PDF Versiyonu için tıklayınız.
Transkript
PDF Versiyonu için tıklayınız.
Kimya& CHEMISTRY AND INDUSTRY Sanayi Turkish Chemical Society Türkiye Kimya Derneği Emülsifikasyon-çözücü Buharlaştırma Tekniğiyle BSA Yüklü PLGA Nanopartiküllerinin Oluşturulması ACD ChemSketch 12.0 ile Kimyasal Formüller Nasıl Çizilir? – II. BÖLÜM Yeniden Doldurulabilir Na-iyon Piller Patent Sistemi, Türkiye ve Kimya Eterik Yağların Dünyasına Yolculuk Mathcad ISSN : 2149-0945 Cilt / Volume : 1 Sayı / No : 4 Temmuz - 2015 / July - 2015 Kimya& Sanayi Türkiye Kimya Derneği CHEMISTRY and INDUSTRY Türkiye Kimya Derneği Turkish Chemical Society Yıl: 2015 Cilt: 1 Sayı: 4 ISSN: 2149-0945 BİLİMSEL YAYIN KURULU Yaygın Süreli Yayın 3 ayda bir yayınlanır Yüksel ABALI Abdullah AKDOĞAN a & y i y m a i n K Sa Hatice Ardağ AKDOĞAN Editör RY T US Ali Akın AKYOL Hazal Özlem ERUŞ Editör Yardımcısı Eser ERGÜN Yazı Kurulu Orhan ÇAKAN Sinan ÇETiNKAYA Merve METE Seza BAŞTUĞ INDBirgül BENLİ Korkmaz BELLİTÜRK D N A Y R ST Selda SERT I MŞEVİK Sinem E CHŞeyma TÜFEKYAPAN Haluk BİNGÖL Tuba Çakır ÇANAK Emre DÖLEN Çetin GÜLER Hüsnü GERENGİ Didem Nedret İNCEOĞLU İmre ÖZEN Hatice ÜN Ahmet KILIÇ Gökçe SAĞLAM Müge YOL İrfan KIZILCIKLI Semra KURAMA Zafer Ömer ÖZDEMİR Koray SAYIN Aytül SOFU Dergi Tasarım Eser ERGÜN Mustafa SÖZBİLİR Meral TOPCU SULAK Gökhan TEMEL Hüseyin Cihangir TUĞSAVUL Yönetim Yeri Halaskargazi Caddesi No: 15 (Eski No: 53 ) D: 8 Uzay Apt. Harbiye/İSTANBUL www. turchemsoc.org Ayhan YILMAZ CHEMISTRY AND INDUSTRY Dergideki yazılar kaynak gösterilmesi koşulu ile diğer yayın organlarında yayımlanabilir. Yusuf YILMAZ Dergi içerisinde yayınlanan yazılar Türkiye Kimya Derneği'nin resmi görüşleri değildir. Yazıların hukuki sorumluluğu yazarlara aittir. Kimya & Sanayi Türkiye Kimya Derneği CHEMISTRY and INDUSTRY July 4 ÇİNDEKİLER a y & i y m a i n K a Arkeoloji, Kimya, Arkeometri D N A 5 RY T S U D IN RY T S ChemSketch 12.0 ile kimyasal ACD I M E formüller nasıl çizilir? – II. BÖLÜM H C Çağlar Boyunca Takvimler 17 1 S Emülsifikasyon-Çözücü Buharlaştırma Tekniğiyle BSA Yüklü Nanopartiküllerin Oluşturulması 15 Mathcad 24 CHEMISTRY AND INDUSTRY Temmuz Kimya & Sanayi Türkiye Kimya Derneği July 4 ÇİNDEKİLER a y i y m a i n K a Y R T S U Patent Sistemi, Türkiye ve Kimya D N I D N A Y R T S I M Eterik Yağların Dünyasına Yolculuk E H C 36 46 Yeniden Doldurulabilir Li-iyon Piller 60 S 50 Meslek Yüksekokullarının Genel Problemleri ve Çözüm Önerleri Derneğimizin Organize Edeceği ve Diğer Ulusal ve Uluslararası Kongreler/Toplantılar 64 CHEMISTRY AND INDUSTRY Temmuz CHEMISTRY and INDUSTRY ARKEOLOJİ, arkeoloğun yanında malzeme bilimcileri, koruma uzmanlarını KİMYA, görmekten şaşkınlık duymuyorlar. Son yıllarda teknolojik gelişimin de ARKEOMETRİ etkisi ile istatistiki yöntemler ve üç boyutlu (3D) görüntüleme teknikleri Yrd. Doç. Dr. Ali Akın AKYOL de bu alandaki değerlendirme kriterlerini oldukça ilerilere taşımış Gazi Üniversitesi, Güzel Sanatlar Fakültesi, Kültür Varlıklarını Koruma oldu. Arkeometri artık çok yüzlü müstakil bir bilim dalı haline geldi. Arkeometristler de hem sayı olarak ve Onarım Bölümü hem de uzmanlık çeşitlilikle aliakinakyol@gmail.com kendilerine alanlarda Biriktirmek insanın doğasından gelen alanlarındaki söz sunulan sahibi olmaya başladılar. bir özelliği olarak bin yıllar öncesine, eski eserlere olan ilgi ise yüzyıllar öncesine dayanıyor. İlki müzelerde insanların ruhunu rahatlatırken diğeri daha kapsamlı çalışmalarla anlaşılmaya çalışılıyor. Arkeoloji salt kazmaktan başlayarak çok boyutlu pratikler olarak günümüze ulaşırken, arkeolog da “mistik” bir kişilikten “orkestra şefine” Arkeometri, arkeolojide çeşitli fen ve doğa bilim dallarının matematiksel ölçüm ve analiz uygulanması ve kullanılması olarak tanımlanabilir (Esin, 1993; Akyol, 2012;2013, Akyol ve Özdemir, 2012). temel/uygulamalı Arkeolojinin mutfağı kazılardan ele eserlerin serüveninde ellerin de Müzelerde objenin müzelerde kadar artık geçen çok daha farklı eserlerde izleri ziyaretçiler kendisinden çok kalıyor. vitrindeki objenin mesajına ilgi duymaya başladıkları andan itibaren Leute, 1990; Tite, 1991; Renfrew ve Bahn, Arkeometri sergileninceye 1986; dönüşmüş durumdadır. geçen yöntemlerinin de, kazılarda bir köprü disiplinler arkeoloji ile bilimler arasında görevi arası gören bir genç bilim ve dalıdır. Arkeometri konu edindiği malzemeyi tanırken temel bilimlerden kimyanın, biyolojinin tanımsal yönlerini; kurgusal, ve jeolojinin mühendisliğin yapısal süreçsel/dayanımsal fiziğin, ve katkılarını; tarihin kronolojisinde ve kazı bilim arkeolojinin sistematiğinde archaeology/archaeological science eşdeğer/farklı kültür katmanlarını ele terimlerinin alıp yaratılamadığı için “arkeometri” terimi değerlendiren, insan-toplum, antropolojinin mekan ve çevre Türkçe karşılığı bizim için çok daha kolay kabullenilen ilişkisini gözeten, ayrı ayrı veya tüm bir bu alanlara yaklaşan teknik bir çabayı koruma ve onarım (konservasyon ve ifade eder. Konu edindiği malzemeyi restorasyon) zamanda ve mekanda temel ve sosyal koruma bilimlerden konservasyon faydalanarak analitik yöntemlerle araştırmaya çalışır. terim olmuştur. Son alanının yıllarda gelişmesiyle, yaklaşımını ifade eden pratikleri (conservational/restorational science) de arkeometrik çalışmalara hizmet Ülkemizde de kabul edilen şekliyle eden yeni alanlar olarak anılmaya “arkeometri”, başlanmıştır. İngiltere’de terimsel Oxford Christopher kökenini Üniversitesi’nde Hawkes tarafından, Her ne kadar antik çağın en önemli yayımına 1958 yılında yayınlanmaya mimarlarından başlayan bilimci Plinius’un eserlerine bakıp ilk Araştırma Laboratuvarı Vitruvius ve bitki Bülteni’nin (History of Art at Oxford) arkeometrik ismi olarak bulunmuş bir kelimeye olmaları gerekmekteyse de bildiğimiz borçlu. Ölçmeyi en iyi ifade eden anlamda arkeometrik çalışmalar 19. “metri” eki, eskinin bilimi “arkeo”ya yüzyılın ötesine ulaşmıyor. 1800’de ilk eklenince “arkeometri” terimi ortaya kez Alman kimyager Martin Heinrich çıkmış oldu. Bazı ülkelerde bu alanda Klaproth farklı Akademisi’nde sikke, cam ve Ortaçağ terimlerin de kullanıldığını çalışmaları (1743-1817) yapmış Berlin Bilim görmekteyiz. Kimi ülkelerde ingilizce heykelleri karşılıklarıyla da bazı kimyasal analizlerin sonuçları “antropology” temel çalışma alanını, hakkında bir bildiriye sahiptir. Bugün “archaeological kimya “archaeology” science” ya ya da ve üzerinde gerçekleştirdiği madencilik alanlarında “anthropological science” olarak da çokça anılan (klor elementine ismini araştırmaların yapıldığı temel bilim veren, elektroliz yönteminin öncüsü ve alanlarını ifade etmektedir. Bu durum madenciler için Davy lambası olarak dünyada çalışmaların anılan güvenli aydınlatmayı bulan) ve sadece arkeoloji bölümlerinde değil doğum yeri Penzance’da (Cornwall) antropoloji heykeli bulunan bir diğer kimyager ve arkeolojik bölümlerinde de yürütülmesinden kaynaklanmaktadır. mucit Batıda (1778-1829) ise, Roma İmparatorluğu kullanılan karşılıkları ile İngiliz Sir Humphry Davy ressamlarından birine içindeki boya ait bir kap kalıntısını (Egyptian kesitlerindeki halkların oluşumları ve bunların sayımını temsil eden blue; kimyasal formula: CaCuSi4O10 “dendrokronoloji” analizidir. 1916’da veya CaOCuO4SiO2) 1815’de analiz İsveçli botanikçi Lonnar von Post’un etmiştir. geliştirdiği “polinoloji” analizleri) yöntemi, (çiçek gerek İlerleyen yıllarda Mısır’dan başlayarak Çağları’nın Ortadoğu ve en sonunda Anadolu’da pleistosendeki başlayan ilk arkeolojik kazılardan ele değişmelerini belirlemek geçen çok çeşitli buluntularla beraber tarihlendirme yapmak malzeme analizleri ve ilk arkeometrik kullanılmıştır Esin, 1986). Buzul gerekse bitki tozu Post- örtüsü, iklim ve için teknikler de bu alanda kullanılmaya başlanmıştır. Böylece Klaproth ve Ancak arkeolojiye dönük bu Davy’nin analizlerini, Alman kimyager araştırmaların salt “Arkeometri” adı Friedrich Rathgen (1862-1942), İngiliz altında yeni bir boyut kazanması ve kimya bugünkü konumuna kavuşması 1950- tarihçisi Partington James Riddick (1886-1965), metalurji 60 yılları konusunda çalışan Herbert Henery Willard Coghlan (1896-1981) birçoklarının arasına Libby ve daha arkadaşlarının, araştırmaları takip içinde bulunan 14’ün (14C) etmiştir. rastlamaktadır. mutlak (1955) organik maddelerin radyoaktif karbon- ölçülmesine tarihlendirme ve dayanan yöntemini 1878’de İsveçli Baron De Geer, tortul (radyokarbon) katmanların sayımına arkeometrinin başlangıcı olarak kabul tarihlendirme yöntemi analizleri” geliştirmiştir. Yugoslav bilim Milankovitz, dayanan olan edilmektedir (Esin, 1986; Özer, 1991). 1920’lerde adamı güneş “varv bulmaları Milutin Kaynaklar sistemindeki lekelerin dünyada iklim değişmelerine Akyol, A.A., (2012), “Archaoemetrical neden Buzul Perspectives in Turkey”, Selevcia Ad Çağları’nın 600000 yıl kadar önceye Calycadnvm, Olba Kazısı Yayınları, tarihlendirilebileceğini Sayı: 2, 2012, 201-208. olduğu varsayımıyla ortaya koymuştur. 1901’de bulunan, fakat arkeoloji alanında 1929’da ilk defa Akyol, uygulanabilen “Türkiye’de yöntemi ise bir başka ağaçların tarihleme yatay A.A., Özdemir, K., Arkeometrinin (2012), Ulu Çınarları", Prof. Dr. Ay Melek Özer ve Renfrew, Homer Kitabevi ve Yayıncılık Ltd. Şti., Archaeology - Theories, Methods and İstanbul. Practice, A Reprint, London, 1993. Akyol, A.A., Türkiye'de (2013), “Dünyada ve Tite, Arkeometrinin Dünü ve Science C., M.S., - Bahn, (1991), Past P., (1993), Prof. Dr. Şahinde Demirci’ye Armağan, “Archaeological Achievements Bugünü” Prof. Dr. Levent Zoroğlu’na Future Armağan Vol. 33, No: 2 , 1991, 139-151. Kitap, (Ed: Mehmet Tekocak), Suna-İnan Kıraç Akdeniz Medeniyetleri Araş. Enst. Armağan Dizisi-3 (ISBN: 978-605-4701-27-8), İstanbul, s. 55-62. Esin, U., (1986), “Arkeolojide Kullanılan Arkeometrik Araştırmalara Genel Bir Bakış”, T.C. Turizm Bakanlığı, Eski Müzeler Genel Arkeometri Kültür ve Eserler ve Müdürlüğü Sonuçları I. Toplantısı, Ankara, 1986, 1-6. Leute, U., (1990), “Spectroscopy and Archaeometry”, Spectrochimica Acta Review, Vol. 13 No: 2, 1990, 167-190. Özer, A.M., (1991), “Arkeometri ve Tarihlendirme Yöntemlerine Kısa Bir Bakış Arkeolojik Kalıntıların Yaşı Nasıl Belirleniyor?”, TÜBİTAK Bilim Teknik, Cilt 24, Sayı: 288, 19-21. Özer, A.M., Demirci, Ş., Akyol, A.A., (1998), Yeri “Arkeometrinin ve Üniversitesi Arkeolojideki Uygulamaları”, Selçuklu Selçuk Araştırmaları Merkezi Yayınları–17, 1998, 317-331. Prospects”, and Archaeometry , InChi ve SMILES araçları ACD ChemSketch InChi IUPAC tarafından ortaya konan bir metinsel 12.0 ile kimyasal yapı dönüştürme aracıdır. SMILES ise InChi'den biraz daha eski ve kanımızca biraz daha sık kullanılan bir formüller nasıl başka çizilir? – II. BÖLÜM metinsel aracıdır. Basit metilamin, İstanbul Teknik Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi dönüştürme olması piridin moleküllerinin Uz. Dr. Barbaros AKKURT yapı ve benzoik InChi kodlarını yazacağız. çizdiğiniz bir amacıyla ve Yeri yapının asit SMILES gelmişken, InChi kodunu üretmek için Tools → Generate → InChi Kimya Bölümü for Structure komutunu vermelisiniz. Anorganik Kimya SMILES akkurtb@itu.edu.tr kodu SMILES için ise aynı notation yerdeki komutunu işleteceksiniz. Yapı InChi kodu SMILES kodu metilamin InChI=1/CH5N/C1-2/h2H2,1H3 CN Piridin InChI=1/C5H5N/C1-2-4-6-5-3-1/h1-5H C1ccccn1 benzoik asit InChI=1/C7H6O2/C8-7(9)6-4-2-1-3-5-6/h1- O=C(O)c1ccccc1 5H,(H,8,9) SMILES ve InChI notasyonlarını 12(13)3-6-29-18/h3,8-9,13,18-19,21- kullanmanın ikinci kısmı da, bir web 22H,4-7,10-11H2,1-2H3/t13-,18-,19- sitesinden veya başka bir kaynaktan ,21-,22-,23+/m0/s1 bulduğunuz dizgeyi notasyonların formüle çevrilmesidir. ChemSketch bu konuda da girdiğimiz önerilmiştir. zaman sonuç şöyledir: size uzman cozumler sunmaktadır. Yine üç örnek vererek (örneklerimiz konuyu bitirelim en.wikipedia.org CH3 O adresinden alınmıştır): Brusin için InChI elde O O HH HN HH dizgesi olarak InChI=1S/C23H26N2O4/c1-27-16-8-14- O CH3 N 15(9-17(16)28-2)25-20(26)10-18-21-137-19-23(14,22(21)25)4-5-24(19)11- Aynı yapının SMILES dizgesi olan Bu edilen O=C7N2c1cc(OC)c(OC)cc1[C@@]64[C@@ 4,11-12,14,22-25H,5-6H2,1- H]2[C@@H]3[C@@H](OC/C=C5\[C@@H]3 2H3,(H,20,26,27)/t11-,12+,14-/m0/s1 C[C@@H]6N(CC4)C5)C7 ifadesi de şu sonucu veriyor: edilmektedir: O O CH3 Bu formüle uygun yapı da şöyle elde H HH O H HO H HN HO HH HO iki N CH3 N CH3 N CH3 Bu HO N O O N yapı arasında biraz dikkatli OH bakarsanız önemli bir fark göreceksiniz. SMILES yapısı çok basit ifadeler kullanmasına rağmen hata yapmaktadır. Zaten “The configuration of some double bonds is ignored” hatası da alınmaktadır. Dolayısı ile yapıda stereokimyasal bağlar varsa SMILES notasyonunun yerine Yapının N2)C)C)C[C@H](O)[C@H](O)[C@H](O)CO şeklindedir ve ChemSketch programı ile oluşturulan yapı şöyledir: InChI kullanılması daha H H HO H HO HO Peki, bir SMILES veya InChI dizgesini zaman yapıya HO H3C N H3C N N NH Generate → Structure from InChI veya işletilerek from SMILES yapılar kısa örnek O komutları bir saniyede PubChem, ChemSpider ve eMolecules araçları oluşturulabilir. İki O nasıl dönüştüreceğiz, onu anlatalım. Tools → Structure kodu O=C2/N=C\1/N(c3cc(c(cc3/N=C/1C(=O) doğrudur kanaatine vardık. bulduğumuz SMILES yaparak bu konuyu kapatıyoruz. Riboflavin, B2 vitamini olup InChI formülü şöyledir: PubChem, ChemSpider ve eMolecules, birbirinden aracıdır. yetenekli Yapı üç yapı bulmadan bulma kastımız, çizdiğiniz bir yapının çok önemli olan InChI=InChI=1S/C17H20N4O6/c1-7-3- Chemical 9-10(4-8(7)2)21(5-11(23)14(25)12(24)6- (CAS RN), erime, kaynama noktalarını, 22)15-13(18-9)16(26)20-17(27)19-15/h3- zehirliliğini, Abstracts hangi kayıt numarasını kimya firmaları tarafından satıldığını öğrenebilirsiniz. Şimdi örnek molekül olarak isatini (1H- biçimle kaydetme ve acık dosyaların indol-2,3-dion) alarak üç araç için ne tümünü kaydetme seçenekleri bulunur. sonuçlar Bunun dışında farklı biçimlere dosya elde edildiğini görelim. Bu arada, sonucların internet tarayıcısında kaydetmek açılması kullandığımız ChemSketch açılmasından vermektedir. daha içinde iyi sonuçlar PubChem düğmesi veya için bizim de Export sıkça ve Import seçenekleri vardır. Export seçeneği ile daha önce bahsettiğimiz ScienceFinder diğer düğmeler tıklanınca yapının tam için olarak mı, yoksa alt yapılar düşünülerek kaydederek ScienceFinder içinde çizmek mi zorunda kalmadan doğrudan doğruya açılması gerektiği sorulacaktır. MOL (MDL) biçiminde Yapıdan %100 eminseniz tam yapıyı dosyayı gönderebilirsiniz. seçmeniz daha uygun olur. Aksi takdirde başka bir alt yapıları da görüntüleyebilirsiniz. ChemSketch içine kullanılabilir, ancak PubChem çok ayrıntılı bilgiler verirken eMolecules maddenin yapısını, molekül ağırlığını ve sağlayan firmaların isimleri ile katalog numaralarını bildirmektedir. ChemSpider Cemiyetinin ise (RSC) İngiliz Kimya urunu olup PubChem'e yakın bilgiler vermektedir. Size tavsiyemiz, bir arama motorunda ilgilendiğiniz sonucu bulamazsanız diğer motorlarda şansınızı deneyin ve özellikle CAS RN elde edilmişse Science Finder gibi güçlü literatür arama motorlarını kullanarak çok sayıda bilgiye ulaşın. ve/veya göre) menü seçenekleri: Menülerin SMILES daha sahiptir almak için kanımızca (yapının InChI basitliğine çözümler bas sunar. uzantısına ChemBasic kodladığınız da programından betikleri ve Import veri uygun ChemBasic dili küçük ile programları işletmenize olanak tanır. Bu konuya burada girmeyeceğiz, ancak programlamaya hevesli olanların ve en az bir programlama bilenlerin dilini iyi anlayabileceği bicimde bir şey olduğunu söylemekle yetineceğiz. Form düzenleme de ileri düzey bir konu olup büyük Üst çizim dosya ihtimalle bu seviyede işinize yarayacak bir şey değildir, o nedenle incelenmesi ilgilenenlerin Yapı (Structure) kipinde üst menüler okumasını şöyle sıralanmaktadır: sayfa ChemSketch öneririz. biçimini (A4 Sayfa elkitabını düzeninde öneririz), kenar boşluklarını ayarlayabilirsiniz. Yazdırma File menüsünde sıra ile yeni bir dosya oluşturma, bir dosya açma, dosyayı kapama, kaydetme, farklı bir isim veya bir dosya içindeki bütün sayfaları yazdırma şeklinde olabileceği gibi aralıklı veya tek sayfa yazdırma (Geçerli Sayfa) şeklinde de olabilir. Yazdırma düzeni oluşturmak, sayfa eklemek, sayfaların seçeneğinde çalışmanızın sayfada nasıl sırasını görüneceğini de görebilirsiniz. Properties sayfaları ile belge özelliklerini düzenleyebilirsiniz sayfaların renklerini ayarlamak, sayfaya (Yazar, kurum, kişi, vs). Send komutu ile üstbilgi alışmayı arasında olduğu gibi (ChemSketch'in değiştirmek, yeniden ve altbilgi sonraki PDF mümkündür. gönderebilirsiniz. Dosya biçimlerini kontrol edebilmeniz için (File Associations), hangi yani programla SK2 dosyalarının açılacağını kontrol edebilmeniz için yönetici haklarına sahip olmanız gerekir. Çıkış yapılan komutun altında son zamanlarda acılan dosyaların listesinin tutulduğu, bize kullanışlı bir vardır. komut göre çok Burada bugün, dun, son bir hafta, son ay, son yıl şeklinde kategorilere ayrılmış olan dosyalarınızı görüntüleyebilirsiniz. Bunun dışında, 0, 1, 2 şeklinde en altta görüntülenen sayılar, o anda acık olan dosyaları temsil etmektedir ve buradan bu dosyalar arasında geçiş yapabilirsiniz. sayfa, silmek, adlandırmak, eklemek, dolaşmak dosya bicimi olan SK2 şeklinde) veya olarak sayfa ilk sayfalar (önceki sayfa, sayfa, son sayfa) Tools menüsünde ise yapı özellikleri, yapıyı düzeltme, tautomerik biçimleri denetleme, 3D yapı eniyileştirmesi, kütle spektrometrede tespit edilebilecek kısımların görünmesi için “makas” aracı, aromatikliği gösterme, aromatikliği gizleme, kısa bicimi yazılmış ifadelerin uzun hallerine çevrilmesi, görüntülenmeyen hidrojenleri görüntüleme, görüntülenen hidrojenleri gizleme seçenekleri bulunmaktadır. Bunların yanı sıra bağları öne getirmek, bağları arkaya götürmek, atomlara numara vermek, numarayı temizlemek, çeşitli özellikleri oluşturmak için Edit menusu altında son yapılan işlemi Generate menusu, bir yapıyı aramak (bu geri özellik alma ve kullandığımız yineleme olarak faydalı sıkça araçlar bulunmaktadır. Bunun dışında kesme, yapıştırma, özel yapıştırma ve çok ilginç olarak tablo yapıştırma öğelerine erişebilirsiniz. yalnızca ticari sürümde geçerlidir), çeşitli özellikleri hesaplamak için Calculate menusu bulunmaktadır. Templates menusu şablon özelliklerini barındırmaktadır. Şablonları görüntüleme, ayarlama, şablonları Pages menusu altında sayfa yönetim kullanıcı şablonu kaydetme, radikal araçları bulunuyor. Yeni bir sayfa tablosu, periyodik tablo, yalnızca ticari sürümde bulunan sözlük özelliklerine ulaşılabilir. Options menüsünde görünümü tercihler, etkinleştirme, ızgara ızgaraya yapıştırma, paleti gösterme, RSS (ACD firmasının haberleri) özelliğini etkinleştirme, yapı çizim biçimini ayarlama, ChemBasic eklenti biçimini ayarlarını özellikleri yer almaktadır. ayarlama, görüntüleme File Edit Pages Tools Templates Options Documents Add-Ons I-Lab ACD/Labs Help New Undo New Structure Template Preferences... Next Calculate Login... 1 3D Viewer Help Topics Open Redo Insert Clean Structure Template Show Grid Previous Search Options... 2 C+H Viewer Using Help Organizer... Close Cut Change Check Save Order... Tautomeric Template... PubChem User Snap on Grid Close All Search About ACD/I- 3 ChemSketch Tip of the Day... eMolecules Lab... (Freeware) Help Next Loaded ChemBasic Help Anchor Message Forms Save Copy Delete 3D Structure Table Optimization Save As Save All Paste Delete Rename... MassSpec Color... Export Show Dictionary... Previous Object... Run Edit ChemBasic... Object Forms Manager... Next adı] Show RSS 2 adı] Set Structure [dosya Search ChemSpider Contents [dosya Search Options... Send Feedback... Preferences... Register at I- Exit All Documents Box Lab... Add-On Request Organizer... Demo Key... Expand ChemBasic Register Visit ACD/Labs Web Shorthand Organizer... Demo Site... Setup Style... ACD/Labs Products... Formulae Access... Add Activate Bug Account... Request... Explicit Hydrogens First 1 Drawing Style Select All Header and Hide Aromaticity Insert Periodic Table... Footer Import Radicals Scissors Aromaticity of Show Palette Remove Explicit Hydrogens Report/Feature Bug Report Settings... File Page Setup... Edit Pages Tools Templates Options Documents Add-Ons I-Lab ACD/Labs Help Last Bring Bond(s) to About Front ACD/ChemSketch (Freeware) Print... Bring Bond(s) to Back Print Preview... Auto Renumbering Properties Clear Numbering Send Generate File Search Associations... Structure... Exit Calculate Recent Files 0 for Documents kısmında aynı anda acık 1 tuşu altında 3D Viewer (belli koşula birden sahip moleküllerin üç boyutlu olarak fazla dosyaya erişimi kolaylaştıran özellikler bulunmaktadır. Sonraki belge, belgeleri önceki kapatma, numaralardan belge, dosya kısa erişim bütün çeşitli adına görüntülenmesi), 2 tuşu altında C+H sağlama özellikleri bu menüde bulunmaktadır. NMR gösterim tekniklerine görüntüleyici spektrumu çıkaran göre (yapıdan bazı NMR programlar bulunsa da, bunların güvenirliği azdır, Add-Ons menusu yöneten ACD/Labs programları içinde böyle bir yapmak, program mevcut değildir; bu program PubChem dizinini aramak, eMolecules sadece kaydedilmiş bir NMR dosyasını dizinini aramak, ChemSpider dizinini görüntülemeye yarar), 3 tuşu altında aramak, arama özelliklerini incelemek ChemSketch (bedava ya da ticari surum), burada bunun menüdür. LogP eklentileri hesabı yapılabilecek işlemler arasındadır. hafızada yüklü bir sonraki programa geçme, Anchor özelliği ile I-Lab, altında ACD-Labs firmasının uzaktan erişim modeline göre oluşturduğu ticari ekrana çapalama, Exit All ile hepsinden çıkma ve Setup Style ile özellik ayarlaması yapılabilir. bir hizmettir. I-Lab hesabı alındıktan sonra internet üzerinden bir bilgisayar Yardım menusu oldukça geniştir, ancak kullanarak ACD-Labs İngilizce dilinde hazırlanmıştır. Yardım bağlanarak ticari özellikleri sürümde test yer edebilir faydalanabilirsiniz. seçenekleri bilgisayarlarına Giriş inceleme, alan ve konuları, yardım menusunun kullanılması, günün ipucu, ChemBasic yapma, yardımının ACD/I-Lab kutusunun görüntülenmesi, tercihlerini ileti görüntülemek, hakkında bilgi alma, yardım içeriklerini belgeleri incelemek, ACD/Labs ürünleri görüntüleme, geri bildirim yapma, I-Lab hakkında bilgi almak, ACD/Labs web hizmetine kayıt olma, Demo (gösteri) sitesini ziyaret etmek, bir hata bildirimi anahtarı talep etme, Demo erişime kayıt veya özellik isteğinde bulunmak, hata olma, hesabı aktifleştirme özelliklerine bildirimi buradan erişebilirsiniz. ACD/ChemSketch programının surum ayarlarını incelemek, bilgisini edinmek burada yapabileceğiniz ACD/Labs menusu altında ACD/Labs programlarının hangisinin çalışır durumda olduğunu görüntüleyebilirsiniz. işlemler arasındadır. Draw ekranındaki seçenekler tıklandığında gruplanmış nesneler tekrar Soldan sağa araç düğmeleri eski haline gelir. Seçim düğmesi: Yapıyı tamamen seçer, seçmek için üzerine gidip bir kere tıklamak yeterlidir. Döndürme sonra düğmeleri (yatay): Seçili nesne dikey ekseni etrafında 180 derece düğmesi: köşe Döndürme Yapıyı seçtikten noktalardan tutup döndürmeye yarar. döndürülür. Döndürme düğmeleri (dikey): Seçili nesne yatay ekseni etrafında 180 derece döndürülür. Düğüm değiştirme noktalarından düğmesi: değişiklik Düğüm yaparak her Döndürme düğmeleri (dik açı): Seçili nesne yatay ekseni etrafında 90 derece türlü şekli elde edebilirsiniz. döndürülür. Metin düzenleme düğmesi: Özellikle alt Dikey hizalama düğmeleri (sola): Seçili sol nesneler sola hizalanır. kısımda anlatacağımız metin oluşturma düğmesi (T biçimindedir) ile Dikey hizalama düğmeleri (ortaya): Seçili oluşturulan metinlerin düzenlenmesi için nesneler ortalanır. kullanılır. Koyu, italik, altı çizili, üst Dikey hizalama düğmeleri (sağa): Seçili simge, alt simge gibi metin değiştirme nesneler sağa hizalanır. özellikleri Yatay vardır. Renklendirme de yapılabilir. hizalama düğmeleri (aşağıya): Seçili nesneler aşağıya hizalanır. Yatay hizalama düğmeleri (ortaya): Seçili Öne getirme düğmesi: Birbiri üzerinde nesneler ortaya hizalanır. duran iki nesnenin biri önde, diğeri Yatay arkada durmak zorundadır. Bu düğme Seçili nesneler yukarıya hizalanır. hizalama düğmeleri (yukarıya): ile seçili nesneyi öne getirebilirsiniz. Arkaya gönderme düğmesi: Bu düğme ile Düşey fonksiyon düğmeleri seçili nesneyi arkaya gönderebilirsiniz. Çizgi Kişisel çizgiler bu araçla çizilebilir. Çizgilerin olarak en sık kullandığım düğmesi: İstenilen uzunlukta hizalama düğmesidir. renkleri, kalınlıkları ucuna ok konulup Gruplama/grubu çözme düğmesi: Birden konulmaması, çizgi biçimleri (kesik çizgi, çok nesne seçildiği zaman bu nesneleri tam tek nesneymiş gibi inceleyebilir ve grup menüden ayarlanabilir. olarak büyütüp küçültebilirsiniz. Çok kullanılan bir düğmedir. İkinci kere çizgi vs) çift tıklanarak açılan Yarım daire düğmesi: Yarım daire çizmek Tablo ve tıkladığınızda kaç satır ve sütun içeren düğüm düğmesi ile uzunluğunu düğmesi: Tablo düğmesine ayarlamak için kullanılabilir. bir tablo oluşturmak istediğinizi Eğri düğmesi: Eğri çizebilir ve düğüm seçebilirsiniz. Tabloya sütun ilave etmek düğmesi uzunluklarını için biçimi düğmesine basabilirsiniz. ile ayarlayabilirsiniz. Çizgi yine birinci satırın üstünden fare yukarıda anlatıldığı gibi ayarlanabilir. Çokgen düğmesi: Çokgen ve kenar ile Köşeli parantez düğmesi: Polimerlerde köşelerin yuvarlatılması ile elde edilecek sıklıkla kullandığımız bu araç, yüksekliği şekiller bu düğme ile yapılabilir. ve Ok düğmesi: Ok biçimleri bu düğme ile parantez oluşturur. yapılabilir. Yapı düğmesi kipinde olduğundan de bu bir genişliği ayarlanabilen bir köşeli ok düğmenin kullanılması biraz azalmış gibidir. Konuşma balonu balonu düğmesi: eklemeye Konuşma ihtiyacınız olduğu zaman bu düğmeyi kullanabilir ve yine Kare/dikdörtgen, kenarları yuvarlatılmış çizgi çokgen, daire ve yamuk düğmeleri: Bu kullanarak özelleştirebilirsiniz. düğmelerle arzu yapabilirsiniz. ettiğiniz Yukarıda özellikleri iletişim kutusunu şekilleri bahsettiğimiz Bu eserde ChemSketch kimyasal formül geriye veya ileriye gönderme düğmeleri çizim ile başlangıç bilgisi oluşturmaya çalıştık. bu yapıların içine metin de ekleyebilirsiniz. resmi eklemek için kullanılır. Metin ve artistik metin düğmesi: Metin ve artistik metin düğmeleri arasında metin daha kullanışlı görülmektedir. Bu iki düğme arasında değiştirmek için bir Beğendiğinizi umarız. Resim ekleme düğmesi: Belgeye belli bir artistik yazılımına sağ alt köşesindeki beyaz üçgen şeklini seçmelisiniz. giriş niteliğinde ÇAĞLAR BOYUNCA Fransa’nın Dordogne Vadisi’nde Le TAKVİMLER kazılarda bulunan 13 bin yıllık hayvan Placard köyü yakınında yapılan boynuzları üzerinde düzenli aralarla çentikler görülmüştü. Bunun, tarihteki ilk takvim olduğu sanılıyor. Yrd. Doç. Dr. Ali Akın AKYOL Bu, Taş Devri zamanı Gazi Üniversitesi, Güzel Sanatlar insanlarının kaydetme bile, ihtiyacı duyduğunun göstergesi. Fakültesi, Kültür Varlıklarını Koruma ve Onarım Bölümü Zamanı ölçmek için en kolay gözlenen ve şaşmaz düzene sahip iki cisim: güneş ve ay… aliakinakyol@gmail.com - Miladi Takvim: Başlangıç olarak Washington’da Deniz Kuvvetleri Rasathanesi’ndeki Atom yapılan hesaplara bilimsel saati ile göre dünyanın (Ekvator üzerindeki dönüş kendine Hz. İsa’nın doğduğu yılı alır ve güneş takvimidir. Mevsimler her yıl aynı zamana gelir. Halihazırda kullandığımız takvimdir. hızına göre) 1 yılı: 365 gün 5 saat 48 dakika 45 saniyedir. Daha dakik bir ifade ile 365,242199 gün, ya da atom saatindeki Cesium atomu 290.091.200.500.000.000 devindiğinde güneşin kez (osilasyon) çevresinde bir dünya, tur atmış oluyor.İnsanlık tarihi kadar eski bir soru olan “zamanı nasıl ölçeceğiz?” sorusunun yanıtı artık bu kadar kesin. O kadar ki, yapılan hesaplar dünyanın güneş çevresinde M.S. 1 yılından bu yana attığı turlarda 10 saniye yavaşladığını gösterdi. Bunun sonucunda dünyanın kendi ekseninde dönüş hızı da her yüzyılda yarım saniye yavaşlamış. - Jülyen Takvimi: MÖ 46’da Julius Caesar, gökbilimcileri güneşin hareketine uyan bir takvim yapmakla görevlendirdi ve güneş yılı 365 gün 6 saat olarak hesaplandı. Ancak bu takvim tam anlamıyla değildi. Normalde kusursuz Dünya, Güneş etrafındaki dolanımını 365 gün 5 saat 48 dakika ve 46 saniyede tamamlar. Bu durumda Jülyen Takvimi 11 dakika ve 14 saniye daha uzundur. Bu fark başta önemsiz gibi görünse de uzun bir zaman diliminde sorunlara yol açar. Sözgelimi 100 yılda 18 saat, 400 yılda 3 günlük bir farka neden olur. - Gregorius (Gregorien) Takvimi: 16. daha erken gelir. Bunun nedeni de Ay yüzyılda takviminin 354 gün olmasıdır. Jülyen Takvimi’nden kaynaklanan fark 10 güne ulaşmış ve bu nedenle Papa 13. Gregorius, - Celali Takvimi (Hicri Şemsi Takvimi): takvimde bir düzeltme yapmıştır. 4 Ömer Ekim 1582’de, bir sonraki günün 5 kurul düzenlemiş, Büyük Selçuklu Ekim değil, 15 Ekim 1582 olmasına Sultanı karar verilmiştir. Tarihte en uzun gece sunulmuş, olarak anılan bu gece bir çok insanın uygulanmaya kafasını Değişen Ramazan 471 (Miladi 15 Mart 1079) yalnızca gün değil takvimin adı da yılına rastlayan Nevruz yılbaşı olarak, olmuştur. takvimde Hicret yılı da başlangıç noktası olarak farkların düzeni yeniden bozmasını kabul edilmiştir. Babür İmparatorluğu önlemek için, dört yılda “artık yıl” da denilen kullanmıştır. Celali Takvimi'nde 1 yıl, karıştırmıştır. Gregorien 366 günlük tekrarlanmasına karar yılların verilmiştir. 365 Hayyam bir gün başkanlığındaki Celaliddevlet 1079 Melikşah'a yılından itibaren başlanmıştır. dönem 6 Celali saat bir 9 Takvimi'ni olarak kabul Sonu iki sıfırla biten ve 400’ün katı edilmiştir. olan yıllar artık yıl sayılmış, böylece yerine astronomik hesaplar kullandığı 400 için, yıldaki 3 günlük hata giderilmiştir. Matematiksel İlkbahar tayininde Ekinoksu Gregoryen kurallar başlangıcı takviminden daha yanlışsızdır. - İbrani Takvimi: Ayın hareketlerine göre düzenlenmiştir ve her biri 29 - Çin Takvimi: Ejderha, at, koyun, veya 30 gün sürer. Her ay, Yeni Ay'ın maymun, tavuk, köpek, domuz, fare, (Molad) ilk görünüşüyle başlar ve bir sığır, sonraki yeni Ay'ın görünüşüne kadar hayvanlarından oluşmuş bu takvimde geçen süreyi kapsar. Bir yıl, 12,4 ay 12’lik bir zaman dizininde sıralanan olarak hayvan yılları hesaplanır. kapatılması için Bu takvime farkın belli kaplan sürekli ve tavşan yinelenir ve 60’ar yıllık dönemlere ayrılır. aralıklarla bir ay ilave edilir. Kaynak: - Hicri Takvim: Hz. Muhammed’in Mekke’den Medine’ye göç ettiği yılı başlangıç sayar. Bu takvime göre her mevsim bir önceki yıla göre 11 gün http://global.britannica.com/EBchec ked/topic/89368/calendar/60208/Ba bylonian-calendars Mathcad Merve METE Yıldız Teknik Üniversitesi Kimya Metalurji Fakültesi Kimya Mühendisliği Bölümü engineer_mete@outlook.com Özet Mathcad, matematik biliminin kullanım aracıdır. Sayılar, formüller, grafik ve metinler içeren uzun ve zahmetli çalışmalara pratik ve kolay alternatif sunan bir bilgisayar paket programıdır. Programın bize sunduğu en önemli avantaj; eşitlikleri aynı kağıt üzerinde olduğu gibi ekrana yazabilme imkanı sağlamasıdır. Bu şekilde birçok nümerik ve sembolik işlem yapmak mümkündür. Bu paket programını kullanmak suretiyle başta kimya mühendisliğindeki, ısı, kütle ve momentum transferi ile birlikte birçok mühendislik ve matematik disiplinlerindeki çeşitli problemler çözülebilmektedir. Mathcad, Windows (MS Windows 2000/XP/Vista/Windows 7) platformunda çalışmaktadır. Anahtar kelimeler: Mathcad, Mühendislik yazılımı, Mühendislik hesaplamaları, İleri matematik Mathcad görüldüğü gibidir. alındığında, Mathcad is a tool which for using olduğu mathematics. standart software It is package alternative laborious ways studies a computer that for offers long which and include ekrandaki gibi tümü Yazıcıdan bilgiler aktarılır. Mathcad matematiksel için işlemlerin standart kullanır. Bazı matematiksel çıktı komutlar işlemler terimler ve program numbers, formulas, graphics and tarafından texts. The most important advantage içerisinden seçilerek gerçekleştirilir. is that the software provides that Mathcad integral, matris tersi ve equations could write on the screen eşitlik as it is on the same paper. In this algoritması way, that is possible to make several uyumludur. oluşturulan çözümlerindeki standart şablon nümerik metotlar ile numeric and symbolic processing. Heat, mass and momentum 1.1. Mathcad programının işlevi transfers, also, many engineers and mathematics problems could solve Mathcad ekranını bir defter sayfası by using this software. Mathcad runs kabul ederek birçok hesabı rahatlıkla on Windows (MS Windows 2000 / XP yapabilirsiniz. / Vista / Windows 7) platforms üzerinde (Ferecov vd., 2011). hiçbir Keywords: Mathcad, Engineering Örneğin, gördüğünüz bir kodlama başvurmadan, software, Engineering calculations, yazabilirsiniz. Advanced mathematics programdaki kitap eşitliği işlemine olduğu Birçok kodlama gibi paket prensibiyle yapılan işlemlerin aksine, bu işlem 1.Giriş Mathcad Mathcad programının bize sunduğu paket programı, grafik en önemli özelliklerindendir. Eşitlik ve operatör işlemleri standart İstenilen matematiksel yollar ile gerçekleştirir. yapılması Saklı bilgi bulunmaz, herşey ekranda Program bu değişiklikleri otomatik şekilde, mümkün düzeltmelerin kılınmıştır. olarak algılayarak, anlık bir şekilde değeri hesaplama yapar ve sonuca yansıtır. hesaplayalım. Program, bir kelime işlemcideki gibi çok yönlü olarak yazı çeşitleri içerir ve bu yazı tiplerini aynı şekilde yazıcıdan çıkış alırkende kullanır. Böylelikle, anlık mühendislik belgeler raporları hazırlanabilmektedir. ve kolaylıkla Diğer bir deyimle, Mathcad tıpkı bir yazılım programı gibi kullanılabilir. Matematik işlemleri, hesap makinesi prensibiyle yapılabilmektedir. Eşitlik 1’de, mathcad sayfası gerçekleştirebileceğiniz matematiksel işlem üzerinde basit bir gösterilmiştir 12 15-214.3=14.944 (1) hangi işlemin öncelikli olduğunu algılar. Ancak, bilgisayar programlarında olduğu gibi değişken ve fonksiyonların E değerini V:=0.5 1 E:=2.m.𝑉 2 → E=1.5 (2) Mathcad, iterasyon ve tekrarlanan hesaplamalarını yapabilmektedir. İterasyon işlemleri esnasında sıralı değişken (range verilen,bilgisayar variables) adı yazılımlarında ve grafik işlemlerinde önemli olan özel değişkenler (sıralı değişkenler) kullanılır. Sıralı değişken formülasyon tanımlanırken, kullanılır (Eşitlik 3) Burada, (Gültekin vd., 1997). Mathcad m:=12 verilerek tanımlanması X=sıralı değişken, y=başlangıç değeri Z=ikinici değer, (z-y):artım değeri k=sıralı dizideki son değerdir. X:=y,z..t (3) gerekmektedir. Bir eşitlik üzerinde Eşitlik 2’deki V fonksiyonunu, sıralı değişkenlerin bir tanımlanması ve fonksiyonların Eşitlik 2’de değişken olarak 0.1’den 1’e 0.1 arttırarak değerler incelenmiştir. Öncelikle bir değişkene atayarak değer atanırken işlem tablosunda ya hesaplatabiliriz (Tablo 1). da (:) tuşu ile (:=) işareti oluşturulur. m değişkenine 12, V değişkenine 0.5 tanımlayıp, E değerini z:=10 V:=0.1,0.2..1 tekrar 1 E(V):= E:= 2.m.𝑉 2 (4) göstereceği hakkında değişiklikler yapılabilir. Sonuçları biçimlendirmek için Şekil 2’de verilmiş olan diyalog kutusu kullanılır. Tablo 1. E ve V değer atamaları Mathcad ile yüzey (iki ve üç boyutlu) grafikleri çizebilir. E(V) fonksiyonu ile V değişkeni arasındaki Eşitlik 4’e ait grafiği kolaylıkla çizebiliriz (Şekil 1). m:=10 V:=0.1,0.2..1 Şekil 2. Diyalog kutusu 1.2. Değişkenler ve Sabitler 1 E(V):= E:= .m.𝑉 2 Basic ve Fortran dillerinde olduğu 2 gibi değişkenler ve sabitler işlemden önce Bu tanımlanması tanımlama gerekmektedir. gerçekleştirilirken aşağıda verilen Mathcad’in içerdiği karakterler kullanılmalıdır. Şekil 1. E(V) fonksiyonu yüzey İstenildiği takdirde, eşitliğin yazı tipi, Mathcad’in 9’a kadar olan tamsayılar grafiği büyüklüğü, 0’dan sayıların sonuçları şekli ve nasıl Alt çizgi ( _ ) Sonsuz sembolü Kücük ve büyük harfler Yüzde sembolü (%) Yunan harfleri Değişken Tablo isimleri yukarıdaki karakterleri içerebilir. Ancak, bir isim 2. Yerleşik değişkenler değişkenlerin standart değerleri Değişken Standart Değeri Π 3.1415926536 E 2.7182818285 ∞ 1.10307 kullanılırsa, nokta bir alt indis olarak % 0.01 gözükmektedir. Değişken isimlerinde ORIGIN 0 0’dan 9’a kadar olan tamsayılar,alt çizgi yada yüzde işaretlerinden biri ile asla başlayamaz. karakterden bir diğer Herhangi bir nokta (.) sonra ayrıntı ise, ve kullanılan karakterlerin hepsi aynı yazı tipinde, Hex veya octal sayılar için, imajiner büyüklükte ve tipte (italik,bold vb.) sayılar için i veya j, birim içeren olması gerektiğidir. sayılar için ise M, L, T, Q veya K Mathcad, diğer değişkenlerden farklı harfleri takip edebilir. olarak otomatik olarak tanımlı sekiz Program adet değişken içerir. Bu değişkenler, bünyesinde yerleşik değişkenler olarak algılayabilmesi için yazılan sayıların tanımlanan ve tarafından a+bi formunda olması gerekmektedir. değerlere sahiptir. Kompleks sayılar ile işlem yaparken Mathcad’de önceden aşağıda verilen özel fonksiyonların tanımlı yerleşik değişkenler ve bu kullanımına gidilir (Himmelblau vd., değişkenlerin 2004). kabul görmüş Tablo 2’de herkes standart değerleri verilmiştir (Gültekin vd., 1997). Mathcad, sayı ile başlayan bir ifadeyi sayı olarak algılar. Bu sayıyı, başka bir sayı, ondalık kesir,ondalık kesirden sonra sayılar, h ve o harfleri takip eder. kompleks sayılarıda barındırır. Ancak, Re(z): z sayısının gerçek kısmını, Im(z): z sayısının imajer kısmını, |z|: z sayısının mutlak değerini, Arg(z): z sayısının argumanını, 𝑧 − : z sayısının eşleniğini vermektedir. bazı özel işlemcileride içermektedir. 1.3. Vektörler ve Matrisler Bir boyutlu olan vektörler kolon halinde, iki boyutlu olan bir dizi sayılar ise tanımlanır. matrisler Vektör ve olarak matris oluşturabilmek için Matrices diyalog kutusu kullanılır. Burada Rows sıra yani satır sayısını, Columns ise kolon sayısını belirtmektedir. Eşitlik 5’de bir vektörün verilmiştir. tanımlanması Burada, 𝑉0 = 3, 𝑉1 = 5, vektör elemanlarıdır. Aşağıdaki Tablo 3’de, A ve B dizileri, vektör yada matrisi ifade etmektedir. U ve V vektörleri, M bir kare matrisi, z ve w real ve kompleks sayıları, x ve y reel sayıları, m ve n tamsayıları, i sıralı değişkeni, t tanımlanmasını ifadeyi belirtmektedir. Tablo 3. İşlem elemanları Görünüş Tuş Tanımı Parantezler Vektör inceleyelim (Eşitlik 6). (X) [Shift]8-9 alt 𝑉𝑛 [ alt 𝐴𝑚.𝑛 ] Üst simge 𝐴<𝑛> [Ctrl]6 Vectorize → [Ctrl]- Faktoriyel n! _ 𝑋 ! Transpoze 𝐴𝑇 Ctrl]1 Kuvvet 𝑍𝑤 ^ Matrisin 𝑀𝑛 ^ simgesi M:=( Burada, 𝑀 3.kolonunu Matrisin 2 4 6 ) 1 3 5 <2> matrisin ifade etmektedir. ise, 𝑀 𝑇 ile gösterilir (Eşitlik 7). Kompleksin 2 1 𝑀𝑇 =4 3 6 5 (7) 1.4. İşlemciler Mathcad, işlemcilerin standart yanı Matris simgesi =(65), transpozesi (6) matematiksel sıra, transpoze bir ve Y değişkenleri ise herhangi bir (5) Matris herhangi değişken ismini, f bir fonksiyonu, X İşlem V:=(35) Bir determinant, integral ve türev gibi 𝑋 “ tersi kuvveti(tersi) Negatifi -X Processes, 2 nd. ed. Wiley Publishing - Co. (1986). Tablo 3. Devamı Vektör ∑𝑉 [Ctrl]4 toplamı Karekök √𝑍 \ Büyüklük |𝑍 | | Vektörün |𝑉 | | |𝑀 | | 𝑋 𝑌 / büyüklüğü Determinant Bölme Kaynaklar Ferecov, V., Guygusuzoglu, G., Mathcad ile Matematik Analiz, 1 th. ed. Papatya (2011). Himmelblau, D., Riggs, J., Basic Principles Chemical and Calculations Engineering, 7 th. in ed. Prentice-Hall (2004). Mathcad 2000 Proffesional, User’s Guide, MathSoft Inc. (1999). Gültekin, S., Kılıç, H., Mathcad ve Kimya Mühendisliğinde Kullanılması (1997). Felder, M. R., Rousseau, W. R., Elementary Principles of Chemical EMÜLSİFİKASYONÇÖZÜCÜ BUHARLAŞTIRMA TEKNİĞİYLE BSA YÜKLÜ PLGA NANOPARTİKÜLLERİNİN OLUŞTURULMASI were used for drug delivery special to region around in 1970s. Due to their unique biocompatibility biodegradation and biodegradable polymeric nanoparticles (NPs) have broad applications in the fields of drug delivery and targeting, release, tumor vaccination, therapy and diagnostic Systems. Poly(D,L-lactideco-glycolide) (PLGA) is the most frequently used biodegradable polymer for developing nano/microparticles encapsulating therapeutic drugs in Nurcan GÜNGÖRDÜ controlled release applications. PLGA Zeynep based AKDESTE MUSTAFAEVA drug several delivery advantages conventional Yıldız Teknik Üniversitesi Kimya- devices over devices. One have the of the Metalurji Fakültesi Biyomühendislik advantage is the extended release Bölümü rates of drugs up to days, weeks or months. Acknowledgments/Teşekkür Bu derleme, Üniversite Tübitak Öğrencileri Araştırma Destek desteklenen widespread 2209-A use reasons of PLGA for are the its biodegradability, its biocompatibility, Yurtiçi Programı Other and the fact that PLGA has been ile approved by FDA (Food and Drug ‘Emülsifikasyon-Çözücü Administration). Several methods have Buharlaştırma Tekniğiyle BSA yüklü been PLGA nanopartiküllerinin Sentezi ve biodegradable NPs, Karakterizasyonu’ isimli lisans tezi emulsion–solvent evaporation, kapsamındadır. other techniques. ABSTRACT Bovine serum albumin (BSA) model Polymeric nanoparticles are the colloidal drug delivery systems their sizer range among 10- 1000 nm and they are synthetic formed polimers. by natural Primarily, or they developed to prepare including and protein was encapsulated by poly(d,llactide-co- glycolide) (PLGA) using a multiple water-in-oil-in-water emulsion-solvent technique. nanoparticles evaporation PLGA–BSA can be composite fabricated efficiently by the water-in-oil-in-water bilinmektedir. (w/o/w) double emulsion method. Anahtar Keywords: Polymeric nanoparticles, Poly(D,L-lactide-co-glycolide) (PLGA), 1. GİRİŞ ÖZET Polimerik nanopartiküller, büyüklükleri 10-1000 nm arasında değişen, doğal ya da sentetik yapıdaki polimerler ile hazırlanan, kolloidal ilaç taşıyıcı sistemlerdir. Düşük molekül ağırlıklı ilaçları ve peptit-protein gibi makromolekülleri sistemik lokalize olarak veya taşıyabilirler. Nanopartiküllerin, protein tipi ilaçlar bir salınımı çok için maddenin uygun kontrollü ilaç salınım cihazlarında artan bir önemi vardır. Bu amaç için genellikle biyobozunur biyouyumlu bir polimer olan Poli(D,L-laktid-ko-glikolik asit) kullanılmaktadır. bazlı Poliester poli(laktik asit) (PLA), poli(glikolik asit) (PGA) ve kopolimerleri olan PLGA; en iyi tanımlanmış polimerlerdir. PLGA biyobozunur standardı polimerlerin olarak kabul altın edilir ve kullanılır. Sığır serum albümini (BSA), suda Poli(D,L-laktid-ko- Çözücü Buharlaştırma Tekniği. technique. ve nanopartikülleri, Polimerik glikolid) (PLGA), BSA, Emülsiyon- BSA, Emulsion-solvent evaporation gibi Kelimeler: çözünür protein tipi ilaçları üretimini ve davranışını incelemek için model bir madde olarak kullanılır. BSA yüklü PLGA nanopartiküllerinin su-yağ-su(w/o/w) çift emülsiyon yöntemi ile etkili bir şekilde üretildiği Nanopartiküllerin polimerik yapıları etken maddenin hedeflendirilmesini, salımının kontrolünü sürdürülmesini Hedeflenen ve temin bölgede ederler. uygulamayı takiben günler hatta haftalar süren bir etken madde salımına imkan verirler [1]. Diğer kolloidal taşıyıcı sistemlerle polimerik kıyaslandıklarında nanopartiküller biyolojik sıvılarda çok daha yüksek stabiliteye sahiptirler. Düşük molekül ağırlıklı ilaçları ve molekülleri olarak peptid, lokalize taşıyabilirler antikanser etken protein veya gibi sistemik [1,2]. Başta maddeler olmak üzere çeşitli hastalıkların tedavisinde kullanılan çok sayıdaki terapotik ve tanı/teşhis sağlayan taşıyıcı sistem bir nanopartiküllerin, hedeflemesinde ajanlar olan polimerik özellikle sahip için ilaç oldukları avantajlar, bu sistemlere çok büyük önem kazandırmaktadır. nanopartiküller, maddelerin Polimerik antikanser etken toksisitelerini ve istenmeyen yan etkilerini azaltırlar ve bu maddelerin salınımını hedef tümoral dokuda sağlayarak maddenin kontrolü gerçekleştirilebilmektedir [4]. terapotik PLGA’nın etkisini arttırırlar. kristal yapısı kopolimer Antikanser etken maddelerin böylece zincirindeki iki monomer bileşeninin biyoyararlanımı molar oranına bağlıdır. PLGA’da, % ortamda artarak in-vivo kendilerini modifiye edebilirler [1].Polimerik nanopartiküller, doğal (albümin, 70’den az poli(glikolik içeren kopolimerler asit) (PGA) amorftur ve diklorometan, etil asetat gibi organik jelatin, aljinat, kitosan, dekstran) ya çözücülerde da sentetik (Polisiyano-akrilat (PACA), Sudaki parçalanma oranı ise molekül polibütil-siyano-akrilat ağırlığına (PBCA), kolaylıkla ve çözünürler. laktid:glikolid oranına poliglikolik asit (PGA), polilaktik-ko- bağlıdır, glikolik polimerlerle düşük molekül ağırlığı, parçalanma hazırlanan partiküler sistemler olup, oranını artırmaktadır. PLGA, fizyolojik bu polimerlerin seçiminde; ilacın tipi, ortamda inert olması, biyolojik olarak fiziksel özellikleri, kullanılış yolu, dozu parçalanabilmesi, biyouyumlu olması ve ve asit (PLGA)) salım süresi ile polimerin yüksek toksik glikolid içeriği ve olmayan ürünlere biyobozunurluğu, biyouyumluluğu ve parçalanabilmesi nedeniyle, yeni ilaç toksisite taşıyıcı dereceleri Ayrıca dikkate alınır. hazırlanmak nanopartiküllerin istenen boyutu ve yüzey sistemlerde yaygın olarak kullanılan ve FDA (Food and Drug Administration) tarafından da özellikleri de polimer seçimini etkiler. onaylanmış bir biyopolimerdir. PLGA PLGA, kopolimerleri nanopartiküler sistemlerde ilaç taşıyıcı en yaygın kullanılan polimerlerdendir [3,4,5]. Poli(laktid- ko-glikolid) maddeler nanopartiküler ile sistemlerin glikolik asit monomerlerinin uygun Farklı terapötik etkinlikteki pek çok karışımlarının düşük veya yüksek molekül ağırlıklı Kopolimeri asit etken gerekse hazırlanmasında uygun taşıyıcılardır. elde laktik çözünen yağda, ve sonucu (PLGA), suda gerek polimerizasyonu edilen kopolimerdir. hidrofilik ve hidrofobik etken maddeler oluşturan monomerlerin PLGA nanopartiküllerine enkapsüle oranları değiştirilerek, farklı molekül edilebilirler. ağırlıkta, farklı fiziksel, kimyasal ve oral, intravenöz, intra-arteriyal, nazal fizikokimyasal özellikler taşıyan PLGA yoluyla elde kullanılabilmektedir. edilebilmektedir. Polimerik PLGA ilaç nanopartikülleri taşınmasında PLGA matriks olarak ilaç taşıyıcı sistemlerde nanopartikülü salınım sistemleri için, kullanılan PLGA’nın özelliklerine bağlı rekombinant proteinler, peptidler ve olarak, ilaç salımının uzatılması ve plazmit DNA’nın in-vivo ortamda immün cevaplarını oluşturabilen en bölgeye özgü ilaç taşınması amacıyla uygun kullanılmışlardır. aracıdır. nanopartikülü, Ayrıca Nanopartiküller, edilmiş mikropartiküllere nazaran daha geniş cevap yüzey alanına sahiptirler kararlılıkları oluşturabilme yeteneğinden dolayı aşı daha diğer taşıyıcı sistemlere göre sistemleri ile etkili bir tedavi şekli daha fazladır partikül büyüklüğü veya oluşturur[6]. Polimerik matriks olarak polimerin ilaç kullanılan gizlenebilme özelliklerine sahiptirler. PLGA’nın özelliklerine bağlı olarak, Hapsettikleri aktif maddenin hedefe ilaç salımının uzatılması ve kontrolü ulaşana kadar gerçekleştirilebilmektedir engellerler. Salımın antijenlere enkapsüle PLGA karşı taşıyıcı emülsiyon immün sistemlerde tekniği, mikropartikül proteinlerin [7]. Çift nano- hidrofilik veya ilaçlar enkapsülasyonu ve için sürekli glikol olmasını yüzey Nano- penetrasyonuna üretiminde, poli (D,L-laktik-ko-glikolik hücreler asit), sağlarlar [9]. mükemmel biyouyumluluk bozunmasını kontrollü sağlarlar. modifikasyonları partiküllerin mikropartiküllerin kaplanmasıyla Nano küçük kapillerlere imkan tarafından sayesinde verir nedeniyle yaygın olarak kullanılır [8]. Sığır serum albumini, suda çözünür protein tipi ilaçları üretimini ve davranışını incelemek için model bir madde olarak kullanılır. Bu BSA yüklü PLGA nanopartiküllerinin su-yağ-su(w/o/w) çift emülsiyon yöntemi ile etkili bir şekilde üretildiği bilinmektedir [8]. 2.POLİMERİK NANOPARTİKÜLLER VE ÖZELLİKLERİ Polimerik nanopartiküller, büyüklükleri 10-1000 nm arasında değişen, doğal ya da sentetik yapıdaki polimerlerle hazırlanan partiküler sistemlerdir. İlk 1970’lerde olarak, Şekil 1. Nanometaryallerin boyutlarının biyolojik bileşenlerle karşılaştırıldığı ve ‘nano’ ve ‘mikro’ tanımlandığı logaritmik uzunluk ölçeği [10]. ve tutulmalarını göstermesi ve değişken biyobozunur özellikleri ve ölçekteki partikül boyutları ve uygun kullanılan umut verici bir yöntemdir. ve ile Nanopartiküllerin hazırlanmasında Polimerik etken madde genel olarak, sentetik (albümin, veya içine dekstran) ya da sentetik (Polisiyano- veya akrilat (PACA), polibütil-siyano-akrilat doğal bir hapsedilmekte hazırlanan polimer (nanokapsül), nanopartikül yüzeyine adsorbe ettirilmekte veya polimer yapı içinde dağıtılarak bir matriks yapısı oluşturulmaktadır Partikül (nanoküre) büyüklüğü [7]. dağılımı, nanopartiküler sistemlerin en önemli ve belirleyici özelliklerinden birisidir. Zira, partikül büyüklüğü; sistemin in vivo dağılımı, toksisitesi biyolojik ve akibeti hedeflendirilmesi hakkında ön fikir vermekte, ayrıca ilaç yüklemesini ve salımını değiştirebilmekte, hatta nanopartikül stabilitesi üzerinde de olabilmektedir. Partikül büyüklüğünün, etkilediği etkili ilaç salımını bilinmektedir. da Küçük partiküller büyük yüzey alanına sahip oldukları için bu özellikleri hızlı salıma yol açmaktadır. büyüklüğünden özellikleri Partikül başka, de, alınmasında, yüzey partiküllerin dağılmasında etkinliğinde önemli bir ve parametre nanopartiküller, jelatin, (PBCA), poliglikolik Bu özelliklerinden dolayı, son yıllarda, kitosan, asit (PGA), polilaktik-ko-glikolik asit (PLGA)) polimerlerle hazırlanan partiküler sistemler olup, bu polimerlerin seçiminde; ilacın tipi, fiziksel özellikleri, kullanılış yolu, dozu ve salım süresi ile polimerin biyobozunurluğu, biyouyumluluğu ve toksisite dereceleri Ayrıca dikkate hazırlanmak nanopartiküllerin alınır. istenen boyutu ve yüzey özellikleri de polimer seçimini etkiler. PLGA, nanopartiküler sistemlerde en ilaç yaygın polimerlerdendir. taşıyıcı kullanılan İlacın salımı polimerin aşınması ile paralel yürür. PGA, PLA ve PLGA nanopartiküler ilaç taşıyıcı sistemlerde en yaygın kullanılan polimerlerdir. PLGA, FDA onaylı olması nedeniyle, sıklıkla incelenen polimer olup, bu polimerin biyouyumu yapılan çalışmalarla saptanmıştır [12]. 2.1.POLİ olarak bilinmektedir. aljinat, doğal (LAKTİK-KO-GLİKOLİK ASİT) (PLGA) nanoteknoloji alanında nanopartiküler Toksik olmayan metabolitlere dönüşen sistemlerle ve polimerler, uzun etkili ve kontrollü çalışmaların salım sistemlerinin hazırlanmasında ilgili uygulamalara sayısında ilişkin önemli olmuştur [11]. araştırmalara ölçüde artış sıklıkla tercih edilmektedir. Biyoparçalanır laktik asit, glikolik asit ve bunların kopolimerleri, ilaç taşıyıcı sistem formülasyonlarında yaygın olarak kullanılmaktadır. Polilaktid-ko- getirilmesiyle oluşan PLGA yapılar ile sağlanabilmektedir [11,13]. glikolidler, laktik asit ve glikolik asit monomerlerinin uygun karışımlarının polimerizasyonu sonucu elde edilen kopolimerlerdir [12,13]. Poliester bazlı poli(laktik asit) (PLA), poli(glikolik asit) (PGA) ve kopolimerleri olan PLGA; en iyi tanımlanmış polimerlerdir. PLGA biyobozunur polimerlerin altın standardı olarak kabul edilir kullanılır, ancak bozunma polimerin hızını bozunma rejiminde istenmeyen ve beklenmeyen etkilere neden olabilir. PGA bugün en çok kullanılan Hidrofilik polimerlerdendir. yapısı nedeniyle sulu ortamda veya hücre içi koşullarda hızla çözünmekte bütünlüğünü arasında iki ve mekanik ila dört kaybetmektedir. hafta Kimyasal yapı açısından karşılaştırıldıklarında, PLA'nın tekrar eden birimlerinde fazladan bir metil grubunun bulunduğu görülmektedir (Şekil Bu fazla metil hidrofobik 2). grubu PLA’yı daha yapmakta, suya karşı afinitesini azaltmakta ve hidroliz hızını yavaşlatmaktadır. Hücre içi veya hücre dışında PLA yapısının çözünüp yok olması birkaç aydan birkaç yıla kadar sürebilmektedir. Üretilen biyomalzemelerin istenilen sürelerde çözünüp yok olmaları, PGA ve PLA’nın farklı oranlarda bir kimyasal yapısı [14]. ve arttırmak için polimerin asiditesinin arttırılması, Şekil 2 PGA, PLA ve PLGA’nın araya Kopolimeri oluşturan monomerlerin oranları değiştirilerek, farklı molekül ağırlıkta, farklı fiziksel, kimyasal ve fizikokimyasal PLGA’lar özellikler elde taşıyan edilebilmektedir. Polimerik matriks olarak ilaç taşıyıcı sistemlerde kullanılan özelliklerine salımının bağlı PLGA’ların olarak, uzatılması ve kontrolü gerçekleştirilebilmektedir. fizyolojik ortamda biyolojik olarak ilaç PLGA, inert olması, parçalanabilmesi, biyouyumlu olması ve toksik olmayan ürünlere parçalanabilmesi nedeniyle, yeni ilaç taşıyıcı sistemlerde yaygın olarak kullanılan ve FDA(Amerikan Gıda ve İlaç Dairesi) tarafından da onaylanmış bir biyopolimerdir. PLGA kopolimerleri suda gerek çözünen nanopartiküler yağda, etkin gerekse maddeler ile sistemlerin hazırlanmasında uygun taşıyıcılardır [12,14]. Farklı terapötik etkinlikteki pek çok düşük veya yüksek molekül ağırlıklı, hidrofilik ve hidrofobik etkin Bu maddeler nanopartiküllerin, üretim esnasında PLGA enkapsüle nanopartiküllerine edilebilirler. sentez metodları, PLGA PLGA birçok kanser ilacını da enkapsüle nanopartikülleri hücreye endositoz ile edebileceği bildirilmiştir. İlaç içeren bu alınmakta nanaopartiküller, çözünürlüğü düşük, ve sitoplazmada toplanmaktadır. PLGA vücutta laktik biyolojik asit ve glikolik asit monomerlerine moleküller tarafından yakalanıp hücre parçalanmakta, bunlar da sitrik asit içine döngüsüne damarlardan geçebilecek kadar küçük girmek suretiyle ortamlarda alınabilecek kararsız, ve kılcal metabolize olarak CO2 ve H2O olarak yapılar elimine edilmekte, glikolik asit ise partikül böbrekler moleküllerin hedef tümör dokusuna tarafından olabilmektedirler. yüzeyleri Ayrıca içerdikleri veya farklı bir dokuya taşınıp, orada uzaklaştırılmaktadır [12]. salınabilmesi için modifiye edilebilmektedir. [11,15,17]. 2.2.EMÜLSİYON ÇÖZÜCÜ OLUŞTURMA BUHARLAŞTIRMA (EMÜLSİFİKASYON) BSA / YÖNTEMİ YÜKLÜ İLE PLGA NANOPARTİKÜLLERİNİN OLUŞTURULMASI 2.2.1.BSA (Bovin Serum Albumin) Sığır serum albümin (BSA), sisteinler (17 disülfit bağı köprüsü) içeren 585 aminoasit kalıntısı olmak üzere çoklu bölgelere sahip oldukça çözünür bir Şekil 3. PLGA nın degragasyon davranışı [15]. globüler (küresel) bir BSA’de disülfid bağları yani sistein köprüleri bol olmasına rağmen, bu İlaç salım sistemlerinde sıklıkla tercih durum edilen kararlılık kazandırır.[18]. PLGAdan difüzyon, çözücü emülsifikasyonemülsiyon- buharlaştırma, ara yüzde depolama ve nanoçöktürme proteindir. teknikleriyle nanopartiküller üretilmektedir [11,16]. göreceli olarak proteine Önceden oluşturulmuş polimerlerden biyobozunur nanopartiküllerin hazırlanması için çeşitli yöntemlerin kullanıldığı bildirilmiştir. Emülsiyon çözücü buharlaştırma teknikleri nanoŞekil 4. BSA (Bovin Serum Albumin) : Uzay doldurma modeli ve mikropartiküllerin için sıkça oluşturulması kullanılan biridir. Polimer yöntemlerden diklorometan, BSA kolay erişilebilirligi, çözünürlüğü kloroform veya etil asetat gibi bir vb. avantajlarından dolayı; deneysel organik çalışmalarda oldukça sık kullanılmaktadır. Yapısıda taşıdığı çesitli fonksiyonel gruplarından dolayı da konjugasyon reaksiyonlarında çesitli moleküller, proteinler ya da haptenler için taşıyıcı olarak tercih edilmektedir [19]. Peptit, protein ve diğer makromoleküllerin hapsedilmesine olanak sağlayan çift emülsiyon oluşturma yönteminde, etkin maddenin sulu çözeltisi polimer çözeltisinde dağıtılır ve bu karışıma yağ/su emülgatörünün sulu çözeltisi eklenir, Daha emülsiyonu, polimer sona ilaç çözeltisini çözeltisi oluşturur ve sulu içeren damlacıklarını buharlaştırıldıktan maddenin su/yağ/su çözücü sonra, etkin çözeltisini içeren nanopartikül süspansiyonu elde edilir. Yöntemin sakıncaları; düşük molekül ağırlığındaki polimere nedeniyle hidrofilik olan düşük yükleme ilaçların afinitesi kapasitesinin düşük oluşu ve düzensiz partikül büyüklüğü dağılımıdır. çözücü içerisinde çözülür ve daha sonra sulu bir emülsiyon haline getirilen çözelti, polivinil alkol gibi yüzey aktif madde kullanılarak su içinde yağ (o/w) oluşturulur. Sabit oluşturulmasından altında organik emülsiyonu emülsiyonun sonra, sıcaklığın çözücü işlemin basınç arttırılmasıyla buharlaştırılır. etkisi Bu nanopartikülün özelikklerine bağlı olarak değişiklik göstermektedir. Çoğu zaman, yüzey aktif maddeler, suda çözünmeyen agregasyon önleyerek çözeltide ve/veya polimerlerin çökelmesini nanopartikülleri stabilize kullanılmaktadırlar. etmek sulu için Şekil 5. Çift emülsiyon yöntemiyle antijen enkapsüllenmiş anopartiküllerin hazırlanması [20] Bununla maddelerin birlikte, yüzey yeterli aktif miktarda uygulamalar için zararlı olabilmektedir [21]. kaldırılması bile bazen biyomedikal Şekil 1. BSA yüklü poli (laktik-ko-glikolik asit) nanopartikülünün çift (su/yağ/su) emülsiyon yöntemiyle oluşturulması prosesi [8]. araştırmalarda, 3.SONUÇ Biyobozunur polimerlerin, otuz yıl kadar önce biyoçözünür cerrahi ilaçlar olarak araştırmalarda rol almasından bu yana, önemli miktarda yapılan mekanizması, polimerler oluşturulmuştur. ilaç bu salınım biyobozunur tarafından Kullanılan tüm biyomateryeller arasında, biyobozunur bir polimer olan poli laktik-ko-glikolik asitin (PLGA) uygulanması ilaç taşıyıcı derleme olarak nanopartiküllerin, protein tipi ilaçlar kullanılması büyük bir neticesinde, potansiyel göstermiştir. PLGA, FDA gibi onaylı biyobozunur polimerler ailesine salınımı dahil olup, fiziksel olarak kuvvetli ve cihazlarında artan bir önemi olduğu biyolojik anlaşılmıştır. Bu amaç için genellikle bakımdan oldukça bir çok maddenin için uygun kontrollü ilaç salınım uyumludur. Yaygın olarak, protein ve biyobozunur DNA, RNA ve peptidler gibi çeşitli polimer olan Poli(D,L-laktid-co-glikolik makromoleküllerin asit) tür içi salınım ve biyouyumlu kullanılmakta bir olduğu araçları olarak incelenmiştir. PLGA, vurgulanmıştır. Sığır serum albumini, uzun suda süreli klinik kullanılmasından, araştırmalarda protein tipi ilaçları bozulma üretimini ve davranışını incelemek için karakteristik özellikleri ve olanakları model bir madde olarak kullanılmakta sağlamasından olup, sistemleri dolayı için polimerler olumlu çözünür ilaç çeşitli salınım biyobozunur arasında en popüler bu BSA yüklü PLGA nanopartiküllerinin su-yağ-su (w/o/w) çift emülsiyon yöntemi ile etkili bir olanıdır. Son literatürlerdeki PLGA’ şekilde nın biyobozunur özelliği göstermiştir yönteme ki, PLGA, cerrahi işlemler olmadan kapsülleme ilaç parçacıkların yapısı ilaç uygulaması salınım olarak ve sistemlerinde arzu edilen sürekli dozlarda üretildiği göre açısından incelenmiştir. partikül etkinliği önemli Bu boyutu, ve karma özelliklerdendir. implantasyonda kullanılabilmektedir. Boyut ve yapı; ilaç salınım kinetiği, Buna ek olarak PLGA’nın, polimer farmasötik molekül hücreye alınmasında etkili olmaktadır oranı kütlesi, ve ilaç parametreleri laktik ve glikolik konsatrasyonu ayarlanabilmekte gibi ve davranış ve parçacıkların [8]. Sonuç olarak, çift emülsiyon w/o/w polimer -ilaç matriksinin genel fiziksel yöntemindeki su/organik çözücü özellikleri ve kontrol edilebilmektedir. matriks oluşturan polimerler arasında Bu sayede arzu edilen dozaja ulaşmak spesifik ve ilaç türüne bağlı olarak salınım azalan polimer matriks içerisindeki yapmak yerel Ancak, mümkün olabilmektedir. doz aşımından,tutarsız ilaç salınımı ve ilaç-polimer etkileşimlerinden potansiyel değerlendirme toksisite olmayan asitlik etkileşimler gelişimi ve ve protein dengesizlikleri gibi sorunlara neden olabilmektedir. PLGA kaynaklanan mikrokürelerinin, ayrıntılı stabilizasyonunu sağlaması depolama- formülasyonunu gerektirmektedir.Bu salınım protein ve sağlaması kontrollü ilaç salınımı için [7] Uzm. Ecz. İpek ÖZCAN, (2008). iyi ‘’Kemiğe Hedeflemek İçin Sentezlenen tanımlanmış bir model oluşturmakta ve başarılı bir şekilde Biyolojik Parçalanabilen uygulanmaktadır. Kullanılarak Hazırlanan Nanopartiküler 4.KAYNAKLAR Sistemlerin Polimerler İlaç Tasarımı Taşıyıcı Ve İn Vitro [1] New York Times 22 Şubat 2005 Değerlendirilmesi’’ makalesine 10 Aralık 2014 tarihinde Teknoloji Anabilim Dalı Doktora Tezi. bu siteden erişilmiştir: http://www.nytimes.com/imagepages /2005/02/21/science/20050222_NA NO1_GRAPHIC.html. Farmasötik [8] Feczko, T., Toth, J., Gyenis, J., (2011). ‘’ Influence of process conditions on the mean size of PLGA nanoparticles’’ Chemical Engineering [2] Jin , R. , Cao , Y. , Mirkin , C.A. , Kelly , K.L. , Schatz , G.C. , and Zheng , J.G. and Processing 50, 846– 853. [9] Ceren Kutlu, (2011). ‘‘Beyin Tümörlerinin Tedavisi için Çift Etkili (2001) Science, 294, 1901 – 1903 . Doku [3] Goldstain, A., (1997). ‘’Handbook of Sistemlerinin Geliştirilmesi’’ Hacettepe Nanophase Materials, Marcel Dekker Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi. Inc, New York.’’ [10] Liveri, V. T., (2006). ‘’Controlled [4] Rao, C.N. R. Müller, A. Cheetham, Synthesis A. Microheterogeneous K., (2005). ‘’The Chemistry of İskelesi-Nanopartikül of Nanoparticles in Systems’’, Nanomaterials Volume 1, WILEY-VCH Springer Verlag GmbH & Co. KgaA, Weinheim.’’ Inc., New York. [5] Miller, J. C., Serrato, R., Represas- [11] Boanini, E., Gazzano, M., Rubini, Cardenas, J. M. and Kundahl, G., K., (2004). nanocrystals provide new insight on ‘’The Handbook of Science+Business Bigi, A., Nanotechnology’’, John Wiley & Sons, alendronate Inc., Hoboken, New Jersy. hydroxyapatite [6] Satoshi Horikoshi, Nick Serpone, (2007). Media, ‘’Composite interaction with structure.’’ Adv Materials 19: 2499-2502. (2013). ‘’Microwaves in Nanoparticle [12] Synthesis: and (2009). ‘’Kamptotesin İçeren Polimerik Applications’’ ISBN: 978-3-527-33197- ve Oligosakkarit bazlı Nanopartiküler 0 352 pages. Formülasyonların Geliştirilmesi Ve İn Fundamentals Uzm. Vitro-İn Ecz. Vivo Yasemin Çırpanlı, Değerlendirilmesi’’ Farmasötik Teknoloji Programı [17] Q. Huang, Y. Bando and X. Xu, Doktora Tezi. (2007). ‘’Nanotechnology’’ , 18, 485706 [13] H. Cohen, R.J. Levy, J. Gao, I. [18] Fishbein, V. Kousaev, S. Sosnowski, (2015). S. Slomkowski, G. Golomb, (2000). dilatational properties ‘’Sustained delivery and expression of oil/water interface: DNA conformational encapsulated nanoparticles.’’ in Gene polymeric Ther. 7 (22) 1896–1905. Chuan-He Tang, ‘’Dynamic Lan Shen, adsorption of and BSA Role at of flexibility’’Food Hydrocolloids 43, 388e399. [19] Serap ACAR, (2006). ‘’PEPTiD [14] C. Perez, A. Sanchez, D. Putnam, PROTEiN D. KONJUGASYONU’’ YÜKSEK LiSANS Ting, R. Langer, M.J. Alonso, (2001). ‘’Poly (lactic acid) poly(ethylene glycol) nanoparticles as new carriers for the delivery of plasmid DNA.’’ J. Control. Release 75 (1–2) 211–224. [15] N. Csaba, A. Sánchez, M.J. Alonso, (2006). ‘’PLGA: Poloxamer and PLGA: Poloxamine blend nanostructures as carriers for nasal gene delivery’’ Journal of Controlled Release 113, 164–172 KOVALENT TEZi [20] Serap DERMAN, KIZILBEY, Zeynep AKDESTE, Kadriye Mustafaeva (2013). ‘’Polimerik Nanopartiküller’’ Sigma 31, 109-122 [21] Takami Akagi, Masanori Baba, and Mitsuru ‘’Biodegradable Vaccine Systems: Akashi, Nanoparticles Adjuvants Regulation Delivery of Immune Responses Zhao, Vaccine’’ Adv Polym Sci 247, 31–64. Han, MingWang, WenZhong Zhou, (2008). ‘’Effect of PLGA as a polymeric emulsifier on preparation of hydrophilic loaded lipid solid protein- nanoparticles’’ Colloids and Surfaces B: Biointerfaces 67, 199–204 as and [16] ShuYu Xie, SiLiangWang, BaoKai Chao by (2012). Nanoparticle-Based PATENT SİSTEMİ, matematik gibi bilimlerden elde edilen verileri iş ve yapım (*) TÜRKİYE VE alanında uygulamak” anlamında kullanılmaktadır. KİMYA (*) yapım, sanayi anlamındadır. (Kaynak: TDK, Türkçe Sözlük) M. Kaan DERİCİOĞLU Yeni, sanayiye uygulanabilir ve bir Ankara Patent Bürosu Limited Şirketi Kurucu Ortağı ve Genel Müdürü belirli bir süre koruyan bir belgedir. Buluşun tanımı genellikle yapılmaz. Buluş kavramına sınır getirmemek amacıyla tanım yerine yorum tercih edilmiştir. “Buluş, teknik bir sorunu yolunu gösterir” yorum ve teknik yorumu, örneklerinden biri çözüm anlaşılır olarak verilebilir. bir buluş yapıldığında, bu buluş ilgili kurum buluş ölçütlerden sanayiye yeni uygulanabilir karşılıyorsa, verilir. yalnız Her hangisinin faydalı iki ölçütlerini model belge seçileceğine ve belgesi türünden buluşu ve başvuruyu yapan karar verir. Buradaki yenilik, mutlak yeniliktir. Patent başvurusunun yapıldığı tarihte dünyanın herhangi bir yerinde toplumca erişilebilir biçimde yazılı, Eğer buluş; bir ürün ile ilgisi ise “ürün patenti – product patent”, bir ürünün içeren ölçütleri taşıyorsa patent verilir. Eğer Patent buluşlara verilen ve o buluşu koyar basamağı tarafından araştırılır, incelenir ve bu kaan.dericioglu@ankarapatent.com ortaya buluş üretilmesine usul/yöntem “usul/yöntem process/method ile yönelik bir ilgili ise patenti – patent” olarak adlandırılır. açıklanmamış olması anlamına gelir. Her türlü açıklama, yayın, uygulama kim tarafından yapıldığına bakılmaksızın yeniliği olumsuz etkiler. Bir istisna olarak, Türkiye’de ve Birleşik Devletlerde ve bazı ülkelerde, buluş açıklandıktan sonraki 12 ay Bir buluşun patentle korunabilmesi için teknik bir özelliğinin olması ön koşuldur. Buradaki teknik, sözlü veya bir başka biçimde buluşun “Bir bilim, bir meslek dalında kullanılan yöntemlerin tümü veya fizik, kimya, içinde patent başvurusu yapılırsa, bu açıklama yeniliği etkilemez. (grace period – hoşgörü süresi – yeniliği etkilemeyen açıklamalar) Sanayiye uygulanabilirlik, uygulaması sırasında buluşun IPC, Uluslararası Patent oluşacak Sınıflandırması tüm teknoloji alanını 8 ürünün üretilebilir, uygulanabilir ve bölüme ayırır. Bu sınıflandırma kullanılabilir sisteminde patent verilecek nitelikte olması anlamındadır. Tarım dâhil sanayinin herhangi bir alanına girmeyen buluşlar 70.000 konu bulunmaktadır. patent verilerek korunmaz. BÖLÜM A İnsan İhtiyaçları BÖLÜM B İşlemlerin Uygulanması; Buluş basamağı, buluşun ilgili olduğu Taşıma teknik BÖLÜM C Kimya; Metalürji alanda uzman bir kişi tarafından mevcut bilgilerden aşikâr BÖLÜM D Tekstil; Kağıt bir şekilde çıkarılamayacak nitelikte BÖLÜM E Sabit Yapılar (İnşaat) olması anlamındadır. BÖLÜM F Makine Mühendisliği; Aydınlatma; Isıtma; Silahlar; Yasal olarak üç olarak bilinen ölçütler, BÖLÜM G Fizik başvuruların değerlendirilmesinde ve BÖLÜM H Elektrik hükümsüzlük kurallarında yedi olarak sayılabilir: (http://web2.wipo.int/ipcpub/#refres h=page) 0 - Bir buluş olacaktır. CPC 1 - Bu buluş yeni olacaktır. 2 - Bu buluş sanayiye uygulanabilir – Cooperative Patent Classification (EPO) Avrupa Patent Ofisi ile (USPTO) olacaktır. 3 - Bu buluş bir buluş basamağını Birleşik Devletler Patent ve Marka içerecektir. Ofisi 4 - Bu buluş uygulamayı sağlayacak sistemini biçimde tarifnamede bölüm ve yaklaşık 250000 konuyu ve kapsamaktadır. başvuru yeterince açık eki tam birlikte sınıflandırma oluşturmuştur. IPC 5 - Patent verilmesini isteyen gerçek TAGGING OF NEW TECHNOLOGICAL buluşçu DEVELOPMENTS» konusu CPC de «Y» veya gerçek buluşçunun adı belirtilecektir. 6 - Patent isteği yalnız bir buluşu kapsayacaktır. ilkesi) (buluşun bütünlüğü yer almayan Dokuz tanımlanacaktır. olacak de CPC «GENERAL olarak bölümlere eklenmiştir. (http://worldwide.espacenet.com/clas sification?locale=en_EP#!/CPC=B64F3 %2F00 Her iki sınıflandırma sisteminde de Kimya, Bölüm C de yer almıştır. http://worldwide.espacenet.com/classificatio n?locale=en_EP linkte görüleceği gibi Kimya, C01 ilâ C14 alt bölümlerde ayrıntılı olarak yer alır. Örneğin inorganik kimya C01 ve organik kimya C07 dedir. Avrupa Patent Ofisi’nin patent veri alınmakta ve yalnız ilk 500 veriye tabanı olan Espacenet’te C01 için ulaşılabimektedir. patent araştırması yapıldığı zaman 100,000 den çok sonuç http://worldwide.espacenet.com/ Ayrıntılı sonuç alınması için Advanced Search bölümünde sorgu yapmak gerekir. Bu tablodaki “Priority number” görülmektedir. Bu sonuç, inorganik bölümüne “TR” ve “CPC” bölümüne kimya “C01” yazarak sorgu yapıldığında Ofisi’nin patent veri tabanında Türkiye İnorganik kimya alanında Türkiye’den kaynaklı 21 adet patent başvurusu yalnız veya patent olduğu anlamındadır. 21 referans olduğu alanında Avrupa Patent Bir karşılaştırma yapmak amacıyla “C01” ve “KR – Güney Kore” 7,447 aynı Buradaki sorgu bazı ülkeler için istatistikler, veri içeren yaklaşık yapıldığında şu sonuçlar alınmaktadır: milyon “C01” ve “TR – Türkiye” 21 tabanında bir ülkeden kaynaklanan ve “C01” ve “GR - Yunanistan” 118 patent “C01” ve “JP – Japonya” 53,538 vermektedir. Türkiye’nin, bir örnek “C01” ve “US – Birleşik Devletler” More olarak ele alınan inorganik kimya than 100,000 (C01) alanındaki buluş faaliyetinde yer “C01” ve “CN – Çin” 3,458 almadığı söylenebilir. başvurusu patent 90 yapılan veri sayıları Türk Patent Enstitüsü yayınlanan tarafından IPC C sınıfı 2014 yılındaki yerli patent yapılan başvurusu sayılarında diğer sınıflar patent başvurularının son beş yıla arasında 235 adet başvuru ile sondan ilişkin ikincidir. sınıflarına istatistiklerde Kimya ve metalürji alanını simgeleyen göre verileri Türkiye’de aşağıda A B C D E F G H 2010 Yerli Yabancı 281 1282 205 1106 50 1212 90 214 63 240 227 371 102 269 67 332 Eserler, bilgisayar verilmiştir. 2011 Yerli Yabancı 601 1608 509 1397 107 1250 117 264 160 239 378 515 260 326 169 457 2012 Yerli Yabancı 1022 1700 572 1448 121 1588 110 356 225 281 526 583 344 430 227 579 programları, 2013 Yerli Yabancı 1141 1000 688 806 204 915 164 155 241 155 513 317 456 287 288 308 Yukarıda belirtilen fikir ürünlerini de buluşlar, ticaret sırları, endüstriyel kapsayan tasarımlar, varlıklar, entegre topografyaları; varlıklara sahip markalar, internet alan adları, ticaret yükseltmiştir. Aşağıdaki tabloda unvanları, verilen maddesel olmayan iş tabanları, yapış çeşitleri, bu olmayan pazar veri bitki maddesel işletmelerin bilgileri, yeni devre 2014 Yerli Yabancı 1349 1021 863 769 235 607 161 105 295 160 749 310 580 200 432 250 müşteri yöntemleri, vb. veriler varlıkların varlıklar, “hak” kavramı kapsamındaki değerindeki maddesel olmayan varlıklardır. göstermektedir. http://www.edatafusion.com/whitepaper şirketlerin değerlerini pazar yükselişini 500 büyük kapsayan Amerikan bu şirketini fikir değerler devreye girmektedir. tablodaki ürünlerinin önemi burada maddesel olmayan varlıkların şirket değerlerinde %80 paya sahip Bir örnek olarak buluşlar ele olduğunu göstermektedir. Bu sonuçlar alındığında, buluşlara verilen belge 2000 li yıllardan itibaren bilgi çağına olan patent sayıları bu konuda fikir geçişi göstermektedir. verecek netliktedir. Fikri ürünleri üzerinde fikir ürünü Dünyanın en büyük ekonomileri ve sahiplerine tanınan fikri haklar ile 2013 yılı patent sayıları aşağıdaki rekabet gücü ilişkilendirildiği zaman tabloda verilmektedir. şu yorum ile karşılaşılmaktadır. “Maddesel olmayan varlıklar, rekabet http://www.wipo.int/ipstats/en/wipi avantajı / sağlayan en önemli kaynaklardandır.” 20 büyük ekonomide 18 inci sırada Her işletme, her kurum, her üniversite bulunan Türkiye, patent verilerinde kendi son sırada yer almasına ek olarak alanında kazanmak ister. rekabet Yoğun gücü rekabetin sayısal açıdan çok gerilerde yaşandığı küresel ekonomide rekabet bulunmaktadır. 2013 yılına ait bu gücünün kazanılmasına ek olarak sayılar, rekabet gücünün sürdürülebilmesi sıralamasındaki de önemlidir. bulunmasının Türkiye’nin rekabet gücü 45 inci sırada nedenini de açıklamaktadır. Bir ürünün edebilmesi mevcutlarla için, “kaliteli”, rekabet “yeni/özgün”, “çevreye zarar WEF_GlobalCompetitivenessReport_20 14-15 vermeyen”, vb. niteliklerinin yanında “ekonomik” olması da gerekmektedir. http://www3.weforum.org/docs/WEF Ekonomik _GlobalCompetitivenessReport_2014- bir sanayi ürününü üretebilmek, ciddi bir Ar-Ge faaliyeti gerektirir. Rakip ürünlerin mevcut özelliklerini yeni sağlamanın özelliklerin zorunludur. Yeni de yanında, yaratılması özellikleri içeren 15.pdf 2013 DÜNYANIN EN BÜYÜK EKONOMİLERİ ve 2013 PATENT SAYILARI SIRA ÜLKE GDO (US$) X000 2013 YILI 2013 YILI 2013 YILI 2013 YILI TOPLAM VERİLEN YERLİ YAŞAYAN PATENT PATENT VERİLEN PATENT BAŞVURULARI SAYILARI PATENT SAYILARI (WIPO 2014) Dünya 74.699.258 SAYILARI 2.570.000 1.170.000 -- 9.450.000 Toplam Avrupa Birliği 17.512.109 1 ABD 16.768.050 571,612 277,835 133,593 2.387.502 2 ÇİN 9.469.124 825,136 207,688 143,535 1.033.908 3 Japonya 4,898.530 328,436 277,079 225,571 1.838.177 4 Almanya 3,635.959 63,167 13,858 9,792 569,340 5 Fransa 2,807.306 16,886 11,405 10,235 500,114 6 Birleşik 2,523.216 22,938 5,235 2,464 469,941 Krallık 7 Brezilya 2.246.037 30,884 2,972 0,385 - 8 Rusya 2.096.774 44,914 31,638 21,378 194,248 9 İtalya 2,071.955 9,212 8,114 7,017 68,000 10 Hindistan 1.876.611 43,031 3,377 2,783 45,103 11 Kanada 1.826.759 34,741 23,833 2,756 153,781 12 Avustralya 1.505.924 29,717 17,112 1,110 122,811 13 İspanya 1,358.687 3,244 3,004 2,784 36,893 14 Güney Kore 1,304.468 204,589 127,330 95,667 812,595 15 Meksika 1.260.915 15,444 10,368 0,312 101,645 16 Endonezya 870.275 7,450 - - 22,564 17 Hollanda 2,764 2,029 1,732 12,704 18 Türkiye 819.990 4,661 1,211 1,100 7,890 19 Suudi 748.450 0,931 0,233 0,037 1,988 Arabistan 853.806 http://en.wikipedia.org/wiki/List_of_countries_by_GDP_(nominal) WIPO Dünya Fikri Haklar Örgütü http://www.wipo.int/ipstats/en/wi tarafından pi/ yayımlanan istatistiklere göre, 2013 yılında dünya çapında toplam 2.570.000 patent başvurusu Türkiye, yapılmış ve aynı yıl 1.170.000 patent başvurusu içinde 4.661, 1.170.000 verilmiştir. verilen Dünya çapında toplam toplam 2.570.000 patent patentler içinde yaşayan patent sayısı ise 9.450.000 yaşayan 9.450.000 olarak açıklanmıştır. 7.890 ile yer almaktadır. Kaynak: World Intellectual Property Konunun Indicators - 2014 Edition göstermektedir. önemini 1.211 patent bu ve içinde istatistikler Türkiye’deki sayılar neden bu düşüktür? ile ne kadar çok buluş ve patent Sorusunun yanıtı çok basit olarak başvurusu yapılır ise, alınan patent verilebilir. Türkiye’de bu konuda bir sayısı kültür artacaktır. Sayının artışı patent ile korunan buluşların oluşamamıştır. oluşturacak yoktur. siyasi Listedeki PATENT ÜLKE kadar KANUNU Kültürü irade 19 maalesef ülke içinde OLMAYAN TÜRKİYE’DİR. TEK Mevcut, 27 da şansını buna da yukarıda Türkiye’nin paralel ticarileşme artıracaktır. da belirtildiği patent olarak Ancak, gibi, konusunun Haziran 1995 tarih ve 551 sayılı gerekliliği için siyasi iradeye ihtiyacı Patent vardır. Hakkında Haklarının Korunması Kanun Hükmünde Kararname yerine bir Kanun 19 yıldır hazırlanmamış ve çıkarılamamıştır. Teknik sorunları önceden saptamış, planlı ve programlı bir Ar-Ge faaliyeti Eterik Yağların karakteristik koku sağlayan, su ile sürüklenebilen yağımsı bileşiklerdir. Dünyasına Yolculuk Hatice Şeyma Tüfekyapan İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Kimya Bölümü Kimya Metalurji Fakültesi Gıda Mühendisliği Bölümü Şekil 1. Eterik Yağ seymatufekyapan@gmail.com Eterik yağlar kimyasalların hücrelere iletiminden ve savunma sistemini güçlendirerek bitkileri çeşitli korumaktan zararlara sorumlu karşı kimyasal bileşiklerdir. Eterik yağ üreten salgı hücrelerinin güneşten elektromanyetik moleküller enerjiye enerjiyi şeklinde Oda bitkilerde gelen aromatik biyokimyasal dönüştürülmesiyle sıcaklığında buharlaşabildiklerinden “uçucu yağ”, eter gibi uçtuklarından “eterik yağ”, güzel kokulu “esans” olmaları olarak yoktur. Bu bilinir. dolayı Yağa böyle bileşiklerin kimyasal yapıları ise iki kısımda incelenebilir; (C H )n 5 yapısında 8 su hidrokarbonlar. yada nedeniyle anılırlar ancak sabit yağlarla ilgileri hidrokarbonlar destilasyonu da benzemelerinden oluşurlar. Uçucu yağlar bitkilerden buharı bile ve içinde olan oksijen içeren Hidrokarbonlar ekstraksiyon ile elde edilebilen, oda kendi sıcaklığında genelde sıvı halde olan, hemiterpenler, seskiterpenler olarak uçucu, çoğunlukla renksiz yada açık üçe sarı renkte olan, bulunduğu bitkiye hidrokarbonlar ise eter, ester, alkol, ayrılırken, terpenler, oksijen içeren keton ve fenoller olarak sınıflandırılabilir. Bu sayıda istediğim sizlere eterik bahsetmek yağlar; vanilin, limonen, mentol ve sinamaldehit. Vanilin (4-hidroksi-3- Şekil 3. Limonen içeren turunçgiller metoksibenzaldehid), Madagaskar ve Meksika’da bol miktarda bulunan vanilya bitkisinin çekirdeğinden özütlenir. Bu işlem sırasında vanilya glikozit halinden ayrılır. Renksiz iğne kristaller halinde bulunur. Sentetik olarak ise öjenolün oksitlendirilmesi ile elde edilebilir. Gıda ve kozmetik sanayinde sıklıkla kullanılır. Limonen(metil-4 izopropenil-1 siklohekzen) bir kararlı halkalı terpen olup, l-limonen ve d-limonen olmak üzere iki optik izomeri vardır. l-limonen çam ve turpentin kokusuna sahipken, d-limonen turunçgil kokusuna sahiptir. İsmini başta limon ve portakal olmak üzere, turuçgillerde bol miktarda bulunmasından alır. Meyvelerinden savurmalı ayırım yada su buharı damıtması ile ayrılabilir. Hoş kokusu ve antiseptik özelliğinden dolayı ilaç, gıda, Şekil 2. Vanilin molekülü ve bitkisi kozmetik, ve deterjan sanayinde sıklıkla kullanılır. Şekil 4. d-limonen ve l-limonen Mentol ((1R,2S,5R)-2isopropil5-metilsiklohekzanon) uzun kristal yapıda, yağsı, oda sıcaklığında katı halde bulunan terpenoid sınıfı bir bileşiktir. (+)mentol, (+)neomentol, (+)isomentol, (+)neoisomentol, (- )mentol, (-)isomentol, (-)neomentol, ()neoisomentol olmak üzere çeşitli formları mevcuttur. Doğada en çok bulunan ve bizim günlük hayatta kullandığımız formu (- )mentol’dür.Mentol ısı reseptörleri ile etkileşime girerek serinlik hissinin oluşmasına sebep olmaktadır. Böylece sıcaklık değişmeden değişim hissi oluşur yani tamamen fizyolojik bir durumdur. Bu serinlik hissinden, tadından ve antipruritik özelliğinden dolayı ilaç ve gıda sanayinde tercih edilen bir kimyasaldır. Şekil 6. Sırasıyla (+) ve (-) mentol bileşikleri Sinamaldehit (3-fenilprop-2-enal) tarçın yağı olarak bulunur ve tarçın ağacının kabuğundan su buharı damıtması ile elde edilir. İlk kez 1834 yılında Dumas ve Peligot tarafından izole edilmiştir. Güzel kokusunun yanı sıra karminatif özelliği ile de bilinmektedir. Tatlandırıcı olarak kullanılmasının yanı sıra çok uzun süre cilde temas etmesi halinde tahriş edebilir. Antiviral, antifungal ve antibakteriyal özelliğinden dolayı böcek ilaçlarında kullanılmaktadır. Şekil 5. Bol miktarda mentol içeren nane da http://www.food-info.net/tr/qa/qafi71.htm http://en.wikipedia.org/wiki/Menth ol http://www.chm.bris.ac.uk/motm/c innamaldehyde/cinnh.htm Şekil 7. Sinamaldehit içeren tarçın Kaynaklar Bayrak, A., Çalıkoğlu, E., Kıralan, M.,Uçucu yağ nedir, nasıl üretilir ve Türkiye’deki durumuna genel bir bakış (2006) Topuz, E., Madanlar, N., Bitkisel kökenli eterik yağlar ve zararlılara karşı kullanım olanakları Atkins, P., Atkins’ molecules, 147155, (2003), Cambridge http://kimyabilim.com/limonennedir-limonen-eldesi-deneyi.html/ http://www.kimyaevi.org/TR/Genel/ BelgeGoster.aspx?F6E10F8892433C FF95FB1C5180B6EBD665B1C36E1 6C9B051 http://www.phytochemicals.info/ph ytochemicals/limonene.php https://honeyandspice.wordpress.co m/nitty-gritty/vanillin/ http://www.ebi.ac.uk/chebi/searchI d.do?chebiId=CHEBI:18346 hızlandırmıştır. Yeniden Bu sebeple Li ile benzer kimyasal özelliklere sahip olan Doldurulabilir Na içeren yeni nesil Na-iyon piller, pil kapasitesi, dünya Na-iyon Piller iyonlaşma üzerindeki Na potansiyeli, elementi rezervleri ve Lityum’a göre yaklaşık S. ALTIN*, S. DEMİREL*, E. ÖZ* ve Sevda AVCI** 200 kat daha düşük maliyeti ile Liiyon pillere alternatif olabilecek ümit verici bir aday olarak görülmektedir. *İnönü Üniversitesi, Fizik Bölümü ** Afyon Kocatepe Üniversitesi, Malzeme Bilimi ve Mühendisliği Bölümü demirel.srkn@gmail.com Özet Enerji depolama teknolojileri arasında Li-iyon piller yüksek enerji yoğunlukları ve pil performansları ile büyük bir önem taşımaktadır. “Secondary battery” yani 2. tip pil olarak tanımlanan Li-iyon piller, sahip oldukları tekrar şarj özellikleri sayesinde edilebilir kullanıcılara büyük bir avantaj sağlamaktadır. Liiyon piller günümüzde taşınabilir cep telefonları, bilgisayarlar, elektrikli otomobiller gibi araçlarda kullanılabilmektedir. Fakat hem bu pillerin kullanım taleplerinin artması hem de Lityum rezervlerinin azalması ve maliyetlerin Lityuma giderek alternatif artması, arayışlarını Anahtar Kelimeler: Na-iyon, Li-iyon, Katot, Pil. intercalate/deintercalate easily. In this article, Rechargable Na-ion batteries we review advancements batteries Extended Abstract the about focusing up-to-date the Na-ion on the cathode materials. Li-ion batteries have governed the rechargeable energy storage technologies due to their high energy density and performance. outstanding These battery batteries are rechargeable and are used in many daily life applications such as cell phones, computers vehicles. and electric However, costs of Li-ion batteries increase day by day due to increasing demands and limited Li resources. On the other hand, Na is one of the more abundant elements on Earth and have similar insertion chemistry to Li. Therefore, Na-ion batteries are promising candidates for rechargable batteries with their good battery performance. Na is heavier and has a larger ionic radius than Li. Thus, Na-ion batteries have lower energy density and voltage than the Li-ion batteries and they can be used in stationary energy storage technologies such as electrical grid storage. More research efforts have to be done on Na-ion batteries in order to reach the outstanding performance of Li-ion batteries. Due to large ionic radius of Na, it is challenging to design appropriate cathode materials that will allow Na ions Keywords: Na-ion, Li-ion, Cathode, Battery Giriş Günümüzde yeraltı enerji bunların çevreye verdiği zarar göz bulundurulduğu insanoğlunu verimli daha enerji bir ivme ile elektronik temiz zaman ve kaynakları yönlendirmiştir. bilgisayarlar, elektrikli otomobiller gibi araçlarda kullanılabilmektedir. kaynaklarının bilinçsizce kullanımı ve önünde telefonları, daha cihazların olduğu yanında avantajlarının bazı dezavantajlarda en önemlisi Lityum elementinin elde edilmesi ve maliyetidir. Li-iyon bataryaların dezavantajlarını günümüzde, çalışmalar gelişimi adamları ve bu bulunmaktadır. Bu dezavantajlardan üretmeye Teknolojinin büyük geliştiği sahip Li-iyon pillerin gidermeye bu yönelik devam ederken bilim tarafından Li-iyon pillere yaygınlaşması, sonuç olarak enerjiye alternatif olarak keşfedilen Na-iyon duyulan ihtiyacını bir üst kademeye piller üzerine çalışmalar büyük bir çıkarmıştır. hızla Elektrikli bilgisayarlar, otolar, taşınabilir cep telefonları, taşınabilir elektronik ölçüm aletleri gibi günlük hayatı kolaylaştırmaya yönelik ve çevre kirliliğini azaltma amaçlı üretilen taşınılabilir elektronik devam etmektedir. Özellikle Sodyum (Na) elementinin doğada bol miktarda bulunması ve maliyet açısından Lityum (Li) elementine göre daha ucuz olması dikkatleri Na-iyon piller üzerine çekmiştir. Çevre dostu, kolay elde cihazların gelişimi, bunun yanında edilebilirlik ve düşük maliyeti Na-iyon depolanabilir ve uzun ömürlü enerji pillere büyük avantaj sağlamaktadır. kaynaklarının geliştirilmesi ihtiyacını Fakat bu avantajların yanı sıra Na- doğurmuştur. iyon piller, Li-iyon pillere göre bazı “Secondary battery” yani 2. tip batarya piller, olarak sahip edilebilir tanımlanan oldukları tekrar özellikleri kullanıcılara sağlamaktadır. büyük Li-iyon Li-iyon şarj sayesinde bir piller avantaj sahip oldukları yüksek çalışma kapasitesi, yüksek çalışma voltajı ve şarj-deşarj ömürleri ile teknolojideki yerini almıştır. Günümüzde taşınabilir cep önemli dezavantajlara sahiptir. Na iyonunun Li iyonuna göre atomik kütle olarak daha ağır olması, iyonik yarıçap olarak daha büyük olması pil performansı açısından büyük dezavantajlar sağlamaktadır. Daha net olarak bahsetmek gerekirse bir Li-iyon pil ortalama 3.04 V çalışma voltajına sahipken, Na-iyon pil ortalama 2.71 V çalışma voltajına sahiptir. Li-iyon ve Na-iyon piller arasındaki performans iyonunun Li iyonuna göre daha düşük avantajları göz iyonizasyon önüne alındığı zaman özellikle Na-iyon olmasından pillerin (Palomares vd., 2012). ve dezavantajları performans çalışmaları ve arttırma bununla ticarileştirme birlikte çalışmaları hız kazanmıştır. sahip kaynaklanmaktadır Na-iyon piller üzerine yapılan çalışmalardan en dikkat çekici olanı Zaghib Na iyonunun, Li iyonun yerine potansiyeline ve yapılan arkadaşları NaFePO4 tarafından katot sistemi vd., 2011). tercih edilmesi, Li rezervleri olarak üzerinedir dikkat Çalışmada saf sodyum metali anot çekmektedir. performans olarak Diğer yandan karşılaştırıldığı (Zaghib olarak, NaFePO4 olarak kullanılmıştır. yüksek pil performansı ve kullanım sonrası elde ömrü, Li-iyon pillere göre daha düşük kapasite dekompoze olma potansiyeli sayesinde heyecan yaratmıştır. Çünkü günlük Li-iyon pillere göre daha avantajlıdır hayatta kullanılmakta olan Lityum (Palomares vd., 2012). Ayrıca yapılan Manganez (LiMn) piller yaklaşık 122 çalışmalar mAhg-1 zaman Na-iyon elektrolit pillerin kapsamında olarak özelliğine da sahip sergilediği su bazlı kullanılabilme olan Na-iyon organik düşmesi alma İlk döngü 147 mAhg-1 büyüklüğü lik katot döngü büyük bir kapasitesine hayaller, ikinci döngü sonrası kapasite değerinin yerini edilen de sahiptir. Fakat NaFePO4 için kurulan elektrolitler, ilerleyen zaman içerisinde pillerin sistemi 50.6 ile mAhg-1 teknoloji değerine açısından potansiyeline de sahiptir (Palomares kullanılması anlamında büyük hayal vd., 2012). kırıklığı yaratmıştır (Tepavcevic vd., Na-iyon bahsettiğimiz piller yukarıda Devam eden çalışmalarda Florid bazlı bazı dezavantajlarda bulunmaktadır. NaMF3 (M = Fe, Mn, V and Ni) Bu dezavantajlardan ilk olarak Na- sistemler 30 ila 170 mAhg-1 arasında iyon pillerin Li-iyon pillere göre daha değişen kapasite miktarı ile dikkat düşük sahip çekmektedir. Bu sistemlerin yanı sıra Na-iyon P2-NaxCoO2 (Berthelot vd., 2011; Doeff olması avantajlara 2012). karşı enerji bu için yoğunluğuna görülmektedir. pillerdeki bu enerji düşüklüğü, atomik vd., ağırlık ve iyonik yarıçap olarak Na (Yabuuchi elementinin Li elementinden daha ağır Na2/3(Ni1/3Fe1/3Mn2/3)O2 olması ve oluşturulan bileşiklerde Na 2012), NaCrO2 (Komaba vd., 2010; Xia 1993), P2-Na2/3[Fe1/2Mn1/2]O2 vd., 2012), (Kim vd., vd., 2012), NaxMnO2 (Mendiboure vd., sıra pil performansını stabilleştirme ve 1985; Stoyanova vd., 2010), NaxVO2 pil kapasitesini yükseltme çalışmaları (Hamani vd., 2011) sistemleri yapılan için nanoteknoloji ve nanomateryaller çalışmalar sonucunda sahip oldukları kullanılmıştır. Özellikle nanotel olarak sitabil pil performansları bakımından üretilen Na4Mn9O18 katot materyali ile yani stabil döngü kapasitelerine sahip Na-iyon pil kapasitesinde yaklaşık 2 olduğundan kata yakın bir artış sağlanmıştır (Cao dolayı büyük bir ilgi toplamaktadır. Bu çalışmaların yanı vd., 2011). Şekil 1. Na-iyon piller için anot ve katot uygulamalarının sahip oldukları pil kapasitesi ve voltaj miktarları (Palomares vd., 2012). Şekil 1’de genel olarak Na-iyon kombinasyonu) ormundaki piller üzerine yapılan anot ve katot bileşiklerden oluşmaktadır (Vassilaras çalışmaları görülmektedir. Özet olarak vd., 2013; Yazami vd., 1995; Ohzuku bu değerlere bakıldığı zaman Na-iyon vd., 2001). Özellikle Li-bazlı tabakalı pillerin, yapılar, sahip oldukları yüksek enerji özellikle önemsenmediği iyon pillere ağırlığın uygulamalarda, alternatif Li- yoğunlukları bakımından Li-iyon pil oluşturması pazar payını domine etmiştir. Li-iyon beklenmektedir. pillerde olduğu gibi Na-iyon piller içinde tabakalı yapıya sahip katot Yapısal Özellikler Şarj kullanılan edilebilir katot piller için malzemeleri genel olarak tabakalı yapıya sahip AMO2 (A = Li, Na; M = Co, Mn, Ni ve bunların malzemeleri sahip oldukları yüksek performans ile günümüzde yapılan bilimsel araştırmaların bölümünü büyük bir oluşturmaktadır. Şekil 2. Na-iyon katot materyalleri için tabakalı yapı örneği (Su vd., 2013). Na Bu tabakalı yapılar içerisinde vd., 1980; Kikkawa vd., 1985; Wang iyonları vd., 1986; Tarascon ve Hill, 2005). ara oksitli geçiş metallerinin oluşturduğu MO6 (M = Co, Mn, bulunur. Ni) tabakaları Tabakalar arasında arasındaki bu boşluklar Na-iyonlarının hareketi için büyük önem taşımaktadır. Na iyonları bu tabakalan yapı içerisinde şekilde de görüldüğü gibi oksijen atomları ile zayıf Coulomb tipi bağ yapar. Şekil 2’de gösterilen tabakalı yapılarda katmanların istiflenmesinin birbirinden farklı olduğu görülmektedir. ABCABC ise O3, ABBA ise P2 ve ABBCCA ise P3 olarak nitelendirilmektedir (Jean-Jacques Nax CoO2 bazlı piller NaxCoO2 sisteminin elektrokimyasal 1993 yılında özelliği Doeff ve ilk olarak arkadaşları tarafından keşfedilmiştir (Doeff vd., 1993). Tabakalı yapı sergilemekte olan sistemin elektrokimyasal özelliği, CoO2 tabakalarının arasındaki Van der Waals boşluklarına Na+ iyonlarının yerleşmesi ve ayrılması sırasında elde edilen indirgenme-yükseltgenme potansiyelinden (Berthelot, 2011). kaynaklanmaktadır Şekil 3. NaxCoO2 katot materyali ile hazırlanan, Na konsantrasyonuna bağlı voltaj değişimi (Berthelot vd., 2011). Şekil 3 incelendiği zaman Nax MnO2 bazlı piller Bir NaxCoO2 ile hazırlanan Na-iyon pilin diğer önemli voltaj değişiminin kademeli olduğu materyalide görülmektedir. Oluşan bu kademeli NaxMnO2 sistemi NaxCoO2 sistemi gibi yapı, NaxCoO2 katot malzemesindeki değişik Na oranlarında farklı fazlara Na derişimine bağlıdır. Genel olarak sahiptir (Michael, 1997). x=0.2, 0.40, bir Na-iyon pil, 2 ila 3.8V arası 0.44, 0.70, ve 1 oranlarında değişen performans sağlamaktadır (Berthelot, sistemler 2011). kristal NaxCoO2 katodu ile üretilen NaxMnO2 katot genel olarak yapısına monoklinik yapı sistemidir. monoklinik sahiptir. Bu içerisinde Na+ pillerin şarj-deşarj kapasite miktarı iyonları tünelleme olarak tabir edilen ortalama olarak 120 ila 160 mAh/g yapı arasındaki c ekseni boyunca aralığında uzayan değişmektedir. Kapasite boşluklarda hareket eder. miktarındaki değişim kullanılan anot, NaxMnO2 katodu ile üretilen bir Na- elektrolit katot iyon pili, NaxCoO2 katodu ile üretilen malzemesi hazırlığında CB (Carbon Na-iyon pildeki gibi kademeli voltaj Black) yapısına sıvısının ve PVDF türü, (Polyvinylidene sahiptir. Fluoride) katkılama oranları ile aktif meydana gelen madde olan NaxCoO2 üretim yöntemi monoklinik ile parçacık büyüklüğüne bağlı olarak yerlerde bulunan değişmektedir. kopması ile yapı (Velikokhatnyi NaxMnO2 bu kademeler, içerisinde Na+ pilinde farklı iyonlarının meydana gelmektedir vd., 2003). Şekil 4. Na Na-iyon derişimine pil bağlı NaxMnO2 performansı katot (Islam Şekil 4’ te Na derişimine bağlı materyali ve ile üretilen Fisher, bir 2014). Na bazlı diğer katot malzemeleri olarak pilin hem teorik hem deneysel Katot malzemelerinde bir diğer sonuçları görülmektedir. NaxMnO2 ile dikkat çekici çalışma alanı da fosfat üretilen bazlı pilin sergilediği kademeli katot malzemeleridir. Li-iyon voltaj yapısı, pil içerisinde bulunan Na pillerde de kullanılan ve yüksek voltaj iyonlarının hem birbirleri ile hem de sağlayan fosfat bazlı katot malzemesi MnO6 tabakaları ile olan elektrostatik Na-iyon piller için de büyük önem bağlardan kaynaklanmaktadır (Dahn teşkil etmektedir. NaFePO4, NaVPO4F vd., 1990). NaxMnO2 katot materyali ve Na2FePO4F gibi malzemeler sahip ile üretilen bir Na-iyon pilinin voltaj oldukları yüksek voltaj ve kapasite ile performansı genel olarak 2 ila 3.6 volt Na-iyon arası taşımaktadır. değişmektedir (Yazami vd., piller için büyük Literatürde önem yapılan 1995). NaxMnO2 ile üretilen pillerin farklı çalışmalarda ise NaFePO4 katot kapasiteleri materyali ile üretilen Na-iyon pillerin ise yapıdaki Na konsantrasyonuna bağlı olarak 120 ortalama 140 mAh/g kapasite miktarına ile değişiklik 200 mAh/g göstermektedir 2011; Billaud vd. 2014 ). arasında (Ma vd., görülmüştür ila 160 (Abigail mAh/g sahip vd., lık olduğu 2010; Moreau vd., 1989; Zaghib vd., 2011). Sonuç Li-iyon pillere alternatif olarak görülen Na-iyon piller, pil kapasitesi, Na rezervleri, maliyet ve üretim açısından büyük avantaja sahiptir. Günümüzde kullanmakta olduğumuz yüksek performanslı Li-iyon piller ile hemen hemen eşit pil çalışmalar ile voltaj performanslarının da arttırılması ile gelecekte yüksek performanslı Li-iyon pillerin yerini alması M. S. Islam and C. A. J. Fisher, Chemical Society Reviews, 43 (2014) 185-204. B. Jean-Jacques, D. Claude, F. Claude, H. Paul, Materials Research Bulletin, 15 (1980) 783. kapasite miktarlarına sahip olan Na-iyon piller, yapılacak D. Hamani, M. Ati, J.-M. Tarascon, P. Rozier, Electrochemistry Communications, 13 (2011) 938. muhtemel görülmektedir. Kaynaklar R. W. Abigail, E. R. Paul, J. D. Francis, Journal of Solid State Chemistry, 81 (1989) 203. R. Berthelot, D. Carlier, C. Delmas, Nature Materials, 10 (2011) 74. J. Billaud, R. J. Clément, A. R. Armstrong, J. Canales-Vázquez, P. Rozier, C. P Grey, P. G. Bruce, Journal of The American Chemical Society, 136 (2014) 17243–17248 Y. L. Cao, L. F. Xiao, W. Wang, D. W. Choi, Z. M. Nie, J. G. Yu, L. V. Saraf, Z. G. Yang, J. Liu, Advanced Materials, 23 (2011) 3155. J. Dahn, U. Von Sacken, C. Michal, Solid State Ionics, 44 (1990) 44, 87. M. Doeff, Y. P. Ma, M. Y. Peng, S. J. Visco, L. C. Dejonghe, Energy Environment Economics: 28th Intersociety Energy Conversion Engineering Conference (Iecec-93), 1111 (1993) Atlanta. S. Kikkawa, S. Miyazaki, M. Koizumi, Journal of Power Sources 14 (1985) 311. D. Kim, E. Lee, M. Slater, W. Q. Lu, S. Rood, C. S. Johnson, Electrochemistry Communications, 18 (2012) 66. S. Komaba, C. Takei, T. Nakayama, A. Ogata, N. Yabuuchi, Electrochemistry Communications, 12 (2010) 355. X. Ma, H. Chen and G. Ceder, Journal of The Electrochemical Society, 158 (2011) A1307-A1312. A. Mendiboure, C. Delmas, P. Hagenmuller, Journal of Solid State Chemistry, 57 (1985) 323. M. M. Michael, Progress in Solid State Chemistry, 25 (1997) 1. P. Moreau, D. Guyomard, J. Gaubicher, F. Boucher, Chemistry of Materials, 22 (2010) 4126. T. Ohzuku, Y. Makimura, Chemistry Letters, 30 (2001) 744. V. Palomares, P. Serras, I. Villaluenga, K. B. Hueso, J. Carretero-Gonzalez,, T. Rojo, Energy & Environmental Science, 5 (2012) 5884. R. Stoyanova, D. Carlier, M. SendovaVassileva, M. Yoncheva, E. Zhecheva, D. Nihtianova, C. Delmas, Journal of Solid State Chemistry, 183 (2010) 1372. D. Su, B. Eng., M. Eng., “Development of Novel Electrode Materials for Li-ion Batteries and Na-ion Batteries” Ph.D. Thesis, University (2013) Sydney. of Technology, X. Xia, J. R. Dahn, Electrochemical and Solid-State Letters, 15 (2012) A1. J.-M. Tarascon and G. W. Hill, Solid State Ionics, 22 (1986) 85. N. Yabuuchi, M. Kajiyama, J. Iwatate, H. Nishikawa, S. Hitomi, R. Okuyama, R. Usui, Y. Yamada, S. Komaba, Nature Materials, 11 (2012) 512. S. Tepavcevic, H. Xiong, V. R. Stamenkovic, X. Zuo, M. Balasubramanian, V. B. Prakapenka, C. S. Johnson, T. Rajh, ACS Nano, 6 (2012) 530. P. Vassilaras, X. Ma, X. Li and G. Ceder, Journal of Solid State Chemistry, 160 (2013) A207. O. Velikokhatnyi, C.-C. Chang, P. Kumta, Journal of Solid State Chemistry, 150 (2003) A1262. Y. Wang, Y. Ding and J. Ni, Journal of Physics: Condensed Matter, 21 (2009) 035401. R. Yazami, N. Lebrun, M. Bonneau, M. Molteni, Journal of Power Sources 54 (1995) 389. K. Zaghib, J. Trottier, P. Hovington, F. Brochu, A. Guerfi, A. Mauger, C. M. Julien, Journal of Power Sources, 196 (2011) 9612. Meslek Yüksekokulları; sanayi, ticari Meslek ve Yüksekokullarının hizmet güçlerini sektörlerinin arttıracak rekabet yönde nitelikli insan gücü yetiştirmek için 2547 sayılı Genel Problemleri yükseköğretim maddesi ve Çözüm Önerileri çerçevesinde yükseköğretim sayıda Doç.Dr. Hüsnü GERENGİ kanununun kurulmuş kurumlarıdır. nitelikli meslek 3(ı) Yeterli elemanına sahip olabilmek bölgesel ve ulusal ekonominin Düzce Üniversitesi açısından Kaynaşlı Meslek Yüksekokulu sürdürülebilir son derece olması önemlidir. Korozyon Araştırma Laboratuvarı Gelişmekte olan ülkelerin ekonomik husnugerengi@duzce.edu.tr kalkınma süreçlerini hızlandıran en önemli unsurlardan biri de mesleki ara elemanlardır [1,2]. Ülkemizde 2008 yılında 547 olan Meslek Yüksekokulu sayısı yaklaşık %47 artarak 2014’te 802’ye ulaşmış durumdadır. Türkiye’de bulunan 802 57’si yani yaklaşık %7’si Vakıf üniversitelerinde, 8’i yani %1’i Vakıf Meslek Yüksekokullarında bulunuyor. Meslek Yüksekokulunun; 2014 ÖSYS verilerine göre yaklaşık 737’si yani yaklaşık Devlet üniversitelerinde, %92’si 354000 öğrenci meslek yüksekokuluna yerleşmiştir [3]. Bu kadar büyük potansiyele sahip bu önemli kurumların problemlerinin kaynakları israf edilmeden bazılarını ve çözüm yollarını aşağıdaki gelişmiş gibi sıralayabiliriz. laboratuvarlarında yapılması, 1. Meslek liselerinde eğitimin verilen devamlılığı özellikle nitelikli kendi öğrencilerin alanları programları için ile tercih ilgili etmeleri hususunda bilinçlendirilmesi, 2. Ara eleman edilecek olarak nitelikli istihdam bireylerin sosyal haklarının karşılanması, yaşam standartlarını belli bir kaliteye ulaştıracak aylık bir gelirle istihdam hususunda firmaların iş edilmesi dünyasındaki gerekli ihtimamı göstermesi gereklidir. Devletin bu firmalara yapısal düzenlemeler ile destek olması firmaların kalıcılığın sağlanması, 3. Mevcut akademik MYO’ların altyapı yapılacak fizibilite sonucunda ortaya kadro ile ve ilgili çalışması çıkacak negatif ve pozitif veriler, mesleki eğitimin yeniden şekillendirilmesi, 4. Meslek Yüksekokullarındaki altyapı sorunlarının çözülerek belli bir standarda getirilmesi, 5. Senede 5-10 defa yapılması öngörülen deneylerin alınacak pahalı cihazlar yerine devlet fabrika 6. Sanayicinin istediği tarzda müfredatın hazırlanması, 7. Sanayi kurumlarıyla protokoller yaparak sektörde beyaz yakalı olarak çalışan uzmanların her dönem en az bir derse girmesi / öğretim elemanı desteği sağlanması, 8. En az 15 günde bir defa fabrika ziyareti yapılarak fabrika çalışma öğrencilere koşullarının gösterilmesi, 9. İlgili bakanlıklarca işyerlerine alanıyla ilgili tekniker çalışma zorunluluğunun getirilmesi, 10.Fabrika ziyaretlerinin yapıldığı gün öğrencilerin SGK tarafından sigortalanması, 11.Üniversite öğrencilerine protokollerle ödenen bursların vergiden düşülmesi, 12.Özellikle küçük birimlerinde yerleşim faaliyet gösteren Meslek Yüksekokullarında öğrencilere boş zamanlarını değerlendirebilecek ortamların hızla kazandırılması, 13.Meslek Yüksekokullarına alınacak öğretim elemanlarında akademik liyakat ve sanayi deneyiminin eş zamanlı olarak aranması, 14.Sanayi ile protokol yapan kadrosunun zamanın öğretim elemanının üniversite gerekliliklerine yönetimince ödüllendirilmesi, edilmesi. 15.Programlar ve hatta duyuluyorsa göre revize gerek öğretim Şekil 1 Meslek Yüksekokullarına Genel Bakış: Fırsatlar ve Tehditler KAYNAKLAR Yetiştirilmesi (DÜ Kaynaşli Meslek Yüksekokulu [1]Gerengi, H. (2014). Bir kimyagerin gözünden; geleceğimiz. gençlerimiz Kimya ve ve Sanayi Dergisi, 44, 26-29 [2]Gerengi, H. (2015). Teknolojisi Sanayi İşbirliği ile Ara Eleman ve Programı Plastik Örneği). Yalova Üniversitesi, UMYOS 2015. [3] Danış, İ. (2015). Eğitim Üniversite- Lastik Meslek Açısından İstihdam ve Türkiye’deki Yüksekokullarına ve Sektöre Tehditler). Bakış Yalova (Fırsatlar ve Üniversitesi, UMYOS 2015. AJANDA DERNEĞİMİZİN ORGANİZE EDECEĞİ KONGRELER 27. Ulusal Kimya Kongresi 23-28 Ağustos ÇANAKKALE www.kimya2015.org 1st International Turkic World Conference on Chemical Sciences and Technologies 27 Ekim - 01 Kasım 2015 Sarajevo BOSNAHERSEK http://www.itwccst.com 4. Ulusal Kimya Eğitimi Kongresi 07-10 Eylül 2015 Ayvalık/BALIKESİR http://ukek2015.balikesir.edu.tr/ 16th Asian Chemical Congress 18-21 Kasım 2015, Dhaka, BANGLADEŞ http://www.16acc.org/ DİĞER ULUSAL ve ULUSLARARASI KONGRELER / TOPLANTILAR 45th IUPAC World Chemistry Congress 09-14 Ağustos 2015, Busan - G. KORE http://www.iupac2015.org/ 10th European Conference on Computational Chemistry 31 Ağustos – 3 Eylül 2015 Fulda, ALMANYA http://www.euco-cc-2015.org 7th Black Sea Basin Conference on Analytical Chemistry 10-15Eylül 2015 Golden Sands, BULGARİSTAN http://bbcac2015.oxxy.com 9th International Conference on "Instrumental Methods of Analysis-Modern Trends and Applications - IMA 2015 20-24 Eylül 2015, Kalamata, YUNANİSTAN http://www.ima2015.teikal.gr ENVIRA2015 International Conference on Environmental Radioactivity 21-25 Eylül 2015, Selanik, YUNANİSTAN https://www.envira2015.gr/ 15th International Multidisciplinary Symposium on Drug and Development 15-17 Ekim 2015 ESKİŞEHİR www.drd2015.org UN KKALE O NA A KIZ MAR T SE IVERSIT E 1 99 2 SI N TÜRKİYE KİMYA DERNEĞİ C 27. Ulusal Kimya Kongresi 23-28 Ağustos 2015 ÇANAKKALE 100. Y I L KİMYA 2015 Kongre Sekreteryası Düzenleme Kurulundan - Prof. Dr. Yusuf DİLGİN - Dr. Diğdem Erdener ÇIRALI - Araş. Gör. Arif Sercan ŞAHUTOĞLU e-posta: kimya2015@kimya2015.org www.kimya2015.org Organizasyon Sekreteryası BROS CONGRESS Bilge Yüksel Halaskargazi Cad. Tavukçu Fethi Sok. No:28/3 Osmanbey - Şişli / İstanbul Tel: 0 212 296 66 70 - 119 / Fax: 0 212 296 66 71 www.brosgroup.net e-mail: bilge.yuksel@brosgroup.net Dear colleagues, We cordially invite you to attend the Ò2nd International TURCMOS 2015Ó (Turkish Congress on Molecular SpectroscopyÓ, which will be held in Akdeniz University, Antalya, TURKEY, 13-18 September 2015. www.turcmos2015.org The scope of the congress is to encourage the exchange of ideas and future collaborations all around the world, introduce new techniques and instruments, and present recent developments in this field of research. In the congress, all aspects of spectroscopic methods as well as related computational and theoretical approaches will be considered. Contacts between young researchers (M.Sc. and Ph.D.) and prominent experts will be particularly stimulated, aiming at the development of future collaborations. We are sure that the congress will provide a stimulating environment for many interesting scientific discussions. We are looking forward to hosting you in Antalya. Assoc. Prof. Ozan Unsalan (PhD) (President, on behalf of the Organizing Committee of TURCMOS) University of Istanbul Faculty of Science, Physics Dept. Atomic and Molecular Physics Div. Vezneciler-Fatih-Istanbul Turkey 34134 TOPICS The congress will include the scientific topics below: 1. 2. 3. 4. 5. 6. Vibrational (IR and Raman) Spectroscopic Techniques Electron Spin Resonance (ESR) Spectroscopy Mössbauer Spectroscopy Fluorescence Spectroscopy Microwave Spectroscopy Applied Spectroscopies (Archaeology, Geology, Astrophysics, Mineralogy, Biology, Arts & History, Environmental Analysis, Food Analysis and Processing, Forensic Sciences) 7. Matrix Isolation Infrared Spectroscopy and Low Temperature Spectroscopy 8. Theoretical and Computational Methods 9. Spectroscopy in Drug Design and Drug Discovery COMMITTEES Organizing Committee Ozan ÜNSALAN (University of Istanbul, Istanbul, Turkey) (President) Gülce ÖĞRÜÇ ILDIZ (Istanbul Kültür University, Istanbul, Turkey) (Vice President) Sevgi BAYARI (Hacettepe University, Ankara, Turkey) Erol EROĞLU (Akdeniz University, Turkey Serpil KILINÇ (Akdeniz University, Antalya, Turkey) Murat KILINÇ (Akdeniz University, Antalya, Turkey) Nuri YORULMAZ (Akdeniz University, Antalya, Turkey) Zekiye Eda BOYLUĞ (Akdeniz University, Antalya, Turkey) Ersin KAYGISIZ (University of Istanbul, Istanbul, Turkey) Hayrunnisa Nur KABUK (Istanbul Kültür University, Istanbul) Samet KIZILKAYA (University of Istanbul, Istanbul, Turkey) Furkan Ali KÜÇÜK (University of Istanbul, Istanbul, Turkey) Duhan KULUNÇKIRAN (Istanbul Kültür University, Istanbul) Burçay YAVAŞ (Istanbul Kültür University, Istanbul) Burkay AYTÜRK (Istanbul Kültür University, Istanbul) Scientific Committee Rui FAUSTO (Coimbra University, Portugal) Sevgi BAYARI (Hacettepe University, Ankara, Turkey) Weitao YANG, (Duke University, USA) Maral SÜNNETÇİOĞLU (Hacettepe University, Ankara, Turkey) Semra IDE, (Hacettepe University, Ankara, Turkey) Alpaslan Hamdi KUZUCUOĞLU (Yeniyüzyıl University, Istanbul, Turkey) Juergen POPP (Institute of Photonics Technology, Germany) Michael OSHTRAKH (Ural Federal University, Russian Federation) Cuauhtemoc Araujo ANDRADE (Autonomous University of Zacatecas, Mexico) Mustafa ÇULHA (Yeditepe University, Turkey) Mustafa KURT (Ahi Evran University, Turkey) Sibel TUNÇ (Akdeniz University, Antalya, Turkey) Nihal KUS (Anadolu University, Turkey) INVITED SPEAKERS Prof. Dr. Stephan Walter HELL (2014 Nobel Prize Laurate, Chemistry)* Title of the Invited Lecture will be announced soon.. Prof. Dr. Rui FAUSTO Coimbra University, Portugal Title of the Invited Lecture An Excursion on Molecular Conformational Landscapes: Discovering Rare Species in the Highlands. Prof. Dr. Philippe COLOMBAN (Confirmed) (Pierre & Marie Curie University, France) Title of the Invited Lecture On-site Raman analysis of Cultural Heritage artefacts and materials with mobile instruments: drawbacks and success Dr. Parvez HARIS (De Montfort University, Leicester, UK) (Confirmed)** Title of the Invited Lecture Application of FTIR spectroscopy in proteomics and metabolomics - potentials and challenges Prof. Dr. Harold LINNARTZ (Leiden Observatory, Sackler Laboratory for Astrophysics, Netherlands)** Title of the Invited Lecture will be announced soon.. Prof. Dr. H. Michael Heise (University of Applied Sciences of South-Westphalia Interdisciplinary Center for Life Sciences, Germany)** Title of the Invited Lecture Recent advances in ATR-sensor development based on silver halide fibers for infrared spectrometric process analysis and applications in microbiology and medicine Prof. Dr. Mustafa ‚ ULHA (Yeditepe University, Turkey) Title of the Invited Lecture Surface-enhanced Raman Scattering from Protein Detection to Cancer Diagnosis Dr. Emre ERDEM (University of Freiburg, Germany)** Title of the Invited Lecture Advanced EPR studies in functional nano-materials: From ferroelectrics to semiconductors TÜRK KATILIMCILAR İÇİN KAYIT Kayıt Ücretleri: TŸr † cret Normal Katılımcı 400 TL Öğrenci 200TL Kongre Yemeği: 50 € Ödeme Detayları Bütün ödemeler EURO veya TL olarak yapılabilir. Havale işlemi sırasında lütfen aşağıdaki açıklamayı yazınız: TURCMOS2015 Ad-soyad Ödemenizi gerçekleştirdikten sonra lütfen ödeme dekontunuzu kongre sekreteryasına mail yoluyla ulaştırınız. BROS CONGRESS Alen Demirel / alen.demirel@brosgroup.net Cumhuriyet Mah. Halaskargazi Cad. Tavukçu Fethi Sok. Köşe Palas Apt. No:28/3 Osmanbey - Şişli - İstanbul Tel: +90 (212) 296 66 70 -112 Fax: +90 (212) 296 66 71 Banka Bilgileri: Hesap Adı: Tunçel Turizm İth. İhr. ve Ltd. Şti. Banka / Şube: Bankasya / Fatih Branch IBAN EUR : TR 89 0020 8000 2203 0283 2000 23 IBAN TL : TR 04 0020 8000 2203 0283 2000 01 CONTACT INFORMATION Ozan Unsalan (Istanbul University, TURKEY), President unsalan@istanbul.edu.tr Gülce ÖĞRÜÇ ILDIZ (Istanbul Kültür University, TURKEY), Vice President g.ogruc@iku.edu.tr Organization Secretariat BROS CONGRESS Alen Demirel / alen.demirel@brosgroup.net Cumhuriyet Mah. Halaskargazi Cad. Tavukçu Fethi Sok. Köşe Palas Apt. No:28/3 Osmanbey - Şişli - İstanbul Tel: +90 (212) 296 66 70 -112 Fax: +90 (212) 296 66 71 SPONSORS and CONTRIBUTORS SPONSORS (BEING UPDATEDÉ ) Turkish Airlines is the Official Airline of 2nd International TURCMOS (Turkish Congress on Molecular Spectroscopy) and special discounts up to %20 are offered on certain booking classes. In order to proceed with the online booking tool for Turkish Conventions please visit the Turkish Conventions website https://www4.thy.com/TKC/app/main?language=enand use the event code “023TKM15” under delegate section. Code:023TKM15 CONTRIBUTORS/SUPPORTERS www.eserdoktoru.com https://www.s-a-s.org/newsletter/calendar/ Türkiye Kimya Derneği Turkish Chemical Society Kimya& CHEMISTRY and INDUSTRY Sanayi Cilt / Volume : 1 Sayı / No : 4 Temmuz - 2015 / July- 2015