LNG Piyasası
Transkript
LNG Piyasası
LNG Piyasası Şubat 2013 Hazırlayan: Dnz. Uzm. Yrd. Muhammet Kubilay ATLAY 1 İçindekiler Doğalgaz ve Doğalgaz Piyasası 3 Gemi Yapımı / Navlun Piyasası 7 LNG Tanker Taşımacılığı Piyasasındaki Son Gelişmeler 8 Sonuç 11 2 Doğalgaz ve Doğalgaz Piyasası Doğal gaz1, atmosferik basınçta yaklaşık olarak -125°c sıcaklığına kadar soğutulduğunda sıvı hale geçer ve sıvılaştırılmış doğal gaz LNG olarak adlandırılır. Birim hacim LNG buharlaştırıldığında yaklaşık olarak 600 birim hacim doğal gaz elde edilir. LNG su yoğunluğunun yarısından daha düşük bir yoğunluğa sahiptir. LNG doğal haliyle kokusuz, renksiz, korozif 2 olmayan ve zehirleyici bir özelliği bulunmayan bir sıvıdır. Buharlaştırıldıktan sonra kolayca fark edilmesi için içerisine kokulandırıcılar eklenerek kullanıma sunulur. Hava ile karıştırıldığında yanma limitleri hacimce %5 ile %15 arasındadır. Temel olarak metan (%90 ve üzeri) ve daha düşük oranlarda etan, propan ve daha ağır hidrokarbonları içeren doğal gaz az oranda azot, oksijen, karbon dioksit, kükürtlü bileşikler ve su gibi kirleticiler içerebilir. Sıvılaştırma sırasında kirleticiler uzaklaştırıldığından LNG doğal gaz ile kıyaslandığında daha temizdir.3 Doğalgaz, üretimden tüketime boru hattı, tanker, tüpler ve diğer çeşitli yollarla taşınmaktadır. Son yıllarda doğalgazın fiyatı, tüm diğer enerji hammaddelerininki gibi artmakla birlikte, ABD’nin kaya gazı üretiminin ve doğal gaz arama çalışmalarının artması nedeniyle başta ABD olmak üzere tüm dünyada geleceğe yönelik doğalgaz fiyatı beklentisi düşmüştür. ABD’de üretim bu şekilde arttığı takdirde, doğalgaz ithalatına ihtiyaç duymayıp bilakis ihraç etmeye başlayacağı beklenmektedir. Bu durum, şu anda Avrupa Doğalgaz piyasasını domine eden Rusya’nın elindeki bu gücü kaybedebileceği anlamına gelmektedir. Mevcut durumda, Rusya doğal gazı Avrupa’ya birim fiyat olarak 10 ABD doları karşılığında ihraç ederken, ABD iç piyasasında bu rakam 3 dolara kadar 1 Sıklıkla birleşik yazılmakla birlikte Türk Dil Kurumu ve BOTAŞ ayrı yazımını tercih etmektedir. Kimyasal aşındırıcı 3 www.lpghaber.com 2 3 düşmüştür. 4 Avrupa’nın ve Türkiye’nin başlıca doğalgaz tedarikçisi olan Rusya, ABD’nin yükselen üretimini baltalamak için çevre örgütlerine para yardımı yapmakta, kaya gazı üretiminin azaltılması veya çevresel maliyetlerinin üzerine eklenerek fiyatının artması için lobicilik faaliyetlerinde bulunmaktadır. Dünyanın en büyük doğalgaz üreticisi olan Gazprom 2011’de 44 Milyar dolar kâr etmiştir. Bu rakamın azalan fiyatlar nedeniyle 2012’de 30 Milyar dolar civarına düşeceği beklenmektedir. Ülkelerin tahmini kaya gazı rezervleri aşağıdaki tabloda görülmektedir. 2010 ve 2011 yıllarında LNG gemi talebi hacim ve alınan yol artışı nedeniyle %50 civarında artış göstermiştir. Bu süreçte filo da %14 büyüdüğünden dolayı gemilerin günlük kiralarında 2,5 katı aşan yükselmeler meydana gelmiştir.5 2012’nin ilk 8 ayında taşınan hacimde 2011 yılına göre %1’lik bir azalma olsa da toplam taşınan yol artmaya devam etmiştir. Fiyat beklentisi göstergesi olan future piyasaları fiyatları aşağıda görülmektedir. 4 5 http://www.businessinsider.com/russia-and-shale-gas-2012-10 RS Platou 4 Hem yüksek maliyetler, hem de 2009’da Ukrayna ile Rusya’nın arasındaki problem sürerken Rusya’nın Ukrayna üzerinden Avrupa’ya gönderdiği gazı kesmesinin yol açtığı arz sürekliliği problemleri nedeniyle Avrupa ülkeleri başta olmak üzere kaynak çeşitliliği sağlamanın yollarını aramaktadırlar. Burada ilk akla gelen ABD ve Kuzey Amerika ve diğer üreticilerden doğal gaz satın almak olup, bu ticaret sıvı doğal gaz (LNG) tankerleri vasıtasıyla gerçekleştirilmektedir. 08 Ekim 2012 itibariyle spot fiyatlarını ABD Doları/MMBtu (Milyon British Thermal Unit) bazında aşağıdaki haritada görülmektedir. 5 Aşağıdaki tabloda 1997 yılından günümüze kadar ABD’nin doğal gaz ithalatının fiyat gelişimi ABD Doları cinsinden yer almaktadır. 2006 ve 2008’den sonra ABD hiç Avrupa, Çin, Hindistan ve Türkiye’nin maruz kaldığı fiyatlarla doğalgaz ithal etmemiştir. Türkiye’de doğal gaz elektrik üretiminde halen yüksek oranda kullanılmaktadır ve Sayın Bakanımız Binali Yıldırım’ın da üyesi olduğu Yüksek Planlama Kurulu’nun 2009 tarihli “Elektrik Enerjisi Piyasası ve Arz Güvenliği Stratejisi Belgesi”6 gereği bu oranın %30’un altına indirilmesi hedeflenmektedir. Yine de kullanılacak doğalgazın kaynağının çeşitlendirilmesi önem arz etmektedir. LNG tankerleri ile ithal edilecek doğal gaz, Rusya’ya olan enerji bağlılığımızı azaltacaktır. 6 http://www.enerji.gov.tr/yayinlar_raporlar/Arz_Guvenligi_Strateji_Belgesi.pdf 6 LNG Gemi yapımı / Navlun piyasası LNG gemi piyasası, çok hareketli bir piyasa değildir. 2011 yılında toplam 51, 2012 yılında ise toplam 33 gemi sipariş edilmiştir. 2013’te Ocak ayı sonu itibariyle yalnızca 5 gemi sipariş edilmiştir. Bunların 4’ü en küçük boy olan 10.000-50.000 m3’lük gemilerdir. Gemi yapım maliyetleri, 2009’daki malum krizden sonra oldukça düşmüştür. Aşağıdaki grafikte, son 10 yılın gemi yapım maliyetleri görülebilir: Navlun piyasası da son 2 yıldır toparlansa da 2013 yılı başından bu güne ciddi bir düşüş sergilemektedir. Bu trendin devam edip etmeyeceği izlenmektedir. Aşağıdaki grafikte son 8 yılın navlun piyasası değerleri görülebilir: 7 LNG Tanker Taşımacılığı Piyasasındaki Son Gelişmeler İsveç’te sülfür ve parçacıklı emisyonları yasaklayan katı emisyon yasaları nedeniyle 2015’ten itibaren sanayinin ve elektrik üretim şirketlerinin petrol ve kömür’den daha temiz yakıtlara geçmeleri gerekmektedir. Bu sayede sülfür ve parçacıklı emisyon oranı sıfırlanacak, karbon emisyonu da %25 ile %40 arasında azaltılacaktır. Hâlihazırda gerekli doğal gazı ülkeye ithal etmek için yeterli bir LNG tesisi olmadığı için Göteborg Limanı ile VOPAK LNG7 ve SWEDEGAS8 arasında bir anlaşma imzalanmıştır. Söz konusu anlaşmayla mevcut LNG terminali geliştirilecek ve iç piyasanın doğal gaz talebine yetişilmeye çalışılacaktır. Söz konusu terminal 2015’te hizmete açılacaktır ve ülkeye doğal gaz ithal etmek isteyen bütün kurum ve şirketlerin kullanımına açık olacaktır. Göteborg limanında ayrıca özel bir terminale girmeden yakıt alımı mümkün olacaktır. İthal edilecek LNG’nin sadece ülke içine değil, bu yolla gemi yakıtı olarak da kullanımının artması planlanmaktadır.9 Göteborg limanı ayrıca Rotterdam limanıyla LNG terminallerinin yapımını hızlandırmak amacıyla bir mutabakat belgesi imzalamıştır.10 Clarkson’un verilerine göre yakın zamanda önde gelen 8 Yunan armatör toplam maliyeti 7,4 Milyon Euro olan 38 LNG tankeri sipariş etmiş durumdadır. Dünyada yapımı sipariş edilmiş 82 adet tankerin 46 adedi Yunan armatörlerce sipariş edilmiştir. Bir LNG tankeri yaklaşık 200 milyon ABD Dolarına mal olmaktadır. Günlük LNG tankeri kiraları şu anda 130 bin ABD Doları civarında gezinmektedir. LNG ticaretinin artması ile 2013’ün ilk yarısında 150 bin ABD Dolarına çıkacak fiyatların yeni siparişlerin teslimi ile 125 bin ABD Doları seviyesine düşmesi beklenmektedir. Hali 7 VOPAK Royal’in alt firması olan dünyanın önde gelen LNG depolama şirketidir. İsveç’in doal gaz altyapısından sorumlu şirkettir. 9 http://www.safety4sea.com/page/13621/3/chance-to-play-a-part-in-lng-terminal-in-gothenburg 10 http://www.safety4sea.com/page/13620/3/ports-of-rotterdam-and-gothenburg-in-lng-alliance 8 8 hazırda dünyada 434 LNG tankeri bulunmaktadır. 2030’da LNG tanker piyasasının en önemli ikinci piyasa olacağı beklenmektedir. Yunan Armatörler bu pazarda şimdiden kendilerine yer arayışına girmişlerdir. 11 Det Norske Veritas (DNV) ve Avustralya’nın 9 önemli deniz ticareti, liman ve enerji kuruluşu ülke gemilerinin yakıt olarak LNG’ye geçmesini hızlandırmak amacıyla 4 aylık bir “Ortak Endüstri Projesi” çalışma grubu oluşturdular. Bu projenin sonucunda teknik ve yasal gereksinimler ile faydalar ve riskler ortaya konmaya çalışılacak. Avustralya’nın 2020-2024 yılları arasında sert emisyon yasaları çıkartması beklenmektedir. Bu çalışma ile sektörün bu yasalara hazırlanması için bir yol haritası çıkartılacaktır. 12 Rusya, LNG tankerleri için Kuzey Denizi Yolu’nu (NSR) kullanmaya hazırlanıyor. 12 Kasım’da Rusya’nın devlet kontrolündeki şirketi GazProm’un “Ob River” isimli 84.000 DWT’luk tankeri deneme amaçlı olarak balastla bu yolu almak üzere Güney Kore’den yola çıkmış, 6 Aralık’ta yolculuğunu tamamlamıştır.13. Bu alternatif yolun hem daha kısa olması hem de Süveyş Kanalı ve Cebelitarık Boğazını geçmek zorunda olmaması nedeniyle Rusya için Çin, Japonya, ABD ve Güney Kore’ye önemli bir alternatif hat halini alması beklenmektedir. Küresel ısınmanın etkisiyle Kuzey Denizi yolunun kullanılmasının daha uzun sürelerce ve daha kolay olması beklenmektedir. Yazın 4 ay boyunca tankerlerin bu yolu sorunsuz kullanabilecekleri düşünülmektedir. İstanbul Boğazı’nın stratejik önemini ve Boğazdan geçen tanker sayısını etkileyebilecek olan bu gelişme yakından 11 www.kathimerini.gr http://www.safety4sea.com/page/13607/3/joint-industry-project-on-assessing-requirements-for-lngbunkering-in-australia 13 http://www.lngworldnews.com/lng-carrier-ob-river-completes-first-voyage-via-northern-sea-route-japan/ 12 9 takip edilmektedir. Aşağıdaki haritada halen kullanılan ve Akdeniz’den geçen eski yol (kırmızı) ve Kuzey Denizi Yolu (mavi) görülebilir. 14 Japonya’nın nükleer santrallerini kapatmasıyla bu ülkenin LNG talebi artmıştır. LNG üretim merkezlerinden uzak olan bu ülkenin artmaya devam eden talebi bu sektörün orta vadede önünü açacak bir gelişmedir. Japonya 2017’de nükleer santrallerinin yarısını yeniden açacağı için 2017 yılına kadar LNG talebinde bir azalma beklenmemektedir. Ayrıca, 2012 yılında LNG talebinin artmasının başlıca kaynağı Japonya’dır. Japonya dışındaki ülkelerin toplam LNG talebi (özellikle yukarıda belirtilen kaya gazı sebebiyle) azalırken, Japonya’daki talep artışı toplam talepte artışa yol açmıştır. Bu yüzden Japonya’nın LNG talebi ve çalışan ve açılması/kapatılması planlanan nükleer santral sayısı LNG piyasasını öngörebilmek için yakından takip edilmelidir. 2012 ve 2013’te filonun %4 ila %5 arasında büyürken mevcut siparişler nedeniyle 2014’te %14 büyümesi beklenmektedir. Bu büyümeler yine de 14 http://barentsobserver.com/en/arctic/hammerfest-lng-set-sails-japan-arctic-route-06-11 http://www.alaskadispatch.com/article/northern-sea-route-setting-arctic-commerce-records 10 kısa vadede talep artışının altında kalacaktır. Yeni gemilerin navlunları kalıcı olarak aşağı çekmesi ancak 2017 sonrasında görülebilecektir. Yine de yeni gemilerle birlikte LNG talebiyle orantılı olarak Navlunlarda dönemsel azalma görülebilmektedir. Aşağıdaki grafikte bölgesel olarak LNG kapasitelerindeki artış görülmektedir.15 Sonuç LNG piyasası, dünya tanker piyasasının en hızlı büyüyen ayağıdır. Özellikle gemi inşa, kiralama ve denizciliğin diğer alanlarının aksine kârlılığını koruyabilmiştir. Türk denizcilerinin bu sektörde erkenden yerini alması önem arz etmektedir. 15 Teekay Corp. 11