َو - İlim Talibi
Transkript
َو - İlim Talibi
KUR’AN-I KERIM’DE EN SIK GEÇEN 500 KELIME (Dilimizde olmayan 275 kelime) (Kuran Kelimelerininin %80’i) Konularına Göre Kelimeler Temel Dilbilgisi Notları Örnek Ayet Çözümlemeleri www.ilimtalibi.com info@ilimtalibi.com Kur’an-ı Kerim’de En Sık Geçen 500 Kelime Dilimizde olmayan 275 kelime (Kuran Kelimelerininin %80’i) Rahmân ve Rahîm Allah'ın (cc) adıyla ِكِتاب اَنْ زلْناه ا ِ َار ٌك لِيَدَّبَّروا ٰايَاتِه َولَِيتَ َذ َّكر اُولُوا ْاْلَلْب اب ب م ك ي ل َ َ ُ ََ ٌ َ ْ َ ُ َ َ ُ Övgü yalnızca Allah’a (cc) aittir. Barış ile esenlik Hz. Muhammed (S.A.V.) üzerine olsun. Cenabı Hak şöyle buyurmaktadır: "Bu Kur'an, âyetlerini düşünsünler ve akıl sahipleri öğüt alsınlar diye sana indirdiğimiz mübarek bir kitaptır. [38:29]." Eğer anlamazsak, ayetler üzerinde nasıl düşünebiliriz! Sevgili peygamberimiz (Sav) Kuran’ın önemine şöyle işaret eder: “Sizin en hayırlınız, Kur’an’ı öğrenen ve öğretendir.” (Buharî, Fedâilu’l-Kur’an, 21) Kuran’da yaklaşık 2000 farklı kelime bulunurken, hepimizin fark ettiği üzere çoğu kelimelerin çok sık tekrar etmesinden dolayı, toplamda 77800 kelime yer almaktadır. Bu kitapçık Kuran’da en sık tekrar eden yaklaşık 500 kelimeyi içermekte olup bu kelimeler tekrarlarıyla beraber (64282 toplam kelime) Kuran’ın %82.6’sını meydana getirmektedir. Bizlerin çok önemli bir avantajı ise zaten bu kelimelerin pek çoğunu (ilim, melek, tefekkür, inkar, vb.) dilimizde kullanıyor olmamızdır. Bu kitapçıkta Kuran kelimelerinin %80’ini oluşturan yaklaşık 500 kelimenin yaklaşık 225 tanesi; Kuran kelimelerinin %70’ini oluşturan yaklaşık 425 kelimenin ise yaklaşık 190 tanesi zaten dilimizde mevcuttur. Dolayısıyla net olarak 70% seviyesine ulaşmak için 235 kelime, 80% seviyesine ulaşmak için ise 275 kelime öğrenmek yetecektir. Bu kelimeleri az bir gayret sarfederek inşaAllah öğrenmek suretiyle ve arapça dilbilgisine dair birkaç önemli kuralı öğrenerek okuduğumuz bir sayfanın 80 %’ı hakkında fikir sahibi olmak mümkün olur. Elbette anadili arapça olan insanların dahi ayetlerdeki her inceliği ve anlam zenginliğini anlamaları mümkün değildir. Ancak şu da bir gerçektir ki zamanla Kuran’da geçen kelimeleri ve dilbilgisini öğrendikçe, bunun yanında tefsir kaynaklarından mümkün mertebe istifade edildikçe inşaAllah Kuran-ı Kerim’den istifade nispeti o derece artacaktır. Aynı kelime hazinesinin hadis-i şeriflerde de geçtiğini düşünürsek bu kelimeleri öğrenmenin bir faydası daha anlaşılır. Bu aşamadan sonra isteyenler zaman içerisinde geri kalan Kuran kelimelerini de çalışarak ve diğer kaynaklardan istifade ederek Cenabı Hakk’ın bizlere yol göstermek için indirdiği mukaddes kitabı daha iyi anlamaya gayret edebilirler. Başarı Allah-u Teala’dandır. Bu çalışma aşağıda listelenen arapça kaynaklardan yararlanılarak önce ingilizce dilinde hazırlanmış, daha sonra türkçeye de çevrilmiştir. Biz önceki çalışmalardan yararlanıp gerekli düzeltme ve eklemeleri yaparak bu çalışmayı geliştirmeye gayret ettik. Kitapçıkta çalışmayı kolaylaştırmak için önce isimler konularına göre (sayfa 1-14), ardından fiiller türlerine göre (sayfa 15-33), her sayfa içinde ise mümkün mertebe arapça alfabetik olarak dizilmiştir. Kelime kısmının sonunda arapça bilmeyenler için giriş mahiyetinde, önemli dilbilgisi bilgilerini ve öğrenilen kelime ve dilbilgisi konularını uygulama açısından bazı örnek ayet çözümlemelerini içeren bir kısım da ayrıca hazırlanmıştır. Bu çalışmanın hazırlanmasında istifade edilen ya da benzer şekilde hazırlanmış bir kısım kaynaklar şunlardır: محمد حسين أبو الفتوح- قائمة معجمية بألفاظ القرآن الكريم ودرجات تكرارها علي حممد سالم- املفردات القرأنية حممد زكي حممد خضر- معجم كلمات القرآن الكرمي Kuran Kerim Lügatı- Timaş Yayınları www.understandquran.com http://www.al-mishkat.com/words/index.htm Lütfen eksiklerimizi, tavsiye ve önerilerinizi ileterek bu ve başka çalışmaların gelişmesine siz de ortak olun. Sevgili Peygamberimiz’in (Sav) “Hayra yol gösteren, hayrı yapan gibidir” (Tirmizi, İlm 14) hadis-i şerifini hatırlayarak bu çalışmaların yayılmasına siz de yardımcı olun inşallah. Bu tür çalışmaların kolay anlaşılır, ücretsiz temin edilebilir, rahatlıkla erişilebilir ve pratik olması, herkese hitap etmesi büyük önem arz eder. Cenabı Hak yüce kitabını en iyi şekilde öğrenmeyi, öğretmeyi ve yaşamayı hepimize nasip etsin. Zaman içinde benzeri çalışmaları www.ilimtalibi.com adresinden takip edebilir, konu ile ilgili benzer web sitelerinin ve başka kaynakların (kitap vb) linklerini bulabilirsiniz. email: info@ilimtalibi.com YOL HARİTASI 1) Kelimeler kısmını çalışın. 2) Dilbilgisi ve ayet çözümlemeleri kısmını çalışın. 3) Kelimeler kısmını tekrar edin. 4) Vakti müsait olanlar bir hafta müstakil çalışmayla, olmayanlar ise haftaiçi günde bir saat haftasonları birkaç saat ayırarak bir ay çalışmayla yukarıdaki aşamaları tamamlayıp inşaAllah okuduğunuzun 80%’ini anlayacak seviyeye gelmeyi hedefleyin. Daha sonra: 5) Namaz sürelerini (Fatiha, İhlas, vb) kelime anlamlı bir Kuran-ı Kerim’den faydalanarak çalışın. (Sürede geçen kelimeleri öğrenip ayet çözümlemelerini yaparak) 6) Ayet-el Kürsiyi (Bakara 255) aynı metodla çalışın. 7) Yasin süresini kelime anlamlı bir Kuran-ı Kerim’den faydalanarak çalışın. (Sürede geçen kelimeleri öğrenip ayet çözümlemelerini yaparak) 8) Mülk süresini aynı metodla çalışın. 9) Zümer ve Rum sürelerini aynı metodla çalışın. 10) Her gün kelime anlamlı bir Kuran-ı Kerim’den düzenli olarak en az 2 sayfa, not alarak ve ayetlerin dilbilgisine dikkat ederek okuyun. 11) Tefsir kaynaklarına müracat ederek okuduğunuz sürelerin inceliklerini, anlam zenginliklerini, ayetlerin iniş sebeplerini, vs. öğrenmeye çalışın. www.ilimtalibi.com sayfasında yer alan tefsir, hadis, siyer, vb. konularında kaynak ve linkleri inceleyin. 12) Websiteyi ziyaret ederek yeni çalışma ve kaynakları takip edin. 13) Dostlarınızı, yakınlarınızı, çevrenizdeki insanları bu çalışmalardan haberdar ederek siz de bu çalışmalara ortak olun. Kolaylık açısından bahsi geçen süreler için o sürede geçen kelimelerin anlamlarıyla beraber listesi (o süreye özel bir sözlük) www.ilimtalibi.com adresine ileride eklenebilir. Bu çalışmanın dilbilgisi ve ayet çözümlemeleri kısımlarına eklemeler yapıldıkça websayfasında bu eklemeler ve çalışmanın son hali yayınlanmaktadır. Öğrendiğiniz kelimelerden tam istifade edebilmek için çok önemli olan bu dilbilgisi notlarını değerlendirmek için siteyi ve sitedeki kitapçığın son halini mutlaka takip edin. 1 Bu, şu...! erkek bu İşte bu erkek bu kadın İşte bu kadın bunlar erkek/kadın şunlar erkek/kadın kendisi, o ki erkek kendisi, o ki kadın Onlar ki erkek bunlar )çoğul ( şunlar )çoğul ( o ki )çoğul ( Toplam kelime (ilk 6 sayfada): 32263 Hayır, Hayır!!! ه َذا ا ِ ك ل َ ذ ٍهذه ِ ْك َ تِل هؤَْلء ُ ِك َ ِاُولئ الَّ ِذي الَّتِي ِ َّ ين َ الذ ِهذه ِ ْك َ تِل الَّتِي ilah yoktur Ancak Allah (cc) vardır asla olumsuzluk ön eki (gelecek zmn) olumsuzluk ön eki (geçmiş zmn) olumsuzluk ön eki (şimdiki zmn) olumsuzluk (isim cümlesinde yükleme olumsuzluk anlamı veren kelime) evet, gerçekten başka ...den başka, ...den daha az ancak, aksi halde evet Yüzde (ilk 6 sayfada) : 41.5 َْل إِ َله إَِّْل اهلل َك اّل لَ ْن لَ ْم َما ت ْ س (لَْي َس َ لَْي ) kadın بَلَى غَ ْير ُدو َن إَِّْل نَ َع ْم 2 Kimin? …nun, onun erkek …lerin, onların erkek …in, senin erkek …niz, sizin erkek …im, benim …mız, bizim erkek/kadın …i, onun kadın …ları, onların kadın …in, senin kadın …leri, o ikisinin çift …leri, ikinizin çift Toplam kelime (ilk 6 sayfada): 32263 Kim? ه... ه ْم... ُ ك... َ ُك ْم... ي... ْ نَا... ها... َ ه َّن... ُ ِ ك... ه َما... ُ ُك َما... O (erkek) erkek onlar erkek sen erkek siz erkek ben erkek/kadın Biz erkek/kadın O (hanım) kadın onlar kadın sen kadın o ikisi çift siz ikiniz çift Yüzde (ilk 6 sayfada) : 41.5 ُه َو ُه ْم ت َ ْأَن أَنْ تُم أَنَا نَ ْح ُن ِه َي ُه َّن ِ ْأَن ت ُه َما أَنْ تُ َما 3 Nerede? üstünde, üzerinde altında, altı önünde, karşısında arka, geri, sonraki önünde arkasında sağında; yemin solunda arasında etrafında nerede olursa nerede olursa Toplam kelime (ilk 6 sayfada): 32263 Sorular? فَ ْو َق ت َ تَ ْح ْي يَ َد ْي َ ْ َ ب،بَ ْي َن أَيَ َدي ْف َ َخل ام َ أ ََم َوَراء ) çğl يَ ِم ْين (أ َْْيَان ) çğlِش َمال ( ََشَائِل بَ ْي َن َح ْو َل ث ُ َح ْي أيْ نَ َما ne?, o şey ki kim?, kimse ne zaman? nerede? nasıl? Kaç, ne kadar? hangi? nereden ?, nasıl? …mi? ne? niçin? aksi halde Yüzde (ilk 6 sayfada) : 41.5 َما َم ْن َمتى أَيْ َن ف َ َك ْي َك ْم َي ُّ أ أَناى َهل،َأ َما َذا لِ َماذَا،لِ َم لَ ْو َْل 4 Çeşitli …in sahibi ِذي، َذا،ذُو ذَات أ ُْولِي،ْأ ُْولُوا …in sahibi … sahipleri أ ْهل Ehl, yakınlar آل aile أََْل نِ ْع َم ِب س ئ ْ َ dikkat edin;yapmaz mısınız? ne güzel ne kötü ِ س َما َ ب ْئ ne kötü Ne Zaman?, … Önce, ilk sonra zaman, dönem ne zaman geçmiş ( )zmn ne zaman gelecek ( )zmn o zaman, sonra ve (sıra manalı), öyleyse bilakis yakın, ile, birlikte olmaz….ancak…., sadece mesel kimden Toplam kelime (ilk 6 sayfada): 32263 َمثَل (أ َْمثَال ِ ِ )م ْن+ َ م َّم ْن (م ْن çoğul olmaz….ancak…., sadece olmasın diye Yüzde (ilk 6 sayfada) : 41.5 قَ ْب َل بَ ْعد ِحين إِ ْذ إِ َذا ثُ َّم ف َ بَل ، لَدى،ِع ْن َد لَ ُد ْن إِ ْن … إَِّْل َما… إَِّْل )ل+ َ أََّْل (أَ ْن 5 Edatlar + … َما ne ile; çünkü ne hakkında ki içinde gibi, -e benzer ne için ..den, ..den dolayı, ne den ise, -e gelince eğer; ya… / ya da şu doğrusu, aslında sözde ne zaman ... ise, her ... -diğinde Toplam kelime (ilk 6 sayfada): 32263 بِ َما َع َّما ِ يما َف َك َما لِ َما ِم َّما أ ََّما إِ َّما أَنَّ َما إِنَّ َما َكاَنَّ َما ُكلَّ َما Edatlar ile …den içinde Gibi (kelime başında) için (kelime başında) den e doğru, içine hatta üst, üzerinde beraber ve Yüzde (ilk 6 sayfada) : 41.5 ِ ب َع ْن فِي َك ِل ِم ْن إِلَى َحتَّى َعلَى َم َع َو 6 Fiiller için önek, … geçmiş zamanla bazen, geniş zamanla elbette …ecek (yakın gelecek) …ecek (uzak gelecek) elbette elbette Elbette (kelime başında) emir ön eki Harf-i tarif (önüne geldiği ismi belirli bir isim yapar) veya? veya bazı herkes; tümü Toplam kelime (ilk 6 sayfada): 32263 İnna … )فعل+( قَ ْد )فعل+( س َ )فعل+( ف َ َس ْو َّ فعل+َل ن+ )فعل+( لََق ْد َل )ِل (أ َْمر ْ ال اَ ْم اَ ْو بَ ْعض ُك ُّل andolsun ki, gerçekten muhakkak sözde; -miş gibi, -cesine ancak, fakat umulur ki …meyi (fiilin önüne gelir, mastar yapar) eğer, şayet yalnız; sadece umulur ki her ne zaman eğer, şayet Ey! Yüzde (ilk 6 sayfada) : 41.5 إِ َّن َّ أ َن َّ َكأ َن ِ ( لك َّن ِ )لك ْن لَ َع َّل أَ ْن إِ ْن إِيَّا سى َ َع لَ َّما لَ ْو يَاأَيُّ َها،يَا 7 Bazı nitelikler (ALLAH (cc) ve diğer) Haberdar Rabb Merhamet sahibi Sağlık, esenlik/ Esenlik veren işiten Şükreden (kul) / Şükre karşılık çok mükafat veren (esma-i hüsnadan) Üstün, kuvvetli affeden Kudret sahibi, gücü yeten uyarıcı yardımcı vekil Toplam kelime (bu sayfada): َخبِير ب َر ا َر ْحمن َس َّلم َس ِميع َش ُكور َع ِزيز غَ ُفور قَ ِدير نَ ِذير ِ َن صير َوكِيل 45 970 57 42 47 24 99 91 45 44 24 24 1977 )ُول َ أ ََّول (أ ِ son )آخر (آ ِخَرة [ diğer ( [آخر (أُ ْخَرى َ emin أ َِمين ِب Gören صير َ uzak بَِعيد Tövbeleri kabul تَ َّواب eden Gözetici, koruyucu َح ِفيظ Hikmet ve hüküm َح ِكيم sahibi Yumuşak davranan, َحلِيم hoşgörülü Övülen, övgüye َح ِميد layık samimi (arkadaş); َح ِميم kaynayan su ilk, başlangıç Şimdiye kadarki yüzde: 82 40 65 14 53 25 11 26 97 15 17 20 44,03 8 ِ اسم تَ ْف Üstün isimlerضيل daha şiddetli daha yüksek daha alim, daha iyi bilen daha yakın daha büyük Daha çok, en çok daha güzel daha doğru; daha layık Edna, daha düşük daha zalim daha iyi rehber daha iyi, evla Toplam kelime (bu sayfada): أَ َش اد أَ ْعلَى أَ ْعلَم أَق َْرب أَ ْكبَر أَ ْكثَر سن ْأ َ َح َح اق َأ أَ ْدنَى أَظْلَم أَ ْه َدى أ َْولَى Bazı nitelikler … 31 şiddetli 11 yüce 49 alim 19 yakın, yakında 23 büyük 80 çok 36 hızlı 10 merhametli, bağışlayıcı 12 Azim, Çok ulu, büyük 16 az 7 şerefli 11 latif; lütufkar 1078 َش ِديد َعلِ اي َعلِيم قَ ِريب )َكبِير ( َكبِ َرية )َكثِير ( َكثِ َرية َس ِريع َرِحيم َع ِظيم )قَلِيل (قَلِيلَة َك ِريم لَ ِطيف Şimdiye kadarki Yüzde: 52 11 162 26 44 74 10 182 107 71 27 7 45,42 9 Resûller ve … )çoğul (رسل Resûl Nebî Nebîler إِبْ َر ِاهيم إِ ْس َحاق وسف ُ ُي صالِح َ şeytan, iblis Allah (cc)’ın işaretleri… ََم ْرَمي (çoğul firavun Ad kavmi Semûd kavmi Toplam kelime (bu sayfada): ُ ُ َر ُسول نَبِ اي أَنْبِيَاء، نَبِيِّْي،نَبِيُّون نُوح آدم َ ِ لُوط إِ ْْس اعيل َ )يَ ْع ُقوب(إِ ْسَرائِيل ُهود ُش َعْيب ِ موسى ابن ى يس ع َ ُ ُ َ ِ َشيطَان ( َشي اطْي ْ َ فِ ْر َع ْون َعاد ثَ ُمود 332 ayet, işaret 75 şahit, delil Kur'an-ı Kerim 137 davar, sığırlar 56 dağ 86 deniz 30 güneş 195 ay 88 gece 74 gün 24 yeryüzü, yer 26 gök 2729 )آيَة (آ يَات )بَيِّ نَة (بَيِّ نَات قُ ْرآن أنْ َعام ِ جب ل )(جبَال ََ بَ ْحر َش ْمس قَ َمر لَْيل نَ َهار أ َْرض َس َماء َْسَاوات Şimdiye kadarki Yüzde: 382 71 70 32 39 38 33 33 80 57 461 310 48,9 10 Son gün, … arkadaş, yoldaş akibet, son azap, cefa ceza Kıyamet mülâkat, görüşme sabit, belirli ateş nehir; ırmak yuh olsun, yazıklar olsun gün O gün Toplam kelime (bu sayfada): ِ )َص َحاب ْ صاحب(أ َ َعاقِبَة َع َذاب ِع َقاب قِيَ َامة لَِقاء س َّمى َ ُم نَار )نَ َهر (أَنْ َهار َويْل )يَ ْوم (أَيَّام يَ ْوَمئِ ٍذ 94 ebediyen 32 Ücret, ödül 322 Ecel 20 Ahiret 70 elem, acı, üzücü 24 Sevap 21 Cehennem ateşi 145 Karşılık; ceza ya da mükafat (2 anlamlı) 54 Cennet 40 Cehennem 393 hesap 70 saat 2048 أَبَ ًدا )ُجور ْأ ُ َجر (أ َجل َأ ْاْل ِخ َرة أَلِيم ثَ َواب َج ِحيم َج َزاء )َجنَّة ( َجنَّات َج َهنَّم ِ ساب ح َ اعة َ َس Şimdiye kadarki Yüzde: 28 105 52 115 72 13 26 42 147 77 39 47 51,6 11 Din, … husus, konu/ emir takva gerçek, hakikat; düzgün batıl, hakikat dışı hikmet hamd din zekat Şehid / şahid namaz, dua apaçık Nur Toplam kelime (bu sayfada): İman, … )أ َْمر (أ َُمور تَ ْق َوى َح اق ِب اطل َ ِح ْك َمة َح ْمد ِدين َزَكاة )َش ِهيد ( ُش َه َداء ص َّلة َ ُمبِين نُور 13 Eşi, benzeri olmayan; Tek 17 ilah, tanrı 247 şerik, ortak 26 şahitlik 20 arş 43 ahd, söz 92 Ğayb; görülmemiş 32 kitap 56 kelime 83 melek 119 misak, anlaşma 43 Eşi, benzeri olmayan 1557 )َحد (إِ ْح َدى َأ )إِله ( ِآِلَة )َش ِريك ( ُشَرَكاء ادة َ َش َه َع ْرش َع ْهد غَ ْيب )كِتَاب ( ُكتُب َكلِ َمة )َملَك ( َم َالئِ َكة ِميثَاق ِو ِ احد (و )اح َدة َ َ Şimdiye kadarki Yüzde: 85 34 40 26 26 29 49 261 42 88 25 61 53,6 12 Fiiller, … Ameller, işler iyilik kötülük Hayr; iyilik, güzel şer; kötü, fena, zararlı günah günah, suç günah haram isim hadis; söz iyi, temiz, hoş Toplam kelime (bu sayfada): İyi dilekler, … çoğul أَ ْع َمال )سنَة ( َح َسنَات َ َح )َسيِّئَة ( َسيِّئَات َخ ْير َش ار إِثْم )َذنْب (ذُنُوب ُجنَاح َح َرام )اِ ْسم (أ َْْسَاء ِ )َح ِاديث َ َحديث(أ )طَيِّبَة (طَيِّبَات 41 nimetler 31 sultan; otorite, hüküm/ güç 68 fazilet; inayet 186 su 29 mülkiyet, sahiplik 35 Nimet, İhsan 37 hepsi 25 öyleyse 26 zarar, sakınca 27 tamamı 23 Benzer; eşit 30 fırka, grup 1064 çoğul آْلء َ ُسلْطَان ضل ْ َف َماء ُملْك نِ ْع َمة َج َم ِعين ْ أ،َج َم ُعون ْأ إِذَن بَأْس َج ِميع َس َواء فَ ِريق Şimdiye kadarki Yüzde: 34 37 84 63 48 37 26 39 25 53 27 33 54,9 13 Yakınlar, … anne baba eş adam kadın veled, çocuk baba Karakter (vücut parçaları…) )أ ٌُّم (أ َُّم َهات ِ أَب،أَب )ت (آبَاء َ )َزْوج (أ َْزَواج )َر ُجل ( ِر َجال )اِ ْم َرأَة (نِ َساء )َولَد (أ َْوَلد )َوالِد ( َوالِ َديْن ذُ ِّريَّة اِبْن Zürriyet, soy oğul, çocuk oğullar, çocuklar kardeş kardeşler Toplam kelime (bu sayfada): أَبْ نَاء،بَنُون ) أ َِخي،أخ (أ َُخو إِ ْخ َوان çoğul 35 yüz 117 göz 76 Görme 57 ağızlar 83 lisan, dil 56 kalp 20 göğüs 32 el 41 ayak 22 nefis 67 ruh 22 kuvvet 1482 )( ُو ُجوه )(أ َْع ُْي çoğul وجه ْ َع ْين صار َ ْأَب أفْ َواه )لِ َسان (أَلْ ِسنَة )قَ لْب (قُلُوب )(ص ُدور َ ُ ص ْدر )يَد (أَيْ ِدي )ِر ْج ٌل (أ َْر ُجل )نَ ْفس (أَنْ ُفس ُروح çoğul قُ َّوة Şimdiye kadarki Yüzde: 72 47 38 21 25 132 44 118 15 293 21 28 56,8 14 Dünya, … ev oturulan yer, yurt Dünya Yol Sırat Alem imtihan/ eziyet, işkence/ bela, musibet kasaba mal, varlık Dünyalık, faydalanılan şeyler/ faydalanma mescid; cami mekân Toplam kelime (bu sayfada): )بَ ْيت (بُيُوت )َدار ( ِديَار ُدنْ يَا )َسبِيل ( ُسبُل ِ ص َراط )َعالَم ( َعالَ ِمْي فِ ْت نَة )قَ ْريَة (قَُرى )َمال (أ َْم َوال َمتَاع )َم ْس ِجد ( َم َس ِاجد )َم َكان ( َم َكانَة İnsanlar, … 64 ümmet; millet 48 kavim 115 insan 176 insanlar 46 erkek 73 kadın 34 kul, esir, köle 57 düşman 86 kafirler 34 suçlu 28 Önde gelenler 32 dost 1950 )أ َُّمة (أ َُمم قَ ْوم ِا سان ن ْ َ نَاس )ذَ َكر (ذُ ُكور )أُنْ ثَى (إِنَاث )َع ْبد ( ِعبَاد )َع ُد او (أ َْع َداء ُك َّفار ُم ْج ِرم َم ََل )َولِ اي (أ َْولِيَاء Şimdiye kadarki Yüzde: 64 383 65 248 16 30 126 44 21 52 22 86 59,3 Fiil tablolarında format Mastar hali فِ ْعل Yapmak Fiili Emir Şimdiki Geçmiş yapan kipi zaman zaman ِ َاِفْ عل ف اعل َْ yapan yap يَ ْف َع ُل yapıyor فَ َع َل yapmak Fiillerin çekimleri üçüncü tekil şahısa göre yapılmıştır. Fiiller kök kısmında bulunan harf sayısı ve bu harflerin illet harfi (ى ayrılmıştır. ) ا وiçerip içermemesine göre gruplara 15 فِعل ثالثي ُُمََّرد َف َت َح 105 29 65 346 40 35 28 49 131 27 42 60,5 َي ْف َتح فَ َع َل * يَ ْف َع ُل فَ تَ َح * يَ ْفتَ ُح ث ث يَ ْب َع ُ بَ َع َ َج َع َل * يَ ْج َع ُل َج َم َع يَ ْج َم ُع ب ب يَ ْذ َه ُ ذَ َه َ َرفَ َع َس َح َر صلَ َح َ لَ َع َن نَ َف َع يَ ْرفَ ُع يَ ْس َح ُر صلَ ُح يَ ْ يَل َْع ُن يَ ْن َف ُع Şimdiye kadarki Yüzde: اِفْ َع ْل اِفْ تَ ْح ث اِبْ َع ْ اِ ْج َع ْل اِ ْج َم ْع ِ ب ا ْذ َه ْ اِ ْرفَ ْع اِ ْس َح ْر اِ صلَ ْح ْ اِل َْع ْن اِنْ َف ْع فَ ِ اعل فِ ْعل فَاتِح فَ ْتح بِ اعث بَ ْعث َ جِ اعل َج ْعل َ َج ِامع َج ْمع ذَ ِ اهب ِذ َهاب َرافِع َرفْع سِ احر ِس ْحر َ صلَ َحة صالِح َم ْ َ َْل ِعن لَ ْعن نَافِع نَ ْفع 897 yapmak açmak; zafer kazanmak diriltmek yapmak, kurmak toplamak gitmek kaldırmak Sihir yapmak Doğru olmak, salih olmak lanet etmek fayda vermek Toplam kelime (bu sayfada): 16 ص ُر ص َر َي ْن ُ فِعل ثالثي ُم َجرَّد َن َ فَ َع َل * 92 49 43 43 80 61 83 248 78 163 122 61,86 ص َر * نَ َ بلَ َغ تَ َر َك ش َر َح َ َح َك َم ج َخ َر َ َخلَ َد َخلَ َق َد َخ َل ذَ َك َر * َرَز َق Şimdiye kadarki Yüzde: يَ ْف ُع ُل ص ُر يَ ْن ُ يَ ْب لُ ُغ يَ ْت ُر ُك ش ُر يَ ْح ُ يَ ْح ُك ُم ج يَ ْخ ُر ُ يَ ْخلُ ُد يَ ْخلُ ُق يَ ْد ُخ ُل يَ ْذ ُك ُر يَ ْرُز ُق اُفْ ُع ْل فَ ِ اعل فِ ْعل اُنْصر نَ ِ صر اصر نَ ْ ُْ اُبْ لُ ْغ بَالِغ بُلُوغ اُتْ ُر ْك تَا ِرك تَ ْرك شر ح ِ اشر َح ْشر اُ ْح ُ ْ َ اُ ْح ُك ْم َحاكِم ُح ْكم اُ ْخ ُر ْج َخارِج ُخ ُروج اُ ْخلُ ْد َخالِد ُخلُود اُ ْخلُ ْق َخالِق َخلْق اُ ْد ُخ ْل َدا ِخل ُد ُخول اُذْ ُك ْر ذَاكِر ِذ ْكر اُ ْرُز ْق َرا ِزق ِر ْزق 1062 Yardım etmek Vasıl olmak, erişmek terk etmek toplamak Hüküm vermek çıkmak Ebedi olmak hiçbirşey yokken yaratmak girmek, Hatırlamak / anmak Rızk vermek Toplam kelime (bu sayfada): 17 ص ُر ص َر َي ْن ُ فِعل ثالثي ُم َجرَّد َن َ 49 29 63 89 143 54 93 23 56 461 43 95 63,4 َس َج َد َش َع َر َش َك َر ص َد َق َ َعبَ َد * س َق فَ َ قَ تَ َل قَ َع َد ب َكتَ َ َك َف َر * َم َك َر نَظََر Şimdiye kadarki Yüzde: يَ ْس ُج ُد يَ ْش ُع ُر اُ ْس ُج ْد اُ ْش ُع ْر اُ ْش ُك ْر ص ُد ْق اُ ْ اُ ْعبُ ْد س ْق اُفْ ُ يَ ْش ُك ُر ص ُد ُق يَ ْ يَ ْعبُ ُد س ُق يَ ْف ُ يَ ْقتُ ُل اُقْتُ ْل ْع ْد يَ ْق ُع ُد اُق ُ ب ب اُ ْكتُ ْ يَ ْكتُ ُ يَ ْك ُف ُر اُ ْك ُف ْر يَ ْم ُك ُر اُ ْم ُك ْر يَ ْنظُُر اُنْظُْر سِ اجد ُس ُجود َ َش ِ اعر ُش ُعور َشاكِر ُش ْكر صِ ادق ِ ص ْدق َ ادة َعابِد ِعبَ َ اسق فِ فَ ِ سوق ف ق، س ُ ْ ُ قَاتِل قَ ْتل قَ ِ اعد قُ ُعود َكاتِب كِتَابَة َكافِر ُك ْفر َماكِر َم ْكر نَ ِ اظر نَظَر 1198 Secde etmek Şuur; algılamak Şükür etmek doğru olmak, doğruyu söylemek İbadet ve kulluk etmek Açıkça günah işlemek, isyankarlık yapmak Öldürmek oturmak yazmak Inkar etmek hile yapmak, tuzak kurmak Bakmak / beklemek Toplam kelime (bu sayfada): 18 ض ِرب ُ ب َي ْ ض َر َ فِعل ثالثي ُم َجرَّد َ 58 50 94 266 59 49 95 47 76 62 49 64,57 فَ َع َل ب* َ ض َر َ َح َم َل صبَ َر َ ظَلَ َم * ف َع َر َ َع َق َل غَ َف َر قَ َد َر ب َك َذ َ ب سَ َك َ ك َملَ َ Şimdiye kadarki Yüzde: يَ ْفعِ ُل ب يَ ْ ض ِر ُ يَ ْح ِم ُل صبِ ُر يَ ْ يَظْلِ ُم ف يَ ْع ِر ُ يَ ْع ِق ُل يَ ْغ ِف ُر يَ ْق ِد ُر ِ ب يَ ْكذ ُ ِ ب يَ ْكس ُ ك يَ ْملِ ُ اِفْعِ ْل ب اِ ْ ض ِر ْ اِ ْح ِم ْل ِ صبِ ْر اْ اِظْلِ ْم ف اِ ْع ِر ْ اِ ْع ِق ْل اِ ْغ ِف ْر اِق ِْد ْر ِ ب ا ْك ِذ ْ ِ ِ ب ا ْكس ْ ك اِ ْملِ ْ فَ ِ اعل ضا ِرب َ َح ِامل صابِر َ ظَالِم فِ ْعل ض ْرب َ َح ْمل ص ْبر َ ظُلْم َعا ِرف َم ْع ِرفَة َعاقِل َع ْقل غَافِر َم ْغ ِف َرة قَ ِ ادر قَ ْدر،قُ ْد َرة َك ِ اذب َك ِذب َك ِ اسب َك ْسب َمالِك ِملْك 905 Vurmak/ misal getirmek/ sefere çıkmak Taşımak Sabır etmek Zulüm etmek Tanımak, bilmek Anlamak Mağfiret etmek, affetmek Gücü yetmek/ daraltmak / kadrini bilmek yalan söylemek kazanmak; kazandırmak sahip olmak Toplam kelime (bu sayfada): 19 سم َِع َي ْس َم ُع فِعل ثالثي ُم َجرَّد َ فَعِ َل َس ِم َع* َح ِز َن ِ ب َحس َ ظ َح ِف َ َخ ِس َر َرِح َم َش ِه َد َعلِ َم* َع ِم َل* َك ِرهَ صَر بَ ُ 100 30 46 27 51 148 66 518 318 25 13 66,29 Şimdiye kadarki Yüzde: يَ ْف َع ُل اِفْ َع ْل يَ ْس َم ُع اِ ْس َم ْع يَ ْح َز ُن اِ ْح َز ْن يحسب اِ ب س ح َْ َ ُ ْ َ ْ ظ ظ اِ ْح َف ْ يَ ْح َف ُ ي ْخسر اِ س ْر خ ْ َ َُ َ يَ ْر َح ُم اِ ْر َح ْم يَ ْش َه ُد اِ ْش َه ْد يَ ْعلَ ُم اِ ْعلَ ْم يَ ْع َم ُل اِ ْع َم ْل يَ ْك َرهُ اِ ْك َرْه ص ْر صُر اُبْ ُ يَْب ُ فَ ِ اعل َس ِامع َحا ِزن حِ اسب َ َحافِظ َخ ِ اسر رِ احم َ َش ِ اهد َعالِم َع ِامل َكا ِره بِ صري َ 1342 فِ ْعل اعة َس َم َ ُح ْزن َح ْسب ِح ْفظ ُخ ْسر َر ْح َمة َش ُهود ِعلْم َع َمل ُك ْره صر بَ َ duymak üzülmek ;göz önüne almak hesap etmek muhafaza, koruma Hüsrana uğramak Acımak, merhamet etmek şahitlik etmek bilmek yapmak hoşlanmamak izlemek; görmek Toplam kelime (bu sayfada): 20 ضا َعف فِعل ثالثي ُُمََّرد ُم َ 83 45 39 31 113 68 17 24 17 58 18 67 فَ َّل َح َّي يَ َف ُّل ،يَِف ُّل يَ ْحيَا يَ ُر ُّد َر َّد ص ُّد ص َّد يَ ُ َ ض ُّر ض َّر يَ ُ َ ض َّل * ي ِ ض ُّل َ َ ظَ َّن * يَظُ ُّن يَ ُع ُّد َع َّد يَِغ ُّر غَ َّر يَ ُم ُّد َم َّد س س يَ َم ُّ َم َّ يَ َو ُّد َو َّد Şimdiye kadarki Yüzde: اِفْلِل،اُفْ لُل فَال فَل َح اي َحيَاة اِ ْح َي َرا اد َر اد اُ ْر ُد ْد ص اد ص ُد ْد اُ ْ صا اد َ َ ض ار ض ُر ْر اُ ْ ار َ َ ضا ض َّلل ضلِ ْل ضا اِ ْ ض َّللَةَ ، ال َ َ ظَا ان ظَ ان اُظْنُ ْن َعا اد َع اد اُ ْع ُد ْد اِ ِ ار غُ ُرور غ ر ر غ ْ َ ْ ا َما اد َم اد اُ ْم ُد ْد اِ س م اس م س س م ْ َ ْ َ ا َ ا َوا اد ُو اد اِ ْو َد ْد 513 Kökün son iki harfi aynı yaşamak geri vermek Yoldan saptırmak zarar vermek Yoldan sapmak ;Zannetmek inanmak saymak aldatmak yaymak, genişletmek dokunmak, temas etmek sevmek, arzulamak Toplam kelime (bu sayfada): 21 Kökün ilk harfi وveya ي Bırakmak (ilgilenmemek, alakayı kesmek) koymak, kurmak başına gelmek vermek, nasip etmek bulmak miras almak yüklediğini taşımak tanımlamak vâât etmek, söz vermek korumak, kurtarmak sarmak, geniş olmak Toplam kelime (bu sayfada): َو ْعل َو ْذر ضع ْ ُو َوقُوع َو ْهب ُو ُجود َوَراثَة ِوْزر صف ْ َو َو ْعد ِوقَايَة َس َعة فِعل ثالثي ُم َجرَّد ِم َثال ِ ِعل و، يعِل عل،ي عل اعل َو َع َل َ ْ ْ َ ُ َ ُ ََ َو ِاذر َذ ْر يَ َذ ُر َو َذ َر ِ و اضع ض ْع ض ُع َ َض َع ي َ َ َو َ َواقِع قَ ْع يَ َق ُع َوقَ َع ِو اهب ب ب ْ َه َ ُ ب يَ َه َ َو َه ِو اجد ِج ْد َو َج َد * يَ ِج ُد َ َوا ِرث ث ث ْ ِر ُ ث يَ ِر َ َوِر َوا ِزر ِز ْر يَ ِزُر َوَزَر ِ ف و ِ ِف ي اصف ف ْ ص ُ ص َ َو َ َ ص َ ِو اعد ِع ْد َو َع َد * يَِع ُد َ َواق ِق يَِقي َوقَى ِ و ِسع ي وسع اِيسع و اسع َْْ ُ َ َْ َ َ َ 437 Şimdiye kadarki Yüzde: 45 22 20 23 107 19 19 14 124 19 25 67,5 22 Kökün ikinci harfi وveya ي Tevbe etmek, pişman olmak / tevbeyi kabul etmek tadına bakmak başarmak; zafer kazanmak söylemek ayağa kalkmak olmak ölmek korkmak Neredeyse, az kalsın Hile yapmak/ hilelerini boşa çıkarmak artmak Toplam kelime (bu sayfada): فِعل ثالثي ُم َجرَّد أَ ْج َوف يُفُو ُل فُلْ فَ ِائل فَ ْول تَائِب تَ ْوبَة َذائِق َذ ْوق فَائِز فُ ْوز قَائِل قَ ْول قَ ْوَمة،قَائِم قِيَام َكائِن َك ْون َمائِت َم ْوت َخائِف َخ ْوف َكائِد َك ْود َكائِد َك ْيد ادة َ َِزي َزائِد 3590 ال َ َف ب ُ ُيَت ْ ُوب ت اب َ َت ذُ ْق فُ ْز َذا َق از َ َف قُ ْل قُ ْم ُك ْن ت ْ ُم ف ْ ِخ كِ ْد كِ ْد ِز ْد يَ ُذو ُق وز ُ يَ ُف ول ُ يَ ُق وم ُ يَ ُق يَ ُكو ُن وت ُ يَ ُم اف ُ يَ َخ اد ُ يَ َك يَ ِكي ُد يَ ِزي ُد * ال َ َق ام َ َق * َكا َن ات َ َم اف َ َخ اد َ َك 72 42 26 1719 55 1361 93 112 24 اد َ َك 35 * اد َ َز 51 Şimdiye kadarki Yüzde: 72,13 23 Kökün son iki harfi وveya ي okumak Dua etmek affetmek Zulmetmek, haddi aşmak / istemek, aramak akmak karşılığını vermek, ceza ya da mükafat vermek hüküm vermek Yeterli olmak Doğru yola (hidayete) erdirmek Korkmak, sakınmak Razı olmak unutmak Toplam kelime (bu sayfada): ٍ َت ال تَِّل َوة َد ٍاع ُد َعاء ٍ َع اف َع ْفو بَ ْغى بَ ٍاغ َجا ٍر َج َريَان َجا ٍز َج َزاء ٍ َق ضاء َ َاض ق ٍ َك اف كِ َفايَة ٍ َه اد َه ْدى ٍ َخ اش َخ ِشيَّة ٍ َر ض َوان ْ اض ِر ٍ َن اس نِ ْسيَان 891 اُتْ ُل ع ُ اُ ْد ف ُ اُ ْع اِبْ ِغ اِ ْج ِر اِ ْج ِز ِ اِق ْض ِ اِ ْك ف اِ ْه ِد ِ ش َ ا ْخ ِا ض ر َ ْ ِا س ن ْ َ فِعل ثالثي ُم َجرَّد َناقِص يَ ْت لُو يَ ْد ُعو يَ ْع ُفو يَ ْب ِغي يَ ْج ِري يَ ْج ِزي ِ ي ْق ضي َ يَ ْك ِفي يَ ْه ِدي شى َ يَ ْخ ضى َ يَ ْر سى َ يَ ْن تََّل * َد َعا َع َفا 61 197 30 بَغَى 29 َج َرى 60 َج َزى ضى َ َق َك َفى * َه َدى *َخ ِش َي ِر ض َي َ نَ ِس َي Şimdiye kadarki Yüzde: 116 62 32 163 48 57 36 73,28 24 فِعل ثالثي ُم َجرَّد َم ْه ُموز 119 17 142 101 232 25 13 269 263 277 39 236 75,51 َل َسأ َ قَ َرأَ َخ َذ أَ أَ َك َل أ ََم َر * أ َِم َن أَبَى َرأَى * أَتَى * اء * َش َ َساءَ َجاءَ Şimdiye kadarki Yüzde: Kökün son üç harfinin herhangi birinde hemze َل َس ْل اِ ْسئَ ْل َسائِل ُس َؤال يَ ْسأ ُ ي ْقرأُ اِ قَا ِرئ قِ ْ اءة ر أ ْر ق ََ َ ََ ِ آخذ أَ ْخذ يَأْ ُخ ُذ ُخ ْذ آكِل أَ ْكل يَأْ ُك ُل ُك ْل ِ آمر أ َْمر يَأْ ُم ُر ُم ْر ِ آمن أ َْمن يَأ ََم ُن ائْ َم ْن يأْبى اِ ٍ آب اِبَاء ب ئ ْ ََ َ ٍ ي يَ َرى َر َراء َرأْ ٌ ٍ يأْتِي اِئْ ِ آت اِتْ يَان ت َ شاءُ َشأْ َش ٍاء َم ِشيئَة يَ َ َسا ِوئ َس ْوء سوءُ ُس ْؤ يَ ُ َج ٍاء َم ِجيء يَ ِجيءُ ِج ْئ 1733 sormak okumak almak; yakalamak yemek Emretmek emin olmak yanaşmamak görmek gelmek İstemek kötü, fena olmak gelmek Toplam kelime (bu sayfada): 25 فِعل ثالثي َم ِزيد فِيه فَ َّع َل 33 48 35 26 48 26 31 49 42 27 198 76,23 فَ َّع َل* بَ َّد َل بَ َّ ش َر بَيَّ َن َزيَّ َن َسبَّ َح َس َّخ َر ص َّد َق َ ب َع َّذ َ َعلَّ َم * قَ َّد َم ب* َك َّذ َ Şimdiye kadarki Yüzde: ّ varsa ُم َف ِّعل يُ َف ِّع ُل فَ ِّعل ِّل بَد ْ ِّل ُمبَدِّل يُبَد ُ ش ْر ُمبَ ِّ ش ُر بَ ِّ يُبَ ِّ شر يُبَ يِّ ُن بَيِّ ْن ُمبَ يِّن يُ َزيِّ ُن َزيِّ ْن ُم َزيِّن سبِّ ُح يُ َ ِّر سخ ُ يُ َ ص ِّد ُق يُ َ ب يُ َع ِّذ ُ يُ َعلِّ ُم َسبِّ ْح َسخ ِّْر سبِّح ُم َ سخِّر ُم َ صدِّق صد ْ ِّق ُم َ َ ب ُم َع ِّذب َع ِّذ ْ َعلِّ ْم ُم َعلِّم ِّم ُم َقدِّم ِّم قَد ْ يُ َقد ُ ب ُم َك ِّذب ب َك ِّذ ْ يُ َك ِّذ ُ 563 تَ ْفعِْيل تَ ْب ِديْل تَ ْب ِش ْير تَ ْبيِيْن تَ ْزيِين تَ ْسبِْيح تَ ْس ِخير ص ِديْق تَ ْ تَ ْع ِذيْب تَ ْعلِ ْيم تَ ْق ِديْم تَ ْك ِذيْب Kökün 2. Harfinin üstünde değiştirmek müjdelemek )Açıklamak (beyan süslemek; güzel )göstermek (zinet tesbih etmek Hizmetine vermek tasdik etmek azab etmek öğretmek Önceden yapmak, hazırlamak yalanlamak Toplam kelime (bu sayfada): 26 Kökün 2. Harfinin üstünde kökte ilave elif harfi varsa Haber vermek indirmek kurtarmak Çevirmek/ yönelmek/ dönüp kaçmak/ idaresine vermek Güç sarfetmek, gayret etmek dövüşmek Çağırmak (nidâ) Münafıklık (iki yüzlülük) yapmak hicret etmek Toplam kelime (bu sayfada): ّ varsa ya da ُمنَبِّ ْئ تَ ْنبِئَة ُمنَ ِّزل تَ ْن ِزيْل ُمنَ ِّجي تَ ْن ِجيَة ُم َولِّي تَ ْولِيَة ِ اعلَة َ ُم َفاعل ُم َف ِ اه َدة َ ُم َجاهد ُم َج ُم َقاتِل ُم َقاتَلَة ٍ َمن اد نِ َداء ُ ُمنَافِق ُمنَافَ َقة ِ اج َرة َ ُم َهاجر ُم َه 396 يُنَبِّ ُئ نَبِّ ْئ يُنَ ِّز ُل نَ ِّز ْل يُنَ ِّجي نَ ِّج يُ َولِّي َو ِّل ِ َاعل ف ِ ي َف اع ْل ُ ُ ِ اه ُد ج ِ يج اه ْد َ َُ يُ َقاتِ ُل قَاتِ ْل ِ َادي ن ِ َي ن اد ُ يُنَافِ ُق نَافِ ْق ِ اجر َه ِ اج ْر ُ يُ َه اع َل َ َ ف، فِعل ثالثي َم ِزيد فِيه فَ َّع َل َنَبَّأ *نَ َّز َل نَ َّجى َولَّى اع َل َ َف *اه َد َ َج قَاتَ َل *ادى َ َن نَافَ َق اج َر َ َه Şimdiye kadarki Yüzde: 46 79 39 45 31 54 44 34 24 76,74 27 فِعل ثالثي َم ِزيد فِيه أَفْ َع َل أَفْ َع َل* 36 72 108 45 33 135 23 72 120 34 40 77,66 ص َر أَبْ َ س َن أْ َح َ ج* أَ ْخ َر َ أَ ْد َخ َل أ َْر َج َع أ َْر َس َل ف َس َر َ أْ َسلَ َم* أْ أَ ْش َر َك* َصبَ َح أْ َصلَ َح أْ Şimdiye kadarki Yüzde: Kökün başında ilave hemze varsa يُ ْفعِ ُل ي ْب ِ ص ُر ُ يُ ْح ِس ُن ج يُ ْخ ِر ُ يُ ْد ِخ ُل يُ ْرِج ُع يُ ْر ِس ُل ف يُ ْس ِر ُ يُ ْسلِ ُم يُ ْش ِر ُك يُ ْ ِ ح صب ُ صلِ ُح يُ ْ أَفْعِ ْل ُم ْفعِل إِفْ َعال ِ ِ صار أَبْص ْر ُم ْبصر إِبْ َ َح ِس ْن ُم ْح ِسن إِ سان ح ْ أْ َ أَ ْخ ِر ْج ُم ْخ ِرج إِ ْخ َراج أَ ْد ِخ ْل ُم ْد ِخل إِ ْد َخال أ َْرِج ْع ُم ْرِجع إِ ْر َجاع أ َْر ِس ْل ُم ْر ِسل إِ ْر َسال ف ُم ْس ِرف إِ ْس َراف اَ ْس ِر ْ َسلِ ْم ُم ْسلِم إِ ْس َّلم أْ أَ ْش ِر ْك ُم ْش ِرك إِ ْش َراك صبَاح َصبِ ْح ُم ْ صبِح إِ ْ أْ أَصلِح م ْ ِ ص َّلح صلح إِ ْ ْ ْ ُ 718 görmek; izlemek )iyilik etmek (ihsan çıkarmak girdirmek döndürmek göndermek israf etmek )Teslim olmak (islam )Ortak koşmak (şirk olmak Islah etmek, ara bulmak Toplam kelime (bu sayfada): 28 فِعل ثالثي َم ِزيد فِيه أَفْ َع َل 53 21 36 40 16 70 190 22 17 69 25 58 78,46 ض أَ ْع َر َ أَ ْغ َر َق س َد أَفْ َ أَفْ لَ َح ت أَنْ بَ َ أَنْ َذ َر أَنْ َز َل * شأَ أَنْ َ أَنْ َع َم أَنْ َف َق أَنْ َك َر ك أَ ْهلَ َ Şimdiye kadarki Yüzde: Kökün başında ilave hemze varsa ض يُ ْع ِر ُ يُ ْغ ِر ُق يُ ْف ِس ُد يُ ْفلِ ُح ت يُ ْنبِ ُ يُ ْن ِذ ُر يُ ْن ِز ُل يُ ْن ِش ُئ يُ ْن ِع ُم يُنْ ِف ُق يُ ْن ِك ُر ك يُ ْهلِ ُ ض أَ ْع ِر ْ أَ ْغ ِر ْق أَفْ ِس ْد أَفْلِ ْح ت أَنْبِ ْ أَنْ ِذ ْر أَنْ ِز ْل أَنْ ِش ْئ أَنْ ِع ْم أَنِْف ْق أَنْ ِك ْر ك أَ ْهلِ ْ ُم ْع ِرض ُم ْغ ِرق ُم ْف ِسد ُم ْفلِح ُم ْنبِت ُم ْن ِذر ُم ْن ِزل ُم ْن ِشئ ُم ْن ِعم ُمنْ ِفق ُم ْن ِكر ُم ْهلِك 617 إِ ْع َراض إِ ْغ َراق ِ ساد إفْ َ إِفْ َّلح إِنْبِات إِنْ َذار إِنْ َزال شاء إِنْ َ إِنْ َعام إِنْ َفاق إِنْ َكار إِ ْه َّلك Yüz çevirmek boğmak ifsad etmek, bozmak kurtulmak büyümesine neden )olmak (nebat Uyarmak )indirmek (inzal Meydana getirmek )(inşâ nimet vermek harcamak inkar etmek helak etmek, yok etmek Toplam kelime (bu sayfada): 29 فِعل ثالثي َم ِزيد فِيه أَفْ َع َل 17 64 21 18 68 20 22 139 65 74 67 21 79,22 أَتَ َّم ب َح َّ أَ َح َّل أَ َس َّر أَ َض َّل* أَ َع َّد أَ أَ َذا َق اد * أ ََر َ اب َص َ أَ اع أَطَ َ ام أَقَ َ ات أ ََم َ Şimdiye kadarki Yüzde: Kökün başında ilave hemze varsa يُتِ ُّم أَتْ ِم ْم ب يُ ِح ُّ ب أْ َحبِ ْ ِ َحلِ ْل يُح ُّل أ ْ ِ َس ِر ْر يُس ُّر أ ْ يِ ضلِ ْل ض ُّل أَ ْ ُ يُِع ُّد أَ ْع ِد ْد يق أ َِذ ْق يُ ِذ ُ يُ ِري ُد أَ ِر ْد ِ ِ ب يب أَص ْ يُص ُ ي ِطيع أ ِ َط ْع ُ ُ يِ يم أَقِ ْم ق ُ ُ ت يت أ َِم ْ يُ ِم ُ ُمتِ ام إِتْ َمام ِ ب إِ ْحبَاب ُمح ا ُم ِح ال إِ ْح َّلل ُم ِس ار إِ ْس َرار مِ ض َّلل ض ال إِ ْ ُ ُم ِع اد إِ ْع َداد ُم ِذيق إِ َذاقَة ادة ُم ِريد إِ َر َ ِ صابَة ُمصيب إِ َ اعة ُم ِطيع إِطَ َ ُم ِقيم إِقَ َامة ُم ِميت إِ َماتَة 596 tamamlamak sevmek helal ve mübah kılmak / konaklatmak gizlemek Doğru yoldan saptırmak hazırlamak tattırmak istemek başına getirmek )(isabet itaat etmek Yerleşmek / güzelce yapmak, dosdoğru )kılmak (namaz öldürmek Toplam kelime (bu sayfada): 30 فِعل ثالثي َم ِزيد فِيه أَفْ َع َل 53 18 44 41 71 23 72 18 782 274 16 81 َحيَا أْ أَ ْخ َفى أ ََرى * أَ ْغنَى أَلْ َقى أَنْ َجى أ َْو َحى أ َْوفَى آم َن * َ آ تَى * آ َذى Şimdiye kadarki Yüzde: Kökün başında ilave hemze varsa يُ ْحيِي يُ ْخ ِفي يُ ِري يُ ْغنِي يِ لقي ُ يُ ْن ِجي ي ِ وحي ُ يُوفِي يُ ْؤِم ُن يُ ْؤتِي يُ ْؤِذي َح ِي ُم ْح ٍي إِ ْحيَاء أْ ف ُم ْخ ٍ أَ ْخ ِ ف إِ ْخ َفاء اء ة أَ ِر ُم ٍر إِ َر َ أَ ْغ ِن ُم ْغ ٍن إِ ْغنَاء أَل ِْق ُم ٍ لق إِل َقاء أَنْ ِج ُم ْن ٍج إِنْ َجاء أ َْو ِح أَو ِ ف ْ ِ آم ْن ِ آت ِ آذ يحاء ُم ٍ وح إِ َ م ٍ وف إِي َفاء ُ ِ يمان ُم ْؤمن إِ َ ُم ْؤتِي إِيتَاء ُم ْؤِذي إِي َذاء 1412 diriltmek gizlemek göstermek zenginleştirmek atmak / bırakmak, salmak kurtarmak vahyetmek yapmak, yerine getirmek inanmak vermek eza vermek, üzmek Toplam kelime (bu sayfada): 31 اع َل فِعل ثالثي َم ِزيد فِيه تَ َف َّع َل ،تَ َف َ 17 51 44 18 17 79 25 9 9 81,38 تَ َف َّع َل* تَ َف َّك َر تَ َذ َّك َر* تَ َوَّك َل تَ بَ يَّ َن ص تَ َربَّ َ تَ َولَّى * تَ َوفَّى اع َل تَ َف َ ار َك تَ بَ َ اء َل سَ تَ َ Şimdiye kadarki Yüzde: يَتَ َف َّع ُل يَتَ َف َّك ُر يَتَ َذ َّك ُر يَتَ َوَّك ُل يَتَبَ يَّ ُن ص يَتَ َربَّ ُ يَتَ َولَّى يَتَ َوفَّى اع ُل يَتَ َف َ ار ُك يَتَبَ َ ve ّ varsa ya daت Kökte ilave ve elif varsaت İlave تَ َف َّع ْل ُمتَ َف ِّعل تَ َف ُّعل تَ َف َّك ْر ُمتَ َف ِّكر تَ َف ُّكر تَ َذ َّك ْر ُمتَ َذ ِّكر تَ َذ ُّكر تَ َوَّك ْل ُمتَ َوِّكل تَ َوُّكل تَ بَ يَّ ْن ص تَ َربَّ ْ تَ َو َّل تَ َو َّ ف اع ْل تَ َف َ ار ْك تَ بَ َ اء ْل سَ سَ اء ُل تَ َ يَتَ َ ُمتَبَ يِّن تَ بَ يُّن ُمتَ َربِّص تَ َربُّص ُمتَ َول تَ َول ُمتَ َوف تَ َوف ِ اع ْل ُمتَ َفاعل تَ َف ُ ارك ُمتَبَا ِرك تَ بَ ُ مت ِ ساءُل ساءل تَ َ َُ َ 269 )düşünmek (tefekkür hatırlamak; öğüt almak tevekkül etmek, güvenmek belirmek beklemek Yüz çevirmek/ dostluk kurmak Ruhunu kabzetmek mübarek olmak Birbirlerine sormak Toplam kelime (bu sayfada): 32 فِعل ثالثي َم ِزيد فِيه اِفْ تَ َع َل،اِنْ َف َع َل 52 140 128 215 59 61 48 20 16 82,33 اِفْ تَ َع َل* ِ ف ا ْختَ لَ َ اِتَّ بَ َع * اِتَّ َخ َذ اِتَّ َقى اِفْ تَ َرى اِ ْهتَ َدى* اِبْ تَ غَى اِنْ َف َع َل اِ ب ل ق ن َ َ ْ َ اِنْ تَ َهى Şimdiye kadarki Yüzde: يَ ْفتَعِ ُل ف يَ ْختَلِ ُ يَتَّبِ ُع يت ِ َّخ ُذ َ يَت َِّقي يَ ْفتَ ِري يَ ْهتَ ِدي يَ ْبتَ ِغي يَْن َفعِ ُل ي ْن َقلِ ب َ ُ يَ ْنتَ ِهي اِفْ تَعِ ْل ف اِ ْختَلِ ْ اِتَّبِ ْع اِتَّ ِخ ْذ اِتَّ ِق اِفْ تَ ِر اِ ْهتَ ِد اِبْ تَ ِغ اِنْ َفعِ ْل ِ ِ ب انْ َقل ْ اِنْ تَ ِه ُم ْفتَعِل ُم ْختَلِف ُمتَّبِع مت ِ َّخذ ُ ُمت ٍ َّق ُم ْفتَ ٍر ُم ْهتَ ٍد ُم ْبتَ ٍغ ُمْن َفعِل ُم ْن َقلِب ُم ْنتَ ٍه 739 اِفْتِ َعال اِ ْختِ َّلف اِتِّ بَاع اِتِّ َخاذ اِتِّ َقاء اِفْتَِراء اِ ْهتِ َداء اِبْتِغَاء اِنِْف َعال اِنِْق َّلب اِنْتِ َهاء varsa ya daت İlave elif ve varsaن veإ İlave Ayrılığa düşmek uymak edinmek korunmak; sakınmak iftira etmek doğru yolu bulmak talep etmek; aramak değişmek sona ermek Toplam kelime (bu sayfada): 33 ِ ِ ِ ْع َّل ،اِ ْستَ ْف َعل فعل ثالثي َم ِزيد فيه اف َ 3 3 20 42 48 23 28 42 47 82,66 اِفْ َع َّل اِ ْس َو َّد ض اِبْ يَ َّ اِ ْستَ ْف َع َل* اِ ْستَ ْع َج َل اِ ْستَ ْغ َف َر* اِ ْستَ ْكبَ َر اِ ْستَ ْه َزأَ ِ اب ا ْستَ َج َ ِ اع ا ْستَطَ َ ِ ام ا ْستَ َق َ Şimdiye kadarki Yüzde: يَ ْف َع ُّل يَ ْس َو ُّد ض يَ ْب يَ ُّ يَ ْستَ ْفعِ ُل يَ ْستَ ْع ِج ُل يَ ْستَ ْغ ِف ُر يَ ْستَ ْكبِ ُر ئ يَ ْستَ ْه ِز ُ يَ ْستَ ِجيب ِ يع يَ ْستَط ُ يستَ ِ يم ق َْ ُ اِفْ َع َّل اِ ْس َو َّد ض اِبْ يَ َّ اِ ْستَ ْفعِ ْل اِ ْستَ ْع ِج ْل اِ ْستَ ْغ ِف ْر اِ ْستَ ْكبِ ْر اِ ْستَ ْه ِز ْئ ِ ِ ب ا ْستَج ْ اِ ْستَ ِط ْع اِ ْستَ ِق ْم ُم ْف َعل ُم ْس َود ُم ْب يَض ُم ْستَ ْفعِل ُم ْستَ ْع ِجل ُم ْستَ ْغ ِفر ُم ْستَ ْكبِر ُم ْستَ ْه ِزئ ُم ْستَ ِجيب ُم ْستَ ِطيع ُم ْستَ ِقيم 256 اِفْعِ َالل اِ ْس ِو َداد ِ ضاض ابْيِ َ اِ ْستِ ْف َعال اِ ْستِ ْع َجال اِ ْستِ ْغ َفار اِ ْستِ ْكبَار اِ ْستِ ْه َزاء اِ ْستِ َجابَة ِ اعة ا ْستِطَ َ اِ ْستِ َق َامة varsa ya daل İlave elif ve varsaاست İlave kararmak beyazlamak acele etmek )af dilemek (istiğfar kibirlenmek, büyüklenmek )alay etmek (istihzâ kabul etmek; cevap vermek güç yetirmek, …ebilmek Yönelmek )(istikamet Toplam kelime (bu sayfada): 34 صلَةُ ا ْلفِ ْعل ِ + فِعل Fiile edat geldiğinde anlamını değiştirir darbe, vuruş misal verdi affetmek affetmek, bağışlamak hükmetti arasında hükmetti ب َ َ ض َر ب َمثًَّل َ َ ض َر َع َفا َع َفا َع ْن ضى َ َق ضى بَيْ َن َ َق geldi getirmek aramak, istemek zulmetmek tevbe etti tevbeyi kabul etti gelmek koymak; koyuldu kaldırmak döndü; döndürdü …e döndü …den döndü ض َع َ َو ض َع َع ْن َ َو َولَّى َولَّى إِلَى َولَّى َع ْن getirmek gitmek götürmek uzaklaşmak memnun oldu ...den memnun أَتَى ِ أَتَى ب بَغَى بَغَى َعلَى اب إِلَى َ َت،اب َ َت اب َعلَى َ َت اء َ َج ِ اء ب َ َج ب َ َذ َه ِ ب ب َ َذ َه ب َع ْن َ َذ َه ِر ض َي َ ِر ض َي َع ْن َ DİLBİLGİSİ Dilbilgisi kısmında ayetleri anlamamızda gerekli olan en önemli kuralları öğrenmeye çalışacağız. İsim ve fiil cümleleri, fiil çekimleri, isim çekimleri ve cümle kuruluşlarıyla ilgili bir takım püf noktaları gözden geçireceğiz. Amacımız ayetleri anlamak için gerekli bilgileri dilbilgisinin detaylarına boğulmadan, gerekmedikçe teknik terim isimleri kullanmadan, pratik ve anlaşılır bir biçimde inşallah kavramak. ZAMİR, EDAT VE ZARFLAR: Zamirleri kelimeler kısmında 1. sayfada (işaret zamirleri) ve 2. sayfada (kişi zamirleri) görmüştük. Edatlar ve zarflar (yer zarfı, soru zarfı, vs.) ise 3, 4, 5 ve 6. sayfalarda geçmişti. Hatırlamak için bu sayfaları gözden geçirmenizde fayda var. Şimdi Kuran’dan örnekler üzerinde bunları inceleyelim: َربَّ ُك ْمkelimesi ب ( َر اrab) ve ( ُك ْمsizin) kelimelerinden oluşuyor. “Sizin rabbiniz” anlamına geliyor. Arapçada zamirin ismin sonuna ek olarak geldiğine dikkat edin. َعلَْي ِه ْمkelimesi ( َعلَىüzerinde) ve ( ُه ْمonlar) kelimelerinin birleşmesi ile oluşmuş. “Onların üzerine/ üzerinde” anlamına geliyor. Dikkat edilirse Türkçenin aksine kelime sırası önce zarf (üzerinde), sonra zamir (onların) şeklinde. ِك َ َق ْبلkelimesi “senden önce” anlamına geliyor. Bu kelimenin hangi iki kelimeden oluştuğunu ve kelime listemizin kaçıncı sayfalarında yer aldığını siz bulun. “ فٖ ي ِهonun içinde”, لَ ُه ْم “onlar için” İSİMLERDE TEKİL/ ÇOĞUL VE ERKEK/ DİŞİ: Türkçe’nin aksine arapçada çoğul yapmak kelime sonuna –ler, -lar eki eklemek gibi bir yolla değil de belli kalıplar dahilinde yapılır. Aşağıdaki bazı çoğul örnekleri verilmiştir. Kelime çoğulları, kelime listesinde parantez içinde gösterilmişti. Ayrıca, arapçada her isim ya erkek ya da dişi kabul edilir. Gerçek ya da mecazi anlamda olabilen erkek/ dişi ayrımı, bu isimlerle bağlantılı olarak fiil çekimleri ve zamir seçiminde etkili olur. Bazı örnekler aşağıda sunulmaktadır. Kelimelerin çoğul şekillerinin hangi kalıplarla elde edildiği zamanla öğrenilir. َر ُسولelçi (erkek) ُر ُسلelçiler َْسَاءgök (dişi), َْسَاواتgökler َجنَّةcennet (dişi), َجنَّاتcennetler İSİM TAMLAMASI: Arapçada isim tamlamasında Türkçe’ye göre tamlayan, tamlanan sırasının ters olduğunu fark edeceksiniz. ين َ ٖ“ َرب ْال َعالَمAlemlerin rabbi” örneğinde olduğu gibi, tamlamaya anlam verirken Türkçe’ye göre tersten okuyoruz. ين ٖ “ َمالِكِ َي ْو ِمDin gününün sahibi” birleşik tamlama örneğinde “din günü” ِ الد tamlaması “sahibi” kelimesiyle birleşiyor. Yine kelime sırasını fark ediyoruz. َ الص َرbu tamlamayı da siz inceleyin. اط ْالمُسْ َتقٖ ي َم SIFAT TAMLAMASI: Sıfat tamlamasında da, Arapçada Türkçe’ye göre tamlayan, tamlanan sırasının ters olduğunu (önce isim, sonra sıfat geldiğini) fark edeceksiniz. “ اَجْ ر َع ٖظيمBüyük mükafat” , “ َقبُول َح َسنgüzel bir kabul” ُ “ َكلِ َمRabbinin güzel sözü” bu yapıda hem bir isim tamlamasının ك ْالحُ سْ ٰنى َ ت َرب “Rabbi’nin sözü” hem de sıfat tamlamasının “güzel sözü” içiçe olduğunu görüyoruz. İSİM CÜMLESİ: Cümle anlamlı bir kelime topluluğudur. Bir iş veya oluştan bahsedip bahsetmemesine göre isim ve fiil cümlesi olarak ikiye ayrılır. Aşağıdaki örnekleri incelerken isim cümlesinin kuruluşuna dikkat edin. İsim cümlesinde çoğunlukla özne önce, yüklem sonra gelir. ين َ ِٖل َرب ْال َعالَم ِ ٰ ِ “ اَ ْل َح ْم ُدHamd (övgü) alemlerin Rabbi olan Allah (cc) içindir” ك ْاْلَ ْك َر ُم َ “ َو َر ُّبVe Rabbi’n ikram sahibidir” ْب فٖ ي ِه َ ك ْال ِك َتابُ َْل َري َ ِ“ ٰذلBu kitap ki içinde şüphe yoktur” َوه َُو َع ٰلى ُكل َشیْ ء َق ٖدير “O, her şeye hakkıyla gücü yetendir. “ ٰ ُ ك م َِن ْاْل ولى َ َ“ َولَ ْ ْٰلخ َِرةُ َخيْر لMuhakkak ahiret senin için dünyadan daha hayırlıdır” (Ahiret kelimesinin başındaki “le” öneki “muhakkak” anlamındadır.) FİİL CÜMLESİ: Aşağıdaki fiil cümlesi örneklerini inceleyerek cümle kuruluşlarına, özneyüklem-nesne sıralarına dikkat edin ve Türkçe’yle karşılaştırın. Türkçe’yle en önemli fark dilimizde yüklem cümle sonuna gelirken, arapçada yüklem önce nesne ise genellikle sonra gelir. Aşağıdaki cümlelerde yüklem kırmızı ile işaretlenmiştir. “ ِا َّنا اَ ْن َز ْل َناهُ فٖ ى َل ْيلَ ِة ْال َق ْد ِرMuhakkak biz onu (Kuran’ı) Kadir gecesinde indirdik” “ قُ ْل ه َُو للاُ اَ َحدDe ki O Allah’tır, bir tektir” َ “ َخلَ َق ْال َم ْوÖlümü ve hayatı yaratmıştır” ت َو ْال َح ٰيو َة يح َ ص ٖاب َ َولَ َق ْد َز َّي َّنا ال َّس َما َء ال ُّد ْن َيا ِب َم “Andolsun biz, en yakın göğü kandillerle donattık” CÜMLECİK (İsim/ Sıfat/ İlgi): Cümlecikler cümle yapısında çok önemli olan bir kısım olup özellikle uzun ayetlerin çözümlenmesinde bu konunun iyice anlaşılmasının büyük önemi vardır. Özetle Türkçe’de “o şey ki, o kimse ki” anlamına gelen َما (cansız varlıklar için), ْ( َمنcanlı varlıklar için), ( الَّذٖ ىcanlı / cansız erkek), ( الَّتٖ ىcanlı /cansız bayan), ين َ ٖالَّذ (çoğul) kelimeleri ile kurulan cümle kısımlarıdır. Dikkat edilirse “o şey ki bilmiyor” yerine “bilmediği şey”, “ o insan ki geliyor” yerine “gelen insan” gibi ifadeler kullanırız. Arapça cümleleri ifade ederken de aynı şekilde önce “o şey ki, o kimse ki” ifadeleriyle anlamı kavrayıp daha sonra Türkçe’deki gibi daha uygun ifadelerle cümle toplanır. Aşağıdaki örneklerde cümlecikle kırmızıyla işaretlenmiştir. ان َما لَ ْم َيعْ لَ ْم َ اْل ْن َس ِ ْ “ َعلَّ َمinsana o şeyi öğretti ki bilmiyordu” yani “insana bilmediği şeyi öğretti” ك الَّذٖ ى َخ َل َق َ “ ِا ْق َر ْا ِباسْ ِم َربRabbinin ismiyle oku ki O yarattı” yani “Yaratan Rabbi’nin ismiyle oku” ت ِ ين ٰا َم ُنوا َو َع ِملُوا الصَّال َِحا َ ٖ“ الَّذOnlar ki inanırlar ve iyi işler yaparlar” yani “inanan ve iyi iş yapanlar” ون َ “ ٰهذِهٖ َج َه َّن ُم الَّتٖ ى ُك ْن ُت ْم ُتو َع ُدBu cehennem ki siz onunla vaad olunuyordunuz” yani “size vaad olunan (söz verilen) cehennem budur” “ اَ َْل َيعْ لَ ُم َمنْ َخلَ َقBilmez mi ki yaratmıştır?” yani “Yaratan hiç bilmez mi?” ‘ َماNIN ÜÇ FARKLI KULLANIMI َما kelimesi “nedir?”, “değildir” yahut “o şey ki” anlamlarından biriyle kullanılır. Şimdi bu üç farklı kullanım şekillerini sırasıyla inceleyelim: 1) Soru edatı olarak “Nedir?” anlamıyla: ون َ ُ“ َف َما َخ ْط ُب ُك ْم اَ ُّي َها ْالمُرْ َسلAsıl işiniz nedir ey elçiler?” 2) Olumsuzluk eki olarak “değildir” anlamıyla: “ َقالُوا َما اَ ْن ُت ْم ا َِّْل َب َشر م ِْثلُ َناDediler ki siz bizim gibi insandan başka bir şey değilsiniz” ُ“ َو َما َعلَ ْي َنا ِا َّْل ْال َب َْل ُغ ْالم ُٖبينBize düşen açık bir tebliğden başka bir şey değildir” ين َ “ َو َما للاُ ي ُٖري ُد ُظ ْلمًا ل ِْل َعالَ ٖمAllah (cc), âlemlere hiç zulüm etmek istemez.” 3) Cümlecik kuruluşunda “o şey ki” anlamıyla: “ نَ ْح ُن اَ ْعلَ ُم بِ َما يَ ُقولُو َنBiz onların dedikleri şeyi biliyoruz” FİİL ÇEKİMİ: Fiillerin şahıslara (biz, siz, onlar gibi) ve zamana (geçmiş zaman, şimdiki zaman) göre çekiminin aşağıdaki iki tabloda gösterildiği şekliyle ana hatlarıyla bilinmesi gerekir. Fiil çekim tablolarında dikkat edilirse, geçmiş zaman için fiil kökünün sonuna, şimdiki zaman için ise fiilin başına yapılan değişikliklerle istenen çekim elde edilir. Mazi َ ْصر çekiminde sona gelen ek çoğu zaman ilgili kişi zamirini anımsatır. Mesela, ت َ “ َنsen َ “ أَ ْنsen” zamirinin son kısımları benzerdir. Bu tablolarda özellikle yardım ettin” ile ت renkli işaretli hücrelerde yer alan çekimler Kuran’da çok daha sık geçtiği için öncelikle bunların çok iyi öğrenilmesi gerekir. Diğer çekimler çok nadir geçtiğinden onlar için ihtiyaç oldukça tabloya bakılabilir. Aslında ezbere bildiğimiz namaz sürelerinde geçen fiillerin çekimlerine dikkat edilse çok daha rahat bir şekilde bu konu öğrenilebilir. Mesela Fatiha süresinde geçen “ َنعْ ُب ُدbiz kulluk ederiz” (şimdiki/ geniş zaman, biz zamiri) fiili َ ْ“ اَ ْن َعمsen nimet verdin” (geçmiş zaman, sen zamiri) yahut yine Fatiha süresinde geçen ت fiili zaten her gün namazlarda 40 defa geçmekte olup biraz dikkat ile dilbilgisi yönüyle de rahatlıkla kavranabilir. Çoğul صرُوا َ َن صرْ َن َ َن صرْ ُت ْم َ َن َّصرْ ُتن َ َن صرْ َنا َ َن İki kişi Tekil ص َرا ص َر َ َن َ َن ْ ص َر ص َر َتا َ ت َن َ َن َ ْصر صرْ ُت َما َ ت َن َ َن صرْ ُت َما ِ ْصر َ ت َن َ َن ُ ْصر ت َ َن Bazı Örnekler: Geçmiş Zaman 3. şahıs (erkek) 3. şahıs (bayan) 2. şahıs (erkek) 2. şahıs (bayan) 1. şahıs َر َز ْق َنا ُه ْم Çoğul ُون َ َيسْ َمع َيسْ َمعْ َن ُون َ َتسْ َمع َتسْ َمعْ َن َنسْ َم ُع İki kişi Tekil ان ِ َيسْ َم ُع َيسْ َم َع ان ِ َتسْ َم ُع َتسْ َم َع ان ِ َتسْ َم ُع َتسْ َم َع ان َ َتسْ َمع ِ ِين َتسْ َم َع أَسْ َم ُع Şimdiki Zaman 3. şahıs (erkek) 3. şahıs (bayan) 2. şahıs (erkek) 2. şahıs (bayan) 1. şahıs biz onları rızıklandırdık Fiilin sonuna gelen ekler kimin kimleri rızıklandırdığını açıklıyor. اَ ْن َز ْل َنا ُه biz onu indirdik (Kadir süresi), اك َ اَعْ َط ْي َن biz sana verdik (Kevser süresi) ون َ ي ُْؤ ِم ُنonlar inanırlar, ُون الص َّٰلو َة َ ُيقٖ يمonlar namazı kılarlar َقالُوا ٰا َم َّنا onlar dediler ki biz iman ettik MEÇHUL (EDİLGEN) FİİL: Edilgen çatısında fiilin ilk harfinin harekesi ötre yapılır. ْك َ ا ُ ْن ِز َل ِالَيsana indirildi ُون َ َو ِالَ ْي ِه ُترْ َجعO’na döndürüleceksiniz ِا َّنا َف َتحْ َناBiz açtık (etken çatı) iken ت ال َّس َما ُء ِ َوفُت َِح ve gökyüzü açıldı (edilgen çatı). Karşılaştırma için fiilin her iki örnekte ilk harfinin harekesine dikkat edin. EMİR KİPİ: Aşağidaki örnekleri inceleyin. Emir kipinde fiilin son harfinin cezm olduğuna dikkat edin. ك الَّذٖ ى َخ َل َق َ ِا ْق َر ْا ِباسْ ِم َرب قُ ْل ه َُو ٰللاُ اَ َحد “Yaratan Rabbi’nin adıyla oku” “De ki O Allah’tır, bir tektir” ك َواسْ َت ْغ ِفرْ ُه َ َف َسبحْ ِب َح ْم ِد َربRabbine hamd ederek tespihte bulun ve O’ndan bağışlama dile (Nasr süresi) Kelime listesinin fiiller bölümünde her fiil için geçmiş zaman, şimdiki zaman, emir kipi şekilleri gösterilmişti. Kelimeleri çalışırken bu şekillere de muhakkak dikkat edin. Aşağıdaki tabloda bir fiilin başına gelen ön ekler yoluyla kazandığı değişik anlamlar özet biçimde gösterilmiştir. Bu önekler kelime listesinin 1, 5 ve 6. sayfalarında geçmişti. Bu tablonun çok iyi bir şekilde öğrenilmesi gerekmektedir. ÇEŞİTLİ FİİL ÇEKİMLERİ VE ÖNEKLER ص َر َ ما َن Yardım etmedi لَنْ َيسْ َم َع Duymayacak ُنصِ َر Yardım edildi ْلَ ْم َيسْ َمع Duymadı ْل َيسْ َم ُع Duymuyor ان َيسْ َم ُع َ َك Duyuyordu يُسْ َم ُع Duyuluyor َّلَ َيسْ َم َعن Kesinlikle duyacak َس َيسْ َم ُع Duyacak (yakında) ْلِ َيسْ َمع Duysun ف َيسْ َم ُع َ َس ْو Duyacak ِْاسْ َمع duy لَ ْم َيل ِْد َولَ ْم يُولَ ْد “O’ndan çocuk olmamıştır (Kimsenin babası değildir). Kendisi de doğmamıştır” (İhlas süresi) ٰ ْك َف َتر ضى َ يك َر ُّب َ ف يُعْ ٖط َ ( َولَ َس ْوEy Peygamber) Şüphesiz, Rabbin sana verecek ve sen de hoşnut olacaksın. (Duha süresi) يل ِ ك ِباَصْ َحا َ ْف َف َع َل َر ُّب َ اَلَ ْم َت َر َكيRabbinin, fil sahiplerine ne yaptığını ِ ٖب ْالف görmedin mi? (Fil süresi) َ اَ َراَي ين ٖ ب ِب ُ ْت الَّذٖ ى ُي َك ِّذ ِ الد Gördün mü, o hesap ve ceza gününü yalanlayanı! للا َو ْال َف ْت ُح ِ ِا َذا َجا َء َنصْ ُر Allah’ın yardımı ve fetih (Mekke’nin fethi) geldiğinde (Maun süresi) (Nasr süresi) Aşağıdaki tabloda ise bir fiil kökünden türetilen çeşitli isim türleri gösterilmektedir. BİR FİİLDEN TÜRETİLEN ÇEŞİTLİ İSİM ŞEKİLLERİ َعالِم Bilen َفاعِ ل Yapan َعْلَّ َمة Çok bilen َفعَّالَة Çok yapan َمعْ لُوم bilinen َم ْفعُول yapılan َعلِيم أَعْ لَم Herşeyi bilen En iyi bilen َفعِيل أَ ْف َعل Herşeyi yapan En iyi yapan ب َوال َّش َهادَ ِة ِ َعالِ ُم ْال َغ ْي Gaybı da (görünmeyeni de), görünen âlemi de bilendir ين َ َٖوه َُو اَعْ لَ ُم ِب ْال ُم ْه َتد O, doğru yolda olanları da en iyi bilendir. (Nahl süresi (Haşr süresi) 125) Günlük namazlarda 40 defa okunan Fatiha süresinde neredeyse yukarıda işlenen tüm dilbilgisi konuları uygulama alanı buluyor. Okuduğunuz dilbilgisi konularının zihninize yerleşmesi ve pekişmesi için siz de Fatiha süresi başta olmak üzere diğer bildiğiniz namaz sürelerini bir de dilbilgisi yönüyle dikkatlice inceleyerek, kelime ve cümle yapılarını yukarıdaki bilgiler ışığında değerlendirin. AYET ÇÖZÜMLEMELERİ ك الَّ ٖذى َخلَ َق َ ِا ْق َر ْا ِباسْ ِم َرب 1) Yaratan Rabbinin adıyla oku! (Alak, 1) الَّذٖ ى َخلَ َق yarattı O ki yaratan ك َ َرب rabbin ِا ْق َر ْا ِباسْ ِم ismi ile oku Rabbinin ismi ile Görüldüğü gibi, ayette geçen tüm kelimeleri öğrenmiştik Yaratan Rabbinin ismiyle 2) َولَ َق ْد َيسَّرْ َنا ْالقُرْ ٰا َن ِللذ ْك ِر َف َه ْل ِمنْ ُم َّد ِكر Andolsun biz, Kur’an’ı düşünüp öğüt almak için kolaylaştırdık. Var mı düşünüp öğüt alan? (Kamer, 17) َيسَّرْ َنا fiili biz kolaylaştırdık demektir. Fiil kökünün sonuna gelen yerine kullanıldığını çekim tablosunda görmüştük. َناekinin biz zamiri َيسَّرْ َنا ْالقُرْ ٰا َنnesne olan “Kuran” kelimesi yüklemin ardından gelerek “Kuran’ı kolaylaştırdık” anlamı vermektedir. لِلذ ْك ِرzikir (düşünmek, öğüt almak) kelimesinin başına gelen ِلöneki “öğüt almak için” anlamı veriyor. Buraya kadarki cümle “andolsun biz Kuran’ı düşünüp öğüt almak için kolaylaştırdık” anlamındadır. َه ْلkelimesi soru edatı olup –mi? anlamında kullanılmış. ُم َّدكِرkelimesi aslında zikir kökünden geliyor ancak müzzekir olacakken müddekir olarak ses değişikliğine uğramış. Dolayısıyla anlamı “zikir eden” yani düşünüp öğüt alan demek. Cümlenin bu ikinci kısmının anlamı da “düşünüp öğüt alan var mı?” şeklindedir. 3) ارك لِ َي َّد َّبرُوا ٰا َيا ِته َولِ َي َت َذ َّك َر اُولُوا َ ك ُم َب َ ِك َتاب اَ ْن َز ْل َناهُ ِالَ ْي ب ِ ْاْلَ ْل َبا "Bu Kur'an, âyetlerini düşünsünler ve akıl sahipleri öğüt alsınlar diye sana indirdiğimiz mübarek bir kitaptır. (Sad, 29) ِك َتاب kitap ُه َنا اَ ْن َز ْل onu َك ِا َل ْي senin üzerine biz indirdik ارك َ ُم َبmübarek ِل َيدَّ َّب ُروا düşünüyorlar için ه ت ِ ٰا َيا onun ayetleri َي َت َذ َّك َر ِل َو اُولُوا öğüt alıyorlar sahipleri ب ِ ْاْلَ ْل َباtemiz akıl için ve 4) ت َعلَْي ِه ْم بِ َجبَّا ٍر فَ َذ ِّك ْر بِالْ ُق ْرٰا ِن َ ْنَ ْح ُن اَ ْعلَ ُم بِ َما يَ ُقولُو َن َوَما اَن اف َو ٖعي ِد ُ َم ْن يَ َخ Biz onların ne dediklerini çok iyi biliyoruz. Sen, onlara karşı bir zorba değilsin. O hâlde sen, benim uyarımdan korkan kimselere Kur’an ile öğüt ver. (Kaf, 45) بِ َجبَّا ٍر فَ َذ ِّك ْر بِالْ ُق ْرٰا ِن zorba Öyleyse öğüt ver Kuran ile َم ْن Kim (o kimseyi ki) اف ُ يَ َخ َو ٖعي ِد Korkar Yani uyarımdan korkan kimseyi uyarı نَ ْح ُن اَ ْعلَ ُم بِ َما يَ ُقولُو َن ت َعلَْي ِه ْم بِ َجبَّا ٍر َ َْوَما اَن اف ُ فَ َذ ِّك ْر بِالْ ُق ْرٰا ِن َم ْن يَ َخ َو ٖعي ِد نَ ْح ُن اَ ْعلَ ُم بِ َما يَ ُقولُو َن َوَما ت َ ْاَن َعلَْي ِه ْم biz biliyoruz Yani O şeyi ile ki diyorlar Yani dediklerini ne dediklerini biliyoruz Ve değildir Yani sen Onlar üzerinde ve sen onlar üzerinde değilsin Biz onların ne dediklerini çok iyi biliyoruz Sen, onlara karşı bir zorba değilsin O hâlde sen, benim uyarımdan korkan kimselere Kur’an ile öğüt ver. Tahlil: Görüldüğü gibi ayet-i kerime üç kısımdan oluşuyor. İlk cümle bir fiil cümlesi, ikincisi isim cümlesi, üçüncüsü fiil cümlesi. Aşağıda hatırlanması gereken çok önemli üç hususa işaret edilmekte: Dikkat edilirse ilk cümlede özne-yüklem-nesne sırası izlenmiştir. Yine dikkat edilirse 1. ve 3. cümlelerde altı çizili kısımlar َما ve َم ْن edatları ile kurulmuş, cümlede nesne görevi gören cümleciklerdir. Burada bu iki edat “ne” ve “kim” anlamlarıyla soru sormaktan ziyade, “o şey ki” ve “o kimseler ki” anlamlarıyla kullanılıyorlar. Son olarak dikkat edilirse, 2. cümlede geçen َما edatı “değildir” anlamıyla olumsuzluk ifade etmek için kullanılmıştır. Hatırlanacağı üzere, َما edatının asıl anlamı “nedir?” demektir. Dolayısıyla bu örnek ayet-i kerimede gayet açık bir şekilde görüldüğü üzere, َما edatının Kuran-ı Kerim’de herhangi bir ayette bahsi geçen üç anlamından (“nedir?”, “değildir” yahut “o şey ki”) hangisi ile kullanıldığı anlamak için cümlenin geri kalanına bakmamız gerekmekte. 5) ين َ ِٖانَّ ٰهـ َذا ْالقُرْ ٰا َن َيه ْٖدى ِللَّتٖ ى ِه َى اَ ْق َو ُم َو ُي َبش ُر ْالم ُْؤمِن ت اَنَّ لَ ُه ْم اَجْ رً ا َك ٖبيرً ا ِ ون الصَّالِ َحا َ ُ ين َيعْ َمل َ الَّ ٖذ Gerçekten bu Kur’an en doğru olan yola götürür ve iyi işler yapan mü’minler için büyük bir mükâfat olduğunu müjdeler. (İsra, 9) Bu uzun ayeti 2 kısımda inceleyebiliriz. ِى اَ ْق َو ُم َ ه O (hidayet) en doğrudur ِل لَّتٖ ى Öylesi içinki (Öyle bir hidayete ki) َيهْدٖ ى Hidayete erdirir اِنَّ ٰهـ َذا ْالقُرْ ٰا َن Muhakkak bu Kuran En doğru yola (hidayete) Gerçekten bu Kur’an en doğru olan yola götürür اَنَّ لَ ُه ْم اَجْ رً ا َك ٖبيرً ا Onlar için büyük bir ecir (mükafat) vardır ت ِ ون الصَّال َِحا َ َُيعْ َمل Salih (iyi) işler yaparlar ين َ ين الَّ ٖذ َ ْٖالم ُْؤمِن O inananları ki َُو ُي َبشر Ve müjdeler Iyi işler yapan müminleri ve iyi işler yapan mü’minler için büyük bir mükâfat olduğunu müjdeler. 6) ين َو َْل َ َٖو ُن َنز ُل ِم َن ْالقُرْ ٰا ِن َما ه َُو ِش َفاء َو َرحْ َمة لِ ْلم ُْؤمِن َّ َي ٖزي ُد ين ِا َّْل َخ َسارً ا َ ٖالظالِم Biz Kur’an’dan, mü’minler için şifa ve rahmet olacak şeyler indiriyoruz. Zalimlerin ise Kur’an, ancak zararını artırır. (İsra, 82) ين َ ٖ َو ُن َنز ُل ِم َن ْالقُرْ ٰا ِن َما ه َُو شِ َفاء َو َرحْ َمة ل ِْلم ُْؤمِنAyeti kerimenin bu ilk kısmında en önemli husus ما َ edatının 4. örneğimizin tahlilinde açıklandığı şekilde, burada 3 anlamından (“nedir?”, “değildir” yahut “o şey ki”) hangisi ile kullanıldığını tespit etmek. Ayetin bu kısmına baktığımızda “o şey ki” anlamının kullanıldığı (“o şey ki müminler için şifa ve rahmettir” = “müminler için şifa ve rahmet olan şey”) rahatça anlaşılıyor. َّ َو َْل َي ٖزي ُدBu kısımda ise Kuran’da çok sık rastlanan ين ا َِّْل َخ َسارً ا َ ٖالظالِم bir kalıp karşımızda. َْلَ ا َِّْلşeklindeki bu yapı “değildir.. ancak” anlamına gelmekte(Kelime-i şehadette olduğu gibi). Bu kısmın anlamı, o halde, “zalimlerin ise artırmaz ancak zararını” yani tekrar düzenlersek “zalimlerin ise zararını artırır” şeklinde olmaktadır. 7) اب ِت ْب َيا ًنا لِ ُكل َشیْ ء َوه ًُدى َو َرحْ َم ًة َ ك ْال ِك َت َ َو َن َّز ْل َنا َعلَ ْي ين َ َو ُب ْش ٰرى لِ ْلمُسْ لِ ٖم Sana bu kitabı; her şey için bir açıklama, doğru yolu gösteren bir rehber, bir rahmet ve müslümanlar için bir müjde olarak indirdik. (Nahl, 89) Bu ayet-i kerime uzun olmasına rağmen cümle yapısı oldukça basit. اب َ ك ْال ِك َت َ َو َن َّز ْل َنا َعلَ ْي asıl cümleyi oluşturan bu kısımda “kitabı sana biz indirdik” anlamını kolayca görebiliyoruz. Sonra gelen kısımda Kuran’ın 4 özelliği sıralanmakta. ِت ْب َيا ًنا لِ ُكل َشیْ ء açıklama anlamına gelen “tibyan” kelimesinin aslında “beyan” kelimesi ile aynı kökten geldiğine dikkat ediniz. Bu ilk özellik Kuran-ı Kerim’in “her şey için bir açıklama” olduğunu belirtiyor. Ardından gelen 3 özellik ile de hidayet, rahmet ve müslümanlar için bir müjde olduğu bildiriliyor. 8) ث ِك َتابًا ُم َت َش ِابهًا َم َثا ِن َى َت ْق َش ِعرُّ ِم ْن ُه ِ َ ٰللا ُ َن َّز َل اَحْ َس َن ْال َح ٖدي ين َي ْخ َش ْو َن َر َّب ُه ْم ُث َّم َتلٖ ينُ جُلُو ُد ُه ْم َوقُلُو ُب ُه ْم ِا ٰلى َ جُلُو ُد الَّ ٖذ ٰ ٰ للا َيه ْٖدى ِبهٖ َمنْ َي َشا ُء َو َمنْ يُضْ لِ ِل ِ ك ُهدَى َ ِللا ٰذل ِ ِذ ْك ِر ٰللا ُ َف َما لَ ُه ِمنْ َهاد Allah, sözün en güzelini; âyetleri, (güzellikte) birbirine benzeyen ve (hükümleri, öğütleri, kıssaları) tekrarlanan bir kitap olarak indirmiştir. Rablerinden korkanların derileri (vücutları) ondan dolayı gerginleşir. Sonra derileri de (vücutları da) kalpleri de Allah’ın zikrine karşı yumuşar. İşte bu Kur’an Allah’ın hidayet rehberidir. Onunla dilediğini doğru yola iletir. Allah, kimi saptırırsa artık onun için hiçbir yol gösterici yoktur. (Zümer, 23) Bu son ayeti siz çözümlemeyi deneyin. Ayet, yukarıdaki örneklerdekine benzer şekilde birkaç kısımdan oluşuyor. Önce bu kısımlara ayeti bölüp sonra tek tek kelimelerin anlamlarını inceleyip cümle kuruluşlarının nasıl yapıldığına dikkat edin. YOL HARİTASI 1) Kelimeler kısmını çalışın. 2) Dilbilgisi ve ayet çözümlemeleri kısmını çalışın. 3) Kelimeler kısmını tekrar edin. 4) Vakti müsait olanlar bir hafta müstakil çalışmayla, olmayanlar ise haftaiçi günde bir saat haftasonları birkaç saat ayırarak bir ay çalışmayla yukarıdaki aşamaları tamamlayıp inşaAllah okuduğunuzun 80%’ini anlayacak seviyeye gelmeyi hedefleyin. Daha sonra: 5) Namaz sürelerini (Fatiha, İhlas, vb.) kelime anlamlı bir Kuran-ı Kerim’den faydalanarak çalışın. (Sürede geçen kelimeleri öğrenip ayet çözümlemelerini yaparak) 6) Ayet-el Kürsiyi (Bakara 255) aynı metodla çalışın. 7) Yasin süresini kelime anlamlı bir Kuran-ı Kerim’den faydalanarak çalışın. (Sürede geçen kelimeleri öğrenip ayet çözümlemelerini yaparak) 8) Mülk süresini aynı metodla çalışın. 9) Zümer ve Rum sürelerini aynı metodla çalışın. 10) Her gün kelime anlamlı bir Kuran-ı Kerim’den düzenli olarak en az 2 sayfa, not alarak ve ayetlerin dilbilgisine dikkat ederek okuyun. 11) Tefsir kaynaklarına müracat ederek okuduğunuz sürelerin inceliklerini, anlam zenginliklerini, ayetlerin iniş sebeplerini, vs. öğrenmeye çalışın. 12) Websiteyi ziyaret ederek yeni çalışma ve kaynakları takip edin. 13) Dostlarınızı, yakınlarınızı, çevrenizdeki insanları bu çalışmalardan haberdar ederek siz de bu çalışmalara ortak olun. Kolaylık açısından bahsi geçen süreler için o sürede geçen kelimelerin anlamlarıyla beraber listesi (o süreye özel bir sözlük) www.ilimtalibi.com adresine ileride eklenebilir. Bu çalışmanın dilbilgisi ve ayet çözümlemeleri kısımlarına eklemeler yapıldıkça websayfasında bu eklemeler ve çalışmanın son hali yayınlanmaktadır. Öğrendiğiniz kelimelerden tam istifade edebilmek için çok önemli olan bu dilbilgisi notlarını değerlendirmek için siteyi ve sitedeki kitapçığın son halini mutlaka takip edin. Kuran’ı Anlayalım Kuranı Kerim anlaşılsın diye indirilmiştir. "Bu Kur'an, âyetlerini düşünsünler ve akıl sahipleri öğüt alsınlar diye sana indirdiğimiz mübarek bir kitaptır. [Sad:29]." Kuran-ı Kerim’i okumayı öğrenmek ne kadar önemli ise, okuduğumuzu anlamak çok daha önemlidir. Bu çalışmanın amacı hiç bir arapça altyapısı olmayan ancak Kuran’ı anlama yolunda bir adım atmak isteyen herkesin, anlaşılır, pratik ve öz bir şekilde, bir altyapı kazanmalarına vesile olmaktır. Bu amaçla Kuran’da en sık geçen ve tekrarlarıyla Kuran’daki toplam kelimelerin 80%’ini oluşturan 500 kelime konularına göre düzenlenerek sunulmuş, ardından temel dilbilgisi kurallarıyla kelime ve cümle yapıları incelenerek örnek ayetler üzerinden bu kelime ve dilbilgisi bilgileri uygulamaya konulmuştur. Günde birkaç saat düzenli bir çalışmayla bir ay gibi bir sürede inşallah tamamlanması mümkün olabilecek bir gayret sonucu okuduğumuz yüce kitaptan çok daha farklı bir istifade imkanı doğabilir. Cenabı Hak’tan bize kitabını hakkıyla anlamayı, öğrenmeyi ve öğretmeyi nasip etmesini dileriz. Kuran Kelimelerininin %80’i