Devamy - fsmahmutoglu.av.tr
Transkript
Devamy - fsmahmutoglu.av.tr
ger -'tr Coo I tipikire , 41- , 1 71 1 1 1 J 1 1 1(15 IV . A or..r..rrric', rw...-.;;Y.ie,..7.:41-af-ge:441:ItNe'N.15,N. Wzitirs Back to back, fiduciary, off shore bankaahk 41emleri baglammda BAN KALAR KA_NUMTNUN 22/3 ILE 22/4 MADDELERI A_RA_SINDAKI TEMEL FARKLAR Bu makalede back to hack ye fiduciary olarak isinnlendirilen ye lop bankalan araciligiyia kullandmlan krediler, 5020 sayth yasayla nneyzuatimiza giren Bankalar Kanunu 22/4. maddesi de dikkate almarak irdelenecek, aynca 22/4 ile 22/3. maddeler arasmdaki temel farklar degerlendirilecektir. • Doc. Dr. Fatih S. Mahmutoglu Istanbul Oniversitesi, Hukuk Fakilltesi HPD I 223 .6.,•••■•••••"4,nrcer A) GENEL APICLANIALAR Bankaahk sektordnim ekonomik yasamdaki Onemi, fonlcsiyonu ve merkezi konumu bilinmektedir. Bir tilkede gelisen ekonomik ye Sinai faaliyetlerle, banka ath verilen kurumun faaliyetlet paralellik arz eder. Aralannda cok yalun bir baglanu sea konusudur. Bu isletander genii bit alanda, bir taraftan mevduat lcabul etmekte, diger taraftan kredi vermektedirler. Finans piyasalanndald Mame trafigi, esas itibariyle bankalar araciligtyla yurUtulur. Buna yabana para ye kaymedi evraklar da dahildir. Malvarligma iliskin degerler bankaiar tarafindan degerlendirilmekte, idare edilmekte ve mevduat sahipleri yOnlendirilmektedir. Bunlara have edilebilecek ve ekonomiyle dogrudan ilgili daha bircok islem sarlabilir. Malvarliginin bu sekilde bir noktada toplanmasi ve bunun cok yulcsek degerde finansal gfic de olusturmag, ister istemez suc islenilmesini bzendirecek bir ortamm hazulanmasum yol .acmaktadm Iste faaliyet konusunun gerek cok kapsamh gerek toplumsal agdan belirtilen bnemi, devletin birtakim zorunlu mildahalelerini de On plana cdcarmakta ye ekonominin en temel kurumlanndan bit olan bankalann Icamuoyu nezdinde gOvenilirligini saglamak kagnilmaz bit genev olarak gimdeme gelmektedir. Dogaldir ki devletin beglesine hassas bir alarn sadece bzel hukuk ya da idare hukukuna ait kurallarla &rune koymast ye bu disiplinlerin ongordtge yapunmlarla karglamag yeterli olamamakta, bu nedenle ceza hukuku araganndan da istifade edilmesi mecburiyed dogmaktada. Gercekten de bankaalik alaruncla islenen suc.lar, ceza 'hukuku acisindan cok yonlu ve aktuel bir konudur. Ozellikle de suclann islenme sekillerindeld cesitlilik, aynca telmolojinin gelismesiyle birlikte ortaya Oran yeni hukuka aylunhldar, Uike ekonomilerinin sea konusu ihlaller karsisinda global bir sekilde olumsuz etkilenmeleri, ceza hukulcunun bu alana olan ilgisini devamh armmaktadm 224 i HPD lste kredi hukukundan kaynaklanan suc ye idart sugar, bu sahada oldukca kapsamh bit yer tutmakta ve banIcaahk faaliyetlerinin belirli bir disiplin icerisinde yftrottilmesi yOnunden bu nevi eylemlere karp uygulanacak yapunrn ve onlemler Onem arz etmektedir. Ifade edelim ki, banIcacilik islernleri icerisinde en yaygin olam kredi islemleri olup gerek bankalann mali benyelerinin korunabilmesi, gerekse mevduat sahiplerinin gerekli yasal giivencelere sahip olabilmesi, kredi iliskisinin saglam bit hukulcsal zemin fizerinde kurulmag kosuluna baglidu. Basica bir deyisie kredinin hangi kosullarda ve ne miktarda, kimlere verilebilecegi, kredilerin gavenceleri, verilen kredinin izlenmesi kin hangi makamlara, hangi silrede bilgi verilmesi gerektigi, kimlere kredi verilemeyecegi, kredi getirilerinin tabi oldugu smulamalarm neler oldugu, ulm bunlara iliskin hesap ye kart Mizeni, kredi duzenine yOnelik bit takim kurallann saptanmagyla ramkun olabilir. 'Este hem yabana yasalarda hem de ulltemizde gerek disipliner nitelikte gerekse sac olarak yapunma baglanan cok sarda kurallar mevcuttur. Bunlan belirli bir sistem icerisinde OP taya koymak gerekirse, disipliner nitelikte olanlann bilgi verme ye yOlcamlnInklenne, kredi limitlerine, yasakLanna, hesap thlzenine, Icrecli stalelf mesinden elde edilecek faiz ye sair menfaatlere , karglimecbuytnalkrochigu, gonAlecektir. 4389 Sark Bankalar Kanunu'nda bu esaslardan yola alularak su dfizenlemelere yet verilIfl lain olmalisurn bankaabk islemleri yapdraasi,S 11% cu (madde 22/1), Iasi bagna verilecek Icredil e SUcti (11.1.0.1.buyaklcredimngastri 9I) de 11/1 - 2), mutlak lcredi yasaklanna ili5lon talc da banks mensuplanna kredi verlhnesi „ ;41 de 11/9) ye sadece gayrimenkul cleared Be t!a:1 r sanlrkedivm suclanOde banklrmzoudgkarSth arrmama idari sucu (madde 11/12), Icred i'lliV, f tlere , , sinden kaynaldanan fai7 ye sair menaad7, •■■11 nalen smularnalara uyrnama idari sucu (madde O Ap/i) ve amlan krediler haklunda hesap durumu !;t1ielgesi almama idari sucu (madde 11111). 'N:Oie.yandan bu alanda, cok daha air ihlaller biciminde karsumza cilcan Gtven ihlaline Dayali Kredi Suclan olarak isimlendirebilen suc tipleri ile de Itarsdastaktadu. Bunlar dolandmalik ye inanci kOinye kullanma suclandu. Ornegin mevzuaumiza balcugimuda, 'nano lo5taye kullanma sucu; 4389 Sark Bankalar Kanunu'nun 22/3. rnaddestack, 765 sarh eski TC1Crun 508-510 ye 202/5. maddelerinde (kamu bankalanna Icarsi zimmet sucu) yet almakta; aynca bu suc tipi 5231 Sark yeni TCK'mn 155. maddesinde genel bit norm, 247. maddesinde ozel bit norm (zimmet) olarak da .bulunmaktachr. Dolandmalik sucu ise gerek 765 Sark eski TCK'nut 504/1. maddesinde (kredi gerelcse 5237 Sarh TCK'nm 157-158/j (laedi dolanchnalgt) maddelerinde dUzenlenrnistir. Kredi hukuku acisirtdan genel gonlnum bu olmakla birlikte, gerek Icredinin verilis bicimi ge, rekse kredi acan kurumun ban Ozellilder tastmast, tilkemiz uygulamast yonilnden hem yeni birtaTom kavramlann, hem de tereddutlerin olusmastna neden olmustur. Daha acik bit anlaumla, hulcuk ditnyasi literatunine "back to back", "fiduciary" ye "off shore" bankalan araciligtyla verfien krediler olarak gecen ye Ozellilcle son be rldir 1:lankactlik suclan icinde ciddi olarak tarastLan, aYnca bit cok iddianarneye konu olan eylemler soz konusu edilmistir .Once bu kavramlan ve kurumlan acildamak isteriz. Stranyla ele alacak olursak: Back to back krediler: Bizler actsmdan oldukca yeni ve tarusmaya cok acik olan bit konu da back to back kredileridir. Olkemizdeki uygulamada; CaPraz, karsihich birebir lcredi iIemi olan bu Ice- di, Ozellilde kendi grup firmalanna yasal Braid& tin otesinde kajmalc aktannum amaclayan banka sahibi gruplann basvurdugu bit kredi tihtdin. Bazen gelir arunnu, gider arunnu ve kaydi mevduat annum gibi nedenlerle de uygulanmaktadm YOntern olarak iki ayn banka, karsiltkli cins tutu, vade, fair oram, kullarum tarihleri ve teminat lcosullan tamamen esit olmak tzere hakim sermaye gruplarma alt fumalan kredilendirmektedir. Bu yolla Bankalax Kanunu'nda Ongeriden gerek bit gercek ye tftzel kisiye gerekse banka ortak ye istiralderine kullandinlacalt kredi suurlanna iliskin haktmler dolandmaktadm Kredi kullandmlart firmalann mali yapsi, islemlerin Icarsibkh ve esit kosullarla olmam nedeniyle dilckate almmamakta, kredinin geri dontsu kendi grup firmasuun diger bankadan kullandigi kredinin geri dOnfistne bagh olmaktadm Acikca "karst taraf Odemezse biz de Odemeyiz" filcrt haldmdir. Ild banIcarun ye hakim sermaye gruplanrun islerinin dOzenli gitmesi durumunda bit sorun yasanmamaktadm Ancak taraflardan birinin sorunlu hale gelmesi, hatta son zamanlarda oldugu gibi mali durumlannm bozulmast sonucu, yasa geregi bankaya ye dolayh olarak hakim sermaye grubunun malvarligma elkoyulmasi, bu tur karihem aciga ciltartmakta hem de banhkli kar mali ye hukuld acidan zor durumda btrakmaktadirl Fiduciary islemler Fiduciary-inanch islemler bilindigi tizere, bit kimsenin menfaatinin bakakorunmast veya teMillat saglamak si amaayla ona ban haklanru ciddi olarak devrettigi, ancak haklan iktisap edenin bunlardan dogan ban yetkilert hic kullanamamasi, banlannt da ancak onceden halt ye halen menfaat sahibi olan sahsin gosterdigi bicimde kullanrnak zorunda olmasi hususunda taraflann anlasugi isiem- Mahmutoglu F. S: Bankacilik Suclari Baglaminda cikar Amacli Suc C5rgarn, Avrupa Birligi'ne Uyum Sfireci Baglarninda Organize Suglulukla Macadele, Panel, 5 Ekim 2001, Istanbul 2002, s.100 HPD hpd lerdir2. Bu tar islemlerde Mandan sah.sa kendi menfaati icin degtl, kendisine inanan-gavenen salmi menfaati icin kullanacagt bir hukulti imkan tesis edilmektedirs. Bit baska ifadeyle Manan (Fiduziant) inamlana (Fiduziar), nctIncia Idsilerle olan iliskilerinde onun Krantz hak sahihi gibi ortaya plcmastm saglayan daha elverisli veya basit bir hukuki durum saglamakta; Mandan da inanana kar5t, bu hukulti durumdan dogan yetkileri ancak belli bigunde kullanma yulcamIto aluna girmektedir. Beylece inanch islemde, inanan, sahibi bulundugu mUlkiyet veya alacak haldum inamlana kazanchna bir ilemIe devretmekte, ancak borclandinci bir sOzlesme ile de onu ban yOktimlulukler aluna sokmaktadir 4. Omek vermek gereldrse, bir bankamn (A), diger bir ihtisaslasmis kurulusa (B), parasint isletmesi icin kredi acmasi, B'nin de bu krediyrya kendislain sectigi veya Kinn befirledigi kisiye (C), -ki bu kii genelde bankamn A bir 4tiraki veya grip sirketidir- kredi olarak kullanchrmasi seldinde gerceklesmektedir. Burada B herhangi bir risk altma girmemekte; C krediyi faizi de birlikte geri Odemedigi taktirde, aradaki miasma geregi, C'den olan ahcaguu A'ya temlik ederek pikum- sonucu gelismeye baslanusur. Off shore bankachit yasal lusulamalann daha yumusak oldugu, pan otoritesinin bulunmachgt ye yerel ekonominin nispeten zapf oldugu ulkelerde ortaya mk=stir. Off shore bankaahk, kendilerine ,ev sahipligi yapan Ulkelere dogrudan veya dolaylt li sans tiered, personal Odemeleri, ,kin, istihdanr gelirlert nedeniyle cesidi faydalar saglamaktadm: Off shore bankaalik sisteminin temel 01Ice chandan saglanan !oakum yine Olke cia kullanilmastchr. Kambiyo denetiminin uyg0-, lanmamast, vergi ye denetim konularinda kolayl likiar saglanmasi yananda, mevduat munzam karsthgma tabi olmamalan gibi cesidi konularda istisnalardan yararlanchnlmaktadm Off shore bankactlik islemleri ulusal bankacihk sisteminin Itapsami chsinda tutulmakta, faaliyette buluhduldan dike vatandaslanndan mevduar toplanai mamakta, onlara kredi amlamamakta, islemler cogunlukla yabana pan tzerinden yamlinaktadig." 4389 Small Bankalar Kanumena baktigtmtzda, kanunun 7. maddesinin 5. fikrasmda lup banlcai cihgtmn cRizenlendigini gormekteyiz. Fikra tah Iii edildiginde; 1) Bankaahk Drizerdeme ye De.' DISIPLiNER NITELIKTEK1 KURALLARIN DOLAYLI SIR BiciMDE 11-ILAL EDILMESiNi DOZENLEYEN SIR KURAL, YASADA AcIIKA YER ALMAMAKTADIR Itlega sona ermektedir. Burada hulcuken geçerfiduciary islem cercevesinde B, cok dunk oranda faiz veya komisyon almaktadm B burada bir nevi aracthk yapmakta, ancak C fit olan Icedi ilisldsinin tarafi gen-Ontiste B olmaktadus. Olkemizdeki uygulamada ise bir bankamn yabana pan therinden fonlanm, bir bash rtIkede,ki bankada mevduat yapmast ye bu. mevduau o bankada depo-rehin ederek, karstkginda gasterecegi firmalara -km bu firmalar genellilde kendi hakim serraaye gruplanna ait firmalardu- Itredi amlniasun saglama islemidir. Acilmast saglanan lu-edinin tutan, vadesi, uygulanacak fah oraru lie depo-rehin edilen mevduatm tutan, vadesi ye uygulanacak faiz °rani kosullar yOnunden esdeger bir gOnInftm arz etmektedir. Belirtmeliyiz ki, mevduann depo rehin edilmesi lie karsthgmda kullandinlan kredinin banka kayulannda gOsterilmemesi, bankatun bilancosunun ye malt tablolanmn yarulua olmasma neden olinaktadu 6. Off shore bankalan araciliguyla aglan Icrediler: flu baglamda, off shore 43ankaahlt sistemi hakkinda ban amklamalara yer vermekte yarar vardm "Kip bankaaligi olarak tammlanan off shore bankaahk, 1960'lardan sonra gelismis ulkelerin uluslararasi ticarete ye sermaye harekederine koyduklan ivergi yaktnalthikleri ve denetimlee Ii 226 I I-1PD netleme Kuruluinun (BDDK), lop bankaaliguia iliskin birtalum konulan, alacagi Icararla chizen;. , leycgi,2)KunbakmflrKnti nu'na ve TUrkiye Cumhuriyet Merkez Bankasi. 1Canunnun 40. maddesine tabi olmachgi, 3) Ki ,j, bankaahgt disinda serbest bOlgelerdeld bati‘i kaahk faaliyetleri haldtmda Bankalar !Canty minun uygulanacagi seklinde ftc temel hususat saptanmasi mumlolndrtr. Buna gore kurul, kip bankaaligma iliskin rmda, a) Tarkiye'de mfinhastran lap banlcaahgr) faaliyetinde bulunmak tzere banka kurulmasma. , veyurtchsmdaklbn ueamispy nailschu,b)Kpankgm yet esaslarim ye alanlanm, c) Hesap ye lcaytt 40, zenini, d) Faaliyederinin geciciyeya sOrekli duty: . „ tizenlyckr. durulmasuu d Eankac Bundan baska "monhastran" aliyetinde bulunan bankalar, 4389 Sark l'13:;;;' hr 1Canunu'nun 7. maddesinin 5. fikrast ki diger hOkUmlerine tabi degildir. Itunun4j3„ bu bankalar halcicutda, zorunlu Icarstliklaq umumi disponibilite lardaki mevduatm vade ye tfuleri ile Orel fitiM n kurumlarmdalci kaulma hesaplanmn vadat!,ut belirleme, Octane verme islemlerf ye m eyditar bultinde uygulanacak faiz oranlannt bildi opular; dtzenleyen Dirkiye Cumhuri;Ban,lcast Kanunu'nun 40. maddesi iimia'araeaknr. Nitekim, Market Bankada Zorunlu Karsilildar Haitian1 14,c ..?PmumLDisponibilite Hakkmda ,e5114 j4idesinde,munhastran lay" banj*,:iYapanlann teblig lraktmlerine tabi olAl'alcColfade edihnistlr. 04 1 13ankilann Kurulus ye Faaliyetleri madde 23, filu-a 5, bent a 04:6;Ttle, lay' banicaciligma iliskin ifaS*a'rnalara yer verfiraistix. 23. madde1 '1;.:ihendine gore Bankalar Kanunutnun uygulanmasmda, "merkezleri k‘aqagi bOlgelerinde bulunan her Wilt kurumuna veya bu kurumlar ta4,114c olunan menkul laymetler, verderg(411.er yeya bunlann kefaletlyle ihrac Vnenkul laymeder Icarsdigtnda kullanch'eper" rade 150 oranmda dikkate ah- W ygn4li olarak acsklanan bu islemler `Igliyebtlemfulde vurgulandigh gibi esas bir aynm yaplarak irdelenmesi Bunlardan ilki lcredi dtzeni, trikincisi ise Oven ihialine dayah eylemler balu%hurtclandu. liana grupta olanlar da, inane' kOttkullanma ye dolanchnahk sucu actsmdanchr. --Ruskusuz bu bashklar dismda lcalan sahtecilik, tidbit-tare aylunhk, hesap dtzenine aylunlilt giJ111suclar da bu cercevede ele alinabilirse de, bu0*.konuyu simrlanchnnak zarureti vardir. docentlik tezi olarak haztrladigunn eserde, t.q bu,.eylemlerin hangi hallerde disipliner nitdlikli thlaller, hang' hallerde gtven ihlaline dayah kresuclan oldugunu su sekilde saptamistik: liipIther niteldual eylemler yOnAnden 1;Bu kapsamda aynca, back to back (Icarsdild) trediler, off shore (lay') bankalannca verilen "iktediler, fiduciary (inanch islemler) yoluyla Icedi limiderinin asilmasunn, incelenen idari sueu. olusturup olusturmayacagt therinde de durmak-ta yarar varda. (A) bankasi, (B) bankastmn istiraklerine veya .gOsterdigi sirketlere, B bantam da A bankasuun .iStiraklerine veya gesterdigi sirketlere genelde aym miktarda ve aym sartlarla, Omegin 10 milyon .dolar kredi vermektedir. Karsildch verilen `krediler, Banlcalar Kanunu'nun dogrudan ve dolaylt kredi limitlerine uygundure. Bu sekilde yeOen icredilerle, ecas itibartyle yasamn icredi dozen! balummdan angardaga limitlerin, yasaklann asilmasi amaayla kullamlmakta olup bu sekliyle bankalann belirli bir disiplin icinde calisma rktmluhlgtne aylun dtsmektedir. Ancak idari suclarda da gecerli olan kanunilik diced, bu eylemlerin yapunm aluna ahnmasma engel teskil i etmekte4r. Farkh bir ifadeyle, basica bir bankadan karszliklilik gOzeterek kredi temin edilmesi suretiyle limitlerin &Oman hall, yasada aakca dttzenlenmediginden, inceleme konusu idari suc olusmayacaknr. Kuslcusuz bu yasal bosluk doldurulmandu9. Burada daha Once, "Bankalar Kanunu'na gore basma verilecek kredi ve btyrik kredi limitleTh sucu" kapsammda degindigirinin aszlmasi idar miz, back to back (karsilikh) itredder, off shore bankaa kredileri ve fiduciary islemkr yoluyla, mutlak kredi yasagmin da dolandmastmn s6z ' konusu olabilecegini, ancak bu konuda da yasada aak bit ditzenlenme yet almadtguidan, sucta Icanunilik ilkesi geregi, bit tin eylemlerin de yaptinma baglanamayacagim belirtmek gereltir. Burada da bir yasal bosluk saz konusudur. Nitekim, 4389 Sari' Bankalar 1Canunu'nda yapIan son degisikligin Plan ye Bttce Komisyon Raporu'nun gerekcesi de esas ittbanyle mali sorumlulugu dtzenlese de bu boslugu teyit etmektedir. Gerekce styledin "15. maddeye eklenen (7) numaralan fikrarun (b) bendi ile Fon'a intikal eden bankalann kaynaklanm istismar &len eski sahip ye yOneticileri ile bunlann baglanuh olduklan kii1erin banka kaynagun kullanarak edindikleri mal varligimn Fon'a intikali amaclanmakta dr. Bilindigi (=ere bit las= banka kaynaklan, banka sahip veya yOneticileri tarafmdan, bunlarm yakudan veya ntfuz ettilderi gercek ve [fuel ltisitar tzerinden dogrudan veya dolayh olarak, cesitli mal varliklannm edinilmesi suretiyle aktanlmakta ye bu Itaynalclar bankaya dOnmemektedir. YOnetim ye denetimi veya hisseleri Fon'a gegen bankalarda kaynak ye varliklarmm dogrudan tctnct lasilere rehnedilerek veya teminat gOstetilerek, ekonomik Oct olmayan itisilere kredi veya bore verilerek karszliginda kredi temin etmek amacyla kredi vermek (karsilikli kredi-back to back) yundisi bankalar nezdinde acilnus demi hesaplan vasitanyla ya da bit hesaplann teminat gOsterilmesi suretiyle ve sir yollarla Tarkiye'de yerlesik kisilere kullancludmas halinde, bu sektlde usulstz kaynak icullanclip belirlenen gercek ye ttzellcisilerin sahlp olduigu para ik her Wilt ma!, hak ye alacaklanna tedbir konulmasi ye muhafan altma almmast saglanmakta, dava konusu yamlan para, ma!, hak ye alacaklann banka kaynaklanmn veya varhklannut yukarzda gosterilen sekilde kullamlmast neticesinde elde edildiglnin anlastlmas" halinde, bunlann rayic degeri ttzerinden alacagma ve/veya devraldigi zararlara mahsup edilmek lucre Fon'a devrine baskaca sant aranmaksum mahkemece karat verilmesi OngOrdlmektedir" 10. Tandogan, 14: "Inanch Islemlerde inananm korunmasi sorunu ye bu sorunun sbzumlinde BK m. 393'ten yararlanma olanagi", Temsil ye Vekalete Iiikin Sorunlar Sempozyumu, Istanbul 1977, s. 73 U Flume, W: Allgemeiner Tell des BOrgerlIchen Becht% BerlinlHeldelberg/New York 1979, s. 406 ▪ Tandogan, H: Borslar Hukului ezel Borc C. II, °canal Ira.% Ankara 1987, s. 543 fl Mahmutoglu, F. S: Ekonornik Suslar Baglarninda Kredi Hukukundan Kaynaklanan Sus ve ;dad Suslar, s.178. Seskin Yarntilik 6 Mahmutoglu, F. S: Bankactlik ft s. 103 Ayrintill bilgl isin Pekcan, E: Kiyi Bankaciligi (Off-Shore Banking). Gelisimi ye Uygulamasi ye TOrkiye, ITO. Tayini, Istanbul 1993; Relsoglu, 5: Bankalar Kanunu 5erld (2002), s. 162 vd); Mahmutoglu, F. 5: Bankaalik s.102-103 a Mahmutoglu, F. S: Bankacilik 5.100; Reisoglu: Serb (2002), s. 503 9 Mahmutoglu, F. 5: Bankacilik s.100-101 Mahmutoglu, F. 5: s. 101 Bankacilik HPD BiailiaVolsirilugu durusmalannda bira samk... Ote yandan ortaya clican bosluk off shore bankalanna aalan icrediler rmanden de bit (Kende Bankalann Kurulus ye Faaliyederi Halcknada YOnetmelik, madde 12'ye eklenen 6. fikra ile men giderilmistir. Buna gore Salim lie kir bankaahgi bOlgesindeki istiraki arasinda Bankalar Kanunu madde 11 uyannca kredi saydan islemler belirli bir Muffle (Oz kaynaldann rtzde 25'i) smalanchnlmisur. Dikkat edilirse bu simrlama, banka lie istirak iliskisi olan kir banicalan bait"nundan soz konusudur. Bundan basica, yanetmelikle getirilen bu suurlamaya uyinama, Bankalar Kanunu madde 21/flitra 1, bent e'de angoralen kredi limiderine uymama idari sucunu degil, ayin fikramn 1. bendinde dfizenlenen ge_nel idari sucu olusturacakta. Zira madde 21/fikra 1, bent e'de yapurima baglanan 'Haller, kanunun 11. maddesindeki smalamalara iliskindir. Oysa kir bankalanna ilikin sat konusu simrlama 11. maddede degil, BDDK tarafmdan caftanIan yanetmelikte yet almistr. Dolarstyla burada yanetmelige urnama bicimindeld idari suc olusacakur. Bu noktada belirtelim ict, Bankalar Kanunu'nun 11 maddesinde istiraklere iliskin Ozel bir suurlama set konusu olsaydi, andan yenetmeligin istirakler yarninden Ongarchlga bu strialamalara aylunligin 11. maddeyi ihlal ettigini sayleyebilirdik. Oink(' bu dtzenleme aruk istiraklere iliskin citzenleyici normun icerigini sekillendirmis olacaku. Madde 21/fikra 1, bent e'de, verilen kredinin miktanna Ore degisen nis226 ! HPD pi bit idari pan cezasi OngOrfilmils iken, madde 21/fikra 1, bent rde bir milyar ile smith idari para cezasina yet verilmistir. Off shore bankalanndan verilen kredilerin de, kredi limitlerine ilikin smalamalann dolandmast ya da mutlak kredi yasaklannin asilmasi amaayla kullanticbgri gardlmektedir. Basica bir ifadeyle, kredi chlzeninin korunmasina yanelik normlar ye bu yollar kamu otoritesince istenilen disiplin Onemli <Meade ihlal edilmektedir. Uygulamada Turk bankalannm veya hakim ortaklanmn yurtdisinda off shore banitam kurduklan, burada toplanan paralan kendi istiraklerine veya grup sirkederine, lirnitlere bagh olmaksizin kitdi olarak kullandirchiclan garillmektedir. BACK TO BACK KREDiLERiN ZINIMET ACISINDAN DEO. ERLENDIRiLNIESI sUcU Deginildigi gibi bu krediler, azellikle banicalana haltim hissedarlan arasmda uzlasmaya dayah bit bicimde karsilikhhic esasma dayamlarak kullandinlmakta ye acilan kredilerin vade, miktar flit itibariyle de aym oldugundan, teminan olarak kabul edilmektedir, BU Seidl-dad, kredilendirme biciminin cok cesidi nedenlerrdF a, mevcut olup, ilk planda limit asirm. ye'audit kredi yasaklanna iliskin yasaidara hUkum dolandmasi aida gelmektedir. Aynca gelir, ed 6":: sermaye, kaydi mevduat arunmi gibi gerekceler le de, bu islem tin-one basvurulabilmekted eAf„,„ cak have bir degerlendirme de yapmak gergfr: a , 11:1 Her kredi Ili;kisi zorunlu olarak banyesinde risk unsuru tar. Oyle acamdan durumlar ofabifir ki; banka /bit baglamda back to back kredilere zimmet actsmdan baktigimada, su neticelere utast,su Her ;eyden Once vurgulayalnn ki, failin . : n nederderle davrannas °Imam, zimmet alale. Own upe uygun eylemiyle orulsebilirse de, imsuru actsincian farkhlik ortaya cdanakir. 'cankft zimmet sucundalci millkiyete do/ohne, ma! edinme Ozel kasu buradaki hicbir ,131, Agi karslamamaktadir. Ancak soylebir ihti... eitle -zimmet sucunun back to back krediler *linden olusabilecegini sOyleyebiliriz. SOzgeli1;thalum husedarlann bastan itibaren Odenme:ie.reii > n'f'bildikleri kredileri, hayali (fiktif) veya ' 1.1 . tom) . yerinde olmayan gercek ya,da tOzel ere icmalan halinde, her lid bankamn da ci`nrikrailiginda azahna, buna liars/11k lcredi alanTh. cr acumdan. halcstz bir menfaat elde edilmis oh i riiaktichr 1.2 . .•I OF SNORE KREDILERIN AMMO SUcU AcISINDAN DEtERLENDIRILMESI :!*,. ..,... . m !Off Shore (Kip Banicaciligz) bankalan' ca yaian, islemlerin sea konusu suc dpi ba fLittm an 'clegeriendirilmesine gelince, daha One • de vurgUla,:lignmz trete cesidi ihtiyac ye kolaybklardan yararlanmak, Ozellikle de alke mevzuatin. daki yasal stmrlamalann dismda kalabilmek ikredi limitlerini, =flak kredi yasaldannt ve ir tiraklere iliskin yasaldan asabilrne, vergi avan.tajlanndan yararlanabiime gibi) amaciyla off Shore bankalanmn kuruldugu bilinmektedir. 'Kuskusuz bu bankacildc islemlerini pesinen huiculca aykm olarak gOrmek yandpsma damemelt gerelcir." 13 Olkemiz uygulamasun dikkate alchgmuzda, offshore kredileri konusunda su olaszliklann sOz konusu oldugunu gOrmekteyiz: 1. Banka meyduatimn yaksek bit faizle off shore .bankastna yatmlmast, yaunlan bu meyduattn, ,dolayli bir bicitnde grup firmalanna kredi o1arak aktanlmasz. 2, Off shore bankast acme mevduat toplanmast, yine toplanan bu mevduata daha yaksek bir faiz yerilmesi; adeta kagn Uzerinde gerceklesen havale islemlerinden sonra, s6z konusu mevduatin TOrkiyedelci bit banlcaya mevduat yapilmast, sOz konusu mevduatin da yine grup firmaLanna kredi biciminde aktanlmasz. 3. Off shore bankasma sahip olan gruplann, off shore bankasindaki meyduau back to back kredi biciminde aktarmalan. 4. Bir Onceki siktaki ihtimalin, bu defa fiduciary 4Iern eirdinde gereekleg.irilmesi, son bir ,ihtirnalde back to back kredilerin ye fiduciary islemlulu bir arada bulunabtlmesi. "Stain bu olasiliklarda zimmet sucu actsualan suntan sOyleyebiliriz: $ayet yamlan turn bu is- mn, normal ;ekilde faaliyette bulu- nan ml yolcsa "tabela firmalan" ma olduklan ve Ists firmalardan temlnat bazen takip hukukunun derhal I;le- alinip afinmadit gibi hususlar gat tilmesl, bazen tam tersine mall g0c0 onande bulundurulmalidir. Bunlar zasflayan ki;i veya firmanin borcu- "tabela firmalari" Ise yard kredibili- nun ertelenmesi, baton de borcun batana dikkate almarak yen) bir tesi yoksa, his veya makul bir temi- kredi asimasi bile gerekebilir. Hatta nin belirtilen carden davrani;lan, baSantsta alman teminattan ktsmen banka parasirun dolayfi yotlarfa aim- ya da tamamen vazgegilerek kredi mete gegirilmesi anlamma gellr ve Bankalar Kanunu'nun 22/3. madde- borslasuna yeni kaynak yaratma yoluna da gidilebilir. Mall gag baktmm- dan yapdacak her degerlendirmede, nat almmamissa, banlca ytMeticilerI- sinde fingarlden susu olusurur" (Prof. Dr. Nevzat Toroslu'nun Icredi ili;kisinin tam seyri Mitiln un- 31.03.2003 taribli bilimsel gorU§0). surlanyia irdelenmefidir. Ancak her Qii Gerek Yargray hakikarda, tarihte kredlnIn tay bu bankalann mesubietine gOvenceli olmasi ;arttsr. Bu elven- kin tespitlerde bulunmu;tur. 3182 ce, Ici;i p da firmantn ekonomik tl- sash finceld Bankalar Kanunu'nun c0 ile veya ekonomik gOg olmasa 74 ve yOr0r101ttekl 4389 sash Ban- bile ficance ki;iferden alman teml- gerelcse Dam; - kalar Kanunu'nun 7/5 maddelerinde Off Shore Bankaaldc natlarla saglanabilecektfr. dazenlenen ft (Kis Bankaalit veya Di; Dla Ban- Bankacildc Dazenleme ve Denet- leme Kurumu'na sunulan bir bilim- kaalik), daha sok serbest bolgeler- gorilyte de benzer tespitler yer de faaliyet gasteren, ulusal bankaa- alir: "Bankalann Icarslikb kredl kul- bk sisteminIn disnda ve kanuni ihti- landirma1an, tek basna herhangi bit yadar ba/amindan muafiyeder tantn- sel sus ofusurmaz. Ancak karslikh soztewe fatal Sinanden simr- kredi kullandirma iSemlerine, banlca lamalart olmayan, tiger yasal smirla- parasint dolayli ;ekilde zimmete ge- malann 1st yumusaulat, vergi ve eirmek amaayla basurulmasi mum- defier:1m kolaylddan tanman ve te- kandOr. Bu tur kredi ISemlerinin meyamaa yabana pan ye sermaye bdyle bir amaca yonelik olup alma- pipsalanyla batanle;me ye uluslara- diini rasi bankaciltk ISemleri hacmini ge- (sin, her bir somut kredi Wenn gerek Banlcalar Kanunu, niSetine amaa lie kurulan, bunun gerek Icrediy1 kullandiran bankanin 'sin de m0;teri hizmetlerinde dina- ig dinenlemelen, gerekse bankaalik Him ve esneldik satayan, lisansinin uygulamalan assindan degerlen- aJmndui Ifikede ikamet edenlere ka- dirilmelidir. Bu itibaria brnegin tau ;ekilde kredi verilenler, tamamen pals olan bit bankacilik tarOdor. 01kemizde de, son ydlarda ulusal ban- "tabefa" veya kredibilitesi ofmayan kalar aracifityla tasarruf sahiplerin- firmalarsa veya hi; veya makul sas- ce yurtdisndaki off shore banlcalan- labilecek teminat alinmamissa, dola- na hesap astarna iSemlerinin yay- sayla karslikli kredi lcullandirmanin trtlik Icazandit bilinmelctedir (Vars. esas amaa bank! parasmin kredi ray 11.HDKInin 8.11.2002 tarih, garanarna alanda firmalara veya 2002/10121 nolu karats). krediyi kullandiranlara yahut ba;ka- Dani;tayin verdigi karardaki lanna alctartImas 1st Bankalar Kanu- tespitler. "... Asklamalarin nu'nun 2213. maddesinde ongOrOlen degerlendirilmesi sonucu, Bahreyn zimmet susu sbz konusu olabilir. ;ubesInIn off shore bankaaligin ve Ancak bu , konuda saghkli sonu; ala- yerie;ik oldugu tifice bilmek /gin, kaqtlikli la-edi kullandir- geregi olarak alke difinda yerle;ik menuatumn ma isfemlerinin tek tek eta alinmasi olanlardan mevduat toplasp (like ve selltli yfinlerden, ozellIkle krecli- disnda kullandirdit, aynca mevduat yi kullandiranlarin /cast yonlinden toplamak ve kredi vermenin disnda degerIendirilmesi gerekir. Bahreyn Mevzuattnda OngfirOldOgU Kaqibkla kredi kullancbran bankalann, sorira bu kredilerden dogan a/a- sekliyle tiger tam bankactlik hizmetlerinin verildigi, by haliyle caklari, kendi grup firmalanndan faaliyetin uluslararasi bankaaligin bir alacakh hale gelmeleri sonucunu do- terti olan off shore banIcacilik faaliyeti oldugu sonucuna ulasl- guracak sekilde, karsIddi olarak temlik alma/annul sus tekll edip etmeyecegini belirleyebilmek Igin, kredi borclusu olan grup firmalan- maktadir (Dantsay 4. Dalresi'nin 06.1100 tarih 200015052 nollu karan). lemler get! Odenmek kaythyla, dolayh bit bicimde kredi &acanthi ildali olaraktarsimiza cduyorsa, zimmet sucundan bahsedilemez. Ancak back to back kredilerde verdigimiz Ornekte oldugu gibi, kredibilitesi olmaYan ya da fiktif firmalara kredi temin ediliyorsa, zinunet sucu gercelclesecektirn." FIDUCIARY ISLEIVILERIN ZININIET SUcU AtISINDAN DEtERLENDIRILMESI Fiduciary islemlere gelince 15 , bu islemler doktrinde "inauch ialemler" olarak isimlenclirilir. Birinin menfaatinin basican tarafindan korunmast ya da teminat saglamak anmayla ona ban haklanm ciddi olarak devrettigi, fakat haklan iktisap edenin bunlardan kaynaldanan birtalum yetkiled hic kullanamamast, bazdanm da daha Onceden menfaat sahiplerince belirlenen bicimde kullanmak dunmiunda olmast hususunda taraflann anlasugt islemlerdir. 011cemizdeld uygulamamn ise, claim Once de bankaalik duzeninin OngOrdag0 clisiplin nitelikli kurallann (limit asum, mutlak kredi yasaklaruun dolanilmast, istirakkre kredi saglanman gib!) dolanilman biciminde Icarstmiza çiktigi bilinmektedir. Kammuca, back to back krediler ye off-shore trankalannca aalan kredilerde oldugu gibi, boyle bit ihtimalde zimmet sucu olusmaz. Ancak rebid islemi yoluyla, get! Odenmeyecegi baatan itibaren bilinen p da krediyi kullanamn malt iSi beyle bit laediyi kapatabilmesi imlcan dahilinde olmayan gercek ya da tare' knifere, bu olanagm fiduciary islemiyle saglanman zimmet sucunu olusturabilecektir. BACK to BACK. FIDUCIARY, OFF SHORE BANKA ARACILIWLA KUUANDIRKAN KREDILERIN DOLANDIRICIUK SW/ AcISINDAN DEtERLENDIRILNIESI flu kapsamda son olarak, knaca, daha Once cesit- li suc tipleri acismdan degerlendirdigimiz back back (Icaratlikh) laedilerin, off shore bank ve fiduciary islemierinin dolandinalik sucu acumdan durumunusla irdelemek gerelcir. Daha Once de aakladigumz itzere, back to back kredilerde taraflar, ierbest iradeleriyle ye verilen kredinin alman lcredinin rencesini olusturdugu ytmilnde anlasnuslardir. Bu aekilde kurulan hukuksal dolanchrtahk sucumm oluaman actsmdan gerekli olan, ink ye sanialarla yamiglya ugratma ye bu yolla menfaat elde etme soz konusu olmachguidan, dolanchnahk sucunun olustugundan sOz edilemeyeceldirl 6 . Ancak bu zimrnet sucu balummdan irdelerken dolandmahk sucunun hangi kosullarda olusabilecegini su sekilde ifade etmiatik: Kredilerin acilmasmda yamluct belgelerin lculLantlmis °Must durumun- da, dolandmahk sucunun ialenmis olabilecegi ihtimali alda gelebilirse de, bu varsarmda Mael lcisinin yantlgaya ugratilip ugratilmachgt konusundaki bir saptamayla sonuca ulaatimalichr. $ayet kredinin acilman konusunda da nihai karar alma gOrev ye yetkisine sahip kiailer bu eylemlere kalluanTorlarsa, aruk dolanclinalik sucundan sOz edilemez. Basica bir deyisle krediyi alan ye veren arasmdaki uzlasmanin mevcut oldugu bit durumda, yarulgiya ugraulan bit caul kisiden de sOz edilemez. Ancak kollektif iradenin arancligi durumda, nihai olarak karat venue sarsuu sak lamak 1cm bankar temsil eden kiai ya da Itisiletin, faith harekederle iradelertnin fesata ugratilmalan ballade, aruk zimmet sucundan degil, 'ECK madde 504/1 anlaminda kredi dolanclinciligindan sez edilebilif 1 7 . Dolandinalik sucu balummdan off shore haulm: fantail gerceldeatirdilderi diger but ilgili olarak da su tespitleri yapmistik. "Off shore bankalar aasmdan ise, Ozellilde TUr kiye'deld bankalarm, off shore bankalar mevduat toplamalan bag,laufida, mudilere yO: nelik ilave kurgulann yamlmamam (Omegin'i mevduaun sigortaya labi oldugu yew:lade Kik: lamalar yapma) koauluyla, iradi bit tevdi sea ko-.. nusu oldugundan dolandmahlt sucunun ohnmayacagi sOylenebilir. Off shore bankalanna iliskin sorun, daha cok, bu bankalar adma mevdun toplayan Turk banicalanmn faaliyet izninin kalduilmam veya Fon'a devri halinde, off shore bank mudikrinin hicbir renceleri olmamalan ye paralaruu geri.almalaruida karolastildan gOt: lfiklerde ortaya akmaktachr. Fiduciary islemlerde (Manch islenderde) 1 inanan lie inantlan aramnda kurulaa biz mizansenle veya sadece inananut kurgusuyla, oconcO kisi durumundaki mudilere kart TCK madde 503'teki dolanchrtahk sucunun islenmesi sot konusu olabilir. fir baska °iambic olarak, yine bu sekildeki mizansettle acdmamast gereken kredinin acilmast saglanabilir. gurada yine bolt ka mensuplaruun diger mensuplan yandgiya ugf ratabilecegi olasilik dildtate ahnmalichr. Son olarak•elirtelim Id, back to back laediler ile fiduciary ialemler bit arada bulunabilir ve bit * lender off shore bankalan vanta lulmarak get. celde.stirilebilir. 16 " 5020 SAYILI KANUNLA YAPILAN DEOISIKLIK, ZININIET OLARAK KABUL EDILEN SUctIN IRDUENMESI VE ONCE, OLAYLARDAKI SORUNLARIN DEdERLENDIRILNIESI SOz konusu dfizenlemeyi gerek sucun yapna unsurlan gerelcse bunkr thsuida Icahn hailer, kunindan sistematik olarak irdelemek isteriir 'Milan sue dpi yOnanden dazentemenin Ban Ica'tar KanunuMun 15/a ye 22/4 maddelerinde yer aldtgint gOrmekteytz. 15/a maddest, "Pen alacaklanndan; yemetim ye denetimi Fon'a Intikal eden ve/veya bankaalik islemleri yapma ve mevduat kabul etme inn ye yetkileri ligili balcan, Balcantar Kuralu veya kurut tarafindan luddinlan bankalar lie tasfiyeleri 'Fan chyle yara Wien veya Eon tarafmdan tasfiye islemleri bastantan bankalartn y6netim ve dentilmini dogrudan veya dolayh olarak elinde'bulunduran ortaklartnin kendi lehine kullancliklan her tarla banka kaynaklan ve her ne ad altanda 'olursa olsun kendilerine alt yurtici ve yurtchst titans lcurulusu, off shore bankalara aktardzklarz banka kaynaldan lie esleri, cocuklan ye evlatlildan ye bunlarm diger Iran ye karn hisimian adtna acilmts krediler lie bunlara aktantan her MI6 kaynak aktanmlan veya banlcalann hlkim ortaldannzn kendilerine veya sirkederi lie istiraklerine rayic bedelin altuida ye muvazaah yamlnus tam devir ye temlikler, °canal kisilere yapilmts her tarlt tastrur ye tasunnaz rehni ve tpotek gibi smirk aynt halclar ye bunlardan tide edilen nemalar, istirakterine ye bagh sirketlerine ayni bankanm el degistiren onaklanrun birbirlerine vet dig! krediler lie aym sekildeki bankalann 'IcarsthIch birbirlerine verdikleri krediler, bankaya ye grip 'sirkederine yaksek bedelle saulnus tiun ma!, hisse ve hizmetterden veya bunlardan 'Ye benzerlerinden tide edilen nemalar, uzun sureli kiralama veya finansal kiralama yolu lie kendisine aktanlan kaynak ye hizmetler, bankarun yOnetim ve denetim dOneminde yeterli ticart faaliyeti olmaksizin lcaynak aktaruni amaciyla kurulmus sirketlere verilen krediler tie bunlara ak- cattail kira ve hizmet bedellerindeki nemalar, .yurtchsi banka ye finans kuruluslan lie yamtan inanch islemler yolu lie aktanlan her radii kaynaklar, banIcalarnun off shore bankalanndaki yargt kararlan nedeniyle Odedikleri meyduatlan ye off shore bankalann bankaya mmli veya izinsiz aktarchp off shore maduatlar, bankamn yOnetirn kurulu ye kredi kotnitesi baslcan ye ilyeleri 1k genet mi.:Aar, genet madar yardimalan, imzalan bankar Anna eden memurlan, madartannin kendileri, esleri ye coculdan, evlatliklan lie bunbnn diger Iran ve kap') lummlanna aktanlan her tibia kaynaldann alma baskaca bit 'sterna gerek olmaksizin Harine alacagt haline gelmis sarlir" demektedir. Madde 22/4 1st "Fan alacaklarmdan; temettil haric ortakhk haklan 1k yOnetim ye denetimi Fona intikal eden veJveya bankacthk iiem1eri yapma ye mevduat kabul emit bin ye yetkilai Kurul tarafindan kaldinlan banlcalar lie tasfiyelerf Eon chyle yaratalen veya Fan taratindan tasfiye tenter' baslanlan bin bankanua; hukuken veya 11lien yOnetiin Ye denetimini elinde bulunduran yanetici olsun veya ohnaszn gercek kisi ortaklann 15/a maddesinde saydan flitter sonucu bankmun kaynaklarmi, bankarun emin bit sekilde caltsmastm tehlikeye dastrecek sekilde d'ogruclan veya dolayh olarak kendilerinin veya baskalarmm menfaatlerine kultanclumakta bankar her tie suretle olursa olsun zarara ugratarak kenRennin veya baskalariruntaalvarliguam arusina neden olmalan zimmet olarak kabul edilir. Bu 11isleyenler haldunda on rldan yirmi ytta kadar agu bapis ye yirmimilyar liradan sekspnmilyar liraya kadar agr pant CE7-251112 hamolunur. , Aynca,medglzrnHaiecgf ZImmet susundan baska.lur bankaahgina iiicin faaliyetler, gibi Izinsli bankaaffic faallyeti sucunu ye bununla birlikte denetleme sonucu alman tedbirlere uymama, bilgi ye beige vermeme, denetlm garevIllerine angel olma, beige ye yazImalan saklamama, karat- defter' tutmama, klemleri kapt dji biraluna, hesap uygunlugu saglamadan bilanco Icapatma gibi bankaabk dezenine kart islenen suslarr olabilir. Aynca belircellm ki bu suclar daha sok ufusal bankalann Sur bankean lie °Ian illilcileri baglaminda islenme olasiligma sahlptirler. in hunch Islemlerin hukuld niteligini astklayan se;itli gorUslerde ortak clan nolcta, bu 1;lemlerde genellikle bit -tasarruf 1glemi seldinde kendini gosteren 'ann.:111cl 41emle (Manch kazanduma) bors dogurucu blr lOemin (iflan; anigmast) bit Nita's teskil edecek felcilde Sir araya gelmis olmasidir (aynnull bilgi kin dresunay. E: Turk (-lukukunda ye Mukayesell liukukta 'ranch l§lemler, Istanbul 1968, s. 8546; Tandogan: Borslar s. 544). Bu gun Isvisre ye Turk hukuk sistemlerinde baskaiolan gents uyannca !ranch kazanchna klem inamlana Mans konusu Ozerinde tam bir Ink kazanchrin ancak Man; anla;masi inamlana Si, haldun kullanilmasl biçimi veill;kinin sena ermesi halinde geri verilmesi balummdan baa borglar yOicler (Bu hususta lien sOrOlen gOr(1ler ye degerlendirmeler kin IM Ozsunay: s. 114-119; Tandogan: Borclar 14ukuku... s. 545-548). Mahmutollte Banlcacdtk Suslan... s.I 01-102 am Mahmutoglu: Kredi... s. 283, 284 Mahmutoglu: Kredi... s .284, 285 olarak milteselsilen Odenmesine karat verilir" huluttn0 icermektedir. Dildcat edilirse, 22/4 maddesi Ongerdtig0 suc tipi balunundan bankatun hukuksal statunIne iliskin belirlemede bulunmakta ye bu kosulun mevcudiyeti halinde talcim hissedann cezalandinlabilecegini trade etmektedir. Saptamayi ceza hukuku milesseselenyle anklamak istersek, bunun sucun yamsal unsurlan chsmda !can objektif cezalandinLabilme kosulu oldugunu gentruz. Son) edilen mfiesseseye iliskin ban anklamalar yapmak gerekirse; bilindigi tzere sucun yamsal unsurlan chsinda kalan birtalum kosullar bulunmaktadulg. Bunlardan bit tanesi de objektif cezalanchnlabilirlik kosuludur. AruIan kosulun nitelikkri su sekilde ortaya konulabilin "Sue tipinin dasinda bulunan, failin hareketinin hukulca aylunhgma bir etkisi olmayaw, lcusurlulugun Icapsanu icindt, bulunmasi aranmayan, failin tipiklikte belirtilen hareketi lie !4E1 i1:jj 1 Pi al I /■'P I RUM nedensellik bagi icinde bulunmaym baskan tarafinnan gerceldestirilen sardardirlo.° Biraz daha Icavramt acacak olursak, bu kosulLar suc teskil eden eylemle dogrudan dogruya irtibau bulunmamalinna karsm, hulculca aylunligni ye lcusurlulugun bUnyesine de girmeyen olgulardm Shz konusu kosullar sucun olusmasnu etkilememekte sadece cezalanchrmada dogrudan dogruya mttteessir olmaktadirlat. Basica bir deyisle, ham unsurlanyla olusin suc balcimindan failin cezalandinlabilmesi icin aynca objektif bit kosulun bulunmast gerekmektedir. Vurgulayahm ki, tipe uygun hareketten Once gerceklesen veya gerceklesmesi aranan kosullar, objektif cezalandmlabilme kosulu olamazlar. Doktrhade, bu kosullara illkin slcca verilen eski Omekler arasinda iflas suclannda mahkemece iflas karanmn verilmis olmast, dilencilikte sunista halt yabanci devletlere kart islenen suclarcla Icarsdalchlik yer almaktadm Failin lcusum bu kosulu hicbir bicimde Impsamamakta farkh Mr ifadeyle failin o kosulu isteyip istememesinin hicbir Onemi bulunmamaktadir. Ism bize gore inceledigimiz bu suc tipinde yer alan ve bankanm hukulcsal statfisunti degistiren idari miadahale, objektif bit cezalandmlabilme kosuludur. Cunha yasanm da ifadestyle hakim Mssedann cezalanchnlabilmesi icin banknun utak ortaldilc haklanyla -yOnetim ye denetimi Fo r n'a intilcal eden ve/veya bankaabk islemleri yap- if ma ye meyduat kabul etme lain ye yetkileri balcan, bakanlar kurulu veya kurul tarafmdan kaldmlan ye- tasfiyeleri Fon eliyle ytnIttilen veya Fon tarahndan tastlye islemleri baslaulan banIcalardan °Imam ye hakim hissedann 151a maddesinde ankca gOsterilen eylemkri lie bu sonucun dogmas' gerekmektedir 21 . Basica bit anlattmla, idare tarafmdan (TMSF) bu yOnde bit mildahale olmachkca, madde 22/4'un tatbik Icabillyeti bulunmamaktadm Bu durumda kosullan varsa LW& giasterilen disipliner nitelikteki idari suclann uygulanabilmesi mumkuncht. hieden disipliner nitelikteld eylemden bahsettigimizi ilerdekt bolUmlerde anIdayacagn. Bu acildamada bulunduktan sonra, madd.e 22131telci benzerlik ye farIchhIdara da yet yet deginerek =Lan suc.un maddi konusu, faili ye diger yamsal unsurlan uzerinde de durahm. Sucun maddi konusu lie ilgili actk Mr tamm vermemekle birlikte, 5020 Snail Kamm lie yamlan degisiklikten sonra, gerek madde 22/4'te gerekse basica yeni hkralarda sureldi olarak banka kaynaldanndan22. bahsedilmektedir. Mace madde 22/4'te oldukca genis bit Icavrama yet veriImi olup, madde 220teld salt varlddara esdeger bit icerik olusturulmustur. Bu nedenle de amlan sic balummdanda rnaddi konunun banlcaya ait para ye sair varliklar oldugunu sOyleyebiliriz 23 . • Sucun failini irdeleyecek olursak, Bankalar Kanunu madde 22/4'teki faili daha iyi ortaya koya-; bilmek kin Oncelilde madde 22/31 teld fail olds liklerine deginelim: Madde 22/Thu acalc ifadesinden de gortilecegi nitre bu sucun fallen gorevleri nedeniyle kendilerine birahlan ya da mu: hafazalan, denetim ye sorumlululdan altanda bulunan, bankaya ait pan ye salt varlddan rim metine geciren, banka yonetim kurulu balhan ye Uyeleri ile diger mensuplanchr. Katmai koyucu failleri saptarken, yerine getirilen gOrevin One-: minden tuft\ ilk planda yOnetim kurulu bat kan ye tiyelerini ozellikle saymis, bunun yam stra, daha genis bir ifade kullaiaarak, diger mensuplan da °Iasi faller arasmda gOstermistir. Ka numzca, "diger mensuplar", bankada calismakta olan herlcesi kapsayacak niteliktedir. lste sucun lcredi kullandulmak surenyle 15 , mesi halinde, Icredi illldsini tevdi amaa &am 1, iiian banka mensup ya da mensuplan fail Bu ldsiler duruma gore yOnetim Min Uyeleri olabilecegi gib!, genel muchlr ya kredi komitesi Uyeleri, bOlge ye Mcidarleri de olabilir. Her bankamn kredi inie...konusundaki organizasyon semasi, faili ken esas ahnacakur. Handatmak gereldr. siOier sucta oldugu gibi dolaytmyla faillik ye da takdcurallan, banka haricindeki Ndiusitsta gOrevli olmayan banka cali sanlanm konumuna sokabilir. Thkkat edilirse, madde 22/3 1teki sucun faili icin, banka mensubu sdatuu tarmak, yeterli 'tobiamakta aynca bu ozelligin gOrev ile tamam•Ian:Mist gerelcmektedir. Basica bir anLiumla, bir anIca mensubunun gorevi disinda aym nitelikte eylemi gerceklestirmEsi, onu bu madde Icapsamda suc lath yapmaya yetmemektedir. Wadde 22/4 1st bankamn hukuksal statilsune f:Ottem vererek fail! saptamaktachr. Daha amk Mr Mdanmla, sayet Ion alacaldan nedeniyle banka±nut ortalchk haldan ile yonetirn ve denetimi fona Vgectiyse ya da bankanlik isletideri yapnaa, mev, duat kabul etme izni kalchnithysa veyahut da tasfiyeye tabi tutulduysa, bu durumda fail I5/a'da belirtilen eylemleri gerceklestiren ye bunun sonucunda banka kaynaklarim bankamn gOvenilir sekilde calismasim .tehlikeye sokacak bicimde kullanan ye bundan kendisi ya da baskasma menfaat temin eden (mal varliginda amsa neden olan) bOylelikle de bankar zarara ugratan hakim hissedardm Durum boyle olunca burada once hakim hissedar Icavrami uzerinde durmak, devammda !se madde 22/3'te oldugu gibi bu lcaynaldann lcullamrm konusunda kendilerine garevleri nedeniyle tevdi ye teslim edilmis bit ekonomilc degerin aramp aranmayacagim fail yOnOnden irdelemek gerekir. Haman !fade edelim ki, Bankanlar ICanunu soz konutu duel kisiligi anonim sirket yapsinda olmasuu zorunlu lulmasina ragmen rmetim ye haldmiyet acismdan Trleclan farkh kurallar ongormts ve esas itibariyle rude 10 ye tzerindeld pay sahipligi yemetim ye denetim acsmdan 4510 olarak goz OrnInde bulundurmustur. Omegin 043 Sugun yamsal unsurlan chsunda kalan hailer, tinkosullar. Icogu;tarma kosullan ve objektif cezalanchnlabilirlik Aynntth bilgl cm !gel, K; Sokullu, FA; Ozgeng, I; SOztler, A; Mahmutoglu F. S; Onver, Y: Sug Teo.trisif 2. Kltap, Istanbul 2000, s. 12-39 ender, Ac Ceza Hukuku Genet H0kOmler, Cilt 11-111, Istanbul 1992, s. 382 Kammrzca IdarenIn takdiri Ile ortaya Oran bu durum ileride ilging ceza hukuku sorunlanna neden oiabiletxcek gozOkrnelctedir. Gergekten de idari islemin geri alunmasu ya da idari yargala Iptal edilmesl hallerInde Lhaldm hIssedar ydnOnden suglatna maddelen degi;ebilecektir. 62 Eon alacaldanndan; yonetim ye denetimi Fona gegen ve/veya bankaaluk yapma ve rnevduat tabu! etme Izin ye yeticllerl ilgili Bakan, Bakanlar Kurulu veya Kitrul tarafindan Icalchnlan banlcalar lie tasfiyeye tabi tutulan veya :atsflyel;lend baslatlan bankalann Taynagunt kullanmt; olmastndan dolar Fona borglu olnasufkarrhyla Fona IntlIca] eden bmr banlcadan ilk kredinin ve/veya banka kaynagumn kullanulmasundan ionra, bu beridin birincl cumlesIn•de belirtilen gergek ve Waal Id;fierin, edindikler) ve/veyi bu suretle OçOncO Idsilere edindirdilderl Para, her tilt-• . mal, hak ye alacaklannun banlca kaynagu kullaralmak suretlyte edinildigi ve/veya edindlrildigi kabul ear ve bu ilergek ki;iler He Waal kI;Iler tarafindan edinilen pan, her tut -10 mal, hak ye alacaldar haklanda bu fulcra hakumiçrini Fon yeticilidIr. Bu suretle edinildigi ve/veya edindirildigi icafful edilen park her tun] ma], hak ve alacaldar lizerinde Ilk kredInIn ve/veya banka kaynagran ku ' Ilandclugi tarIhten sonra tigilnctI Id;ilere yapulan sal:4;f devir ye temIlk, smolt aynT hak tesIsI gibl I;lemler Ile OglInc0 kisiler lehine tesis edilen aynT ve ;ahat dim haklar Fona kart hakum !fade etrnez. Bu hilkukT islemlere taraf olan,turn ;ahislann kailt ve die halefleri dahil, ; yukandi belirdlen I;lemlerin gergekle;mesinden apnra edindilderi ve/veya edindirdikleri pan, heitOr10 mal, "hak ve alacaldar haklanda da bu fulcra hilldimleri uygulamr. Banka kaynaldannt banIcantn yonetIm ye denetimini dogrudan veiveya dolaylu olarak tek basma ve/veya birlik.te elInde bulunduran gergek ye tOzel kisIlere ve/veya bunlann veheya bankanun ipiraklerine ve/veya dogrudan veyahut dolayll bat bulunan ;alms ve ;Irketlere yukandaki bentferde tartan gergek veya tax& kisilere alctanlMasi'su saglayan gergek veya tax& kIsilerIn kullanrm; olduklan krediler ve/veya banka lcaynaldan bankarun ySnetim denetiminI dogrudan ve/veya &lay!u olarak, tek basun veya birlilcte elinde bulunduran ortaklar tarafindan kullandmu; banka kaynagt sarlur ve bu sahuslar Ile edIndikleri ve/veya OgOncii Idsilerce edindirdikleri para, her torte mal, alacak ye hakJar haldunda bu fikra hak0mleri'uygulamr. (madde 15-76) 1211 765 Sap!' TCK'nun 202. maddesInde sugun maddl,konusu pan veya pan yerine gegen evrak veya seneder veya diger mallar clank gosterilml;t1r. Buna Icarsun 5237 sari' yeni TdK 247. maddesinde sadece mal ibaresine yer verilmIstir. HPD 4- 1 madde 7/1 bb-bc (kurucular acismdan), madde 8/2a (yetzdel0 ye Cued hisselerin devrindeki izin actsmclan, madde 8/2b (imtiyazh btce yonanden), madde 11/9-c (kredi yasagi actsmdan) yftzde 11311uk paylar diklcate alumusta 24 . Ott yandan bankalarm faaliyet ye kinuluslan hakkmdaki yOnetmeligin 9. maddesi dolayli bir bicimde yOnetim ye denetime sahip olmatun ban kriterlerint verniektedir 25. Gerek yasaya gerek yOnetmelige baktigunizda yonetim ve denetime sahip olabilmek icin .su unsurlann mevcut olmast gerektigini soyleyebifiriz: • Banton yilzde 50'sinin tzerinde hisse sahibi olmak, • Dogrudan yazde 10-50 arasmda olanlar bakimmdan 1st dolaylt cogunluga sahip olmak ya da birlilcte hareket etmek, • YOzde 50'den de daha az bir paya sahip olmakla birlikte imtiyazli paylar sayesinde ya da paylann fill datum' sonucunda tek basma yOnetim ye denetimde stiz sahibi olmak, • Bunlar cksinda sirkette cogunluk hisselerine veya imtiyazh pay hakkma sahip olmamakla, hatta pay sahib' strati tastmamaida birlikte, bir Bunn karsihk madde 22/4'teki fail madde 22/3'ten farkh olarak bankamn hukuken ya da fiilert ISkin hissedanchr. Basica bir ifadeyle isfirak iraclesi haricinde her banka personeli bu sucun lath olamamaktachr. • Tipe uygun eylem unsurp acismdan konuya balcacak olursak,• madde 22/4'te, rnadde 15/a'cla gesterilen eylemler sonucu; bankamn kaynaklanm, banlcamn emin bir Sekildecafismasun tehlikeye dusUrecek sekilde dogrudan veya olarak kendilerinin veya. baskalanrun menfaatlerine kullandirmak, sucun tipe uygun hareket alt unsuru clank gosterilmistir. Anlasilmast cumle yapist itibariyle son derece. zorveadtsucknilber bertaraf edilen 15/a maddesinde ortaya konulan tipik harekeder tasnif edebildigimiz Icaclanyla sunlardu:` 1) YOnetim ve denetimi dogrudan veya dolayh olarak elinde bulunduran ortaklannut kendi lehine kullanchklan her thrift banka kaynaklan ve 2) Her ne ad alunda olursa olsun kendilerine alt yurtici ve yunclisi sirket, [Mans kurulusu, off shore bankalara aktarchklan banka kaynaklart lie 22/31E1d FAIL BANKA YoNETIM KURULU BASKANI, KURUL OyELERI ILE. DICER MENSUPLARI; 22/4"TEKI FAIL ISE BANKANIN HAKIM HISSEDARIDIR I oy sfrilesmesi veya yOnetim sezlesmesi uyarmca bankanin fiilen yOnetim ve denetimini elincle bulundurmak26 . Bu genel saptamalardan sonra sunu seyleyebiliriz Id, madde 22/4 telci fail: • Hem hulcuken yOnetim ve denetimi elinde bulunduran yOneticiler, • Fiilen yOnetimi ye denetimi elinde bulunduran yeneticiler, • Yonetici olmayan falcat hukuken y6netim ve denetimi elinde bulunduran, • Yemetici olmayan &Ica fillen yOnetim ye denetimi elinde bulunduran gercek kisilerdir. Genliclugft gibi oldukca Icirmasth bicimde ifade edilen ye °last sorunlar cdcarabilecek bu duzenlemede banka kaynalclarmm bu kisilere tevdi ya da teslim edildigine iliskin bir actichkta yoktur. Kammuca 15/a maddesinde sarlan eylemlerin zimmet sayilmasindan yola cficarak hulcuken ya da fiilen b6yle bir tevdi yada teslimin varligint aramak iiabetli olacakur. Ozetlemek gereldrse, madde 22/3'teki fail acticca gereviert nedayle kendilerine buakilan ya- da muhafazalan, denetim ye sorumluluidan altmda bulunan, bankaya aft pan ye sair varhidan zimmetine geciren, banka yenetim kurulu basicam ve Ilyeleri lie diger mensuplanchr. 3) Esleri, coculdan ye evbthicLan ye bunlarm di ger kan ve kaym lustmlan adma acilmis kredilei s fiebunlarkthicynaktrul n veya 4) Bankalann hakim ortaklannin kendileririe vt, ya sirketleri lie istiralderine rayic bedelin altmda ve muvazaah yapdmis turn devir ve temlikler , ' 5) °Once kisilere yapilmts her birth, tastmr tasmmaz rehni ye ipotek gibi simrh ayni haklit ye bunlardan elde edilen nemalar, 6) Istiraklerine ve bagh sirketlerine ayni bard* nm el degistiren ortalclanmn birbirlerine verdigf. krediler ile 7) Aym sekildeki bankalann karsthith birbirleri ne verdilderi krediler, 8) Bankaya ye grup sirketkrine ynksek bedelle . satilmurn,heytldnvabu lardan ye benzerlertrulen elde edilen 9) Uzun streli kiralama veya finansal ...: yolu lie kendisine aktanlan kaynak ye hiznie* 10) Bankanm yOnetim ve denetitn dOnerni yeterli ticari faaliyeti olmakstzm lcaynak akt. ml amactyla lcurulmus sirketleri verilen 1credi 1,0 lie bunlara aktanlan kira ye hizmet ki nemalar, 11)Yurtchst banIca ve finans kurulusktn Ian inanch islemler yolu lie aktanlan he&PITI, 24 Madde 7-bb: Tasfiyeye tabi tutulan ' ynaklar, 2,),Bankalannin off shore bankalanndaki yargi srarlan nedeniyle bdedilderimevduatlan ye a) .Off shore bankalann bankaya izinli veya ;ffinsiz aktardigi off shore mevduatlar. traldaga gibi hakim hissedann clan hareketfilcrada tek tek saythmstir. Bunun ceza ei Akatulcu terminolojisi lie izaln, sOz konusu secimlik hareketli oldugu, basica bir deyisle, erbest hareketli olmachguhr. Amlan ozellik, orfaya konulan davrani.slar chsinda herhangi bir ,hareketle sucun olusmayacagt sonucunu dogurtaktachr. -Dilckat edilecek olursa, madde bu sekliyle 765 ayili TC1Cnin 508. maddesindeki inanci kotaye Acullanma sucu lie aym Ozelliklere sahip olmakta;buna Icarsin hem 5237 Sayth TUC= 155 ye t247 Maddelerindeld hem de Bankalar Kann4nuinun 22/3. maddesindeki serbest hareketli suclardan hareket actsindan, farkh bit yam ser,gilemektedir. Ancak bu sucta hareket yOnanden ;digerlerinden cok daha Onemli bit lark daha yer ; almaktachr. Bu da, secimlik hareketlerden sadabir ya kla bir Itacimn yamlnus (Amami= bu sucun gerceklesmesine yetmemesidir 2/. Gercektende madde metin dikkatli okundugun-da actkca gOralecektir ki, 15/aidaki hareketler belirli bit yogunluluk ve elverislilikte olmah, baska bir deyisle amlan nitelikteki hareketlerin tam) banIcanin el Itomdmasina.neden olabilecek nitelik tastmalachr. $ayet bu say' ve elverislilik yolcsa her hareket bagunsu bir bicimde dazene ‘aylonliklar yonanden degerlendirilecektir. Fakat noktada Onem arz eden bir diger Onendi tzellik de, tek tek gOsterilen bu harekederin - madde 22/3 anlammda zimmet summit olusturabilecek hareketlerden de olmamandir. canka, - madde 22/41e bunlarm ashnda zimmet olmadigi doiayh da olsa ifade edilmektedir. Gercekten de "... her ne suretle olursa olsun zar4ra ugratarak kendilerinin veya baskalannm malvarligimn arusina fieden olmalan zimmet olarak kabul eclilir." denilmesi, bu saptamanun dogrulamaktadu. Kabul edilir denilmesi esas iti?bartyle zimmet olmayanlann oyle sarlmast anlamina gelmektedir28 . .Gercekten de, aslinda tam bu eylemler zimmet ya da inanci kOtaye kullanma sucunun tipe uygun hareket alt unsurunu olusturabilecelt davramslardir. Digerleri ile aralanndalci fark yukanda biraz Once degindigimiz gibt kusurluluk noktastndachr. Somut olayda failin davrantsimn benzer eylemlerle birlikte degerlendirilip, bir sonuca ulasabdir. Bizce kanun koyucu 5020 Sayth Kanun ile hakim hissedarm tipik, bilinen zinunet suclanna kart bit Onlem almak isteseydi bu durumu aynca ni- ile e ve coculdannk bunlann suur- •bankerier, bankalar, slgorta sirkederi sa sorumlulukla kauldtklan ortakIddara ve pan ye sermaye plyasalannda faali- veya bu kli veya ortaldildann ayn ayn yet gosteren kurumlarda ye Fon:a dev- veya birlikte sermayesini veya yOmed- redilen bankalarda dogrudan veya do- mini kontrol ettikleri ortakIddara alt lay!: olarak yttzde 10 ve daha tab bir paylar bidiltte dikkate alitur. TOzel 141- oranda pay sahibi olmamasi", madde 7- lere alt dolayl: pay sahipliginin befirlen- bc) "(Degisik: 4491 - 17.12.1999) mesinde de bunlara aft paylar Ile ser- Flaklanda 14. madde uyannca islem ya- maye veya yonetiminI kontrol talkie:1 sulmakta clan blr bankada dogrudan ortakkklara alt paylarla hesaplamr: veya dolayli okra yOzde 10 ve daha 2. Banka serrnayesinde pay sahib' tibel fazla oranda veya in °ram: attinda ol- sermayeleri He ilgill olarak Ka- sa dahi yOnetim veya denedm kurulla- nuna gore yapdacak dolayli el degistir- nna dye befirleme inatiyam veren pay me ve benzeri dolayklik tespit ve de- sahibi olmamasi", madde 8-2.a) "Bir Id- gerlendirmeled, mevzuatta actkca do- skirt dogrudan yeya dolt*: olarak zenlenen' hususlar hancinde, banka banjo sermayeiinin y/lzde onunu ve sermayesI yerIne tOzelldsi hissedaran daha fadasm: terns° eden paylan edin- sermayesi esas almarak bu maddenIn mesi veyatir ortaga aft paybnn banka (I) numaral: ilcrasmdaki hOlcanlere sermayesInin yOzde 10, ytlzde 20, yllz- gore yapihr. de .33 veya- yUzde SOsini asmasi sonu- 3. Bin gercek p da tUzel kisinin diger cunu veren pay edlnimlerl Ile bir arta- bir tozOl kisinin serrnayesini p da yo- ga aft paylann yulcandaki oranlann du- netIminI dogrudan ya da dolayh clank na dOsmesi sonucunu veren pay devir- kontrolU; Wml kiinin dogrudan veya len Kurulun iznine tabidir",madde 8- dolayl: elarak sermayesinin cogunlugu- 2.b) "Sermayenin dogrudan veya do- na sahlp olunmas: veya bu cogunluga lap olamk yezde ori vedaha fadasma sahIp olunmamalda birlikte imtiyazli veya bu oramn alunda olsa dahl yOne- hisselenn elde bulundundmasi veya'di- dm veya denetim kurullanna Dye belir- ger hissedarbrla yapdan anlasmalara Is- leme imtiyazi veren hIsse senederine tinaden oy hakkuun cogunluguna tasar- sahlp elan ortaklann kurucularda ara- ruf earned veya herhangi bin surede nan nItelikled tag:man garter", madde yonedm kundu Oyelerinin cogunlugunu II-9.c) "Her ne ;cidi ye surette olursa atayabIlme p da gerevden alma gOcti- olsun kredIveremez, kefaletlerIni ka- non elde bulundurulmasichr. Thad idi- bul edernez ve tahvIl ya da benzeri nhi onrkyapasinabagholara1c ser- menkul laymetlerini satin alarnazlar. mayeeln cogunluguna sahlp olunmam (Degisik 2. cOmle: 4491 - 17.12.1999) icin pay orarunm asgar1 yUzde ellibir °I- (a) bendl htildirnieri, yonedm kurub ma' art aranrnaz- Oyeliklerinde bulunan banka sermayesi- 26 Saydan olasilddardan ilk 40 hukuki anlamda, sonuncusu Ise fill anlamda nth dogrudan veya dolayb olarak ytizde on ve daha fadasma sahlp °Ian gercek halm hIssedarlt ifade etmektedir. kiI ortaldar Ile dizel kii art:Mai -in his- D3 sedarlan haklanda uyguhnmaz. taki tipik hareketlere blr Edglide benze- Bunun dismda madde 12/1 (I/b, mektedir. Bilindigi gibl bu suctan bah- 14/50)-bb, I5/6(b) yilzde 10'a illskin sedebiimek cm Oncelikle belirli sarda Dozenleme bu yantiyle itiyadtsuc- Icriterler acnindan amek verilebifir. hareketin ye burn bag': net1cenin tney- ED dana gelmesi gerelcrnelctedir. Itlyadi Madde 9-1: Gercek veya &Lel lair kiinin Ttirklyede lamulmus veya ku- suc son hareket ve nedcenin gercek- rulacak bir bankamn sermayesIndeld le§mesiyle olusur. Basica bir deyisle, dolayk pay sahlpiiginIn tespitinde uygu- beliril bir samya Was:Imams hallerde lanacak like ye esaslar asagidadir: daha anceki eylemler suc vasfum tap- a) Banlcada pay sahibi bulunan veya pay madar, dolaymyla WW1 cezalanchnlabil- devralacak tax& kii ortaldidar Ile var- mesi de mtimkUn degildir. Irdeledigimiz sa bunlarm ttizel 141 onaklartmn or- suc tipinde de cok sarda hareket ve talchk yapdan zIncirleme bir suretle ge- netkenin varlig: zonmludur. Ancak bu rektigl takdirde gercek Idsilere ulapn- maddede gosterilen eylemler bagimuz- cap kadar tespit edillr. Iddann: korumakta olup bankaya el ko- b) Bankasermayesinde tUzel kiiIer nulup konulmamasina balalmaksam araaligi Ile elan dolayk pas; sahlpilgi yaptinmla 'Pars:las:Oar. °rani, istirak oranianrun carp:Imam su- Aynca itiyadi suctaW son hareket, faiiin retiyle hesaplamr. Ayn: IdsinIn an ka- iradesI Icapsarninda olup, sucun bir un- demelerde yer alan dizel kisilere dog- surudur, cezdandirdablime kosuluyla rudan istirald bulunmas halinde, sOz- blr HMI yoktur. Halbtild, madde konusu dogrudan Istirak omm, mOtea- 22/4'te yer alan kosul, botonoyle failin ldp carpin bleminden Once, o kade- Wades' dindadtr ve sucun yap:sal un- meye kadar ulasdan orana Have edilIr. suru degildir. Ote yandan, hareketin c) Bir gercek kIsIye alt dolayl: pay sa- saps: ve elverislifigi de madde 22/4'te hipliginin befirlenmesinde bu gercek ki- befirsizdir. HPD I: hpd telikli Mr hal clank kabul eder ye cezamn da Mr miktar antinlmasuu saglarch. Kuskusuz bOyle bir dOzenlemede sadece eski olaylar yOncinden uygulanabilirdi.Halbuki, kanun koyucu bu yolu lzlemeyerek firkh bir tercihte bulunmus, ozellikie de zimmet saydmayan eylemlerin °last apt - sonucLarmdan hareket etmistir. Yasamn gerekcesi bu gOreisiimitze teyit etmekte$Oyle ki, "Maddenin birind filcrasinda, yonetim ve denetimi Fon'a gecen ve bankaalik yapma lain ye yetkileri Bankaalik DOzenleme ye Denetleme Kurulu tarafmdan Icalciudarak tasfiyeye tabi tutulan bankalann rinetim ye denttimini dogrudan veya dolaylt olarak elinde bulunduran ortaldannm kendi lelaine lcullandiklan her Writ banka kaynaklan vs her ne ad altmda olursa olsun kendilerine aft yurt ici ye yurt dist sirket, [mans lcurulusu, off shore bankalara aktarehltlan banks kaynaldan ile esleri, goculdan evlathldan ye bunlann diger kan ye kaytn hisimian adma aalmts krediler ile bunlara aktanIan her ttr10 kaytiak aktanmlan veya bankalann hakim ortaldannm kendilerine veya sirketleri lie istiralderine rayic bedelin akin& e'muvazaah yamlmis tarn devir ye temlikler, Ciaincil kisilere muz baglamindaki Ozellikle de son 20 yillik gontntimit, hakim hissedann sermaye yamsindakt yetersizlikler ye banlcaalik faaliyeti chsindaki temel diger ugrasilanndan Oulret strekli clank hada kaynaklanna basvurmast ye yasalann OngOrdfigit disiplin lcurallanna uymainam seklindedir. Dilcicade mizlemlendiginde, bircok,bankada Once yasal imkanlann lcullamIchgt, bu imican sona erdiginde ise devammda isimlerini bile yeni duydugumuz back to back, fiduciary krediler, off shore bankaahleislemlerk ile kaynalc yaraul- g dimvsbunlacokzrei(tml,cditler, 'borc nakilleri, avanslar gibi islemlerle) kullamma tabi tutuldugu gOrtilar. Ancak halcim hissedann bankaahk chsmdalci astl faaliyetleri iyi gitmediginde kaynalclann bankaya &mast aksamakta ya da hicbir bicimde . yerine getirilemez hale gelmektedir. Kap tzerinde 1st lcamuoyundald itibann korunmasi icin bilanco malcyajlartna gidilmekte, Ozellikle de ortaklik ye istirakler rilcsek faizle borclanchnlarak banka karh gosterilmektedir. Kuskusuz baslangicta islemlerin dogast geregi hakim hissedar ekonomik bir menfaatte . elde etmektedir,.Kisacam sistemik bir sorun yasanmak- HAKIM HISSEDARIN BANKACILIK DISINDAKi ASIL FAALIYETLER1 IYI GITMEDIaINDE KAYNAKLARIN BANKAYA DoNO$0 AKSAMAKTADIR yamlims her Kidd tasmir ye tasmmaz rehni ye ipotek gibi smirk ayni haldar ye bunlardan elde edilen nemalar, isdraklerine ye bagh sirkederine aym bankamn el degistiren ortalcLarmin birbirlerine verdigi krediler, bankaya riksek bedelle satams Min mal, hisse ye hizmetler vs bunlardan elde eclilen nemalar, uzun sOreli kiralama veya futansal kiralama yolu lie kendisine aktanlan kaynak ye hizmet bedellerindeki nemalar, yurt dist banka vs finans kuruluslan lie yapdan inanch islemler (fiduciary) yolu Us aktanlan her thrift -kaynaklar, bankalanmn off shore bankalanndalci y-argi kararlan nedeniyle Odedilderi metduatlan, bankanm yenetim, kurulu ye kredi komitesi baskan ye nyeleri lie genel mildhr, gend muchir yarclunalan, imzalan bankar ilzam eden memurlan, modurlerinin kendileri, esleri ye cocuklan, eylathiclan ile bunlann diger ken ye kayin lusimlanna aktanlan her curl° kaylann tumum Hazine intikal etmis sarlacaM uygulamada lcarsdasilan olaylardan hareketle ye uygulamada tereddildere mahal vermemek için saymaca usult tercih edilerek belirtilmistir. Burada kanuni temlik sOz konusudur" denilerek uygulamada Icarsilasilan olaylardan hareket edildigi adkca belirtilmistir. Gercekten de Turk bankacthk sisteminin konu236 I HPD ta chip, esascn [Om bu eylemlerin zimmet kucu ohnachgt bilinmektedir. Tipe uygun eylemin netice alt unsuruna gelhice, burada OngOnllen netice, banka Ithynalclanni; kullanan hakim hissedann sarlan islemlerle kendisine ya da ficOndi bir kisiye menfaat temiri : antes!, bOylelikie bu kailermn malyarliginda ir-. ti olmast ye bankamn zarara ugramasicht. Bura ,. daiklcternsz,uifkoycln suc tipini actk bir bicimde zarar sucu olarak du ienlemistir. Butoktada madde 22/3'ten ifade olaralf bil farli51,-.• uk icerse de; uygulamada, Ozellilde de Yarg1taY, 1-:miz'versoldugbank 2J3'seL. suc bakumndan da zarar ya da zarar bulunmast araronakth oldugundan, sonucta hei iki dilzenleme tipak eylemin mance alt unsut(.. balumindan Ortusmektedir. Ancak bize gore araz1 ,1, larmda sayle bir temel lark vardu; enamel cunda zarar, eylemin i.slendigi siradaki set! zarardtr . ve fail sucu lledigi anda mOlkitetifr gecirdigi ekonomik degeri geri venue seklf24 d bir irade tasunamaktachr 29 . Buna Icarsdik'Ma4_5, 22/cteld zarar; 15/a'cla sarlan her bir eylerit*F. ceklestiginde ortaya akan bir zarar bunlann buninanden dogan bir zararchr 4e nak kullamldiginda lu ekonomik degeniebt ' eft dOnmesi Mike istenilmektedir 30 . Aneginaigimiz kosullardan dolar gal Odeme olamamaktachr. Sonucta bankaya el Ibigunda, hakim hissedann malvarligmda gitir art1 gOrulmekte; ancak his varhk, paraya cevrilememekten dolar borcu 11. \ yeniamalctadm Aslutda bankaya alt Icay51-'43akim hissedann nakde ceviremedigi maldunnaktachr. i4gl IkS Msaat, tekstil, medya, Betisim, ulastm, Rath r giln sekterlerde bu durum cok acilc bir gOrtilmektedir. Bu noktada dildcat cek, Isteriz Id, burada haldm hissedann ticari Mr bahsetmiyoruz. Tient bir zarar Sudanzaten her iki taraf balunundan da ekosoz konusudur. Madde 22/4 1te jjiiblr lcapp, banka varhgtndan kaynaldaIV.Menfaatin, haldm hissedar ya da ficencft bir • l'halummdan herbangi bit zarara neden ol'Lei= gecmesidir. Netice olarak ise, bu du.. "bankaya eksi bir deger olarak yansunaktakrtik bu varhk, banlcaya el konuldugunda t &but bir bicimde saptanan, fakat paraya hemen $u soru da halch blank sondem° gelebilir: Madde bir varhkur. Zorunlu olarak biraz Once ktsmen degindigbniz failin kusurluluk bicimine gelince, madde 22/4'e iIikin acddamada bulunmadan Once, madde 22/3 icin ban actklamalar yapmak isteriz. Tezimizde madde 22/3 balummdan u tespitlerde bulunmustuk: "Ancak doktrinde TCK madde 202'ye gOre yarnlan degeilendirmelerde, sucun kasten islenebilecegine ilisIdn Mr tarnsma olmamakla birlikte, Ozel lcastm aranmast gerektigine yOnelik gOrtisler de ileri silnlImektedir. Onder31 , Erman Ozek32 , genel kasu yeterli gerOrken; Artuk33 , Donay34 Ozel kasun sart oldugunu ifade etmislerdir.. iffil<seic Mahlceme ise son pllardaki karadannda Orel lcasu aramakta, ancak burada da faiMeki teittelldk ve faydalanma araamm dilkate alarak Orel kasu da kendi icinde ayrtma tabi tutabilmektedir. Bu tantsmalar Bankalar Kanunu'nun madde 22/nelci suc actsmdan da gecerlidir. Yasa, metninde actkca belirtilmemekle birlikte, failde faydalanma veya temellnk Icastaun 'aranmast bizce cevrilemeyen — 22/3 anlamindald eylemlerle bankaya el konulmasina neden olunursa, madde 22/4'On aynca uygulanma imkant var midta Bizce haldm hissedarin 22/3'te Sfade edlen eylemleri varsa aruk her bIr eylemden bagirnsiz bir biglmde cezalandinlacak ye durumâ gore gergek igtikrna ya da suglarar igtimat kurallan geamilerek ceza mIktan saptanacaktir. Bankaya . elkonulmasma da Ihtlyag ‘nktur. Hatta elkonulmasindan sonra da hakim hissedaren cezai sorumleluguna yine gidilecektir. Aynca burada gozden kaginlmamasi gerelcen husus sudur, zimmet sucu soz konusu oldugunda =ten. her bir <:.eylamden batrnsa olarak ceza verflecektir. BOnun soncunda burada sok daha ago - bir yaparimla kars4apla4.:.Caltur. Puna Icarstbk sapsmi dahl bilemedlgimiz ye her bankanan malllapisina gore sayisal farklibldar gOste- recek eylemler islenildiginde, faIle tek bir can verilecektIr. DOzenlemedeki elestIrllerl sImdillk blr tarafa bi- takacak olursak, madde 22/4'e baska bir anlam vermek bizce mamkan gazOlunemektedir. 29 MUIldyethe gegirdigi ekonomIk.deger ifadesinl, kredl sarlesmeleri baktnundan agmak gerel<ir. Kredl sOz- fesmesinIn hukulcsal niteliginden dolar kredi alan her, kis' mOlkiyetI d6lcazanir ve bankaya 'carp borglu durupl dOser. Diger blr anlaumla, hukuka uygun alinan bir kredIde, mtilkiyet kredI verenden alana zaten gegmektedir. Iste, kredi sOalesmelerl baglaminda zimmet sugundald lark bu alma anmdaki iradede ortaya ;Ik. malctadir ye failde baslangigtan ldbaren geri Odememe filcri halcimdir. Buna 'carpi& hukuka uygun bir '<radicle kisi, '<redly' aldugu anda edimInl yerine getirmek, yanI vadesInde borcunu.odefnek Istemektedir. Boyle bir Iradc saptandiginda ise, vadesinde odeme yapilm's olup olmasintn ceza hukuku balommdan bir Onemi yolctur. Bu sug balommdan faildekl irade, kullanma zimmetindeld Iradeyle de artUsmez. clink() kullanma zimme'kmde de fallde baslangigta ceza hukukuna 13 -zga ye hukulca aykin ;ekilde mal edinme, rriOlkiyete gegirme last, lusa saran de olsa mevcuttur. Buna ;cal -sin magi& 22/41teki sugta dlsiplinli davranma yakUmItilagUne kasten ylan davranan bir fall iradeslyle Icarsdasultr ye sonugta banIca laynagmin dogrudan ya da dolayll olarak belirli ? Bir sure kullammi sox konusudur. GartUdOgfl gibi, aralarindakl lark baslangigtaki Iradede ortaya glkmakta, benzerlik Ise, banka kaynagmin tekrar bankaya dOnmeshveya donmesinin istenilmes1 noktasindadir. Ancak bu seri &Onus, kullanma zlmmetinde gok daha losa sUreleolmalctadir. Haurlatahm d, lcanun koyucu da, yenl 5237 Sayth Turk Ceza Kanunu'na hUktim sevkederelc, (madde 247/3) zimetin bu throne yer yerm); ye verllecek canton yan oranina kadar indlrilèbilecegini ongOrmUstilr. J Cinder, A: Turk Ce-za Hukukunda 111 Erman, 5; Ora. c: Ceza Hukuku (Sze! HtikUmler 1994... s.I19 Ozel BalUm, Kamu ldaresine Karp Islenen Suglar, 1992, s. 34 Artuk, E; GOkgen, A; Yenidtinya, C Ceza Hukuku Genel HOkOmler,'Ankara 1998, s. 359 Donay: Turk Hukukunda Zimmer 10MHED .1968_ s.44 HPD de dogru bir yaklastm olur35 .71 Bizce 22/3 balcunmdanyaplan bu actIclatnalar, madde 22/4 icin gecerli degildir. cenkil, bu frukUmle kusurluluk yOnunden ilginc bir durum ortaya mkar. 515yle ki: Bize gore mstdde memi dikkatli okundugunda gOnlImektedir ki 15/a'claId eylemlerde failin mal edinme, millIciyete gecirme iradesi olmayacak, sadece fail bu eylemleri.lcasten isleyecektir.,Bunlann yogunluk ve elverisliliginden Oran sonuctan ise isteyip isteme4 digine bakilmalcsam sorumlu tutulacalenr. Bu duzenlemeden basta sonuc mkartmak 6Iast go5zulcmemektedir. 1te bu sorumluluk bicimi ceza hukukunda lcabul garmeyen objektif sorumluluktan baska bir anlam ifade etmez. Gercekten de secimlik hareketin saymmin, ham Icasten ml, taksirle ml islenip islenilmeyeceginin dahi - belli olmaman ye, bu 'bilinmezlere, bagh bir sonuctan kisilerfn cezai sorumlulugunun OngOrtilmesi objektif sdrumluluk olarak Icabul edilmek duruniundadar. SOnuc olarak belirtmet isteriz' ki, 5020 Sayth Kanun Ile ' meyzuantruia dahil edilen-Bankalar Kanunu'nun 22/4. maddesinin ihlali icin uncle su temel kosullara ihtiyac duyulmaktadu : 1- Oncelikle sadece madde 15/ascla tek tek sarIan eylemlerin, bankanin huku . ken ya da fiilen hakim hissedan tarafmdan iIeni1mi olmam ve bu eylemlerin her bankanin mali btnyesine gore saptanacak sap ve elyerislilikte ohnam snuff. Bu noktada vurgulanmalichr ki, bankaalik faaliyetinin belirli bir disiplin icinde yan1nIlmesini saglayan ye zimmet sucu olarak kabul edilmeyen cok sardaki eylem, amlan kosullar olusursa, buridan bOyle zimmet olarak kabul edilecektir. Ancak bu her bir eylemin zimmet sarlmast anlamina da gelmemektedir. Daha acik bir anlatimla, bankaya el konulmasma neden o,lan eylemlerip tamabp antic tekbir sucun olusmasma neden olacak ye faile tek bir ceza verilecektir, 2- Tam bu.eylemlerin sonucunda 1st, hem bankaya idarece el konulmast, hem de hakim hissedar"ya da ilcuncti ldsinin mal varligmda bir arns ohnast, bankamn da zarara ugramam gerekmektedir. Ancak mal varhgindaki ants, zimmet sticu anlammdaki arti di degildir. cankU degindigimiz gibi her kredi sozleimesinde nftl1ciyet , Icedi verenden alana zaten gecer ve esas itibariyle hukuka uygundur. Zimmet summun olusabllmesi igin lcredi ahnmadan veya,ahnthgt mrada failde bu ekonomik degeri geri 6dememe &wincesi olmalichr ki, malvarhgmdaki artmtaki fark da Aksi taktirde bp suc fie bilinen zimmet ya da inana konlye kullanma aramndaki -fad= anlamt da kalmaz. Haim bu suc balummdart faildeld irade, kullanma zimmetindeki iradeylc de OrMsmez: cimk0 kullartma.zimmetincle de failde ceza. hukukuna ozga„hukulca aykin matedinme, ufillkiyete gecirme kasti lusi strait de olsa mevtuttur. Buna karsm madde 22/4 1teki sucta disiplinli davranma yuldtmlfalOgOne kasten aylun davranan bir fail iradesiyle karmlasihr. Be baglamda vurgulayahm ki, failin bu, llama gore cezalandualabilmesi icin, yasada ongOrftlen neticeyi isteyip istememesinin de bir Ottani bulimmamaktachr. ldarece talc& edilen sonuctan objektif olaralc sorunilu kabul edilmektedir. 3- Kahumzca gerek sucta kanunilik ilkesini gOz arch eden, gerekse kusur yam:Laden ceza hukulcunun Minden reddettigi objektif sorunduluk landau bertimseyen bu htlkum, Olkemix uygulamasmda sorunlar dogurabilecek gorantmdedir. $fiphesiz uygulama alam yasanin yetn:trInge girmesinden sonraki olaylar balumindandu. Ancak, madde 15/a'da OngOrtllen eylemr lerin tammt balummdan, failleillehlerine olan icerikten yararlanacaknr. Ashrida hiikum bu At' ntyle, zimmet olan/olmayan aynmmui yamlma. Si ve kamilastlan loam ciddi tereddittkri giderme7 si amsuidan da yararh olmustur. Belirtrnek istenz Id, faIldeki last bu sup?' benzer eylemlerden aytrt edilmesIne de katlada bulunur: Ceza Gene! Kurulu'nun 1985 tarihli bir karannda, Incelenen çeltli hususlar arasinda lnana 1c6dly 6) . Yargrtay kullanma ve usulsUz bankialik I;lemleri (bunlar arasmda kredi limItini are. hall de bulunmaktachr) arasyidakl" farkhloga da deginilmiN yereI mahkemenin TC1 madde 510 nitelendirmesl, Ozel dalrenin Bankalar Kanunu.th gercevesinde olaym 1rdelenmesi gerektigi, bapavaligm yerel mahkemenin gOrII;Une Mbar etmesi kat;tsindOe bu eylemlerin Bankilar Kanunu hakamleri dairesInde ele altrup degerlendirilmesi gerektIgl sonucuna ulapInvour. CGK, 03.03.1986 tarih, E1985/258, K.I986/83, (Istanbul Barosu Bile BanIcast Arrlindeftty,`" almmgur). So 6 dOnemdeki tart4ma konularmdan bin i de, kra borclularmin banIcaya el konulmasindan Once yo da sonra yapmr; olduldan tinla;malann ceza hukuku agisindan anlams Uzerinedir. Ku;kusuz bu sozlerelet, falldekI ba;langictaki iradenin saptanmap 'On goz OntInde . bulundurulmalschr. odemettaYrek 1 98119k111,6. balummdan sealesmenln tarltd, mevcut rbal,varligrioderne k kowllarr, varsa pay devlr ya da rabbi stltlefOl}4 ve salr ;Ortlar Ozenle Irdelenmelidir. clink° bu noktadall saptamalar o kadar OnemIldIr Id, buna gdre..9: 111 eylemine ceza hukuku apsindan blr sonttc"ballanabIlecegl glbl, bUtUnOyle bu sahamn dlinda da Irak 238 I HPD WON