Ahşap Sanayi - Taşova Taş Ocakları Vakfı
Transkript
Ahşap Sanayi - Taşova Taş Ocakları Vakfı
AHŞAP DOĞRAMA ATÖLYELERİNDE İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ EL KİTABI O AŞ V A T Maden Müh. Halil ERDİM Prof.Dr. Ayşen TÜRKMAN Doç. Dr. Cavit ATALAR Endüstri Y. Müh. Ayşe TANSU FO U ND ES TAŞ OCAKLARI VAKFI R AT ION F QUAR O I Bu proje Avrupa Birliği tarafından desteklenmektedir. Nisan - 2010 Lefkoşa KKTC This text has been drafted with financial assistance from the Commission of the European Communities. The views expressed herein are those of the TA Contractor and therefore in no way reflect the official opinion of the Commission AHŞAP ATÖLYELERİNDE İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ EL KİTABI Maden Müh. Halil ERDİM Prof.Dr. Ayşen TÜRKMAN Doç. Dr. Cavit ATALAR Endüstri Müh. Ayşe Tansu Tunçbilek Nisan, 2010 Lefkoşa KKTC PROF. DR. AYŞEN TÜRKMAN:Ayşen Türkman, Orta Doğu Teknik Üniversitesi Kimya Mühendisliği Bölümünden mezun olmuştur. Norveç'in Trondheim Teknik Üniversitesinden 1978 yılında Çevre Yüksek Mühendisi ünvanını almıştır.1981 yılında Doktor Mühendis ünvanını, 1983-84'te Hollanda'da Sağlık Mühendisi diploması almıştır. 1985 yılında Dokuz Eylül Üniversitesi'nde Yardımcı Doçent olarak göreve başlamış,1987 yılında Çevre Teknolojisi Doçenti, 1993 yılında ise Profesör ünvanını almıştır.2007 yılından itibaren Lefke Avrupa Üniveristesinde görev yapmakta olan Ayşen Türkman, İngilizce ve Fransızca bilmektedir. DOÇ.DR. CAVİT ATALAR: 1948 Yılında Yağmuralan'da doğdu. 1973 yılında Ankara Üniversitesi Mühendislik Fakültesi'nden Jeoloji Yüksek Mühendisi olarak mezun oldu. 1980 yılında Londra Üniversitesinde Doktora çalışmalarını tamamladı. 1980 - 1983 yılları arasında Londra Üniversitesinde Doktora üstü çalışmalarda bulundu. 1983-1994 yılları arasında Avustralya'da serbest olarak çalıştı.1994 yılından beri Yakın Doğu Üniversitesi, İnşaat Mühendisliği Bölümünde öğretim üyeliği yapmaktadır.2000 yılında Amerika'da Zemin ve Deprem konularında çalışmalarda bulunmuştur. 2001 yılında jeoteknik anabilim dalında Doçentlik ünvanı almıştır. Evli ve üç çocuk babasıdır. HALİL ERDİM (Maden Müh.): 1974 yılında İTÜ Maden Fakültesinden Maden Müh. olarak mezun olduktan sonra aynı yıl Sanayi Holding'te çalışmaya başladı. 1986 yılında istifa edip kendi şirketini kurdu. 2002 yılında emekliye ayrıldı. KTMMOB Maden, Metalürji ve Jeoloji Müh.Odası, Kuzey Kıbrıs Sosyal Sigortalılar Derneği, OK-DER, TAŞOVA gibi sivil toplum örgütlerinin kuruluş ve yönetimlerinde görev aldı. İki toplumlu etkinliklere katıldı. UNOPS, UNDP ve AB projelerine katkı koydu. Sosyal, kültürel ve teknik konularda araştırmalar yaptı, gazete makaleleri ve kitaplar yayınladı. Halen TAŞOVA (Taş ocakları Vakfı)’nın sekreterliğini yürütmektedir. AYŞE TANSU 2002 Yılında Doğu Akdeniz Üniversitesi Endüstri Mühendisi olarak mezun olmuş, 2004 yılında masterini tamamlamıştır. 2008 yılına kadar aynı bölümde asistanlık yapmış olup halen doktora çalışmalarına devam etmektedir. 2006 yılında Endüstri Mühendisleri Odası’nın kuruluşunda görev almıştır. Akademik makleleri yayınlanmıştır. İngilizce bilmektedir. 2009 yılında AB destekli projelerde görev almıştır. Aynı kapsamdaki TAŞOVA projesinde de danışman olarak görev almıştır. ÖNSÖZ 2008 yılından İş Sağlığı ve Güvenliği yasasının çıkarılmasından sonra KKTC'de İş Sağlığı ve Güvenliği konusunda olumlu gelişmeler yaşanmıştır. Günümüze değin çok sayıda tüzük çıkarılmış ve yeni tüzüklerin çıkarılması yönünde çalışmalar sürmektedir. Tüzüklerin çıkarılıp uygulamaya geçilmesinden sonra iş sağlığı ve güvenliği konusunda olumlu gelişmeler olması beklenmektedir. KKTC'de madencilik, taş ocakları, gıda, inşaat ve tarım, başta olmak üzere pek çok sektör bulunmaktadır. Her sektörde uygulanacak kuralların farklı olması nedeniyle, sektör bazında el kitaplarının bulunması iş sağlığı ve güvenliği uygulamalarında büyük kolaylık sağlayacaktır. İş sağlığı ve güvenliği ile ilgili tüzüklerin uygulamaya konulabilmesi için öncelikle bu el kitaplarının hazırlanması yararlı olacaktır. Bu nedenle her sektör için ayrı bir İş Sağlığı ve Güvenliği El Kitabı yayınlanacaktır. Kitap ile ilgili görüş ve önerilerinizi bize iletebilirsiniz. Adres: info@tasova.eu Halil Erdim TAŞOVA Prof. Dr. Ayşen Türkman Lefke Avrupa Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Cavit Atalar Yakındoğu Üniversitesi Öğretim Üyesi Endüstri Y. Mühendisi Ayşe Tansu İÇİNDEKİLER 1. GİRİŞ 1.1. Genel 1.2. İSG 1.3. OHSAS 18001 1.4. Ahşap Sektörü 2. İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ YÖNETİMİ 2.1. Organizasyon 2.2. Kayıtlar 2.3. Acil Eylem Planı 2.4. Denetim 3. AHŞAP ATÖLYELERİNDE İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNİN TEMEL İLKELERİ 3.1. Giriş 3.2. İş Sağlığı 3.2.1. Tehlikeli Kimyasallar 3.2.2. Toz 3.2.3. Ses ve Gürültü 3.2.4. Titreşim 3.2.5. İskelet Sistemi Rahatsızlıkları 3.2.6. Stres 3.2.7. Biyolojik tehlikeler 3.3. İş Güvenliği 3.3.1. İş Kazaları 3.3.2. Bina Yapısı 3.3.3. Doğal Olaylar 3.3.4. Personel ve Ziyaretçiler 3.3.5. Yük Kaldırma, Yükleme ve Taşıma 3.3.6. Dışarıda Yürütülen Faaliyetler 3.4. Önlemler 3.4.1. İş Kazaları 3.4.2. Güvenlik Levhaları 3.4.3. KKD 3.4.4. Ölçme ve Kayıtlar 3.4.5. Sağlık Kontrolları 4. İMALAT 4.1. Giriş 4.2. Üretim 4.2. Güvenlikle İlgili Tehlikeler 4.2.1. Yangın ve Patlama Tehlikesi 4.2.2. Elektrik 4.2.3. Fork lift 4.2.4. Makinalardaki tehlikeler 4.3. Diğer faaliyetler 5.MAKİNALAR VE TRAFİK 5.1. Genel 5.2. Makinalar 5.3. Trafik 6. YARDIMCI ÜNİTELER 6.1. Binalar 6.1.1.Yemekhane 6.1.2. Koğuşlar 6.1.3.Ofisler 6.1.4. Çatılar 6.1.5. Hava Hacmi 6.1.6. Döşeme 6.1.7. Koridorlar 6.1.8. Köprüler 6.1.9. Kapılar 6.1.10. Pencereler 6.1.11. Merdivenler 6.1.12. Korkuluklar 6.1.13. Tuvaletler 6.1.14. Lavabolar 6.1.15. Duşlar 6.1.16. Soyunma Odaları 6.2. Fiziksel Koşullar 6.2.1. Aydınlatma 6.2.2. Havalandırma 6.2.3. Sıcaklık ve Nem 7. RİSK DEĞERLENDİRME 7.1. Genel Bilgiler 7.2. Ahşap Atölyelerinde Risk Analizi Örnek Uygulama 8. BAKIM PROGRAMI 9. İZLEME VE GÜNCELLEME 10. MEVZUAT 11. YARARLANILAN KAYNAKLAR 1. GİRİŞ 1.1. GENEL Bütün dünyada sanayileşmenin artması ve yeni teknolojilerin gelişmesinin bir sonucu olarak iş sağlığı ve güvenliği kavramı giderek daha çok önem kazanmaya başlamıştır. İş sağlığı ve güvenliğinin temel felsefesi iş kazalarının sayısını azaltmak ve çalışanlara daha sağlıklı bir iş ortamı sağlamaktır. Dünya genelinde bir değerlendirme yapılacak olursa; ILO (International Labour Organization: Uluslar arası Çalışma Örgütü) tarafından yılda en az 250 milyon iş kazası olduğu ve bunların 335000 adetinin ölümlü iş kazası olduğu tahmin edilmektedir (www.ilo.org). Bazı ülkelerde kayıtların iyi tutulmaması nedeniyle kesin bilgilere ulaşmak mümkün olmamaktadır. Gelişmekte olan ülkelerde karşılaşılan ölümlü iş kazaları sayısı sanayileşmiş ülkelere oranla daha yüksektir. Bu durum, iş sağlığı ve güvenliği programlarının daha çok sanayileşmiş ülkelerde uygulanmasından kaynaklanmaktadır. Dünya genelinde en riskli sektörler madencilik, tarım, ormancılık ve inşaat olarak belirtilmektedir. Ahşap sektörü; TC Çalışma ve Sosyal Güvenlikl Bakanlığı tarafından çıkarılmış olan “ İş Sağlığı ve Güvenliğine ilişkin tehlike sınıfları listesi tebliği” nde Tehlikeli işler kategorisine girmektedir. (15.08.2009) Avrupa Birliği'nde; 2003 yılında 4.196.000 iş kazası olmuştur. Yılda ortalama her 57 işçiden biri iş kazasına uğramakta, her 22.508 işçiden biri de hayatını kaybetmektedir. İş kazası ve meslek hastalıkları nedeniyle 2003 yılında mali kayıplar 55 Milyar Euro olmuştur (Eurostat, 2004). Avrupa Birliğinin iş sağlığı ve güvenliği konusuna verdiği önem, gerek Türkiye'de gerekse KKTC'de gelişmelere neden olmuş açmış ve müktesebat kapsamında yeni yönetmeliklerin çıkmasına neden olmuştur. Son yirmi yılda, iş sağlığı ve güvenliği konusu büyük önem kazanmış ve daha çok sanayileşmiş ülkelerde olmakla birlikte dünya genelinde pek çok yeni yasa ve yönetmelik yürürlüğe girmiştir. Bu el kitabının amacı KKTC'de önemli sektörlerinden biri olan Ahşap Doğrama Atölyelerinde İş Sağlığı ve Güvenliğinin temel ilkeleri hakkında çalışanları bilgilendirmektir. 1.2. İSG 1.2.1. Dünyada İSG İngiliz Güvenlik Konseyinin (British Safety Council) 28 Nisan 2009 tarihinde hazırlamış olduğu raporda yer alan bilgilere göre dünya ölçeğinde her dakika 4 kişi iş sağlığı ve güvenliği koşullarından kaynaklanan nedenlerle hayatını kaybetmektedir. İş sağlığına bağlı hastalık ve ölüm olayları nedenleriyle dünyada her yıl 1.25 trilyon dolar maliyet ortaya çıkmaktadır. Bu rakam küresel gayri safi milli hasılanın % 4'ünü oluşturmaktadır. Her gün 6000 kişinin olumsuz iş koşulları nedeniyle hayatını kaybetmesi yılda 2.2 milyon kişiye karşılık gelmektedir. Ayrıca 264 milyon kişi ölümcül olmayan kazalarla zarar görmekte ve 160 milyon kişi işten kaynaklanan hastalıklara yakalanmaktadır (http://www.epolitix.com/stakeholder-websites). Bu rakamlar iş sağlığı ve güvenliği konusunu önemini ortaya koymaktadır. Raporda yer alan bilgilerden bazı önemli bilgiler aşağıda verilmiştir. - Çin ve Hindistanda yılda 100 000 ölümcül kaza olduğu tahmin edilmektedir. - Gelişmekte olan ülkeler, özellikle Endonezya, Brezilya, Nijerya ve Güney Afrika'da iş sağlığı ve güvenliği konusunda önemli gelişmeler sağlanması gerekmektedir. - İş ortamlarında karşılaşılan ölümlerin %19'u kazalardan, geri kalanı ise kanser, dolaşım sistemi bozuklukları, solumun sistemi hastalıkları ve bulaşıcı hastalıklar nedeniyle gerçekleşmektedir. - Bulaşıcı hastalıklar daha çok Sub Sahara Afrika ülkelerinde gözlemlenmektedir. Çin'de ise kanser en önemli ölüm sebebidir. - Kanser toplam iş sağlığı güvenliğine ilişkin hastalıklarda birinci sırayı almakta ve toplam hastalıktan kaynaklanan ölümleri 1/3'ünü oluşturmaktadır. 1.2.2. Türkiye'de İSG Türkiye'de işçilerin sağlığını ilgilendiren ilk yasa 1921 yılında yeraltı maden işçilerine yönelik olarak çıkarılmıştır. Bu yasa, Türkiye'deki ilk sınırlı iş yasası ve ilk sosyal güvenlik uygulamasıdır. Türkiye'de iş sağlığı güvenliği mevzuatının uygulanmasında en etkin kurum, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı'nın iş teftiş örgütüdür (Fişek, 2008). Türkiye'de SSK 2003 verilerine göre, 76 bin 668 iş kazası olmuş ve 811 kişi hayatını kaybetmiş, 440 kişi ise meslek hastalığına yakalanmıştır. Türkiye'de iş kazalarının yüzde 82'si, ölümlü kazaların yüzde 90'ı KOBİ işletmelerinde gerçekleşmektedir (http://www.haberseli.com) 2006 yılı SSK istatistiklerine göre: Bir yıldaki toplam iş kazası sayısı : 79 027. Bunun % 9 0,6 'sı üç günden fazla iş göremezliğe neden olmuştur. İş kazalarının üçte ikisi küçük işyerlerinde (50'den az işçi çalıştıran) meydana gelmektedir. SSK iş kazası istatistiklerinde 2006 yılında meydana gelen tüm iş kazalarının yüzde 54,03'ü elkol-omuzda yaralanmaya yol açmıştır. Makinelerin neden olduğu kazaların sayısı 9533 olup, bu rakam, tüm kazalar içerisinde yüzde 12.06'lik bir pay tutmaktadır. Demek ki her 10 işçiden biri, makinelerin neden olduğu kazalardan ötürü yaralanmakta veya ölmektedir . En çok görülen iş kazalarından biri düşme biçiminde gerçekleşenlerdir (% 32.4). Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı'nın 2005 2008 eylem planında, iş kazalarının % 20 azaltılacağı öngörülmüştür. (http://www.isguvenligi.net). 1.2.3. KKTC'de İSG İş Sağlığı ve Güvenliği Yasasında AB müktesebatına uyulması öngörülmüş olup, 1 Mart 2009'da yürürlüğe girmiştir. Daha sonraki aşamada ilgili tüzüklerin bir kısmı çıkarılmış olup geriye kalanlar da hazırlanmaktadır. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı verilerine göre KKTC'de Tablo 1'de verilen yaralanma ve ölüm olayları gerçekleşmiştir. Tablo 1.1. KKTC'de iş kazaları (http://www.csgb.eu). Tablo:1.2 İş Kazalarının sektörlere göre dağılımı Görüldüğü üzere İSG açısından en riskli sektör diğer ülkelerde olduğu gibi inşaat sektörüdür. KKTC'de iş sağlığı ve güvenliği konusunda yaşanan olumlu gelişmeler nedeniyle kaza istatistiklerinde azalma olması beklenmektedir. 1.3 OHSAS 18001 OHSAS 18001, BSI (British Standards Institute) tarafından yayınlanmış olan "İş Sağlığı ve Güvenliği" standardıdır. OHSAS 18001; ISO 9000 ve ISO 14000 gibi diğer uluslararası standartlardan farklı olarak bazı ulusal standart kuruluşları ve belgelendirme kuruluşlarının birlikte çalışmasıyla gerçekleştirilmiş olup, bir ISO standardı değildir. OHSAS 18001 kuruluşların ürün ve hizmetlerinin güvenliğinden çok çalışanın sağlığına ve işin güvenliğine yönelik bir standarttır. Bir kuruluşun gerçekleştirdiği faaliyetlerden etkilenen tüm insanların (çalışanların, geçici işçilerin, alt yüklenici çalışanlarının, ziyaretçilerin, müşterilerin ve işyerindeki herhangi bir kişinin) sağlığına ve güvenliğine etki eden faktörler ve koşulların bütünüdür. İş Sağlığı ve Güvenliği (İSG) Yönetim Sistemi; iş sağlığı ve güvenliği faaliyetlerinin kuruluşların genel stratejileri ile uyumlu olarak sistematik bir şekilde ele alınıp sürekli iyileştirme yaklaşımı çerçevesinde çözümlenmesi için bir araçtır. İSG Yönetim Sistemiyle, çalışanlar, yönetenler ve denetleyenlerin rol ve sorumlulukları açık hale getirilerek çalışanların katılımı sağlanmaktadır. Bu sistemle, çalışanlar, İSG risklerinin belirlendiği ve önlemlerle asgari seviyeye indirildiği, yasalar uyan, hedeflerin yönetim programları ile hayata geçirildiği, uygun İSG eğitimlerinin uygun kişilere verildiği, acil durumlara hazır, performansını izleyen,izleme sonuçlarını iyileştirme faaliyetlerini başlatmak için kullanan, faaliyetlerini denetleyen, yaptıklarını gözden geçiren ve dokümante eden bir kuruluşta İSG faaliyetlerine gereken önemi veren bir sistemin parçası olacaklardır. İşyerlerinde işlerin gerçekleştirilmesi sırasında, çeşitli nedenlerden kaynaklanan sağlığa zarar verebilecek kaza ve diğer etkilerden korunmak ve daha iyi çalışma ortamı sağlamak amacıyla sistemli ve bilimsel bir şekilde tehlikelerin ve risklerin belirlenmesi ve bu tehlikelere ve risklere yönelik önlemlerin alınması çalışmalarının gerçekleştirildiği yaklaşıma İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemi denir. İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemi; iş sağlığı ve güvenliği faaliyetlerinin kuruluşların genel stratejileri ile uyumlu olacak biçimde sistematik bir şekilde ele alınarak sürekli iyileştirme yaklaşımı çerçevesinde çözümlenmesi için kullanılan bir araçtır. Genel Olarak İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemi'ni Uygulayan Kurumlar: * İş sağlığı ve güvenliği risklerini belirlemiş ve bu riskleri gerekli önlemlerle asgari seviyeye indirmiş, * İlgili mevzuat, yasa ve kanunların gerekliliklerini yerine getirmiş, * İş Sağlığı ve Güvenliği'ne yönelik hedefler belirlemiş ve bu hedeflere ulaşmak için yönetim programları geliştirmiş, * Gerekli eğitimleri uygun kişilere sağlamış, * Acil durumlara (kazalar, vb) yönelik gerekli hazırlıkları yapmış, * İş Sağlığı ve Güvenliği sisteminin performansını denetimlerle izleyen, * İzleme sonuçlarına bağlı olarak gerektiğinde iyileştirme faaliyetlerini başlatan, * İş Sağlığı ve Güvenliği'ne yönelik çalışmalarını dökümante eden ve sonuçlarını kayıt altına alan kurumlardır. OHSAS 18000 İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemi'nin sağladığı yararlar aşağıda verilmiştir: * Çalışanları işyerinin olumsuz etkilerinden ve kazalardan koruyarak, rahat ve güvenli bir ortamda çalışmalarını sağlamak. * Çalışan motivasyonu ve çalışan katılımını artırmak. * İş kazaları ve meslek hastalıkları sebebiyle oluşabilecek iş ve iş gücü kayıplarını en aza indirgeyerek, iş veriminde artışın sağlanması ve maliyetlerin düşürülmesi. * Çalışma ortamlarında alınan tedbirlerle, işletmeyi tehlikeye sokabilecek yangın, patlama, makine arızaları vb. durumların ortadan kaldırılması neticesinde işletme güvenliğinin sağlanması. * Ulusal ve uluslararası yasa ve standartlara uyum sağlamak. * iş performansını artırmak; * Diğer işletmeler ya da müşterilere karşı duyarlı, sorumlu bir imaj yaratmak. * Rakiplere karşı üstünlük sağlamak. * Resmi makamlar önünde, kuruluşun iş güvenliğine olan duyarlılığının kanıtlanabilmesi http://www.marcev.com/ 1.4. Ahşap Doğrama ve Mobilya Sektörü Ahşap Doğrama ve Mobilya sektörü meslek hastalıkları ve iş kazaları yönünden öncelikle ele alınmayı gerektirir. Ülkedeki iş kazaları istatistikleri incelendiği zaman 2000 yılından 2007 yılına kadar geçen süreçte iş kazalarının neredeyse 5 kat arttığı, ölümle sonuçlanan iş kazası sayısının ise 3'ten 10'a çıktığı görülmekte olup bunun % 10 luk kısmı imalat sektöründe yaşanmıştır. Ahşap Doğrama ve Mobilya Sektörü çok geniş bir faaliyet sahasını kapsamaktadır. Kapı-pencere, mobilya, tekne, hazır mutfak ve daha birçok ürün ve hizmet çeşitleri bulunmaktadır. Bu nedenle çok geniş kapsamlı bir İSG söz konusudur. 2. İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ YÖNETİMİ 2.1. Organizasyon İşletmelerde İSG yasasını gerektiği gibi uygulayıp riskleri yönetebilmek ve iş kazalarını azaltabilmek için iyi bir organizasyon hazırlamak gerekmektedir. Bu organizasyonda gösterilecek olan görevlerin tarifi personele iyi bir şekilde açıklanmalıdır. Örnek bir İSG organizasyon şeması Şekil 2 . 1' de gösterilmiştir: ORGANİZASYON ŞEMASI Hissedarlar Sekreter Tedarikçi Üretim Boya Şirket Müdürü Şirket Dışı Uzmanlar Teknik Müdür İdari Müdür İSG uzmanı Montaj Şantiye Taşıma İşleri Şekil 2.1: İSG Organizasyon Şeması (Ahşap Doğrama ve Mobilya) Organizasyon şemasında gösterilmiş olan her kadronun görev tarifi yapılmalı ve personele görevinin ne olduğu açıkça anlatılmalıdır. 2.2. Kayıtlar İşletmelerde İSG açısından birtakım kayıtlar tutulmaktadır. Bazı kayıtlar yasa ve tüzüklerle zorunlu hale getirilmiştir. Genel olarak işletmelerde tutulması gereken kayıtlar aşağı verilmiştir. * İş kazaları ve ramaklar * Ziyaretçi kişiler, araçlar ve giriş-çıkış saatleri * Makine tamirleri, bakımları * Personel eğitimi, eğitime katılanlar * Olumsuz doğal olaylar * KKD dağıtımı, kontrolü * Personel kayıtları, sağlık karneleri * Acil Eylem planı tatbikatını' n yapılış tarihi * Acil durumlar 2.3. Acil Eylem Planı 2.3.1. Genel Bilgi Acil eylem planı (acil durum planı da denilmektedir) acil durumlarda (yangın, patlama, sel, tehlikeli kimyasal madde saçılması, gaz kaçağı,vb.) tehlikeleri ve çalışan kişilerin görev ve sorumlulukları açıklayan prosedürleri içerir. Acil durum ekipleri oluşturulmalı ve uygun görülen yerlere işaret levhaları yerleştirilmelidir. (http://www.yildizisguvenligi.com/acil-eylem-plani.html). 2.3.2. Acil Durum Planının Hazırlanması İSG Danışmanı tarafından hazırlanır ve tatbikatı yapılır. 2.3.3. Dış Etkenlerle Koordinasyon Bir Acil Durum Hazırlık Planı'nın oluşturulmasında ilk adım, acil bir durumda şantiyeye yardımcı olabilecek yerel acil durum kaynaklarının belirlenmesidir. Bu kaynaklar ve hizmetler aşağıdakileri de içerir: Ambulans Hizmeti / Tıbbi Teknisyenler : Tıbbi müdahale Yangın Bölümü : Yangına müdahale, yangın önesi planlama, sınırlı alandan kurtarma Tehlikeli Malzemeye Müdahale / Temizleme Grupları : sızıntıya müdahale Yerel Acil Durum Planlama Komisyonu (varsa): Toplu uyarı / boşaltma Polis/Jandarma: Grevler, bomba tehditleri, toplu olarak boşaltma, trafiğin yönlendirilmesi Komşu Tesisler: Yazılı anlaşmalar yoluyla sağlanan olanaklar, itfaiye, tehlikeli madde müdahale ekibi Hastane: Çoklu veya ağır yara(lı) tedavisi * Diğer Acil Durum Hizmetleri: Kötü hava koşulları (Örn. Kasırga, hortum, tehlikeli fırtına uyarılarıRİsk puanı 20’den fazla olan faaliyuetler ve durumlar) * Yerel Medya: Radyo ve televizyon istasyonları, acil durum yayın olanakları ile acil durum müdahale ekipleri ile koordinasyon * Yerel acil durum müdahale yetkilileri - toplu olarak boşaltma ve trafiğin yönlendirme yetkisi Kullanılan her bir harici acil durum müdahale ekibinden alınan bilgiler şunları içermelidir: Adres, görüşülen kimse, telefon numarası, hangi yolla görüşüldüğü, cevap süresi, acil durum kaynağının olanakları. Destek veya ikincil kaynaklara duyulan ihtiyaç değerlendirmenin bir parçası olarak tanımlanmalıdır. Bu bilgilerin toplanması ve doğrulanması ön planlama ve acil bir durumda koordinasyon için gereklidir. Ekiplerin adı, adresi ve telefon numarası Acil Durum Koordinasyon Temas listesi'nde olmalıdır. Bu liste, şantiyeye asılmalıdır. * Acil durum kaynakları belirlendikten sonra tesis, olası acil durumlara verimli bir şekilde hazırlıklı olmak için bu kaynakları koordine etmelidir. Asılan listede aşağıdakiler bulunmalıdır : http://www.isguvenligi.net/ 2.4. Denetim İSG kurallarının düzgün bir şekilde uygulanabilmesi için işyerlerinin sıkı bir şekilde denetlenmesi gerekmektedir. Denetleme işlemleri resmi makamlar, uluslar arası denetleme kuruluşları ve anlaşmalı uzmanlar tarafından yürütülmektedir. Resim:2.1. Ahşap Sektöründe dermatitis ve akciğer rahatsızlıkları sıklıkla karşılaşılan meslek hastalıklarındandır. Resim:2.2. Biyolojik tehlikelerden kaynaklanan deri ve akciğer hastalıkları büyük önem taşımaktadır. http://www.isyerihekimim.com 3 . A H Ş A P D O Ğ R A M A V E M O B İ LYA AT Ö LY E L E R İ N D E İ Ş S A Ğ L I Ğ I V E GÜVENLİĞİNİN TEMEL İLKELERİ 3.1. Giriş 3.1.1. Teknik etkenler Bir işletmede İSG'yi etkileyen başlıca teknik etkenler, araçlar ve teçhizat, elektrik sistemi ve elektrikli donanımlardır. Kullanılan makinelerle teknoloji açısından önemli olup işletmenin planlanması sırasında bu hususların belirlenmesi uygundur. Emniyetli çalışma için iyi bir teknik planlamanın yapılması ön koşuldur. 3.1.2. Kişisel Etkenler Çalışanın sağlık, beslenme, eğitim, yetenek, disiplin anlayışı gibi etkenlerdir. İş kazaları açısından büyük önem taşımaktadır. Kişisel etkenler, İSG yasası kapsamındaki kişilerin sağlık, eğitim seviyesi, deneyimi, zeka gelişmişliği ve bilgilendirme durumuyla ilgilidir. İşyerinde verilecek eğitimle sadece deneyim, eğitim seviyesi ve bilgilendirme durumu geliştirilebilir. Zeka seviyesi ve sağlık durumu iyileştirilemez. Üstelik, sağlık durumu daha da kötüleştirilebilir. Örneğin sağlık kontrollerinde işitme kaybı arttıkça çalışanın bazı bölümlerde çalışması kısıtlanırken, doğuştan sağır ve dilsizler için böyle bir sorun yoktur. 3.1.3. İdari Etkenler Yöneticilerin İSG prensiplerine inanması, benimsemesi ve çalışanlara örnek olması gerekmektedir. Yöneticinin kaale almadığı İSG yasasını çalışanlar hiç benimsemez ve uygulamaz. İSG yasasının uygulanması, ancak etkin denetim sayesinde gerçekleşir. Bir iş yerinde yöneticilerin İSG yasasını, standartlarını ve kurallarını benimsemesi, kendisini ve işyerindeki herkesi İSG' nin bir parçası gibi görmesi ve uygulaması, uygulatması ve denetimini s a ğ l a m a s ı ç o k ö n e m l i d i r. B u h u s u s l a r ı önemsemeyen bir işverenin işyerinde İSG'nin başarılı olması beklenemez. 3.1.4. Çevresel Etkenler Kimyasallar, parlayıcı ve patlayıcı maddeler, toz, gaz, gürültü ve titreşim; atmosfer koşulları, radyasyon, atıklar ve trafik ile yapılaşma gibi etkenlerdir. ÇED (Çevresel Etki Değerlendirmesi) raporuna ve İşletmenin çevre yönetim planlaması ile İSG planlamasına önemli derecede etki yapmaktadır. Çevresel etkenler arasında kimyasallar, gürültü, toz, vibrasyon gibi etkenlerle işletmenin faaliyetlerini sürdürebilmesi için inşa edilen yapılar (Ofis, Garaj, yemekhane, WC, atölye, merdiven, köprü v.s. gibi) bulunmaktadır. Her işletmede olduğu gibi ahşap doğrama tesislerinde de tehlikeleri ve riskleri yönetebilmek için iyi bir organizasyon yapılmalıdır. Özellikle ISO ve OHSAS sertifikası bulunan işletmelerin diğer işletmelere göre fevkalade iyi bir seviyede oldukları söylenebilir. İşletmelerde İSG yönetimini yürütmek için • İSG çalışanlar temsilcisi (İSG Yasası) • İSG uzmanı (danışman) (İSG Yasası) bulunur. Ayrıca • ISO 9001 sistem sorumlusu • ISO 140001 sistem sorumlusu • OHSAS 18001 sistem sorumlusu da yararlı olur. 3.2. İş Sağlığı Ahşap tesisleri; iş sağlığı ve güvenliği sorunlarının en sık rastlanıldığı sektörler arasında yer almaktadır. Kayıtlar: İSG açısından ahşap tesislerinde aşağıdaki kayıtlar tutulmalıdır: * İş kazaları ve ramaklar * Ziyaretçi kişiler, araçlar ve giriş-çıkış saatleri * Makine tamirleri, bakımları * Personel eğitimi, eğitime katılanlar * KKD dağıtımı ve kontrolü * Olumsuz doğal olaylar * Personel kayıtları, sağlık karneleri * Acil Eylem planı tatbikatı’ nın yapılış tarihi * Acil Durumlar Ahşap tesislerinde iş sağlığı ile ilişkili olarak karşılaşılan sorunlar: 3 . 2 . 1 . Te h l i k e l i Kimyasallar Ahşap tesislerinde kullanılan tehlikeli maddeler aşağıda verilmiştir. Parlayıcılar, Patlayıcılar - Yakıtlar, yağlar - Yağlama kapları - Tüpler- Boyalar/tiner ler/çözücüler /temizlik için kullanılan sıvılar ve bunların buharları - Yapıştırıcılar - Tozlar (Asbest ve odun tozu gibi) - Duman, zehirli gazlar (Formaldehit, aseton, toluen, ksilen, benzen v.s.) Tehlike iletişim programının 3 önemli bileşeni vardır: - MSDS (Malzeme Güvenlik Bilgisi) - Eğitim - Etiketleme Bütün kullanılan kimyasalların MSDS (material Safety Data Sheet - Malzeme Güvenlik Bilgi Formu) bilgileri iş ortamında bulunmalı ve güvenlik önlemleri hakkında çalışanlar bilgilendirilmelidir. MSDS, kimyasallara ait sağlık ve güvenlik tehlikeleri ile alınacak önlemleri içerir. İşverenler işyerinde kullanılan kimyasal maddelerin tehlikeleri hakkında personeli aydınlatmak, onları bu konuda eğitmek ve çalışanlara bu maddelerin tehlikesini minimize edecek KKD temin etmekle yükümlüdür. Mobilya işlenme aşamasında kostik maddeler ya da solventler kullanılmaktadır. Solventlerin içinde metilen klorür, aseton ve alkol, kaplama malzemelerinin içinde de çok değişik uçucu organik bileşikler bulunmaktadır. Vernik içinde de solvent olarak aseton ve etil alkol, inceltici olarak ise toluen,benzen ya da ksilen bulunmaktadır. Kimyasallarla ilgili olarak aşağıdaki bilgiler önem taşımaktadır. Kimyasal Maddeyi üretenler veya ithal edenler, bu maddenin malzeme güvenlik belgesini hazırlamak ve malzemeyle birlikte alıcıya vermelidir. Bu belgede kimyasal maddenin özellikleri, taşıma, depolama ve kullanma sırasında dikkat edilecek hususlar ve temas halinde alınması gereken önlemler açıkça belirtilmiş olmalıdır. İşverenler, kimyasal maddeleri satın alırken, bu belgeleri mutlaka talep etmelidir. Finiş işlemleri, kullanılan kimyasalların çeşitliliği ve kullanımın fazla olması nedeniyle, önemli miktarda sağlık ve güvenlik tehlikeleri içerirler. Potansiyel Sağlık Tehlikeleri: Ahşap işlemede finişing işleminde çok çeşitli yapıştırıcı ve kaplayıcı elemanlar kullanılmaktadır. Bunların bir çoğu işçilerin sağlığına zararlıdır. Kimyasallar insan vücuduna 3 şekilde girebilir: Solunum yoluyla Ağız yoluyla Cilt yoluyla Cildimiz, solventler gibi birçok kimyasalı emer ve kana karışmasına olanak verir. Ahşap işlerinde çalışanlar genellikle solunum ve cilt yoluyla kimyasallara maruz kalırlar. Gerek nitrosellüloz ve gerekse asit katalizörlü malzemeler insanları zehirleyici solventler içerirler. Bu solventler genellikle toluen, ksilen, metil etil keton, metil izobütil keton ve metanol içerirler. Asit katalizörlü malzemeler formaldehit içerirler. Uluslararası Kanser Araştırma Kurumu formaldehiti 2A grubu kanser yapan maddeler arasına koymuştur. Tüm bu solventler kısa vadede gözlerde burunda, gırtlakta yanmalar, baş ağrıları, ve daha birçok sağlık sorunları yaratırlar. Uzun vadede merkezi sinir sisteminde bozulmalara, ciğerlerde tahribata ve başka sağlık sorunlarına yol açarlar. Ağaç işlerinde kullanılan yapıştırıcıların da birçoğu zehirli kimyasallar içerir. En büyük tehlike, solvent bazlı epoxi reçin ve üre-formaldehit reçineli yapıştırıcılar (tutkal) dır. Finişing (Boya, cila) işlerinde kullanılan birçok hammadde, tutkal üretiminde de kullanılmaktadır. Epoksi reçineli tutkallar genellikle zehirleyici metilen klorittir. Bu madde, laboratuvar hayvanları üzerinde yapılan çalışmalarda kansere yol açmıştır. Bunlar ayrıca dermatitis hastalığına da sebep olurlar. (Bkz. Resim 2.1.) Finişing işlemlerinde kullanılan kimyasallar, sağlık tehlikelerine ek olarak güvenlik tehlikeleri de içerirler. Solventler, cilalar, ve diğerleri son derece yanıcı ve alevlenebilen malzemelerdir. Bu malzemeler yangın ve patlama açısından son derece tehlikeli maddelerdir. Kapalı ortamlarda ve çok miktarda bulundukları zaman veya sprey şeklinde finişing işlemlerinde kullanıldıklarında, havadaki konsantasyonları önemli boyutlara ulaşabilir, yangın ve patlamaya sebep olabilirler. Mümkünse kaplama veya yapıştırma işlemlerinde otomatik sistemler kullanınız. Otomatik sistemde dahi havalandırma sağlanmalıdır. Geleneksel solvent bazlı kaplayıcı ve yapıştırıcı malzemeler yerine, daha az zehirli olanları tercih edilmelidir. Sıcak uygulanan malzemeler, su bazlı malzemeler ve polivinil asetatlı yapıştırıcılar solvent bazlı yapıştırıcılara göre daha iyi bir alternatiftir, daha az zehirlenme yapar. Boya ve cila işlerinde de daha az zehirli olan malzemeleri tercih edilmelidir. Tüm finişing ve tutkallama işlemlerinde LEV (Local exhaust Ventilation= Yerel Cebri Çekişli Havalandırma) sistemi sağlanmalıdır. Elle yapılan spreyleme, fırçayla boyama, otomatik kaplama prosesi ve daldırarak kaplamada da bu sistem gereklidir. Elle yapılacak spreyleme işlemi (boya tabancası), özel boyama alanında veya havalandırılmış boyama bölümlerinde yapılmalıdır. Daldırmayla kaplama, davlumbazlı sistemle yapılmalıdır. Açık yüzeyli daldırmayla yüzey kaplama işlemi için özel kurallar mevcuttur. Spreyleme işlemleri de kurallarına göre yapılır. Boyama alanları, filtreler, hava ihtiyacı ve birçok husus bu kurallara göre hazırlanır. Boya atölyesinde hava akışı çok önemlidir. Basıncı fazla hava, işlemin verimini düşürür, malzeme kaybına sebep olur, ayrıca kaplamada farklılıklar yaratabilir. Kirli hava filtreleri, havanın debisini azaltabilir. Filtreleri gerektiği zaman değiştirmeyi veya temizlemeyi ihmal etmeyiniz. Bu anlatılanlar hem yangın veya patlama olasılığını azaltmak için hem de, kimyasalların çalışma alanından ve solunulan atmosferden uzaklaştırılmasına ve işçileri sağlık tehlikelerinden korumak için yardımcı olurlar. İşverenler, kimyasalların tehlikeleri hakkında çalışanları efektif bir şekilde bilgilendirmeli ve eğitmelidir. Finişing işlerinde Kişisel Koruyucu Donanımlar: Elle spreyleme yapan (Boya tabancası kullananlar) işçilere solunum cihazları ve eldiven sağlayınız. Eldivenin cinsini belirlemek için MSDS değerlerine bakınız. Boyama alanında çalışan operatörlere hava sağlayan solunum cihazları veriniz. Daldırmayla kaplama yapan operatörlere eldiven, bot, tulum ve ceket temin ediniz. Bu KKD’lerin belirlenmesi için de MSDS belgelerini kontrol ediniz. Finişing/ Kimyasallar ve tehlike iletişimi İşçilerini tehlikeli kimyasallar konusunda bilgilendirmeyen ve eğitmeyen işverenler en büyük tehlike olarak kabul edilirler. İşverenler bu MSDS formlarını her zaman için temin edip çalışanlara sunmalıdır. Tehlike iletişim standardı ayrıca işverenlerden, işçilerini kullandıkları kimyasallar konusunda eğitmelerini talep etmektedir. Başlangıçta yapılan eğitimlere ek olarak yeni bir eleman geldiği zaman veya yeni bir kimyasal geldiği zaman güncellenmelidir. İşverenler, sağladıkları eğitimle ilgili olarak yazılı bir kayıt tutmalıdır. Tüm konteynerlerin, içindeki malzemenin içeriği ve sağlık tehlikelerini kapsayan etiketlerle etiketlenmesi de işverenin görevidir. Ahşap atölyelerinde kimyasal tehlikelerden kaynaklanan hastalıklarla ilgili olarak şunları söyleyebiliriz: Tahta kesilirken, şekillendirilirken, preslenirken, zımparalanırken ve cilalanırken tahta tozuna maruz kalınır. Bu tozların etkileri, maruz kalınan süreve toz parçacıklarının büyüklüklerine göre değişiklik gösterir. Gözler bu tozlar nedeniyle kızarabilir, allerjik reaksiyon gösterebilir. Cilt ve gözeneklerin de bu tozlarla kaplanması, kontakt dermatite neden olabilir. Bu tozlar en çok solunum yollarını etkiler. Nefes alırken bu tozların burun boşluklarına, akciğerlere ve sinüslere gitmesi bazı hastalıklara neden olmaktadır. Burun allerjik reaksiyon gösterebilir ve sürekli salgı üretir ki bu da sürekli akıntıya neden olur. Astım ve bronşit en sık rastlanan rahatsızlıklardır. Kavak, kırmızı sedir, gül ağacı, tik ağacı, maun ve köknarın kontakt dermatite neden olduğu bilinmektedir. Birçok gelişmiş Avrupa, Kuzey Amerika ülkesinde ve Avustralya’da ikinci dünya savaşı öncesinde marangozlar arasında nazal sinüs kanserinin görüldüğü rapor edilmiştir. Gelişen teknoloji ve alınan önlemlerle kansere yakalanma riski azaltılmış olmakla birlikte tozla birlikte formaldehit gibi kanserojen maddelere maruz kalan işçilerde akciğer kanseri riski oldukça yüksektir. Tahtalar mobilya atölyesinde işlenirken genellikle dışarıdan yapıştırıcılar, çözücüler, cilalar, insektisitler, fungisitler, su ve neme karşı koruyucular, boyalar, pigmentler ve vernikler gibi kimyasallar eklenir. Bunların hemen hemen tamamı uçucudur ve tahta işlenirken veya ısıtılırken ve yakılırken ortamda açığa çıkabilirler. İçlerinde en önemlileri toluen, metanol, metil etil keton, n-butil alkol ve diklorometandır. Ahşap malzemeler biyolojik bulaşıcıları da taşıyor olabilir. Ağaç kabuğunda yetişen küf ve mantar, allerjik reaksiyonlara neden olabilir. Akçaağaç, kızılağaç ve mantar ağacının kabuklarında bulunan mantar sporları solunursa akciğer hastalıkları ortaya çıkmaktadır. 3.2.2. Toz Ahşap atölyelerinde toz miktarı az olmakla birlikte çeşitli açılardan önemlidir. Tozlar genellikle metal oksitlerle karışık olarak bulunurlar. Kurşun oksitler, çinko oksitler, bakır oksitler ve benzeri metal oksitleri insan sağlığı üzerinde çok olumsuz etki yapabilirler. Toz parçacıkları zaman içerisinde zemine çökmekle beraber, hava akımlarının etkisiyle yeniden havalanarak tozluluk oluşturabilir. Toz, çeşitli büyüklükteki katı taneler için kullanılan genel bir sözcük olup, daima hava veya başka bir gaz ile karışım halinde bulunur. Tozların tane büyüklüğü genellikle 300 mikronun altında olup (1 mikron: 1/1000 mm), özgül ağırlığı düşük olan tozlarda ise 1 mm'ye kadar çıkabilir. Solunabilen tozların tane büyüklüğü 60 mikronun altındadır. Solunum yoluyla alveollere kadar ulaşan ve pnömokonyoz denilen toz hastalıklarını oluşturan tozlara "ince tozlar" denir. Bunların 0.5-5.0 mikron arasında olduğu saptanmıştır. Vücudun doğal olarak tozdan korunma mekanizması çok etkilidir. Brown ve Hatch yaptıkları araştırmalarda, solunabilen tozun ancak çok küçük bir kısmının (% 2-4 oranında) akciğerlerde devamlı olarak biriktiğini ve bu oranın kişiden kişiye değiştiğini göstermişlerdir (Futuhat Baysal, http://www.maden.org.tr) Biyolojik etkileri açısından tozlar 6 kategoride incelenmektedir. 1- Fibrojenik tozlar: akciğerlerde fibrotik şişkinlik yapar. Tozların yapısında silis varsa. silikoz gibi pnömokonyozların oluşmasına sebep olabilirler. Bu etkinin ortaya çıkması 20 yıl gibi bir etkilenme süresinden sonra gerçekleşmektedir. Asbestoz ise asbest tozlarının sebep olduğu pnömokonyozdur. Asbest tozlarının solunması sonucu akciğerlerde fibroz denilen yapısal değişiklikler ortaya çıkar. Akciğerlerde biriken asbest tozunun 0.1 gramı bile hastalığın oluşması için yeterlidir Fibrojenik tozlar ve neden olduğu hastalıklar aşağıda verilmiştir: Silis: Silikozis Asbest: Asbestoz Talk: Talkoz Aluminyum: Aluminaz 2. Toksik tozlar: İç organlarda (sinir sistemi, karaciğer, böbrekler, mide, bağırsaklar, solunum sistemi, kan yapıcı organlar) kronik veya akut zehirlenme etkileri oluşturmaktadır. Toksik tozlara örnek olarak kurşun, krom, kadmiyum ve vanadyum gibi ağır metal tozları verilebilir. 3. Kanserojen tozlar: İnsanlarda kansere yol açan tozlardır. asbest, arsenik ve bileşikleri, berilyum, kromatlar (kalsiyum-potasyum-sodyum), nikel ve bileşikleri (nikel oksit, nikel sülfit) bu gruba örnek olarak verilebilir. 4. Radyoaktif tozlar: Fazla olmamakla birlikte en önemlileri, uranyum, toryum, seryum, trityum ve radyum bileşenleridir 5. Allerji yapan tozlar: Bu tozlar, bazı insanlar üzerinde allerji yapabilmekte ve astım ve egzema gibi hastalıkların oluşmasına sebep olmaktadır. Hayvan yemleri, ot, tahıl, pamuk, keten, kenevir ve un bu kategoride sayılabilir. 6. İnert tozlar: Bu tozlar insan vücudunda birikebilen, fakat fibrojenik ve toksik etkileri olmayan, ayrıca belli bir hastalığı oluşturmayan tozlardır. Demiroksit, titandioksit, kömür tozu, baryum bileşenleri, kireçtaşı, mermer, alçı tozları, tütün bu kategoride yer almaktadır. (M. Necdet Çarıkcı, Baş iş müfettişi tozlu işlerde sağlık ve güvenlik tedbirleri sunumu) Tozların diğer etkilerine bakıldığında, meyva ağaçları ve sebze bahçelerinde verimi azaltmaları, görüntüyü ve hassas cihazları etkilemeleri sayılabilir. Vücudun doğal olarak tozdan korunma mekanizması çok etkilidir. Bu durum büyük şehirlerde oturanlar için çok büyük bir şanstır. Tozun büyük bir kısmı, burun yoluyla filtre edilir. Diğer bir kısmı solunum yollarındaki flimmer ve toz dokularıyla dışarı atılır. Alveollere kadar ulaşan ve burada depo edilen tozların bir kısmı zamanla solunum, salgı gibi akciğerlerin kendi kendini temizleme özelliğine bağlı olarak elimine edilir. Geriye kalan kısmı ise akciğerlerde birikerek 10-20 yıl gibi bir süre sonra pnömokonyoz oluşmasına neden olur (Baysal, 1979). Tozun akciğerlerde biriken kısmı (Retensiyon) = Tozun akciğerlerde çökelen kısmı (Depozisyon) Tozun zamanla elimine edilen uzaklaştırılan) kısmı (Eliminasyon) Toz ile mücaddelede temel prensipler aşağıda verilmiştir (Kural, 2009). Tozun çalışma ortamındaki yoğunluğu azaltılmalıdır. Kullanılan çalışma yöntemi ve işçilerin fiziki faaliyetleri göz öününde bulundurularak çalışma koşullarına uygun temiz hava sağlanmalı ve bu durumun sürdürülebilmesi için sürekli havalandırma yapılmalıdır, uygulanan sistem işçilerin risk altında olmasını önleyecek etkinlikte olmalıdır. Tozun kaynağında yok etmek ve ortamdan uzaklaştırmak için alınan önlemlerin yeterli gelemeyecği düşünülerek bireysel korunma amacı ile çalışanlara ortamdaki tozun niteliğine uygun kişisel koruyucu donanımların verilmesi ve kullanılmalarının sağlanması tozun oluşacağı, olumsuz etkilerin azaltılması yönünden önemli olacaktır. Risk faktörlerini kaynağında yok etmek veya kontrol altında tutmak için alınan teknik ve organizasyonel tedbirler zaman zaman yeterli olamayabilmekte, bu tedbirlerin yanı sıra kişisel koruyucu donanımların “KKD” kullanılması da gerekmektedir. Ahşap atölyelerinde tozlar malzeme aktarma, taşlama, gibi faaliyetler sırasında ortaya çıkmaktadır Ahşabın makinada işlenmesi sırasında havaya ahşap tozları da karışmakta olduğundan dikkatli olunması gerekmektedir. Odun Tozu Odun tozu ile temas uzun zamandan beridir sağlık üzerinde olumsuz etkilerle birlikte düşünülmektedir. Bunların başlıcaları, cilt, allerjik, ve allerjik olmayan solunum rahatsızlıkları ve kanserdir. tahta tozları son derece tehlikeli olabilir. Bulunulan ortamda iyi bir havalandırma zorunludur. Bu yoksa ya da yeterli olmazsa tozlar ortalıkta uçuşacak ve sürekli çalışanlar tarafından solunulacaktır. Bunlarla birlikte yapıştırıcılar, vernikler, pigmentler, boyalar, tinerler ve çözücüler gibi solunulduğu zaman ciddi rahatsızlıklar yaratan kimyasallar sektörde sürekli kullanıldığı için bütün bu sayılan risklere karşı solunum koruyucu maskeler ve eğer gerekiyorsa solunum cihazları kullanılmalıdır. Tozlar ve tahtalar kesilirken etrafa sıçrayan kıymık ve ince parçacıkların göze gelmesi durumunda körlüğe neden olabilecek kadar önemli yaralanmalar söz konusu olabilir. Bunu önlemek için öncelikle, tehlike ile işçiler arasına engeller konulması gerekir. Başarılı olunamazsa göz yaralınır ve gözün enfeksiyon kapması işleri daha da zor hale getirebilmektedir. Bunun için mutlaka göz koruyucu donanımlar olan gözlükler kullanılmalıdır. Http://www.isveguvenlik.com/ Bitkilerin yapısında bulunan kimyasalların teması sonucu cilt ve diğer allerjik rahatsızlıklara yol açabilir. Tahta tozunun solunması sonucu ise, astım ve çeşitli solunum rahatsızlıkları ve kronik bronşite sebep olabilir. Hem cilt hem de solunum sistemi odun tozuna karşı duyarlı hale gelebilir. Böyle bir duyarlılık kazanan bir işçi, daha düşük maruziyet durumunda dahi birçok allerjik reaksiyonlar (astım, veya dermatitis gibi) gösterebilir. Odun tozundan kaynaklanan diğer önemli rahatsızlıklar arasında göz ve cilt kuruluğudur. Tablo 3.1. Çeşitli kuruluşlar tarafından kabul edilen maksimum toz değerleri (mg/m3) - (kızıl sedir ağacı için) OSHA NIOSH 5 1 ACGIH 0.5 Meşe, mahogani, ceviz ve bazı ağaçların tozlarının kansere neden olduğu rapor edilmiştir. Hareket eden veya dönen makina aksamları nedeniyle odun tozları yüksek hızlarla yayılırlar. Odun tozunu kontrol altında tutmanın birinci yöntemi, baca ve havalandırma sistemi (LEV) kurmaktır. Bu sistem, şekilde de görüleceği gibi, bu sayede tozlar, kaynağın hemen yanında iken toplayıp uzaklaştırmaktadır. LEV sistemi makina koruyucuları ile birlikte düzenlenebilir. Davlumbaz, mümkün olduğu kadar toz kaynağına yakın kurulur. Egsoz sisteminde iyi çalışan bir hava temizleme cihazı bulunmalıdır. Maksimum korunmayı sağlamak için doğru monte edilmelidir. Muntazam aralıklarla kanalları ve toz tutucuları temizlenmelidir. Kanalların çatlak, sökük, veya hasarlı olup olmadıklarını kontrol ediniz. Aspiratörler kayışlı ise, gerginliğini ve sağlamlığı Egsoz Testere dönüş yönü Bölücü tabla Hareketli tabla ve ızgara Egsoz Resim: 3.1. Planya tezgahında (LEV) yerel cebri çekişli havalandırma sistemi kontrol edilmelidir. Hafif, kuru testere tozları ile ağır ağaç yongalarını ve yaş kırpıntıları randımanlı bir şekilde taşıyabilmek ve tıkanmaları önlemek için kanallardaki hızı 800 1300m / dakika arasında olmalıdır. Taşlama, planya ve freze makinaları en fazla toz çıkaran ünitelerdir. Bu makinalarda konvansiyonel egsoz sistemleri randıman sağlamamaktadır. NIOSH, bu makinalar için yeni bir sistem önermektedir. Ticari olarak kullanımına henüz geçilmemiş olan bu sistemlerde ya debi veya hız, ya da toz partiküllerini makinadan egsoz Egsoz Davlumbaz uzantısı sistemine ve Kesici takım davlumbaza üfleyen İş Parçası İş tablası basınçlı hava artırılmaktadır. Toz Zİncir Yuvası yığılmalarından Planya tezgahında egsoz sistemi kaynaklanan yangın ve patlama tehlikeleri başlıklarını inceleyiniz. Egsoz sistemi Daire Testereler: Tozları testere tablasının alt kısmından toplayınız. Egsozu bıçak kanalının altına yerleştiriniz. Tabla ile alttaki davlumbaz arasındaki açıklığı azaltmak için, bu aralığı kapatmak amacıyla, ikisi arasına esnek malzemeden bir şerit yerleştiriniz. Tozu daha iyi kontrol edebilmek için, testerenin üstünde bir davlumbaz bulunmalıdır. Bu davlumbaz, bıçağın üst tarafındaki koruyucu ile entegre edilmelidir. Hızar Testere: LEV’i bıçak kanalının altına yerleştiriniz. Davlumbazın toplayabilme alanını artırmak için tablaya yeni delikler (3 mm çapında) açınız. Testere dişlerindeki tozları toplamak için, tablanın üzerine testere bıçağının arka tarafına bir emici meme takınız. Planya tezgahı: Makinadaki her kafa için tablanın arka tarafına ağzı açık bir davlumbaz yerleştiriniz. İlave koruma için sabit ve ayarlanabilen davlumbazlardan oluşan bir kombine sistem kurunuz Tablanın arka tarafına, planya kafalarının arasına, açık bir sabit davlumbaz yerleştirilmelidir. Tabla üzerine ayrıca hareketli bir davlumbaz yerleştirilebilir. Planyanın dönen kafası üzerine davlumbaz yerleştirebilirsiniz. Her kafa bağımsız olarak havalandırılabilir veya birçok kafa için ortak bir davlumbaz kullanılabilir. Torna Hareketli aynanın yanına bir davlumbaz yerleştirilmelidir. Taşlama Taşlama cihazları önemli miktarda toz üreten ve kontrolü zor olan cihazlardır. Bu cihazlarda geleneksel yöntemler randıman vermemektedir. Yatay çalışan bandlı taşlama makinaları, büyük çapta diskli taşlama makinaları, planet hareketli el taşlama makinaları için yeni yöntemler geliştirilmiştir. Diskli taşlama makinalarında davlumbaz tablanın altına konmalıdır. Tablanın üst tarafında kalan noktalarda diskin arka tarafı kapatılmalıdır. Davlumbazın iç tarafından diske basınçlı hava püskürten sistemler geliştirilmiştir. Yüksek basınçtaki hava, partikülleri jet hızıyla diskten uzaklaştırmakta ve tozlar egsoz davlumbazı tarafından toplanmaktadır. Planet hareketli taşlama makinalarında delikli taşlama yüzeylerine ek olarak bir de aspiratör kullanılmalıdır. Aspiratör bir vakum yaratmakta ve taşlama yüzeyindeki deliklerden odun tozları çekilmektedir. Ya r ı k l ı t a ş l a m a Hava girişi yüzeyleri ile ek bir Egsoz Zımpara kağıdı egsoz sistemi kullanılan yeni bir toz kontrol sistemi geliştirilmiştir. Taşlama yastığı Resim:3.3. Taşlama makinalarında LEV Bu sistemde taşlama yastığıyla taşlama gövdesi arasına bir ünite yerleştirilmekte olup kenarları boyunca egsoz kanalları vardır. Yatay taşlama bandına egsoz davlumbazları yerleştirilmelidir. Bunlar taşlama bandı tarafından taşınan tozları toplarlar. Toz toplama randımanını artırmak için, ağacın işlendiği bölgenin üstüne ilave bir davlumbaz yerleştiriniz. Sistemin randımanını artırmak için dar bir davlumbaz yerleştirilmelidir. Frezeler: Freze tablasının üzerine kesici kafaların arkasına iki tane açık davlumbaz yerleştirilmelidir. Kanal yerine fleksibl hortum kullanılmalıdır. Freze tablasının arka ucuna açık veya yarılmış bir davlumbaz yerleştirilmelidir 3.2.3. Ses ve Gürültü Ahşap tesislerinde, gerekli önlemler alınmadığı takdirde çalışanlar ses ve gürültüden kaynaklanan olumsuz etkilere maruz kalabilmektedir. Gürültü genel olarak istenmeyen rahatsız edici ses olarak tanımlanır. Endüstrideki gürültü ise işyerlerinde çalışanların işitme sağlığını ve algılamasını olumsuz yönde etkileyen, fizyolojik ve psikolojik etkiler bırakan ve iş verimini olumsuz yönde etkileyen sesler olarak tanımlanmaktadır. Gürültünün insan sağlığı üzerine başlıca etkileri; işitme hasarları şeklinde görülen fiziksel etkiler, vücut aktivitesinde görülen fizyolojik etkiler, rahatsızlıklar, sinirlilik gibi psikolojik etkiler ve iş veriminin azalması, işitilen seslerin anlaşılamaması gibi etklerdir. Gürültünün insan sağlığı üzerine etkisi kişiden kişiye farklılık göstermekle birlikte, en belirgin etkisi işitme kayıplarına neden olmasıdır. Çalışma ortamına yayılan ve şiddeti 60 dBA'nın üzerinde olan sesler, çalışanları çeşitli şekillerde rahatsız etmektedir. Sesin şiddeti yükseldikçe, çalışanların sağlıkları üzerindeki olumsuz etkileri de artmaktadır. Uzun süre şiddetli gürültü (90 dBA'nın üzerinde) etkisinde bulunan kişilerde geçici veya kalıcı işitme kayıpları olabilmektedir. (Güvercin ve Aybek, 2003). Geçici işitme kayıpları belli bir süre gürültülü ortamda bulunmaktan kaynaklanır. Gürültünün insan üzerindeki olumsuz etkisi belli bir süre dinlendikten sonra kaybolur. Ancak söz konusu süre oldukça uzundur. Örneğin 90 dBA'nın üstündeki gürültülü bir ortamda 100 dakika çalışan bir insanda meydana gelen 18-20 dBA şiddetindeki geçici işitme kaybının giderilmesi için kişinin bu ortamdan 1000 dakika uzak kalması gerekmektedir. Yani geçici işitme kayıplarının önlenebilmesi için gerekli süre gürültülü ortamda geçirilen sürenin 10 katı kadardır. Ayrıca gürültü düzeyi arttıkça işitme kayıpları da artmaktadır. Bu durumda iyileşme için daha fazla süreye ihtiyaç duyulmaktadır (Sabuncu, 1998). Gürültünün kontrol altına alınabilmesi için aşağıdaki yöntemler uygulanabilir: - Gürültünün kaynağında azaltılması , - Gürültünün alıcıya ulaşmadan engellenmesi, - Kişisel koruyucu kullanılması - Maruziyet süresinin azaltılması Bu yöntemlerin uygulanması için, yönetimin organizasyon, kişisel koruyucu donanım temini, motorların izolasyonu gibi önlemleri alması gerekmektedir. Kişisel koruyucu donanımlarda CE işaretinin bulunması ürünün kalitesi hakkında bilgi vermektedir. Bu işaret ürünün Avrupa Birliği normlarına uygun olduğunu ifade etmektedir. 11.12.1986 tarih ve 19308 sayılı resmi gazetede (TC) yayımlanarak yürürlüğe giren Gürültü Kontrol Yönetmeliğine göre gürültüye maruz kalınan süre ile izin verilebilir en yüksek ses seviyesi Tablo 3.1 ' de verilmiştir. 2009 Yılında İSG yasası altında KKTC Gürültü tüzüğü yürürlüğe girmiştir. Ahşap atölyelerinde gürültü, malzeme aktarma, makinaların çalışırken ses çıkarması, atölye içinde hareketli vasıtaların kullanılması gibi faaliyetlerden kaynaklanmaktadır. Tablo 3.1. Türkiye'de uygulanan Gürültü Kontrol Yönetmeliğine göre izin verilebilir ses seviyeleri. KKTC’de gürültü yönetmeliği 2009 yılında yürürlüğe girmiştir. Darbe Gürültülerinin üst seviyesi 140 dbA'yı aşamaz. Endüstride çeşitli makinalardan oluşan yaklaşık gürültü seviyeleri; normal konuşmalar-büro için 50 dB; stenografi odası 75 dB; torna, çark, tezgah, öğütücü, örs 95 dB; dokuma fabrikaları, delme ve perçin makinaları, kompresör 100 dB; planya, freze 115 dB; kaya matkapları, şahmerdan 125 dB; türbin için ise 145 dB' dir. Çevre Kanunu ve ilgili mevzuatta işitme sağlığı açısından kabul edilebilir en yüksek seviye, günde 7,5 saat için 80 dB olarak belirtilmiştir İş verimi ve işçi sağlığı için bu değer aşılmamalıdır. Bu değerler aşıldığı takdirde işitme kaybı hatta kalıcı sağırlık bile olabilmektedir. http://www.bcm.org.tr Gürültü Kaynaklarının Kontrolü, iş yerindeki gürültü miktarını önemli oranda düşürüp en efektif korumayı sağlayan mühendislik kontrollerinden oluşurlar. Gürültü kontrolü, ses üreten her ekipmanın analiz edilmesiyle başlar. Sesin oluşumu, yayılışı ve rezonans veya titreşimle kuvvetlendirilmesi incelenir. Daha sonra sesin şiddetinin azaltılması için gayret edilir. Gürültü kaynakları genellikle motorlar, dişli kutuları, kayış-kasnaklar, iş noktaları (Bıçağın keresteye temas ettiği nokta ve diğer hareketli aksamlardır. Rezonant yayıcıları ise genellikle makinaların çerçeveleri, ayakları ve yuvalarıdır. Motorları ve tüm hareketli aksamları çalışır konumda tutabilmek için, temizlik ve yağlama, aşınan parçaların değiştirilmesi, kayış gerginliklerinin ayarlanması, kasnakların, bıçakların ve diğer dönen parçaların balansının yapılması gibi bakım faaliyetleri yürütülür. Gürültülü ekipmanların lastik, susta ve diğer süspansiyon azaltıcı malzemelerle izole edilmesi ve gürültünün vibrasyonla çoğaltılması önlenmelidir. Yayılma Kontrolü: Sesin yayılmasını efektif olarak kontrol etmek, izolasyon, yön değiştirme, emme, veya çalışanların kulağına erişmeden önce yoğunluğunu azaltma demektir. Ekipmanlar bariyerlerin arasına o şekilde yerleştirilebilir ki, gürültü emilir veya başka istikametlere (gürültüyü emici malzemeyle kaplı tavan) yönlendirilebilir. Bir başka yöntem izolasyondur. Gürültü çıkaran ekipmanların taşınması veya çalışanlardan uzaklaştırılması da gürültü şiddetini önemli ölçüde azaltır. Gürültü kaynağıyla işçinin arasındaki mesafeyi iki katına çıktığı zaman işçinin maruz kaldığı gürültü 6 dB(A) kadar azalabilir. Kulak tıpaları ve kulaklıklar insan kulağını zararlı seslerden korur. Gürültünün vereceği zararlara karşı işçileri koruyacak olan en son silahtır. İşitme koruyucu cihazlar efektif cihazlar olup gürültü kaynağı ve yayılma kontrolü ile mukayese edildikleri zaman düşük maliyetlidirler. Bununla birlikte kullanımını sürdürmek için büyük çaba harcamak gerekir. Üretim sırasında ahşap atölyesinde çalışanların işitme koruyucu cihazlara ihtiyacı bulunmaktadır. 3.2.4. Titreşim Ahşap atölyelerinde çalışan işçilerin maruz kalabilecekleri bir diğer sağlık sorunu aletlerin kullanımı sırasında maruz kalınan titreşim sorunudur. Mekanik titreşim insanlarda pek çok organda sorun oluşturabilmektedir. El-kol titreşimi, damar, kemik, eklem, sinir ve kas bozukluklarına; bütün vücut titreşimi ise, mekanik titreşim; olarak, vücudun tümüne aktarıldığında, işçilerin sağlık ve güvenliği için risk oluşturan, özellikle de, bel bölgesinde rahatsızlık ve omurgada travmaya yol açan titreşimi olarak tanımlanmaktadır. Parmakların, ellerin ve kolların titreşime maruz kalması sonucu ortaya çıkan rahatsızlıklar “el-kol titreşim sendromu” olarak anılır. Bu rahatsızlıklar: - Kan dolaşımına etkileri, - Titreşimden kaynaklanan beyaz parmak (sinir ve kasların hasar görmesi) ve - Kemik ve eklem rahatsızlıklarıdır. Ağaç işleyen makinalar el-kol rahatsızlıklarına HAVS (Hand Arm Vibration Sendrom) veya “Beyaz Parmak” denilen rahatsızlığa yol açan titreşim üretebilirler. Gerekli teknik önlemler alınmadığı, makinalar bakımsız olduğu ve takımlar yeterli olmadığı taktirde ayrıca çalışanlar gün boyunca uzun süre ve ara vermeksizin titreşimli cihazları kullanırsa, bu durum çok tehlikeli sonuçlar doğurabilir. İşçiler titreşimli cihazlarla çalışmanın tehlikeleri konusunda eğitilmelidir. Titreşim yaratarak çalışan hem sabit hem de elle tutulan araçlar, titreşim “Beyaz Parmak” hastalığı veya el-kol titreşim sendromuna sebep olurlar. Beyaz Parmak veya Raynaud’s sendromu, parmak damarlarının sürekli titreşimler sonucu fonksiyon göremez duruma düşmesi sonucu meydana gelen bir el rahatsızlığıdır. Hastalıktan dolayı cilt ve kas dokuları ihtiyaç duydukları oksijeni alamazlar ve ölürler. HAVS ise çok daha ilerlemiş bir durumdur ve titreşimden dolayı bütün kol etkilenebilir. HAVS’nin başlangıç işaretleri, parmaklarda veya el veya kollarda duyu kaybı veya uyuşmalar, parmak uclarında soğukla temasta beyazlaşmalar sayılabilir. Hastalık ilerledik sonra işçideki duyu kaybı veya uyuşmalar, sızılar artar, ellerini kullanması zorlaşır. HAVS ilerlemiş bir işçi, zamanın çoğunda çalışamıyacak durumdadır. En iyi korunma, ekipmanlarda vibrasyon izolasyonu sağlamaktır. Makinaların bulundukları yüzeyden izolasyonu sağlanmalı ve esnek malzemelerden yararlanılmalıdır. Makinaların bakımlı olmaması durumunda balanssız dönen parçalar ve küt kesici takımlar aşırı titreşim yaratırlar. Gün boyunca titreşimli takımları kullanan işçilerin çalışma süresi kısıtlanmalıdır. Her çalışma saatinde çalışanlara 10-15 dakika mola verilmelidir. Çalışanlar, titreşimli takımlarla çalışmanın tehlikelerine karşı eğitilmelidir. Titreşim kaynakları, el-kol titreşim sendromunun başlangıç belirtileri, mesleki uygulamalar ve titreşim miktarının azaltılması konusunda bilgilendirilmelidir. Çalışanlar ellerini sıcak ve kuru tutmalıdır. Titreşimli makinalarda çalışırken cihazı sıkı kavramamaları, makinaya iş yapmak için fırsat vermeleri gerekmektedir Örnek: Günlük bireysel maruziyeti yarıya indirmek için ekipmanın kullanım süresi dörtte bire indirilmelidir. Printed and published by the Health and Safety Executive 4/98 FNIS 9 C50 Tablo 3.3. 8 saatlik çalışmada maruz kalınan titreşimin değişik çalışma sürelerine karşı gelen titreşim değerleri (www.hse.gov.uk) . Çalışma Süresi 16 (Saat) Titreşim Seviyeleri 2 (2.8m/s2 A(8) 8 4 2 1 0.5 2.8 4 5.6 8 11.2 Yontucu çekiçler, darbeli matkaplar, el bileğileri, pedallı zımparalar ve döner fırçalar titreşim açısından önemli ekipmanlardır. Riskin mertebesi ise - Titreşimin büyüklüğüne, - Ekipmanın kullanıldığı süreye, - Ekipmanın sürekli veya kesintili kullanılmasına, - Çalışma ortamının ısısına, - Bireysel duyarlılığa, - İşteki ergonomiye bağlıdır. Uygun ergonomik koşullar sağlandığı takdirde hem işçilerin sağlığı konusunda önemli bir adım atılmış olacak, hem de hastalıktan doğan sağlık harcamaları, tazminatlar ve iş günü kayıpları önlenmiş olacaktır. 3.2.5. İskelet Sistemi Rahatsızlıkları Ahşap işleme atölyelerinde sıklıkla karşılaşılan bir diğer sorun, iskelet sistemi rahatsızlıklarıdır. Çalışma araç ve gereçlerinin insanın gövde yapısına uygun düşecek biçimde düzenlenmesi, elverişli ışık, ses, havalandırma, ısı, nem gibi çalışma koşullarının sağlanması gibi konulardan oluşan ergonomi unsurlarına dikkat edildiğinde iskelet sistemi rahatsızlıkları büyük ölçüde önlenebilmektedir. Ergonomi çalışmaları, işletmelerdeki yaralanmaları önlemek, cisimleri kaldırma, itme ve çekme işlemleri sırasında daha az güç harcanması, kasiskelet sistemi hastalıklarına neden olan risk faktörlerini azaltma, iş yeri verimliliğini arttırma, hastalıktan doğan sağlık harcamalarının, tazminatların ve iş günü kayıplarının önlenmesine yarar sağlamaktadır. Ağırlık Kaldırma Ahşap tesislerinde ağırlık kaldırma, indirme ve yük taşıma gibi konularda vücuda doğru ve güvenli kullanma eğitimleri verilmesi gerekmektedir. 3.2.6. Stres Psikolojik stres: Son on yılda işe bağlı psikolojik rahatsızlıklar giderek önem kazanmaya başlamıştır. Monoton iş ortamı, yoğun dikkat gerektiren işler, çalışma saatlerinin düzensiz olması, vardiyalı çalışma, şiddete maruz kalınan işler (polislik ve gardiyanlık gibi), yalnız çalışma, aşırı sorumluluk gibi iş şartları, çalışanlarda ciddi psikolojik rahatsızlıklara neden olabilir. Böyle psikolojik stres ve aşırı yüklenmeler, çalışanlarda uyku bozuklukları, tükenme sendromları, ve depresyona neden olabilir. İş stresine bağlı olarak kalp-damar sistemi hastalıklarında, özellikle koroner damar hastalıkları ve hipertansiyonda artış olduğu bildirilmiştir. Hayatı tehdit eden ya da ölümle sonuçlanan büyük kazalar ve faciaların, çalışanlarda ağır psikolojik bozukluklara neden olduğu görülmüştür (Şimşek, 2000). İş stresi zamanla değişim gösterdiğinden, dolayısı ile kan basıncına etkisini ölçmek kolay değildir. Ancak araştırmalar yüksek iş stresine sahip bireylerde kalp hızı ve kan basıncının çok daha yüksek olduğunu göstermiştir. Psikiyatristler iş yaşamında stres yaratan faktörleri şu başlıklar altında toplamaktadırlar: 1. İşin Yapısından Kaynaklananlar - İşin yükü ve niteliği - Düşük ücret - Vardiyalı çalışma - Amirlerle çatışma - Dedikodu - Görevin çeşitliliği ya da çok yönlülüğü - Monotonluk - Yetersiz kaynaklar - Meslektaşlarla çatışmalar 2. Örgütsel rolden kaynaklananlar (rol çatışması ve rol belirsizliği) 3. Kariyer gelişiminden kaynaklananlar 4. Örgütün yapı ve ikliminden kaynaklananlar 5. Örgütün dışından kaynaklananlar ( aile ve sosyal yaşam) Yine psikiyatristler en yüksek iş stresinin şu meslek gruplarında olduğunu belirtmektedirler Acil Yardım Personeli Polisler İtfaiyeciler Yöneticiler Öğretmenler (Özel Eğitim Öğretmenleri) Sosyal Hizmet Uzmanları Madenciler İş stresi çoğu zaman mesleki yetersizliğe, diğer bir ifade ile psikolojik sakatlığa yol açmaktadır. Bu da iş veriminin azalması ve ekonomik kayba neden olmaktadır. Bu nedenle stres azaltıcı yöntemlerin uygulanması, çalışanın tatmini üretimin de artışına katkıda bulunacağı gibi sağlık harcamalarında da azalmaya neden olacaktır (http://www.tkd.org.tr) 3.2.7. Biyolojik Tehlikeler Birçok ulusal iş sağlığı ve güvenliği standartlarında, biyolojik risk etmenleri yer almaktadır ve bu etmenler genellikle zararlı veya toksik olarak tanımlanmaktadır.. İşyerlerinde bulunan biyolojik risk etmenlerinin tayininde; daha çok tarım işçileri, sağlık çalışanları ve laboratuvar çalışanları üzerine yoğunlaşılmıştır. Ancak ahşap sektöründe de bu tehlikeler önem taşımaktadır. Çalışma ortamında büyük bir dağılım göstererek insanlarla etkileşime giren ve zarar veren mikroorganizmalar; bakteriler, virüsler, mantarlar ve protozoalar olarak dört ana grupta toplanmaktadır. bunların çalışanlar üzerindeki etkileri enfeksiyon, alerjik reaksiyon, toksik etki ve kanser olarak sıralanabilir http://www.isguvenligi.net/ Akşap sektöründe bazı ağaç tozlarına maruziyet astım, konjunktivit, rinit veya alerjik dermatit gibi hastalıklarla sonuçlanabilir http://isguvenligiuzmani.org Tahtalar, biyolojik bulaşıcıları da taşıyor olabilirler. Ağaç kabuğunda yetişen küf ve mantar, allerjik reaksiyonlara neden olabilir. Akçaağaç, kızılağaç ve mantar (cork)ağacının kabuklarında bulunan mantar sporlarını solumak ise akciğer hastalıklarına (suberosis, sequosis) neden olmaktadır. Önleme Epidemiyolojinin temel ilkeleri ve enfeksiyon hastalıklarının yayılımını kavrama, enfeksiyona neden olan organizmaların kontrolünde kullanılan yöntemlerde esastır. Biyolojik risk etmenlerine bağlı meslek hastalıklarının tanısını koyabilmek için çalışanların işe giriş ve aralıklı kontrol muayenelerinin düzenli ve sistematik olarak yerine getirilmesi gerekmektedir. Çalışma ortamındaki risklere maruziyetin neden olduğu sağlık etkilerini belirlemek için yapılması gereken tıbbi muayenelerin gerçekleştirilmesinde, genel ilkelerin yanı sıra spesifik işlemler de bulunmaktadır. http://isguvenligiuzmani.org 3.3. İş Güvenliği 3.3.1. İş Kazaları Ahşap sektörü, tehlikeli kimyasallar kullanılan, ağır yüklerin taşınmasını gerektiren, elektrik enerjisinin yoğun olarak kullanıldığı ve hareketli kesici takımlarla iş görülen son derece titizlik ve dikkat gösterilmesi gereken bir sektör olup insan sağlığı açısından riskli faaliyetler içermektedir. Bu olumsuz koşullar, ahşap işleme sektöründe İSG’nin önemini artırmaktadır. Kazalar genellikle parmakların kesilmesi, kıynık batması, kullanılan kimyasal sıvıların elleri tahriş etmesi, elektrik çarpması, mekanik tehlikelerden kaynaklanan ezilmeler, kesilmeler, ciltte yanıklar, göze cisim kaçması, ağır yüklerden kaynaklanan rahatsızlıklar olarak sayılabilir. Özellikle makinalar üzerinde imalatçılar tarafından yerleştirilmiş olan güvenlik aksamlarının sökülmemesi ve KKD kullanılması iş kazalarını kaynağında engelleyen hususlardır. 3.3.2. Bina Yapısı Binaların amaca uygun olarak dizayn edilmiş olmaması, plansız gelişmeler, gelişigüzel bina tadilatları, iyice düşünmeden eklenen yeni imalat üniteleri gibi olumsuzluklar rahat çalışma ortamını etkilemekt e ve kazalara, çalışanlar üzerinde strese sebep olabilmektedir. Çoğu kez de işletme randımanı olumsuz etkilenmekte, kapasite ve/veya kalite düşmektedir. 3.3.3. Doğal Olaylar Doğal olaylar arasında deprem, yağışlar, su baskınları, yıldırım düşmesi gibi olayları sayabiliriz. Her sektörde olduğu gibi bu tür olaylar yaşandığı zaman üretimin etkilenmesi, iş sağlığı ve güvenliğinin zarar görmesi normaldir. Bu tür olaylar engellenemez ama işletmenin bunlardan olumsuz etkilenmesi önlenebilir. 3.3.4. Personel ve Ziyaretçiler Binaların, makinaların, hava koşullarının, kullanılan malzemelerin bu kadar tehlikeli olduğu bir sektörde, çalışan personelin de bu tehlikelere karşı eğitilmiş olması çok önemlidir. Ehliyetsiz ve deneyimsiz kişilerin iş makinalarında çalıştırılmaması gerekmektedir. Personelin eğitilmesi ve bu eğitimlerin her yıl tekrarlanması İSG yasası gereğidir. Ahşap atölyelerinde minimum eğitim yılda 16 saattir. İşletmeye giriş yapan araçlar ve yabancılar kayıt altına alınmalı, ziyaretçilere de KKD verilmelidir. 3.3.5. Yük Kaldırma, Yükleme ve Taşıma Yük kaldırma ve taşıma işlemlerinden kaynaklanan tehlikeler ve riskler, kullanılan kaldırma aracının yetersiz kalışı, uygun kaldırma veya yükleme aracının seçilmemiş olması, arızalanması, operatörün ehliyetsiz veya deneyimsiz olması, kaldırılacak yükün ağırlığının bilinmemesi, yükün kaldırıldığı veya yüklendiği ortamın uygun olmaması, yükleme veya kaldırma yapan personelin KKD kullanmaması, yükün altında durması gibi olumsuzluklardır. Ahşap atölyelerinde taşınacak yükler için mekanik araçlar kullanılması, yüklerin paylaşılması; şantiyede monte edilecek ürünlerin, taşınması ve montajı sırasında yüklerin dengeli tutulması önem taşımaktadır. El ile yük kaldırma, aktarma ve depolama gerektiği zaman, ekip halinde çalışma durumunda, ekibi yönetmek için kullanılacak olan hareket ve işaretler önceden belirlenmiş olacaktır. Ekip çalışmalarında, özellikle birbirini görmeden yapılan çalışmalarda daha fazla dikkat göstermek ve iyi bir iletişim sistemi kurmak önemlidir. Eğik düzlemlerden yuvarlayarak veya kaydırarak malzeme indirme sırasında eğik düzlemin alt başında insan durmaması ve malzemeyi indirirken ip kullanılması önemlidir. Yük, iple bağlanarak kontrolü kolaylaştırılabilir. Kaldıraç veya vinçle yük kaldırırken, kaldırılacak ağırlığın miktarı ve kaldıraç veya vincin kapasitesi bilinmeli, yükün altında insan bulunmamalıdır. Yuvarlak boruların üzerinde yük taşırken, el ile değil, kaldıraç ve levyelerle çalışılmalıdır. 3.3.6. Dışarıda Yürütülen Faaliyetler İSG yasasına göre, görevli olarak işletme alanı dışına gönderilenler, hastaneye gitmek için iş yerinden ayrılanlar, belirli durumlarda evden işe gidip gelmekte olanlar, her ne sebeple isterse olsun iş yerine ait bir vasıtada seyahat etmekte olanlar ve bebek emzirmek için iş yerinden ayrılan bebekli kadınlar çalışır kabul edilmektedir. Bunların maruz kalacakları bir kaza, iş kazası sayılmaktadır. Ürün taşınması ve montajı sırasında faaliyetler işletme dışında yürütülmektedir. Açık arazide, rüzgar, yağışlar, soğuk veya sıcak hava koşulları, dengesiz yükler ve benzeri olumsuzluklar bulunmaktadır. Bu gibi olumsuzluklar içerisinde ve atölye olanaklarından yoksun çalışmalarda, eğitilmiş personel çalıştırılması çok önemlidir. Bazı ürünlerin (kapı-pencere, mutfak, dolap) montajında başka taşeronlarla çalışmak zorunlu olabilir. Bu gibi durumlarda diğer ekiplerle koordineli çalışmak çok önemlidir. İSG yasasına göre, çalışanlar ve taşeronlarla ekipleri, müteahhit veya işletme sahibi tarafından hazırlanmış olan İSG talimatlarına uyması gerekmektedir. 3.4. Önlemler Mobilya ve ahşap işleme sektöründe görülen kazalar ve meslek hastalıklarını önlemek konusunda öncelikle makinalarda ve ortamda alınacak önlemlerin, eğer bu başarılamazsa kişisel koruyucu donanımların büyük önemi vardır. Öncelikle işçiler kullandıkları makinalar ve ortamdaki riskler konusunda eğitilmeli, risk analiz yöntemleri kullanılarak görülen ve görülmesi muhtemel kazaların nasıl ortadan kaldırılabileceği incelenmelidir. Eğer var olan tehlikeler ortadan kaldırılamıyorsa o zaman bu tehlikelerle karşılaşma riski azaltılmalıdır. Bu tehlikelerle karşılaşıldığında sakatlanma ve yaralanma riskini aza indirmek için ise kişisel koruyucu donanımların uygun kullanımı büyük önem taşımaktadır. Tahta tozları daha önce de anlatıldığı gibi son derece tehlikeli olabilir. Bu nedenle iyi bir havalandırma sağlanmalıdır. Aksi halde tozlar ortalıkta uçuşacak ve çalışanlar tarafından solunacaktır. Tozlarla birlikte solunduğu zaman ciddi rahatsızlıklar yaratan kimyasallara karşı da koruma sağlayan maskeler ve gerekirse solunum cihazları kullanılmalıdır. Tozlar ve ahşap malzeme kesilirken ortaya çıkan kıymık ve ince parçacıkların göze gelmesi durumunda körlük yaratacak kadar önemli yaralanmalar söz konusudur. Bunu önlemek için tehlike ile çalışanlar arasına engeller konulması gerekir. Bu sağlanamadığı taktirde göz yaralanıp enfeksiyon kaparsa daha ciddi sonuçlar doğabilir. Bu nedenle göz koruyucu donanımlar kullanılmalıdır. Ahşap atölyelerinde karşılaşılan bazı hastalıklar şunlardır: * Akciğer kanseri * Astım * Bronşit * Kontakt dermitid * Nazal sinüs kanseri * Ampütasyon (Bir uzvun bir kısmının veya tamamının tıbbi nedenlerden dolayı kesilmesi veya kopması) 3.4.1. İş Kazaları: Ahşap ve Mobilyacılık sektöründe en çok karşılaşılan sağlık sorunları, kazalardan kaynaklanmaktadır. Bu kazalar genellikle genç ve deneyimsişz işçiler arasında daha sık görülmektedir. Sektörün yapısı itibarıyle, çalışanların mesleki bir eğitimden geçmiş olma oranının düşük olması ve işin makina başında öğrenilmesi kaza riskini arttırmaktadır. Bu kazaların önemli bir bölümü sıradan sıyrıklar ve kesiklerden oluşmaktadır. Ancak sıyrıkların ve kesiklerin enfeksiyon kapması sonucu ciddi hastalıklar da ortaya çıkabilir. Bunlarla birlikte kullanılan makinaların keskin olması ellerin ve parmakların kopmasına (amputasyon) da neden olabilir. Ayrıca makinalar kullanılırken duruş bozuklukları, kas - iskelet sistemi ile ilgili rahatsızlıklara neden olmaktadır. İş kazalarını azaltmanın başlıca yöntemleri:Makine ve ekipmanların bakımlı olması, işe uygun olması, personelin ehliyetli ve deneyimli olması, çalışma koşullarının uygun olması (Isı, ışık, ses, ergonomi v.s.) gerekmektedir. http//:www.isduvenligi.net 3.4.2. Güvenlik Levhaları: İş kazalarını azaltmak için işletmenin çeşitli yerlerine arazi koşulları, KKD kullanımı v.s. gibi konularda insanları uyarmak için güvenlik levhaları asılır. Bunlara uyulması gerekmektedir. Bu levhalar, kendileri bir risk oluşturmayacak şekilde düzenlenir. KKTC’de bu işaretler, İş Sağlığı ve Güvenliği Yasası altında çıkarılmış olan “Güvenlik ve Sağlık İşaretlerri Tüzüğü” nde açıklanmıştır. 3.4.3. Kişisel Koruyucu Donanımlar (KKD) Çalışanlara ve ziyaretçilere işletmenin olumsuz koşullarını minimum seviyede hissettirmek için KKD verilir. KKD'ler CE etiketi ve EN Standart numarası taşımalıdır. Aksi halde gerekli korumayı yapmayabilir. 3.4.4. Ölçme ve Kayıtlar Ahşap atölyelerinde aşağıdaki ölçmeler yapılabilir: *Toz konsantrasyonu: İşletmenin çeşitli noktalarında toz emisyonu veya hava kirliliği ölçülerek önlem alınması sağlanır. *Gürültü: İşletmedeki makine ve ekipmanlardan çıkan sesin şiddeti kümülatif olarak ölçülerek aşırı gürültüye maruz kalınmayacak önlemler alınır. *Titreşim: Makinalardan kaynaklanan titreşim miktarı ölçülerek gereken önlemler alınır. * Aydınlanma: İşyerindeki aydınlanma miktarı ölçülerek az ışık alan yerlerde önlemler alınır. Bunların dışında araç bakım ve tamirleri, personelin hastalık ve izinleri, tüketilen akaryakıt ve kimyasalların miktarı, sürekli kayıt edilir. Kompresörler, vinçler, buhar kazanları ve asansörler, özel tüzüklerle denetlenirler. 3.3.5. Sağlık Kontrolları İSG yasasına göre çalışanlar senede en az bir defa sağlık kontrolundan geçirilir. 4.1. AHŞAP İŞLERİ 4.1. Giriş Ahşabın işlenmesi tehlikeli bir faaliyet olup özellikle makinaların koruyucuları sökülmüş veya hatalı olması bu tehlikeyi çoğaltmaktadır. Kayıtlara göre bu sebeplerden dolayı aşağıdaki yaralanmalar meydana gelmektedir: Kesilmeler, el, kol veya parmak kopmaları,körlük. Finiş işlemlerinde kullanılmakta olan kimyasallar ve odun tozu, çalışanlar için tehlikeli olup cilde ve solunum sistemine olumsuz etki yapmaktadır. Ahşap işlerinde karşılaşılan tehlikeleri iki grupta toplayabiliriz. 1. Güvenlikle ilgili tehlikeler 2. Sağlıkla ilgili tehlikeler 4.2. Güvenlikle İlgili Tehlikeler 4.2.1. Yangın ve Patlama Tehlikesi Ağaç işleme faaliyetleri yangınlara ve patlamalara yatkın faaliyetlerdir. Çünkü: a) Odunun yapısında ve ahşap ürünlerinde bol miktarda yakıt bulunmaktadır. Bunlar, odun tozu ve boya, yağ, yapıştırıcılar, solventler gibi yanıcı malzemelerdir. Odun tozu, bütün keresteye göre, çok daha çabuk şekilde alev alabilir. Çalışmalar sırasında tahta tozu çıkması sebebiyle ağaç işleme faaliyetleri yangın riski taşımaktadır. Freze, taşlama ve planya makinalarından aşırı miktarda odun tozu çıkmaktadır. Çok ince boyuttaki odun tozları çok tehlikelidir. Bu tozlar, üretildikleri noktadan bağımsız olarak, çatılarda ve etrafımızdaki hiç beklenmeyen noktalarda birikirler. Hatalı elektrik tesisatından, kıvılcım çıkaran araçlardan, patlayıcı gazlarla çalışan cihazlardan ve çalışanların sigaralarından kaynaklanan alevlenme ihtimali vardır. Statik elektrik deşarjından kaynaklanan alevlenme olasılığı da vardır. Tahta tozlarından kaynaklanan yangınların önlenebilmesi için, toz birikimini engellemektir. Bu amaçla toz oluşurken yığılmasını engellemek, oluşan tozu toplayıp kontrollü bir şekilde depolamaktır. Bunun için aspiratörler, kanallar kullanılır. Unutmamak gerekir ki en mükemmel toz toplama sistemlerinde dahi toplanamayan tozlar bulunabilir. Yangın riskini azaltmak için bunların elle veya uygun ekipmanlarla toplanıp bertaraf edilmesi gerekmektedir. Bunun dışında boya, solvent, tutkal gibi yanıcı malzemelerin doğru şekilde depolanmaları da çok önemlidir. kaynak, ve enerjiyle çalışan çivi tabancaları (zımba) nın kullanımını kontrol altında tutulmalıdır. Çalışanlar tehlikeli durumları ve davranışları tanıma, önleme düzeltmeleri konusunda eğitilmelidir. Ayrıca, yangın ve patlamalara karşı binayı ve özel ekipmanları tanımaları sağlanmalıdır. Kıvılcım kaynakları kontrol edilmelidir. Elektrik devrelerinin de kıvılcım kaynağı olduğu unutulmamalıdır. Statik elektrik depolama eğilimi olan tüm ekipmanlar topraklanmalıdır. Şimşek çakmasına karşı tüm binalar topraklanmalıdır. İşyerinde ve civarında sigara içilmesi engellenmelidir Bir yerde birikmiş olan tozlar basınçlı hava kullanarak dağıtılmamalıdır. Böyle bir durumda toz bulutları meydana gelir ki, bunlar en büyük patlama tehlikesi taşıyan unsurlardır. Tüm makinalara toz toplama sistemi kurulmalıdır. Bu sistemde uygun bir toplayıcı ünite bulunmalıdır. Toplanan tozlar binanın dışında biriktirilmelidir. Kereste ve solventler gibi yanıcı ve parlayıcı malzemeler birbirinden ve kıvılcım kaynaklarından ayrılmalıdır. Yangından korunma konusunda şunlar yapılabilir: Yangına dayanıklı binalar veya malzemeler seçilip,yangın çıkması halinde yayılmasını engellemek için yangın kapıları kullanılabilir. Patlamaya karşı cihazlar (duvarların içine, döşemelere, tavana yerleştirilen ve bir patlama durumunda yapıyı koruyan paneller.), birden fazla acil çıkışlar hazırlanabilir. Bu çıkışlar gayet rahat bulunabilecek ve erişilebilecek şekilde hazırlanır. Bu çıkışları kullananlar kolayca tehlikeli bölgeden çıkabilirler. Acil durum alarmları ve iletişim sistemleri de kullanılabilir. Ayrıca en kötü durum için otomatik çalışan püskürtücüler yerleştirilebilir. Yangın cinsine göre, her an kullanılmaya hazır portatif yangın söndürücüler bulunmalıdır. Çalışanları Yangından korumak için * Acil durum alarm sistemi kurulmalıdır, * Acil durum planı hazırlatılmalıdır, *Zemine pille çalışan aydınlatma sistemi kurulmalıdır, * Çalışanların yangın veya dumandan kaçabilmeleri için yangına dayanıklı battaniyeler, giysiler, maskeler temin edip kullanımlarına verilmelidir, Yanıklara ve dumandan etkilenmelere karşı kullanılabilecek ilk yardım kutuları bulundurulmalıdır. Bu kutular, riskli bölgelerin dışında muhafaza edilmelidir. 4.2.2. Elektrik Ahşap atölyelerindeki elektrikli aksamlar birçok tehlikeyi barındırmaktadır. Bu tehlikleleri azaltmak için makinalar topraklanmış olmalı, devre kesicilerle sigorta kutuları etiketlenmeli, kablolar ve fişler iyi durumda tutulmalı, çıkışlar, prizler kapalı tutulmalıdır. Bu hususlara ve diğer güvenlik önlemlerine uyulmaması durumunda ciddi yaralanmalar ve ölümle sonuçlanan kazalar meydana gelebilir. Elektrikle ilgili tehlikeler elektrik çarpması, yangın veya patlamalara yol açabilir. En küçük bir elektrik şoku bile yaralanmaya veya ölüme yol açabilir. Tehlikelerden korunmak için: Tüm elektrik tesisatı standartlara uygun olmalıdır. Elektrikle çalışan makinaların tamamı (motor, motor kasası, bacakları ve çerçevesi) topraklanmış olmalıdır. Bu kural (topraklama) makinaya monte edilmiş olan diğer aksesuarları (ışıklar) da kapsamaktadır. Tüm devre kesiciler ve sigorta kutuları hangi amaca yaradıklarını gösterecek şekilde etiketlenmiş olmalıdır. Uygun sigortalar kullanılmalı ve elektrik kutularındaki kullanılmayan tüm delikler kapatılmalıdır. Tüm makinaların şebekeden ayrılması için bir ayırıcısı olmalıdır. Ayrıca, tüm makinaların, elektrik kesilip geldikten sonra kendi başına çalışmaması için, manyetik bir anahtarı (sviç) bulunmalıdır. Makina operatörleri için, normal çalışma konumunda yetişebilecekleri bir acil durdurma düzeni hazırlanmalıdır. Makinayı kontrol eden düğmeler iyice belirgin olmalı ve tehlike bölgesinin dışında bulunmalıdır. 4.2.3. Fork lift Ahşap atölyelerinde çalışanlar ağır yükleri fork lift veya kaldırma araçlarıyla kaldırır ve taşırlar. Bu işlemlerdeki başlıca tehlikeler aşağıda verilmiştir. a) Çarpışma b) Arızalı fork lift c) Düşen yüklerin hedefi olmak d) Akü şarjından kaynaklanan dumanlar e) Kaldırma araçlarından kaynaklanan tehlikeler f) Operatörün ehliyetsiz/ deneyimsiz olmasından kaynaklanan tehlikeler 4.2.4. Montaj Hattı Ahşap işlerinde bitirilmiş parçaların birbirine montajı için bir yer ayrılır. Diğer atölye işlerinde olduğu gibi, burada da, birçok tehlikeler bulunmaktadır. Montaj hattında genellikle mengene, tornavida, çekiç, çivi veya tutkal tabancaları gibi takımlar kullanılır. Tutkal önemli bir tehlikeli kimyasaldır. Vücudun aşırı derecede iş parçasına doğru uzanması, omuz hizasından yüksekte çalışma gerekmesi nedeniyle önlemler alınması, çivi veya tutkal tabancalarının tetikleri, tornavidayla vida sıkılması yaralanmalara yol açan işlemlerdir. Kolların omuz hizasından yükseğe kaldırılması ihtiyacını azaltmak için platform veya basamaklar hazırlanabilir. Vücudun iş parçasına doğru aşırı uzanmasını önlemek için işler 2 kişilik ekipler tarafından yürütülür. Her işçi kendi tarafındaki işleri yapar. Tornavida ile çalışırken bileklerin sakatlanmaması ve avuç içlerinin yaralanmaması için özen göstermek gerekmektedir. Avuç içini çekiç olarak kullanmama konusunda personel eğitilmelidir. Tornavidanın sapı ile avuç arasına yastık görevi görecek olan bir kumaş parçası konması yerinde bir uygulamadır. Çivi veya tutkal tabancalarının tetikleri tehlikelidir. Bu tehlikeler konusunda personel eğitilmelidir. Motorlu tabancalar kullanarak da tehlikeler azaltılabilir. Ağır yükler de montaj bölümünde bir tehlikedir. Yük kaldırırken vücudun bükülmesi, sırt ve omurgaya yük binmesine yol açar. Yük kaldırılmasını engellemek için çalışılan alanlarda düzenleme yapılması ve çalışanların eğitilmesi doğru bir uygulamadır. Kullanılan takımlar da çalışanlar için bir tehlikedir. Takımlar sıkı sıkı kavranıp iş yapmaya çalışıldığı zaman, işi takımlar değil, eller ve kollar zorlanarak yapmaktadır. Bu durumda avuçlarda yaralanmalar meydana gelmektedir. Monte edilecek parçaların temizlenmesi, delikler için mastar kullanılması da yaralanmalara sebep olabilir. Parçalar monte edildikçe ağırlığı artacaktır. Monte edilmiş parçaları taşımak için bir konveyör kurulması yerinde bir uygulamadır. Montaj hattında çalışanların her iki elini de kullanabilmesi için, parçaların kendi başlarına durabilmeler,i, tutmaya ihtiyaç göstermemesi gerekmektedir. Çivi çakmak veya tutkal sürmek için kullanılan tabanca bir askıyla birlikte kullanılırsa, operatörün hem ağırlık taşıması engellenecek, hem de elleri boşta kalacaktır. İş parçalarını, dönen bir tabla üzerine yerleştirerek çalışınız. Elleri çekiç yerine kullanmayınız, Gereken yerlerde lastikten çekiçler kullanınız. Montaj işinde çalışırken, takımları veya malzemeleri almak için sık sık eğilme ihtiyacını ortadan kaldırmak için, malzeme sandığı yüksek bir yerde tutulmalıdır. Taşıma işçiliğini ortadan kaldırmak için montaj masasına yakın bir yere kurulacak bir konveyör sistemi yararlı olur. Makinaların tamiri sırasında çok önemli kazalar sonucunda, ölümler ve yaralanmalar olmaktadır. Bir kişi makinayı tamir ederken başka birisi makinayı çalıştırmaktadır. Yahut birisinin kolu çarparak makinayı çalıştırmaktadır. Bu gibi durumlarda işçiler dönen parçalar tarafından çekilip parçalanabilmekte, elektrik çarpmasına maruz kalabilmekte, veya hareketli diğer parçalar tarafından ezilebilmektedir. Makina bakımı sırasında tüm enerji kaynakları, elektrikli, mekanik, pnömatik ve hidrolik tüm ekipmanlar kapatılmalı, kilitlenmeli ve etiketlenmelidir. Makinanın içinde birikmiş olan basınçlı hava gibi tüm enerjinin de boşaltılmış olması gerekmektedir. Bu konuda her makina için ayrı bir kilitleme/ etiketleme talimatı hazırlanmalıdır. Bu talimatta enerjinin nasıl kesileceği, çalışanların bu işlemden nasıl haberdar edileceği belirtilir ve çalışanların bu talimata uymaları istenir. 4.3.. Ambalaj ve Taşıma Her marangoz atölyesinde ambalaj ve taşımacılık işlemleri, ürün çeşitlerine göre, farklılıklar gösterir. Ancak atölyelerdeki tehlikeler birbirinin benzeridir. 5.MAKİNALAR VE TRAFİK 5.1. Genel Ahşap işleme atölyelerinde hammadde aktarmak, depolamak, mamül yüklemek ve benzeri faaliyetler için fork lift, vinç ve benzeri vasıtalar kullanılır. Bu makinaların operatörlerinin iyi bir eğitimden geçmiş olmaları gerekmektedir. Bunun yanında periyodik bakımları ihmal edilmemelidir. Kompresörler, buhar kazanları, asansörler ve vinçler çalışma dairesinin yetkilendirdiği teknisyenler tarafından bakıma alınmalı, bunun için bir bakım kartı bulundurulmalı ve bakım yapılan tarih de yazılarak ilgili teknisyen tarafından imzalanmalıdır. Kapalı yerlerde mazot veya benzinli vasıtalar yerine akü ile çalışanlar tercih edilmelidir. Kamyonların kapalı yerlere girmesi zorunluysa, içeri girer girmez motoru söndürülmeli ve havayı kirletmesine izin verilmemelidir. Havai hatlarda (tavanda) çalışan ekipmanlar varsa, alt tarafta çalışanların üzerine cisim düşmemesi için önlem alınmalı yahut buralara erişim engellenmelidir. Tavanda çalışan gezer vinç varsa, askıdaki yüklerin altında personel bulunması engellenmelidir. Personel uyarılmalı, eğitilmeli ve KKD kullanılmalıdır. Bu gibi makinalar ve işler bulunan işletme yöneticileri, ilgili meslekler için hazırlanmış olan risk analizlerinden ve alınan önlemlerden yararlanabilir. 5.2. Makinalar Ahşap atölyelerinde hızar, planya, freze, ağaç tornaları, kalınlık makinaları önemli makinalardır. Bunlar hem kaza riski taşırlar, hem de talaş çıkarırlar, gürültü ve titreşim yaratırlar. Bu makinalarda deneyimsiz kişiler çalıştırılmamalı, ayrıca KKD kullanmaları sağlanmalıdır. Toz, gürültü ve titreşim yönünden ölçümler yapılmalı ve meslek hastalıkları yönünden gerekli önlemler alınmalıdır. Bunun dışında bu makinalardan çıkan tozlar, tahta talaşları aspiratörler tarafından toplanıp bir yerde güvenli bir şekilde biriktirilmelidir. Tozların hem iş sağlığı hem de yangın ve patlama tehlikesi açısından havaya dağılmaları, işletmenin çeşitli noktalarında birikmeleri önlenmelidir. 5.3. Trafik Ahşap atölyelerinde tedarikçilerin, müşterilerin ve işletmenin araçları, personelin ve ziyaretçilerin vasıtaları ve iş yerinin hareketli makinaları önemli bir trafik faaliyeti oluşturmaktadır. 6. YARDIMCI ÜNİTELER Bazı işletmeler, dışa bağımlı kalmamak için ihtiyaçlarının bir kısmını karşılamak üzere yardmcı üniteler oluşturabilir: Buralardaki İSG kuralları için ilgili sektörlerin (Metal, Otomotiv gibi) İSG kitapçıklarına başvurunuz. Yardımcı ünitelerde işletmenin büyüklüğüne göre aşağıdaki ekipmanlar bulunabilir: jeneratör, boyama ünitesi, oto garaj, lastik tamir atölyesi, kaporta atölyesi, ahşap doğrama atölyesi v.s. Bunların yanında su tesisatı, duvar boyacılığı, sıvacılık, duvar örme, sanayi ve ev elektriği, oto elektrikçiliği gibi işler de ahşap atölyelerinde gerekli olabilir. 6.1. Binalar 6.1.1. Yemekhane: Çalışanların yemek ihtiyaçları işveren tarafından karşılanıyorsa, personele yeterli servisi verecek büyüklükte bir yemekhane bulunmalıdır. Eğer çalışanlar kendi yemeklerini kendileri getiriyorsa, yemeklerini ısıtabilmeleri veya sıcaktan koruyabilmeleri için olanak ve yer temin edilmelidir. Buradaki İSG kurallarının uygulanmasından da işveren sorumludur. Yemekhane, soyunma yerleriyle lavabolara yakın olmalıdır. Hijyen kurallarına uygun olmalı, gerektiğinde ısıtılmalıdır. Buradaki İSG uygulamaları için restorantlarla ilgili İSG kitabından yararlanabilirsiniz. 6.1.2. Koğuşlar: Koğuşlar, işçilerin uykularını geçirdikleri bölümlerdir. Koğuşlarda uyulması gereken başlıca kurallar: Koğuşlarda kişi başına en az 11m 3 hava bulunmalıdır. Koğuşlarda duvarlara elbise asılmamalıdır. Elbiseler, soyunma odasındaki dolaplarda tutulmalıdır. Özel eşyalar için komedin bulundurulabilir. Koğuşlarda yeterli havalandırma sağlanmalıdır. Yataklar yere serilmemelidir. Yatak genişlikleri en az 80 cm olmalıdır. Ranza kullanılması durumunda iki kat arasında en az 80 cm mesafe olmalıdır. Koğuşlarda temizlik ve hijyen sağlanmalıdır. Koğuşlarda iş elbiseleri ile oturulmamalı, yatılmamalıdır. Koğuşlar, soğuk mevsimlerde yeterince ısıtılmalıdır. Havayı kirletici ısıtma ve aydınlatma aracı kullanılmamalıdır. Elektrik tesisatı üzerinde izinsiz değişiklik yapılmamalıdır. 6.1.3. Ofisler İşletmelerin yönetim merkezidir. Buradaki uygulamalar, diğer ofislerden farklı değildir. 6.1.4. Çatılar Çalışanları meteorolojik etkilerden (ısı, yağış, rüzgar v.s) tamamen koruyabilmelidir. Özellikle saçla kaplanan çatılarda çatı yüksekliği en az 3.5 m olmalıdır. Yıldırım düşmesine karşı koruma sağlanmalıdır. Tavan yüksekliği ortalama 3m ve en alçak kısım 2.4 m olabilir. (Tavan malzemesi saç değilse). 6.1.5. Hava Hacmi KKTC İSG yasasına göre çalışma ortamında kişi 3 başına 11 m hava talep edilmektedir. Tavan yüksekliğinin 4.25 m' den fazlası hesaba alınmaz. 6.1.6. Döşeme Döşemeler kuru, düz, kaymaz malzemeden yapılmış olmalı ve yıkanıp temizlenmesi kolay olmalıdır. Zeminde havuz, kuyu, manhole gibi çukur yapılar varsa kenarları sağlam bir korkulukla çevrilmeli ve ağzı kapatılmalıdır. 6.1.7. Koridorlar Makineler arasında geçiş ihtiyacı için en az 80 cm'lik mesafe sağlanmalıdır. Duvarlar arası koridorlar ise en az 120 cm genişlikte düzenlenir. Yüksekte bulunan yürüyüş platformları en az 90 cm yükseklikte korkulukla çevrilmelidir. 6.1.8. Köprüler En ağır yüke göre dizayn edilmelidir. 6.1.9. Kapılar İnsan geçişleri için yeterli, iç ve dış ısı farklarını koruyucu, dış ortamdaki gürültü, koku veya zehirli gazların içeri girişini engelleyici kapasitede olmalıdır. 6.1.10 Pencereler İçeriye ışık girmesine yarayan tüm açıklıkların (yan duvar ve tepede) taban yüzeyine oranı en az %10 olmalıdır. Açılıp kapanmaları kolaylıkla yapılabilmelidir. Işık, ısı, hava akımları, gürültü, toz, zehirli gazlara karşı içeridekileri koruyucu özellikte olmalı veya bunun için gerekli donanımlara (perde, pancur v.s.) sahip olmalıdır. 6.1.11. Merdivenler İşyerinde asansör olsa bile, katlar arasında iniş çıkışlara olanak veren sabit merdivenler bulunmalıdır. Merdivenler ateşe dayanıklı malzemeden yapılmış olmalı, m2 de 500 kg yükü taşıyabilmelidir. Basamaklar ızgaralı malzemeden yapılmışsa delikler en çok 2 cm olacaktır. Merdiven genişliği en az 100 cm olacaktır (bakım işlerinde kullanılanlar daha dar olabilir). 0 Merdivenin tabanla yaptığı açı en az 20, en çok 45 olacaktır. (Bakım merdivenleri farklı açıda olabilir) 0 Normal merdivenlerde daha büyük açı varsa, ya 90 lik ya da döner merdiven dizayn edilmelidir. Basamaklar en az 22 cm eninde olmalı, yükseklikleri 13 cm'den küçük ve 26 cm'den büyük olmamalıdır. Dört basamaktan fazla olan merdivenlerde trabzan bulunması zorunludur. 120 cm'den geniş merdivenlerin ortasında ek bir trabzan bulunmalıdır. Merdivenler, herhangi bir tehlike anında, çalışanların binayı rahatça boşaltmasına olanak vermelidir. Mevcut merdivenler yeterli değilse, ek merdivenler yapılmalıdır. 6.1.12. Korkuluklar Korkuluklar tabandan itibaren en az 90 cm yükseklikte olmalı ve herhangi bir yönden gelen en az 100 Kg'lık yükü taşımalıdır. Korkuluklarda en az 2 m'de bir dikme bulunmalı ve ortasında yatay bir eleman bulunmalıdır. 6.1.13. Tuvaletler Gerekli havalandırma ve yeterli aydınlatma sağlanacak, koku çıkması engellenecektir. KKTC İSG yasası asgari koşullar tüzüğüne göre her 25 erkek çalışana bir ve her 15 kadın çalışana bir tuvalet ve her 15 erkek çalışana bir pisuvar olacak şekilde yapılacaktır. Buralarda İşveren tarafından yeteri kadar temizlik malzemesi, tuvalet kağıdı ve havlu temin edilecektir. Tuvaletler çalışılan yerden bir kattan daha yüksek veya daha alçak bir yerde olmamalı ve direkt olarak işyerine açılmamalıdır. Tuvaletlerin koridora açılması veya uygun şekilde perdelenmesi sağlanacaktır. Açık arazide sahra tuvaleti bulunduruluyorsa, her gün sönmemiş kireçle dezenfekte edilmelidir. Tuvaletlerde gerekli hijyen koşulları sağlanmalıdır. Açık arazide sahra tuvaleti bulunduruluyorsa, her gün sönmemiş kireçle dezenfekte edilecektir. 6.1.14. Lavabolar İşçilerin gerektiği zaman ellerini/yüzlerini yıkayabilmesi için yeterli sayıda lavabo ve yanlarında kurulama malzemesi bulundurulacaktır Erkek ve kadın işçiler için ayrı lavabolar bulundurulmalıdır. Hijyen kuralları burada da uygulanacaktır. 6.1.15. Duşlar İşçilerin yıkanması için duş gerekliyse, kadın ve erkek işçiler için ayrı ayrı duş kabinleri bulundurulacaktır. Duşlarda hijyen kurallarına uyulacak, duş kabinlerinin bulunduğu ortamın 0 sıcaklığının 25 C' tan aşağı olmaması sağlanacaktır. Duşlarda hem sıcak hem de soğuk suyun akması ve su sıcaklığının ayarlanabilmesi sağlanacaktır. Gerektiği taktirde işveren, işçilerin yıkanma sırasını belirten bir çizelge hazırlayıp işçilere duyuracaktır. 6.1.16. Soyunma Odaları Erkek ve kadın çalışanlar için ayrı ayrı olmak üzere atölyelerden ayrı yerlerde yapılırlar. Hijyen kuralları burada da uygulanır. Yeterince havalandırılmış, aydınlık ve soğuk havalarda ısıtma olanağı bulunur. Soyunma odalarında yeteri kadar elbise dolabı bulunur. Dolaplar kilitlenebilecek şekilde yapılır ve temizlikleri işveren tarafından hazırlanacak bir 6.2. Fiziksel Koşullar 6.2.1. Aydınlatma İş yerlerinde düzenli bir aydınlatma sağlanmalıdır. Aşağıda yapılacak işlere göre aydınlatma miktarları verilmiştir. Normal montaj, kaba iş tezgahları, konserve ambalajlama: 200 lüks Daha detaylı işler için : 300 lüks Koyu renkli dokuma, ofis işleri: 500 lüks Hassas işlerin yapıldığı yerler: 1000 lüks Elektrik kesilmesi durumunda karanlıkta kalınmaması için gerekli önlemler (jeneratör, alternatif enerji, akü vs.) alınmalıdır 6.2.2. Havalandırma İş yerlerinde yeterince havalandırma sağlanmalıdır. Toz, buğu, duman veya koku üreten işlerin yapıldığı yerlerde bunları uzaklaştırmak için yeterli bacalar ve teknik donanım yapılmalıdır. Boğucu, zehirleyici veya tahriş edici duman veya gaz çıkan yerlerde havalandırma tesisatı yapılmalı ayrıca KKD kullanılmalıdır. 6.2.3. Sıcaklık ve Nem Çalışma ortamı olarak ateş ve soğuk bulunması zaruri değil ise, en az 15 ve en çok 30 derecelik sıcaklıklara izin verilir. Olumsuz koşullar karşı personel dönüşümlü olarak çalıştırılır ve KKD verilir. 7. RİSK ANALİZİ 7.1. Genel Bilgiler İş sağlığı ve güvenliği açısından riski değerlendirilecek olgular; iş kazaları ve meslek hastalıkları ile, işe, iş aktivitelerine bağlı olarak ortaya çıkan veya seyri şiddetlenen diğer sağlık sorunlarına yol açan etkenlerdir. Binalar, bina donanımları, makinalar, ekipmanlar, maddeler ve operasyonlar kazalara ve zararlı maruziyetler aracılığıyla da hastalıklara neden olabilmektedir. Zararlı etkenlerin değerlendirilmesi ve derecelendirilmesi, önleme ve kontrol faaliyetleri için hangi özelliklerin ne kadar gözetilmesi, hangi kaynakların tahsis edilmesinin ortaya çıkabilmesi için gereklidir. Katlanılabilir olanlarla acilen ortadan kaldırılması veya katlanılabilir düzeylere kadar azaltılması gerekenleri ayıklamak için bir değerlendirmeye ihtiyaç bulunmaktadır. Herşeyden önce “tehlike” ve “risk” kavramlarının tanımlanması ve ayrımların netleştirilmesi gerekmektedir (Ergon, 2002). Risk = Zararın Ciddiyet Derecesi x Olayın Ortaya Çıkma Olasılığı olarak ifade edilmektedir. Tablo 7.1'de olasılık ve şiddet değerlerinin belirlenmesine yönelik değerler, Tablo 7.2'de ise oluşan riskin önemi hakkında değerlendirmeler görülmektedir. Tablo 7.1. Risklerin hesaplanmasında kullanılan temel kriterler. ÇOK HAFİF iş saati kaybı yok, ilkyardımla hemen giderilebilen ŞİDDET OLASILIK ÇOK KÜÇÜK (hemen hiç) 1 KÜÇÜK çok az (yılda bir kez) sadece Anormal durumlarda 2 ORTA az (yılda birkaç kez) 3 YÜKSEK sıklıkla (ayda bir kez) 4 ÇOK YÜKSEK çok sık (haftada bir) normal Çalışma şartlarında 5 HAFİF işgünü kaybı yok, ayakta tedavi ORTA DERECEDE geçici yaralanma, yatarak tedavi CİDDİ ciddi yaralanma, uzun süreli tedavi, meslek hastalığı ÇOK CİDDİ uzuv kaybı, sürekli iş göremezlik, ölüm 1 2 3 4 5 1 2 3 4 5 ANLAMSIZ DÜŞÜK DÜŞÜK DÜŞÜK DÜŞÜK 2 4 6 8 10 DÜŞÜK DÜŞÜK DÜŞÜK ORTA ORTA 3 6 9 12 15 DÜŞÜK DÜŞÜK ORTA ORTA CİDDİ 4 8 12 16 20 DÜŞÜK ORTA ORTA CİDDİ CİDDİ 5 10 15 20 DÜŞÜK ORTA CİDDİ CİDDİ 25 TOLERE EDİLEMEZ Tablo 7.2. Risklerin derecesine göre alınması gerekli önlemler. ANLAMSIZ (ÖNEMSİZ RİSKLER) 1 DÜŞÜK (KATLANILABİLİR RİSKLER) 2, 3, 4, 5, 6 Riskleri ortadan kaldırmak için ilave kontrol proseslerine gerek olmayabilir. Ancak mevcut kontroller sürdürülmelidir. ORTA (ORTA DÜZEYDEKİ RİSKLER) 8, 9, 10, 12 Riskleri düşürmek için gerekli faaliyetler başlatılmalı ve en fazla 6 ay içinde tamamlanmalıdır. CİDDİ (ÖNEMLİ RİSKLER) 15, 16, 20 Riskleri düşürmek için gerekli faaliyetler kısa zamanda (birkaç hafta içinde) başlatılmalıdır. Risk, faaliyetin durdurulmasını gerektirecek kadar büyük değilse çalışmalar kontrollü olarak, yetkili kişilerce yürütülmelidir. 25 Risk, kabul edilebilir seviyeye düşürülünceye kadar iş başlatılmamalı, devam eden faaliyet varsa hemen durdurulmalıdır. Gerçekleştirilen faaliyetlere rağmen risk düşmüyorsa, faaliyet engellenmelidir. TOLERE EDİLEMEZ (KATLANILAMAZ RİSKLER) Riskleri ortadan kaldırmak için kontrol prosesleri planlamaya ve gerçekleştirilecek faaliyetlerin kayıtlarını saklamaya gerek yoktur. 7.2. Örnek Uygulama (Risk Değerlendirme) TEHLİKE Kaynakları Bandlama Makinası Riskler O Ş RD Önlem Süre Sorumlu Kokudan dolayı solunum yolu rahatsızlığı 3 2 6 Eğitim, 3 ay İşletme Müdürü Maruziyeti kısaltma, KKD Sıcaklık 3 2 6 Eğitim, 3 ay İşletme Müdürü Maruziyeti kısaltma, KKD Dönen parçalardan 4 1 dolayı yaralanma Makina 3 ay 4 koruyucuları, Eğitim, İşletme Müdürü KKD Gürültü nedeniyle işitme kaybı 3 2 3 ay İşletme Müdürü 6 Tozun 3 ay toplanması Eğitim, KKD İşletme Müdürü 6 Eğitim, KKD Tozdan kaynaklanan solunum yolu rahatsızlığı 3 2 TEHLİKE Kaynakları Tepsi makinası Riskler Operatörün hatalı kullanımı sonucu yaralanma Hareketli parçalardan dolayı yaralanma Gürültü nedeniyle işitme kaybı Tozdan kaynaklanan solunum yolu rahatsızlığı Bıçkı O Ş RD Önlem 4 2 8 4 2 8 3 2 6 3 2 6 Personel eğitimi, KKD Süre Sorumlu 3 ay İşletme müdürü 3 ay İşletme Personel müdürü eğitimi, Makina koruyucusu KKD 3 ay İşletme Personel müdürü eğitimi, Makina koruyucusu KKD 3 ay İşletme Tozları müdürü toplama, KKD Testere kırılması sonucu yaralanma 4 2 Gürültü sonucu işitme kaybı 3 2 Tozdan kaynaklanan solunum yolu rahatsızlığı 3 2 3 ay İşletme Personel müdürü eğitimi, 8 Makina koruyucusu KKD 3 ay İşletme Personel müdürü 6 eğitimi, Makina koruyucusu KKD 3 ay İşletme Tozları müdürü toplama, 6 Makina koruyucusu KKD TEHLİKE Kaynakları Farsa Freze Freze Riskler O Ş RD Önlem Gürültüden dolayı 3 işitme kaybı Tozdan dolayı 3 solunum yolu rahatsızlığı Hatalı kullanım 2 sonucu yaralanma Hatalı kullanım 2 sonucu yaralanma 2 2 4 4 6 Eğitim, KKD Süre Sorumlu 3 ay İşletme müdürü Tozların 3 ay İşletme 6 emilmesi, müdürü Eğitim,KKD 3 ay İşletme 8 Eğitim KKD müdürü 3 ay İşletme 8 Eğitim KKD müdürü Gürültüden dolayı 3 işitme kaybı 2 Tozdan kaynaklanan solunum yolu rahatsızlığı 3 2 Titreşim nedeniyle sağlık sorunları 3 2 Tozdan kaynaklanan 3 sağlık sorunları 2 6 Titreşim nedeniyle rahatsızlık 2 Maruziyetin 6 azaltılması, 3 ay İşletme müdürü Eğitim,KKD Eğitim, 3 ay İşletme müdürü KKD 3 ay İşletme 6 Tozların emilmesi, müdürü Eğitim, KKD 6 Maruziyet 3 ay İşletme 6 süresinin müdürü kısaltılması Eğitim KKD Zımpara Gürültü nedeniyle işitme kaybı 3 Tozların 3 ay İşletme emilmesi, müdürü Eğitim, KKD TEHLİKE Kaynakları Planya Kalınlık Pres Riskler O Ş RD Önlem Gürültüden dolayı 3 işitme kaybı 2 6 Eğitim, KKD Süre Sorumlu 3 ay İşletme müdürü Tozların 3 ay İşletme 6 emilmesi, müdürü Eğitim,KKD 3 ay İşletme 6 Eğitim KKD müdürü 3 ay İşletme 8 Eğitim KKD müdürü Tozdan dolayı solunum yolu rahatsızlığı 3 2 Titreşim 3 2 Hatalı kullanım 2 sonucu yaralanma 4 Gürültü 3 2 6 Toz 3 2 3 ay İşletme 6 Tozların emilmesi, müdürü Eğitim, KKD Titreşim nedeniyle sağlık sorunları 3 2 Hatalı kullanım 2 sonucu yaralanma 4 8 Eğitim KKD 3 ay İşletme müdürü Hatalı kullanım 2 sonucu yaralanma 4 8 Eğitim KKD 3 ay İşletme müdürü Eğitim, KKD 3 ay İşletme müdürü Maruziyet 3 ay İşletme 6 süresinin müdürü kısaltılması Eğitim KKD TEHLİKE Kaynakları Pres Riskler Kokudan doplayı solunum yolu rahatsızlığı Menteşe Delme Süre Sorumlu 3 2 6 Eğitim KKD 3 ay İşletme müdürü 4 2 8 Eğitim KKD 3 ay İşletme müdürü Kimyasal 3 Tehlike Hatalı kullanım 2 sonucu yaralanma 2 6 4 8 Eğitim KKD Eğitim KKD 3 ay İşletme müdürü 3 ay İşletme müdürü Gürültü 3 2 6 Eğitim, KKD 3 ay İşletme müdürü Toz 3 2 3 ay İşletme 6 Tozların emilmesi, müdürü Eğitim, KKD Titreşim nedeniyle sağlık sorunları 3 2 MSDS eksikliği nedeniyle yaralanma Astar Odası O Ş RD Önlem Maruziyet 3 ay İşletme 6 süresinin müdürü kısaltılması Eğitim KKD 4 2 8 Korkulukları tamamlama Düşüp Ölme 2 4 6 Korkulukları 3 ay İşletme tamamlama müdürü Ağır yük Sakatlanma 4 Dağınık iş ortamı Düşüp yaralanma 2 4 Korkuluksuz Düşüp yaralanma Merdivenler 2 8 Eğitim KKD Ortamı 8 düzenleme Eğitim, KKD 3 ay İşletme müdürü 3 ay İşletme müdürü 3 ay İşletme müdürü TEHLİKE Kaynakları Boyalar Boyalar Riskler O Ş RD Önlem Açıktaki boyalardan3 çıkan yangınla yaralanma 3 Açıktaki boyalardan 2 çıkan yangın sonucu ölüm 5 9 Yanıcı maddelerin kontrollü depolanması 10 Yanıcı maddelerin kontrollü depolanması Kablolardaki 3 3 9 yıpranma sonucu çarpma, yaralanma Elektrik çarpması 2 4 8 sonucu ölüm 4 3 12 Ağır yükler Sakatlanma Elektrik Cam Malzeme taşıma Bakım, Eğitim, KKD Süre Sorumlu 3 ay İşletme müdürü, Boyahane sorumlusu 3 ay İşletme müdürü, Boyahane sorumlusu 3 ay İşletme müdürü, Boyahane sorumlusu Eğitim 3 ay İşletme müdürü Cam kırılması 2 2 sonucu yaralanma 4 Eğitim KKD 3 ay İşletme müdürü Taşınmakta olan malzemenin düşmesi,çarpması sonucu yaralanma 4 Eğitim KKD 3 ay İşletme müdürü 2 2 8. BAKIM PROGRAMI Her işletme, aşağıdaki konuları takvime bağlayan bir bakım-onarım programı hazırlar. Günlük Hareketli iş makinaları Sabit makinalar El aletleri Kayışlar (Tahrik) Kayışlar (Band) Binalar Elektrik tesisatı Elektrik gerilim hatları Su tesisatı Haberleşme ve ikaz sistemleri İlk Yardım dolabı Yangın söndürücüler Haftalık Aylık Yıllık 9. İZLEME VE GÜNCELLEME İşletmede yürütülen tüm faaliyetler denetlenmeli, bu izleme sonucunda gerekli güncellemeler yapılmalıdır. Örneğin Bakım onarım programı, eğitim programı, acil Eylem planı izlenmeli, gerektiği taktirde güncellenmelidir. 10. MEVZUAT Ahşap Atölyelerinde bulundurulması gereken mevzuat listesi: İşletmenin büyüklüğüne göre ve mevcut faaliyetlere göre aşağıdaki mevzuatın temin edilerek bulundurulması yararlı olacaktır. 1. İSG Yasası 2. Çevre Koruma yasası 3.ÇED Tüzüğü 4. Akaryakıt depolama mevzuatı 5. Çeşitli daireler için hazırlanmış dökümanlar (ÇED raporu, v.s.) 6.Kamyonla yük taşınmasına ilişkin mevzuat 11. YARARLANILAN KAYNAKLAR Anonim, 1986. Gürültü Kontrol Yönetmeliği. 11.12.1986 tarih ve 19308 Sayılı Resmi Gazete. Başbakanlık Basımevi, Ankara. Baysal, F. (1979): İşyerlerinde Toz Sorunu, 6. Bilimsel Teknik Kongre, Zonguldak Berk, M. (2006): İnşaat Sektöründe İş Sağlığı ve Güvenliği, İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü Daire Başkanı. Ergon (2002): İş Güvenliği Sistemleri Mühendislik Özel Eğitim Danışmanık Sn. ve Ticaret Ltd.Şti. kurs notları. Fişek, G. (2008): Türkiye'de İş ve İşçi Sağlığının Durumu, 12. Ulusal Halk Sağlığı Kongresi, 21-25 Ekim 2008, Ankara. Güvercin, Ö., Aybek, A. (2003): KSÜ Fen ve Mühendislik Dergisi 6(2), 2003 Kural, E. (2009): Taş Ocakları ve Silikosis, 1. Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimi Sempozyumu , İstanbul (Güvercin ve Aybek, 2003). Sabuncu H., 1998. Fiziksel Etkilere Bağlı Meslek Hastalıkları. 207-226 İşyeri Hekimliği Ders Notları, Türk Tabipler Birliği Yayını, Ankara. Şimşek, C. (2000): İşyeri ve Sağlık, İşveren Dergisi, Mayıs 2000. http://www.bcm.org.tr http://www.csgb.eu http://www.epolitix.com http://www.haberseli.com http://www.ilo.org http://www.isguvenligi.net http://isguvenligiuzmani.org http://www.isyerihekimim.com http://www.maqohsc.sa.gov.au/ http://www.marcev.com/ http://www.tkd.org.tr http://www.uisges09.com http://www.yildizisguvenligi.com