Prof. Dr. Tijen Celkan
Transkript
Prof. Dr. Tijen Celkan
Çocukluk çağında hemogram ve periferik kan yayması: Normal ve anormal değerler Dr. Tiraje Celkan Pediatrik Hematoloji-Onkoloji Cerrahpaşa Tıp Fakültesi CBC= hemogram Lab tetkiklerinin kralı En sık WBC bakılıyor Bakteriyel enf göstermede >15 X109 %38-86 duyarlık ve %53-85 özgüllük Cihaz Çalışma Prensipleri Elektriksel İmpedans, Işık saçma teknolojisi (optical scatter), saçılan ışığın miktarının ve tipinin (difraksiyon, refraksiyon ve refleksiyon) analizi ile hücrelerin sayısı ve boyutunun saptanması, granülasyonu İkisi bir arada, Peroksidaz ve floresans boyama tekniği 3 Cihazla sayım Uyarılar (Flag???) Cihaz problemleri Analitik etkileşim Normalde olmayan hücrelerin varlığı CBC Direkt ölçülenler : hb MCV RBC Hesaplananlar: hct= MCV XRBC MCH: hb/ RBC MCHC: Hb/hct RDW: Elektronik Sayıcıların Güvenirliliği Coefficient variation (CV) Hücre tipi Manuel yöntem (%) Elektronik (%) Eritrosit ±11 ±1 Hb ±2 <1 Hct ±2 ±1 MCV ±9.5 <1 Lökosit ±16 ±1.5 Retikülosit ±33.9 ±5 Trombosit ±22 ±2 sayıcı Genişletilmiş lökosit formülü (bazofil, monosit sayımı, yenidoğan kan sayımı Mükemmele yakın doğru sonuç Daha az güvenirlilik 6 Tam Kan Sayımı İçin Hata Kaynakları Aç karnına alınmasına gerek yok. Uzun süreli turnike uygulanması (hemokonsantrasyon), Kapiller veya venöz kan, Antikoagülan kaynaklı hatalar, yanlış tüp Yetersiz veya fazla antikoagülan, Yetersiz karıştırma, Laboratuvara geç ulaştırma veya geç çalışma, Diürnal değişim, postür, 7 Yetersiz karıştırma En az 2 dak. mekanik karıştırıcıda Elle 8-10 kez (kan alınır alınmaz), Hemen çalışılmayacaksa mekanik karıştırıcıda bekletme, +4 ˚C’de saklanmışsa önce oda ısısına getirilip sonra karıştırılması gerekir, Özellikle trombosit sayısını etkiler (kolay agregat oluşturma özelliği) Dacie and Lewis, Pract Haematol82002 Kan Sayımı aletini etkileyen durumlar Soğuk aglütininler Lipemi ve ikter Hemoliz Anormal Hb Mikrosit Eritroblast Trombosit kümesi WBC>50 000 Bekletilmiş kan (RBC ,HCT ,MCV ) (Hb ,MCH ,MCHC ) (RBC ,HCT ,MCHC ) (WBC , Hb ) (RBC ) (WBC ) (PLT ,WBC ) (Hb , RBC , HCT an.) (MCV ,Plt ,MPV ) Normal TKS Raporu Lökosit Saçılım grafisi Sitogram Eritrosit Sayısal değerler Histogram Trombosit 10 Kurallar 3ler kuralı ESX3= Hb HbX3=Hct 5ler kuralı İlk 5 gün PNL>lenfo 5gün-5 yaş lenfo>PNL Eritrosit Parametreleri Hemoglobin Modifiye siyanhemoglobin metodu, Doğru ve direkt ölçüm, Hiperlipidemi, ikterik örnekte Hb ↑, Hematokrit Nereden alındığı??? Arter – ven- kapiller Mikrosantrifüj yöntemi daha yüksek değer İndirekt (matematiksel) ölçüm, Eritrosit (milyon) x MCV÷10 Lewis SM, Clin Lab Haematol 12 1991 Hb Siyanmethemoglobin yöntemi ile fotometrik olarak okunur. ortalama YD 1-3 ay 3-6 ay 0.5-2 yaş 2-6 yaş 6-12 -2SD 13.5 9-10 9.5 10.5 11.5 11.5 16.5 11.5-14 11.5 12 12.5 13.5 MCV (OEH) mean corpuscular volume Normal erişkin 80-90 fl (3) -2SD ortalama Yenidoğan 0.5-2 yaş 2-6 yaş 6-12 yaş 95 70 75 77 105 78 81 86 MCV= 70 + yaş alt sınır MCV= 84+ yaş x0.6 üst sınır 15 Eritrosit Histogramları R B C Parçalanmış eritrositler Eritrosit aggregatlarısoğuk aglütininler S a y ı s ı İki farklı eritrosit populasyonu, Kan transfüzyonu sonrası, mikrositoz-makrositoz tedavisine yanıt sonrası, miyelodisplazi R B C S a y ı s ı % Sideroblastik anem % 50 80 150 Volüm (flt) 50 80 150 Volüm (flt) 16 Mean Corpuscular (Cell) Volume Ortalama Eritrosit Hacmi MİKROSİTOZ < Direkt olarak ölçülen parametre, Anemilerin morfolojik sınıflamasında önemli, Yüksek lenfosit sayısı, Hiperglisemi MCV ↑ MAKROSİTOZ > R B C S a y ı s ı 50 90 150 Volüm (flt) 17 MCHC Mentzer indeksi: MCV/RBC <13 talasemi taşıyıcı MCV/RBC >13 demir eksikliği anemisi RDW-Eritrosit dağılım genişliği Eritrosit histogramından elde edilen bir istatistiksel parametre, Eritrositlerin büyüklüklerine göre dağılım genişliğini göstermekte, anizositoz, RDW artmış……MCV bak 1. düşük ….DEA 2. yüksek ….B12-FA BESİNSEL Dacie and Lewis, Pract Haematol202002 RDW 100 RDW-CV: %14, RDW-SD: 45 flt Mikrositozla seyreden anemilerin ayırıcı tanıda, DEA RDW artmış β-talasemi taşıyıcılığında normal, Anemi başlangıç evre RDW değeri yükselmekte, Y ü z d e RDW-CV (%): (SD÷MCV)x100 % RDW-SD (fL) 20 50 150 Volüm (fl) 21 2001 Yıldız İ, Anemiler Retikülosit- Genç eritrositler • Manuel sayımda daha doğru sonuç • Işık saçılım teknolojisi ile, • Sayı ve matürasyon değerlendirme • Normal değer %0.5-2, • 40-80 bin/mm3 normal değer, • >Yüz bin/mm3 değerlerde • hemoliz veya tedavi edilmekte olan anemiler, 22 M.Demir-Hemogram İç Hast. 2009 24 Histogram okuma LÖKOSİT SAYIMLARINDA HATA KAYNAKLARI Splenektomi, Yeni doğan dönemi, Dev trombosit, İmmatür hücreler, Trombosit kümeleri, Hemoglobinopati, Megaloblastik anemi, Kronik karaciğer hastalığı 26 Trombositler Dev trombositler Yanlış daha düşük bazen lökosit ?? 27 Kan SayımındaTrombosit Göstergeleri Trombosit sayısı (PLT; 150,000–400,000/mm3), Ortalama trombosit hacmi (MPV; 7–11 flt), Trombosit büyüklük farkı (dağılım genişliği) (PDW; %12–16) Trombosit-büyük hücre oranı (P-LCR) Platokrit (PCT) 28 EDTA-Yalancı trombositopeni EDTA, trombosit yüzey proteinlerinden olan glikoprotein IIb/IIIa molekülü ile etkileşir, Glikoprotein IIb epitopunu açığa çıkarır. Otoantikorlar glikoprotein IIb epitopuna bağlanarak trombositlerin aglütine olmasına, Psödotrombositopeni, sıklık %0.5-2, Sitratlı veya heparinli kan ve 37˚C’de bekletilmesi, Çevresel kan yayması yapılması, 29 1995 Moreno A , Clin Lab Med 2002; Bizzaro N, Am J Hematol • EDTA, • Trombosit Satellitism • Yetersiz antikoagülan, • Yetersiz karıştırma, Psödotrombositopeni 30 İyi yayma nasıl olmalı ? İyi bir yayma İyi bir boya Hücrelerin tek tek seçildiği alanlar sayılmalı Nitelikli yayılmış bir yayma Normal eritrosit Bikonkav, disk, kase Çap 7-8 mikron Hacim 80-90 fl Yüzey 140 u2 Hipokromi Mikrositoz Makrositoz Damla eritrosit (tear drop, dakrosit) Bazofilik noktalanma A Parçalı nötrofil Barr cisimciği Metamiyelosit ve çomak Olgu I Yaş Cinsiyet Aile Öyküsü Kronik Hastalık Öyküsü Serum demir profili Ferritin Hb elektroforezi, anormal Hb zincir varlığı Akut faz yanıtının değerlendirilmesi Olgu II Lökosit normal veya hafif düşük Makrositoz, Anizositoz, hiperkromi, iki eritrosit populasyonu, Kc hast, hipotiroidi Trombosit normal veya hafif düşük Mikoplazma enfeksiyonu Kriyoglobunemi