Business Model Canvas
Transkript
Business Model Canvas
SEVESO II BÜYÜK ENDÜSTRİYEL KAZALARIN KONTROLÜ ve ETKİLERİNİN AZALTILMASI HAKKINDA YÖNETMELİK 2014 BÜYÜK KAZA Herhangi bir kuruluşun işletilmesi esnasında, • kontrolsüz gelişmelerden kaynaklanan ve • kuruluş içinde veya dışında çevre ve insan sağlığı için anında veya daha sonra ciddi tehlikeye yol açabilen • bir veya birden fazla tehlikeli maddenin sebep olduğu büyük bir emisyon, yangın veya patlama olayıdır. BÜYÜK ENDÜSTRİYEL KAZALAR Dünya ve Ülkemizden Bazı Örnekler FLIXBOROUGH 1974 • Siklohekzan oksidasyonu yapan bir fabrikada patlama…... • 28 kişi hayatını kaybetti. • Tesis ve çevresinde geniş tahribat oldu SEVESO 1976 1976'da İtalya Seveso'da bir fabrikadaki patlamada 1.3 kg tetra kloro dibenzo dioksin (pestisit) ortama yayıldı. Tesis yakınında, kuşlar, hayvanlar ve bitkilerin hepsi öldü. MEXICO CITY 1984 Doğal gaz patlaması • 500 kişi hayatını kaybetti • 4000 kişi yaralandı KIRIKKALE 1997 Mühimmat deposunda patlama • 3 ölü • 20 yaralı • 200.000 tahliye… TÜPRAŞ 1999 Doğal Felaket sonucu oluşan endüstriyel kaza AKÇAGAZ 2002 LPG Dolum Tesisinde patlamanın yol açtığı zarar 3 Trilyon TL, 5000 kişi evlerinden tahliye edilmiş, 10 ev kullanılmaz hale gelmiş, Madeni yağ tesisi yanmıştır… TUZLA 2012 Kayalar Kimya Fabrikasında Patlama BÜYÜK ENDÜSTRİYEL KAZALARIN KONTROLÜ ve ETKİLERİNİN AZALTILMASI HAKKINDA YÖNETMELİK SEVESO YÖNETMELİĞİ AB: 96/82/EC sayılı Tehlikeli maddeleri içeren Büyük Kaza Risklerinin Kontrolüne İlişkin Direktif (Seveso II Direktifi) TR 1: Çevre ve Orman Bakanlığı; 18 Ağustos 2010 tarih ve 27676 sayılı Resmi Gazete- Büyük Endüstriyel Kazaların Kontrolü Hakkında Yönetmelik TR 2: Çevre ve Şehircilik Bakanlığı; 30 Aralık 2013 tarih ve 28867 sayılı Resmi Gazete- Büyük Endüstriyel Kazaların Kontrolü ve Etkilerinin. Azaltılması Hakkında Yönetmelik AMAÇ: • Endüstriyel faaliyetlerden kaynaklanan büyük endüstriyel kazaların Kontrolü ve Etkilerinin azaltılması • Kazalara karşı hazırlıklı olma, • Kazanın gerçekleşmesi durumunda müdahale edebilme 1. İşletmecinin Yükümlülükleri SEVESO Yönetmeliği Kısaca (Başlıklar ve Tarihler) 2. Bildirim (Tüm) -1/1/2014 3. QRA (Kantitatif Risk Analizi) Alt/Üst 1/1/2016 4. ALARP Seviyesi (Mümkün olan en yüksek önlem seviyesi 10^4 – 1/1/2017 5. Büyük Kaza Önleme Politikası (BKÖP) Alt/Üst 1/1/2016 6. Güvenlik Yönetim Sistemi (GYS) 1/1/2016 – 6Yıl Denetimlerle İzlenir 7. Güvenlik Raporu (Üst) – 5 Yılda Bir – 1/1/2016 8. Dahili Acil Durum Planı (Üst) – 3 Yılı Aşmaz 1/1/2016 9. Harici Acil Durum Planı (Üst) – 3 Yılda Bir 1/1/2017 10. Domino Etkisi (Konsorsiyum Çalışması) 11. Kamunun Bilgilendirilmesi (Il Afet Md) 12. Kaza Bildirimi (Belediye,Valilik, Bakanlık, Başbakanlık,- Mülki Amirler) Görece (Relatif) Oluşma Sıklığı SEVESO Direktifinin Odak Noktası Minör (Önemsiz) Riskler Yasa,Tüzük, Yönetmeliklerle belirlenmiş (regüle edilmiş) İSG riskleri Risk değerlendirmesi yapıldıktan sonra ortadan kaldırılması gereken çok yüksek riskler Oluşma sıklığı az fakat sonuçları açısından Katastropik olan riskler Seveso Direktifi temel olarak bunlarla ilgilenir Sonuçların Şiddeti YETKİ VE SORUMLULUKLAR Merkezi Düzeyde; • Çevre ve Şehircilik Bakanlığı • Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Yerel Düzeyde; • Valilikler (İl Özel İdareleri, İl Çevre ve Orman Müdürlükleri) • Belediyeler • İtfaiye Firma Düzeyinde; • Bildirim sistemine kayıt olup, bildirimini yapmak, • Kantitatif Risk Analizi Yapmak, • Güvenlik Raporu Hazırlamak. •Güvenlik Yönetim Sistemi Kurmak ve Büyük Kaza Önleme Politikasını oluşturmak, Halkın ulaşımına açık olacak bilgi için prosedür oluşturmak, • Dahili Acil Durum Planlarını hazırlamak •Büyük kaza sonrası kaza hakkında yetkili otoritelere bilgi vermek YETKİ VE SORUMLULUKLAR Çevre ve Şehircilik Bakanlığı; • Bildirim sistemi kurmak, resmi kayıt sistemi oluşturmak, • İşletmeciler tarafından büyük kaza önleme politikasının hazırlanmasını sağlamak, • Dahili acil durum planlarının işletmecilerce, Harici acil durum planlarının yerel yönetimlerce hazırlanmasını sağlamak, • Domino etkisine sahip risk grubu kuruluşların belirlenmesi için bir sistem oluşturulmasını sağlamak, • İşletmecilerin, büyük kazalar hakkında yetkili otoritelere bilgi vermesini sağlamak, • Büyük kazaların araştırılması için prosedürler oluşturmak, • Halkın ulaşımına açık olacak bilgi için prosedür oluşturmak, • Etkin bir denetleme ve yürürlüğe sokma/uygulama sistemini kurmak, • Raporlama sistemini kurmak ve raporlamayı sağlamak YETKİ VE SORUMLULUKLAR Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı; • Kazaları incelemek, • Domino etkisini incelemek , • Güvenlik raporlarının değerlendirilmesi, onaylanması, bu doğrultuda işletmeciye bilgi verilmesi, • İşletmecilerin, büyük kazalar hakkında yetkili otoritelere bilgi vermesini sağlamak, • Etkin bir denetleme ve sokma/uygulama sistemini kurmak yürürlüğe YETKİ VE SORUMLULUKLAR Yerel Yönetimler (İl Özel İdareleri, Belediyeler) •Harici acil durum planlarını hazırlamak, •Risk arz eden kuruluşlar ya da kuruluş gruplarının belirlemek için bir sistem kurmak, •İşletmecilerin, büyük kazalar hakkında yetkili otoritelere bilgi vermesini sağlamak, •Halkın ulaşımına açık olacak bilgi için prosedür oluşturmak SÜREÇ Ü 01/01/2016 K/A Ü +1 yıl 01/01/2017 01/01/2016 Ü K/A +1 yıl 01/01/2017 01/01/2016 Ü 01/01/2016 01/01/2017 SÜREÇ • Sanayicilerin Çevre Bakanlığına bildirimde bulunması sonrasında, • Tesisin yönetmelik kapsamında Alt, Üst veya Tehlikesiz olarak sınıflandırılması, • Alt ve Üst Seviyeli kuruluş olarak belirlenen tesislerin yönetmelik kapsamında belirtilen hazırlıkları yaparak bakanlığa bildirmeleri gerekmektedir. TEHLİKELİ KİMYASALLAR Toksik Oksitleyici Patlayıcı Alevlenir Çevre için zararlı Yönetmelik kapsamına giren tehlikeli kimyasallar SEVESO DİREKTİFİ BILDIRIM Tehlikeli Kimyasalların Miktarı SEVESO kapsam dışı ALT SEVİYELİ ÜST SEVİYELİ Kantitatif Risk Analizi Güvenlik Yönetim Sistemi BKÖP Hazırlanması Toplumun Bilgilendirilmesi Kaza Bildirimi Güvenlik Raporu Ve Acil Durum Eylem Planları. (dahili/harici) Yaptırımlar/İdari Tedbirler • İşletmeci tarafından alınan önlemlerin yetersiz olduğunun tespiti durumunda, • dahili acil durum planının ve güvenlik raporunun süresinde teslim edilmediği durumlarda Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ve/veya Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, kuruluşu veya tesisi kapatır veya ilgili bölümlerin işletilmesini durdurur. Kapatma veya durdurma kararı, nedenleri ve alınması gereken tedbirlerle birlikte işletmeciye bildirilir. İş Sağlığı ve Güvenliği Mevzuatı 1 2 3 • 01.09.1971 tarihli • 1475 sayılı İş Kanunu • 10.06.2003 tarihli • 4857 sayılı İş Kanunu 10.06.2003 tarihli • 30.06.2012 tarihli • 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu :Madde 29 Güvenlik Raporu veya Büyük Kaza Önleme Politikası İşletmeye başlanmadan önce, büyük endüstriyel kaza oluşabilecek işyerleri için, işyerlerinin büyüklüğüne göre büyük kaza önleme politika belgesi veya güvenlik raporu işveren tarafından hazırlanır. Güvenlik raporu hazırlama yükümlülüğü bulunan işveren, hazırladıkları güvenlik raporlarının içerik ve yeterlilikleri Bakanlıkça incelenmesini müteakip işyerlerini işletmeye açabilir. 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu Yaptırımlar İdari Para Cezası İSG Kanunu Madde 26 İşin Durdurulması İSG Kanunu Madde 25 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu : Madde 25 İşin Durdurulması • İşyerindeki bina ve eklentilerde, çalışma yöntem ve şekillerinde veya iş ekipmanlarında çalışanlar için hayati tehlike oluşturan bir husus tespit edildiğinde; bu tehlike giderilinceye kadar, hayati tehlikenin niteliği ve bu tehlikeden doğabilecek riskin etkileyebileceği alan ile çalışanlar dikkate alınarak, işyerinin bir bölümünde veya tamamında iş durdurulur. • Ayrıca çok tehlikeli sınıfta yer alan maden, metal ve yapı işleri ile tehlikeli kimyasallarla çalışılan işlerin yapıldığı veya büyük endüstriyel kazaların olabileceği işyerlerinde, risk değerlendirmesi yapılmamış olması durumunda iş durdurulur. 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu: Madde 26 İdari Yaptırımlar • Büyük kaza önleme politika belgesi hazırlamayan işverene 53.900 Türk Lirası, • Güvenlik raporunu hazırlayıp Bakanlığın değerlendirmesine sunmadan işyerini faaliyete geçiren, işletilmesine Bakanlıkça izin verilmeyen işyerini açan veya durdurulan işyerinde faaliyete devam eden işverene 86.240 Türk Lirası, • İşin durdurulması yükümlülüklerine göre işyerinin bir bölümünde veya tamamında verilen durdurma kararına uymayarak durdurulan işi yönetmelikte belirtilen şartları yerine getirmeden devam ettiren işverene fiil başka bir suç oluştursa dahi on bin Türk Lirası, SEVESO II Yönetmeliği’nin Öğeleri A. Büyük Kaza Önleme Politikası B. QRA C. ALARP D. Organizasyon & Personel GYS E. Büyük Kazaların Belirlenmesi ve Değerlendirilmesi F. İşletim Kontrolü G. Değişimin Yönetimi H. Acil Durum Hazırlığı I. İzleme Performansı J. Denetleme & Değerlendirme • Modüllerin tamamını prosedürler var mı? karşılayan • Prosedürler içerik olarak yeterli ve tatmin edici mi? • Alınan önlemler ile uyumlu mu? • Uygulamaya ne kadar geçilmiş? Ne kadarı kağıt üzerinde kalmış? • Uluslararası standartlara ne kadar uyum var? BİLDİRİM (Madde 7) 1. Ek-1, bu Yönetmeliğin 5 inci maddesine göre, herhangi bir kuruluşta tehlikeli maddelerin bulunduğu durumda uygulanır ve yönetmeliğin ilgili maddelerinin uygulanmasını belirler. 2. Karışımlar ve müstahzarlar, yüzde oranı veya bir açıklamanın özellikle verilmemiş olması halinde, Bölüm 2, Not 1'de verilmiş olan yönetmelikte yer alan özelliklerine göre belirlenmiş konsantrasyon sınırları içerisinde kalmaları şartıyla, saf maddelerle aynı koşullara tabi olurlar. 3. Bölüm 1 ve Bölüm 2’de belirtilmiş olan niteleyici miktarlar, her bir kuruluş için geçerlidir. 4. Yönetmeliğin ilgili maddelerinin uygulanmasında göz önüne alınan miktarlar herhangi bir zamanda, mevcut olan veya olması muhtemel en yüksek miktarlardır. Bir kuruluşta, yalnızca ilgili niteleyici miktarın % 2’sine eşit veya daha az miktarda bulunan tehlikeli maddeler, kuruluşun başka bir yerindeki büyük bir kazaya neden olma ihtimali olmayan herhangi bir yerde bulunması hâlinde, mevcut toplam miktarın hesaplanmasında ihmal edilir. BİLDİRİM BİLDİRİM REHBERİ BİLDİRİM Tanklar İçin Özel Durum SSS Madde 14 Tehlikeli Maddeyi tank içinde depolayarak elinde bulundurun kuruluşların kuruluşların herhangi bir zamanda bulundurduğu mevcut en yüksek miktar nasıl belirlenir:? Depolama yapılan tankın kullanılabilir maksimum kapasitesi, tankta depolanan madde için herhangi bir zamanda bulundurulan en yüksek miktar olarak alınır. Kantitatif risk değerlendirmesi (Madde 8 ) Kantitatif risk değerlendirmesi MADDE 8 – (1) Bu Yönetmelik kapsamındaki alt ve üst seviyeli kuruluşlarda büyük endüstriyel kaza tehlikelerinin belirlenmesi ve bu tehlikelerden kaynaklanacak risklerin değerlendirilmesi amacıyla kantitatif metotlarla risk değerlendirmesi yapılır. (2) Kantitatif risk değerlendirmesinde, büyük kazaya yol açabilecek tehlikeler ve aşağıda belirtilen hususlar dikkate alınır: a) Tehlikeli kimyasalların sınıflandırılması, bu kimyasalların miktarları ve karşılıklı etkileşimleri. b) Kimyasal maruziyetin insan ve/veya çevre açısından değerlendirilmesi. c) Patlayıcı ortamlar ve bu ortamların kalıcılığı, patlayıcı ortam sınıflandırması ve bu alanlarda kullanılacak ekipmanların uygunluğu. ç) Proses içerisindeki tehlikeli ekipmanların belirlenmesi ve gruplandırılması. d) Proses tehlikeleri ile proses ekipmanlarının ve/veya enstrümanlarının karşılıklı etkileşimleri. e) Proses enstrümanlarının ve acil durum kapatma sistemlerinin güvenilirlik değerlendirmesi ve sertifikasyonu f) Bakım ve onarım işlerinde güvenilirlik verisi. g) Güvenilirlik merkezli gerçekleştirilecek bakım ve risk temelli kontrol yöntemleri. ğ) Büyük kaza senaryolarının kök neden ve sonuç analizi. h) Geçmişte yaşanan kazalar ve bu kazaların nicel tekrarlanma olasılıkları. ı) İnsan hataları ve güvenilirlik analizi. Kantitatif risk değerlendirmesi (devam) (3) İşletmeci, kantitatif risk değerlendirmesinde kullandığı güvenilirlik verisi ile büyük kaza senaryolarında kullandığı olasılık verilerini, bakım kayıtları, kaza analizleri veya enstrümantasyon güvenlik sertifikasyonu gibi hangi veri bankalarından aldığı konusunda ayrıntılı bilgi verir. (4) Üst seviyeli kuruluşun işletmecisi, hazırlanan risk değerlendirme belgelerini güvenlik raporuyla birlikte dijital ortamda Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına gönderir. (5) Bu madde kapsamında yapılan risk değerlendirmesinde, 29/12/2012 tarihli ve 28512 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan İş Sağlığı ve Güvenliği Risk Değerlendirmesi Yönetmeliğinin, bu Yönetmeliğe aykırı olmayan hükümleri uygulanır. ALARP "as low as reasonably practicable" Mümkün olan en yüksek önlem seviyesi MADDE 9 – (1) İşletmeci, kantitatif risk değerlendirmesine göre belirlediği tehlikeli ekipmanlar için senaryo edilen her bir büyük kazanın her türlü sonucunun meydana gelme frekansını 1x10-4 (On binde bir) seviyesine veya bu seviyeden daha küçük bir seviyeye indirmek zorundadır. BÜYÜK ENDÜSTRİYEL KAZALARI ÖNLEME POLİTİKASI (BKÖP) Aslında en son hazırlanan ... BKÖP (BEKÖP) NEDİR? İşletmeci büyük kaza tehlikelerine yol açacak - faaliyetlerin yapısını - çalışanlarına, komşularına ve çevreye olan yükümlülüklerini - bunlar için gerekli kaynakların sağlanabilirliğini gösteren BÜYÜK ENDÜSTRİYEL KAZALARI ÖNLEME POLİTİKASI belgesini hazırlar ve belirtilen politikayı uygular. BKÖP MADDE 10 – (1) Alt seviyeli kuruluşun işletmecisi, asgari olarak Ek3’te belirtilen bilgileri içerecek şekilde bu maddenin beşinci fıkrası uyarınca çıkarılacak tebliğdeki formatı ve formattaki bilgileri dikkate alarak kazaların önlenmesi ile ilgili politikasını belirten büyük kaza önleme politika belgesini hazırlar veya hazırlatır. İşletmeci bu belgeyi Çevre ve Şehircilik Bakanlığı bildirim sistemine yükler, aslını ise kuruluşta muhafaza eder. Az laf çok farkındalık.... BKÖP MADDE 10 (3) Büyük kaza önleme politika belgesi; a) Kuruluşta büyük bir kazaya neden olabilecek; kazaya ramak kalma veya kullanılan prosesin, mevcut tehlikeli maddelerin niteliğinin, miktarının veya depolama şeklinin değiştirilmesi, b) Ek-3’te belirtilen güvenlik yönetim sisteminde bir değişiklik yapılması durumlarında,işletmeci tarafından gözden geçirilir ve gerekirse güncellenir. c) Kuruluşta yapılan güvenlik yönetim sisteminin denetimi esnasında kuruluşta uygulanan güvenlik yönetim sisteminin büyük kaza önleme politika belgesinde belirtilenden farklı olduğunun tespit edilmesi durumunda geciktirmeksizin, işletmeci tarafından gözden geçirilir ve güncellenir. (4) İşletmeci hazırlanan büyük kaza önleme politika belgesinde belirtilen politikayı uygular. (5) Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ve Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, büyük kaza önleme politika belgesi ile ilgili bir tebliğ yayımlar. KİM HAZIRLAR? ALT SEVİYELİ KURULUŞLAR: BKÖP’ü hazırlar ve muhafaza eder.(10. madde) ÜST SEVİYELİ KURULUŞLAR: Büyük kaza önleme politika belgesinin ve bunun uygulanması için güvenlik yönetim sisteminin yürürlüğe konduğunu GÜVENLİK RAPORU’nda gösterir.(11. madde) hazırlayacağı GÜVENLİK RAPORU Zor kısım .. GÜVENLİK RAPORU (Madde 11) MADDE 11 – (1) Üst seviyeli bir kuruluşun işletmecisi, asgari olarak Ek-2’de belirtilen bilgileri içermek kaydıyla bu maddenin on ikinci fıkrası uyarınca çıkarılacak tebliğdeki formatı ve formattaki bilgileri dikkate alarak bir güvenlik raporu hazırlar veya hazırlatır. Güvenlik raporu; kuruluşun, kuruluşun çevresinin, kuruluşta yürütülen faaliyetlerin ve proseslerin tanıtımının yapıldığı, Ek-3’te belirtilen ilkeleri içerecek şekilde kuruluşta uygulanan güvenlik yönetim sistemi ile ilgili bilgilerin ve işletmecinin taahhütlerinin bulunduğu bir belgedir. Yönetmelikten ... GÜVENLİK RAPORUNDA HANGİ BİLGİLER YER ALIR? • Tesisin Tanıtımı ve Yürütülen Faaliyetler • Risk Değerlendirmesi (Kantitatif Risk Analizi) • • Tehlikelerin ve majör kazaların tespit edilmesi Risk kontrol önlemleri • Güvenlik Yönetim Sistemi • Organizasyon ve Personel • Büyük Kazaların Belirlenmesi ve Değerlendirilmesi • Acil Durum Müdahale Planı • İmkan ve Kabiliyetlerin Gösterilmesi/Kanıtlanması • İşletim Kontrolü • Değişimin Yönetimi • Performansın İzlenmesi • Denetleme ve İnceleme Güvenlik raporunun bileşenleri • Güvenlik Yönetim Sistemi • Organizasyon ve Personel • Büyük Kazaların Belirlenmesi ve Değerlendirilmesi • Acil Durumlar için Planlama • İşletim Kontrolü • Değişimin Yönetimi • Performansın İzlenmesi • Denetleme ve İnceleme Güvenlik raporunun diğer bileşenleri • Güvenlik Yönetim Sistemi • Organizasyon ve Personel • Acil Durumlar için Planlama • İşletim Kontrolü • Değişimin Yönetimi • Performansın İzlenmesi • Denetleme ve İnceleme SÜREÇ- Güvenlik Raporu Üst Seviyeli Kuruluş Madde miktarındaki artışla kapsama girdiyse 1 yıl Mevcut faaliyetler için yönetmelik yürürlük tarihine kadar ÇSGB İş Teftiş Kurulu Başkanlığına gönderir Diğer durumlarda, kuruluş çalışmaya başlamadan önce GÜVENLİK YÖNETİM SİSTEMİ (GYS) Büyük Endüstriyel Kazaların Önlenmesi için Kuruluşun • İlkelerini • Prosedürlerini • Uygulamalarını Yönetmeye ve Sürekli Olarak Geliştirmeye Yönelik Bir GÜVENLİK YÖNETİM SİSTEMİ GÜVENLİK YÖNETİM SİSTEMİ (GYS) ÜST YÖNETİMİN TAAHHÜTÜ GÜVENLİK BİLGİLENDİRME VE UYARI SİSTEMİ GÜVENLİK EĞİTİMİ, ÖDÜL SİSTEMİ VE TATBİKATLAR GÜVENLİK YÖNETİM SİSTEMİ GÜVENLİK, KAZALARIN ÖNLENMESİ, DANIŞMANLIK İÇİN ORGANİZASYON GÜVENLİK KOMİTESİ RİSK YÖNETİMİ ARAŞTIRMA KAPASİTESİ GÜVENLİK YÖNETİM SİSTEMİ (GYS) En Önemli Konu MADDE 11 – (1) Üst seviyeli bir kuruluşun işletmecisi, asgari olarak Ek2’de belirtilen bilgileri içermek kaydıyla bu maddenin on ikinci fıkrası uyarınca çıkarılacak tebliğdeki formatı ve formattaki bilgileri dikkate alarak bir güvenlik raporu hazırlar veya hazırlatır. Güvenlik raporu; kuruluşun, kuruluşun çevresinin, kuruluşta yürütülen faaliyetlerin ve proseslerin tanıtımının yapıldığı, Ek-3’te belirtilen ilkeleri içerecek şekilde kuruluşta uygulanan güvenlik yönetim sistemi ile ilgili bilgilerin ve işletmecinin taahhütlerinin bulunduğu bir belgedir ACİL DURUM PLANI Dâhili acil durum planı MADDE 13 – (1) Üst seviyeli bir kuruluşun işletmecisi, asgari olarak Ek4, Kısım 1 ve Kısım 2’de belirtilen bilgileri içermek kaydıyla, bu maddenin on ikinci fıkrası uyarınca çıkarılacak tebliğdeki formatı ve formattaki bilgileri dikkate alarak bir dâhili acil durum planı hazırlar veya hazırlatır. ACİL DURUM PLANLAMASI - Oluşturulan kaza senaryoları için acil durum planlarının hazırlanması - Denetlenmesi - Gözden geçirilmesi için düzenlemeler yapılması - Tüm personele eğitim verilmesi Acil Durum Planlama Süreci Acil servis hizmetleri ile ilgili düzenlemeler gibi her bir alt-planı da içeren tüm acil durum müdahalelerinin ne şekilde koordine edileceğinin belirlenmesi Acil durum müdahalesi ve müdahale ile ilgili sorumlulukların belirlenmesi Gerek örgütlenme gerekse teknik açıdan acil durum müdahale hedeflerinin tespit edilmesi Büyük kaza senaryoları için belirlenen acil durum müdahale kaynaklarının yeterliliğinin belirlenmesi Rutin prosedür ve kaynakların, uygun ve yeterli olmadığı durumların belirlenmesi ve bunların yerine ne yapılması gerektiğinin tanımlanması Acil durum müdahalesi için ihtiyaç duyulan unsurların tanımlanması (prosedür, görev talimatları ve kaynaklarbilgisayar donanım ve yazılımı) Kilit pozisyondaki kişilerin rollerinin, uzmanlıklarının ve kapasitelerinin tanımlanması Planın tasarlandığı şekilde uygulanmasının sağlanması için gereken unsurların belirlenmesi Kazanın kaynağı, çeşidi, büyüklüğü ve sonuçlarının tanımlanması Acil Durum Planının Bileşenleri Nelerdir? • Acil servis hizmetleri ile iletişim? • Acil durum müdahalesi ile ilgili prosedürler? • İhtiyaç duyulacak özel ekipmanlar? • Kaynakların mevcudiyeti ve ulaşılabilirliği? • Kişiler kolayca nasıl tanınacak ve birbirlerini nasıl tanıyacak? • Buluşma noktaları ve haberleşme? • Acil durum planlamacılarının eğitimi? • Plan ile ilgisi olan kişilerin eğitimi? • Tatbikat ve güncelleme? • Değişiklikler ve çıkarılan dersler? • Yeniden inceleme, gözden geçirme ve düzeltmeler? ACİL DURUM PLANLARININ TATBİKATI Acil durum planları tatbikatı en az üç yılda bir yapılmalıdır. • Tatbikat çalışmaları, güvenlik raporunda belirtilen muhtemel kaza senaryolarına dayandırılmalıdır. • Harici ve dâhili acil durum planlarının tümü veya bazı bölümleri aynı anda tatbik edilmelidir. Güvenlik Yönetim Sistemi-BKÖPGüvenlik Raporu ve DADP İlişkisi Güvenlik Raporu Güvenlik Yönetim Sİstemi Büyük Kaza Önleme Politikası Dahili Acil Durum Planları SÜREÇ- Dahili Acil Durum Planları Üst Seviyeli Kuruluş Madde miktarındaki artışla kapsama girdiyse 1 yıl Mevcut faaliyetler için yönetmelik yürürlük tarihine kadar ÇOB,ÇSGB, TADYGM, Belediye/Valilik Diğer durumlarda, kuruluş çalışmaya başlamadan önce Harici Durum Planları Üst seviyeli kuruluş için; Yazılı talimat ÇŞB Belediye/Valilik TADYGM Taslak Plan 30 Gün için Kamuya açılır Peki Nasıl Yöntemler? Karmaşadan Bütüne Büyük Kazaların Belirlenmesi ve Değerlendirilmesi Büyük Kazaların Belirlenmesi ve Değerlendirilmesi: •Normal ve normal olmayan işlemlerden kaynaklanan büyük tehlikelerin, sistematik bir şekilde belirlenmesi için prosedürlerin benimsenmesi ve uygulanması ve bu tehlikelerin olasılığı ve şiddetinin değerlendirilmesidir. •Senaryolar, Modellemeler, vs.. Büyük Kazaların Belirlenmesi ve Değerlendirilmesi 1. Tehlikeli Madde Bilgileri • Tehlikeli Ekipman Gruplandırma, • Kimyasal Maruziyet değerlendirme 2. İşletim Kontrolü •Proses Tehlike Analizi, 6.Büyük Kaza Senaryoları Tesiste veya proseste meydana gelebilecek Katastrofik Olayların Değerlendirilmesi HAZOP, HAZID, Proses FMEA vb. •ATEX Direktifleri Uygulanması 3. Güvenilirlik Prosesteki Güvenlik Sistemlerinin Değerlendirilmesi 1. 2. EN 61508, EN 61511 SIS, SIL 3. 4. 4. Güvenli Bakım Bow-Tie Modelleme, Büyük Kaza Senaryosunun Şablona geçirilmesi, ALARP veya ALARA seviyesi (kantitatif) Yangın, Patlama, Toksik Yayılım RCM, RBI vb. Bakım çalışmaları için risk değerlendirmesi 5. Olay ve Kaza Analizi yapılması Geçmiş kazalardan öğrenme Olay Ağacı Analizi, Hata Ağacı Analizi vb. Büyük Kazaların Belirlenmesi ve Değerlendirilmesi WP1 Senaryo Tanımlama WP0 Proje Yönetimi WP2 Risk Önem Değerlendirme si WP6 Yaygınlaştırma & Yayma WP3 Önleme Yönetimi Verimliliği WP4 Çevre Güvenlik Açığı WP5 Risk Seviyesi Karakterizasyonu ve Vaka Çalışmaları ile Doğrulama WP7 Paralel Yeniden Gözden Geçirme KAZA TANIMLANMASI VE SENARYOLAR İÇİN MODELLER/ METODLAR Büyük Kaza Senaryoları Tesiste veya proseste meydana gelebilecek Katastrofik Olayların Değerlendirilmesi Bağımsız Koruma Tabakaları (Independent Protection Layers) Nasıl belirlenmiş? Tüm koruma seviyeleri düşünülmüş mü? Risk Değerlendirme Metodu Risk değerlendirme metodu olarak QRA (QUANTITATIVE RISK ASSESSMENT: Kantitatif Risk Değerlendirmesi) metodu kullanılmaktadır. QRA kullanımı ile; •Ne yanlış gidebilir? TEHLİKE TANIMLANMASI ! •Bu yanlışın gerçekleşme olasılığı nedir? •Sonuçları nelerdir? soruları cevaplanmaktadır. istenmeyen olaylar? gerçekleşme mekanizmaları? Risk Analiz Diagramı Potansiyel istenmeyen olayların tanımlanması İstenmeyen olayların olasılığı Potansiyel fiziksel etkilerin tanımlanması Fiziksel etkilerin olasılığı Potansiyel hasarların tanımlanması Hasar Olasılığı Riskin tanımlanması Riskin hesaplanması Risk parkının olasılığı Tehlike Tanımlanması ve Hata Senaryolarının Geliştirilmesi Tehlike tanımlanması; çalışana, topluma, çevreye zarar verebilecek veya finansal kayba yol açacak birçok ciddi arızanın tanımlanmasıdır. Hata senaryolarının tanımlanması metodları Kalitatif analiz metotları: •Güvenlik gözden geçirme •Kontrol listeleri (Operasyonel ve tehlike için) •İlk aşama tehlike analizi •Neden-Sonuç (What- If) analizi •Etki, FMEA, FMCEA (hata modları, etkileri ve kritiklik analizi) •Tehlike ve işletme analizi (HAZOP) •Kritiklik Analizi Kantitatif analiz metodları •Hata Ağaç Analizi •Markov Prosesleri •Vaka/Olay Ağaç Analizi •Monte Carlo simülasyonu İstenmeyen olaylar İstenmeyen olayların 1 yıl içinde gerçekleşme sıklığı QRA-PARÇALARIN SEÇİM METODU Hesaplama noktası seç Başlama Tesisi ayrı parçalara böl Bütün parçalarda seçim sayısı S’yi hesapla Parçalardan birini seç Parçaları seç İndikasyon sayısı A’yı hesapla HAYIR Bütün hesap noktaları HAYIR Bütün Bütünparçalar parçalar EVET İndikasyon sayısı A: seçilen parçanın gerçek tehlike ölçütü Seçim Sayısı S: belirli lokasyondaki parçanın tehlike ölçütü EVET Bitiş Tehlike Tanımlanması ve hata senaryolarının geliştirilmesi Tehlike ve işletme analizi (HAZOP) HAZOP kimya endüstrisi için geliştirilmiş, tüm tesisteki işletme ve tehlike sorunlarını tanımlayan sistematik bir tekniktir. •Tesis sistem/cihaz (nodelara) parçalarına ayrılır •Çok disiplinli HAZOP çalışma takımı oluşturulur •Tesisteki ilgili tüm veriler toplanır. •Rehber kelimelerden yararlanarak her sistem/cihazın sapmaları istenmeyen olaylar olarak tanımlanır. •HAZOP çizelgeleri oluşturulur Metodun başarısı verilerin ve çizimlerin doğruluğu, takımın yetkinliği, takımın metodu bir yardımcı olarak kullanması, tehlikelerin ciddiyetle tanımlanmasına bağlıdır. Tehlike Tanımlanması ve hata senaryolarının geliştirilmesi Tehlike ve işletme analizi (HAZOP) örneği Bileşen: Pompa Görev: Akış yaratmak Rehber Kelime Sapma Olası Sebepler Değil/Hayır Akış yok 1. Besleme maddesi yok 2. Pompa arızası(çeşitli nedenlerle) Sonuçlar Gerekli Aksiyon Polimer çıktısı azalacak a) Operatörle iyi iletişim kurulduğundan emin ol b) Çökme tankında düşük seviye alarm ver 1. Deki gibi b) Deki gibi 3. Hat tıkanıklığı veya 1. Deki gibi Her pompaya devir daim vana hatalı olarak Pompa ısınacak hattı kur kapandı veya kontrol vanası hatada kapadı Tehlike Tanımlanması ve hata senaryolarının geliştirilmesi Hata Ağacı Analizi Bir çok görev gerçekleştirilir. Kronolojik sırada bu görevler; Kalitatif analizler: •Sistem tanıma •Tepe olayın tanımlanması ve hata ağacının oluşturulması •Minimal kesme-setlerinin belirlenmesi Kantitatif analizler: •İlgili tüm hata, onarım, test ve bakım verisinin toplanması •Minimal kesme-setlerinin sayısallaştırılması •Sonuçların hesaplanması Risk Analizi Hata Ağacı Analizi: Analiz edilecek güvenlik sistemi Enerji beslemesi, E1 Son eleman 1 Son eleman 1 PROCESS Mantık Sensor 1 Sensor 2 Enerji beslemesi, E2 Tehlike Tanımlanması ve hata senaryolarının geliştirilmesi Hata Ağacı Analizi: Örnek Bileşenlerin hata modları: Sensorlar: Verilen yüksek sıcaklık için arıza sinyali yarat Mantık: Sensörlerden bir veya iki sinyal alınması durumunda son elemanlar için arıza sinyali yarat Son elemanlar: Talep durumunda aksiyon yapma Enerji Beslemesi: Çıktı yok TEPE OLAY: Talep durumunda güvenlik cihazları açılmaz Risk Analizi Hata Ağacı Analizi: Örnek ÖRNEK: PVC Reaktörü ÖRNEK: PVC Reaktörü- Olay/Vaka Zinciri PVC Reaktörü- Kaza Zinciri Hata Ağacı Analizi PVC Reaktörü- 2.Kademe Hata Ağacı Analizi PVC Reaktörü- 3.Kademe Hata Ağacı Analizi MODELLEME Risk değerlendirme modelleme programları ile yapılmaktadır. •Toksik ve/veya parlayıcı kimyasalların muhtelif kaza senaryolarının fiziksel etkilerini hesaplar, •Tablo ve grafiksel dokümantasyon haline çevirerek coğrafik haritaları ile birlikte raporlar. Kimyasalların •stoklanması, •taşınması, •kaçak- buharlaşma- dispersiyon modellemelerini, •yangın, patlama ve hasar vb. senaryoları üzerinden ayrı ayrı geliştirilmiş modelleri otomatik olarak yaparak raporlamaktadır. Büyük Kaza Senaryoları Tesiste veya proseste meydana gelebilecek Katastrofik Olayların Değerlendirilmesi Etki Modelleri (Effects Models) (1/2) Kullanılan modelleme programları: Kaçak/Salınım Modelleri (Release) •Gaz kaçağı/salınımı modelleri •Sıvılaştırılmış Gaz ve çift faz kaçakları/salınım modelleri •Sıvı kaçak/salınım modelleri •Birleşik Kaçak/Salınım modelleri Atmosferik Dağılım Modelleri Birikinti (Pool) Evaporasyon modeli Isı Radyasyonu/Yanma Modelleri Patlama Modelleri Etki Modelleri (Effects Models) (2/2) Kullanılan modelleme programları: Kombine Modeller (Combined Models): •Gaz LOC senaryo modelleri (Anlık kaçak, 10 dakika içinde oluşan kaçaklar, sürekli kaçaklar) •Sıvılaştırılmış Gaz LOC senaryo modelleri (Anlık kaçak, 10 dakika içinde oluşan kaçaklar, sürekli kaçaklar) •Sıvı LOC senaryo modelleri (Anlık kaçak, 10 dakika içinde oluşan kaçaklar, sürekli kaçaklar) Patlama Hasarları • Bireyleri etkileyen sonuçlar • Yapıları etkileyen Sonuçlar Hasar Modelleri (Damage Models) Kullanılan modelleme programları: Isı Radyasyonu Hasarları • Bireyleri etkileyen sonuç modeli • Popülasyonu/grupları etkileyen sonuç modelleri • Yapıları etkileyen kritik ısı birikim sonuç modelleri • Kritik sıcaklığa gelme zamanlaması modellemeleri (Çelik ve Cam aksamlar) Toksik Hasarlar •Kapalı alanlarda korunma modelleri (sürekli ve yarı süreli kaçaklar) •Hayvanlar üzerinde yapılan deneylerden çevirim modelleri •Bireylere direk etki modelleri Büyük Kaza Senaryoları Tesiste veya proseste meydana gelebilecek Katastrofik Olayların Değerlendirilmesi Büyük Kaza Senaryoları Tesiste veya proseste meydana gelebilecek Katastrofik Olayların Değerlendirilmesi Büyük Kaza Senaryoları Tesiste veya proseste meydana gelebilecek Katastrofik Olayların Değerlendirilmesi Büyük Kaza Senaryoları Tesiste veya proseste meydana gelebilecek Katastrofik Olayların Değerlendirilmesi İŞLETİM KONTROLÜ Proses Tehlike Analizi Reaktörler söz konusu ise; Thermal runaway tehlikesinin modellenmesi gereklidir Termal Bilanço Nedir? İŞLETİM KONTROLÜ Proses Tehlike Analizi 1 ila 5 arasında reaktör tehlike sınıfı belirlenir. Bu sınıfa göre temel proses üzerine güvenlik bariyerleri çalışması yapılır (SIS, rupture disk vb.) İŞLETİM KONTROLÜ ATEX Direktifleri Uygulanması Güvenilirlik Prosesteki Güvenlik Sistemlerinin Değerlendirilmesi • TS IEC EN 61508; bütün endüstri kolları için uygulanan çerçeve standarttır. (Aygıtların sağlayıcıları ve üreticileri ile ilgili standart), • TS IEC EN 61511; ise endüstriyel prosesler için uygulanan standarttır, (Güvenlik enstrümanlı sistemlerin tasarımcıları, integratörleri ve kullanıcıları ile ilgili standart) Güvenilirlik Güvenli Bakım Bakım çalışmaları için risk değerlendirmesi yapılması Güvenirlik Merkezli Bakım; sistematik olarak şu sorulara cevap vermelidir: • Fonksiyonel Sistemler hangileridir, • Fonksiyonel Arıza nedir, • Arıza Modları nelerdir, • Etkiler, • Sonuçlar, • Görevler. Örneğin; Proses FMEA kullanılarak Güvenli Bakım Bakım çalışmaları için prosedürler • Bakım sırasında güvenli çalışma sistemi, Çalışma izni, Güvenlik Denetimi vb. var mı? • Çalışanlar ve müteahhitlerle iletişim ve bilgilendirme var mı? • Tescil ve belgelendirme işlemleri düzgün bir şekilde yapılmış ve muhafaza ediliyor mu? • BKÖP ile tutarlı mı?. Olay ve Kaza Analizi Kazalardan Öğrenmek • İşyerinde veya başka işyerlerinde, geçmişte meydana gelen kazalardan neler öğrenildi? • Firma bu tür kazaları ve nedenleri takip ediyor mu? • Bu konu ile ilgili yeterli bilgiye sahip yeterli eleman var mı? Olay ve Kaza Analizi Geçmiş Kazalardan Öğrenmek Hangi proseslerde kaza meydana geldi? Hangi proses parçasında kaza meydana geldi? Tekrarlama olasılıkları nedir? Kaza analizleri için hangi teknikler kullanılıyor? (Olay Ağacı Analizi, Hata Ağacı Analizi vb…) DOMİNO ETKİSİ DOMİNO ETKİSİ • Belediye veya il özel idaresi, gönderilen güvenlik raporlarındaki bilgileri kullanarak, kuruluşların konumu ve bulundurduğu tehlikeli maddeler sebebiyle domino etkisine sahip kuruluşları veya kuruluş gruplarını tayin eder. • Domino etkisi grubunda yer alan komşu kuruluşların işletmecileri arasında uygun bilgi alışverişi sağlanır. KAMUNUN BİLGİLENDİRİLMESİ KAMUNUN BİLGİLENDİRİLMESİ Üst seviyeli kuruluş: •Kuruluşta alınan güvenlik tedbirleri, •Büyük bir kaza durumunda yapılması gereken hususlar, •En uygun yöntemler kullanarak ve düzenli olarak kamunun bilgisine sunulacaktır. Etki alanı; kuruluşta meydana gelebilecek büyük bir kazanın etkileyebileceği alandır. BÜYÜK KAZA SONRASINDA İŞLETMECİ TARAFINDAN SAĞLANMASI GEREKEN BİLGİLER İşletmeci, kuruluşta büyük bir kaza meydana geldiği takdirde, mümkün olan en kısa sürede en uygun araçları kullanarak, • Belediye veya il özel idaresini, • Başbakanlık Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığını • Çevre ve Şehircilik Bakanlığını • Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığını bu kazadan derhal haberdar eder. •Kazanın oluşumu ve gelişim seyri, •İlgili tehlikeli maddeler ve miktarları, •Kazanın insan ve çevre üzerindeki etkilerinin değerlendirilmesi için gerekli olan mevcut veriler, •Alınan acil durum önlemleri konusunda bir rapor hazırlanır. DENETLEME VE İNCELEME BKÖP ve GYS nin periyodik değerlendirilmesi, gözden geçirilmesi ve güncellenmesi Neden INERCO DORUK ? INERCO : 300’ün üzerinde Güvenlik raporu, 3o yıllık tecrübe, 300’den fazla deneyimli profesyonel DORUK : Türkiye’nin kimyasal güvenlikte en deneyimli firması, Yerel endüstriyel tecrübe, yüksek potansiyel proje ekibi, tüm ilgili yönetmeliklere hakimiyet INERCO & DORUK : Sonuç odaklı iş teslim garantisi www.seveso.com.tr (........ emin adımlarla en yüksek farkındalık.......) 100’den fazla uluslararası ve 300’den fazla yerli firmanın seçimidir DORUK SISTEM TEŞEKKÜR EDERİZ www.seveso.com.tr www.doruksistem.com.tr www.inerco.com