Üçüncü Bölüm M‹LLETLERARASI T‹CAR‹ UYUfiMAZLIKLARIN ÇÖZÜM YOLLARI I. Milletleraras› Ticarî Uyuflmazl›klar›n Millî Mahkemeler Arac›l›¤›yla Çözümü ..........................................................................135 A. Genel Olarak Türk Milletleraras› Yetki Sistemi ...........................135 B. Milletleraras› Ticarî Uyuflmazl›klar›n Taraflar›n Seçti¤i Millî Mahkemelerde Çözümlenmesi ...............................................140 1. Anlaflmayla Türk Mahkemelerinin Milletleraras› Yetkisinin Tesisi .......................................................................140 a. Türk Mahkemesine Yetki Veren Anlaflman›n fiekline ‹liflkin fiartlar .......................................................................141 b. Türk Mahkemesine Yetki Veren Anlaflman›n Esas›na ‹liflkin fiartlar .......................................................................141 c. Yetki Anlaflmalar›na ‹liflkin S›n›rlamalar ..........................146 2. Yetki Anlaflmas›yla Yabanc› Mahkemenin Yetkisinin Tesisi..........................................................................................150 a. Yabanc› Mahkemeye Yetki Veren Sözleflmenin Türk Hukukunda Sonuç Do¤urmas› ‹çin Gerekli fiartlar ..........151 b. Seçilen Yabanc› Mahkemenin Münhas›r Yetkisi ...............153 X c. Yetki Sözleflmesine Ra¤men Türk Mahkemelerinin Davaya Bakaca¤› Durumlar .................................................159 II. Milletleraras› Ticarî Uyuflmazl›klar›n Tahkim Yolu ‹le Çözümü ..................................................................................................159 A. Genel Olarak Milletleraras› Ticarî Tahkim ...................................159 a. Tahkim Kavram› ve Türleri .....................................................159 b. Tahkimin Tercih Nedenleri......................................................161 c. Tahkim Yarg›lamas› .................................................................162 d. Tahkime Getirilen S›n›rlamalar ve Tahkimin Denetlenmesi.............................................................................163 B. Türk Hukukunda Milletleraras› Tahkimin Kaynaklar›................165 C. Devletin ve Kamu Kurumlar›n›n Taraf Oldu¤u Yat›r›m Uyuflmazl›klar›n›n Tahkim Yoluyla Çözümü ................................168 D. Yabanc› Hakem Kararlar›n›n Tenfizine ‹liflkin Yasal Düzenlemeler ve Milletleraras› Antlaflmalar.................................172 E. Türkiye’de Milletleraras› Tahkim Merkezinin Yoklu¤u................173 III. Alternatif Uyuflmazl›k Çözümü......................................................175 A. Genel Olarak Alternatif Uyuflmazl›k Çözüm Yöntemleri .............175 B. Yabanc› Ülkelerde Gerçekleflen Alternatif Uyuflmazl›k Çözümü Faaliyetlerinin Türkiye’deki Sonuçlar› ...........................179 Dördüncü Bölüm M‹LLETLERARASI T‹CARETTE KULLANILAN TESL‹M fiEK‹LLER‹ I. Teslim fiekillerine ‹liflkin TTK Hükümleri ..................................181 II. Teslim fiekilleriyle ‹lgili Olarak ICC Taraf›ndan Yap›lan Düzenlemeler .......................................................................................183 III. ICC Kurallar›na Göre Teslim fiekilleri .........................................185 A. Teslim fiekillerinin Dört Gruba Ayr›lmas›.....................................185 B. ICC Kurallar›nda Yeralan Onüç Teslim fiekli ...............................187 1. EXW (Ex Works/Ex Warehouse) Fabrika Ç›k›fl›nda/Sat›c›n›n ‹flyerinde Teslim ......................................187 2. FCA (Free Carrier) Ana Tafl›ma Ödenmemifl Olarak Tafl›y›c›ya Teslim ......................................................................187 3. FAS (Free Alongside Ship) Gemi Do¤rultusunda Teslim ......188 XI 4. FOB (Free on Board) Gemi Bordas›nda Teslim......................189 5. CFR (Cost and Freight) Masraflar ve Navlun Ödenmifl Olarak Teslim............................................................................192 6. CIF (Cost Insurance and Freight) Masraflar, Sigorta ve Navlun Ödenmifl Olarak Teslim ..............................................192 7. CPT (Carriage Paid To) Tafl›ma Ücreti Ödenmifl Olarak Teslim ...................................................................................194 8. CIP (Carriage and Insurance Paid To) Tafl›ma ve Sigorta Bedeli Ödenmifl Olarak Teslim ................................................195 9. DAF (Delivered at Frontier) S›n›rda Teslim...........................195 10. DES (Delivered Ex Ship) Gemide Teslim................................196 11. DEQ (Delivered Ex Quay) R›ht›mda Teslim ...........................196 12. DDU (Delivered Duty Unpaid) Gümrük Vergileri Ödenmeksizin Teslim ...............................................................196 13. DDP (Delivered Duty Paid) Gümrük Vergileri Ödenmifl Olarak Teslim............................................................................197 Beflinci Bölüm KAMB‹YO MEVZUATI I. Döviz, Kambiyo ve Kambiyo Kontrolü ..........................................199 A. Döviz ve Kambiyo Kavramlar› ........................................................199 B. Kambiyo Kontrolü............................................................................200 C. Kambiyo Kontrol Mercileri..............................................................201 II. Kambiyo Mevzuat›na Devlet Müdahalesinin Amac› ..................201 III. Kambiyo Mevzuat›n›n Dayanaklar› ...............................................203 A. 1567 Say›l› Türk Paras› K›ymetini Koruma Hakk›nda Kanun..............................................................................203 1. Genel Olarak 1567 Say›l› Kanunun ‹çeri¤i ............................203 2. 1567 Say›l› Kanunun 1. Maddesi Uyar›nca Bakanlar Kurulunun Yasal Düzenleme Yapma Yetkisinin Kapsam› ...204 3. Bakanlar Kurulu Taraf›ndan Yap›lan Yasal Düzenlenmelerin Yay›m fiekli ve Yürürlü¤e Konulmas› .......205 4. Bakanlar Kurulu Taraf›ndan Yap›lan Yasal Düzenlemelere Uyulmamas›n›n Sonuçlar›..............................205 5. Kabahat Teflkil Eden Fiiller ve ‹dari Para Cezalar› ..............205 XII 6. ‹dari Para Cezalar›na Karar Verecek Olan Merci ve Bunlar›n Tahsili........................................................................206 B. Türk Paras› K›ymetini Koruma Hakk›nda 32 Say›l› Karar .........206 C. Hazine Müsteflarl›¤›n›n Tebli¤leri .................................................208 D. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankas› Genelgeleri........................209 III. Kambiyo Mevzuat›n›n Tarihi Geliflimi ..........................................210 IV. Kambiyo Mevzuat›n›n Milletleraras› Ticaret Hukukundaki Yeri..............................................................................215 A. Genel Olarak ....................................................................................215 B. Kambiyo Mevzuat›n›n Milletleraras› Ticaret Hukukundaki Önemi................................................................................................219 V. Kambiyo Mevzuat›nda ‹hracat ve ‹thalat Hesaplar›na ‹liflkin Önemli De¤ifliklikler ............................................................221 A. ‹hracat ve ‹thalat Hesaplar›n›n Kapat›lmas›n›n Devlet Taraf›ndan Takibine ‹liflkin Dönem ...............................................221 B. ‹hracat ve ‹thalat Hesaplar›n›n Devlet Taraf›ndan Takibinin 8.2.2008 Tarihinden ‹tibaren Ortadan Kald›r›lmas› .....................225 VI. Kambiyo Mevzuat›na Göre Sözleflme Bedelinin Yabanc› Para Olarak Kararlaflt›r›lmas› ve Bunun Sonuçlar› ..................233 A. Genel Olarak Türk Hukukunda Yabanc› Para Kay›tlar›..............233 B. Kambiyo Mevzuat›ndaki Geliflmeler ve Yabanc› Para ile Ödeme ...............................................................................................239 C. ‹hracat ve ‹thalatta Dövizle Ödeme ...............................................243 Alt›nc› Bölüm M‹LLETLERARASI T‹CARETTE KULLANILAN ÖDEME YÖNTEMLER‹ I. Ödeme Yöntemlerinin Yasal Dayanaklar› ....................................245 II. Ödeme Yöntemleri ..............................................................................246 A. Peflin Ödeme (Prepayment/Advance Payment)..............................246 B. Al›c› Firma Prefinansman› (Prefinancing) .....................................248 C. Kabul Kredili Ödeme (Acceptance Credit) .....................................248 D. Mal Mukabili Ödeme (Cash Against Goods) ..................................249 E. Vesaik Mukabili Ödeme (Cash Against Documents)...........................251 1. ICC Tahsiller ‹çin Yeknesak Kurallar ....................................251 2. Vesaik Mukabili Ödeme ile ‹lgili Taraflar ..............................251 XIII 3. Vesaik Mukabili Ödeme fieklinin ‹flleyifli ...............................252 4. Bankalar›n Tahsil ‹flleminde Kullan›lan Belgelerle ‹lgili Sorumluluklar›.................................................................253 F. Akreditif (Letter of Credit) ..............................................................255 1. Akreditife ‹liflkin ICC Taraf›ndan Yap›lan Düzenlemeler.....255 2. Akreditife ‹liflkin Kurallar›n Uygulanmas› ............................257 3. Akreditifin Tan›m› ....................................................................259 4. Akreditifin Taraflar› .................................................................259 5. Genel Olarak Akreditifin ‹flleyifli.............................................261 6. Akreditifin Genel Özellikleri....................................................262 7. Akreditifin Türleri ....................................................................265 a. Dönülebilir Akreditif (Revocable L/C) .................................265 b. Dönülemez Akreditif (Irrevocable L/C) ...............................267 c. Teyitli Akreditif (Confirmed L/C) ve Teyitsiz Akreditif (Unconfirmed L/C) ................................................................267 d. Devredilebilir Akreditif (Transferable L/C) ........................269 e. Rotatif Akreditif (Revolving L/C) .........................................271 f. Ard Arda Akreditif (Back to Back L/C) ................................272 g. Ödenmesi Ertelenmifl Akreditif (Deferred Payment L/C)..274 h. K›rm›z› Kay›t (Red Clause) ve Yeflil Kay›t (Green Clause) Tafl›yan Akreditifler .............................................................274 ›. Teminat Akreditifi (Standby L/C) ........................................276 8. Akreditifte Rezerv.....................................................................277 9. Akreditifte Geçici ve Koruyucu Tedbirlere Baflvurulmas› .....280 a. ‹htiyati Tedbir Karar› ile Akreditif Bedelinin Ödenmesinin Durdurulmas› ...............................................280 b. ‹hracatç›n›n Alacakl›lar›n›n Akreditif Bedeli Üzerine Haciz Koydurmas› ................................................................282 10. UCP 600’ün Yan› S›ra ICC Taraf›ndan Akreditiflere ‹liflkin Yap›lan Di¤er Düzenlemeler ........................................282 a. Milletleraras› Standart Bankac›l›k Uygulamas› (International Standart Banking Practice-ISBP 681).........282 b. Elektronik ‹braz ‹çin 600 Nolu Broflüre Ek Yay›n Sürüm 1.1 (eUCP 600)..........................................................283 c. Belgeli Vesikalara ‹liflkin Uyuflmazl›k Çözüm Uzmanl›¤› Kurallar› (Rules for Documentary Instruments Dispute Resolution ExpertiseDODEX Rules) ...................................284 XIV d. Akreditifte Bankalararas› Rambursmana ‹liflkin Yeknesak Kurallar (Uniform Rules for Bank-to-Bank Reimbursements under Documentary CreditsURR 725)...............................................................................287 Yedinci Bölüm M‹LLETLERARASI UYGULAMADA BANKA TEM‹NAT MEKTUPLARI I. Girifl........................................................................................................289 II. Banka Teminat Mektubunun Tan›m› ............................................291 III. Teminat ‹liflkisinin Kurulmas› ........................................................292 A. Teminat ‹liflkisinin Taraflar› ..........................................................292 1. Genel Olarak .............................................................................292 2. Teminat Alan (Muhatap)..........................................................293 3. Teminat Veren (Banka) ............................................................294 a. Türk Bankas› Taraf›ndan Teminat Verilmesi ....................294 b. Yabanc› Banka Taraf›ndan Teminat Verilmesi..................298 c. Konsorsiyum Oluflturulmas› Yoluyla Teminat Verilmesi ................................................................................298 B. Teminat Mektubunun Düzenlenmesi ve ‹çeri¤i ............................299 IV. Banka Teminat Mektuplar›n›n Garanti Sözleflmesi Niteli¤i ...301 V. Teminat Mektubu Türleri.................................................................307 A. ICC Taraf›ndan Haz›rlanan Yeknesak Kurallara Göre Teminat Mektubu Türleri ......................................................307 1. ICC Taraf›ndan Haz›rlanan Akdi Teminatlar ‹çin Yeknesak Kurallara Göre Teminat Mektubu Türleri ............307 a. Geçici Teminat Mektubu (Bid-Bond/Tender Guarantee) ...307 b. Kesin Teminat Mektubu (Performance Bond/Final Guarantee/Definite Letter of Guarantee)............................308 c. Avans Teminat Mektubu (Advance Payment Guarantee) .309 2. ICC’nin Teminat Mektuplar›na ‹liflkin Yeknesak Kurallar 2009 Revizyonunda (URDG 758) Teminat Mektubu Türlerine Yer Verilmemesi ......................................310 B. D›fl Ticarette Kullan›lan Di¤er Teminat Mektubu Türleri ...........312 XV 1. Para Blokaj› ile ‹lgili Teminat Mektubu (Retention Bond/Retention Money Guarantee).......................312 2. Teminat Akreditifi (Stand by Letter of Credit) ......................313 3. ‹hracat ve ‹thalatta Kullan›lan Teminat Mektuplar› ............314 a. Garanti Lokal (Local Guarantee) ........................................314 b. ‹hracatta Peflin Ödemeye ‹liflkin Teminat Mektuplar› ......314 c. ‹thalatta Peflin Ödemeye ‹liflkin Teminat Mektuplar› .......315 d. Geçici ‹thalat ve Geçici ‹hracata ‹liflkin Teminat Mektuplar› ............................................................................316 e. Geçici Teçhizat ‹hrac›na ‹liflkin Teminat Mektuplar›........316 C. Kamu ‹hale Kanunu ve Kamu ‹hale Sözleflmeleri Kanunu Kapsam›nda Verilen Teminat Mektuplar› ......................317 1. Geçici Teminat Mektubu .............................................................317 2. Kesin Teminat Mektubu..............................................................318 3. Ek Kesin Teminat ........................................................................318 VI. Teminat Mektuplar›ndan Do¤an Uyuflmazl›klar›n Çözümü.........319 A. Banka Teminat Mektuplar›na ‹liflkin Milletleraras› Antlaflmalar......................................................................................319 B. Banka Teminat Mektuplar›na ‹liflkin ICC Kurallar›na Göre Uyuflmazl›klar›n Çözümü.......................................................322 1. ICC Taraf›ndan Haz›rlanan Akdi Teminatlar ‹çin Yeknesak Kurallara Göre Uyuflmazl›klar›n Çözümüne Uygulanacak Hukuk ve Yetkili Mahkeme ...........322 2. ICC’nin Teminat Mektuplar›na ‹liflkin Yeknesak Kurallar 2009 Revizyonu-URDG 758’e Göre Uyuflmazl›klar›n Çözümüne Uygulanacak Hukuk ve Yetkili Mahkeme ...........323 C. Milletleraras› Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakk›nda Kanun’a Göre Yetkili Hukukun Tayini ..........................................324 D. Kambiyo Mevzuat›n›n Banka Teminat Mektuplar›na ‹liflkin Ödemelere Etkisi..................................................................325 1. Türk Paras› ile Ödeme .............................................................325 2. Yabanc› Para ile Ödeme ...........................................................326 VII. Yarg›tay Kararlar›nda Milletleraras› Banka Teminat Mektuplar›ndan Kaynaklanan Özel Sorunlar ............................327 A. Sözleflme ‹fa Edildi¤i Halde Teminat Mektubunun ‹ade Edilmemesi Üzerine Türk Mahkemesinin Verdi¤i Teminat XVI Mektubunun Hükümsüzlü¤üne ‹liflkin Karar›n Kontrgaranti Mektubu Aç›s›ndan Sonuçlar›..................................327 B. Lehtar Taraf›ndan Yabanc› Ülkede Bulunan Muhataba Karfl› Türk Mahkemesinde Aç›lan Teminat Mektubunun ‹adesinin (Hükümsüzlü¤ünün) Tespiti Davas›nda Tedbir ve ‹ade Karar›na Ra¤men Kontrgaran Verilen Türk Bankas›n›n Yurt D›fl›ndaki Bankaya Ödeme Yapmas› Halinde Lehtara Rücu Edip Edemeyece¤i Sorunu ........................329 C. Muhatap Taraf›ndan Mektubun Tazmin Talebi Olmasa Dahi Bankan›n ‹stemi Üzerine Mektup Bedelinin Lehtar Taraf›ndan Depo Edilece¤inin Kararlaflt›r›lmas› .............331 D. Banka Teminat Mektubunu Tazmin Eden Bankan›n Kontrgarana Rücu Etmesi Üzerine Kontrgaran Bankan›n Henüz Ödeme Yapmadan Kefillerin Kendi Bankas›ndaki Hesaplar›n› Bloke Etmesi ...........................333 Sekizinci Bölüm M‹LLETLERARASI T‹CARETTE F‹NANSMAN TEKN‹KLER‹ I. ‹hracat Kredi Sigortas› .....................................................................335 A. Türk Eximbank’›n Kurulmas› ve Faaliyetleri................................335 B. Eximbak’›n Sa¤lad›¤› ‹hracat Kredileri .........................................341 C. Genel Olarak ‹hracat Kredi Sigortas› ............................................342 D. Türk Eximbank’›n ‹hracat Kredi Sigortas› Uygulamas› ...............343 1. Türkiye’de ‹hracat Kredi Sigortas›n›n Bafllang›c› ve Kapsad›¤› Riskler......................................................................343 2. ‹hracat Kredi Sigortas›n›n Türleri ..........................................344 a. K›sa Vadeli ‹hracat Kredi Sigortas› ....................................345 b. Orta ve Uzun Vadeli ‹hracat Kredi Sigortas› Programlar›...........................................................................347 aa. Spesifik ‹hracat Kredi Sigortas›....................................347 bb. Spesifik ‹hracat Kredi Sigortas› Sevk Sonras› Politik Risk Program› ....................................................348 cc. Spesifik ‹hracat Kredi Sigortas› Sevk Sonras› Kapsaml› Risk Program› ...............................................349 XVII dd. Yurtd›fl› Müteahhitlik Hizmetleri Teminat Mektuplar›n›n Haks›z Nakde Çevrilme Sigorta Program›..........................................................................351 II. Milletleraras› Leasing .......................................................................352 A. Genel Olarak ....................................................................................352 B. Leasing Sözleflmesinin Taraflar› ve ‹flleyifli...................................353 C. Milletleraras› Leasinge ‹liflkin Konvansiyon .................................354 1. Konvansiyonun Uygulama Alan› .............................................354 2. Konvansiyona Göre Leasing Sözleflmesinin Hükümleri ........355 a. Leasing Verenin Hak ve Borçlar› .......................................355 b. Leasing Alan›n Hak ve Borçlar› .........................................356 c. Sat›c›n›n Leasing Verene ve Leasing Alana Karfl› Yükümlülükleri ....................................................................357 D. Leasing Sözleflmesine Uygulanacak Hukuk ..................................357 III. Milletleraras› Factoring....................................................................360 A. Factoring Sözleflmesi Kavram›, Sözleflmenin Konusu ve Fonksiyonlar›....................................................................................360 B. Kredi Arac› Olarak Factoring .........................................................363 C. Milletleraras› Factoring Konvansiyonu..........................................364 1. Genel Olarak .............................................................................364 2. Konvansiyonun Uygulama Alan› .............................................364 3. Milletleraras› Factoring Sözleflmesinin Taraflar›...................365 4. Milletleraras› Factoringin ‹flleyifli ...........................................365 5. Konvansiyona Göre Milletleraras› Factoringin Tabi Oldu¤u Hükümler ............................................................366 D. Milletleraras› Factoringe Uygulanacak Hukuk .............................366 IV. Forfaiting Sözleflmesi .........................................................................367 A. Genel Olarak ....................................................................................367 B. Tarihi Geliflimi .................................................................................368 C. Forfaiting’in Faydalar›.....................................................................369 1. ‹hracatç›ya Sa¤lad›¤› Faydalar................................................369 2. Forfaiter’a Sa¤lad›¤› Faydalar .................................................370 D. Forfaiting Kavram› ..........................................................................372 E. Forfaiting Prosedürünün ‹flleyifli ....................................................373 XVIII F. Forfaiting Sözleflmesine Uygulanacak Hukuk...............................375 Dokuzuncu Bölüm DIfi T‹CARET AÇISINDAN TÜRK‹YE-AVRUPA B‹RL‹⁄‹ ‹L‹fiK‹LER‹ I. “Avrupa Ekonomik Toplulu¤u”ndan “Avrupa Birli¤i”ne Geçifl Süreci .........................................................................................377 II. Avrupa Birli¤i’nin Kurulmas›yla Bafllayan Süreç ve Sonraki Geliflmeler.............................................................................379 II. Avrupa Birli¤i Hukukunun Kaynaklar›........................................383 III. Avrupa Birli¤inin Kurumlar› ..........................................................386 IV. Türiye-Avrupa Birli¤i ‹liflkileri.......................................................391 A. Türkiye-Avrupa Birli¤i ‹liflkilerinin Temel Dayanaklar›..............391 B. D›fl Ticaret Aç›s›ndan Gümrük Birli¤inin Genel Esaslar› ............394 C. Türkiye-Avrupa Birli¤i ‹liflkilerinde Kurumsal Yap› ....................400 1. Avrupa Toplulu¤u-Türkiye Ortakl›k Konseyi.........................400 2. Avrupa Toplulu¤u-Türkiye Ortakl›k Komitesi .......................401 3. Karma Parlamento Komisyonu................................................401 4. Gümrük ‹flbirli¤i Komitesi .......................................................401 5. AT-Türkiye Gümrük Birli¤i Ortak Komitesi ..........................402 6. Türkiye-AT Karma ‹stiflare Komitesi......................................403 D. Ulusal Programlar ...........................................................................404 Onuncu Bölüm GÜMRÜK REJ‹MLER‹ I. ‹thalat Rejimi ....................................................................................407 II. ‹hracat Rejimi ...................................................................................407 III. Transit Rejimi ...................................................................................407 IV. Gümrük Antrepo Rejimi .................................................................408 V. Gümrük Kontrolü Alt›nda ‹flleme Rejimi ...................................410 VI. Geçici ‹thalat Rejimi .......................................................................411 XIX VII. Dahilde ‹flleme Rejimi .....................................................................412 VIII. Hariçte ‹flleme Rejimi .....................................................................415 Onbirinci Bölüm ‹HRACAT VE ‹THALAT ‹fiLEMLER‹ I. Genel Olarak ‹hracat ve ‹thalat......................................................419 A. ‹hracat ve ‹thalat Mevzuat› ............................................................419 B. ‹hracat ve ‹hracatç› Kavramlar› .....................................................426 C. ‹thalat/‹thalatç› Kavramlar› ...........................................................427 II. ‹hracat Türleri ....................................................................................428 A. Özellik Arz Etmeyen ‹hracat ..........................................................428 B. Kayda Ba¤l› ‹hracat.........................................................................429 C. Serbest Bölgelere Yap›lan ‹hracat ..................................................430 D. Transit Ticaret .................................................................................430 E. Yurt D›fl› Fuar ve Sergilere Kat›l›m ...............................................431 F. Özelli¤i Olan ‹hracat .......................................................................432 1. Kredili ‹hracat...........................................................................432 2. Konsinye ‹hracat.......................................................................433 3. Bedelsiz ‹hracat ........................................................................434 4. Ticarî Kiralama Yoluyla ‹hracat..............................................437 5. Offset Kapsam›nda Yap›lan ‹hracat........................................437 6. Ba¤l› Muamele Yoluyla Yap›lan ‹hracat.................................441 a. Takas .....................................................................................441 b. Kliring (Clearing)..................................................................442 c. Aktarmal› Ticaret (Switch)...................................................443 7. Geri Sat›n Alma (Buy Back) ....................................................444 8. Yurtd›fl› Müteahhitlik Hizmetleri Kapsam›nda Yap›lan Kesin ‹hracat ve Geçici ‹hracat .................................444 III. ‹thalata ‹liflkin Esaslar......................................................................446 Onikinci Bölüm DIfi T‹CARET ‹LE ‹LG‹L‹ fi‹RKET MODELLER‹ XX I. Uluslararas› Gözetim fiirketleri......................................................449 A. Genel Olarak ....................................................................................449 B. Uluslararas› Gözetim fiirketi Statüsünün Kazan›lmas›, Faaliyetleri ve Sorumluluklar›........................................................450 II. D›fl Ticaret Sermaye fiirketleri .......................................................458 A. D›fl Ticaret Sermaye fiirketi Statüsünün Verilmesi ‹çin Gerekli fiartlar .................................................................................458 B. D›fl Ticaret Sermaye fiirketi Statüsünün Kazan›lmas›ndaki Faydalar............................................................................................459 C. D›fl Ticaret Sermaye fiirketlerinin Sorumluluklar› .......................459 III. Sektörel D›fl Ticaret fiirketleri ........................................................460 A. Sektörel D›fl Ticaret fiirketi Verilmesi ‹çin Gerekli fiartlar .........461 B. Sektörel D›fl Ticaret fiirketlerinin Faaliyetleri ..............................462 C. Sektörel D›fl Ticaret fiirketlerinin Sorumluluklar›........................464 D. Sektörel D›fl Ticaret fiirketi Statüsünün Kazan›lmas›ndaki Faydalar............................................................................................464 E. Sektörel D›fl Ticaret fiirketi Statüsünün Geri Al›nmas› ...............464 Onüçüncü Bölüm TÜRK‹YE’DE YABANCI SERMAYE YATIRIMLARI I. Genel Olarak Yabanc› Yat›r›mlar›n Hukukî Dayanaklar› .......471 A. Do¤rudan Yabanc› Yat›r›mlar Kanunu ..........................................471 1. Kanunun Amac› ve Kapsam› ...................................................472 2. Do¤rudan Yabanc› Yat›r›mlar Kanununa Göre Yabanc› Yat›r›mc› ....................................................................................473 3. Do¤rudan Yabanc› Sermaye Yat›r›m› Say›lan De¤erler ........474 4. Do¤rudan Yabanc› Sermaye Yat›r›mlar›na ‹liflkin Esaslar .......................................................................................474 5. Do¤rudan Yabanc› Yat›r›mlar Kanunun Getirdi¤i Yenilikler ...................................................................................475 B. Do¤rudan Yabanc› Yat›r›mlar Kanununa ‹liflkin Yönetmelikler .482 C. Milletleraras› Antlaflmalar..............................................................473 1. Yat›r›mlar›n Teflviki ve Korunmas›na ‹liflkin ‹ki XXI Tarafl› Antlaflmalar ..................................................................483 2. Yabanc› Yat›r›mlar›n Güvence At›na Al›nmas›n› Sa¤layan Çok Tarafl› Antlaflmalar ..........................................484 a. Devletler ve Di¤er Devletlerin Vatandafllar› Aras›ndaki Yat›r›m Uyuflmazl›klar›n›n Çözümlenmesi Hakk›nda Konvansiyon (ICSID) ................484 b. Çok Tarafl› Yat›r›m Garanti Kuruluflu Antlaflmas› (Multilateral Investment Guarantee Agency -MIGA)........486 D. Yat›r›m Ortam›n›n ‹yilefltirilmesine ve Avrupa Birli¤i Müktesebat›na Uyum ‹çin Yap›lan Düzenlemeler ........................487 II. Yabanc› Sermaye ile Türkiye’de Kurulan fiirketlerin Tafl›nmaz Mal ve S›n›rl› Aynî Hak ‹ktisaplar›.............................488 A. Do¤rudan Yabanc› Yat›r›mlar Kanununun Yabanc› Yat›r›mc›lar›n Türkiye’de Kurduklar› veya ‹fltirak Ettikleri Tüzel Kiflili¤e Sahip fiirketlerin Türk Vatandafllar›n›n Edinimine Aç›k Olan Bölgelerde Tafl›nmaz Edinmelerine ‹liflkin 3(d) Maddesinin Anayasa Mahkemesi Taraf›ndan ‹ptali .488 B. Anayasa Mahkemesinin ‹ptal Karar›ndan Sonra Yap›lan Yasal Düzenlemeler .........................................................................489 1. Tapu Kanununun 36. Maddesi ................................................489 2. Yabanc› Sermayeli fiirketlerin Tafl›nmaz Edinimine ‹liflkin Yönetmelik.....................................................................490 Ondördüncü Bölüm M‹LLETLERARASI T‹CAR‹ KURULUfiLAR I. Genel Olarak Milletleraras› Ticari Kurulufllar›n Ortak Bir Hukukun Oluflturulmas›na Katk›lar› .........................493 II. Dünya Ticaret Örgütü-DTÖ (Word Trade Organization–WTO)............................................................................498 II. ICC (International Chamber of Commerce) ................................504 III. Birleflmifl Milletler Ticaret Hukuku Komisyonu (United Nations Commission On International Trade Law–UNCITRAL) ...................................................................508 IV. Özel Hukukun Birlefltirilmesine ‹liflkin Milletleraras› Enstitü (Institut International Pour L’unification Du Dro›t Prive–UNIDROIT) .............................................................510 V. Müflavir Mühendisler Milletleraras› Federasyonu XXII (Federation Internationale Des Ingen›eursConseils–FIDIC) ..................................................................................511 VI. Dünya Fikrî Mülkiyet Organizasyonu (World Intellectual Property Organization–WIPO) ................515 VII. Hububat ve Yem Ticareti Birli¤i (Grain and Feed Trade Association–GAFTA) ...........................516 VIII. S›v›ya¤ Tohum ve Hayvansal Ya¤lar Birli¤i Federasyonu (Federation of Oils, Seeds and Fats Associations–FOSFA).............................................................517 IX. Balt›k ve Milletleraras› Denizcilik Konferans› (Baltic and International Maritime Conference–BIMCO).....518 X. Milletleraras› Özel Hukuka ‹liflkin Lahey Konferans› (Hague Conference on Private International Law ) ...............518 XI. Birleflmifl Milletler Ticaret ve Kalk›nma Konferans› (United Nations Conference on Trade and DevelopmentUNCTAD) ...........................................................................................521 XII. Milletleraras› Denizcilik Teflkilat› (International Maritime Organization–IMO)............................521 XIII. Milletleraras› Denizcilik Komitesi (Comite Maritime International–CMI) .......................................522 XIV. Milletleraras› Kara Tafl›mac›l›¤› Birli¤i (International Road Transport Union-IRU)..............................524 Onbeflinci Bölüm M‹LLETLERARASI T‹CARETTE KULLANILAN BELGELER I. Fatura .................................................................................................527 A. Proforma Fatura (Proforma Invoice) ...........................................527 B. Ticarî Fatura-Orijinal Fatura (Commercial Invoice) ve Ayr›nt›l› Fatura.............................................................................527 II. Özet Beyan ........................................................................................529 III. Koli Müfredat Listesi/Ambalaj Listesi (Packing List) ............531 IV. Çeki Listesi (Weight List) ..............................................................531 V. FIATA Belgeleri ...............................................................................531 XXIII VI. CMR Belgesi ......................................................................................533 VII. Demiryolu Tafl›ma Belgesi/Demiryolu Hamule Senedi (Railwaybill/Rail Consigment Note) ...........................................536 VIII. Havayolu Koniflmentosu/Hava Yük Senedi (Airwaybill/air Consignment Note) .............................................537 IX. Boflaltma Listesi...............................................................................539 X. Manifesto ...........................................................................................540 XI. Sa¤l›k Sertifikas› (Healt Certificate)..........................................541 XII. Menfle fiahadetnamesi (Certificate of Origin) ..........................542 XIII. A. TR Dolafl›m Belgesi ....................................................................543 XIV. EUR.1, Fatura Beyan›, EUR-MED Dolafl›m Sertifikas›, EUR-MED Fatura Beyan›.........................................549 A. EUR.1, Fatura Beyan›, EUR-MED Dolafl›m Sertifikas›, EUR-MED Fatura Beyan›’n›n Yasal Dayanaklar› .....................549 B. EUR.1 ............................................................................................550 C. Fatura Beyan›, EUR-MED Dolafl›m Sertifikas› ve EUR-MED Fatura Beyan› ............................................................553 XV. ‹fllenmifl Tar›m Ürünleri Beyan Formu/ Analiz Sonuç Raporu ......................................................................556 XVI. Gümrük Beyannamesi ....................................................................558 XVII. Koniflmento (Bill of Lading)..........................................................559 A. Koniflmento Kavram› ve Tarihi Geliflimi ....................................559 B. Koniflmentoya Yaz›lacak Kay›tlar ...............................................559 C. Koniflmentonun Fonksiyonlar›.....................................................560 D. Koniflmentonun Türleri ................................................................561 1. Tesellüm Koniflmentosu (Received Bill of Lading) ..............561 2. Yükleme Koniflmentosu (Shipped Bill of Lading) .................561 3. Uzun Formatl› Koniflmento/K›sa Formatl› Koniflmento (Standard Long Form of Bill of Lading/Short Form Bill of Lading).........................................562 4. Nakliye Koniflmentosu (Waybill/House Bill of Lading) ........562 5. Temiz Koniflmento/Kirli Koniflmento (Clean on Board Bill of Lading/Unclean Bill of Lading) ...................................563 6. Önceki Tarihli Koniflmento/Sonraki Tarihli Koniflmento (Pre-dated/Ante-dated Bill of Lading)....................................563 7. Düzenli Hat Seferi Koniflmentosu XXIV (Liner Bill of Lading) ..............................................................563 8. Tek Koniflmento (Through Transport Bill of Lading) ............563 9. Bayat Koniflmento (Stale Bill of Lading) ................................564 E. Elektronik Koniflmento (Electronic Bills of Lading) ..................564 YARARLANILAN KAYNAKLAR..............................................................569 XXV KISALTMALAR AD : Adalet Dergisi ADR : Alternative Dispute Resolution ADS : Alternative Dispute Settlement ADSp : Allegemeine Deutsche Spediteurbedigungen A‹D : Amme ‹daresi Dergisi AJCL : American Journal of Comparative Law AKÇT : Avrupa Kömür ve Çelik Toplulu¤u API : Agreement on Preshipment Inspection AT : Avrupa Toplulu¤u ATCEA : Association of Turkish Consulting Engineers and Architects BAT‹DER : Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi BIMCO : Baltic and International Maritime Conference Bkz. (bkz.) : Bak›n›z B.V. : Besloten Vennootschap C. : Cilt CFR : Coast and Freight CGK : Yarg›tay Ceza Genel Kurulu CIF : Cost, Insurance and Freight CIP : Carriage and Insurance Paid To CISG : (United Nations) Convention on Contracts for the International Sale of Goods CIV : Concernant le Contract de Transport International Ferroviaire des Voyageurs CIM : Concernant le Contract de Transport International Ferroviaire des Marchandises XXVI CMR : Convention Relative au Contrat de International de Marchandise par Route Transport Columbia JTL : Columbia Journal of Transnational Law COTIF : Convention Relative aux Transports Internationaux Ferroviaires CPT : Carriage Paid To CREOP : Centre de Recherches sur l’Entreprise les Organisations et le Patrimoine d/a : Document against Acceptance DAB : Döviz Al›m Belgesi DAF : Delivered at Frontier DBT : Döviz Beyan Tutana¤› DenizHD : Deniz Hukuku Dergisi DES : Delivered Ex Ship DEQ : Delivered Ex Quay DHL : De Hollandsche Leeuw DDU : Delivered Duty Unpaid DDP : Delivered Duty Paid dn. : Dipnot DODEX : Documentary Instruments Dispute Resolution Expertise d/p : Documents against Payment DSB : Döviz Sat›m Belgesi DTH : Döviz Tevdiat Hesab› DTM : D›fl Ticaret Müsteflarl›¤› DTÖ : Dünya Ticaret Örgütü E. : Esas EBRD : European Bank for Reconstruction and Development ECO : Economic Cooperation Organization ECOSOC : (United Nations) Economic and Social Council EDI : Electronic Data Interchange XXVII EEC : European Economic Community EGBGB : Einführungsgesetz zum Bürgerlichen Gesetzbuche EPSO : European Communities Personnel Selection Office ERPL : European Review of Private Law ETL : European Transport Law ETS : European Treaty Series EXW : Ex Works EVÜ : Europäische Vertragsübereinkommen f. : F›kra FCA : Free Carrier FAS : Free Alongside Ship FIDIC : Fédération Internationale Des Ingénieurs-Conseils FOB : Free on Board FOC : Flags of Convenience FOSFA : Federation of Oils, Seeds and Fats Associations GAFTA : Grain And Feed Trade Association GAMA : Group of Africa Member Associations GATS : General Agreement on Trade in Services GATT : General Agreement on Tariffs and Trade GB : Gümrük Beyannamesi GÇB : Gümrük Ç›k›fl Beyannamesi GGB : Gümrük Girifl Beyannamesi GmbH : Gesellschaft mit beschränkter Haftung GT‹P : Gümrük Tarife ‹statistik Pozisyonu HD : Yarg›tay Hukuk Dairesi HGK : Yarg›tay Hukuk Genel Kurulu http : Hyper text transfer protocol html : Hyper text markup language HUMK : Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu XXVIII IATA : International Air Transport Association ICC : International Chamber of Commerce ICOC : Istanbul Chamber of Commerce ICSID : Convention on the Settlement of Investment Disputes Between States and Nationals of Other States IGC : Inter Governmental Conference IMF : International Monetary Fund INCOTERMS : International Commercial Terms Int. L. : International Lawyer IPRax : Praxis des Internationalen Privat und Verfahrensrecht IRU : International Road Transport Union ISBP : International Standard Banking Practice ITO : International Trade Organization ‹GEME : ‹hracat› Gelifltirme Merkezi ‹HFD : ‹stanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi ‹K‹D : ‹lmî ve Kazaî ‹çtihatlar Dergisi ‹KÜ : ‹stanbul Kültür Üniversitesi ‹KÜHFD : ‹stanbul Kültür Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi ‹zmirBD : ‹zmir Barosu Dergisi JBL : Journal of Business Law JILT : Journal of Information, Law and Technology JMLC : Journal of Maritime Law and Commerce KDV : Katma De¤er Vergisi KOB‹ : Küçük ve Orta Büyüklükteki ‹flletmeler L/C : Letter of Credit LHD : Legal Hukuk Dergisi LMCLQ : Lloyd’s Maritime and Commerce Law Quarterly LLMC : Convention on Limitation of Liability for Maritime Claims LRA : Locus Regit Actum Malaya L. Rev. : Malaya Law Review md. : Madde MFC : Most Favoured Customer XXIX MHB : Milletleraras› Hukuk ve Milletleraras› Özel Hukuk Bülteni MIGA : Multilateral Investment Guarantee Agency MÖHUK : Milletleraras› Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakk›nda Kanun MT : Mail Transfer OGT : Ortak Gümrük Tarifesi OJ : Official Journal of the European Union OLAF : European Anti-Fraud Office OTIF : I’Organisation Intergouvernementale Transports Internationaux Ferroviaires pdf : Portable Document Format PICC : Principles of International Commercial Contracts s. : Sayfa PCT : Patent Cooperation Treaty PEEREA : Energy Charter Treaty and Energy Charter Protocol on Energy Efficiency and Related Environmental Aspects PILA : Private International Law Act PLT : Patent Law Treaty PSI : Pre-Shipment Inspection PTT : Türkiye Cumhuriyeti Posta ve Telgraf Teflkilat› Genel Müdürlü¤ü PYCL : Prague Yearbook of Comparative Law RG : Resmî Gazete RID : Règlement Concernant le Transport International Ferroviaire des Marchandises Dangereuses RIP : Règlement Concernant le Transport International Ferroviaire des Wagons de Particuliers RICo : Règlement Concernant le Transport International Ferroviaire des Conteneurs RIEx : Règlement Concernant le Transport International Ferroviaire des Colis Express RMT : Review of Maritime Transport S.A. : Société Anonyme pour les XXX SDR : Special Drawing Right SDfi : Sektörel D›fl Ticaret fiirketi SGS : Société Générale de Surveillance SPK : Sermaye Piyasas› Kurulu SSK : Sosyal Sigortalar Kanunu SWIFT : Society for Worldwide Interbank Financial Telecommunication T. : Tarih TCMB : Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankas› TEPAV : Türkiye Ekonomi Politikalar› Araflt›rma Vakf› TESK : Türkiye Esnaf ve Sanatkarlar Konfederasyonu TFEU : Treaty on the Functioning of the European Union TOBB : Türkiye Odalar ve Borsalar Birli¤i TPKKHK : Türk Paras›n›n K›ymetini Koruma Hakk›nda Kanun TPTB : Türk Paras› Transfer Belgesi TRIPS : Agreement on Trade-Related Aspects of Intellectual Property Rights TTK : Türk Ticaret Kanunu TYK : Tahsiller ‹çin Yeknesak Kurallar UCP : Uniform Customs and Practice for Documentary Credits UN : United Nations UNCITRAL : United Nations Commission on International Trade Law UNIDROIT : Institut International pour L’unification du Droit Privé UNCTAD : United Nations Conference on Trade and Development UPS : United Parcel Service URC : Uniform Rules for Collections URDG : Uniform Rules for Demand Guarantees URR : Uniform Rules for Bank to Bank Reimbursements v. : Versus vb. : Ve benzeri vd. : Ve devam› Vol. : Volume