Sunu - 2 - Yenilenebilir Enerji Genel Müdürlüğü
Transkript
Sunu - 2 - Yenilenebilir Enerji Genel Müdürlüğü
ELEKTRİK İŞLERİ ETÜT İDARESİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ TÜRK SANAYİSİNİN ENERJİ TÜKETİM YAPISI VE ENERJİ VERİMLİLİĞİ GÖRÜNÜMÜ (1990 – 2004) EROL YALÇIN ENDÜSTRİ MÜHENDİSİ SUNUŞ BAŞLIKLARI ENERJİ VERİMLİLİĞİ GÖSTERGELERİ Kullanma Amaçları Makro ve Sanayi Sektörü ENERJİ VERİMLİLİĞİ İNDEKSİ Sanayi ENERJİ VERİMLİLİĞİ GÖSTERGELERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ/Geçici Sonuçlar ENERJİ VERİMLİLİĞİ GÖSTERGELERİ - KULLANMA AMAÇLARI¾ Ulusal ve uluslararası düzeyde oluşturulan hedeflerin izlenmesi ¾ Enerji verimliliği programlarının değerlendirilmesi ¾ Aksiyon planlarının yapılması ¾ Enerji talep tahmin modellerine veri sağlanması ¾ Uluslararası karşılaştırmalar ENERJİ VERİMLİLİĞİ GÖSTERGELERİ - MAKRO | BİRİNCİL ENERJİ YOĞUNLUĞU Birincil Enerji Tüketimi(bintep)/GSYİH(€00) | NİHAİ ENERJİ YOĞUNLUĞU Nihai Enerji Tüketimi(bintep)/GSYİH(€00) | ENERJİ VERİMLİLİĞİ İNDEKSİ | CO2 EMİSYONU ENERJİ VERİMLİLİĞİ GÖSTERGELERİ - SANAYİ | Sanayi Sektörü Enerji Yoğunluğu Enerji Tüketimi (bintep)/Katma Değer (€00) | İmalat Sanayii ve Alt Sektörler Bazında Enerji Yoğunlukları Enerji Tüketimi (bintep)/Katma Değer (€00) | Enerji Verimliliği İndeksi | Enerji Yoğun Sektörlerde Spesifik Enerji Tüketimleri (tep/ton) Demir-Çelik Çimento Kağıt Cam ENERJİ VERİMLİLİĞİ GÖSTERGELERİ - Enerji Verimliliği İndeksi- İmalat İmalat sanayiinde enerji verimliliği indeksi (ODEX) 10 adet alt sektörde birim enerji tüketim indeksleri ile hesaplanmaktadır. Söz konusu indeksler ; Enerji yoğun sektörlerde (demir-çelik, çimento, kağıt ve cam) tep/ton ürün, Enerji yoğun olmayan sektörlerde ise (gıda, tekstil, makine-teçhizat vb.) tep/sanayi üretim indeksi’dir. MAKRO EKONOMİ 180 160 140 100=1990 Türkiye’nin Makro-Ekonomik Gelişimi: 1990-2004 120 100 80 60 40 20 GSYİH %/yıl Sanayi 04 20 03 20 02 20 01 20 00 20 99 19 98 19 97 19 96 19 95 19 94 19 93 19 92 19 91 19 19 90 0 Özel Tük. Har. 1990-1994 1994-1999 1999-2004 2001-2004 1990-2004 GSYIH 2.4 4.0 4.5 7.6 3.7 Sanayi 2.9 4.1 4.0 7.1 3.7 Özel Tük. Har. 2.3 3.9 3.2 6.3 3.2 ENERJİ TÜKETİM EĞİLİMİ Türkiye’nin Yakıt Türlerine Göre Nihai Enerji Tüketimleri : 1990-2004 70,00 60,00 diğer 50,00 elektrik Milyontep 40,00 kömür 30,00 gaz 20,00 petrol 10,00 0,00 1990 1991 1992 1993 Nihai Enerji Tüketimi (%) 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2001-2004 2004 1990-1994 1994-1999 1999-2004 1990-2004 Sanayi 1.4 6.4 9.3 11.6 6.0 Ulaştırma 3.8 2.9 4.0 4.7 3.6 Konut 0.7 2.0 1.0 2.6 1.3 Tarım 6.5 3.4 2.6 3.8 4.0 Hizmet 10.2 10.6 7. 7 9.4 9.4 Toplam 2.2 4.1 5.1 6.9 3.9 ENERJİ TÜKETİM EĞİLİMİ Sektörlere Göre Nihai Tüketim Oranları 42% 45% 40% 36% 33% 35% 30% 22% 25% 25% 21% 20% 1990 15% 2004 5% 5% 10% 3% 7% 5% 0% sanayi ulaştırma konut tarım hizmet ENERJİ TÜKETİM EĞİLİMİ Enerji Türlerine Göre Sektörel Nihai Enerji Tüketim Oranları 1990 Elektrik 10% Kömür 24% Biomas 1% Gaz 2% 2004 Elektrik 16% Diğer 19% Petrol 44% Kömür 21% Biomas 5% Diğer 9% Petrol 36% Gaz 13% ENERJİ TÜKETİM EĞİLİMİ Sanayi Sektöründe Enerji Türlerine Göre Nihai Enerji Tüketim Oranları 1990 Elektrik 19% Diğer 0% Petrol 29% 2004 Elektrik 18% Diğer 8% Petrol 15% Gaz 16% Kömür 46% Gaz 6% Kömür 43% İMALAT SANAYİİNDE ALT SEKTÖRLERE GÖRE ENERJİ TÜKETİM ORANLARI 100% 16 90% 2 3 80% 23 2 2 25 70% 26 60% 20 50% 40% 30% 16 1 11 3 0 2 1 6 8 20% 10% 0% 20 0 gıda 1990 kimya demir-dışı metal 7 6 tekstil kauçuk-plastik Makine-teçhizat orman 2004 taş-toprak diğer kağıt demir-çelik Alt sektörlere göre enerji tüketiminde kimya sektörünün 1990 yılında %16’lık payı 2004 yılında %11’e gerilemiştir. 2004 yılında taş-toprak ve demir-çelik sektörlerinin imalat sanayindeki tüketim payları 1990 yılında olduğu gibi %45 olarak gerçekleşmiştir. SEKTÖRLERE GÖRE YAKIT FİYATLARININ EĞİLİMİ Sektörlere Göre Ortalama Yakıt Fiyatlarının (Euro) Eğilimi 300 250 indeks 200 150 100 50 0 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 sanayi konut ulaştırma 1995 yılından itibaren enerji fiyatları (Euro) tüm sektörlerde artış eğilimine girmişlerdir. 1998 yılından sonra ulaştırma sektöründe enerji fiyatları hızla yükselmiştir. 1993 and 2004 yılları arasında ortalama fiyatlar sanayide +1.9%/yıl, ulaştırmada +9.9%/yıl ve konut sektöründe +2.9%/yıl oranında artmıştır. kep/euro00 TÜRKİYE’NİN BİRİNCİL VE NİHAİ ENERJİ YOĞUNLUĞU : 1990-2004 (iklim düzeltmeli) 0,40 0,78 0,35 0,76 0,30 0,74 0,72 0,25 0,70 0,20 0,68 0,15 0,66 0,10 0,64 0,05 0,62 0,00 0,60 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 Nihai Enerji Yoğunluğu % (Artış/Azalış)/Yıl Birincil Enerji Yoğunluğu Nihai EY/Birincil EY 1990-1996 1996-1998 1998-2001 2001-2004 1990-2004 Birincil 1.2 -1.4 2.7 -3.0 0.2 Nihai 1.3 -3.4 2.8 -1.4 0.4 -Birincil ve Nihai Enerji Yoğunlukları Artış/Azalışlarının Bazı AB Ülkeleri İle Karşılaştırılması (1990-2004) 1% Azalan Enerji Yoğunlukları %/year 0% -1% birincil nihai Türkiye Yuna nistan Fransa Almanya Belçika EU15 Hollanda -2% Birincil enerji yoğunluğu nihai enerji yoğunluğuna göre daha hızlı azalmaktadır (veya daha az yükselmektedir)Îkayıp ve kaçakların azalması nedeniyle NİHAİ ENERJİ YOĞUNLUĞU : GERÇEK, İKLİM DÜZELTMELİ VE DERECE-GÜN 0,290 3500 3150 0,280 2800 2450 2100 0,260 1750 0,250 1400 1050 0,240 700 0,230 350 0,220 0 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 Nihai Nihai (id) derece-gün referans iklim Derece-gün kep/00euro 0,270 0,7 0,035 0,6 0,030 0,5 0,025 0,4 0,020 0,3 0,015 0,2 0,010 0,1 0,005 0 0,000 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 sanayi imalat ulaştırma hizmet tarım bintep/katma değer(euro00) bintep/katma değer(euro00) SEKTÖREL ENERJİ YOĞUNLUKLARI ENERJİ VERİMLİLİĞİ EĞİLİMİ - SEKTÖRLER SEKTÖREL ENERJİ TASARRUF ORANLARI (1990 – 2004) 40 35 30 % 25 20 15 10 5 0 İmalat Ulaştırma Konut Toplam ENERJİ VERİMLİLİĞİ EĞİLİMİ - SEKTÖRLER SEKTÖRLER BAZINDA SAĞLANAN ENERJİ TASARRUF MİKTARLARI (1990 – 2004) 14,0 12,0 MTEP 10,0 8,0 6,0 4,0 2,0 0,0 İmalat Ulaş Ulaştırma Konut Toplam Tasarruf ENERJİ VERİMLİLİĞİ EĞİLİMİ – İMALAT SANAYİ İMALAT SANAYİİNDE ALT SEKTÖRLERDE SAĞLANAN TASARRUF ORANLARI (1990-2004) 30 20 10 5,6 0,2 9,9 15,6 8,5 0 7,2 -2,2 -10 -5,0 -20 -40 -50 -104,5 -60 -70 -80 -90 -100 Tekstil Makine-teçhizat Gıda Kağıt Çimento Demir-Dışı Demir-çelik -120 Kimya -110 İmalat % -30 ENERJİ VERİMLİLİĞİ EĞİLİMİ - ENERJİ YOĞUN SEKTÖRLER 0,50 0,45 0,40 tep/ton 0,35 0,30 0,25 0,20 0,15 0,10 0,05 Demir-çelik Çimento Kağıt 20 04 20 03 20 02 20 01 20 00 19 99 19 98 19 97 19 96 19 95 19 94 19 93 19 92 19 91 19 90 0,00 Cam Spesifik enerji tüketimi 1990-2004 döneminde demir-çelik ve cam sektöründe %-0.3/yıl oranında azalırken, çimento sektöründe +%0.3 ve kağıt sektöründe +%1.1oranında artmıştır. İMALAT SANAYİİNDE ENERJİ YOĞUNLUĞUNDAKİ DEĞİŞİMLER : - Yapısal Değişikliklerin Rolü 4,00% 3,00% 2,00% 1,00% 0,00% -1,00% -2,00% -3,00% 1990-1996 Gerçekleşen Enerji Yoğunluğu 1996-2001 2001-2004 Alt Sektör Enerji Yoğunluğu Değişimlerinin Sektör Enerji Yoğunluğuna Etkisi % (Artış/Azalış) / yıl 1990-2004 Yapısal Değişikliğin Etkisi 1990-1996 1996-2001 2001-2004 1990-2004 Gerçekleşen Enerji Yoğunluğu 0.5 -0.4 0.2 0.4 Alt Sektör Enerji Yoğunluğu Değişimlerinin Sektör Enerji Yoğunluğuna Etkisi 1.5 -0.8 2.8 0.9 Yapısal Değişikliğin Etkisi -1.0 0.4 -2.6 -0.5 İMALAT SANAYİİNDE ENERJİ YOĞUNLUĞUNDAKİ DEĞİŞİMLER : - Yapısal Değişikliklerin Rolü – Katma Değer 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 17% 21% 18% 19% 7,0% 8% 10% 3% 1% 15% 6,0% 8% 9% 2% 1% 12% 6,0% 6% 10% 3% 1% 17% 6,0% 8% 7% 2% 1% 10% 13% 16% 15% 17% 3% 5% 4% 20% 20% 18% 1990 1996 2001 makine-teçhizat tekstil kimya diğer kauçuk-plastik orman taş-toprak 7% 25% 2004 gıda kağıt ana metal Enerji Yoğun Olmayan Sektörler SEKTÖRLERE GÖRE ENERJİ KULLANIMINDAN KAYNAKLANAN CO2 EMİSYONLARI 270 241 1990=100 182 160 156 156 122 135 0 nihai Kaynak : TÜİK, EIE sanayi ulaştırma konut tarım hizmet