Kitabın içeriğini görmek için tıklayınız..
Transkript
Kitabın içeriğini görmek için tıklayınız..
1 2 Bir Masal Kenti Bursa 3 4 5 6 Ben bir çınar ağacıyım... Ben bir çınar ağacıyım, 600 yıldır medeniyetleri seyreden, rüzgarıyla Mudanya’yı, gölgesiyle Uludağ’ı serinleten. Yeşilin göbeğinde Yeşil Cami’nin tarihe iz düştüğü yerde filizlenmişim. Asırlardır bu kente tanıklık ettim. Gün geldi sevindim, gün geldi hüzünlendim. Kollarımı açtım gökyüzüne; Bursa yükseldi, ben yükseldim. Bursa şahlandı, ben yaşlandım. Köklerimle tutunduğum toprakların hikayesi çok eskilere dayanır. Bursa civarında ilk yerleşimler M.Ö. 5200’lü yıllarda başlamış. Yapılan kazılar, yerleşimin günümüzden yaklaşık 8000 yıl önce başladığını ortaya çıkarmış. Avrupa’dan gelen Bithynialılar M.Ö. 2. yüzyılda Bursa’yı kuran halk olarak kabul edilmiş. Bursa’nın adı da M.Ö. 2. yüzyılda Bithynia Kralı olan I. Prusias’dan geliyormuş. Bursa’ya önce “Prusa” demişler. Sırasıyla Persler, Bitinya Krallığı, Galatlar, Romalılar ve Bizans İmparatorluğu’nun etkisi altında kalmış memleketim. Kimler gelmiş kimler geçmiş benim yeşil cennetimden. Dallarımla selamladığım, rüzgarımla ferahlattığım bu kentin çevresi, 11. yüzyılda Selçuklular ve Bizanslılar arasında el değiştirmiş bir süre. 14. yüzyıla kadar Bizanslılar’ın egemenliğinde kalan Bursa’nın kaderi, 1326’da değişmiş. Orhan Bey tarafından Osmanlı Devleti’ne katılan Prusa, bir daha hiç değişmeyecek olan Bursa adını almış. Ben doğmadan tam 72 yıl önce, 1335 yılında, Osmanlı İmparatorluğu’nun gözbebeği olmuş Bursa. Osmanlı’nın ayak izleri, Başkent Bursa’dan bir daha hiç silinmemiş. Bursa, Osmanlı İmparatorluğu’nun ilk 200 yıllık döneminde diğer kentlere göre büyük gelişmeler göstermiş, birçok mimari yapı ile süslenmiş, devrinin tanınmış medreseleri ile bilim aleminin merkezi olmuş, canlı bir ticaret şehri haline gelmiş. I. Murad zamanında başlayan Hüdavendigar Külliyesi, I. Beyazıd’ın yaptırdığı Yıldırım Külliyesi derken gün gelmiş, bendeniz ile Osmanlı İmparatorluğu’nun yolları kesişmiş. 7 8 Bir çınar ki Bursa tanığı... Henüz köklerimle sarılırken bu topraklara, benimle yaşıt Yeşil Cami ile birlikte Bursa’ya simge olacağımız gelmezdi aklıma. Yedi cihana nam salan Osmanlı büyürken, camiler, türbeler, hanlar, hamamlar bıraktı geride. Osmanlı’nın saltanatı sürdükçe gelişti memleketim. Ben yarım asrı devirirken, Osmanlı İmparatorluğu da son zamanlarını yaşıyordu artık. Bu şehrin daha neler göreceğini hayal bile edemezdim. Gün geldi hüzünlendim dedim ya… 1855’de deprem harabeye, ardından gelen yangın küle çevirdi Bursa’yı…Felaketler son hızla sürüp giderken, 11 Eylül 1922’de yeniden gün doğdu topraklarıma. Bir ay sonra Atam geldi. Mudanya Ateşkes Antlaşması’nın imzasından altı gün sonra. Yıl 1924, üçüncü gelişiydi... Mustafa Kemal Atatürk, şöyle seslendi Bursalılara: “Ey özverili ve memleketsever Bursalılar, Siz, Cumhuriyet’in ayrılmaz ilkesi olan uygarlık ve yenileşme yolunda yüksek yapıtlar yaratacaksınız. Böylece Türk Cumhuriyeti’ni her gün daha çok güçlendirecek ve sağlamlaştıracak öğelerin her zaman ileri saflarında bulunacaksınız. Bundan asla kuşku duymuyorum.” O gün bugündür, üretir, çalışır, kazanır benim Bursalım. Bugün ülkenin 4. büyük kenti olması, ihracatta 2. sırayı alması tesadüf değildir. Bursa Ticaret ve Sanayi Odası ise bugün bu başarının arkasındaki en önemli güç birliğidir. Ben Tarihi İnkaya, ülkenin en yaşlı çınarı, Bursa’nın anıt ağacı. Bugün artık Osmanlı kadar yaşlı, Cumhuriyet kadar gürbüz bir ağacım. 600 yılı geride bıraktım. Tek başıma bir orman gibi, tek başına Türkiye kadar zengin olan memleketimi beklerim. 9 10 Tophane Surları’ndan şehir merkezine bakış 11 12 Tarihe açılan kapı Birçok medeniyete ve farklı dinlere ev sahipliği yapan Bursa, Müslümanlık, Hristiyanlık ve Musevilik dinlerine ait eserlerin yer aldığı önemli merkezlerden biridir. Özellikle M.S. 325 yıllarından 1563’e kadar 17 kez toplanmış olan ve Hristiyanlık dini için büyük önem taşıyan konsül toplantılarından 1. ve 7.’si İznik’te yapılmıştır. İznik, Hristiyan alemi için Türkiye’de bulunan 8 kutsal hac merkezinden en önemlisidir. İlk kez M.Ö. 2. asırda yerleşim gören Bursa, Roma ve Bizans dönemlerinden sonra Osmanlı İmparatorluğu’nun ilk başkenti olarak en görkemli yıllarını yaşamıştır. Osmanlılar’ın ilk 6 padişahının yaşadığı kentte, 127 cami, 45 türbe, 34 medrese, 25 han, 37 hamam ve 14 imarethane bulunmaktadır. 13 Yeşil Türbe ve Yeşil Cami 14 Yeşil Türbe Yıldırım Bayezid’in oğlu Çelebi Sultan Mehmet tarafından 1421’de yaptırılmıştır. Türbe, kentin doğusunda yer alan Yeşil semtinde, Yeşil Cami’nin karşısındaki tepe üzerindedir. Sekiz köşeli planı ve alt kattaki mezar odasıyla Selçuklu kümbetlerinin devamı görünümündeki türbenin iç kısmı, “Çini cenneti” olarak nitelendirilir. Renkli sır ve mozaik çini tekniklerinin uygulandığı çini süslemeleriyle eşsiz bir yapıya sahip Yeşil Türbe’nin, renkli ve geometrik motifli çinilerle bezenmiş olan mihrabı, bir sanat başyapıtı olarak kabul edilmektedir. Ceviz ağacından geçme tekniği ile yapılmış, geometrik motiflerle süslü kitabeli kapısı, Osmanlı ahşap işçiliğinin en güzel örneklerindendir. 15 Ulu Cami 16 Ulu Cami Kuzey Kapısı Ulu Cami Ulu Cami, Bursa’nın en görkemli camisi ve en önemli tarihi yapılarındandır. Evliya Çelebi’nin ifadesi ile Bursa’nın Ayasofyası’dır. Ulu Cami, Osmanlı Devleti’nin dördüncü hükümdarı Yıldırım Bayezid tarafından 1396-1399 yılları arasında yaptırılmıştır. Deprem ve yangın gibi felaketlerin ardından pek çok kez onarılan Ulu Cami, Bursa’nın en çok ziyaret edilen dini ve tarihi mekanlarındandır. Ulu Cami’de, hiç çivi kullanılmadan 6 bin 666 parçanın birbirine geçmesiyle yapılan minber, yerli ve yabancı ziyaretlerden büyük ilgi görmektedir. Şimşir ve ceviz ağaçlarından yapılan minberde, daha o tarihlerde güneş sistemi gezegenlerinin motiflerinin nakşedilmesi görenlerin ilgisini çekmektedir. Cami’nin minberinin restorasyonu 2008 yılında BTSO tarafından yaptırılarak, ilk günkü haline kavuşması sağlanmıştır. 17 Koza Han 18 İngiltere Kraliçesi 2. Elizabeth ve eşi Edinburgh Dükü Prens Philip, 2008 yılında BTSO ev sahipliğinde Koza Han’ı ziyaret etmişti. Koza Han ve Tarihi Hanlar Koza Han, Ulu Cami ile Orhan Cami arasındaki geniş alanda yer almaktadır. 1492 yılında II. Bayezid İstanbul’daki cami ve medresesine gelir temin etmek için yaptırmıştır. İki katlı handa, 50’si üst katta, 45’i alt katta olmak üzere 95 oda bulunmaktadır. gelmiştir. İngiltere Kraliçesi 2. Elizabeth ve eşi Edinburgh Dükü Prens Philip’in, 2008 yılındaki Türkiye ziyaretine Bursa da dahil edilerek, Bursa Ticaret ve Sanayi Odası’nın ev sahipliğinde Koza Han’da öğle yemeği ve defile organize edilmiştir. Tarihi İpek Yolu’nun en önemli pazarlarından olan Koza Han, şehirde ipekçiliğin doğduğu mekan olma özelliğiyle yerli ve yabancı turistlerin ilgi odağı haline Koza Han’ın da bulunduğu “Hanlar Bölgesi”nde Kapalı Çarşı, Fidan Han, Tuz Han, Pirinç Han, Kapan Han, İpek Han, Geyve Han, Emir Han, Tahıl (Galle) Hanı, Kütahya Hanı, Şadırvanlı Han, Bezir Hanı, İvaz Paşa Hanı gibi tarihi mekanlar da bulunmaktadır. Bazı hanlarda kısmi restorasyon çalışmaları yapılırken, bazılarının restorasyonu devam etmektedir. Hanlar Bölgesi çevresinde yapılacak çalışmalarla, tarihi dokunun tam olarak gün yüzüne çıkarılması hedeflenmektedir. 19 20 Gölge oyunları, Bursa’da Karagöz Evi’nde sahnelenmeye devam etmektedir. Hacivat ve Karagöz Halk dilinde Karagöz olarak anılan Türk gölge oyununun karakterleri Hacivat ve Karagöz, yüzyıllar öncesinden günümüze ulaşmıştır. Hacivat ve Karagöz’ün yaşadıkları yer, Bursa olarak kabul edilmektedir. Bu yüzden Bursa’da “Uluslararası Bursa Karagöz Kukla ve Gölge Oyunları Festivali” düzenlenmektedir. Bursa’da Hacivat ve Karagöz için bir anıt mezar yapılmıştır. Mezarın karşısındaki Karagöz Müzesi’nde ise sürekli gölge oyunları sahnelenmektedir. 21 700 yıllık Osmanlı Köyü Cumalıkızık, mimarisiyle geçmişi günümüze taşıyor. 22 Cumalıkızık Bursa’nın tarihi ve turistik mekanlarının başında gelen Cumalıkızık Köyü, Uludağ’ın eteklerinde kurulmuştur. Osmanlılar’ın Bursa civarına yerleşmeye başladığı yıllarda kurulan köy, tarihi dokusunu bugünlere değin korumuştur. Cumalıkızık, 700 yıllık geçmişiyle erken Osmanlı döneminin kırsal sivil mimari örneklerini barındıran açık hava müzesi görünümündedir. 23 İznik, Hristiyan alemi için Türkiye’de bulunan 8 kutsal hac merkezinden en önemlisidir. 24 İznik Bursa’nın 86 kilometre kuzeydoğusunda yer alan İznik ise doğal güzelliklerinin yanı sıra, büyük bir kültürel ve tarihi mirasa da ev sahipliği yapmaktadır. Roma, Bizans ve Osmanlı dönemlerinden kalma yapılar, ilçede görsel zenginlik oluştururken, zengin yeşil dokusu, zeytinlikleri, bağları, meyve bahçeleri ve gölüyle ziyaretçilerin ilgisini çekmektedir. İznik, aynı zamanda Hristiyan alemi için de kutsal mekanların başında gelmektedir. Senato Sarayı’nda 325 yılında “I. Konsül”, 787 yılında ise Ayasofya Kilisesi’nde “7. Konsül” toplantıları yapılırken, bu toplantılarda alınan Hristiyan dünyası için son derece önemli kararlar, bugün halen geçerliliğini korumaktadır. Osmanlı egemenliğine girdikten sonra en parlak dönemlerini yaşayan ilçe, çinicilikte geldiği noktayla da adını tüm dünyaya duyurmuştur. 25 Türkiye’nin en yaşlı çınarı İnkaya Çınarı İnkaya Çınarı, Türkiye’nin en yaşlı çınarı olarak bilinen doğa harikası bir ağaçtır. Bursa’nın anıt ağaçları arasındadır. Uludağ yolunda, Osmanlı Devleti’nin ilk köylerinden olan İnkaya Köyü’nde bulunur. 35 metre boyu (12-13 katlı bir apartman kadar), 9.2 metre çevresi vardır. Her bir dalı 3-4 metre kalınlığında bir ağaç büyüklüğündedir. 600 yıllık tarihi ile Bursa’nın geçmişine tanıklık etmiştir. Altında çay bahçesi, et lokantası, market, hediyelik eşya dükkanları bulunur. Köyde yaşayan 85 ailenin geçim kapısı olmuştur. 26 Irgandı Köprüsü Dünyadaki 4 çarşılı köprüden biri olan Irgandı Köprüsü, Bursa’nın önemli tarihi yapılarından biridir. Gökdere üzerinde bulunan köprü, 1442 yılında yaptırılmıştır. Tarihi kaynaklara göre köprüde, 31 dükkan ve bir mescit ile 2 adet depo (ahır) bulunduğu belirtilir. Yunan işgalinde tamamen tahrip edilen ve sonraki yıllarda da ticari misyonunu kaybeden köprü, restore edilerek yeniden Bursalılar’a kazandırılmıştır. Irgandı Köprüsü, dünyadaki 4 çarşılı köprüden biridir. Yıllarca kentin ticari hayatının canlı tutulmasında önemli bir rol üstlenen tarihi Irgandı Köprüsü’nde, son 5 yıldır Bursa’nın geleneksel el sanatları yaşatılmaktadır. “Sanat köprüsü” kimliğine kavuşan Irgandı’da, hat, ebru, tezhip, minyatür, sedefkarlık, ahşap oymacılığı, nakkaşlık, Bursa bıçakçılığı ve İznik çiniciliği gibi geleneksel sanatlar yeniden hayat bulmuştur. 27 Kent Müzesi Kent Müzesi Bursa Kent Müzesi, 2004 yılından bu yana kentin eski adliye binasında hizmet veren, Bursa’nın 7 bin yıllık zaman diliminde geçirdiği değişim ve dönüşümlerin sergilendiği müzedir. İki katlı binanın, birinci katında kronolojik, ikinci katında tematik bir düzenleme vardır. Müzede Bursa’da yaşamış 6 Osmanlı padişahının balmumu heykelleri, geleneksel ticaret hayatını canlandıran dekorlar, kentin topografik maketi gibi objelerle ziyaretçilere bilgi sunulmaktadır. 2006 yılında Portekiz’in başkenti Lizbon’da düzenlenen Avrupa Müze Forumu’nun (EMF) yıllık toplantısında, Bursa Kent Müzesi’ne EMF Takdir Belgesi verilmiştir. Bursa Kent Müzesi, kentin merkezi konumundaki Heykel Meydanı’nda yer almaktadır. 28 Tofaş Anadolu Arabaları Müzesi Tofaş Anadolu Arabaları Müzesi TOFAŞ Bursa Anadolu Arabaları Müzesi, Türkiye’nin ilk ve tek Anadolu Arabaları Müzesi’dir. Umurbey Mahallesi’nde toplam 17 bin metrekarelik alanı kapsayan eski bir ipek fabrikası, TOFAŞ tarafından restore edilerek, Haziran 2002’de müze haline getirilmiş ve ziyarete açılmıştır. Müzede 2 bin 600 yıl önceye ait bir tekerlekten, TOFAŞ tarafından üretilen motorlu araçlara kadar uzanan geniş bir zaman tüneline girilmektedir. Bursa’da bir mezarda bulunan ve daha önce Bursa Arkeoloji Müzesi’nde sergilenen 2 bin 600 yıllık savaş arabası müzedeki en önemli eserlerdendir. Türkiye’nin çeşitli illerinden getirilen kağnılar, at ve öküz arabaları, top arabaları, ot arabası, odun arabası gibi pek çok tarihi araba, çok ince işlemlerden geçirilerek restore edilmiş ve burada sergilenmiştir. Müzede ayrıca TOFAŞ üretimi 8 otomobil de yer almaktadır. Müzeye bağlı tarihi Umurbey Hamamı, Türk hamam kültürünü yansıtıyor 29 30 Cennete Açılan Kapı 31 Bursa, tarihi zenginliklerinin yanında yeşili, dağı, denizi ve gölleriyle eşsiz güzelliklere sahiptir. Marmara Denizi’nin güneydoğu ucunda, Uludağ’ın kuzeybatı yamaçlarında kurulan kent, özellikle 1940’lardan sonra ovaya doğru genişlemiştir. diğeri de Uluabat Gölü’dür. İlin en önemli akarsuyu Susurluk Çayı’nın bir kolu olan Nilüfer Çayı’dır. Uludağ’ın güney yamaçlarından doğan ve yine Uludağ’dan kaynaklanan birçok küçük dere ile beslenen Nilüfer Çayı, Bursa Ovası’nı sular. İlde en büyük yükselti 2.543 metre ile Uludağ’dır. Kentin güneydoğusunda yer alan ve bölgenin en önemli yükseltisini oluşturan Uludağ, yaz ve kış aylarında, turizm olanakları sağlamaktadır. Bursa’da, dağ ve deniz arası karayolu ile 60 dakika sürmektedir. Bursa il sınırları içinde birçok büyük ve verimli ova bulunmaktadır. Bunlardan en önemlisi Bursa Ovası’dır. Bursa sınırları içinde iki önemli göl bulunmaktadır. Bunlardan biri Marmara Bölgesi’nin en büyük gölü olan İznik Gölü, 32 27 arkeolojik, 1 doğal, 3 kentsel SİT alanına sahip olan, 2042 adet korunması gereken anıtsal, dinsel, kültürel ve sivil yapıyı barındıran kent, birbirinden farklı özellikleriyle birçok gezgin ve tarihçinin akınına uğramıştır. Şehrin eteklerinde kurulduğu Uludağ (Olympos Dağı), tarihteki ilk Hris- tiyan keşişlerin inzivaya çekildikleri yerleşim yerlerinden biridir ve aynı zamanda Türkiye’nin en büyük kış ve doğa sporları merkezidir. Bursa’nın Osmangazi, Yıldırım, Nilüfer, Gürsu, Gemlik, Kestel, Mudanya, İznik, Orhangazi, Karacabey, Mustafa Kemal Paşa, İnegöl, Yenişehir, Keles, Orhaneli, Büyükorhan ve Harmancık olmak üzere 17 ilçesi bulunmaktadır. 33 Kış turizminin merkezi Uludağ, kayakseverlerin gözdesi 34 Uludağ Yeşil Bursa’nın doğal güzelliklerinin başında Uludağ gelmektedir. Uludağ, Bursa’nın 36 kilometre güneyinde yer alır. 1961’de Milli Park ilan edilen Uludağ, ülkenin önemli kış turizmi ve kayak sporları merkezidir. Kayak sezonuna yönelik beş telesiyej, yedi teleski ve bir teleferik bulunmaktadır. Yaz aylarında kampçılık, trekking ve günübirlik piknik alanı olarak ziyaret edilen Uludağ, iklimsel özellikleri nedeniyle de 171’i endemik toplam bin 320 bitki türüne ev sahipliği yapmaktadır. Kışın beyaz örtünün altında kalan dağ, mart ve ağustos ayları arasında çiçek cennetine dönüşmektedir. Uludağ’da bulunan nadir tür sayısı 16 olarak belirlenirken, dünya ölçeğinde nesli tehlikede olan 3 bitki türü ile Avrupa ölçeğinde nesli tehlikede olan 54 tür yine Uludağ’ın eteklerinde hayat bulmaktadır. 35 Gölyazı’nın başlıca geçim kaynağı balıkçılıktır Gölyazı Bursa sınırları içinde, doğa ile tarihin bir arada yaşadığı başka bir eşsiz güzellik de Uluabat Gölü kıyısındaki Gölyazı Köyü’dür. İlkbaharda yükselen sular nedeniyle yarı bellerine kadar su içinde kalan ağaçlar, yine bu sularda süzülen ördekler, Arnavut kaldırımlı dar sokaklar; antik çağda Apolyont olarak bilinen bu köyün güzelliklerinden yalnızca birkaçıdır. Tümüyle SİT alanı olan bu bölge, özellikle Apollont Tapınağı ve kilisesi ile dikkati çeker. 36 Tirilye’nin eşsiz manzarası Tirilye Marmara Denizi kıyısında Mudanya ilçesine 11 kilometre uzakta yer almaktadır. Tarihi çok eskilere dayanan bir yerleşim yeridir. Bizans kasabası Tirilye, 1330’larda Osmanlı kasabası olmuş, 1924’teki mübadele ile Girit ve Selanik göçmenleri kasabaya yerleştirilmiştir. Tirilye, zeytincilik uğraşından dolayı 1963’de Zeytinbağı adını almıştır. Barbunya balığının anavatanı olarak bilinen Tirilye, sahildeki balık lokantaları ile büyük ilgi çekmektedir. Birinci derecede SİT alanı olan beldede, 7 kiliseden 3’ü ayaktadır, 3 manastırdan sadece Aya Yani kısmen ayakta kalabilmiştir. 1909’da papaz okulu olarak inşa edilen Taş Mektep’in de meslek yüksek okulu olarak kullanılması planlanmaktadır. 37 Kuş Cenneti Bursa - Çanakkale yolunun 45. kilometresinde yer alan Kuş Cenneti ise, Bursa’nın bir başka doğal ayrıcalığıdır. Tavuskuşları başta olmak üzere; sülün, keklik gibi birçok kuş çeşidinin barındığı Kuş Cenneti, mavi selvi, limoni selvi, ladin, sedir gibi ağaçlarıyla da görülmeye değer gerçek bir cennettir. Kuş bilimcilerin inceleme yapmak için bol bol ziyaret ettikleri Kuş Cenneti, güzelliğiyle tüm ziyaretçilerini büyüler. Su Uçtu Şelalesi Mustafakemalpaşa’dan 10 kilometre uzaklıkta bulunan Su Uçtu, doğayla baş başa kalmak isteyenlerin, bu isteklerine fazlasıyla cevap veren bir yerdir. Bölgeye adını veren 11 çağlayan, yılların yorgunluğunu bir anda insanın üstünden silip atabilecek bir etkileyiciliğe sahiptir. 38 metre yükseklikten, kendisini özgürlüğe bırakan suların mutluluk dolu şarkısı insanın ruhunda bambaşka duyguların kapılarını aralar. 38 Misi Köyü’ne genel bakış Misi Köyü Bursa’nın merkezinden yalnızca 12 kilometre uzaklıkta, doğallığından hiçbir şey kaybetmemiş başka bir güzellik de Misi Köyü’dür. Köy, sınırsız yeşilliği, söğütleri, meyve ağaçları ve bir köprü gibi gökyüzüne uzanan kavak ağaçlarıyla, antik çağda başlayan bir öykünün, günümüze kadar gelen duygu dolu cümlelerini yazar. Köy meydanındaki kahvehanesi, rengarenk boyalı tipik Osmanlı evleri ve güler yüzlü insanlarıyla Misi Köyü, saflığın en doğru anlatımıdır. 39 40 Eğitime Açılan Kapı 41 42 Okul Öncesi, İlköğretim, Lise Nüfusunun yüzde 57’si 34 yaşın altında olan Bursa’da, 2009-2010 eğitim öğretim yılında, 851 okulda 482 bin öğrenci öğrenim görmektedir. Bunların yaklaşık 26 bini okul öncesi, 325 bini ilköğretim ve 131 bini de lise öğrencilerinden oluşmaktadır. Okullaşma oranları, okul öncesinde yüzde 23, ilköğretimde yüzde 100 ve ortaöğretim kurumlarında da yüzde 94’tür. Bursa, mesleki ve teknik eğitimdeki öğrenci sayısıyla yüzde 59’luk bir oran yakalayarak, Türkiye ortalamasını geride bırakmış, Avrupa Birliği ortalamasına yaklaşmıştır. İl genelindeki 84 meslek lisesinde 76 bin 743 öğrenci mevcuttur. Bursa ayrıca, 2003 yılında başlayan “Eğitime Yüzde 100 Destek Kampanyası” kapsamında yapılan hayırsever yatırımlarıyla Milli Eğitim’e en çok katkı sağlayan illerin başında gelmektedir. Bursa Ticaret ve Sanayi Odası, milyonlarca dolarlık eğitim kampüsleriyle bu dev desteğin önemli bir ayağını oluşturmaktadır. 43 Uludağ Üniversitesi’nde 40 bin civarında öğrenci eğitim görmektedir. 44 Uludağ Üniversitesi Türkiye’nin en büyük üniversitelerinden biri olan Uludağ Üniversitesi (UÜ), 1975 yılında eğitim öğretime başlamıştır. 40 bin civarında ön lisans, lisans, yüksek lisans ve doktora öğrencisiyle ülkenin en kalabalık üniversitelerinden biri olan UÜ, öğretim üyesi sayısı itibariyle 750 öğretim üyesi ile 12. sırada yer almaktadır. Öğretim elemanları ve çalışanlarıyla birlikte yaklaşık 5 bin kişilik büyük bir kurum olan Uludağ Üniversitesi, ÜniversiteSanayi İşbirliği Geliştirme Uygulama ve Araştırma Merkezi’nde de çeşitli araştırma projeleri yürütmektedir. Bu faaliyetlerin yürütülmesinde başta Bursa Ticaret ve Sanayi Odası ile Bursa Sanayici ve İşadamları Derneği olmak üzere çeşitli oda, dernek ve sivil toplum kuruluşları ile işbirliği yapılmaktadır. Kent merkezine 15 kilometre uzaklıkta geniş bir alanda faaliyetlerini sürdüren üniversitede, Tıp, İktisadi ve İdari Bilimler, Mühendislik ve Mimarlık, Veteriner, Ziraat, Eğitim, İlahiyat, Fen Edebiyat, Güzel Sa- natlar ve Hukuk Fakülteleri olmak üzere on fakülte, çoğu ilçelerde olmak üzere on dört meslek yüksekokulu, iki yüksekokul, bir devlet konservatuarı, lisansüstü eğitimin verildiği üç enstitü ve 16 araştırma merkezi vardır. Uludağ Üniversitesi, Güney Marmara Bölgesi’nin en büyük sağlık kuruluşlarından biri olan Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi’ne de sahiptir. 45 46 Spora Açılan Kapı 47 Kentin gururu Bursaspor, timsah ile sembolize ediliyor. 48 Bursaspor Ülkenin en güçlü futbol takımlarından biri olan Bursaspor Kulübü, 1963 yılında Bursa’da faaliyet gösteren 5 amatör kulübün birleşmesinden doğmuştur. Kulüp renklerini Uludağ’ın karından ve ovanın yeşilinden almaktadır. Bursaspor’un amblemindeki 5 yıldız, kurucu takımları temsil etmektedir. Bursaspor, kurulduğu günden bu yana 2. lig şampiyonluğu elde etmiş, 1. ligde Başbakanlık Kupası ve Avrupa Kupa Galipleri Kupası için yarışmış, Avrupa 5.’si olmuş, Federasyon Kupası almış, UEFA Inter-Toto Kupasına katılmaya hak kazanmış ve lig tarihinde üç kez gol kralı çıkarmıştır. 2009 yılı ise Bursaspor için adeta milattır. Teknik Direktör Ertuğrul Sağlam yönetiminde yakaladığı istikrarı 2009-2010 sezonuna da taşıyan Bursaspor, tarihinin bütün rekorlarını alt üst ederek, kentte 7’den 70’e herkesin gurur kaynağı olmuştur. 49 50 Türkiye’ye Açılan Kapı Bursa, sahip olduğu tüm değerlerin sinerjisiyle kentin simgeleri haline gelmiş ve ülke genelinde bilinen pek çok markanın da anavatanıdır. Bunlar arasında Bursa kumaşı, Bursa havlusu, Bursa kaplıca ve hamamları, İznik Çinisi, Bursa Bıçağı, İskender Kebabı, cantığı, kestane şekeri, İnegöl Köftesi, Kemalpaşa Tatlısı sayılabilir. 51 Bursa Kumaşı Bursa, asırlar boyunca Osmanlı kumaşçılığının merkezi olmuş, padişah kaftanları için kumaşlar Bursa tezgahlarında dokunmuştur. Bursa, bu muhteşem kumaşları dokuyan tezgahlara 15. yüzyılda sahip olmuştur. İpekli dokumacılık 16. yüzyılda Avrupa’da ve dünyada ün yapacak kadar gelişmiştir. Öyle ki Batı’da, satılan kumaşların kalitesini anlatmak için “Hakiki Bursa Kumaşı” diye takdim edilmeye başlamıştır. Bursa kumaşlarındaki renkler, doğal boyalarla sağlanmıştır. Bursa kumaşları, gelişen teknolojiyle beraber bugün tekstil kentinin adını dünyaya duyurmaya devam etmektedir. 52 Bursa Havlusu Roma İmparatorluğu’ndan beri bir kaplıca kenti olan Bursa, havlu ve bornozları ile de ünlüdür. Havlu, 18. yüzyılın başlarında ilk defa Bursa’da üretilmiştir. Osmanlı Sarayı’nı ziyaret eden İngiliz Kralı’nın havluyu beğenerek ülkesine götürmesi ile dünyaya dağılmıştır. En makbul olanları kara tezgahlarda üretilenleridir. Bu tezgahlarda günde yalnız 4-5 tane üretilmektedir. 40-50 yıl öncesine kadar el tezgahları ile dokunan Bursa havlu ve bornozları, bugün dev bir sektör oluşturarak önemli bir ihraç kalemi olmuştur. 53 Bursa Bıçağı Türkiye’nin bıçakçılık merkezlerinden olan Bursa’nın kendine özgü bıçağı meşhurdur. Çekiçle dövülerek yapılan Bursa bıçağı keskin ve sağlam olur. Bursa bıçakları, bugün Tarihi Irgandı Köprüsü üzerinde, geleneksel el sanatlarının icra edildiği dükkanlarda varlığını sürdürmektedir. 54 Bursa Kaplıca ve Hamamları Bursa’nın doğal ayrıcalıklarından biri de şifalı kaynak suları ve bu sulardan rahatça yararlanabilmek için inşa edilmiş kaplıcalarıdır. Roma ve Bizans dönemlerinde yapılan kaplıcalar, daha sonradan harap olmuşsa da ardından inşa edilen Türk hamamları, Roma plan tipinden oldukça etkilenmiştir. Bursa’nın kaplıca suları şehrin batısında bulunan Bademli Bahçe ve Çekirge bölgelerinden çıkmaktadır. Her iki bölgeden çıkan suların kimyasal analizleri farklı olup, Çekirge sularına çelikli, Bademli Bahçe sularına ise kükürtlü sular denmektedir. Kaplıcaların en önemlileri, Kükürtlü Kaplıca, Eski Kaplıca, Yeni Kaplıca ve Kara Mustafa Kaplıcası’dır. Ayrıca Çekirge’deki otellerde de termal su bulunmaktadır. 55 İznik Çinisi İznik’te ilk olarak 15. yüzyılda ortaya çıkan çinicilik, çok kısa zamanda büyük gelişme gösterdiğinden şehre “Çinili İznik” adı verilmiştir. İznik’te üretilen çinilere de “İznik çinisi” denmiştir. 17. yüzyılda İznik’e gelen Evliya Çelebi, Seyahatnamesi’nde şehrin dokuz mahallesinde halkın çini ve çanak çömlek imal ederek geçimini sağladığını anlatmıştır. Osmanlı İmparatorluğu’nun son dönemlerinde gerileme gösteren çini sanatı, 1993’de açılan İznik Eğitim ve Öğretim Vakfı ile bir kez daha hayat bulmuştur. Vakıf, yapılan araştırmalar neticesinde, İznik çinisini 400 yıl aradan sonra yeniden üretmeye başlamıştır. Dubai’de pek çok işe imza atan Vakıf, Abu Dabi’de dünyanın 2. büyük camisinin kaplamasını gerçekleştirmiştir. Vakıf ayrıca İngiltere’de Prens Charles’ın himayesinde çalışan The Oxford Centre Of Islamic Studies için de 400 metrekarelik alanı kaplayacak çini panolar hazırlamaktadır. İngiltere Kraliçesi 2. Elizabeth’in Mayıs 2008’de ziyaret ettiği ve hayran kaldığı Bursa Yeşil Cami ile külliyesinin çini süslemeleri ise çini sanatının ulaştığı son nokta olarak kabul edilmektedir. 56 İskender Kebabı İskender Döner Kebap, ilk olarak 1867 yılında Bursalı İskender Usta tarafından yapılmıştır ve İskender Usta’nın Kayhan Çarşısı’ndaki dükkanından, önce Bursa’ya sonra da tüm Türkiye’ye yayılmıştır. Döner kebabın diğer ızgara etlerle birlikte küçük parçalar halinde kesilmiş ince pidenin üzerine yerleştirilmesi ile hazırlanan İskender Kebap, yoğurt, salçalı sos ve servis edilirken üzerine gezdirilen eritilmiş tereyağı ile sunulan lezzetli bir yemektir. İskender Kebap genellikle üzüm şırası ile servis edilir. 57 Bursa Cantığı Cantık, Bursa’ya has bir pide çeşididir. Kıymalı, kuşbaşılı ve kaşarlı yapılır. Doğu yöresi pidelerine göre daha az baharatlı ve hamuru biraz daha mayalıdır. 1800’lü yılların başında Kafkaslar’dan Bursa’ya gelen cantık, kısa sürede halkın gözdesi olur. Odunlu fırında ve kısık ateşte pişen cantığın ideal şekli ince ve uzun olanıdır. Körpe dana ve koyun döşünden yapılan cantığın tadı gün geçtikçe yayılır ve zamanla kentin vazgeçilmez lezzetlerinden biri olur. Kestane Şekeri Bursa’nın bu ünlü şekeri, kentin adıyla özdeşleşmiş önemli simgelerden biridir. Kabukları soyulmuş kestaneler, kaynayan şerbetin içinden bir süre sonra kestane şekeri olarak çıkar. Bursa’da üretilen kestane şekerinin ünü Türkiye sınırları dışına taşmıştır. Bugün Bursa’da yapılan kestane şekerleri, Japonya’ya bile satılmaktadır. 58 İnegöl Köftesi İnegöl Köftesi, tüm Türkiye’de zevkle yenen bir köfte türüdür. 19. yüzyılda Balkanlar’dan gelen göçmenlerin burada da yapmayı sürdürdükleri küçük ızgara köfte, 1930’lu yıllarda Bursa’da “İnegöl Köftesi” adıyla satılmaya başlanmış ve ünü Türkiye’nin her yerine yayılmıştır. Kemalpaşa Tatlısı Önceleri peynir tatlısı olarak bilinen bu tatlı, 1930 yıllarında Mustafakemalpaşa ilçesinde üretilmeye başlanmış ve bütün yurda yayılmıştır. Koyun peyniri, yumurta, un ve irmikten hazırlanan hamur, yuvarlak kurabiye şekli verilerek, fırında pişirilir. Kaynayan şekerli şerbetin içine atılan kurabiyeler nefis bir tatlıya dönüşür. 59 60 Sanayi Üssü Bursa 61 Tarihi İpek Yolu üzerinde bulunan Bursa, yüzyıllar boyu özellikle ipekböceği yetiştiriciliği, sentetik, polyester iplik, pamukluipekli kumaş ve kadife üretimiyle öne çıkmış, bu durum Bursa’ya tekstil alanında tarihi bir kimlik kazandırmıştır. Bursa, coğrafi konumundan dolayı hızlı bir gelişim süreci yaşayarak, zamanla ticari hayatın tüm renklerini bünyesinde barındırır hale gelmiştir. Bursa’da tekstil kadar öneme sahip olan bir başka sanayi dalıysa otomotiv sektörüdür. Dev otomotiv üretim tesislerini bünyesinde barındıran Bursa, Türkiye’nin “Detroit”i olarak anılır. Bugün Türkiye’deki her iki araçtan biri 62 Bursa fabrikalarında üretilmektedir. Kentte, otomotiv ve tekstilin yanı sıra, gıda ve tarım sektörleri de büyük önem taşır. Bursa, ekonomik yönüyle, Türk ekonomisinin geliştirilmesi ve yeni ivmeler kazandırılmasında aktif ve yönlendirici bir gücü temsil etmektedir. Ülke ve bölge ekonomisinin gelişimine, ihracat yönüyle döviz girdisi sağlanmasına ve sanayi altyapısının güçlenmesine sağladığı katkılarla Bursa, Türkiye ekonomisine kan pompalayan ana damarlardan biridir. Bursa, sanayi tesislerinin sayısı, kurulu güç kapasitesi miktarı itibariyle, “Türkiye’nin Sanayi Üssü” durumundadır. Kent, ülke ekonomisine sağladığı katma değer açısından İstanbul, Kocaeli ve İzmir’den sonra 4. sırada yer almaktadır. Sosyo-ekonomik gelişmişlik düzeyi itibariyle de İstanbul, Ankara, İzmir ve Kocaeli’nden sonra 5. sırada bulunmaktadır. Bursa, Türkiye İstatistik Kurumu tarafından en son açıklanan 2009 yılı verilerine göre, 2 milyon 550 bin 645 kişilik nüfusu ile nüfus sıralamasında 4. büyük ildir. Bursa Ticaret ve Sanayi Odası (BTSO) tarafından yapılan 250 büyük firma sıralaması incelendiğinde, kentte 164 firmayla ilk sırayı tekstil-konfeksiyon sektörünün aldığı Türkiye’nin ilk organize sanayi bölgesi görülmektedir. İkinci sırada 65 firmayla otomotiv ana ve yan sanayi, üçüncü sırada ise 64 firmayla makine ve metal sanayi yer almaktadır. Yüksek ihracat potansiyeline sahip olan Bursa’da özellikle çok çeşitli kumaş, konfeksiyon, suni ve sentetik iplik, havlubornoz, pamuk ipliği, makina, otomobil ve yedek parça, çeşitli gıda maddeleri, yaş meyve ve sebze, deri konfeksiyon, tütün, zeytin gibi maddeler, ihracatın en önemli kalemlerini oluşturmaktadır. Bursa’dan gerçekleştirilen ihracatın en büyük kısmı, Almanya, Fransa, İtalya, İngiltere ve ABD’ye yapılmaktadır. Bursa ihracatta, İstanbul’dan sonra 2. sırada yer almaktadır. Kent, endüstriyel gelişime paralel olarak istihdam oranıyla da ön sıralarda yer alır. İşyeri ve çalışan sayılarına göre Bursa, Marmara Bölgesi’nde İstanbul’dan sonra 2. sırada bulunmaktadır. 63 64 Otomotiv Sektörü Türkiye’nin “Detroit”i olarak tanımlanan Bursa, otomotiv sektörünün kalbinin attığı merkez olarak bilinmektedir. TOFAŞFIAT, OYAK-RENAULT, KARSAN-PEUGEOT gibi dev otomotiv üretim tesislerini bünyesinde barındıran kent, Türkiye’nin otomotiv üretim üssü pozisyonundadır. Türkiye’deki her iki araçtan biri Bursa fabrikalarında üretilmektedir. Bugün Bursa’da binek tipi otomobil, kamyonet, minibüs-midibüs ve kamyon üretiminin gerçekleştirildiği üç adet araç üretim fabrikası ve dolayısıyla pek çok yan sanayi firması mevcuttur. Bu firmalar, kentte motorlu kara taşıtları için çok sayıda parça ve aksesuar imalatı yapmaktadır. Otomotiv sektörü, Bursa’nın imalat sanayisinde, gerek üretim çeşitleri, gerekse üretim miktarları açısından en geniş faaliyet alanına sahip sektördür. Türkiye’deki her iki araçtan biri Bursa fabrikalarında üretilmektedir. Ancak ekonomik kriz, otomotiv sektörünü de etkilemiş ve krize bağlı olarak düşüş görülmüştür. 2009’da Türkiye’de üretilen toplam otomobil sayısının yüzde 73’ü, kamyonetlerin yüzde 50’si, küçük kamyonların yüzde 21’i, büyük kamyonların yüzde 5’i ve minibüslerin yüzde 1’i Bursa’daki üç fabrika tarafından üretilmiştir. Toplamda ise 2009’da Türkiye’de üretilen araçların tamamının yüzde 62’si Bursa menşelidir. Bursa Ticaret ve Sanayi Odası kayıtlarına göre, il genelinde otomotiv ana ve yan sanayinde faaliyet gösteren üye sayısı bin 793 olup, otomotivin sektörel dağılımdaki payı yüzde 5.3’tür. 65 Bursa, Türkiye’deki sentetik iplik üretim kapasitesinin yüzde 75’ine sahiptir. 66 Tekstil ve Konfeksiyon Sektörü Otomotiv sektöründeki ağırlığıyla anılan Bursa, aynı zamanda eski bir tekstil kentidir. Bursa’da oluşan toplam katma değerin yüzde 25’i tekstilden elde edilmektedir. İlin geleneksel sektörü olan tekstilin modernleşme aşamasına geçişi 1938 yılında Merinos Yünlü Dokuma Fabrikası ve İpekiş Fabrikası’nın kurulması ile başlamıştır. Günümüzde Bursa tekstil sanayisi, iplikten konfeksiyon üretimine kadar çok geniş bir ürün yelpazesine sahiptir. İl genelinde tekstil sektöründe faaliyet gösteren 8 binden fazla çeşitli büyüklüklerde işyeri bulunmaktadır. Bursa, Türkiye’deki sente- tik iplik üretim kapasitesinin yüzde 75’ine sahiptir. Tekstil sektörü, genel olarak pamuklu dokuma, suni ve sentetik iplik üretimi, yünlü dokuma, fantezi iplik üretimi, örme ve trikotaj, havlu, boya-apre-emprime, konfeksiyon, hazır giyim şeklinde alt sektörlere ayrılmaktadır. Ancak, bu alt sektörler içerisinde, ekonomik etkinlik açısından en büyük pay, suni ve sentetik iplikten dokuma ürünlerine aittir. Bugün Bursa, ileri teknoloji ve yüksek kapasiteye sahip tesisleriyle bölge ve ülke ekonomisinin itici güçlerinden biridir. Zorlu rekabet koşullarında ayakta kalmak isteyen Bursalı tekstil firmaları, Ar-Ge faaliyetlerine ve tasarıma ağırlık vermiş; nano teknoloji ile üretilen teknik tekstil ve akıllı kumaş ürünlerini dünyaya ihraç eder hale gelmiştir. Bursa Ticaret ve Sanayi Odası’na kayıtlı üyelerin 4 bin 809’u tekstil sektöründe faaliyet gösterirken, sektörel payı yüzde 14.1’dir. Hazır giyim ve konfeksiyon sektöründe ise bin 683 üye bulunurken, sektörel payı ise yüzde 4.9’dur. 67 İnşaat ve Yapı Sektörü Bursa, son zamanlarda artan turizm yatırımlarının yanı sıra ulusal ve uluslar arası markaların alışveriş merkezi, konut, yapı market, teknoloji mağazası ve hastane gibi zincir yatırımları için de önemli bir merkez haline gelmiştir. 2015 yılına kadar Bursa’da oluşacak konut ihtiyacını öngörmek ve konut talebi ile arzını etkileyecek unsurları ortaya koymak amacıyla yapılan değerlendirmeler, kentin 2015 yılına kadar toplam 238 bin adet konut ihtiyacı olacağını göstermektedir. Konut ihtiyacı ile konut talebini belirleyen unsurların başında demografi ve nüfus gelişmeleri gelmektedir. Bursa bu açıdan Türkiye nüfus artış hızı ortalamasının oldukça üzerinde bir hıza sahiptir ve 68 hızlı nüfus artışı, kent kaynaklı nüfus artışı ile net göç hareketlerinden oluşmaktadır. Resmi veriler, Bursa ilinin, Türkiye’nin en yüksek net göç alan ili olduğunu ortaya koymaktadır. 2009 yılı sonu itibariyle il genelinde yaklaşık 727 bin adet konut stoğu bulunurken, Bursa konut satışlarının, Türkiye konut satışlarının ortalama yüzde 3,5’ini oluşturduğu bilinmektedir. Bursa Ticaret ve Sanayi Odası’na kayıtlı inşaat ve yapı sektöründe faaliyet gösteren firmalar, toplam üye sayısının yüzde 15.4’ünü oluşturarak, 5.251 üyeye ulaşmıştır. BTSO’nun 2009 yılı “Yeni Kurulan-Kapanan Firma İstatistikleri”ne göre, Bursa’da 2009’da açılan firmaların toplam sermayeleri yaklaşık yüzde 40’lık bir düşüşle 303 milyon 273 bin TL düzeyinde kalmıştır. Yeni kurulan firmaların sermayelerine göre sektörel dağılımları incelendiğinde ise inşaat ve yapı kooperatif firmaları ilk sırada yer almaktadır. Makine - Metal Sektörü Bursa’da özellikle ihracat açısından hızla büyüyen bir diğer sektör de makine ve metal sektörüdür. Sektör, şu an Bursa’da mal çeşitliliği ile 50’den fazla ülkeye ürünlerini ihraç etmektedir. Tekstil makineleri, ambalaj makineleri, CNC hidrolik pres, hidrolik makas ve ağır makineler üretim ve ihraç kalemlerinin önemli bölümünü oluşturmaktadır. Aynı zamanda metal sanayinde büro ekipmanları, sanayi ekipmanları ve otomobil yan sanayi ham maddesi olarak metal işleme de söz konusudur. Makina sanayinde faaliyet gösteren firmaların çoğu, döküm ameliyesinden, nihai kullanım safhasına kadar geniş bir işlem sürecine sahiptir. Genelde endüstriyel mal şekliyle üretim yapan bu kuruluşlar, ağaç işleyen makinalar, elektrik makinaları, özel endüstri makinaları, tekstil makinaları, metal işleyen makinalar ve ziraat makinaları imalatı yapmaktadır. Bursa Ticaret ve Sanayi Odası kayıtlarına göre, il genelinde makine metal sektöründe faaliyet gösteren firma sayısı 2.820 olurken, sektörel dağılımdaki payı yüzde 8.3’tür. 69 Gıda Sektörü Bursa’nın doğal şartlar itibariyle uygun bir fiziki konuma sahip olması, tarım ürünlerinin, kalite, miktar ve çeşit yönünden zenginlik göstermesine imkan sağlamaktadır. Bursa’da gıda endüstrisiyle ilgili hemen her dalda faaliyet gösteren firmalar bulunmaktadır. Özellikle meyve suyu, alkolsüz içki, konserve, konsantre salça üretiminde Bursa’da mevcut kapasiteler, ülke genelinde önemli bir yer tutmaktadır. Bursa, 70 gıda sektöründe gerçekleştirdiği üretim değerleriyle bölge ve ülke ekonomisinde ciddi bir ağırlığa sahiptir. Konserve gıda, işlenmiş gıda ve süt ürünleri göz önüne alındığında, Türkiye’ye mal olmuş büyük firmalar Bursa’da yer almakta ve kapasitelerini her geçen gün daha da geliştirmektedir. İldeki konserve ve salça fabrikalarının büyük bölümü, dondurulmuş gıda üretimi de gerçekleştirmektedir. Bu nedenle, ilden yaş sebze - meyve ihracatı olduğu gibi dondurulmuş gıda ürünü ih- racatı da yapılmaktadır. Meyve sebze mamulleri ihracatını 1996’dan bu yana yüzde 47, yaş meyve ve sebze ihracatını ise yüzde 160 artıran Bursa, ihracat gelirini daha da yukarılara taşımak için gayret göstermektedir. Kent, Türkiye’nin dondurulmuş gıda üretiminin yüzde 61’ini, meyve suyu üretiminin yüzde 26’sını, salçanın yüzde 64’ünü, sofralık zeytinin ise yüzde 60’ını karşılamaktadır. Bursa ayrıca, Türkiye’deki kestane şekerinin neredeyse tamamını üretmektedir. Tarım Sektörü Bursa’nın fiziki konumunun ve iklim şartlarının uygunluğu, tarımsal yapıya, kalite, çeşit ve miktar yönünden zengin bir görünüm kazandırmaktadır. Tarım faaliyetleri içerisinde, bitkisel üretim, hacim ve değer itibariyle hayvansal üretimden önde gelmektedir. Tarım sektörü, Bursa’da önemli bir istihdam sağlamaktadır. Bursa’da yaratılan tarımsal ürünler, aynı zamanda bunların işlenerek değerlendirildiği gıda sanayisinin de gelişimine olanak sağlamaktadır. Bursa’da tarım yapılan kültür arazisi 421 bin hektardır. Bu da toplam alanın yüzde 39’unu oluşturmaktadır. Bursa’da tarımsal üretimde her yıl artan verimlilik söz konusudur. Bunun nedenlerinin başında, yeni teknolojilerden faydalanılması, sulama imkanlarının artırılması ve sulanan arazilerin genişletilmesi, gübre ve ilaçlamaya büyük önem verilmesi, tarımda bilimsel yöntemlerden yararlanılması gelmektedir. Bursa’da üretilen en önemli bitkisel ürünler; buğday, arpa, şekerpancarı, patates, soğan, tütün, domates, biber, üzüm, zeytin, kestane, incir, şeftali, elma, armut, çilek ve kirazdır. Bursa özellikle kirazı, ahududusu, çileği, deveci armudu ve siyah inciri ile dikkat çekmektedir. Siyah incirde hem üretim hem de ihracatta dünya birincisi olan Bursa, siyah incir ihracatından milyonlarca dolarlık gelir sağlamaktadır. Yine kentin önemli tarımsal ürünlerinden olan deveci armudu da birçok ülkeye ihraç edilmektedir. BTSO kayıtlarına göre, gıda, tarım ve hayvancılık sektörlerinde faaliyet gösteren üye sayısı birlikte ele alınmış ve 4 bin 29’a ulaşmıştır. Sektörel dağılımdaki payı ise yüzde 11.8’dir. 71 BOSEN A.Ş. Enerji Sektörü Otomotiv ve tekstil alanında tanınan Bursa’da, enerji yatırımları da öne çıkmaya başlamıştır. Kentte güneş enerjisi ve rüzgar türbini gibi yenilenebilir enerji kaynakları konusunda yatırım girişimleri başlamıştır. Bu alanda Bursa’da 2007’de 21 enerji şirketi kurulurken, 2008’de 18 yeni şirket faaliyete geçmiştir. 2009 yılının ilk 9 ayında ise 8 firma daha kurulmuştur. Bursa’da enerji sektörü, elektrik ve elektronik sektörünün de katılımıyla sektörel dağılımda yüzde 2,1’lik paya ulaşmıştır ve BTSO’ya kayıtlı 717 üye bulunmaktadır. 72 Bursa Kapalıçarşı Turizm Sektörü Teleferik Uludağ Gölyazı Tarihi Belediye Binası Doğal zenginlikleri, yeşil dokusu, şifalı suları, yaz ve kış turizmi imkanlarının yanı sıra, Bizans, Osmanlı ve Cumhuriyet dönemlerinin mekansal ve mimari özelliklerini günümüze taşıyan Bursa, benzerine az rastlanır kültür ve tarih mirasına sahiptir. Bursa’da turizm, geleceğin sektörü olarak görülmektedir. Her geçen gün yatırımcıların ilgisini çekmeye devam eden Bursa, iki bine yakın oda kapasitesine sahip milyonlarca dolarlık yeni otel yatırımına tanıklık etmektedir. Kent merkezine yakın noktalarda faaliyete geçen ve inşaatı halen devam eden yeni otel projeleriyle uluslararası zincir otellerin beş yıldızlı markaları Bursa’yı tercih etmiştir. Bu yatırımların gerçekleşmesinde, tarihi Merinos Yünlü Dokuma Fabrikası’nın yerine yapılan Atatürk Kongre ve Kültür Merkezi, kentin jeotermal potansiyelinin Karabaş-i Veli Dergahı açığa çıkarılmasıyla ilgili araştırma faaliyetleri, Uludağ’ın “Büyük Gelişim Projesi” ile yeniden ele alınması itici güç oluşturmaktadır. Bursa Ticaret ve Sanayi Odası’nın 2009 yılında hayata geçirdiği “Hafta Sonu Bursa’ya” projesi de kentin turizm hareketliliğine yeni bir ivme kazandırmıştır. Turizm yatırımlarını artırmaya yönelik çalışmalar sonucunda kentte, 2023 yılında 5 milyon turistin ağırlanması hedeflenmektedir. BTSO’ya kayıtlı üyelerin sektörel dağılımlarına göre, il genelinde turizm alanında faaliyet gösteren bin 11 firma bulunurken, sektörel dağılımda ise yüzde 3’lük paya ulaşmıştır. Bursa’da gece 73 74 Sanayinin Çınarı: Bursa Ticaret ve Sanayi Odası 75 6 Haziran 1889 tarihinde kurulan Bursa Ticaret ve Sanayi Odası (BTSO), 121 yıllık geçmişiyle sanayinin çınarı olmuştur. Kente ortak fayda yaratmak için, üreten Bursa’yı kollarıyla sararken, gölgesiyle korumuştur. Bursalı işadamlarının teşebbüsü ile Koza Han’ın küçük bir odasında “Bursa Ticaret Odası” adıyla hizmete başlamıştır. İlk Yönetim Kurulu, Osman Fevzi Efendi Başkanlığı’nda toplanmıştır. Kurulduğu yıl odanın üye sayısı 70’tir. 1927’de bu sayı 1815’i bulmuştur. 1907 yılında belediyeye ait küçük bir odada çalışmalarına başlayan Bursa Ticaret ve Sanayi Odası, 1999 yılından bu yana Organize Sanayi Bölgesi’ndeki binasında faaliyet göstermektedir. Bugün üzerinde önemle durulan “mesleki ve teknik okulların açılması ve yaşayabilmesi” konusunda büyük çaba gösteren BTSO, daha o zamanlardan Bursa’nın makine ve madeni eşya sanayinin öncüsü olan “Hamidiye Sanayi Mektebi”ne maddi ve manevi yardımlarda bulunmuştur. Bursa ve bölgesinin ticaret ve sanayi yapısının, ülke ekonomisine daha fazla katkı yaratacak şekilde biçimlenmesi, üyelerinin mesleki faaliyetlerini uygun koşullarda yürütebilmesi ve karşılaştıkları sorunların çözümlenebilmesi amacıyla kurulan Bursa Ticaret ve Sanayi Odası, bugün ülkenin 76 önde gelen meslek kuruluşları arasında yer almaktadır. Bursa Ticaret ve Sanayi Odası’nın 34 bin 59 üyesi bulunmaktadır. 2010 yılı Şubat ayı itibariyle üyelerin sektörel dağılımına bakıldığında; yüzde 15.4’ü inşaat ve yapı kooperatifleri, 14.1’i tekstil, yüzde 11.8’i gıda-tarım ve hayvancılık, yüzde 8.3’ü makine ve metal sanayi, yüzde 6.6’sı hizmet sektörü, yüzde 5.3’ü otomotiv ana ve yan sanayi, yüzde 4.9’u hazır giyim ve konfeksiyon, yüzde 4.8’i nakliye ve ulaştırma, yüzde 3.8’i finans, yüzde 3.3’ü kimya sanayi ve ticareti, yüzde 3.2’si ağaç-orman ürünleri ve mobilya, yüzde 3’ü turizm, yüzde 2.8’i bilişim, yüzde 2.5’i sağlık, yüzde 2.4’ü plastik ve kauçuk, yüzde 2.1’i elektrik ve elektronik, yüzde 1.7’si basın-yayın-matbaa ve ambalaj, yüzde 1.1’i eğitim, yüzde 1’i deri ve ayakkabı, yüzde 0.6’sı madencilik ve yüzde 1.4’ü de diğer sektörlerde faaliyet göstermektedir. BTSO üyelerinin toplam sermaye gücü (banka ve banka şubeleri hariç) 5.3 katrilyon liradır. BTSO’ya kayıtlı ihracatçı üyeler, 2009 yılı itibariyle 7.7 milyar dolarlık ihracata imza atmıştır. Üyelerine ‘ortak fayda’ yaratmayı misyon edinen Bursa Ticaret ve Sanayi Odası’nın bu öncü yaklaşımı, kurumsal felsefesinin temelini oluşturmaktadır. Bursa Ticaret ve Sanayi Odası 77 78 Bir masal kenti Bursa... 120 yıllık köklü ve onurlu geçmişi, yaklaşık 5.5 katrilyonluk sermaye gücüne sahip 35 bine yaklaşan üye sayısı ve sayısız hizmetleriyle Bursa Ticaret ve Sanayi Odası, ülkemizin en büyük çatı örgütlerinden biridir. Böylesine büyük bir güç, kanunla tanımlanmış görevlerini layıkıyla yerine getirdiği için bir kenara çekilemez. Bizim gibi kurumların üyelerine olduğu kadar topluma karşı da büyük sorumlulukları vardır. Başta eğitim olmak üzere sağlık, spor, güvenlik, kültür ve sanat bizim gibi toplumlarda desteğe her zaman ihtiyaç duyar. Bursa Ticaret ve Sanayi Odası, her zaman toplumun ihtiyaçlarının ve beklentilerinin takipçisi olmuş ve sosyal sorumluluklarını ön planda tutmayı adeta misyon edinmiştir. 1930’lu yıllarda devlet eliyle Merinos ve İpek-iş’in kurulmasıyla tekstil kenti olan Bursa, 1960’lı yıllarda da gerek ilk organize sanayi bölgesine evsahipliği yaparak ve gerekse 2 otomobil fabrikasına kucak açarak; sanayi kelimesinin henüz yanlış telaffuz edildiği bir dönemde önemli bir cesaret örneği göstermiştir. O nedenledir ki, kentimiz pek çok ilke imza atabilmiştir. Kentimiz bugün Türkiye ekonomisine katma değer yaratan 4. büyük kent olma iddiasını, tekstil, otomotiv, makine ve gıda sektörlerindeki önemli markalarını hep bu cesarete borçludur. Ve bu cesarette Odamız’ın çok önemli roller üstlendiğini açıklıkla söyleyebilirim. 2010 yılına geldiğimizde, Bursa’nın geçmişten günümüze bu değerleri olabildiğince doğru taşıdığını, değerlerini bir taraftan muhafaza ederken, bir taraftan da üzerine yenilerini kattığını görüyoruz. Geçmişe tanıklık etmeyen kuşaklar ve Bursa’yı iyi tanımayanlar için daha açık ifade etmek gerekirse; Bursa, tarihi, kültürel ve doğal zenginliklerinin yanı sıra pek çok ürünün üretildiği bir sanayi üssüdür. Bursa, sanayisi günden güne güçlenirken, aynı zamanda turizm kenti de olabilmeyi başarmış müstesna bir kenttir. Günümüzde, Bursa Ticaret ve Sanayi Odası’nın bu müstesna kente yapacağı en büyük hizmetlerden birinin kentin markalaşmasına katkı koymak olduğunu düşünüyoruz. ‘Bir ortak fayda kuruluşu’ olarak; koyacağımız bu katkının da, “Bir Masal Kenti Bursa”yı geleceğe daha güzel ve daha yaşanabilir taşıyacağından eminiz. Celal SÖNMEZ Bursa Ticaret ve Sanayi Odası Yönetim Kurulu Başkanı 79 80 Girişimci yetiştiren topraklar... Denizli’nin havlusu, Malatya’nın kayısısı, Ordu’nun fındığı, Rize’nin çayı ve Isparta’nın gülü ünlüdür. Ülkemizin pek çok kentinde yöreye özgün bir yiyecek veya bir motif bulabilirsiniz. Peki Bursa denince aklınıza ilk ne geliyor? Havada uçuşan, bıçak, şeftali, Kozahan, Uludağ, Ulucami, Yeşil Türbe, Kozahan, Karagöz, Cumalıkızık, havlu, zeytin, İskender kebap, cantık, kestane şekeri kelimelerini duyar gibiyim. Kentimiz, Osmanlı’ya başkentlik yapmanın ötesinde, ilk 6 padişahın yaşadığı ve halen onların türbelerine evsahipliği yapan bir kenttir. Yani, tarihi kökleri çok eskilere dayanmaktadır. 1492’de inşa edilen Kozahan’la, ticaretin ilk merkezlerinden biridir. Bursa, planlı sanayileşmenin ilk adımının atıldığı coğrafyadır. Bursa, aslında tarihi, kültürel, ekonomik ve doğal pek çok değerin tek bir kelimede telaffuzudur. Bunları, yolu Bursa’dan geçen herkes bir şekilde biliyor. Ama öyle bir şey daha var ki bu kentte, tüm bu değerlerin neden bu coğrafyada olduğunu çok iyi anlatıyor. Bursa, en çok girişimci yetiştiren kenttir. Girişimci yetiştiren bu topraklar, ovasının verimini, dağının karını ve sanayisinin gücünü, kısacası bugünkü Bursa’yı bu girişimcilerine borçludur. Türkiye’de her 100 kişiden 6’sının girişimci olduğu ve her 5 kişiden birinin de işsiz olduğu düşünülürse, Türkiye’nin müreffeh bir ülke olmasının tek yolunun girişimci sayısının artmasından geçtiği daha iyi anlaşılacaktır. Madem ülkemizin temel ihtiyaçlarından en önemlisi istihdam, o halde Bursa’nın girişimci yetiştirme özelliğinin daha iyi değerlendirilmesi gerekiyor. İleri teknoloji çağında bile ‘deneyim’ ve ‘deneyim aktarımı’ çok önemli. Bursa, girişimcilik konusundaki deneyimlerini aktarabilecek yetkinliktedir artık. Yerli ve yabancı yatırımcılar için bulunmaz bir coğrafya olduğu gibi bir girişimcilik okuludur da Bursa aynı zamanda... İlhan PARSEKER Bursa Ticaret ve Sanayi Odası Meclis Başkanı 81 BTSO Üst Yönetimin Bursa Hakkındaki Düşünceleri Ali HAZIR Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Bursa, tarihiyle, kültürüyle, altyapısıyla ve doğal güzellikleriyle önemli avantajlara sahip bir turizm kentidir. Özellikle de 2008 yılında kentte başlayan planlı dönüşüm; kentin sanayi ve turizm kenti olarak anılmasını sağlayacak niteliktedir. Bu dönüşüm; gayrimenkul sektöründeki önemli yatırımlarla birlikte yabancı yatırımcıların da ilgisini Bursa’ya çekmeyi başarmıştır. Yaşam standartları açısından kentimizi ve kentlimizi çok daha iyi bir geleceğin beklediğine inanıyorum. Mehmet ERHAN Meclis Başkan Yardımcısı Türkiye’nin nüfusu bakımından 4., ihracatta 2. kenti Bursa’da, şimdi de turizm konusunda önemli vaadler taşıyan adımlar atılıyor. Gerek yerel yönetimler gerek Odamız ve gerekse sivil toplum kuruluşlarında oluşan turizmden katma değer elde etme yönündeki bilinç, topluma da sirayet etmeye başladı. Osmanlı’ya başkentlik yapmış tarihi bir kent için bu bilinç değişimi büyük önem taşıyor. Tahir YILMAZ Yönetim Kurulu Üyesi Kentimizde uzun yıllardır yatırımları bulunan yabancı şirketlerin üst yöneticileri, sık sık Bursa’nın en önemli avantajının “yetişmiş insan gücü” olduğuna dem vuruyorlar. Türkiye’de planlı sanayi Bursa’da başladığına göre, yaklaşık 50 yıllık bir üretim kültürünün nitelikli işgücü yaratması da son derece olağandır. Bu bizim için en önemli rekabet avantajıdır. 82 Mahmut YILMAZ Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Dünyanın önde gelen ve marka olmuş kentlerine baktığımızda, kent dinamiklerinin şehir planlamasında çok etkili olduklarını görebiliyoruz. Bursa da geleceğine yatırım yapan, yapılan yatırımları katma değere dönüştüren ve gereken enerjiyi kendisi yaratabilen bir potansiyele sahip. Kentimizin “marka kent” olmaması için hiçbir eksiğimiz olmadığını düşünüyorum. Yeter ki, değerlerimizin farkına varabilelim ve ortak akılla hareket edebilelim. Mehmet SEYMEN Meclis Başkan Yardımcısı 1960’lı yılların başında Türkiye’ye otomobil fabrikalarının kurulması gündeme geldiğinde, Bursa’nın en uygun coğrafya olarak seçilmesi bir tesadüf değildir. 2000’li yıllarda uluslararası yatırımcılar hala bu topraklara önemli yatırımlar yapmayı düşündüğüne göre; Bursa 50 sene önce girişimcilere sağladığı yatırım avantajlarını günümüzde arttırarak devam ettirmiş demektir. Bu önemli bir kazanımdır ve BTSO’nun bunda çok ciddi emekleri olduğunu düşünüyorum. M.Celal EĞRETLİ Yönetim Kurulu Üyesi Verimli ovadan beslenen bir kentin girişimci sayısının, sermaye gücünün ve entellektüel sermayesinin de güçlü olmasının en iyi örneğidir Bursa... Dünyaca bilinen siyah incirin memleketi Bursa, sadece tekstili, otomotivi, makinesi, gıdası ile değil aynı zamanda tarihi ve doğal güzellikleriyle de Türkiye’nin medar-ı iftiharıdır. Emin NALLAR Yönetim Kurulu Üyesi Türkiye’nin en çok göç alan illerinden Bursa, başta Bulgaristan, Karadeniz ve Doğu’dan aldığı göçle oluşan kozmopolit yapısını, fırsata dönüştürmeyi çok iyi becermiştir. Çok kültürlü nüfusunun fikir zenginliğini en fazla girişimcilik alanında değerlendiren kentimiz, kente değer katacak yeni yatırımlar konusunda açık olduğu gibi, diğer Anadolu kentleri tarafından örnek alınacak özelliklere sahiptir. Erdem BAYDAROĞLU Yönetim Kurulu Üyesi Eskilerin deyişiyle “Yalakçayırı”ndan Türkiye’nin ilk ve günümüzde de hala en iddialı organize sanayi bölgesini çıkarmayı başarmış bir kenttir Bursa...Geleneksel tekstili akıllı tekstile, atlı arabayı son model otomobile ve metali son teknoloji makineye dönüştüren kabiliyet ve deneyim, Bursa’nın doğasına ve insanlarının genetiğine adeta nakşedilmiştir. Bursa’nın günümüzde tek ihtiyacının dünya pazarlarıyla daha güçlü entegrasyon olduğunu düşünüyorum. Sedat ÇAĞLAR Yönetim Kurulu Üyesi Bursa, Türkiye’de polyester ipliğin yüzde 75’ini, binek otomobillerin yüzde 60’ını, salçanın yüzde 64’ünü üretiyor. Üretim problemi yok ve oldukça genç nüfusa sahip. Diğer taraftan “bacasız sanayi”yi de yeniden keşfetmeye başladı. Kış turizminde olduğu kadar yaz turizminde de artık kongre turizminde de ve alternatif sporlarda da Bursa’nın adının kısa vadede çok daha sık telaffuz edileceğinden eminim. Erdem ALBAYRAK Yönetim Kurulu Üyesi Tarihi İpekyolu’nun en önemli pazarlarından biri olan Kozahan, kentimizin ticari yaşamının 1400’lü yıllara kadar uzanan tarihini kanıtlarcasına günümüzde varlığını sürdürüyor. Ticari hayatın köklülüğü, Bursa’nın bugün Türkiye’nin sanayi üssü olmasının temel nedenidir. Teknolojiye ve değişen dünya koşullarına seri bir şekilde uyum sağlayan Bursa, bugün, dünya ticaretinde en rekabetçi kentlerden biri olmaya adaydır. Erol KILIÇ Yönetim Kurulu Üyesi Türkiye’nin 4. büyük ekonomisine sahip olan Bursa’nın sağlık sektörü açısından da bölgesinde önemli bir iddiaya sahip olduğunu söylemek mümkün. Gerek nüfusu ve gerekse kişi başına düşen milli gelirinin Türkiye ortalamasının üzerinde olması dolayısıyla, yerel, ulusal ve uluslararası yatırımcılar açısından Bursa, her zaman bir cazibe merkezi olmuştur ve olmaya devam edecektir. Şakir UMUTKAN Yönetim Kurulu Üyesi Bursa’nın adeta efsunlanmış gibi, tarihinin her döneminde liderlik misyonu taşımış bir kent olduğuna inanıyorum. Bursa, dağından taşından mıdır, toprağından suyundan mıdır bilinmez, yaşayan herkesin yaşamaktan gurur duyduğu bir kenttir. Bu gurur ve kente duyulan sevgi ve sadakat kentte yaratılan değerleri “ortak değer”e dönüştürmeyi her daim başarmıştır ve başarmaya devam edecektir. Nihat BALKAN Genel Sekreter Türkiye’ye sağladığı katma değer açısından 4. büyük kent olan Bursamız, bir sanayi ve üretim üssü olarak, kendini uzun yıllardır kanıtlamış bulunuyor. Yakın gelecekte Bursa, ileri teknoloji ve Ar-Ge konusunda da potansiyelini ortaya çıkaracaktır. Yetişmiş insan gücü, ortak akıl ve teknolojinin nimetleri biraraya geldiğinde, ortaya “yükte hafif, pahada ağır” diye tanımlayabileceğimiz katma değeri yüksek ürünler ve markalar çıkacağına inanıyorum. 83 Üstün Hizmet Ödülü Bursa Ticaret ve Sanayi Odası, ortak faydaya hizmet eden kurumsal felsefesi gereği kentte yaptığı eğitim yatırımlarından dolayı TBMM tarafından 2008 yılında “Üstün Hizmet Ödülü”ne layık bulundu. BTSO, “Türkiye Cumhuriyeti Devleti’ne ve milletine ulusal ve uluslararası düzeyde üstün hizmetlerde bulunanlara, Türkiye’nin tanıtımına katkı sağlayanlara, halkın refahı, eğitimi, mutluluğu ve sosyal gelişimi için yararlı hizmetlerde bulunanlara” verilen Üstün Hizmet Ödülü’ne layık görülen “ilk oda” olarak tarihe geçmiştir. BTSO Yönetim Kurulu Başkanı Celal Sönmez’e, 10 Temmuz 2008 tarihinde TBMM’de düzenlenen törende, Üstün Hizmet Ödülü’nü, TBMM Başkanı Köksal Toptan vermiştir. 84 Bursa Organize Sanayi Bölgesi Bursa’nın bir başka özelliği de ülke genelinde planlı organize sanayi bölgelerinin kuruluşuna öncülük etmesidir. BTSO tarafından kurulan Bursa Organize Sanayi Bölgesi, Türkiye’nin ilk sanayi bölgesidir. 1961 yılında kurulan OSB’nin yaklaşık 50 yıllık organize sanayi işletme tecrübesi, yatırımcılar için çok önemli bir avantajdır. BTSO OSB’de yüksek standartlardaki hizmetleri devam ettirmek için her türlü altyapı ve bakım hizmeti sağlanmaktadır. Ayrıca, çöp toplama, yangın söndürme ve ambulans hizmetleri, firmalara ücretsiz olarak sunulmaktadır. 2008 yılı itibariyle BTSO OSB, 670 hektar alan üzerinde 210 fabrikada 30 binin üzerinde istihdam sağlamaktadır. Ekolojik dengenin gözetilmesine büyük önem veren Bursa Ticaret ve Sanayi Odası, fiziksel, kimyasal, biyolojik ve çamur arıtma proseslerine sahip 50 bin ton kapasiteli atık su arıtma tesisi projesini, 1996 yılında hayata geçirmiştir. Tesisin kapasite- si 2004 yılında 96 bin m³/gün’e ulaşmıştır. BTSO Organize Sanayi Bölgesi’nde yer alan atık su arıtma tesisi, kapasite ve teknoloji olarak dünyada sadece birkaç örneği bulunan bir tasfiye sistemine sahiptir. BTSO OSB’nin diğer bir yatırımı olan Bursa Çevre Merkezi, 1997’de Alman Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Bakanlığı tarafından finanse edilen bir proje kapsamında kurulmuştur. Bursa Çevre Merkezi, küçük ve orta ölçekli işletmelere ulusal ve uluslararası pazarlarda sürdürülebilir rekabet için know-how desteği vermektedir. Bursa Ticaret ve Sanayi Odası, hem Organize Sanayi Bölgesi’ndeki sanayi tesislerinin elektrik enerjisi ihtiyaçlarını sürekli olarak karşılamak hem de özel sektörün enerji üretimine katkısını sağlamak amacıyla, Organize Sanayi Bölgesi’nde BOSEN AŞ’yi kurarak, doğalgazdan elektrik elde edecek bir çevrim santralini faaliyete sok- muştur. 1999 yılında 47 milyon dolarlık yatırımla hayata geçirilen proje sayesinde, sanayi tesislerine çevreye zarar vermeden kesintisiz elektrik enerjisi sağlanmaktadır. Alt yapı sorunlarının çözülmesi için büyük hizmetlerin verildiği Bursa Organize Sanayi Bölgesi’nde, sanayinin disiplin içinde büyümesi amaçlanmaktadır. Planlı kalkınmada belirlenen hedeflere ulaşılması yönünde önemli rol oynayan OSB, 30 bini aşkın istihdam kapasitesi, 4.8 milyar doları bulan ihracat hacmi ile ülke ekonomisi açısından büyük bir değer ifade etmektedir. Bursa sınırları içinde Organize Sanayi Bölgeleri Kanunu çerçevesinde tüzel kişilik sıfatını kazanmış toplam 13 adet organize sanayi bölgesi bulunmaktadır. Ayrıca, İnegöl Mobilya Ağaç İşleri İhtisas, TOSAB Bursa Tekstil Boyahaneleri ve Bursa Deri İhtisas Organize Sanayi Bölgeleri de kurulma aşamasındadır. 85 Bursa Serbest Bölgesi Bursa’nın ekonomisindeki önemli taşlardan biri de Bursa Serbest Bölgesi’dir. Serbest Bölge, BTSO öncülüğünde Bursa’nın ithalat ve ihracat hayatını daha hızlı ve rekabet edebilir düzeye getirmek amacıyla Gemlik’te kurulmuştur. Toplam 40 milyon dolarlık yatırımla kurulan Bursa Serbest Bölgesi, 2009 yılı sonu itibariyle 168 firmanın faaliyet gösterdiği ve 6 bin 341 kişiye istihdam sağlayan modern bir endüstri merkezi niteliği taşımaktadır. Tamamen sanayi bölgesi planı ile kurulmuş olan serbest bölge, bu doğrultuda 825 dönümlük bir arazide 11 ay gibi kısa sürede tamamlanarak, Mayıs 2001’de ticari faaliyetine başlamıştır. Serbest Bölge, Bursa’ya yakınlığı ve lokasyon olarak Gemlik Limanı’nın hemen yanı başında yer alması nedeniyle her geçen gün biraz daha güçlenmektedir. Serbest Bölge, faaliyete geçtiği günden beri ticaret hacmini her yıl katlayarak artırmaktadır. Bölgede, sanayi ve ticaret açısından çok stratejik bir noktada olmasından dolayı yabancı yatırımcı sayısı sürekli artmakta ve ekonomiye çok büyük katkılar sağlamaktadır. Serbest bölgelerle ilgili mevzuat değişikliklerine rağmen, 2009 yılı sonunda 1.2 milyar dolarlık ticaret hacmini yakalayarak, Türkiye’nin 5. büyük serbest bölgesi olmuştur. Uludağ Teknoloji Geliştirme Bölgesi (ULUTEK) Bursa Ticaret ve Sanayi Odası’nın ortaklığıyla 2005 yılında açılan Uludağ Teknoloji Geliştirme Bölgesi (ULUTEK), Uludağ Üniversitesi Görükle Yerleşkesi üzerinde 471 bin 230 metrekare alanda yer almaktadır. Teknoloji Geliştirme Bölgesi’nde, otomotiv, tekstil, gıda, yazılım, iletişim, bioteknoloji, mekatronik, ileri malzemeler / nanoteknoloji, enerji, iletişim, kimya, çevre, ziraat ve hayvancılık konularında AR-GE çalışması yapılıp, teknoloji geliştirilmektedir. BTSO, Uludağ Teknoloji Geliştirme Bölgesi’ni Bursa’ya kazandırarak, kentin yüksek teknoloji ve inovasyona yönelik potansiyelini harekete geçirmiştir. 86 Bursa Uluslararası Fuar Merkezi Bursa Büyükşehir Belediyesi ile Bursa Ticaret ve Sanayi Odası arasında gerçekleşen protokolle 1997 yılında açılan Uluslararası Fuar ve Kongre Merkezi, kenti görkemli bir fuar merkezine kavuşturmuştur. Fuar merkezi halen Tüyap Fuarcılık Şirketi tarafından işletilmekte ve her yıl düzenli olarak otomotiv, tekstil, tarım, mobilya, ambalaj ve gıda sektörleri başta olmak üzere, çeşitli sektörlerde fuar ve organizasyonlara ev sahipliği yapmaktadır. Tüyap Bursa Uluslararası Fuar ve Kongre Merkezi, katılımcı ve ziyaretçilere her türlü hizmeti sağlayacak şekilde dizayn edilmiştir. 35 bin metrekare kapalı, 59 bin metrekare açık alana sahip fuar merkezinde, her yıl toplam 20 adet ulusal ve uluslararası düzeyde fuar gerçekleştirilmektedir. Yılda ortalama 750 bin ziyaretçinin geldiği fuar merkezi, Bursa’nın kongre ve turizm merkezi olma yönündeki adımlarını güçlendiren önemli bir rol üstlenmiş durumdadır. Atatürk Kongre ve Kültür Merkezi Cumhuriyet döneminin ilk sanayi kuruluşlarından biri olan Bursa’daki Sümerbank Merinos Yünlü Sanayi Dokuma Fabrikası, BTSO ve Bursa Büyükşehir Belediyesi işbirliğiyle “Atatürk Kongre Kültür Merkezi” ve “Merinos Kültür Parkı” olarak hizmet vermeye başlamıştır. Bursa Ticaret ve Sanayi Odası, kentin turizm potansiyelini artırmak, ticaret ve sanayi fonksiyonlarına yeni bir açılım eklemek için ihtiyaç duyulan kongre merkezi projesinin yarısını finanse etmiştir. Toplam 310 bin metrekarelik alanda yapılan kültür merkezi ve park 50 milyon TL’ye mal olmuştur. Atatürk Kongre ve Kültür Merkezi olarak değerlendirilen 109 bin 424 metrekarelik alan, kongre ve konser etkinliklerinin düzenleneceği, opera, bale, tiyatro gösterilerinin yapılacağı bin 800 ve 800 kişilik salonlar, sinemalar, konservatuar ve fuar alanlarından oluşacaktır. 87 AB Bilgi Bürosu Bursa Ticaret ve Sanayi Odası’nda, Avrupa Komisyonu Türkiye Bölgesel Bilgi Ağı çerçevesinde “Bursa Avrupa Birliği Bilgi Bürosu” oluşturulmuştur. Büronun amacı, Avrupa Birliği’nin politika ve aktiviteleri hakkında bilgi sağlamak, bu bilgileri ilgililerin kullanımına sunmak, Türkiye ile Avrupa Birliği arasındaki ilişkilerin gelişmesine katkıda bulunmaktır. AB Bilgi Bürosu, Avrupa Birliği konusu henüz Türkiye’nin gündeminde bu kadar yoğun değilken, Bursa Ticaret ve Sanayi Odası yöneticilerinin ön görüsü ile 22 Mayıs 1997 tarihinde hizmete girmiştir. Amerikan Corner 24 Haziran 2003 tarihinde, Gaziantep ve Kayseri’den sonra üçüncü ABD Bilgi Bürosu, Bursa Ticaret ve Sanayi Odası bünyesinde hizmete girmiştir. Büronun hizmetleri ile iki ülke arasında ticari işbirliği ve Türk-Amerikan işadamlarının, ABD ve Bursa bölgesinde ortak yatırımlarının artırılması amaçlanmaktadır. Bursa Kapalıçarşı Bursa Alışveriş Şenliği “Bursa Alışveriş Şenliği”, BTSO tarafından ilk kez 2005 yılında, özellikle Bursa ve çevresine ekonomik ve sosyal dinamizm getirmek, Bursa’nın Güney Marmara bölgesindeki önemini vurgulamak, şehrin alışveriş, kültür, sanat, eğlence, tarih ve doğal zenginliklerini ön plana çıkarmak ve bu yolla öncelikle BTSO üyeleri olmak üzere, tüm Bursa halkına fayda yaratmak amacıyla organize edilmiştir. Her yıl sonbaharda düzenlenen şenlik kapsamında, Bursalılar hem büyük indirimlerle alışveriş yapmanın keyfine varmakta hem de ünlü sanatçıların konserleri ve sokak etkinlikleri ile eğlenmektedir. 10 gün süren proje kapsamında “özel indirimler”, “konser bileti”, “hediye çekilişine katılabilme imkanı” gibi kampanyalar da düzenlenmektedir. Her yıl Bursa genelinde 3 binin üzerinde mağazanın çeşitli indirim oranlarıyla katıldıkları şenlik, kent ekonomisine canlılık getirmektedir. 88 Girişimci Güven Endeksi Türkiye ve Bursa’daki konjonktürel gelişmelerle ilgili genel eğilimi ortaya çıkarmak ve girişimcilerin kısa dönemde geleceğe ilişkin beklentilerini Bursa iş dünyası ile paylaşmak amacıyla BTSO üyelerine, Girişimci Güven Endeksi anketleri uygulanmaktadır. Girişimci Güven Endeksi verileri, makro-ekonomik öngörülerin daha isabetli biçimde yapılmasına katkı sağlayarak, Bursa iş dünyasına, ekonomik faaliyetlerine ilişkin kritik kararlara ışık tutmaktadır. www.btso.org.tr Bursa Ticaret ve Sanayi Odası, etkinliklerini sürekli olarak güncellenen web sitesi www. btso.org.tr ’den duyurmaktadır. BTSO’nun internet sitesinde, “Oda İşlemleri” bölümünden “Ticaret Sicil Memurluğu İşlemleri, Oda Sicil Memurluğu İşlemleri, Ticari Vize İşlemleri, Sanayi Müdürlüğü İşlemleri, Dış Ticaret Müdürlüğü İşlemleri” online olarak gerçekleştirilmektedir. Site, “Ticaret Noktası” bölümünde ise üyelere “kredi, indirimli oteller, ihale ilanları, arz ve talep listeleri ile arz-talep gönder” gibi faydalı hizmetler sunmaktadır. BTSO ile ilgili haber ve fotoğrafların da bulunduğu sitede, fuar duyuruları ve yayınlar da güncel olarak yer almaktadır. 89 Eğitim Yatırımları BTSO Eğitim Kampüsü Açılış töreni, Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’ın katılımıyla yapıldı. 90 Bursa Ticaret ve Sanayi Odası, eğitim alanında da ilklere imza atmaktadır. Ülke çapında Milli Eğitim sistemi için örnek model oluşturan “BTSO Eğitim Kampüsü” kentin en büyük eğitim yatırımı olmuştur. “Eğitime Yüzde 100 Destek” kampanyası çerçevesinde hayata geçirilen Kampüs, 8 okulu bünyesinde barındırmaktadır. Çevre düzenlemesi ile birlikte yaklaşık 10 milyon dolara mal olan proje, gelişime açık olarak uygulanmış, sonrasında kampüse ek eğitim tesisleri inşa edilebilecek şekilde düşünülmüştür. Toplam 130 bin metrekare arsa üzerine inşa edilen Kampüs inşaat alanı 25 bin metrekaredir. Bursa’nın en büyük eğitim yatırımı, özel mimarisiyle de fark yaratırken, birçok özel okulda dahi bulunmayan sosyal tesisleri, spor ve eğitim alanlarıyla Türkiye’ye örnek bir proje olan yatırım, kombine bir eğitim merkezi özelliği taşımaktadır. 91 Eğitim Yatırımları BTSO Mesleki Eğitim Kampüsü 92 Bursa Ticaret ve Sanayi Odası, eğitim kampüslerine Yeniceabat’ta bir yenisini daha eklemektedir. Bu kez mesleki eğitim kampüsü ile yine bir ilke imza atan BTSO, Osmangazi İlçesi Yeniceabat Mahallesi’ndeki 80 bin metrakerelik alanda yaklaşık 20 milyon liraya mal olacak mesleki eğitim kampüsünün yapımını üstlenmiştir. İnşaat çalışmaları süren kampüsün, 2011-2012 eğitim öğretim yılında kapılarını açması planlanmaktadır. 3 bin öğrencinin eğitim alacağı kampüste, erkek endüstri meslek lisesinde mobilya, motorlu araçlar, raylı sistemler, endüstriyel otomasyon ve itfaiyecilik bölümleri; kız teknik meslek lisesinde ise gıda, çocuk gelişimi ve yiyecek-içecek alanları yer alacaktır. Otelcilik ve turizm meslek lisesinde ise konaklama, seyahat hizmetleri ve yiyecek- içecek bölümlerinin bulunması planlanmıştır. Kampüste ayrıca, kız ve erkek öğrenci yurtları, kapalı spor salonu, çok amaçlı salon, kantin, 30 odalı turizm otelcilik uygulama oteli, ortak alanlar, açık alan ve spor tesisleri de bulunacak. 93 Diğer Eğitim Yatırımları Kükürtlü Ticaret ve Sanayi Odası İlköğretim Okulu BTSO Hürriyet İlköğretim Okulu Yıldırım Ticaret ve Sanayi Odası Lisesi BTSO Gürsu Endüstri Meslek Lisesi BTSO, Bursa’ya “Kükürtlü Ticaret ve Sanayi Odası İlköğretim Okulu”, “BTSO Hürriyet İlköğretim Okulu”, “BTSO Gürsu Endüstri Meslek Lisesi” ve “Yıldırım Ticaret ve Sanayi Odası Lisesi” olmak üzere, 4 okul daha kazandırmıştır. Bursa Ticaret ve Sanayi Odası, eğitim öğretim binalarının yanı sıra düzenlediği mesleki kurslar ve sempozyumlarla da eğitime katkıyı aralıksız sürdürmektedir. BTSO Eğitim Vakfı Bursa Ticaret ve Sanayi Odası, 2009 yılında BTSO Eğitim Vakfı adıyla bir vakıf kurmuştur. Vakıf bünyesinde kurulan Bursa Tasarım ve Teknoloji Geliştirme Merkezi (BUTGEM-BEGEV), Demirtaş Organize Sanayi Bölgesi’ndeki 12 bin metrekare kapalı alanda eğitim vermektedir. BUTGEM’de, sanayide ihtiyaç duyulan yüksek vasıflı teknik elemanlar yetiştirilmektedir. Sac metal kalıp tasarımından moda tasarımına, CNC freze operatörlüğünden makine tasarımına kadar farklı alanlarda düzenlenen ücretsiz kurslara, mesleğini geliştirmek isteyen veya yeni teknoloji eğitimleri almak isteyen meslek lisesi, meslek yüksek okulu ve üniversite mezunları ile meslek sahibi olmak isteyen gençler katılmaktadır. 94 Burslar 1976 yılından bu yana düzenli olarak üniversite öğrencilerine burs veren Bursa Ticaret ve Sanayi Odası, 2009 yılına kadar 11 bin 455 öğrenciye eğitimini sürdürmesi için destek olmuştur. Emniyet Güçlerine Destek BTSO, emniyet ve asayişin daha iyi hizmet olanaklarıyla daha süratli yürütülebilmesi için Bursa İl Emniyet Müdürlüğü ile Organize Sanayi Bölgesi Polis Merkezi’nin ihtiyaçlarında kullanılmak üzere İl Emniyet Müdürlüğü’ne toplam 30 adet araç bağışlamıştır. Yine bu kapsamda, Bursa İl Jandarma Komutanlığı’na da 15 adet araç hibe edilmiştir. Kentin ortak fayda kuruluşu BTSO ayrıca, Bursa’nın MOBESE sistemi için 3.5 milyon TL destek vermiştir. Protokolü, Vali Şahabettin Harput, BTSO Başkanı Celal Sönmez ve Eski Emniyet Müdürü Tahsin Demir imzalanmıştır. Sağlığa Destek BTSO, bugüne kadar sağlık kurumlarının topluma daha iyi hizmet verebilmesi için birçok destek sağlamıştır. BTSO’nun katkılarıyla modernize edilen Sosyal Sigortalar Kurumu (SSK) Hastanesi Kulak Burun Boğaz (KBB) Kliniği, tefriş edilen SSK Çekirge Hastanesi KBB Servisi, SSK Kadın Doğum Ünitesi’nin yenilenmesi ve Bursa Yüksek İhtisas Eğitim ve Araştırma Hastanesi’ne Eforlu EKG-Treadmil Cihazı alınması sağlığa yapılan katkılardan yalnızca birkaçını oluşturmaktadır. Spora Destek Bursa Ticaret ve Sanayi Odası, kentin gurur kaynağı olan Bursaspor futbol takımına Mercedes marka özel donanımlı otobüs vererek, spora büyük bir destek sağlamıştır. Otobüs, görkemli bir törenle takıma teslim edilmiştir. Timsah Arena Projesi Bursa Ticaret ve Sanayi Odası son olarak, yeni Atatürk Stadyumu’nun 1 milyon euro değerindeki mimarlık ve mühendislik proje bedelini üstlenerek kentin önemli değerleri arasında yer alacak Timsah Arena’ya destek vermiştir. Sanata Destek Sanata ve sanatçıya büyük önem veren BTSO, Bursa Kültür Sanat ve Turizm Vakfı’nın organize ettiği Uluslararası Bursa Festivali’ne her yıl sponsor olmaktadır. Ünlü sanatçılar Uluslararası Bursa Festivali’nde buluşuyor. 95 Tarihi Mirasın Korunması Ulu Cami’nin duvarlarını süsleyen eşsiz hat sanatı Ulu Cami Bursa’nın 600 yıllık tarihine tanıklık eden, yapımında kesme taş kullanılan 18 kubbeli Ulu Cami, çeşitli dönemlerde, savaşlardan ve doğal afetlerden zarar görmüş ve birçok kez onarılmıştır. 1855 depreminde 18 kubbesi birden çöken, 1801 ve 1890 yıllarında da iki büyük yangın geçiren Ulu Cami’nin benzersiz minberi ve iç mekan hat sanatı uygulamaları, Bursa Ticaret ve Sanayi Odası’nın desteği ile onarılmıştır. Abanoz ağacından yapılan minber, vernik ve boyalardan temizlenerek eksik parçaları yeniden yapılmıştır. Çalışma kapsamında Ulu Cami’nin iç duvarlarındaki hat sanatı uygulamaları da elden geçirilmiştir. Ulu Cami’nin mimberinde yer alan güneş sistemi 96 Sümbüllü Bahçe Konağı BTSO, Osmangazi Belediyesi tarafından kamulaştırılan ve Orhangazi Türbesi’nin doğusunda yer alan Sümbüllü Bahçe Konağı’nın onarımı ve çevre düzenlenmesi için 2.5 milyon TL vererek, Bursa’ya tarihi ve kültürel bir miras hediye etmiştir. 97 98 Tophane Surları’ndan şehir merkezine bakış 99 100