kitap taslak
Transkript
kitap taslak
E N D U R O C U . C O M ENDURO Bu kitap, “ENDUROCU.COM” sitesinin de¤erli üyelerinin gerçeklefltirmifl oldu¤u gezilerini yay›nlamak üzere, hiç bir ticari amaç gözetilmeden haz›rlanmaktad›r. Memleketimizin en güzel yerlerini gezen endurocular›m›z›n, gezdikleri bu yerleri ikinci kiflilere aktarma isteklerinin olmas› çok do¤ald›r. Böylelikle, Türkiye’mizin en güzel yerlerini tan›mak ve tan›tmak amac›yla gerçeklefltirilecek enduro gezilerinin de bir anlam› olacakt›r. Bölge insanlar› birbiriyle tan›flacak, gelenekler devam ettirilecek, do¤an›n en güzellikleri baflka gözler taraf›ndan izlenecek, Türkiye insanlar› bu güzellikleri keyif alarak birbiriyle paylaflacakt›r. ENDURO Enduroseverlerin y›llard›r yapt›klar› gezilerini de¤erlendirmenin, baflkalar›n›n faydalar›na sunmalar›n›n en kolay yolu “ENDUROCU.COM” sitesini tan›mak ve birikimlerini aktarmak olmufltur. Bu güzel gerçekleri kal›c› hale getirmek, gelecek kuflaklara aktarmak, bu an›lar› y›llar›n yok etmesini engellemek amac›yla gezileri, “ENDURO” kitab›na kopyal›yoruz. Sitemiz üyelerinin birikimlerinden gerçeklefltirilmeye bafllanan bu çal›flmaya site d›fl›ndan da her endurocu kat›labilecektir.Özel nedenlerle bu çal›flmaya kat›lmak istemeyen endurocu dostlara endurocu hoflgörüsünü gösteriyoruz. Sa¤l›kl› ve keyifli sürüfller. road motosikleri ay›ran bir di¤er özellik ise, endurolar›n sinyal, stop lambas›, far ve birtak›m koruyucular›n›n ve ses konusunda düzenlenmifl egzoz sistemlerinin olmas›, genifl vites aral›klar›, ön ve arka süspansiyonlar›n›n yolculuk için yumuflat›l›p sertlefltirilebilir olmas›. Endurolar, Motocross (MX) motosikletlere çok benzerler. Standart bir cadde motosikletiyle k›yaslan›nca bir enduro motosikletten beklenenler a¤›rd›r, bu yüzden enduro motosikletler en iyi kullan›m flartlar› için bol miktarda bak›ma gereksinim duyarlar. Bak›mlar› motocross motorlar›n›n bak›m›yla benzer, ancak enduro motosikletler daha fazla çarp›flma önleme/tamir etme bak›m› ç›karmaya yatk›nd›rlar ve son dönemlere kadar enduro motosikletler üreticileri taraf›ndan MX motorlar›ndan tamamen farkl› motorlar olarak gelifltirildiler ve buna uygun olarak daha uzun servis ömürlü motorlar, daha sa¤lam parçalar, a¤›rl›k konusunda daha az yo¤unlaflma (MX motosikletlerden farkl› olarak, bu s›n›fta a¤›rl›k alt limiti yoktur) ve di¤er enduro özellikleriyle gelifltirildiler. 2000’lerin bafl›ndan beri gelen ak›mla motocross’lar enduro motosiklet platformlar›nda kullan›l›yorlar. Bu k›smen motocross’lar›n motor dizaynlar›n›n 2 zamanl›dan 4 zamanl›ya geçmelerinde etkili bir ak›m oldu. Enduro ya da trail ve dual sport olarak adland›r›lan modeller genellikle çok yüksek güç-a¤›rl›k oranl› dört zamanl› motorlara sahipler. Bu dört zamanl› trail motosikletlerin güç-a¤›rl›k oranlar› bugünün standartlar›na göre iyi de¤il, ve bunun nedeni daha düflük a¤›rl›k limitlerinin karfl›lanmas› hususuna yeterince önem verilmemifl olmas›d›r. Dört zamanl› motocross’lara do¤ru de¤iflimin bafllamas›yla, dört zamanl› off-road motosikletler için güç-a¤›rl›k oran› birdenbire M O T O S ‹ K L E T Enduro motosiklet, arazi motosikleti ile gezi motosikleti aras› bir motosiklet tipidir. Daha çok hem gezi ve hem de arazide motosiklet kullanmak isteyenlerin tercih etti¤i bir motosiklettir.Enduro motosikletler; do¤a sporlar› konusunda uzmanlaflm›fl, yumuflak süspansiyonlu cross motorlar›n, yasal olarak trafi¤e ç›kmak için gereken parçalarla donat›lm›fl halidir. Motorlar› genellikle tek silindir 2 zamanl› 125 ile 300 cc aras›nda ya da 4 zamanl› 250 ile 1200 cc aras›ndad›r. Enduro ve di¤er offe n d u r o 2 önem kazand›, çünkü 125 ve 250 cc motocrosslar çok düflük a¤›rl›¤a sahiptiler. Bu motosikletler üretime girer girmez üreticiler, tercihen yeni jenerasyon 4 zamanl› enduro motosikletlerin ortaya ç›kar›lmas›na karar verdiler, var olan dört tasarlanm›fllard›r, genellikle uzun süreli enduro kullan›m›n›n sertliklerine dayanamamaktad›rlar. Daha düflük a¤›rl›k ve daha yüksek güç elde etme sürecinde üreticiler bir çok ödün vermiflleridir (daha ince silindir duvarlar›, hafif materyaller, zamanl› motocrosslar› enduro için tekrar basitçe biçimlendirdiler. Bu yüzden daha önce sözü geçen de¤ifliklikler yap›ld›. Tüm bunlar›n sonucu olarak bugünün a¤›rl›kl› olarak 4 zamanl›, daha hafif ve tüm zamanlar›n en kuvvetli modelleri olan enduro motosikletleri , MX kuzenleriyle hala birçok benzer karakteristik özellik tafl›maktad›r. Bu motorlar, s›kl›kla ilk baflta MX olarak daha gerilimli dizaynlar vb.), bu ödünler de zorlu kullan›mlar sonucunda motorun sürekli bak›m gerektirmesine yol açm›flt›r. e n d u r o 3 Endurocular evvela motorlar› gibi dayan›kl› sürücü olman›n yan›nda, iyi Motosiklet e¤itimi ne demektir? Moderatör ALFA birer de izci ve do¤da kendi bafllar›na sa¤ kalma uzman›d›r. Denizciler gibi pusula kullanmas›n›, harita okumas›n› bilir. Motorlar›n›n tamirlerini yapabilir. Kampç›l›¤› her tür hava flart›nda gerçeklefltirebilir. Tabi bu bilgi ve becerilerin yan›nda do¤ada gerekti¤inde sa¤ kalmalar›n› sa¤layacak silahs›z avlanma, atefl yakma ve gerekti¤inde kendileri için basit t›bbi teknikleri de uygulamas›n› da bilir. Yenebilecek yabani bitki türlerini iyi tan›r. fiehir yaflam›n›n bask›s›ndan kurtulmak isteyen endurocunun tercihi do¤ad›r, endurocu do¤ay› sever. Do¤an›n güzelliklerini de¤erlendiren endurocu do¤aya sahip ç›kar ve korur. Endurocu yeteneklidir. Zeka seviyesi yüksektir. Arazide h›z yerine güç gerekti¤inden torklar› yüksek olan motosikletleri gibi endurocu da güçlüdür ve güçlü olmak zorundad›r. ‹leri görüfllü ve planlamac›d›r. Do¤ruyu düflünür ve uygular. Paylaflmas›n› bilir. Heyecanl›d›r. Hoflgörülüdür. Özgürlük tutkusuyla doludur ve s›n›r tan›maz. Korkusuz ve cesaretlidir. Gönülle, yürekle, özgürlük iste¤iyle gazlama yetene¤ine sahiptir. e n d u r o 4 1. Teknik yeteneklerin ö¤retilmesi ve gelifltirilmesi (motoru istedi¤iniz yere yerlefltirmek). 2. Tav›rlar›n düzeltilmesi (sab›rs›zl›¤›n›z› yenmek, sald›rganl›k/ma¤duriyet tavr› ve güç mücadelelerinden kaç›nmak). 3. Bilginin gelifltirilmesi (verdi¤iniz kararlar muhtemel tehlikelerin kavranmas›yla m› al›n›yor, de¤iflen yönlerde oluflan durum de¤erlendirmesiyle mi, bu de¤iflen durumlar›n sizin için oluflturabilece¤i risklere göre mi ve tabi oluflan durumlar› bertaraf edemezseniz bafl›n›za gelebilecek olumsuz durumlara göre mi?). Bunlar› yaparken birine bu basama¤› yapamadan di¤er basma¤› yapamazs›n›z demek yada bunu yapmadan di¤erine geçemezsiniz demek do¤ru mudur? Yanl›fl. Her kiflinin kendine has bir yap›s›, travmalar› ve ö¤renim zaaflar› ve art›lar› vard›r. E¤itim standart tespiti de¤il kifliyi gelifltirmek için yap›lan bir fleydir. Standart tespiti ise e¤itim de¤il s›navd›r. Bir insana örne¤in kontra tekni¤ini ö¤retirken, belli bir müddet sonra bu kiflinin di¤erleri kadar iyi kavramad›¤›n› gördü¤ünüzde: Zamanla yapars›n›z, üzerinde fazla durmay›n, tak›lmay›n bir müddet sonra daha iyi yapt›¤›n›z› göreceksiniz demek ve onu ötelemek do¤ru mudur? Yanl›flt›r. Onun daha sonrayla flimdi aras›nda sa¤ kalaca¤›n› ne biliyorsunuz. Bu kiflinin kendi yap›s›n› anlay›p onun anlayaca¤› tarz› bulup vermek zorundas›n›zd›r. Uzun zaman motor kullanm›fl birisi her fleyi biliyor denebilir mi? Hay›r. Kifli her an yeni teknikleri alma¤a aç›k olmal›d›r. Peki 3-5 y›ll›k bir sürücü baz› sürüfl testlerini geçerek asl›nda 30 y›ll›k bir sürücüden daha iyi bir sürücü olabilir mi? Hay›r. Asl›nda bu yeni sürücülerin çok iyi e¤itimlide olsalar sürüfl güvenlikleri pamuk ipli¤ine ba¤l›d›r. Her an beklenmedik bir kaza yapabilirler. Bu kifliler e¤itimci midir? Teknik konularda konuyu talebeye hissettirmeden ezberletebilirler ama iflin tav›r ve bilgi art›r›m› konusunda yetersizdirler. Geliflen motosiklet teknolojisi birçok teknikleri de¤ifltirirken, hala ‘’Blue Book’’ ta ki dönüflü hat çizgisinden hat çizgisine alarak genifl dönün, motoru olabildi¤ince dik tutun diyen 50 lerin BMW R80 leri ve Saint ler için yaz›lan polis tekniklerini testlefltirip insanlara sunarak, bu testlerden geçenlerin böylece iyi e¤itimci olduklar›n› ileri sürmek do¤ru mudur? Yanl›flt›r. Art›k iç lastikli, genifl yanakl› lastikler kullan›lmad›¤› gibi motor dizaynlar› ve kullan›lan teknolojiler çok daha dar viraj al›mlar›na izin vermektedir. E⁄‹T‹M Peki sizce standartlaflt›r›lm›fl bir testi zirve kabul edip geliflmeyi durdurur bir flekilde bu sondur, bundan sonra art›k evrim olmayacak diyen bir zihniyeti ileri sürmek e¤itimin temel mant›¤›na ters düflmek de¤il midir? Do¤ru. Çok do¤ru…Evrim durmaz. Savunma amaçl› ve takip/izleme içgüdüleri ön planda bir kökle geliflmifl sürücülük e n d u r o 5 testleri sizin kendinizi gelifltirmenize olanak tan›r m›? Bence hay›r çünkü olay çok dondurulmufltur. Yani bu budur, flu da odur ve de be¤enmiyorsan baflka yok…buna siz e¤itim der misiniz? Ben demem. Arkadafllar bence kifli temel e¤itim ald›ktan sonra kalan›n› kendisi talim, talim ve talim yaparak gelifltirirken devaml› da yeni yay›nlar› ve geliflen teknolojileri takip etmelidir. Bunun d›fl›nda ara yol, yan yol olmaz bence. Tabi bu bahsetti¤im normal motosiklet sürüflü içindir. Günlük yaflam›m›zda laz›m olan taraf› için. Yar›fl yada akrobasi dedi¤inizde konu de¤iflir çünkü iflin yap›s› de¤iflir ama burada da sizi e¤iten kifli tekni¤i gösterir. ‹flin dikkat edilmesi gereken ince noktalar›n› verir. Sonra size yap›n der. Ve siz bunu denerken düflebilirsiniz, hatta ço¤u düfler. Peki ne oldu , yani iflte yine kaza. Tabi daha kontrollü flartlarda olmas› bir art› puand›r yoksa iki tekerli bir vas›tay› ö¤renirken hiç can›m, az da olsa yanmas›n diyorsan›z bu iflten uzak durunuz. Yine normal e¤itimlerde de düflen düflene ama sonra derler ki düfle kalka ö¤renilmez bir kursa gidin. Tabi ben kursa gitmeyin demiyorum. Elbette temel kurslar flartt›r. Ülkemizde ki ticari gayelerle parçalara bölünüp son bölümleri ileri sürücülük diye yutturulan kurslar› da bu arada sorgulamak laz›m. Siz temel kurslarda verilmesi gereken teknikleri nas›l olurda bölüp fazla ücret temini için insanlar›n baz›lar›n›n bunlar› ileri seviye zannedip yanl›fl düflünmesine sebep olabiliyorsunuz› Bu insanlar kendilerini birden bulutlara ç›kan motorcular zannediyor. Birde güya ileri seviyeleri maddi imkanlar› yetmedi¤i için alamayanlar›n eksik kalan temel e¤itimleri ve onlar›n kaza yapma riskleri… Vicdan s›zlat›yor. Her fleyin üzerinde körü körüne de birisi e n d u r o 6 öyle demifl ya da diyor diye hiçbir tekni¤i do¤ru kabul edip zihninizde irdelemeden, tartmadan denemeye kalkmay›n›z. Özetle bilinçli olaca¤›z, temel e¤itimimizi tamamlayaca¤›z ve sonra km yaparak kendimizi gelifltirirken 2-3 y›l içinde çok havalara girip 20-30 y›ld›r motor kullanarak adeta bu konuda alt›nc› bir his gelifltiren kendimizden çok evvel bu ifle bafllam›fl motorculara da ‘’çok sürmekle olmaz e¤itimle olur’’ vs gibi patavats›zca laflar etmeyip onlara yukardan bakma¤a falan kalkmayaca¤›z. H›z gerçekte ne demektir? Moderatör ALFA Kaza raporlar›nda genellikle ‘’motosiklet sürücüsünün h›z› yol ve trafik flartlar›na göre çok fazlayd›” fleklinde yazar. Ço¤unlukla da motor sürücüsünün h›z› rahatl›kla kontrol edebilece¤inden fazla olmaktad›r. Bir fleyler yanl›fl gitti¤in de sürüfl h›z›n›z sizin kolayl›kla her fleyi kontrol edebilece¤iniz bir seviyede midir? Kaza oldu¤unda genellikle h›z›n fazlal›¤› ön plandad›r. Zaten düflünürseniz trafikte yanl›fl h›zlar olmazsa kazalar da olmazd› zaten. Hareket eden bir fley olmasa idi kazalar da hiç olmayacakt› diyenlerde var tabi. Birde flartlara göre h›z fazlayd› var. Yani flartlar düzgün olsayd› o sürücü o h›zla güvenli bir flekilde sürüflüne devam edebilecekti. Ama ya¤mur bafllad›¤›ndan, yada yola mazot veya yabanc›, kayd›ran maddeler dökülmüfl oldu¤undan bu kaza oldu. Yada bir baflka sürücünün aniden önünüze k›rm›fl olmas› olay› vuku bulmasayd› kaza olmayacakt›. Bu araban›n önünüze aniden k›rmas› asl›nda sizin güvenli olan süratinizi bir anda güvensiz yani sizin için fazla, kontrol edemeyece¤iniz bir sürat durumuna sokmufltur. Bazen de flartlara uygun olmayan düflük süratlerde sürüfller vard›r. Çamurda gidiyorsunuz, bildi¤imiz yumuflak çamur yada kumda sürüfl yapmak durumdas›n›z. Kumda motoru yönlendirebilmek için önce tekerlerinizin kumun üzerine ç›kmas› gerekmektedir. Bunun içinde siz belli süratlerin alt›nda sürüfl yapmamal›s›n›zd›r. Nas›l ki don üzerinde ani hareketlerden kaç›n›l›r bu defa tersi yönde belli süratlerin alt›nda sürüflten kaç›n›lmal›d›r aksi takdirde motorunuzun gidonu kaz›k gibidir ve siz onu çeviremezsiniz. Fazla zorlarsan›z da e¤ersiniz. Yine flehirler aras› otoyollarda verilen limitlerde sürüfl yapmak motosiklet için çok risklidir. (Burada sürat ihlaline kimseyi teflvik etmiyorum ancak lütfen ilgili ve yetkili merciler dört tekerli araçlarla paralel sürüflte kalan motosikletlerin büyük tehlike içinde kald›klar›n› bilmelerini istiyorum.) Motosiklet mutlaka di¤er büyük araçlardan 30-35 km daha h›zl› olmak zorundad›r. Bu motosiklet sürücüsünün can güvenli¤i için flartt›r ve umar›m motosikletli polislerimize de bu durum güvenlikleri aç›s›ndan e¤itmenlerince izah edilmektedir. Bilhassa gurup halinde seyreden büyük araçlarla paralel sürüfl yap›lmamal›d›r. Yine otoyol ayr›mlar›ndaki girifl ve ç›k›fl rampalar›nda giren yada ç›kan araçla otoyolda seyreden bir di¤er araç aras›nda ayn› h›zlarda seyrederek sürüfl yap›lmamal›d›r. Aniden araçlar›n bir sebeple ve kendilerine en az risk olarak gördüklerinden öncelikle sizin üzerinize k›rabileceklerini asla unutmay›n›z. Trafikte di¤er araçlar›n yan›nda de¤il, önünde yada gerisinde kalarak sürüfl yap›n›z ve h›z›n›z daima trafikten %10-15 daha fazla olsun. Bu durum asl›nda motosikletlere geliflmifl ülkelerde neden en üst h›z s›n›r›n›n verildi¤ini çok iyi aç›klamaktad›r. Tabi buna ilaveten birde motor sürücülerinin iklim ve kirli hava flartlar›ndan araba sürücülerine göre çok daha fazla olumsuz yönde etkilenmeleri vard›r. Yani sa¤l›klar› bu yönden de daha fazla risk alt›ndad›r. Kendinizi çeflitli durumlarda rahat hissetti¤iniz h›zlar nedir? Mesela aniden önünüze bir tafl ç›kt›. H›z›n›z kontray› bu engeli tam aflacak oranda basman›za uygun ve bunu rahatça yapabilece¤iniz bir h›z m›d›r? Yada aniden önünüze k›ran bir minibüs yada arabaya karfl› paniklemeden maksimum fren yapabilece¤iniz bir h›z m›d›r? 150 km de gidiyorsan›z bu h›z sizin maksimum frenlemeyi paniklemeden yapabilece¤iniz bir h›z m›d›r? Hiç bunun talimini yapt›n›z m›? Karfl›n›zdaki dönemece girifl süratiniz dönüfl ortas›nda kas›lmadan ve h›z e n d u r o 7 kesmeden tamamlaman›z› rahatça sa¤layabilece¤iniz bir h›z m›d›r? Kendinizi e¤itimlerle hangi s›n›rlara kadar yükseltti¤inizi biliyor musunuz? Yol flartlar›na göre de h›z vard›r. Parke tafll› bir yolda düz bir asfaltta giderken ki ani gazlamalar›n nelere sebep olaca¤›n? biliyor musunuz? En hafifinden motora zarar ve en kötüsü kafa sal›n›fl›n› bafllatmas›. Tabi motorunuzun bir racing yada enduro olmas›na göre de parke tafllar› üzerinde seyrederken kendinizi rahat hissedebilece¤iniz h›z limitleriniz farkl› olacakt›r. Grup halinde toplu sürüfller s›ras›nda yap›lan tempolu sürüfllerde de acaba grubun h›z› sizin kendinizi rahat edebilece¤iniz bir h›z m›d›r? Bunu bilerek mi o gruba kat›ld›n›z? Grup içinde liderin h›zlanmas›yla aç›lan aralar›n arkadaki sürücülere do¤ru yoyo etkisiyle nas›l aç›ld›¤›n›ve geriye do¤ru her bir sürücünün kapatmas› gereken aran›n liderin hemen arkas›ndakinden geriye do¤ru ne kadar daha fazla büyüdü¤ünü biliyor musunuz? E¤er biliyorsan›z birde bunun sizin rahatl›kla sürüfl yapabilece¤iniz h›z s›n›r›nda olup oldu¤unu da biliyor olmal›s›n›z. Bunlar›n hepsi e¤itimle olur. Tek bafl›n›za ö¤renemezsiniz ama ö¤retenlerinde gerçek e¤itmenler olmas› flartt›r. Sadece okuyarak ö¤renmek mümkün de¤ildir. Ciddi bir kurulufltan temel bir e¤itim almak ve sonra ehliyetli olarak trafi¤e al›fl›rken yine parklarda veya bofl güvenli alanlarda dönüfl gibi, maksimum frenleme gibi, ani durum k›v›rmalar› gibi çal›flmalarla devaml› kendinizi gelifltirerek kondisyonda tutman›z gerekir. Motosiklet sürüfl e¤itimi hayat boyu süren bir gerçektir. Gözlerinizi en son ne zaman kontrol ettirdiniz? e n d u r o 8 Bak›fl ve h›z›n bakt›¤›n›z alana ba¤l› olarak daha h›zl› yada daha yavafl da alg›lanabilece¤ini biliyor musunuz? Bakt›¤›n›z› görüyor musunuz? Yoksa bafl›n?z dumanl› m›d›r? Zihinsel olarak çevrenizdeki olaylara ne kadar iyi konsantre olabiliyorsunuz? H›z›n›z sizin zihinsel yo¤unlaflma ve bakt›¤›n›z› görebilme (hiçbir objeye 2 saniyeden fazla odaklan›lmamal›d›r.) yetene¤inize uygun mudur? Burada da rahat m›s›n›z? Tembel göz vard›r, astigmat vard›r bunlardan düzenli olarak t›bbi kontrolden geçiyor musunuz? En az›ndan birkaç senede bir! Yeteneklerinizi gelifltiriniz. Kurslar size bir yön verebilir ama sizi gelifltiremez. Sadece yolu gösterir ve siz orada gösterilenleri gelifltirmek ve kendinizdeki ç›tay› kendiniz yükseltmek durumundas›n›z. Aksi takdirde flu veya bu kursa bir iki gün kat›ld›m ve flu veya bu sertifikay› ald›m diyerek sahte bir güvenlik ve üstünlük duygusuna kap›l›rsan›z vay halinize. Lütfen sapla saman› birbirine kar›flt›rmay›n›z. Özetlersek: H›z kiflinin gerçe¤i alg›lamas› ve fiili flart ve durumlarla ba¤lant›l› bir duygudur. Bunun her vas›ta için ve her durum için ana hatlar›, riayet edilmesi gereken s›n›rlar› vard›r ama bu s›n›rlar içinde kifli kendini gelifltirebilir. Bunun içinde e¤itim öncelikle temel e¤itim flartt›r onun ötesinde siz sürüfl yaparak, okuyup araflt›r›p önce zihnimizde olay›n tekni¤ini resmederek ve sonra gerçek ileri seviye e¤itmenlerinin (anlatt›klar›n› kendisi de yaflayarak hissetmifl kifliler) ve/veya sürüflte uzun y›llar tecrübeli güvenilir kiflilerin mümkünse ücret/ba¤›fl talep etmeden yön göstermesiyle, talimler yapmak suretiyle en iyi flekilde motosiklet sürücüsü olarak sürüfl ç›tan›z› ve h›z limitlerinizi, yani rahat oldu¤unuz sürat temponuzu yukar› yönde gelifltirirsiniz. Her fley basmaklar›n birbiri ard›ndan ç›k›l›fl› gibi s›ras›yla gelifltirilmelidir. Traksiyonu Olumsuz Etkileyen Faktörler Moderatör ALFA ‹lk ipuçlar›n› gözleriniz verecektir tabi bakmay› ve gördü¤ünüzü de¤erlendirmeyi biliyorsan›z. Ya¤ lekesi bazen zift yamas›, kum de¤iflik yüzey malzemesi, mazot neredeyse görülmez ufak bir par›lt› gibi görülebilir. Gölgeler tehlikeli bir engeli sakl›yor olabilir, daha kötüsü yaratabilir. Çi¤ ya¤an bir gecenin sabah› gölgede kalan bölümler henüz kurumam›fl olabilir ve günefl henüz üzerine düflmedi¤i için parlay›p sizi ikaz etmesi de mümkün de¤ildir. Tecrübe size görünmeyen bölümlerde ki olas› tehlikelerin varl›¤› hakk›nda bilgi verecektir. Polarize günefl gözlüklerinden sak›n›n›z bunlar par›lt›lar› yok ederek sizin ikaz alman›z› engelleyeceklerdir. Koku almaya çal›fl›n›z. Bilhassa mazot afl›r› kaygan bir malzemedir. Mümkünse etraf›ndan dolafl›n›z. E¤er üzerinden geçerseniz mümkün oldu¤unca dik ve yavafl geçiniz ve geçtikten sonra ihtiyatl› olunuz çünkü lastiklere s›vanan at›k geçtikten sonra da bir müddet daha yol tutuflunuzu olumsuz yönde etkilemeye devam edecektir. Mazgal kapaklar› ve mazgal delikleri ›sland›klar›nda çok kaygand›rlar. Yol iflaret boyalar› birçok kereler boyand›klar› için yükselerek neredeyse plastik gibi olurlar ve kaç›n›lmas› gereken kaygan alanlard›r. Bilhassa ›slan›nca çok kaygan olurlar. Asfaltta boyuna çatlaklara dikkat ediniz. Bunlar bilhassa zift yamalar› ile dolduruldu¤unda koyu siyah renkte bir iz yaparlar ki kaç›n›lmas› gereken yüzeylerdir. Bu yüzeyler bilhassa ›slakken dik geçilmeli üzerlerinde k›v›rma, yatma yapmaktan ve sert gaz vermelerden kaç›n›lmal›d›r. Ön tekeriniz bir yol çukuruna düfltü¤ünde o an ön frene dokunmaktan kaç›n›n›z. Bu durumda ön teker bir miktar yanlayaca¤› için (negatif trail) ön freni s›kmak kazaya sebep olabilir. Kum döküntüleri ve bilhassa killi çamurlarda kamyon ve di¤er vas›talar›n yapt›klar› izler çok tehlikelidir. Bu izler lasti¤i adeta ters tarafa teperler. Buralarda da yavafllay›n›z, motoru önceden dik konuma getiriniz ve mecbur oldu¤unuzdan fazla bir gaz verme ifllemi yapmay›n›z. Genellikle kavflaklar ya¤ döküntülerinin fazla oldu¤u yerlerdendir. Yine araçlar›n yavafllay›p s›ra bekledikleri köprü, araba vapuru, fast food, benzin istasyonlar› bu tip yerlerdir. Ayr›ca dönemeçlerin d›fl taraflar› ya¤ ve lastik birikintilerinin fazla oldu¤u yerlerdir. Buralarda her an kaygan bir alana girebilece¤inizi bilerek ona göre ihtiyatl› yaklafl›lmal›d›r. ‹htiyattan kast edilen yumuflak gazlama ve fren, k›v›rma ve kontra hareketlerinden kaç›nma, motorun h›z›n› kontrol edilebilir seviyelerde tutarak dik konum da sürüfl yapmakt›r. Tabi birde takip mesafenizi iki misline ç›kar›n›z. Yine kaygan zeminlerin varl›¤›n› yeterince önceden görebilmek için ileriye bak›fl tekni¤ini uygulay›n›z ve gaz› erken kesiniz. Yine kaygan zeminlerden geçerken elleriniz elcikler e n d u r o 9 üzerinde rahat bir durumda tutufl yapmal›d›r. bu noktalar bize dönemecin aç›lan m› yoksa kapanan m› yada sabit mi oldu¤unu bildirecektir. Yine yol kenar›ndaki a¤aç s›ralar›, trafik iflaret ve levhalar›, yol çizgileri, di¤er araçlar›n davran›fllar› ve birleflim noktalar›na giden yolun geniflli¤i bize yön izlemesi konusunda yard›mc› olur. Yollar› Nas›l Okuyaca¤›z? Moderatör ALFA Sürücülükte yol durumundaki ve yönündeki de¤iflimleri izlemek hayati öneme haizdir. Renkler su, ya¤, antifriz yada bozuk sat›h hakk›nda bize uyar› verebilir. Kum, çak›l yada k›r›k, çatlak zeminler gibi yolun dokusu da bize lastiklerimizin yolu ne kadar tutaca¤› hakk›nda ipucu verebilir. Ö¤renmemiz gereken di¤er bir konu ise yolun gidifl yönündeki de¤iflimlerin izlenmesidir. Yön de¤iflimleri en iyi birleflim noktalar›n›n izlenmesi ile takip edilebilir. Dönemeçlerde yolun her iki yakas›n›n birleflir gibi göründü¤ü Dönemeci gözle taray›n ve burada iki önemli noktan›n taranmas› bize hat seçimizde yard›mc› olacakt›r. Traksiyon (yol tutuflu) de¤iflimi ve yön de¤iflimi. Burada ç›k›fl› görene kadar yolun ne olaca¤›n›n kestirilmeye çal›fl›lmas› amaçt›r. Gözlerimiz daima yolun gözden kayboldu¤u noktaya odaklanm›fl olmal›d›r. Bu nokta birleflim noktas›d›r. E¤er önümüzdeki dört dönemecin üçü görünüyorsa görünmeyen dördüncüye odaklan›lmal›d›r. Görünen zaten bilinir… görünmeyen için plan yap›l›r. Burada ana fikir çevreyle olan fark›ndal›l›¤›m›z›n muhafaza edilmesi ve beklenmedik tehlikelerle karfl›laflma riskinin minimuma indirilmesidir. Dönüfl çap› dönüflün bükülmesi hakk›nda fikir verecektir. Dönemeç kapan›yor mu, aç›l›yor mu yada sabit mi? Tabi birde kör dönemeçler vard›r ki bunlarda çok dikkatli olunmas› gerekir. ‹lerisi görünmeyen bu tip dönemeçler genellikle yüksek da¤ silsilelerinin oldu¤u da¤ yollar›nda yada ormanl›k, a¤açl›kl› alanlarda olur. Dönüfl hatt› bizim dönemeç boyunca üzerinde sürüfl yapmak istedi¤imiz çizgidir, tasavvur eder ve gerçeklefltiririz. Apeks dönemecin en iç noktas›na en yak›n olan yerdir. Apeksledi¤imiz yer yat›fl aç›m›z› ve ç›k›fl noktam›z› çok etkiler. Yönsel de¤iflimler: Yönsel de¤iflimlerin önceden fark e n d u r o 1 0 edilebilmesi için gözlerinizi yukar›da tutun ve ileri bak›n. Birleflim noktalar› yolun ne yapaca¤›n›, neye dönüflece¤ini bildirir. Bizim amac›m›zda yolu okumay› ö¤renmek, ipuçlar›n› bilmek ve gerek lastiklerin yol tutuflu gerekse yönsel de¤iflimleri önceden görebilmektir. Birleflim noktalar› yolun gözden kayboldu¤u noktad›r ve bize yolun gidiflat› hakk›nda ip uçlar› verir. a) Bu nokta sizden uzaklafl›yorsa önümüzdeki dönemeç aç›l›yordur. Bu durumda erken apeksleme noktas› seçip gaz verebiliriz. b) Bu nokta size yaklafl›yorsa önümüzdeki dönemeç kapanan aç›l› bir dönemeçtir. Bu durumda daha geç bir apeks noktas› seçmek gereklidir. c) Bu nokta size sabit bir mesafede kal›yorsa sabit aç›l› bir dönemeci iflaret eder. Burada ayr›ca yolun d›fl kenar›n› izleyin bu size daha ilerisini gözleme ve gözlerinizi daha yukarda tutmak için meyil verecektir. Daima ileri gitmekte oldu¤unuz yöne bak›n›z. Hiçbir zaman yere bakmay›n›z. Trafik çizgileri çift düz hat ise burada dönemeç çok k›sa düzlükler bar›nd›ran ama sürekli dönüflleri olan bir yap›dad›r. Çizgiler kesik olursa düzlüklerin bafllad›¤›n› gösterir ama siz karfl› trafi¤i de gözleyin. Yavafl sollama durumunda kalan a¤›r vas›talara dikkat edin. Bunun d›fl›nda kesik çizgiler istenirse h›zlan›labilir demektir. ‹flaretler ikaz, h›z ve yön bildirimi fleklindedir. Genellikle araç kabiliyetleri göz önüne al›narak yap›lan bu trafik iflaretleri beklentileri belirler. Yüksek h›za izin veren levhalar yolda dönemeçlerin genifl aç›l› ve kavflaklar›n az oldu¤unu bildirir. Yavaflla iflaretleri kavflaklar, sert virajlar ve di¤er yol tehlikelerini belli etmek içindir. Di¤er sürücülerinde bu ikazlar›n verdi¤i bilgiler do¤rultusunda beklentilerle hareket etti¤i düflünülürse ve siz bunlara uymazsan›z tehlike kaç›n›lmazd›r. Yol iflaretlerine dikkat ediniz, uyunuz ve sürüflünüzü bunlar›n do¤rultusunda düzenleyiniz. A¤aç hatlar›na (s›ralar›na) tam güvenilmez. Yo¤un a¤açl›k alanlarda yukar› do¤ru a¤aç tepelerine, gökyüzünün göründü¤ü aç›kl›k bölgeye bakt›¤›n›zda bu size gidiflin yönü hakk›nda ipucu verir. Ancak iki yöne do¤ru gidifl varsa yada a¤açlar seyreklefliyorsa yan›lt›c› bir yönlendirme olabilir dikkatli olunuz. Yol tutuflu de¤iflimleri: Doku ve renk iki bariz ip ucudur. Renk; su, ya¤, mazot yada yolun yap›m malzemesi hakk›nda size bir fikir verecektir. Doku; yol tutuflu hakk›nda size bir fikir verecektir. Kum, m›c›r,yol çatlaklar› yada çukurlar. Yine yolun hangi malzemeden yap›ld›¤› ki her malzemenin yol tutuflu farkl›d›r. Yine yolun e¤imi yol tutuflunu ne yönde de¤iflece¤i hakk›nda size ip ucu verir. Ters e¤imlerde yol tutuflu olumsuz etkilenir. Yol yüzeyindeki yükselme yada alçalma birleflim noktas›ndaki yol geniflli¤inden tahmin edilebilir. Birleflim noktas› keskin bir ok ucu gibiyse bu durum yolun düz yada yükselen bir yap›da oldu¤unu gösterir. Yay çiziyorsa yolun bu nokta ötesinde alçalaca¤› (inifl) ön görülebilir. Birleflim noktas›na giden yol geniflse yolun genellikle genifl ve çekimin iyi oldu¤u bir dönemece girece¤ini gösterir. Dar ise kötü bir dönüfle iflaret eder. e n d u r o 1 1 ‹p uçlar› genel: Traksiyon için… . Renk ve doku . ‹flaretler ve ikazlar . Çevresel ip uçlar› (gölgeler, buz, su birikintileri) . Hava flartlar› . Bulundu¤umuz mevsim ve o yörenin iklim standartlar› Yön için… . Birleflim noktalar› . Trafik iflaretleri . A¤aç hatlar› . Elektrik hatlar›n› takip etmeyin . Renk ve doku . Bak›fllar›n›zla yolun d›fl kenar›n› izleyin Dönüflte A¤›rl›k ve Denge Moderatör ALFA dik konumda kalaca¤› içinde dönüfl esnas›nda belirecek kum döküntüsü, ›slak zemin gibi kaygan noktalardan geçerken kayma riskinizde azalacakt›r ancak buna karfl›n yol yüzeyindeki küçük bir tümsek yada çukur düflmenize sebep olabilir. Bu tabi ne kadar sarkt›¤›n›za da ba¤l›d›r. A¤›rl›k kayd›rma: Selede a¤›rl›k kayd›rmakla sürücü motorun yüzeye göre yat›fl aç›s›n› ayarlar. Dönüfl e¤iminin karfl› yönüne a¤›rl›k kayd›rmaya kontra yat›fl denir. Bu kontra yat›fl düflük süratlerde yap›lan U dönüfllerde kullan›l›r. Bu teknik motorun daha k›sa bir çap içinde dönmesini sa¤lar çünkü motoru ne kadar fazla yat›rabilirseniz dönüflün çap› da o kadar dar olur. Yine siz bedeninizi yat›rmadan motoru aniden yeni bir yat›fl aç›s›na do¤ru bast›rd›¤›n›zda bu da kontra yat›fl demektir. Trafikte afl›r› derecede sarkmalar yap›lmamal› daha çok sele üzerindeki a¤›rl›k kayd›r›lmas› tercih edilmelidir. E¤er sarkma tekni¤ini kullanmak istiyorsan›z bunu do¤ru yapmas›n› ö¤reniniz. Yol yüzeyinin e¤imi merkezden kaçan temas halkas›na ba¤l› olarak yönlendirmeyi etkiler. Sele üzerinde a¤›rl›¤›n›z›n hareketi hem dönüfl aç›kl›¤› ve hem de yönlendirme geri beslemesi üzerinde büyük etki yapar. Motorunuzun tipi onun nas›l dönmek isteyece¤ini tayin eder. A¤›rl›¤›n›z› motorunuzun üzerinde nas›l konumland›rd›¤›n›z da yat›fl aç›kl›¤›n›, yol tutuflunu ve yönlendirme geri beslemesini etkiler. Sarkmak: Bedenin dönüfl e¤imine do¤ru yat›r›lmas›na sarkma tekni¤i denir. Sarkmak yat›fl aç›kl›¤›n› art›ran bir tekniktir. Ayr›ca temas halkas›n› da motosikletin merkezine daha yak›n tutar. Bu da yönlendirmeyi nötr bir hale getiren unsurdur. Motosikletlerin dönüfl kabiliyetlerinin art›r›lmas› için mühendisler sürekli bir araflt›rma içindedirler. Önün geometrisi motorun düz gidifl dengesini etkiler. ‹yi bir lastik profili ile de desteklendi¤inde düzgün bir yüzey üzerinde yatan motorun yönlendirilmesi adeta do¤al (dirençsiz) bir hal al›r. Motorun yönlendirilmesi ve dengesi ön tekerin temas halkas› vas›tas›yla olur. Burada ön taraf›n geometrisi ve sürücünün elciklere verdi¤i komutlarla birlikte yönlenme ve denge sa¤lan›r. E¤er ön teker dönüfl e n d u r o e¤risine do¤ru yeterince k›r›lmam›flsa motosiklet daha fazla yatmak isteyecektir. E¤er ön teker e¤riye do¤ru fazla k›r›lm›flsa motor do¤rulmak isteyecektir. Ön tekerin üzerindeki direnç yönlenmeyi etkiler ve lastik temas halkas›n›n yeri motorun yatmak isteyece¤i yönü verecektir. Yat›fl aç›s› az olan motosikletlerde sarkma tekni¤i sizin motor parçalar›n› yüzeye sürtme sorununuzu iyilefltirmede yard›mc› olur. Yeterince yatma aç›n›z olsa bile bu defada sarkmak motorun dönmesi için gerekli yönlendirme çaban›z›n hafifletilmesine olumlu katk› yapar. Sarkmada motor daha 12 Sarkman›n temel noktalar›: Daha iyi bir dönüfl kontrolü sa¤lamak için tüm sarkma mesafesinin tamam›n› kullanmak zorunda de¤ilsiniz, selenin bir kenar›ndan di¤er kenar›na kayman›z›n da bir etkisi olacakt›r. Ama daha fazla bir sarkma yapmak istiyorsan›z flu noktalara dikkat ediniz. Erken sark›n›z Motor dönüfl için yat›fla geçmeden evvel a¤›rl›¤›n›z› kayd›r›n. Gö¤sünüzün üst k›sm› dönüfle bafllama noktas›ndan bir iki saniye önce motorun dönüfl yönündeki merkez hatt›na do¤ru çevirin. Burada üst taraftaki elci¤e siz haz›r olmadan dönüfl bafllamas›n diye biraz bas›nç uygulamak durumunda kalabilirsiniz. Dönüfle bafllama noktas›nda, yönlendirme ivmelerinizi gevfletiniz bu motorun yatmas› için gereklidir. Kapan›n›z Üst dizinizi tanka yap›flt›r›p yak›t tank›n›n üst ç›k›nt›s›na tak›n ki kaymayas›n›z. Üst taraftaki aya¤›n›z› pedala sar›n. (Aya¤›n›z›n iç kavisli olan bükümü pedal›n dip taraf›na iyice dayanm›fl olarak aya¤›n›z› d›flbükey bir vaziyette motora bast›rmak). Göz seviyeniz ufuk hatt›na paralel olsun Bu flekilde tutulan göz seviyesi yolu daha sabit, az de¤iflen olarak alg›laman›z› ve dönüfl kavisini daha iyi alg›layarak motorun yönlendi¤i taraf› anlaman›z› sa¤lar. Kontra (ters taraftan) basmak(yönlendirmek) Motor yatm›fl durumda iken elciklere gitmek istedi¤iniz yönde bas›n›z. Sola dönüfl için her iki elci¤i de sola basmak motorun daha da yatmas›n› sa¤lar. Yada daha çok kullan›lan flekilde sa¤a dönmek için sa¤ elci¤i itiniz sola dönmek içinde sol elci¤i ileri itiniz. Gözlerinizi kald›r›n›z ve ileri bak›n›z. Bu ifl dönüflün temelidir. Gerek h›z›n alg›lanmas›ndaki rolü gerekse dönüfl safhalar›ndaki referans noktalar›n›n önceden görülüp, kaç›r›lmadan gereken komutlar›n verilmesinde ki rolüyle bak›fllar›n kullan›m› çok önemlidir. E¤er yeterince ileri bakarsan›z yolda ki ineklere veya yol kenar›ndaki a¤açlara vs de çarpmazs›n›z. Burnunuz bakt›¤›n›z yöne dönük olsun. Surat›n›z tamamen dönüfl yönünüze do¤ru dönük olsun. Ama unutmay›n boynunuzu bükerek gözlerinizi ufuk çizgisine paralel tutman›z gereklidir. Yani bafl›n›z yat›fl aç›n›zla bir do¤rultuda de¤il yere dikey b›rak›lan bir flakulle sanki ayn› do¤rultuda olacak ki bafl ve iki gözün aras›ndan hayali çizilen bir çizgi ufuk çizgisine paralel durumda olsun. Dönüflte ileriye bak›n›z evet, sa¤a dönüyorsan›z sola yani dönüflün ters taraf›ndaki d›fl hat çizginse (gelifl hatt›n› ay›ran çizgiyi geçmemeye dikkat ederek). Sola dönüyorsan›z sa¤a yine dönüflün ters taraf›ndaki, sa¤›n›zda kalan yolun d›fl hat çizgisine do¤ru bak›fllar›n›z› ileriye do¤ru kald›r›p bak›n›z. Bu bir S dönüfl ise S ortas›ndan sonraki dönemecin d›fl hatlar›n› e n d u r o 1 3 takip ediniz. Ancak bu bir tam sa¤ yada sola bak›fl de¤il ama ortan›n sa¤› yada solu gibi anlafl›lmal›d›r. ‹ç tarafa bakmak ise sizi kasacakt›r. Çünkü alan› daraltt›¤›n›z için h›z› oldu¤undan daha fazla gibi alg›layacak olan beynimiz panik emrini devreye sokabilir. fiimdi gelelim yoldaki ineklere, flayet böyle bir durum varsa ye k›v›racaks›n›z ve etraf›ndan geçmifl olacaks›n›z yada maksimum acil frenlemeyle ye duracak yada süratiniz olmamas› gereken bir seviyedeyse süratinizi bile düflüremeden vuracaks›n›z. Görüfl mesafeniz e¤er yoksa yani kapal› bir viraj sonras›ysa yada herhangi bir yükselti görüflü engelliyorsa o zaman kontrol art›k sizden ç›kar ve flans faktörü devreye girer. Asl›nda hairpin yani saç tokas› denen sürekli ve keskin dönemeçlerin oldu¤u da¤ yollar›nda bu görüfl k›s›tlanmas› kaç›n›lmaz bir durumdur. Ustal›¤›n›z yüksek seviyelerde bile olsa sarp iniflli bir saç tokas›nda dönüflün yar›s›n› geçemeden aniden beklenmedik bir tehlike belirmesi karfl›s›nda refleksleriniz ne kadar iyi olursa olsun bir reaksiyon göstermeniz için çok fazla h›zl› gidiyor olabilirsiniz. Motorun kontrolünde iyi olabilirsiniz ama daha önemli bir konu vard›r oda her zaman, her durumun kontrolünü elinizde tutmakt›r. ‹flte gerçek ustal›k burada bafllar. Salt h›zl› olmak ustas›n›z demek de¤ildir. Buna ra¤men flöyle veya böyle bir gün ve bir flekilde sizin hem motora hakimiyetinizin hem de duruma hakimiyetinizin yetmeyece¤i bir an ve durumun karfl›n›za gelmesi de flans?n?za kalm›flt›r. Kazan›n mant›¤› yoktur. Bu sebeple ak›ll› bir sürücü donan›m›n› ihmal etmeyecektir. Hiçbir fley olmayacak gibi de¤il de sanki düflüp yerde sürünecekmifl gibi sürtünmeye dayan›kl›, tam korumal› donan›mlar giyinilmelidir her zaman. e n d u r o 1 4 Mesaj fludur: E¤er dönüflünüz bir kazaya dönüflürse asfaltta yada m›c›r üzerinde sürüklenmeye bafllad›¤›n›zda üzerinize sürüflten evvel giydi¤iniz donan›m yüzeyle sizin aran›zdaki tek koruyucu katmand›r. Bu yüzden de donan›m al›rken hem kalitelisini hem de üzerinize rahat olan› al›n›z ki her zaman giymekten s›k›lmayas›n›z. Donan›m bir külfet olarak de¤il ancak motosiklet sürüflünün bir vazgeçilmez maliyeti olarak düflünülmelidir. Nas›l ki motorunuza baz› koruyucu donan›mlar ekliyorsunuz ayn› flekilde sürücünün donan›mlar›n?›da iflin bütçesine eklemeden bu ifle kalk›flmay›n›z. Bilhassa yaz›n s›cak günlerinde kan›n›z so¤utma için cildinize do¤u pompalanm›fl bir vaziyetteyken düflüp yerde sürüklenirseniz o zaman size ne olur çok iyi düflününüz. Allah korusun. llk Yard›m ve Acil Müdahale Moderatör ALFA 5. Kar›n bölgesinde bir hassasl›k yada gerilme var m› kontrol ediniz. ‹ç organlarda yaralanma olabilir. 6. Kol ve bacak gibi uzuvlar› yumuflak bir tarzda yoklay›n›z. Yol sürtünmeleri: Bilhassa donan›ms›z hatta k›sa pantolonla motor sürenlerde görülen bu tip yaralanmalar çok ac› verir ve kaybolan doku çok fazla ise ileri seviye yan›klarda oldu¤u gibi enfeksiyon ölüme sebebiyet verebilir. Bu durumda önce yaralanan bölge bol su ve sabunla y›kanmal›d›r. Bu çok ac› veriyorsa önce buzla kompres uygulanmal›d›r. Y›kanmadan, yaral› bölgenin üzerindeki pislikleri temizlemeye kalk›flmak enfeksiyonun yay?›?na sebep olur. Y›kamadan sonra antibiyotik solüsyonlar (Betadin gibi) kullan›n. Sonra yara üzerinde kalan tafl/pislik ne varsa al›n. Steril bir i¤ne bunun için idealdir. Sonra yaray› tekrar y›kay›n ve Betadine ve Neosporine gibi antiseptik merhemler uygulay›n›z. Çok ac› veren bir yara türüdür. Motosiklet sürücülü¤ünde koruyucu donan›mlar en önemli yaralanmay› önleyici faktörlerdir. Mutlaka kaliteli kask, eldiven, bot, korumal› ceket/pantolon yada tulum kullan›n. Yan›n›zda bir cep telefonu ve ilk yard›m paketi olsun. Bu pakette sarg› malzemeleri, dezenfektanlar, k›r›k kablosu (telden yap›lm›fl k›r›k deste¤i), antibiyotik merhemler bulunsun. Yan›n›zda bir arkadafl›n›zla seyahat ediyor olman›zda yard›m için idealdir. Kanamalar: Tüm kanamalar bir flekilde durur. Bunun erken veya geç olmas› size ba¤l›d›r. Yara üzerinde direk bas›nç uygulamas› bu iflin anahtar›d›r. Bu parmak yada temiz bir bez yada t-flörtle olabilir. Kullan›lmam›fl temiz bir materyal olmas› zorunludur. Hastay› yat›r›n ve yaray› kalp seviyesini üstünde tutarak bandaj› uygulay›p kanamay› yavafllat›n›z. Bir kaza olay›na rastlad›¤›n›zda çabuk düflününüz ve çok dikkatli davran›n›z. fiayet nefes al›p verme varsa yaral›n›n kask›n› ç›karma¤a kalk›flmay›n›z. Ambulans CPR (Kalp-akci¤ere ait resüsitasyon (canlandrma)): Kazazedenin kalbi durmufl nefes alm›yor olabilir. Bu a¤›zdan nefes vermek ile tekrar canland›rma yap›lmas›n› gerektiren bir durumdur. T›bbi e¤itim isteyen bir tekniktir. Özetle kazazedenin hava alabilmesi için a¤z›, çene öne hareket ettirilerek aç›lmal? ve boynu gerecek flekilde hareket ettirilmemelidir. Burnu t›kanarak gögsü yükselene kadar hava verilir. B›rak›l›r ve tekrar verilir. Tekrar gö¤üs alçald›¤›nda yap›lmal›d›r. Varsa hastan›n a¤z› ile sizin a¤z›n›z aras›na hijyenik, geçirgen bir ka¤›t konulur. Elle kalbe masaj için hastan›n yan›na diz çömülür ve bir elin dib k›sm› gö¤üs kemi¤i üzerine konur ve di¤er elde onun üzerine yerlefltirilir. Parmaklar kenetlenir. Gö¤üs üzerine kollar›n›z düz ve kilitli bir tarzda tutularak yar›m santim gibi bir bask› uygulan›r. Dakikada 100 bask› yapma¤a çal›fl›n›z ve her 15 bask› aras›nda a¤›zdan a¤za nefes uygulamas› yap›n›z. Ancak tekrar ediyoruz bu ifllem için uygun bir t›bbi e¤itim al›nm›fl olmas› gereklidir. fiok: Ölümcül bir durumdur: Afl›r› kan kayb› yada tansiyon düflmesinin sebep olaca¤› derin depresyonlar ileri yanma, derin yaralar, kanamalar vs sonucunda olur. Kazazedenin bedeni kendini olumsuz yönde kapatma¤a bafllar. Özellikle yo¤un kan kayb›n›n sinir sistemi üzerindeki etkisi buna sebep olur. Kazazedenin nefes darl›¤› yada s›¤ nefes al›p vermesi, renginin sararmas›, bitkinlik, nab›z at›fllar›n›n zay›flamas› ve bilinç kayb› floka girdi¤ini gösterir. Kanamay› kontrol alt›na al›p bu iflaretlere dikkat ediniz. Kan›n beyne gitmesi için ayaklar› yukar›da olacak flekilde yere yat›r›n. Vücut ›s›s›n› muhafaza için bir battaniyeyle sar›n. fiok çok kötü bir durumdur, kötüleflme hasta normal görünse bile aniden gelebilir. Bu yüzden verilen iflaretleri kontrol ediniz. Gözünüzü ondan ay›rmay›n›z. Is› dan dolay› bitkinlik, ›s› çarpmas›: Yeterli s›v› almadan s›cak havada uzun sürüfller yapmak sizin tükenmenize sebep e n d u r o 1 5 olur. Afl›r› terlemeler, renk solgunlu¤u, kramplar, mide bulant›s› vs buna iflaret eder. Kifliyi derhal gölgeye al›n, buz yada ›slak bezle kompresler yaparak hastay› so¤utun, içmesi için bir miktar su veriniz. Kolonya vs gibi alkol içeren maddelerle hastay› ovmay›n›z. Afl›r› ›s› çarpmalar›nda beyin çal›flmas›n› durdurur ve kifli kendi beden s›v›lar›nca piflirilme¤e bafllar. Sonuçta terleme durur, deri s›cak ve kuru bir hal al›r ve kifli komaya dahi girebilir. Bu durumda olan kifli ne pahas›na olursa olsun so¤utulmal›d›r. Nefes almas› durursa a¤›zdan a¤za nefes takviyesi ifllemi de gerekebilir. A¤›zdan su al›m› bu durumda ifle yaramaz, hasta hastanede damar içine zerk edilen ilgili serumlarla tekrar su ile takviye edilir. K›r›klar: K›r›klara müdahale k›r›¤›n hareketsizlefltirilip k›r›k tahtas› ile sar›lmas›na ba¤l›d›r. K›r›k tahtas› yerine kal›n gazete ka¤›d›ndan rulo, tel yada tahta parçalar› kullan›labilir. K›r›k deste¤ini yaran›n etraf›na koyun, dönmüfl kol yada baca¤› düzeltme¤e çal›flmay›n›z, ve elastik bir bandajla sar›n›z. K›r›k olan yaral› k›sm› hareket ettirmeyiniz ve ambulans› bekleyiniz. Köprücük kemi¤i k›r›klar›n› sabitleyemezsiniz bu yüzden kolun yaral› taraf›n› ask›ya al›n›z ve bir bandajla üst kolu gö¤se sar›p sabitleyiniz. Bu bilgiler geneldir. Müdahale için ilk yard›m e¤itimi alm›fl olmak gereklidir. Sa¤ Kalma Taktikleri Moderatör ALFA Motor çal›flt›rma dü¤mesine (marfla) basmadan kumandalar›n gidona ba¤lant› elemanlar›n›n ne çok gevflek nede çok s›k› olmad›¤›ndan emin olunuz. MSF (Motosiklet Güvenlik Kuruluflu) flu kontrollerin her sürüfl öncesi ihmal edilmeden yap›lmas›n›n önemini vurgulamaktad›r. 1. 2. 3. 4. Lastikler(tekerler ve frenler) Kumandalar(farlar ve elektrik) Ya¤(zincir ve flase) Yan ayak ve Orta Sehpa(E¤ilme, bükülme var m›?) Hayat›n›z› ortaya koyarken bunlar›n binifl öncesi kontrolünü ihmal etmek budalal›ktan da öte bir düflünce eksikli¤idir. Hidrolik boflalm›fl olabilir, lastikte çivi olabilir (lastik henüz inmemifl olsa da), servisten e n d u r o 1 6 ç›ksa da tahliye tapalar› gevflek olabilir. Birkaç saniyenizi ay›rmak sizi büyük dertlerden koruyacakt›r. Di¤er hayati parça yani sürücü için ne demeliyiz? Sürüfle haz›r m›s›n›z? Haleti ruhi yeniz uygun mu? Yeterince dinç ve ay›k m›s›n›z? Giyiminiz uygun mu? ‹nsan faktörünün kazalardaki etkisi önemli bir yer tutmaktad›r. ‹çmeden önce al›nan az alkol tüm uyar›lara ra¤men uyulmamakta ›srar edilen “alkollü araç kullanmay›n›z” kural›n›n sürekli ihlal edilmesidir. Bir kadeh bile mahsurlu iken birkaç kadeh içip ve en az iki saat geçmeden motor sürüflüne kalk›flmak otoriteler ne kadar u¤rafl›rsa u¤rafls›n sürücülerin bir ço¤unun ihlale devam edece¤i yanl›fl bir davran›fl olarak ilk s›rada yerini koruyacak gibidir. Tabi birde kullan›m› kanun d›fl› ilaçlar var. Bunlar› kullananlar zaten bu tip yaz›lar› da okumayacaklard›r. Peki normal ilaçlar. So¤uk alg›nl›¤› için ald›¤›m›z bir ilaçla bile motor kullan›lmamal›d›r. Kulland›¤›m›z ilaçlar›n sürüfl yetene¤i üzerindeki etkilerini bilmemiz gerekmektedir. Bu motor olsun di¤er araçlar olsun ayn›d›r. Bu ilaçlar›n reçete ile sat›lmalar› bedenimizin ve zihnimizin üzerindeki yan etkilerini de¤ifltirmeyecektir. Kapal› garajda karbon monoksit gaz›na maruz kald›ktan sonra motor kullanmak, yada solventli bilefliklerin kokular›na maruz kald›ktan sonra motor kullanmak. Bu malzemeye eldivensiz temas etmeniz bile sizin bedensel uygunlu¤unuzu etkileyecektir. Yüksek irtifalarda da bir müddet sonra bedensel de¤iflimler bafllayacakt›r. Bilhassa viraj al›fllar›n›z esnas›nda baz› problemlerin bafllamas› kaç›n›lmazd›r. Yada bedeninizin limitlerini göz önüne almadan seyahat planlar› yapm›flsan›z motor üstünde uyuya kalman›z sürpriz olmamal›d›r. Uzun müddet motor sürüflleri bitkinlik yarat›r. Bu süreç sizin öngörebilece¤inizden çok daha önceleri bafllayabilir. Çünkü siz rüzgar direncini hesaba katm›fl olabilirsiniz ama rüzgar sesinin de yorucu bir etken oldu¤unu düflünmemiflinizdir, titreflimi hesaba katm›fls›n›zd›r ama sizin bedeninizin bu titreflim karfl›s›ndaki reaksiyon fleklini tam bilemezsiniz, gürültülü egzozlar›n›z›n güç art›fl› sa¤lad›¤›n› ve fark edili rli¤i (duyulurlu¤u) sa¤lad›¤›n› bilirsiniz ama sesin volümünün bedeniniz üzerinde yorucu etkileri oldu¤unu bilmiyorsunuzdur. Size çarp›p geçen rüzgar›n bedeninizi serinletirken bir müddet sonra normal ayakta dururken oldu¤undan çok daha h›zl› bir tempoda kurutaca¤›n› bilmeyebilirsiniz. ‹yi bir ön cam, kulak t›kaçlar› ve kask ve tabi sessiz egzozlar yüksek sesin beyninizi tüketen olumsuz etkisini bertaraf edebilir. Sesli egzozlar için kaza önleyici diyenler görünürlü¤ün duyulurluktan daha önemli oldu¤unu unutmas›nlar, esasen bu ses daha çok baflkalar›n etkilemek için kullan›l›yor sanki. Yaz günleri yada k›fl günleri uzun seyahatler planl›yorsan›z ilk gününüzde uzun seyahatlerden kaç›n›n›z. B›rak›n›z ilk gününüz ›s›nma günü olarak kals›n. ‹kinci üçüncü günlerde yo¤un mesafeler yapman›z do¤ru olacakt›r. Seyahatiniz esnas›nda hafif fleyler yiyin. A¤›r yiyecekler uyku getirir. Suyunuzu susamadan önce içiniz. Grupla birlikte seyahatlerde seyahat planlar›n›z› daha gevflek tutun, ara molalar daha fazla olsun. Bir sürücü tüm grup için tehlike oluflturabilir. Öfkenizi evde b›rak›n. Gerekiyorsa size yol vermemekte direnen bir sürücüyü takibi terk ederek güvenli bir yere çekip o vas›tan›n uzaklaflmas›n› bekleyiniz. Unutmay›n büyük devaml› hakl›d›r. Önemsemeyin daha do¤rusu onlar› muhatap almadan savuflturunuz. Öfke ve benzer flekilde korkunun motor sürücülü¤ünde yeri yoktur. Yüksek stres seviyesi size hata yapt›r›r. Nabz›n›z yükseliyorsa hemen kenara çekin ve tekrar yola ç›kmadan iyice sakinleflin. Esasen bu tav›r tüm vas›ta sürücüleri için, bisiklet dahil, geçerlidir. Herkesin bu flekilde e n d u r o 1 7 düflünememesi ne kadar kötü. Her neyse dostlar k›sacas› siz motora binmeden önce gidonu seledekine ba¤layan somunlar›n da ne çok gevflek nede çok s›k› olmad›¤›ndan emin olunuz. Konsantrasyon (zihinsel yo¤unlaflma) Moderatör ALFA Zihinsel yo¤unlaflmak; motor sürücülü¤ünde daha do¤rusu tüm sürücülükte ne demektir› Zihinsel yo¤unlaflmay› çevremizdeki olaylar› gözleme ve analiz etmek ve motorumuzun kat etti¤i mesafe için gerekli h›zdan daha h›zl› olarak sentezlemek olarak tarif edebiliriz. Yani ne kadar h›zl› sürüfl yapabilece¤imizi belirleyici faktöre konsantrasyon denir. Motorun gidifl süratinden daha h›zl› olaylar› fark edip gerekli reaksiyonu gösterebilmek zihinsel bir yo¤unlaflmakt›r. Herkes de bunu yapabilecek yetenek var m›d›r› Evet sa¤l›kl› her insanda vard›r ama hamd›r yani ifllenmesi, kullan›l›r hale getirilmesi gerekir. E¤itimle ve zamanla olur. Bunu sürüfl esnas›nda hiç zaaf göstermeden yapabilmek gerekeli midir? Evet sadece gerekli de¤il ama zaruridir. Motorunuzla hareket halindeyken bir anl›k bir fark›ndal›l›k kayb› bile ölümcül kazalar›n bafl sebebi olabilmektedir. Daima bir sonra ne geliyor ve e¤er böyle yaparsa senaryolar›n› zihninizden sürekli geçirerek bir strateji ile sürüfle devam etmek güvenlik için flartt›r. Unutmay›n›z; genellikle küçümsedi¤iniz durumlar ve küçük bir zihinsel zaaf›n›z büyük kazalara sebep olmaktad›r. Buda biraz evvel dikkatinizi da¤›tan bir hatal› davran›fl›n›z, ilandaki bir resim, kald›r›mdaki dikkat da¤›t›c› bir olay, önünüze k›ran bir arac›n sizi e n d u r o 1 8 öfkelendirmesi, k›v›rarak kurtard›¤›n›z bir durumun stresi ve zihnin bunlara anl›k tak›l›fl›. Sonra aniden ve beklenmedik denen asl›nda göz göre göre oldu denen kaza tipleri. Motorunuz ileri do¤ru hareket ettikçe zihninizde ileriyi düflünmek zorundad›r. Beynimizin genel hatas› yapt›¤›m›z ama geride kalan bir hatayla, stres yükleyen bir fleye anl›k da olsa tak›l›p çevreye kapanmas›d›r. Ama sürücülük tam süreli bir ifllemdir ve her hangi bir an›nda sürüflün gerektirdi¤i zihinsel yo¤unlaflmay› seyreltme lüksümüz yoktur. 100 km h›zla seyreden bir motor ortalama saniyede 35 metre mesafe kat eder. ‹ki saniyelik bir zihinsel kaybolufl 70 metre kontrolsüz gidifl demektir. Bu mesafede ani bir olay, engel sizin fark edip reaksiyon göstermenizle bertaraf edilemeyecek kadar beklenmedik olacak demektir. 120 km saat h›zlardan sonra bu durum çok daha bariz bir hal alacakt›r. Dalg›n zihin, b›rak›n zaman›nda reaksiyon göstermeyi olay olduktan sonra bile ne oldu¤unu ço¤unlukla fark etmeyecektir. Tabi yaflarsa. fiehir içi 2 saniye flehir d›fl› ise 10 saniyede alaca¤›n›z mesafeler daima bak›fllar›n›zla taranmal› ve -E¤er böyle olursa, yaparsa?senaryolar› yap›lmal›, önlemleri düflünülmelidir. Yaflam›m›z genellikle düflünerek geçer ama bu düflünme dilimleri aylar, haftalar veya saatlerledir. Sürücülükte bu saniyelerle ve motosiklet sürücülü¤ünde saliselerle dilimlenir. Di¤er araçlar›n hareketlili¤i de göz önüne al›n›rsa bir saniyede altm›fl de¤il bin salise olur. Zihinsel yo¤unlaflma zihnimizin dinç ve rahat olmas›na buda genel manada bedenimizin sa¤l›kl› ve dinç olmas›na ba¤l›d›r. Motor sürerken en yorucu olay kaslar›m›z›n gerilmesi ile oluflur. Bu gerilmelerin yaratt›¤› yorgunluklar sinsidir ve ne zaman sizi devre d›fl› b›rakaca¤›n› hiç bilemezsiniz. Ama bir vesileyle motorunuzu durdurup indi¤inizde s›rt›n›z›n a¤r›s›, boyun ve omuzlar›n›z›n tutulmufl olmas› sizin bu s›n›r› çoktan geçti¤inizi gösterir. Yani motorunuzu siz de¤il art›k kaderiniz sürmüfltür. Gerilmeden, kas›lmadan motor sürmek söylenmesi kadar yap›lmas› kolay bir icraat de¤ildir. Ama motorunuzun kumandalar›n› kendinize göre uygun pozisyonlarda ayarlayarak durumu bir nebze dengeleyebilirsiniz. Burada beden yap›n›z ve kiflisel tercihler rol oynar. Genel bir yanl›fl-do¤ru yoktur. Herkes kendi en iyi ayarlar›n› deneyerek bulmal›d›r. Burada ölçü sürüfl dinamiklerini engelleyici pozisyonlar›n seçilmemifl olmas›d›r. Örne¤in debriyaj ve ön fren kolunun gidon tam çevrildi¤inde grenajlara dokunmamas› gibi. Esas olan ise tüm kumandalar›n pozisyonlar›n›n sürüfl halinde, motoru kullan›rken dikkatinizi da¤›tacak durumda ayarlanm›fl olmamal›d›rlar. Alt ve üst bedenin kullan›m› ile kumandalar›n düzgün ve yumuflak hareketlerle sevki kaslar›n›z›n gerilme olay›n› engelleyici bir sebeptir. Motoru kullan›rken kaslar›n›z› germekten sizi koruyacak di¤er unsur ise nefesinizidir. Öfke, k›zg›nl›k gibi sebeplerle stres alt›na giren insan tam ve düzenli nefes al›p verimini bozarak kaslar›n›n oksijen al›m›n› engelleyecek ve onlar›n daha çabuk yorulmas›na, kas›lmas›na neden olacakt›r. Kontrol edilmelidir. Bu da zihin kontrolü ile yap›l›r yani olay›n fark›nda olup nefes al›p veriflinizi düzenli hale getirmekle. Derin ve düzenli nefes al›p verifllere devam etmekle. Halbuki o s›rada bilinçsiz sürücünün nefes al›p verme hareketleri genellikle düzensiz ve s›¤d›r. Zihninizin daima bir göl gibi berrak olmas› bedenini zinde yard›m›yla sürüfl için flartt›r. Hatta bu durumu muhafaza edemedi¤inizi hissetme¤e bafllad›¤›n›z anda durun ve rahatlamaya, beden ve zihninizi gevfletip dinçlefltirme¤e çal›fl›n›z. Esasen yoga, meditasyon tekniklerinin ve çekirgenin hocas›n›n ö¤retileri de bundan baflka bir fley de¤ildir. Paniklemifl, kas›lm›fl durumda zihnini bir flekilde çevreden koparm›fl biri bir an tehlikeyi görünce ne yapacakt›r› Abart›l› ve bilinçsiz reaksiyon verecektir. Paniklemenin flekli kifliden kifliye farkl› olmakla beraber yanl›fl yapma olarak geneldir ve bir kere olufltu mu motorunuzun h›z› yürüyüfl h›zlar›na düflene kadar geçmez. Panikleme adeta bulafl›c› bir terör olay› gibi grup içinde oluflursa kendisine yandafllarda bulacakt›r. Genellikle sürücü yanl›fl hedefe kilitledi¤i bak›fllar› ve kaz›klad›¤› frenlerle ölüme do¤ru dehflet içinde gitme¤e bafllar. Burada h›z hissi çok önemli olup sürücü her an sürüfl yapt›¤› h›z› kadrana bakmadan alg›layabilmelidir. Ayr›ca ileri bak›fl hep uygulanmal› ve bu duruma hiç girilmemelidir. Usta bir yar›flç› h›z›ndaki bir iki millik de¤iflimin bile fark›nda olur. Bak›fllar›n› hedefe kilitleyen bir sürücüde genifl bak›fl bozulur çünkü sürücü dehflet içinde; vurmak üzere oldu¤u engele yada uçmak üzere oldu¤u flarampole kilitlenmifltir. Bu aynen kendisini yemek üzere olan bir y›lana bak›fllar›yla kilitlenerek hareketsiz donup kalan farenin durumu gibidir. Tehlikeye kilitlenen bak›fllar› kontrol alt›na almak, sürüfle devam etme¤e çal›flmak, gereksiz h›zdan kurtulmak ve kaç›fl yoluna bakma¤a çal›flmak gereklidir. Sürüflte panikleme hep olacakt›r, soru e n d u r o 1 9 fludur siz bu durumun büyüsünü ne kadar h›zl› k›racaks›n›z? Bu sizin irade ve tecrübelerinize ba¤l›d›r ve baflar›lmas› gerekendir. Neden baz›lar› hiç motorcu olamay›p hayat›n› motor düflmanl›¤›na adar? Acaba bir çeflit yetersizli¤in yada sadece ö¤renememenin yaratt›¤› sürücülük d›fl› bir tür yanl›fl hedefe kilitlenme olay› olabilir mi? Sollaman›n ‹nce Noktalar› Moderatör ALFA Birinci ilke sollaman›n basit olmas›na çal›fl›lmas›d›r. Çünkü motosiklet arabalara k›yasla çok az yer tutar ve yine arabalara göre h›zlanma ivmesi roket varidir. ‹kinci olarak sollayaca¤›n›z araban›n dibine girdikten sonra sollamak fikri akl›n›za gelmemelidir. ‹deal olarak önünüzde beliren arac› sürüflünüzde bir kesintiye sebep olmadan sollay›p geçmenizdir. Burada genellikle risk karfl›dan gelen arac›n size vurmas›ndan daha çok sollad›¤›n›z arac›n aniden sola k›rarak size vurmas›d›r. Üçüncü olarak yan yol giriflleri olan yerleri ve ilerisi görünmeyen kapal› virajlar› sollamak için riskli bölgeler olarak zihninize yerlefltiriniz. Bilhassa sürüfl yapt›¤›n›z yolda normal temponun alt›n› seyreden araçlara dikkat ediniz. Bunlar genellikle ya bir yer ararlar yada U dönüfl yapmak üzeredirler. Her iki durumda da kontrolsüz ani sapmalar›n›n hedefi olabilirsiniz. Bir dizi arac› sollaman›z durumunda mutlaka aralarda bir yerde sürünün aras›na girmek zorunda kalabilece¤inizi bilin. Bunu yaparken yumuflak hareketlerle sürüflünüzü e n d u r o gerçeklefltiriniz. Aniden sert gaz ve aniden sert frenlemelerle di¤er sürücüleri flafl›rtmay›n›z. D›fla, sollama hatt›na ç›kt›¤›n›zda gazlay›n›z ama son araca ulaflt›¤›n›zda gaz kesiniz ve ilerinizden emin olunuz. Bu flekilde tekrar normal seyir hatt›n›za , ani yol kesmeleri yapmadan girebilirsiniz. Düz çizgilerde sollama yapmay›n›z. Düz çizgi tehlike demektir. Genellikle kavflaklarda ve ilerisi görünmeyen dönemeçlerle, köprü girifllerinde olurlar. Sollamaya geçmeden evvel mutlaka ilerisini görebilecek bir pozisyon al›n›z. Bu yüzden yüksek vas›talar›n arkas›na fazla yanaflmay›n›z. Yol sola dönüyorsa burada sollayaca¤›n›z arac›n sa¤ taraf›ndan ilerisini görme¤e çal›flmak ve yine tersi yani yol sa¤a dönüyorsa sol taraftan ilerisini görmeye çal›flmak faydas›zd›r. Sinyal vermek önemlidir ancak h?zl? yollarda bir motorun yol boflsa bir arac? sollamas? için gerekli sürede sinyal ancak bir kere çakabilecektir. Bu yüzden yüksek sürat sollamalar?nda sinyali ya çok önceden verin yada hiç u¤raflmay?n. E¤er arkan?zda sizi sollamaya niyetli bir araç varsa bu durumda sollamak niyetinde oldu¤unuzu sinyalle belirterek karfl?dan gelmekte olan araç trafi¤i boflald?¤?nda takipte oldu¤unuz arac?n arkas?nda yolu tam kapatacak tarzda ç?karak sollaman?z? h?zla gerçeklefltiriniz. Tüm sollama ifllemi 6 saniyeyi geçmemelidir. Sollamadan önce arkan›z› aynalardan kontrol ediniz. Omuz üzeri bak›fllar yüksek süratlerdeyken ve önünüzdeki araca yak›nken yap›lmamal›d›r. Bir anl›k irtibat kayb› beklenmedik sonuçlar do¤urabilir. Sollama düzgün ve tam kontrol alt›nda 2 0 olmal›d›r. Yani ya %100 flartlar uygun, tamam yada sollama yap›lmamal›d›r. Sollamak bir yüzdeler oyunu de¤ildir. Frenleme mesafenizi ve dönüfle bafllama noktan›z› tespit etmek: Viraja Girifl Haz›rl›¤› Moderatör ALFA Bunun için flu zihinsel aktivitelerin dönüfle bafllamadan evvel yap›lmas› gereklidir: Viraj›n do¤as›n› tan›mlamak: Dar bir viraj m›? Kapanan bir viraj m›? Kenarlar› banketli bir viraj m›? Ters e¤imli mi? Tüm viraj görünüyor mu? Viraj ç›k›fl› görünüyor mu? Tüm bunlar› kim düflünür demek kolayd›r ama gerçek bir sürücü iseniz dönüflün ortas›nda h›z de¤ifltirmek zorunda kalmamak ve dönüflü açt›¤›n›z gaz› kademeli bir art›flla yükselterek viraj› kesintisiz düzgün bir yay çizerek almak için bunlar gereklidir. ‹deal dönüfl h›z›n›za karar vermek: Burada dönebilece¤iniz maksimum sürat de¤ildir bahsedilen ama sizin kendi temponuz yani rahatl›kla bu viraj› alabilece¤iniz ve önünüzdeki görebildi¤iniz alanda rahatl›kla durabilece¤iniz h›z kast edilmektedir. Bu h›z› tahmin edip ona göre dönüfle bafllamadan sizi bu h›za düflürecek olan frenlemenizi tamamlay›n›z. fiayet viraj›n sonunu göremiyorsan›z yada tan›mad›¤›n›z bir viraj ise size acil durum düzeltmelerine gerekli ekstra traksiyon için bir pay b›rakmas› için yaklafl›m h›z›n›z› biraz daha düflük tutunuz. Dönüflte ki denge ve düzgünlük sizin dönüfl noktas›na bafllama noktas›ndaki süratinizle direk ba¤lant›l›d›r. Yol pozisyonunuzun da ayn› flekilde önemi vard›r. Frenleme yaparken marjinal traksiyon limitlerini zorlad›¤›n›z› düflünürseniz ne kadar mesafede durabilece¤inizi bilmenizin önemi ortaya ç›kacakt›r. Burada da arac›n›z› maksimum s›n›rlar›nda zorlamay› de¤il kendinizin ve motorunuzun rahatl›kla durabilece¤iniz mesafeyi tespit etmelisiniz. Dönece¤iniz viraj için düflmeniz gereken do¤ru h›z seviyesi için gerekli olan yolu da do¤ru olarak hesaplaman›zda çok önemlidir. Virajlar aras›nda tam ve ani dönüflleri güvenli bir flekilde uygulamak durumundaysan›z ç›kt›¤›n›z tempoyu do¤ru hesaplaman›z çok önemlidir. Bu durumda temponuzu düflük tutmak da çok risklidir. Viraj kör bir viraj ise yada dönüflün ilerisini tam göremiyorsan›z daha evvelden fren yaparak daha alt süratlerde dönüfle bafllaman›z› tavsiye ederiz. .Dönüflü tersinden okumak: Burada tekrar ediyoruz bak›fllar çok önemlidir. Yukar›da bahsedilen üç prensip d›fl›nda viraj› sürekli tersinden okuyunuz yani viraj ç›k›fl noktan›z› ve apeks noktan›z?(viraj›n tam ortas?) ve dönüfle bafllama noktan›z› dönüfle bafllamadan, viraja girmeden seçmifl olun. ‹leri bak›n, direk olarak önünüze odaklanmay›n ya da yol kenar›na odaklanmay›n›z. Bu noktalar› peri ferik yani yanal görüflünüzün tarama alan›na b›rak›n. Siz dar(foveal?) görüflünüzle olabildi¤ince ileriye odaklan›n›z. Bu otomatik olarak sizin dönüflten düzgün ve temiz ç›kman›z için ellerinizin ve ayaklar›n›z›n ne kadar ifli nas›l yapmas› gerekti¤i bilgisini beyninize verecektir. Özetlersek: e n d u r o 2 1 Dönüflün dört safhas› vard›r: 1. Frenleme 2. Dönüfle bafllama 3. Apeks 4. Ç›k›fl Frenlemede hedef ideal h›za düflmek ve motor flasenin süspansiyonlar›n›n üzerinde yerleflmesini sa¤lamakt›r. Bu yüzden tüm frenleme vites küçültmeler dönüfle bafllamadan tamamlanm›fl olmal›d›r. Bunun tek istisnas› bir pist tekni¤i olan iz frenlemesidir. Yani frenler dönüfl esnas›nda hafifletilir ama b›rak›lmaz ayn› zamanda da h›z›n muhafaza edilebilmesi içinde gaz verilir. Bu teknik profesyonel e¤itim ister ve trafi¤e aç›k yollarda kullan›lmamal›d›r. Frenlemeye bir kere bafllad›¤›n›zda s›kmay› kademeli olarak istenilen frenleme bas›nc›na ulafl›ncaya kadar s›k›n›z. Birden de¤il kademeli olarak s›k›n›z. Bu nokta çok önemlidir ve b›rak›rken yine kademeli olarak b›rak›n›z. Aniden de¤il. Dönüfle bafllama noktas› genelde dönece¤iniz viraj›n giriflindeki hatt›n›z›n d›fl taraf›ndan olur. Frenleme ve vites küçültme tamamlanm›fl olarak viraja yat›l›r ve ayn› anda do¤al gaz verme ifllemi de bafllar. Dönüfl noktas›na ne kadar h›zl› gelirseniz hata düzeltme marj›n›zda o kadar azal›r. Bu noktaya varmadan yani dönüfle bafllamadan viraj› tersinden okumufl olman›z gereklidir. Apeks viraj›n tam orta noktas› ve dönüfl noktas›ndan sonraki hedefinizdir. Bu nokta size en düz ve h›zl› viraj hatt›n› verecek noktad›r. Bu noktay› kaç›rmadan geçmeniz(?skalamadan geçmeniz) do¤ru viraj hatt›nda kalabildi¤inizin göstergesidir. Ama yollarda apeks hatlar› yar›fl pistlerinde oldu¤u gibi yolun tam z›t köflesinde seçilmemelidir. Yar›fllarda en h›zl› ç›k›fl h›z›n› sa¤lamak için apeks noktas› seçilir ancak yol kullan›m›nda trafik kurallar?, düzgün ve yumuflak bir dönüfl yay› ve güvenlik önemlidir. e n d u r o 2 2 Apeksde ç›k›fl görülür ve motor do¤rultulmaya bafllanarak gaz verme ifllemi art›r›l›r. Sizi düzgün bir süreklilikle hatt›n›z›n d›fl taraf›na iter tarzda bir yönlenme olmal›d›r. ‹yi bir ç›k›fl dönüfle bafllama noktas›n›n ve apeks noktas›n›n iyi seçilmifl olmas› ile do¤rudan ba¤lant›l›d›r. Apeksle birlikte sert bir gazlama yapmak sorun olmuyorsa viraj› iyi alm›fls›n›z demektir. Tabi arka tekeri savurup kayd›rmamak için s›k› gazlaman›n dozunu iyi ayarlamak gerekir. Çok basmak sizi powerslide(driftin amerikancas›) durumuna sokabilir. Bunlar ise yine tekrar edelim profesyonel e¤itim gerektiren pist teknikleridir. Son olarak tekrarlarsak dönüflün en önemli prensibi virajlar› tersinden okuyarak ideal olan dönüfle bafllama, apeks ve ç›k›fl noktalar›n› önceden seçmektir. Motosiklet Sürücüsünün Dikkat Etmesi gereken Genel Yol tehlikeleri Moderatör ALFA Motor sürücülü¤ü motorun lastiklerinin yerle temas›n› sa¤lamak olarak da tarif edilebilir. En az›ndan büyük orandaki ifllem budur. Kazalar›n büyük ço¤unlu¤u motorun baflka bir cisme çarpmas› yada kendisine çarp›lmas› durumu hariç traksiyonun kaybedilmesidir diyebiliriz. Bu yüzden: . Gözlerinizi yukar› kald›r›p ileri bak›n. Bu durumunuzu sürekli muhafaza edin. Korna çalarken, vites de¤ifltirirken, ya da kumandalardan herhangi birine dokunurken asla yere yada onlara bakmay›n. Bak›fllar hep ilerde, oluflabilecek bir potansiyel tehlikeyi zaman›nda görecek flekilde tarama yap›yor olsun. durabilece¤inizden h›zl› gitmeyin. Gerekiyorsa h›z›n›z› görüflünüze uygun oranlara ayarlay›n. Gölgeler 2: Resimdeki arac› görebildiniz mi› . Potansiyel tehlike olabilecek yol durumlar›n› iyi tan›y›n ve anlay›n. Garip renkler: Bunlara dikkat edin. Yamalar güneflte çabuk erir ya¤murda da çok kaygan olur. Mazot ise kokusundan anlayabilirsiniz. Ayr›ca yükseltilmifl yol çizgilerine dikkat ediniz. Bunlar ön tekerinizi tekmeleyerek alt›n›zdan almak için pusuda beklerler. Islak olduklar›nda kaygand›rlar. . Karfl›laflabilece¤iniz tehlikelerden s›yr›labilmek için kontra tekni¤ini iyi anlay›n ve uygulaman›z› gelifltirin. Kaçt›¤›n›z engele de¤il kaç›fl yolunuza bak›n. . Acil durum frenlemesinde ustalafl›n. Yolda ki tehlike arz edebilecek durumlar: Tu¤la ve tafl çitler: Bunlar su tutar ve nemli kal›rlar. Buda üzerlerinde yosunumsu yeflil ve kahverengi bitkilerin oluflmas›na neden olabilir. Bunlar çok kaygand›r. Bunun d›fl›nda benzin istasyonlar›nda ve tamirhanelerde ki bu tür tu¤la ve tafl çit yap›larda çok problem yarat›rlar. Kanal ve oluklar: Yoldaki kanallar yol ortas›na do¤ru en derin olurlar genellikle. Bunlara vururken fren yapmay› b›rak›n ve pedallar üzerinde aya¤a kalk›n çok faydas› olur. Lastik patlamalar›na, jant e¤ilmelerine sebep olurlar. ‹nflaat sahalar›: Bu sahalardaki kum, çivi, su vs malzemelere ilaveten flantiyeden ç›kan a¤›r vas›talarda problem yarat›r. Boylamas›na tehlikeler: Yolda sadece enlemesine de¤il boylamas›na da tehlike oluflturan durumlar vard›r. Yokufl afla¤› bir iniflte çamur, su gibi. Resimde A noktas›nda gömülü bir kayan›n üst ucu aç›ktad›r, B noktas› ise kayd›racak bir ç›k›nt›d›r. Bu hatt›, dikkat etmeyip seçerseniz do¤ru hende¤e savrulursunuz. Mazgallar ve kapaklar?: Bunlar kuru iken sak›z gibi yap›flkand›rlar. Dik aç›yla üzerlerinden geçiniz. Ya¤murda yada sulama veya herhangi bir sebeple ›sland›klar›nda çok kaygan olurlar. Göbekli kavflaklarda dönüfl yaparken yatm›fl vaziyette üzerlerinden geçmek kuruyken de yaflken de tehlikelidir. Yokufl afla¤› sapmalar›: Yokuflun dibinde sert bir dönüfl var. Bu yokufl yukar› olsayd› o kadar önemli olmazd› çünkü yer çekimi gaza karfl› çal›fl›yor olacakt› ama burada yani yokufl afla¤› durumda yer çekimi ve gaz müttefikler. Dolay›s›yla gaz›n dengeleme etkisi kayboluyor. Sürüfl flartlar› zor bir durum. Gölgeler: Kum y›¤›n›n› sakl›yor olabilir. ‹nsan gözü parlak günefl ›fl›¤› ile derin gölgelerin ton farklar›n› ay›rt etmede yetersiz kal›r ve kum serpintilerini farkedemez. Kör virajlar: Yavafl yaklafl›n. Durma mesafeniz görüfl alan›n›z›n içinde olsun. . Asla gördü¤ünüz, görebildi¤iniz alanda e n d u r o 2 3 Do¤u Karadeniz ormanlar›n›n baz› bölümleri sahip oldu¤u farkl› biyolojik özellikler ve çeflitlilik dolay›s›yla " Il›man ‹klim Kufla¤› Ya¤mur Ormanlar›", "Subtropikal Ormanlar" veya " sis ormanlar›" olarak ta adland›r›lmaktad›r. Alpin çay›rl›klar, kayal›k, göl ve nehir ekosistemleri, do¤al yafll› ormanlar gibi biyolojik çeflitlilik aç›s›ndan eflsiz do¤al zenginlikler yer almaktad›r. Do¤u Karadeniz Ormanlar› do¤a koruma aç›s›ndan ola¤anüstü öneme sahiptir. Küçük Kafkasya veya Pontus Alpleri olarak ta bilinen Do¤u Karadeniz Da¤lar›'nda geçmifl buzul izlerini ve buzullar› görmek mümkündür. Bölgedeki kayaçlar›n ço¤u volkanik olmas›na ra¤men pek çok da¤ zirvesi granittir. Ayr›c› Türkiye'de ender bulunan siyanit ve granodiorite de rastlan›r. Do¤u Karadeniz Bölgesi'nin do¤usuna hakim olan iklim Türkiye'de tektir. Bölgenin büyük bölümünde ortalama 1000mm'nin üzerinde ya¤›fl görülürken bu oran Rize Hopa aras›nda bu oran 2400mm'ye var›r. ‹klim yumuflakt›r ve ortalama s›cakl›klar k›fl›n 4 derece yaz›n ise 25 derece civar›ndad›r. Y›ll›k s›cakl›k ortalamas› ise 14 derecedir. Yaklafl›k 2500 bitki taksonu ile bölge çok zengin bir floraya sahiptir. Bu bitkiler aras›nda 160 tanesi dünyan›n baflka hiçbir yerinde yetiflmiyor. Ve yine 300 takson Türkiye için nadirdir. Do¤u Karadeniz Bölgesi endemik kufllar aç›s›ndan dünyada korumada öncelikli 217 alandan biridir. DHKD ve Birdlife international taraf›ndan Türkiye'nin en önemli 100 kufl alan›ndan biri ilan edilmifltir. Ayr›ca do¤al yafll› ormanlar› Türkiye'nin sahip oldu¤u yegane el de¤memifl ormanlar›d›r. Karadeniz'in en DO⁄U KARADEN‹Z e n d u r o 2 4 önemli da¤lar› ise bat›dan do¤uya do¤ru, Varflamba (Verçenik) (3710m), Kackar (3937m) ve Alt›parmak (3492m) d›r. Do¤u Karadeniz Da¤lar› Arap Yar›madas?'n›n ve Rusya Bloku'nun s›k›flt›rmas› sonucu k›vr›lma ve k›r›lmalar sonucunda oluflmufltur. Orman örtüleri ile kapl› derin vadilerle yar›lm›fl olan alanlarda buzul ve akarsu afl›nd›rmalar› etkin olmufltur. Kaçkar Da¤lar› A¤r› (5137m) ve Cilo-Sat (4136m) da¤lar›ndan sonra Türkiye'nin en önemli buzul morfolojisinin, aktüel buzullar›n görüldü¤ü yerdir. e n d u r o 2 5 Kaçkar Da¤lar› Yedigöller Kaçkar Da¤lar›, Türkiye'nin kuzeyinde, Do¤u Karadeniz sahili boyunca uzanan bir da¤ s›ras›. Kuzey Anadolu Da¤lar›'n›n do¤udaki bölümünü oluflturur. Do¤usundaki birçok zirvesi 3000 m üzerindeyken, bat› kesimi 2000 m yüksekli¤e kadar ulafl›r. En yüksek noktas› olan Kaçkar Da¤›, 3932 m yüksekliktedir. Verçenik'den Alt›parmak'a kadar tüm da¤ silsilenin merkezi bölümünü oluflturan Kaçkar-Kavron Da¤lar›, tüm silsilenin en yüksek doru¤u olan Kaçkar Da¤›. Kaçkar Da¤lar›; Bölgenin kendine özgü do¤as› ve kültürel yap›s›, çok say›da yerli ve yabanc› turisti çekmektedir. Da¤lar›n önemli bir bölümü do¤al park s›n›rlar› içinde yer almaktad›r. Kaçkar Da¤lar› bafll›ca üç bölüme ayr›l›r: Bat›da Verçenik Da¤› ve çevre zirveler Merkezde Kaçkar-Kavron Da¤lar› Do¤uda Alt›parmak Da¤lar› Merkez grupta yer alan Kaçkar Da¤› zirvesi, 3.937 m'lik irtifas›yla Türkiye'nin 4. yüksek da¤›d›r. S›rada¤lar üzerinde 3.500 m'nin üzerinde yüksek baflka zirveler de vard›r. Da¤larda su bollu¤u dikkati çeker. Akarsular, silsilenin hem gündeyinde hem de kuzeyinde derin vadiler oluflturarak akarlar. K›pçak türkçesinde 'koç' anlaml› Koçkar kelimesinden gelmekte olup halk aras›nda kaçkar flekline dönüfltü¤ü düflünülmektedir. Kaçkar Da¤lar›, sadece çok ince bir sahil hatt›n›n hemen arkas›nda, Karadeniz'in güney sahilindedir. Dik olan kuzey örtüsü, s›k ve bol ya¤›fl almas› sebebiyle s›k ormanl›d›r. Bafll›ca olarak f›nd›k, çay, tütün ve zeytin yeni yeni olarak da kiraz ve narenciye burada yetifltirilir. Do¤udaki alçak bölgelerinde de Türkiye'nin pirinç üretim merkezleri bulunur. Çok dik zemine sahip ya da zemin emniyeti olmad›¤›ndan herhangi yetifltiricili¤e uygun olmayan alanlarda, k›smen yo¤un bir flekilde ormangülü örtüsü hakimdir. Yüksek bölgeler mera olarak da "heryol yeni dostluklara gider" Endurocu 53 Haziran 2008 e n d u r o 2 6 e n d u r o 2 7 “Yol bitti da¤da bitti gelduk üçbin metreye induk demir atlardan baflladuk seyretmeye” kullan›l›r. Ormanlar en baflta göknar, kay›n ya da kar›fl›k orman olarak flekillenmifltir. Orman s›n›r 2000 m ile 2300 m aras›nda bulunur. Güney'e, Anadolu'ya do¤ru, düflük ya¤›fl miktar› nedeniyle orman alanlar daha azd›r. Burada çok seyrek yerleflimi olan ve step karakterli bir tabiat hakimdir. Sadece nehir boylar›nda ve nehir çanaklar› tabiat›nda sö¤ütler ve kavaklar geliflmifltir. Seyrek olarak ve tek tek mefle ve karaçam mevcuttur. Bütün bölgede çok seyrek yerleflim oldu¤undan flora ve fauna çok çeflitlilik e n d u r o 2 8 gösterir. Yörede yedi göller diye nitelendirilen bu göller toplulu¤una gidince, asl›nda dokuz gölün bir arada oldu¤unu görürsünüz. Rize gerisindeki Kaçkar doruklar›n›n boyunlar›nda 100’den fazla göl yer al›r. ‘Iss›z bir adaya gitseniz yan›n›zda götürece¤iniz üç fley ne olurdu’ diye sorarlar ya. Burada yan›n›za getirebilece¤iniz çok fley olabilir. Hatta eflinizi, dostunuzu, misafirlerinizi götürebilirsiniz. Yüzgöller’den bir ço¤una gitmek da¤c›l›k meziyetleri gerektirebilir. Ama ›ss›z Kaçkar Adas›’n›n bulundu¤u göller dizisine ailece gidebiliyorsunuz. Rize, ‹kizdere, Ovit, Çapans, Vang Köyü ve Moryayla Köyü güzergah›n› takip eden, son bir kaç virajla düzgün zeminli ama yüksek rak›ml› yollar› aflt›¤›n›zda, bir kaya platformu üzerine park edebiliyorsunuz. Önünüzde genifl bir alan içinde görece¤iniz duru, berrak göller bir kaç parça kar örtüsüne nas›l flafl›rd›¤›n›z› göreceksiniz. Ve orada çad›r kurmufl insanlar ile gezginlerin gözlerindeki heyecan›... Buras› ‘bulutlar›n üstündeki Rize’ diye tan›mlanan yerdir. Genel olarak ortalama bulut yüksekli¤i 2500-3000 metrelerdedir. ‹stisna olarak 6000 metrelere kadar sarkan ‘sirrus’ dedi¤imiz tel bulutlar da vard›r ki, bunlar sis oluflturmazlar. Bu yüzden ‘Yüzgöller’ yöresine gitmekle sis ve bulutlar›n üstünde gülümsemeyi adet edinmifl güneflin nefesine de yak›n olursunuz. Ya¤mur ve sis etkisinin az oldu¤u bir alandas›n›z art›k. e n d u r o 2 9 Kaçkar Da¤lar› Yedi Göller gezimiz için bmv f650 fiefik ustam, ve f650gs ben herfley tamamd›. Bir ingiltere’den Sedat. Çayeli falkon Mustafa abiye cuma GRAHAM bmv 1100 üç istanbuldan araba günü ulaflamay›nca Mustafa abi pazar ile Muhammet abi ve Suleyman çocukluk sabah› kahvalt›ya yetiflti. Gece yola arkadafl›m, birde Ayd›n dostum 1000cc koyulmufl iflte “endurocu ruhu ekibini bul, aprilla Trabzon Sürmene’den xt600 galip yolda kalma” teflekürler Mustafa abi. 400 honda falkon Volkan, Ali ustam 250 Cuma günü saat 12 de topland›k. çap›r. Rize’den afrika twin Ahmet bey Amac›m›z erken var›p kamp› kurmak. bmv1100 Mustafa, yamaha xt660 ‹kizdere’de ya¤mura tutulduk. Ayd›n’›n Mahmut, honda xl 200 Recep hocam, köyünde çay molas› verdik. Ovit’i geçerek e n d u r o 3 0 kamp yerine sa¤l›kla ulaflt›k. Yine dualar›m›z gezimize kat›lan hiçbir dostumuzun granaj›na çizik olmadan bu organizeyi tamamlad›k. Allah tüm iki teker dostlara kazas›z sürüfller nasip etsin e n d u r o 3 1 “Grahama tak›lduk seni ettuk ingiLAZ bofl adamda de¤ildur dünyaya açmifltur gaz.” “Gece uyuyamaduk havada oksijen az misafirde ses yoktu uyumufltur ingiLAZ.” So¤anl› Geçidi Uzungöl’ün giriflindeki tafl yüksekli¤i 22 sert virajla t›rman›yor. Her km. Çaykara ise 20 km. mesafede bulunuyor Bu keyifli anlar› çok fazla terlemeden köprüyü geçerek So¤anl› dönemeçte Uzungöl bir baflka güzel göle. Uzungöl ile Haldizen Yaylas› aras› yaflamak isteyenler için sözü edilen tüm Geçidi’ne do¤ru t›rmanmaya görünüyor. Geçidin tepesine vard›¤›n›zda toplam 28 kilometrelik bozuk stabilize bir güzergahlara (Haldizen-Sultan Murat-So¤anl› bafllan›r. Keskin virajlarla inan›lmaz bir manzara seriliyor. Solakl› yol. Çad›r d›fl›nda bofl yayla evleri de Geçidi) yaz aylar›nda araçla ulaflmak döne k›vr›la ç›kan yolu 1916 Vadisi, Demirkap› Tepesi, Ziyaret Tepe konaklamak amac›yla kullan›labiliyor. Yedi mümkün. y›l›nda Ruslar tafl döflemifller onlarca yayla evi ve alabildi¤ine uzanan gölün tamam› hava elveriflli oldu¤u takdirde k›fl flartlar›na dayanabilmesi Karadeniz’in bildik yeflili. bir günde yürünerek gezilebilir. Uzungöl’den için. fiimdilerde stabilize olan yol yaklafl›k 700 metrelik bir Trabzon’dan Uzungöl’e 99 kilometrelik asfalt bir yolla ulafl›l›yor. Sahildeki Of ilçesi 46 bafllayan bir baflka yürüyüfl parkuru da Sultan Murat Yaylas›’na (15 km.) ulafl›yor. "heryol yeni dostluklara gider" Endurocu 53 Haziran 2008 e n d u r o 3 2 e n d u r o 3 3 Cenker dostumun gecen hafta So¤anl› Geçidi’yle ilgili ürkütücü bu resim ve yorumlar› burda ç›k›nca gerçekten bana 100 km mesafede böyle bir yerin varl›¤›n› üzülerek ö¤rendim. Vadide güzelbir alabal›k deresi olmas›na ra¤men nas›l kapsama alan›m d›fl›nda kalm›fl hayret. Hemen ola¤anüstü hal ve acil eylem plan› uygulamas›na geçildi. tüm programlar iptal edilip buray› görmek,gezmek isteyen flehir d›fl›ndan dostlar›m›zada bilgi altyap›s› olur düflüncesiyle bu hafta ‹spir,Maden Köprübafl› xt 660 Mahmut kardeflimizin evine Cumartesi akflamdan konaklama sabah kahvalt›dan sonra Bayburt , güzergah› So¤anl› zirve ve resimdeki sarp virajlardan inip Çaykara Rize’ye var›fl.diye organize olduk inflallah herfley yolunda gider diye yola ç›kt›k. ‹spir maden köprüdeki evimizden pazar sabah› kahvalt› yap›ld› ve Baybur’ta do¤ru yola koyulduk Tabelalar›n olmad¤› yerde abim enver yön tesbiti konusunda bayaa yard›m etti .Yoksa bu da¤larda ne tarafa gidersin kaybolur kurda kufla yem olursun . Bu arada hareket halindeyken resim çekmeyi de ö¤rendik üçbeflköy içinden geçtik ve son köyümüz art›k Bayburt yolunu terkedip so¤anl› da¤›na do¤ru demir atlar›m›z› mahmuzlayaca¤›z. Bayburt taraf› so¤anl› da¤› eteklerinde ruhlara manevi bak›m ve nescafe molas›. So¤anl› da¤›na t›rman›yoruz yol mola yerimizden 5 km sonra toprak yola donüfltü tam enduro yolu baz› yerler gevflek m›c›rl› biraz dikkat. Yol %70 bunun gibi bazan biraz çamurlu bazanda gevflek tafl zemin afla¤›da çaml›kaya yaylas›. So¤anl› da¤›n›n Bayburt taraf›. Zirve muhteflem bir düzlük bak›ms›zda olsa bir otel var henüz sezonu açmam›fl. e n d u r o 3 4 Otelin üstünden da¤a t›rmanan yol Sultanmurat Yaylas›’na, Merhum cumhurbaflkan› Cevdet Sunay’›n köyünden yine Çaykara’ya iner. Üst yol o Ruslar›n yapt›¤› sarp virajlar› aflmadan yine karaçam’a iner. Az kald› ki alttaki yolu geçip vadiye döndükmü o ürkütücü virajlara geliyoruz. Gecitten sonra karfl› yoldan inece¤iz. Cenker dostum iflte senin o yak›n çekim ‹ngiliz kayas› denen yer. Resimde ki kadar ürkütüçü de¤il. Heyecan ve do¤an›n muhteflemli¤ini ayn› anda yafl›yorsun. fiefik ustamla geçit hakk›nda bayaa beyin cimnastik yapt›k. Ne emek vermifller o tarihte o teknoloji ile.Neden illede buras›. Çünkü buraya inmeden karfl› yamaç bayaa yol için elverilii mant›¤›m alm›yor afla¤›dan dereyi köprü ile geçip bu sarp kayalara neden bukadar u¤raflt›lar. ‹flte da¤›n bafl›nda Ruslar taraf›ndan yap›lan mant›k d›fl› o yol. Motorlar› park edip olabildi¤ince özgürlü¤ü gözlemlemek için yürüyüp resim çekmeye koyulduk. Yerçekimi kanununa bu anlarda isyan ediyorum. birkez olsun delsek flunu ne olurdu. Adamlar anayasay› kum ele¤ine çevirmifl. Laf›m› olur ay›p ediyorum. del del bifley olmaz. Konmakta sorun yaflanmazsa burdan uçmak kolay. Hareket saati geldi afla¤› inme vakti. e n d u r o 3 5 KUZEY Trakyan›n kuzeydo¤usunda bulunan ve yüksekli¤i fazla olmayan bir da¤ silsilesi. Y›ld›z Da¤lar› ad› da verilir. Kuzeyinde Rezue Deresi, do¤usunda Karadeniz, güneyinde ve bat›s›nda Ergene Ovas› yeral›r. Bink›l›ç-Kofçaz hatt› s›rt olup, do¤uya ve güneye do¤ru yamaçlar halinde iner. Bink›l›ç bölgesinde dar olan Istrancalar Bulgaristan’a yaklafltkça genifller. Kofçaz-Bink›l›ç hatt›nda da¤›n uzunlu¤u 120 km’dir. Bulgaristan s›n›r›ına yak›n bölgelerde geniflli¤i 100 kmye ulafl›r. Istranca Da¤lar› yüksekli¤i az olan da¤lar olup, en yüksek noktas› Büyük Mahya (1031 m) ortalama yüksekli¤i ise 400 mdir. Da¤ bir yayla görünümündedir. Da¤›n, Karadenize bakan yamaçlar› daha dik, gür ormanlarla kapl› ve bol ya¤›fl almaktad›r. Ya¤›fl alan bölgeler çok gür çam ve gürgen ormanlar› ile kapl›d›r. Güney yamaçlar› daha az meyilli, bahçeler ve ba¤larla kapl›d›r. Bölgede Akdeniz iklimi hüküm sürer. Da¤›n büyük bir bölümü ormanc›l›k ve tar›m maksatlar›yla kullan›lmaktad›r. MARMARA Longoz (Su basar) tipi ormanl›k alan› K›fllar› sularla kaplanan ormanl›k alan› anlam›na gelir. Dünya da Amazon, Afrika Kongo havzas› ve Türkiyemizde de ‹¤neada da bulumaktad›r.Her mevsimde taban suyu seviyesi oldukça yüksek, organik madde bak›m›ndan zengin olan bu asidik topraklar, üzerinde geliflen ormanlar?, tropikal ormanlara benzer bir flekilde süsleyerek, biyolojik zenginli¤i artt›rmaktad›r. Ülkemizde bu tip ekosistemlerin az olmalar›n›n sebebi, oldukça hassas yap›lar›n›n kolayl›kla tahrip edilerek zarar görebilmesidir. Longoz Ormanlar›'n›n Taban Suyu seviyesi düfltü¤ünde gerçek özelliklerini kaybederek, yok olacaklard›r. Ulusal ve Avrupa ölçe¤inde korunabilmifl en önemli subasar (longoz) orman›n›n yer ald›¤› ‹¤neada bölgesi içerdi¤i farkl› ekosistemleriyle yöredeki birçok hayvan türü için kaliteli ve farkl› yaflam alanlar› oluflturmaktad›r. ‹¤neada Longozunda 544 çeflit bitki,46 tür canl›,17 tür sürüngen bulunmaktad›r,Kay›n,mefle ve gürgen "Git git ne bitmez 12 km" süratim gittikçe düflüyor.Saat 10.00 da Çak›ll›dan ç›kt›¤›mdan beri mola vermedim ve saat 15.30 Tam befl buçuk saattir ormanlarda molas›z motor kullan›yorum.Sol tarafta bir alan dikenli tel ile çevrili ve köpek ç›kma ihtimalini düflünerek yan›ndan geçiyorum. Konsantrasyonum eksi bilmem kaç,"‹yi miyim ben" derken Panay›r iskelesi'ne yaklaflt›¤›m› farkediyorum ama acaip bir inifli var,yolun üzeri iri çak›l döfleli ve olabildi¤ince yavafl ve pür dikkat ilerliyorum "km ibresi k›p›rdam›yor" desem yeri var ve iri tafllar›n aras›ndaki kumlukta ilerlemeye çal›fl›yorum.ve iri bir tafltan kaçam›yorum,yere yap›fl›yorum etiket gibi .Sa¤ elim ve kask›n çenesi tafla vuruyor.Motor hala çal›fl›yor, ‹lk iflim motoru stop etmek oluyor,farlar ac›k onlar› söndürüyorum,üzerimi ç›kar›yorum , Eldivenimdeki küçük bir y›rt›k var ç›kar›p elimi kontrol ediyorum. Motorda da yok çizik filan,yan çanta demirleri gere¤inden fazla sa¤lamm›fl,çanta yokken çirkin duruyor ama yan arka grenajlar› kesinlikle koruyor.. "‹yi de motor nas›l kalkacak,kalkt› diyelim bu dik iniflte nas›l tutaca¤›m?" onu düflünüyorum. Istranca da¤lar› Savaflkayan Motoru kald›rma tekniklerini A¤ustos hat›rlamaya çal›fl›yorum.Yat›raca¤›m›z akl›m›za gelmeyince teknikler de unutuluyor ‹lk üç hamle olmuyor,çünkü yere sa¤lam basam›yorum,yorgunluk da var bir yandan. Bast›¤›m yerdeki çak›llar kay›yor. dördüncüsünde tamam. Hiç bir sey olmam›fl gibi motora biniyorum ve karfl›ma 4 tane köpek ç›k›yor aniden.dik ve lanetli bir yokuflu inerken karfl›laflmak istedi¤in en son fleyler. Ama bunlar kedi sanki ,bi kuyruk sallamad›klar› kal›yor ve yanlar›ndan geçip sahile iniyorum. a¤açlar› ile kapl›d›r. e n d u r o 3 7 e n d u r o 3 8 2009 Savaflkayan Son notlar: 1-Bu gezi boyunca yaklafl›k 80 km si toprak,m›c›r ve stabilize yollarda olmak üzere toplam 293 km yapt›m. 12 saat 15 dakika sürdü.Molas›z en uzun sürüflüm Çak›ll›-Panay›r iskelesi aras› 5,5 saat. Sadece foto¤raf çekmek ve bö¤ürtlen yemek icin durdum bu 5,5 saatte .Atlas Dergisi'nde yazan gezginlerin neden s›k s›k yerel k›lavuzlardan yard›m ald›¤›m› flimdi daha iyi anlayabiliyorum. 3-Toprak yollarda motoru yat›rma halinde en çok faydal› olacak fleylerden birisi de sert metal ya da plastik yan çantalar, hem motora yatt›¤› yerde kald›rmaya uygun bir aç› verecek,hem de tampon olacak.Benim motorda sadece yan çanta demirleri tak›l› olmas› bile çok ifle yarad›.Motorumda tek bir çizik bile olmad?. 4-Çamurda kesinlikle daha hafif bir enduro kullan›lmas› gerekti¤ini düflünüyorum,125 yada 250 cc gibi iki zamanl› bir enduro. 5-En ›ss›z yollarda bile tam koruma kesinlikle flart,özellikle yol d›fl› rotalarda konsantrasyon düflüklü¤ü art›nca yola yap›flma ihtimali asfalttan kat kat fazla. (molas›z uzun sürüfl bir daha hayatta yapmayaca¤›m büyük bir hata) 2-Bu gezide GPS pusula olmaktan baflka bir ifle yaramad›,yollar›n bir ço¤u GPS haritas›nda yok.Toprak yollara girdi¤imde yemyeflil ekran›n ortas›nda bir nokta olabildim ancak.Daha ciddi bir haritaya ihtiyac var. Ayr›ca ormandaki patikalar ve ham yollar da zaman zaman de¤iflebiliyor,bir y›l önceki yol bir sekilde bozuldu¤unda baflka bir yol kullan›lmaya bafll›yor e n d u r o 3 9 6-K›y›köy gibi yerlerde turistik restoranlarda yemek asla yenmeyecek anlay›fllar› var. ‹lk girdi¤im Cafe Marina'da be¤endi¤im masa aile yeriymifl,yerimi de¤ifltirmeye kalkt›lar Sanki Aileler oraya yemekten baflka maksatla geliyorlar. Ayn› bölümdeki bir baflka masada 4 sap oturuyordu.Onlar da aileydi san›yorum Her erkek müflteriye aile restoranlar›n›n potansiyel sap›¤› muamelesi yap›lmayan baflka bir restorana gittim ben de. Böyle yerlerde restoranlarda fiyatlar ayn› mant›k üzerine kurulu: Bütün k›fl bofl durman›n,hafta ici sinek avlaman›n ac›s›n› kesinlikle müflteriden ç›kar›yorlar. 7-Asfalt da¤ yollar› gerçekte ›ss›z de¤il,bunu bilmeyen bir öküz baflka bir arac› virajda sollamaya kalkt›,burun buruna geldik, selam›m› ald› 8-Istrancalar do¤al güzellik aç›s›ndan kesinlikle ‹sviçre Alpleri ile yar›flacak düzeyde.Üstelik ürkütücü gelse de s›n›rlar›m›z› bilebilmek aç›s›ndan kesinlikle son derece faydal›. Yapt›klar›m benim deneyimime sahip biri için oldukça fazla geldi. 11-Gezi boyunca performans›m› be¤endim,45 yafl›nda iken bu yollar› yapabilmek güzel,müthifl keyif ald›m.Akranlar›m emeklili¤ine kaç y›l harika kumsallar› ile Alplerden üstün yönleri de var Ama insanlar›m›z gerçekten pis,K›z›la¤aç köyünün girifli çöplük gibi,En ›ss›z,balta girmemifl k›s›mlarda bile çöplerle karfl›laflmak mümkün. 9-Tamamen ›ss›z bir sahilde tatil yapmak isteyenler için en güzel yer Panay›r ‹skelesi‹¤neada aras›ndaki el de¤memifl kumsallar› öneririm. Iss›z ada hayaline bir nebze ilaçt›r.Robinson Cruise olma f›rsat› yarat›r. Panay›r iskelesi de çad›r kurmak icin iyi bir yer ancak çad›r kurmak yerine terkedilmifl Karakol binalar› bile kullan›labilir. Kumsala araçla inmeye gerek yok,karakolun bahçesi son derece uygun. 10-Tek bafl›na bu kadar yol yapmak kald›¤›n›n hesab›n› yaparken ben yeniden enerji depolad›m e n d u r o 4 0