Toplam - İstanbul Üniversitesi
Transkript
Toplam - İstanbul Üniversitesi
Sunum Planı Ombudsmanlık nedir, tarihsel kökeni & tanımı, Ombudsmanlık kurumlarının ortak özellikleri Kamu Denetçiliği Kurumu Kanunu; Kurumun amacı, görev alanı, yetkileri Şikayet başvuruları, kimler başvurabilir, başvuru koşulları, ön inceleme aşaması, inceleme ve araştırma aşaması, karar türleri İstatistikler; başvuru sayıları, şikayet konuları, karar türleri, 2 OMBUDSMANLIK Nedir & Tarihsel kökeni İsveç Kralı 12. Karl, Osmanlıdaki Ahilik ve Kadılık teşkilatlarından etkilenerek 1713 yılında ilk Ombudsmanı atamıştır. Modern anlamdaki ilk Ombudsmanlık Kurumu 1809 yılında İsveç’te kurulmuş ve önce Avrupa'ya sonra tüm Dünyaya yayılmıştır. 3 OMBUDSMANLIK Nedir ? Ombudsman, kelime kökeni açısından İsveç dilinde ‘aracı’ anlamına gelen ‘ombuds’ ve “kişi” anlamına gelen ‘man’ kelimelerinden oluşmakta olup aracı kişi anlamına gelmektedir. Terim Anlamı: Halkın şikayetlerini izleyen memur. Vatandaş ile yönetim arasındaki anlaşmazlıklarda bir çeşit hakem rolü oynamakla görevli kimse. Ombudsmanlık kurumlarına günümüzde Halkın Avukatı, Hakların Savunucusu, Halkın Koruyucusu, Adalet Sağlayıcı, Adalet Şansölyesi, Meclis Delegesi ve Arabulucu gibi değişik adlar da verilmektedir. 4 DÜNYADA OMBUDSMANLIK KURUMLARI Ortak Özellikler Politik olarak tarafsız ve kararlarında bağımsızdırlar. Genel olarak Parlamento tarafından seçilir ve Parlamento desteği ile çalışırlar. Kamu kurumları ile işbirliği içindedirler. Her açıdan yüksek standartlara sahip kişiler arasından seçilirler. Başvuruların tamamının değerlendirmeye alınmaktadır. Ombudsman tarafından verilen kararlar gerekçelidir. Aldığı kararların bağlayıcılığı yoktur. Ombudsman masrafsızca, kolayca, doğrudan ulaşılabilir olmalıdır. Medya ile aktif ilişkisi vardır. 5 KAMU DENETÇİLİĞİ KURUMU (OMBUDSMANLIK) Hukuki Dayanak Dünya genelinde 140’a yakın ülkede faaliyette. Ülkemizde kurulması yönünde yürütülen çalışmalar 1990’lı yılların sonlarında başlamıştır. 12 Eylül 2010 tarihinde yapılan halkoylaması ile Anayasamızın 74. maddesine eklenen hükme göre “Kamu Denetçiliği Kurumu” anayasal bir dayanak elde etmiştir. 29 Haziran 2012 tarih ve 28338 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 6328 sayılı Kamu Denetçiliği Kurumu Kanunu ile de TBMM Başkanlığına bağlı, kamu tüzel kişiliğini haiz, özel bütçeli bir kamu kurumu olarak kurulmuştur. 6 Kuruluş Amacı Amacı: 6328 Kanun Madde 1 sayılı Kamu hizmetlerinin işleyişinde bağımsız ve etkin bir şikâyet mekanizması oluşturmak. 7 Kurumun Görevi İdarenin işleyişi ile ilgili şikayet üzerine, idarenin her türlü; - eylem - işlem - tutum ve davranışlarını insan haklarına dayalı adalet anlayışı içinde, hukuka ve hakkaniyete uygunluk yönlerinden incelemek, araştırmak ve idareye önerilerde bulunmak. 8 Görev Alanına Dahil Kurumlar Merkezi Yönetim Kapsamındaki Kamu İdareleri (Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı VDK, RTÜK) Sosyal Güvenlik Kurumları (Sosyal Güvenlik İl Müdürlükleri, Türkiye İş Kurumu) Mahalli İdareler (Belediyeler, İl Özel İdareleri, Köyler) Döner Sermayeli Kuruluşlar (Ankara Üniversitesi Döner Sermaye işletme Müdürlüğü) Kanunlarla Kurulan Fonlar (TMSF Sosyal Yrd. ve Teşvik Fonu) Kamu Tüzel Kişiliğine Haiz Kuruluşlar (TRT) Sermayesinin % 50 den Fazlası Kamuya Ait Kuruluşlar ile Bunlara Bağlı Ort. ve Müesseseler (DHMİ, AOÇ, Ziraat Bankası) Kamu Kurumu Niteliğindeki Meslek Kuruluşları (TESK, Türkiye Barolar Birliği) Mahalli İdarelerin Bağlı İdareleri ve Birlikleri (İSKİ, ASKİ, İETT) Kamu İktisadi Teşebbüsleri ( TCDD, PTT, BOTAŞ) Kamu Hizmeti Yürüten Özel Hukuk Tüzel Kişileri. (Sosyal yardımlaşma ve Dayanışma Vakıfları) 9 Kurumun Görev Alanı Dışında Kalanlar 6328 sayılı Kanun Madde 5: Cumhurbaşkanının tek başına yaptığı işlemler ile resen imzaladığı kararlar ve emirler, Yasama yetkisinin kullanılmasına ilişkin işlemler, Yargı yetkisinin kullanılmasına ilişkin kararlar, Türk Silahlı Kuvvetlerinin sırf askerî nitelikteki faaliyetleri, hakkında yapılan şikayetler Kurumun görev alanı dışındadır. 10 Kurumun Yetkileri (1) İdareden her türlü bilgi ve belge isteme yetkisine sahiptir. Devlet sırrı niteliğindeki bilgi ve belgeleri yerinde inceleyebilir. 11 Kurumun Yetkileri (2) Bilirkişi atayabilir ve tanık dinleyebilir. Yerinde inceleme ve araştırma yapabilir. 12 Kimler Başvurabilir? İdarenin her türlü eylem ve işlemleri ile tutum ve davranışlarına karşı menfaati ihlal edilen, gerçek kişiler, tüzel kişiler (STK, Dernekler, Vakıflar, Şirketler vs.), Kuruma şikayet başvurusunda bulunabilir. 13 Başvuru Yolları (1) ELDEN POSTA *E-POSTA *FAKS VALİLİK VE KAYMAKAMLIK ELEKTRONİK SİSTEM (www.ombudsman.gov.tr http://www.kdkcocuk.gov.tr) 14 Başvuru Yolları (2) 15 Başvuru Yolları (3) 16 Başvuru Yolları (4) 17 Başvuruların Özellikleri (1) Başvuru Türkçe dilekçe ile yapılır. Tabiiyet ve mütekabiliyet şartı aranmaz. 18 Başvuruların Özellikleri (2) GERÇEK KİŞİLER İÇİN TÜZEL KİŞİLER İÇİN AD-SOYAD UNVAN İMZA YERLEŞİM YERİ ADRES YETKİLİ KİŞİ İMZASI VATANDAŞLIK NUMARASI YETKİ BELGESİ 19 Başvuruların Özellikleri (3) 20 Başvuruların Özellikleri (4) 21 Başvuruların Özellikleri (5) Kanuni temsilci veya vekil tarafından da başvuru yapılabilir. Bu durumda geçerli bir yetki veya ispat belgesinin sunulması gerekir. Dava açma süresi içinde yapılan şikâyet başvurusu, işlemeye başlamış olan dava açma süresini durdurur. 22 Kuruma Başvuru Süresi 6 AY İÇERİSİNDE BAŞVURULMALI İdareye yapılacak başvuruya; İdare tarafından verilecek cevabın tebliği tarihinden, İdare tarafından 60 gün içinde cevap verilmediği takdirde (istek reddedilmiş sayılır) bu sürenin bittiği tarihten, itibaren 6 ay içinde Kuruma şikâyet başvurusunda bulunulabilir. İdarenin tutum ve davranışları ile kanunlarda kesin olduğu belirtilen işlemlere karşı; gerçekleşme, öğrenme veya tebliğden itibaren 6 ay içinde Kuruma şikâyet başvurusunda bulunulabilir. 23 Ön İnceleme Aşaması (1) İnceleme ve araştırmaya geçilmeden önce şikayet başvurusu, ön incelemeye tabi tutulur. Ön inceleme neticesinde: İncelenemezlik Gönderme kararlarından biri veya inceleme ve araştırma aşamasına geçilmesine karar verilebilir. 24 Ön İnceleme Aşaması (2) İncelenemeyecek Başvurular Yargı organlarına intikal etmiş uyuşmazlıklar, Süresi içerisinde yapılmayan başvurular, Sebepleri, konusu ve tarafları aynı olup incelenmekte olan veya daha önce sonuçlandırılan şikâyetler hakkında yeniden yapılan şikayetler, Belli bir konuyu içermeyen şikâyetler (dilek, temenni, öneri, vb.) Gerçek ve tüzel kişiler için başvuruda bulunması gereken ad-soyad, TC Kimlik No, imza, yetki belgesi, tüzel kişilik numarası gibi zorunlu bilgileri içermeyen şikayetler, Kurumun görev alanına girmeyen, Menfaat ihlali içermeyen başvurular, Kurum tarafından incelenmez. İncelenemezlik Kararı verilir. 25 Ön İnceleme Aşaması (3) İdari Başvuru Yollarının Tüketilmesi Şikayet başvurusunda bulunulması için, kural olarak idari başvuru yollarının tüketilmiş olması gerekir. İstisna: Telafisi güç veya imkânsız zararların doğması ihtimali bulunan hâllerde, İdarenin tutum ve davranışlarına karşı, İdarenin, kanunlarda açıkça kesin olduğu belirtilen işlemlerine karşı, idari başvuru yolları tüketilmeden doğrudan Kuruma şikâyet başvurusu yapılabilir. 26 Ön İnceleme Aşaması (4) Gönderme Kararı İdari başvuru yolları tüketilmeden yapılan şikâyet başvurusu hakkında ilgili idareye Gönderme Kararı verilir. Şikâyet başvurusunun Kurum tarafından ilgili idareye gönderilmesi üzerine; - İdare tarafından şikâyetçiye verilecek cevabın tebliği tarihinden, İdare tarafından 60 gün içinde cevap verilmediği takdirde bu sürenin bittiği tarihten, itibaren 6 ay içinde Kuruma yeniden şikâyet başvurusu yapılabilir. 27 İnceleme ve Araştırma (1) Bilgi-Belge İstenmesi: 30 gün içinde gönderilir. Göndermeyenler hakkında başvuru üzerine ilgili merci soruşturma açar. Devlet sırrı veya ticari sır niteliğindeki bilgi ve belgeler yerinde incelenebilir. Şikâyet konusunun insan hakları, temel hak ve özgürlükler, kadın ve çocuk hakları ile kamuyu ilgilendiren genel konulara ilişkin olması halinde yerinde inceleme ve araştırma yapılabilir. Bilirkişi görevlendirilebilir. Tanık dinlenebilir. 28 İnceleme ve Araştırma (2) İnceleme ve araştırmayı sonlandıran haller: Şikâyetçinin şikâyetinden vazgeçmesi Şikâyete konu talebin idarece yerine getirilmesi Şikâyetçinin ölümü veya tüzel kişiliğinin sona ermesi İncelenmekte olan şikâyet hakkında dava açılması 29 İnceleme ve Araştırma Sonucunda Verilecek Kararlar 1-TAVSİYE KARARI Tavsiye Kararı neticesinde yapılan işlem veya Karara uymama gerekçesi 30 gün içinde Kurumumuza bildirilir. 2-RED KARARI Şikayetin yerinde olmadığı (idari kararın yerinde olduğu) 3-KARAR VERİLMESİNE YER OLMADIĞINA DAİR KARAR Talebin idarece yerine getirilmesi, şikayetten vazgeçilmesi, konunun yargıya taşınması, kişinin ölümü veya tüzel kişiliğin sona ermesi 30 Karar Verme Süresi 31 Kurum Kararının Etkililiği TBMM’YE SUNULAN RAPORLAR Yıllık Rapor Özel Rapor MEDYA İLE PAYLAŞIM KAMUOYU BASKISI 32 Şikayet başvuru sayısı Şikâyet Sayısı/Yüzde 2013 Yılı 2014 Yılı Toplam Gelen 7638 5639 2015 Yılı GENEL TOPLAM 6055 19332 *2016 Yılında 1290 (10 Mart itibariyle) 33 Şikâyet konuları Şikâyet Konusu veya Alanı Kamu personel rejimi Eğitim-öğretim, gençlik ve spor Çalışma ve sosyal güvenlik Ekonomi, maliye ve vergi Mahallî idarelerce yürütülen hizmetler İnsan hakları Adalet, milli savunma ve güvenlik DİĞER Orman, su, çevre ve şehircilik Mülkiyet hakkı Ulaştırma, basın ve iletişim Sağlık Enerji, sanayi, gümrük ve ticaret Engelli hakları Kadın ve çocuk hakları Sosyal hizmetler Nüfus, vatandaşlık, mülteci ve sığınmacı hkl. Ailenin korunması Bilim, sanat, kültür ve turizm Gıda, tarım ve hayvancılık TOPLAM 2013 Sayı 2142 1203 888 784 455 263 455 141 198 239 271 158 166 87 32 46 37 13 32 28 7638 2014 Sayı 1349 1056 419 440 343 423 283 381 186 144 125 131 64 106 40 73 17 28 13 18 5639 2015 Sayı 1584 1296 385 295 329 327 190 384 376 188 95 130 111 111 103 52 26 37 22 14 6055 Toplam 2015 Yüzde 5075 26,16 3555 21,40 1692 6,36 1519 4,87 1127 5,43 1013 5,40 928 3,14 906 6,34 760 6,21 571 3,10 491 1,57 419 2,15 341 1,83 304 1,83 175 1,70 171 0,86 80 0,43 78 0,61 67 0,36 60 0,23 19332 100,00 34 Şikâyet konuları 2015 Çalışma ve sosyal güvenlik 6,36% Orman, su, çevre ve şehircilik 6,21% İnsan hakları 5,40% Mahallî idarelerce yürütülen hizmetler 5,43% Diğer 29,03% Eğitim-öğretim, gençlik ve spor 21,40% Kamu personel rejimi 26,16% 35 2015 Yılı Bölgelere Göre Başvuru Dağılımı (%) DOĞU ANADOLU BÖLGESİ 5,60% AKDENİZ BÖLGESİ 11,54% GÜNEYDOĞU ANADOLU BÖLGESİ 5,35% YURTDIŞI 0,51% İÇ ANADOLU BÖLGESİ 28,46% EGE BÖLGESİ 12,58% KARADENİZ BÖLGESİ 11,58% MARMARA BÖLGESİ 24,38% 36 Başvuruların İl Bazında Dağılımı 2013 YILI İl Sayı Yüzde İstanbul 1337 18 Ankara 965 13 İzmir 371 5 Konya 275 4 Erzurum 193 3 Antalya 172 2 Bursa 172 2 Kocaeli 170 2 Adana 151 2 Diğer 3295 43 Adres Yok Toplam 537 7638 1 100,00 2015 YILI 2014 YILI İl Sayı Yüzde İl Sayı Yüzde Ankara 1156 20,50 Ankara 1048 17,31 İstanbul İzmir Antalya Adana Bursa Konya Ordu Kayseri Kocaeli Diğer Toplam 1020 275 183 122 118 118 108 99 98 2342 5639 18,09 İstanbul 4,88 3,25 2,16 2,09 2,09 1,92 1,76 1,74 41,53 100,00 1026 16,94 İzmir 290 4,79 Antalya 289 4,77 Giresun 241 3,98 Afyonkarahisar 212 3,50 Çankırı 140 2,31 Konya 127 2,10 Bursa 120 1,98 Adana 95 1,57 Diğer 2467 40,74 Toplam 6055 100,00 37 Karar Türleri Karar Türleri 2013 Sayı 2014 Sayı 2015 Sayı Genel Toplam 2015 Yüzde Gönderme Kararı 2155 2323 2205 6683 37,39 329 80 42 451 0,71 İncelenemezlik Kararı Başvurunun Geçersiz Sayılması Birleştirme Kararı Mahalli İdarelere İlişkin Başvurular* Karar verilmesine Yer Olmadığına İlişkin Karar Tavsiye Kararı Ret Kararı Kısmen Tavsiye Kısmen Ret Kararı Toplam 2240 2147 1759 522 806 1025 307 643 675 37 150 6097 6348 432 64 11 80 93 26 6146 29,83 1975 17,38 1187 11,45 109 296 1,85 5897 18342 - 1328 56 213 26 63 - 0,95 0,44 38 100,00 TEŞEKKÜR EDERİM… 39