enfeksiyon kontrol ve önleme programı
Transkript
enfeksiyon kontrol ve önleme programı
BEÜ SAĞLIK UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ Dök. No: S-EKP Sayfa 1 / 67 ENFEKSİYON KONTROL VE ÖNLEME PROGRAMI HAZIRLAYAN HEKK Hemşireleri Arzum ÇELİK BEKLEVİÇ Yurdagül ALTUNAY Yürürlük Tarihi: Ocak 2013 Revizyon Tarihi: Revizyon No: ONAYLAYAN HEKK Başkanı Doç.Dr.Güven ÇELEBİ BEÜ SAĞLIK UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ Dök. No: S-EKP Sayfa 2 / 67 ENFEKSİYON KONTROL VE ÖNLEME PROGRAMI Bu talimatların hazırlanmasına katkı sağlayan HEKK üyeleri ve Öğretim Üyeleri Doç. Dr. Güven ÇELEBİ HEKK Başkanı, Enfeksiyon Hast. ve Klinik Mikrobiyoloji AD. Doç. Dr. Nihal PİŞKİN Enfeksiyon Hast. ve Klinik Mikrobiyoloji AD. Doç. Dr. Canan KÜLAH Tıbbi Mikrobiyoloji AD. Hemş. Yurdagül ALTUNAY HEKK Hemşiresi Hemş. Arzum ÇELİK BEKLEVİÇ HEKK Hemşiresi Doç. Dr. Ethem PİŞKİN Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları AD. Doç. Dr. Mehmet Ali KURÇER Halk Sağlığı AD. Yrd. Doç. Dr. Berrak GÜVEN Tıbbi Biyokimya AD. Ecz. Candan DALKILIÇ Eczacı Hemş. Ayşegül SALCI KELEŞ Hemş.Hizm.Müd.Yrd. HAZIRLAYAN HEKK Hemşireleri Arzum ÇELİK BEKLEVİÇ Yurdagül ALTUNAY Yürürlük Tarihi: Ocak 2013 Revizyon Tarihi: Revizyon No: ONAYLAYAN HEKK Başkanı Doç.Dr.Güven ÇELEBİ BEÜ SAĞLIK UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ Dök. No: S-EKP Sayfa 3 / 67 ENFEKSİYON KONTROL VE ÖNLEME PROGRAMI İÇİNDEKİLER 1. Enfeksiyon Kontrol Komitesi Çalışma Talimatı 2. Sürveyans Yöntemi ve Kapsamı Talimatı 3. Salgın İnceleme Talimatı 4. El Hijyeni Talimatı 5. Hastane Temizliği Prosedürü 6. Dezenfeksiyon-Sterilizasyon Talimatı 7. İzolasyon Önlemleri Talimatı 8. Tıbbi Atık Yönetimi Prosedürü 9. Antibiyotik Kontrolü Talimatı 10. Cerrahi Birimlerde Antibiyotik Profilaksi Talimatı 11. Cerrahi Alan Enfeksiyonlarından Korunma Talimatı 12. Kan Kültürü Alınması Prosedürü 13. Damar içi Katater Uygulama Talimatı 14. İdrar Kateteri Uygulama ve İdrar Kültürü Alma Talimatı 15. Nozokomiyal Pnomoninin Önlenmesi Talimatı 16. Ventilatörle İlişkili Pnömoninin Önlenmesi Talimatı 17. Çok İlaca Dirençli Bakteri Kontrolü Talimatı 18. Yoğun Bakım Ünitelerine Giriş Kuralları Talimatı 19. Ameliyathanede Alet Yıkama ve Bakım Talimatı 20. Ameliyathanede Kılık-Kıyafet Talimatı 21. Acil Serviste Enfeksiyon Kontrolü Talimatı 22. Bronkoskopik Aletlerin Dezenfeksiyon Talimatı 23. Tüberkülozdan Korunma Talimatı 24. Çok İlaca Dirençli Tüberküloz Hastalarının Bulunduğu Servislerde Enfeksiyon Kontrolü Talimat 25. Kanamalı Hastaların Kontrolü Talimatı 26. Kan Transfüzyonu Talimatı 27. İshalli Hastalarda Enfeksiyon Kontrol Talimatı 28. Laboratuarlarda Enfeksiyon Kontrol Talimatı 29. Çamaşır Yıkama Talimatı 30. Mutfak Sanitasyonu ve Gıdaların Hazırlanması Talimatı 31. Morg Temizliği Talimatı 32. Oyuncakların Temizliği Talimatı 33. Yapım Onarım Çalışmalarında Enfeksiyon Kontrol Talimatı 34. Personel Sağlığı Talimatı 35. Personel Yaralanmalarında İzlenecek Yol Talimatı 36. Enfeksiyon Kontrolü Eğitim Talimatı HAZIRLAYAN HEKK Hemşireleri Arzum ÇELİK BEKLEVİÇ Yurdagül ALTUNAY Yürürlük Tarihi: Ocak 2013 Revizyon Tarihi: Revizyon No: 1 7 8 10 12 16 21 25 29 30 31 33 34 35 37 39 41 42 43 44 45 47 48 49 50 52 53 54 55 56 58 59 60 61 62 64 ONAYLAYAN HEKK Başkanı Doç.Dr.Güven ÇELEBİ BEÜ SAĞLIK UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ Dök. No: S-EKP Sayfa 4 / 67 ENFEKSİYON KONTROL VE ÖNLEME PROGRAMI 1-ENFEKSİYON KONTROL KOMİTESİ ÇALIŞMA TALİMATI Enfeksiyon Kontrol Komitesinin Teşkili, Çalışma Şekli, Görev, Yetki, Sorumlulukları ve Faaliyet Alanları ENFEKSİYON KONTROL KOMİTESİNİN TEŞKİLİ Madde 4— Enfeksiyon kontrol komitesi aşağıdaki üyelerden oluşur: a) Başhekim yardımcısı veya dekan yardımcısı, b) Enfeksiyon hastalıkları ve klinik mikrobiyoloji anabilim dalı öğretim üyesi, c) Çocuk enfeksiyon hastalıkları öğretim üyesi, yoksa çocuk sağlığı ve hastalıkları anabilim dalı öğretim üyesi, d) Dahili tıp bilim dallarından tercihen iç hastalıkları anabilim dalı öğretim üyesi, e) Cerrahi tıp bilim dallarından tercihen genel cerrahi anabilim dalı öğretim üyesi, f) Tıbbi mikrobiyoloji anabilim dalı öğretim üyesi, g) Başhemşire veya hemşirelik hizmetleri müdürü / müdür yardımcısı, h) Enfeksiyon kontrol hekimi, i) Enfeksiyon kontrol hemşiresi / hemşireleri, j) Eczane sorumlusu, k) Hastane müdürü, (b) ve (h) bentlerinde belirtilen görevler aynı kişi tarafından yürütülebilir. Yataklı tedavi kurumunun şartlarına ve karşılaştığı problemlere göre, enfeksiyon kontrol komitesinin önerileri doğrultusunda, yönetim tarafından, anabilim dalı başkanları, ünite sorumluları ve idari birim temsilcileri de enfeksiyon kontrol komitesinde görevlendirilebilir. Bu üyeler, ilgili bölümlerin görüşü de alınmak suretiyle, tercihen hastane enfeksiyonları konusunda eğitim almış olan personel arasından seçilir. Enfeksiyon kontrol komitesinin fiziki mekan, bilgisayar, teknik donanım, araç-gereç, sarf malzemeleri ve personel gibi ihtiyaçları, yataklı tedavi kurumunun imkanları ölçüsünde, Yönetim tarafından karşılanır. ÇALIŞMA ŞEKLİ Madde 5 — Enfeksiyon kontrol komitesi, enfeksiyon kontrolünde en üst karar organı olarak çalışır ve düzenli olarak yılda en az üç defa toplanır. Enfeksiyon kontrol komitesinin üyeleri üç yıl süre ile görevlendirilir. Enfeksiyon kontrol komitesi başkanlığını, enfeksiyon hastalıkları ve klinik mikrobiyoloji anabilim dalı temsilcisi yürütür. Enfeksiyon hastalıkları ve klinik mikrobiyoloji kliniği veya anabilim dalı temsilcisinin katılamadığı toplantılarda başkanlık görevini komitede görevli başhekim yardımcısı veya dekan yardımcısı yürütür. Enfeksiyon kontrol komitesinin üyeleri, enfeksiyon kontrol ekibi tarafından hazırlanan ve kendilerine önceden sunulan gündemi görüşmek üzere toplanır. Toplantı daveti; toplantı yeri, tarihi, saati ve gündemi ile birlikte, toplantıdan en az iki gün önce üyelere bildirilir. Olağanüstü durumlarda enfeksiyon kontrol komitesi, başkanın davetiyle veya üyelerden birinin başkanlığa yapacağı başvuru ve başkanın uygun görmesiyle toplanabilir. Herhangi bir sebeple, olağan ya da olağanüstü toplantılara katılamayacak olan üyeler, başkana yazılı mazeret bildirmekle yükümlüdür. HAZIRLAYAN HEKK Hemşireleri Arzum ÇELİK BEKLEVİÇ Yurdagül ALTUNAY Yürürlük Tarihi: Ocak 2013 Revizyon Tarihi: Revizyon No: ONAYLAYAN HEKK Başkanı Doç.Dr.Güven ÇELEBİ BEÜ SAĞLIK UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ Dök. No: S-EKP Sayfa 5 / 67 ENFEKSİYON KONTROL VE ÖNLEME PROGRAMI Enfeksiyon kontrol komitesi, üye tam sayısının salt çoğunluğuyla toplanır ve katılanların oy çokluğu ile karar alır. Oylarda eşitlik olması halinde, başkanın taraf olduğu görüş kararlaştırılmış sayılır. Komite kararları, karar defterine yazılır ve toplantıya katılan üyelerce imzalanır. Karara karşı olanlar, karşı görüş gerekçesini yazılı olarak belirtmek suretiyle karara imza atarlar. Enfeksiyon kontrol komitesinin yıllık çalışma raporu, enfeksiyon kontrol ekibi tarafından hazırlanır ve Komite’de görüşüldükten sonra Yönetim’e sunulur. ENFEKSİYON KONTROL KOMİTESİNİN GÖREV, YETKİ VE SORUMLULUKLARI Madde 6 — Enfeksiyon kontrol komitesinin görev, yetki ve sorumlulukları şunlardır: a) Bilimsel esaslar çerçevesinde, yataklı tedavi kurumunun özelliklerine ve şartlarına uygun bir enfeksiyon kontrol programı belirleyerek uygulamak, Yönetime ve ilgili bölümlere bu konuda öneriler sunmak, b) Güncel ulusal ve uluslararası kılavuzları dikkate alarak yataklı tedavi kurumunda uygulanması gereken enfeksiyon kontrol standartlarını yazılı hale getirmek, bunları gerektikçe güncellemek, c) Yataklı tedavi kurumunda çalışan personele, bu standartları uygulayabilmeleri için devamlı hizmet içi eğitim verilmesini sağlamak ve uygulamaları denetlemek, d) Yataklı tedavi kurumunun ihtiyaçlarına ve şartlarına uygun bir sürveyans programı geliştirmek ve çalışmalarının sürekliliğini sağlamak, e) Hastane enfeksiyonu yönünden, öncelik taşıyan bölümleri saptayarak ve bulgulara göre harekete geçerek, hastane enfeksiyon kontrol programı için hedefler koymak, her yılın sonunda hedeflere ne ölçüde ulaşıldığını değerlendirmek ve yıllık çalışma raporunda bu değerlendirmelere yer vermek, f) Antibiyotik, dezenfeksiyon, antisepsi, sterilizasyon araç ve gereçlerin, enfeksiyon kontrolü ile ilgili diğer demirbaş ve sarf malzeme alımlarında, ilgili komisyonlara görüş bildirmek; görev alanı ile ilgili hususlarda, yataklı tedavi kurumunun inşaat ve tadilat kararları ile ilgili olarak gerektiğinde Yönetime görüş bildirmek, g) Hastalar veya yataklı tedavi kurumu personeli için tehdit oluşturan bir enfeksiyon riskinin belirlenmesi durumunda, gerekli incelemeleri yapmak, izolasyon tedbirlerini belirlemek, izlemek ve böyle bir riskin varlığının saptanması durumunda, ilgili bölüme hasta alımının kısıtlanması veya gerektiğinde durdurulması hususunda karar almak, h) Sürveyans verilerini ve eczaneden alınan antibiyotik tüketim verilerini dikkate alarak, antibiyotik kullanım politikalarını belirlemek, uygulanmasını izlemek ve yönlendirmek, ı) Sterilizasyon, antisepsi ve dezenfeksiyon işlemlerinin ilkelerini ve dezenfektanların seçimi ile ilgili standartları belirlemek, standartlara uygun kullanımını denetlemek, i)Üç ayda bir olmak üzere, hastane enfeksiyonu hızları, etkenleri ve direnç paternlerini içeren sürveyans raporunu hazırlamak ve ilgili bölümlere iletilmek üzere Yönetime bildirmek, j) Enfeksiyon kontrol ekibi tarafından hazırlanan yıllık faaliyet değerlendirme sonuçlarını Yönetime sunmak, k) Enfeksiyon kontrol ekibi tarafından iletilen sorunlar ve çözüm önerileri konusunda karar almak ve Yönetime iletmek Enfeksiyon kontrol komitesi, görev alanı ile ilgili olarak, gerekli gördüğü durumlarda çalışma grupları oluşturabilir. HAZIRLAYAN HEKK Hemşireleri Arzum ÇELİK BEKLEVİÇ Yurdagül ALTUNAY Yürürlük Tarihi: Ocak 2013 Revizyon Tarihi: Revizyon No: ONAYLAYAN HEKK Başkanı Doç.Dr.Güven ÇELEBİ BEÜ SAĞLIK UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ Dök. No: S-EKP Sayfa 6 / 67 ENFEKSİYON KONTROL VE ÖNLEME PROGRAMI FAALİYET ALANLARI Madde 7 — Enfeksiyon kontrol komitesinin faaliyet alanları şunlardır: a) Sürveyans ve kayıt, b) Antibiyotik kullanımının kontrolü, c) Dezenfeksiyon, antisepsi, sterilizasyon, d) Sağlık çalışanlarının meslek enfeksiyonları, e) Hastane temizliği, çamaşırhane, mutfak, atık yönetimi gibi destek hizmetlerinin hastane enfeksiyonları yönünden kontrolü. ENFEKSİYON KONTROL KOMİTESİNİN KARARLARI Madde 8 — Enfeksiyon kontrol komitesince alınan kararlar uygulanmak üzere Yönetime iletilir. Bu kararlar, Yönetim ve yataklı tedavi kurumunun bütün personeli için bağlayıcıdır. Bu kararlara uyulmaması halinde doğacak sonuçlardan ilgililer sorumludur. 3. BÖLÜM Enfeksiyon Kontrol Ekibi, Enfeksiyon Kontrol Hekimi, Enfeksiyon Kontrol Hemşiresinin Seçimi, Görev, Yetki ve Sorumlulukları ENFEKSİYON KONTROL EKİBİ Madde 9 — Enfeksiyon kontrol ekibinin görev, yetki ve sorumlulukları şunlardır: a) Sürveyans verilerini değerlendirmek ve sorunları saptayarak, üretilen çözüm önerilerini enfeksiyon kontrol komitesine sunmak, b) Personelin mesleğe bağlı enfeksiyon ile ilgili risklerini takip etmek, koruyucu tıbbî önerilerde bulunmak, gerekli durumlarda bağışıklama ve profilaksi programlarını düzenlemek ve uygulamak üzere enfeksiyon kontrol komitesine teklifte bulunmak, c) Sürveyans verilerini ve eczaneden alınan antibiyotik tüketim verilerini kullanarak, yataklı tedavi kurumlarındaki antibiyotik kullanımını izlemek, yönlendirmek ve enfeksiyon kontrol komitesine bilgi vermek, d) Sterilizasyon, antisepsi ve dezenfeksiyon işlemlerini denetlemek, e) İlgili idari birimlerle koordinasyon halinde hastane temizliği, mutfak, çamaşırhane ve atık yönetimi ilkelerini belirlemek ve denetimini yapmak, f) Yıllık çalışma ön raporunu hazırlamak ve enfeksiyon kontrol komitesine sunmak, g) Enfeksiyon kontrol komitesinin gündemini belirlemek ve sekreteryasını yürütmek. Enfeksiyon kontrol hekimi Madde 10 — Enfeksiyon kontrol hekimi, enfeksiyon hastalıkları ve klinik mikrobiyoloji uzmanlarından, tercihen hastane enfeksiyonları ve epidemiyolojisi konusunda ulusal veya uluslararası sertifikaya sahip olanlar arasından seçilir. Enfeksiyon kontrol hekiminin görevleri Madde 11 — Enfeksiyon kontrol hekiminin görevleri şunlardır: a) En az haftada bir kere enfeksiyon kontrol hemşireleri ile bir araya gelerek çalışmaları değerlendirmek, gerekli görülen her durumda enfeksiyon kontrol hemşiresine tıbbî direktif ve tavsiye vermek, HAZIRLAYAN HEKK Hemşireleri Arzum ÇELİK BEKLEVİÇ Yurdagül ALTUNAY Yürürlük Tarihi: Ocak 2013 Revizyon Tarihi: Revizyon No: ONAYLAYAN HEKK Başkanı Doç.Dr.Güven ÇELEBİ BEÜ SAĞLIK UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ Dök. No: S-EKP Sayfa 7 / 67 ENFEKSİYON KONTROL VE ÖNLEME PROGRAMI b) Enfeksiyon kontrol hemşireleri tarafından yürütülen çalışmaları ve hizmetiçi eğitim programını denetlemek, c) Yataklı tedavi kurumu personeline hastane enfeksiyonları konusunda Enfeksiyon Kontrol Komitesinin programları çerçevesinde eğitim vermek, d) Sürveyans verilerini düzenli olarak gözden geçirip, sonuçlarını yorumlayarak, periyodik olarak enfeksiyon kontrol ekibine bilgi vermek ve enfeksiyon kontrol komitesinin toplantılarında bu verileri sunmak, e) Enfeksiyon kontrol programlarının geliştirilmesi ve uygulanmasında görev almak, f) Hastane enfeksiyonu salgını şüphesi olduğunda, bunun kaynağını aramaya ve sorunu çözmeye yönelik çalışmaları başlatmak ve yürütmek, g) Bölümlerle ilgili sorunları o birimlere iletmek, bu birimlerin kontrol tedbirlerinin oluşturulması, uygulanması ve değerlendirilmesine katılımlarını sağlamak. Enfeksiyon kontrol hemşiresi Madde 12-Başhemşirelik tarafından, tercihen yüksek okul mezunu, bilgisayar kullanmayı bilen ve Bakanlık tarafından onaylanmış enfeksiyon kontrol hemşireliği sertifikasına sahip hemşireler arasından seçilir ve enfeksiyon kontrol komitesine bağlı olarak çalışır. Her yüz elli yatak için bir enfeksiyon kontrol hemşiresi görevlendirilmesi zorunludur. Bakanlıkça sertifikalandırılan enfeksiyon kontrol hemşireleri, enfeksiyon kontrol komitesince aksi yönde bir teklif getirilmediği sürece, en az beş yıl süre ile bu görevi yürütür. Yönetim tarafından, yerine aynı nitelikleri haiz bir hemşire görevlendirilmeden, bu görevlerini bırakamazlar. Enfeksiyon kontrol hemşirelerine, nöbet hizmetleri de dahil olmak üzere, enfeksiyon kontrolü dışında ilave bir görev verilemez. Enfeksiyon kontrol hemşiresinin görevleri Madde 13 — Enfeksiyon kontrol hemşiresinin görevleri şunlardır: a) Hastane enfeksiyonları sürveyansını yürütmek amacıyla, mikrobiyoloji ve klinik mikrobiyoloji laboratuvarından kültür sonuçlarını izlemek, günlük klinik ziyaretleri ile ilgili hastaları değerlendirmek, sorumlu hekim ve hemşirelerle koordinasyon sağlayarak, hastane enfeksiyonu gelişen ya da gelişme ihtimali bulunan yeni vakaları saptamak, bu hastaları enfeksiyon riski açısından değerlendirerek gerekli tedbirlerin alınmasını sağlamak, b) Toplanan sürveyans verilerinin bilgisayar kayıtlarını tutmak, c) Klinik enfeksiyon hızı artışlarını veya belirli mikroorganizmalarla oluşan enfeksiyonlardaki artışı belirlemek ve bunları enfeksiyon kontrol hekimine bildirmek, d) Hastane enfeksiyon salgını şüphesi olduğunda, bunun kaynağını aramaya ve sorunu çözmeye yönelik çalışmalara katılmak, e) En az haftada bir kez enfeksiyon kontrol hekimi ile bir araya gelerek, çalışmaları değerlendirmek, f) Bölümlerle ilgili sorunları enfeksiyon kontrol hekimi ile birlikte o bölümlere iletmek, bu bölümlerin kontrol tedbirlerinin oluşturulması, uygulanması ve değerlendirilmesine katılımlarını sağlamak, g) Enfeksiyon kontrol programlarının geliştirilmesi ve uygulanmasında görev almak, h) Yataklı tedavi kurumu genelinde enfeksiyon kontrol uygulamalarını izlemek, ı) Yataklı tedavi kurumu personeline hastane enfeksiyonları ve kontrolü konusunda eğitim vermektir. HAZIRLAYAN HEKK Hemşireleri Arzum ÇELİK BEKLEVİÇ Yurdagül ALTUNAY Yürürlük Tarihi: Ocak 2013 Revizyon Tarihi: Revizyon No: ONAYLAYAN HEKK Başkanı Doç.Dr.Güven ÇELEBİ BEÜ SAĞLIK UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ Dök. No: S-EKP Sayfa 8 / 67 ENFEKSİYON KONTROL VE ÖNLEME PROGRAMI ENFEKSİYON KONTROL KOMİTESİNİN GÖREVLERİ Hasta bakımı ile ilgili enfeksiyon kontrol politikalarını oluşturmak ve bunları uygulama içinde izlemek, Yeni politika ve prosedürler konusunda hemşire ve hekim grubu ile ilişkiyi sağlamak, Hastane enfeksiyonu sürveyans çalışmalarının sürekliliğini sağlamak, Sürveyans verilerini değerlendirmek ve sorunları ortaya koyarak çözüm önerilerini üretmek, Verileri, sorunları ve çözüm önerilerini hastanenin ilgili birimlerine duyurmak, Hastane çalışanlarının enfeksiyon kontrol programı çerçevesinde sürekli hizmet içi eğitimini sağlamak, Personel sağlığı bölümü ile işbirliği içinde personelin sağlık durumunu izlemek, Antibiyotiklerin kullanımı ile ilgili politikaları belirlemek (kontrollü antibiyotik kullanımı) ve bunların uygulanmasını ilgili kurullarla birlikte izlemek, Sterilizasyon ve dezenfeksiyonla ilgili ilkeleri belirlemek, dezenfektanların seçimi ve kullanımı, temizliğin ne sıklıkta yapıldığını kontrol etmek, Enfeksiyon kontrol programlarının uygulanmasıyla harcamalarda tasarruf uygulanmasını sağlamak ve bunu hasta bakımını iyileştirmeye yönlendirmek. Enfeksiyon Kontrol Hekimi: Yataklı Tedavi Kurumları Enfeksiyon Kontrol Yönetmeliği Madde 12 gereğince Enfeksiyon Kontrol Hekiminin görevleri şunlardır; 1. En az haftada bir kere Enfeksiyon Kontrol Hemşireleri ile bir araya gelerek çalışmaları değerlendirmek, gerekli görülen her durumda Enfeksiyon Kontrol Hemşiresine tıbbi direktif ve tavsiye vermek, 2. Enfeksiyon Kontrol Hemşireleri tarafından yürütülen çalışmaları ve hizmetiçi eğitim programını denetlemek, 3. Yataklı tedavi kurumu personeline hastane enfeksiyonları konusunda Enfeksiyon Kontrol Komitesinin programları çerçevesinde eğitim vermek, 4. Sürveyans bilgilerini düzenli olarak gözden geçirip sonuçlarını yorumlayarak, periyodik olarak Enfeksiyon Kontrol Ekibine bilgi vermek ve enfeksiyon kontrol komitesinin toplantılarında bu verileri sunmak, 5. Enfeksiyon kontrol programlarının geliştirilmesi ve uygulamasında görev almak 6. Hastane enfeksiyonu salgını şüphesi olduğunda, bunun kaynağını aramaya ve sorunu çözmeye yönelik çalışmaları başlatmak ve yürütmek, 7. Bölümlerle ilgili sorunları o birimlere iletmek, bu birimlerin kontrol tedbirlerinin oluşturulması, uygulanması ve değerlendirilmesine katılımlarını sağlamak. Enfeksiyon Kontrol Hemşiresi: Yataklı Tedavi Kurumları Enfeksiyon Kontrol Yönetmeliği Madde 14 gereğince Enfeksiyon Kontrol Hemşiresinin görevleri şunlardır; 1. Hastane enfeksiyonları sürveyansını yürütmek amacıyla mikrobiyoloji ve klinik mikrobiyoloji laboratuvarından kültür sonuçlarını izlemek, günlük klinik ziyaretleri ile hastaları değerlendirmek, sorumlu hekim ve hemşirelerle koordinasyon sağlayarak, hastane enfeksiyonu gelişen yada gelişme HAZIRLAYAN HEKK Hemşireleri Arzum ÇELİK BEKLEVİÇ Yurdagül ALTUNAY Yürürlük Tarihi: Ocak 2013 Revizyon Tarihi: Revizyon No: ONAYLAYAN HEKK Başkanı Doç.Dr.Güven ÇELEBİ BEÜ SAĞLIK UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ Dök. No: S-EKP Sayfa 9 / 67 ENFEKSİYON KONTROL VE ÖNLEME PROGRAMI 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. ihtimali bulunan yeni vakaları saptamak, bu hastaları hastane enfeksiyonu açısından değerlendirerek gerekli tedbirlerin alınmasını sağlamak, Toplanan sürveyans verilerinin kayıtlarını tutmak, Klinik enfeksiyon hızı artışlarını veya belirli mikroorganizmalarla oluşan enfeksiyonlardaki artışı belirlemek ve bunları enfeksiyon kontrol hekimine bildirmek, Hastane enfeksiyon salgını şüphesi olduğunda, bunun kaynağını aramaya ve sorunu çözmeye yönelik çalışmalara katılmak, En az haftada bir kez enfeksiyon kontrol hekimi ile bir araya gelerek çalışmaları değerlendirmek, Bölümlerle ilgili sorunları enfeksiyon kontrol hekimi ile birlikte o bölümlere iletmek, bu bölümlerin kontrol tedbirlerinin oluşturulması, uygulanması ve değerlendirilmesine katılımlarını sağlamak, Enfeksiyon kontrol programlarının geliştirilmesi ve uygulanmasında görev almak, Yataklı tedavi kurumu genelinde enfeksiyon kontrol uygulamalarını izlemek, Yataklı tedavi kurumu personeline hastane enfeksiyonları ve kontrolü konusunda eğitim vermektir. HAZIRLAYAN HEKK Hemşireleri Arzum ÇELİK BEKLEVİÇ Yurdagül ALTUNAY Yürürlük Tarihi: Ocak 2013 Revizyon Tarihi: Revizyon No: ONAYLAYAN HEKK Başkanı Doç.Dr.Güven ÇELEBİ BEÜ SAĞLIK UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ Dök. No: S-EKP Sayfa 10 / 67 ENFEKSİYON KONTROL VE ÖNLEME PROGRAMI 2-SÜRVEYANS YÖNTEMİ VE KAPSAMI 1. AMAÇ Hastanemizin bazal hastane enfeksiyonu hızlarının ve zaman içinde meydana gelen değişikliklerin saptanması, enfeksiyon hızlarındaki anlamlı artışların fark edilmesi, kontrol önlemlerinin alınması ve bu önlemlerin etkinliğinin araştırılması için yürütülmesi gereken sürveyans programının yöntemini belirlemektir. 2. TANIM Sürveyans: Belirli bir amaca yönelik olarak veri toplanması, toplanan verilerin bir araya getirilerek yorumlanması ve sonuçların ilgililere bildirilmesinden oluşan dinamik bir süreçtir. Hastane enfeksiyonu: Değişik nedenlerle hastaneye yatan bir hastada, hastaneye başvurduğunda inkübasyon döneminde olmayan ve hastaneye yattıktan 48-72 saat geçtikten sonra gelişen veya taburcu olduktan sonra 10 gün içinde ortaya çıkan enfeksiyonlar olarak tanımlanmaktadır. 3. KAPSAM Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanları ve Enfeksiyon Kontrol Hemşiresi (EKH)’ni kapsar. 4. UYGULAMA Hastanemizde aktif prospektif sürveyans yapılmaktadır. EKH aşağıda belirtilen vaka bulma yöntemlerini kullanarak servislere günlük vizitler yapar ve hastane enfeksiyonu tanımına uyan hastaları saptamaya çalışır. Gerek duyduğunda hastayı izleyen hekim ve Enfeksiyon Kontrol Hekiminin görüşlerini alır. Vaka bulma yöntemleri: - Mikrobiyoloji laboratuvarlarından kültür sonuçlarının günlük izlenerek pozitif kültür sonuçları olan hastaların dosyalarının taranması - Hemşire gözlemlerinin incelenerek 37.8 derece üzerinde ölçülmüş değeri olan ve/veya antibiyotik alan hastaların dosyalarının taranması - Hemşire ve hekim notlarının taranması - Servis tarafından enfekte olduğu bildirilen hastaların dosyalarının taranması Hastane enfeksiyonu (HE) saptanan hastalar ‘Hastane Enfeksiyonları Takip Formu’na kaydedilir. Bu formlar, EKH tarafından bilgisayara girilir. EKH en az haftada bir kez çalışmaları değerlendirmek amacıyla Enfeksiyon Kontrol Hekimi ile bir araya gelir. Değerlendirme sonucunda saptanan sorunlar ilgili bölümlere iletilerek gerekli tedbirlerin alınması sağlanır. HE saptanan hastaların kültür antibiyogram sonuçları, tüm yoğun bakımlar (merkezi ybü, solunumsal ybü, karoner ybü, kvc ybü, yenidoğan ybü, çocuk ybü) için ayrı ayrı bilgisayara kaydedilir. HE hızı:(HE sayısı/hasta yatış günü)x1000 formülüyle hesaplanır. Elde edilen veriler ilgili anabilim dalları bilgilendirmek üzere başhekimliğe sunulur. HAZIRLAYAN HEKK Hemşireleri Arzum ÇELİK BEKLEVİÇ Yurdagül ALTUNAY Yürürlük Tarihi: Ocak 2013 Revizyon Tarihi: Revizyon No: ONAYLAYAN HEKK Başkanı Doç.Dr.Güven ÇELEBİ BEÜ SAĞLIK UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ Dök. No: S-EKP Sayfa 11 / 67 ENFEKSİYON KONTROL VE ÖNLEME PROGRAMI 3-SALGIN İNCELEME TALİMATI 1. AMAÇ Salgına konu olan hastalığı ya da enfeksiyon etkenini daha fazla yayılmadan kontrol altına alabilmek, enfekte veya kolonize olmamış kişilere bulaşmasını durdurabilmek, benzer durumların tekrarlanmasını önleyebilmek ve daha önceden bildirilmemiş yeni rezervuarlar ve bulaş yollarını tanımlamak amacıyla işlem basamakları belirlemektir. 2. KAPSAM Hastanemizde çalışan Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanlarını, Enfeksiyon Kontrol Komitesi üyelerini ve salgın izlenen klinik çalışanlarını kapsar. 3. TANIM Salgın; bir hastalığın bir yerde, belirli bir zaman diliminde beklenenden fazla görülmesi ya da belirli ortak özellikleri nedeniyle kümeleşme göstermesi olarak tanımlanır. 4. UYGULAMA Enfeksiyon kontrol ekibi tarafından vaka tanımı oluşturulur. Vaka tanımında “kim, ne zaman, nerede” sorularının net bir şekilde cevaplanması gereklidir. Örneğin; E.coli’ye bağlı primer bakteriyemi vaka tanımı: 1 Ocak 2010 ile 30 haziran 2010 tarihleri arasında cerrahi yoğun bakım ünitesinde yatan, “Center for Disease Control and Prevention (CDC)” tanımlarına göre klinik sepsis bulguları saptanan ve 1 Ocak 2010 tarihinden sonra kan kültüründe E.coli üremesi olan hastalar gibi. Konu ile ilgili literatür incelemesi yapılır. Vaka tanımına uyan tüm hastaların dosyaları ayrıntılı bir şekilde taranır. Tüm vakaları ve salgın incelemesi açısından önem taşıyan özelliklerini içeren bir liste hazırlanır. Laboratuvarla iletişim kurularak önemli olabileceği düşünülen tüm izolatların (hasta izolatları veya şüpheli kaynaklardan alınan kültürler) saklanılması istenir. Vakalar belirlendikten sonra salgın dönemini, salgın öncesi dönemle karşılaştırabilmek amacıyla Y ekseni vaka sayısını, X ekseni zamanı gösteren bir salgın eğrisi çizilir. İki dönemdeki (salgın öncesi-salgın) atak hızlarının (hastalık sayısı/risk altındaki kişi sayısı) istatistiksel olarak karşılaştırılması sonucunda bunun gerçek bir salgın olup olmadığına karar verilir. Salgın öncesi dönemin sağlıklı bir şekilde temsil edilmesi için en az altı aylık veri incelenmelidir. Nadir görülmesi beklenen bir enfeksiyonun tek bir epizodu bile salgın olarak kabul edilmelidir. İncelenen konu ile ilgili yazılı standartlar (varsa) incelenir ve bunlara ne ölçüde uyulduğu araştırılır. Toplanan tüm verilerin ve literatür bilgilerinin ışığında salgının nasıl geliştiğini açıklamayı hedefleyen bir hipotez geliştirilir. Tüm bu çalışmalar yürütülürken bir yandan da yayılımın önlenmesi için gerekli kontrol önlemleri alınır. Salgın kaynağı olabileceğinden şüphelenilen aletlerin (varsa) kullanımdan kaldırılması gereklidir. HAZIRLAYAN HEKK Hemşireleri Arzum ÇELİK BEKLEVİÇ Yurdagül ALTUNAY Yürürlük Tarihi: Ocak 2013 Revizyon Tarihi: Revizyon No: ONAYLAYAN HEKK Başkanı Doç.Dr.Güven ÇELEBİ BEÜ SAĞLIK UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ Dök. No: S-EKP Sayfa 12 / 67 ENFEKSİYON KONTROL VE ÖNLEME PROGRAMI Muhtemel bir risk faktörünün, salgının ortaya çıkışında rolü olduğunu kesinleştirmek için risk faktörü, araştırılan durumun (enfeksiyon, kolonizasyon vb.) ortaya çıkışından önce mevcut olmalıdır. Risk faktörünün araştırılan durumla ilişkili olduğu istatistiksel yöntemlerle gösterilmelidir. Bunun için vakaların araştırılan durumdan etkilenmeyen hastalarla (kontrol grubu) karşılaştırılması (vaka-kontrol çalışması) ya da belirli bir risk faktörü taşıyan hastalarda araştırılan durumun görülme sıklığı ile bu risk faktörünü taşımayan hastalarda aynı durumun görülme sıklığının karşılaştırılması gereklidir (kohort çalışması). Enfeksiyon kontrol ekibince gerekli görülen durumlarda iki mikroorganizma arasındaki klonal ilişkiyi araştırmak için moleküler tiplendirme yöntemlerine başvurulabilir. Hastane ortamında bulunan yüzeyler çok sayıda mikroorganizma ile kontamine olduğu için salgın incelemeleri sırasında rutin ortam kültürü alınmasından özellikle kaçınılmalıdır. Yürütülen salgın incelemesi sırasında cansız materyalle ya da yüzeylerle araştırılan durum arasında bir ilişki olduğunun gösterilmesi durumunda sadece gerekli görülen yerlerden kültür alınabilir. Hastaların takibinde ‘İzolasyon Prosedürü’nde belirtilen önlemler uygulanır. Enfeksiyon kontrol önlemlerinin etkinliğini belgelemek için sürveyans sürdürülür. Salgın incelemesi boyunca ilgili bölümler ve hastane idaresi ile sürekli iletişim sağlanmalıdır. HAZIRLAYAN HEKK Hemşireleri Arzum ÇELİK BEKLEVİÇ Yurdagül ALTUNAY Yürürlük Tarihi: Ocak 2013 Revizyon Tarihi: Revizyon No: ONAYLAYAN HEKK Başkanı Doç.Dr.Güven ÇELEBİ BEÜ SAĞLIK UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ Dök. No: S-EKP Sayfa 13 / 67 ENFEKSİYON KONTROL VE ÖNLEME PROGRAMI 4-EL HİJYENİ TALİMATI 1. AMAÇ: Sağlık hizmetiyle ilişkili enfeksiyonların ve çapraz bulaşmaların önlenmesi amacıyla sağlık personeli, hasta, hasta refakatçileri ve ziyaretçiler için uygun el temizliği ve eldiven kullanma yöntemlerini belirlemektir. 2. KAPSAM: Hastanedeki tüm çalışanları, hasta, hasta refakatçilerini ve ziyaretçileri kapsar. 3. TANIMLAR: El hijyeni; el yıkama, antiseptik el yıkama, alkollü el antiseptiği ile ovalama ya da cerrahi el antisepsisini ifade etmek için kullanılan genel bir terimdir. A) Normal (sosyal) el yıkama Ellerin sabun ve su ile yıkanmasıdır. Bu tip yıkama ile kirler ve geçici mikrop florası uzaklaştırılır, kalıcı flora etkilenmez. B) El antisepsisi Hijyenik (antiseptik kullanarak) el yıkama ve el ovalamayı kapsar. Hijyenik (antiseptik kullanarak) el yıkama Riskli durumlar için, (enfekte hastalarla temastan sonra ve yoğun bakım ünitelerinde hasta ile temastan önce ve sonra) antiseptikler kullanılarak yapılan el temizliğidir. Amaç, eldeki tüm geçici ve kısmen de kalıcı floranın uzaklaştırılmasıdır. Hijyenik el ovalama Antiseptik solüsyonla veya çabuk etkili alkolik çözeltiler ile ellerin kuvvetlice ovuşturulması ile yapılan el temizliğidir. C) Cerrahi el yıkama Hijyenik el yıkama sonrasında varlığını sürdüren kalıcı florayı da azaltmak üzere yapılan el yıkama veya el ovmayı tanımlar. 4. UYGULAMA: El hijyeni uygulanması gereken durumlar: Enfekte hasta ile direkt temastan önce ve sonra, Hasta çevresindeki yüzeylerle temas sonrasında, İnvaziv işlemlerde eldiven giymeden önce ve sonra, Kan, vücut sıvıları, sekresyonlar, kontamine materyalle veya bu örneklerin alınması veya taşınması esnasında kullanılan kaplarla temas sonrası, İki ayrı hastaya temas etme arasında ve aynı hastada kirli vücut bölgesine temas ettikten sonra temiz bölgeye temasa geçmeden önce el hijyeni uygulanmalıdır. Normal (sosyal) el yıkama Sosyal hayattaki el temasını gerektiren kirli veya kontamine tüm rutin işlemlerden sonra eller görünür kir kalmayacak şekilde su ve sabunla yıkanmalıdır. Akar su altında eller ıslatılır. HAZIRLAYAN HEKK Hemşireleri Arzum ÇELİK BEKLEVİÇ Yurdagül ALTUNAY Yürürlük Tarihi: Ocak 2013 Revizyon Tarihi: Revizyon No: ONAYLAYAN HEKK Başkanı Doç.Dr.Güven ÇELEBİ BEÜ SAĞLIK UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ Dök. No: S-EKP Sayfa 14 / 67 ENFEKSİYON KONTROL VE ÖNLEME PROGRAMI Sıvı el sabununu el yüzeyine tümüyle yayılır. Parmaklar, avuç içi ve el sırtının tüm yüzeyleri en az 20 saniye süreyle yıkama maddesiyle temizlemek için kuvvetle ovuşturulur. Bol su ile ellerinizi durulanır. Eller kağıt havlu ile kurulanır. Musluk sensörlü değil ise; elleri kurutmak için kullanılan havlu yardımı ile musluk kapatılır. Kullanılan havlu çöp kovasına atılır Hijyenik el yıkama Klorhekzidin kullanılıyorsa 1 dk, povidon iyot kullanılıyorsa 2 dk süre ile avuç içleri ve parmak araları başta olmak üzere eller tüm yüzey ve parmakları kapsayacak şekilde kuvvetlice ovuşturulur. Eller su ile iyice durulanır, durulama parmak uçlarından dirseklere doğru yapılır, parmaklar yukarı gelecek şekilde tutularak, kontamine suyun dirsekten tekrar parmak ucuna akışı önlenir. Eller kağıt havlu ile kurulanır, musluk kağıt havlu kullanılarak kapatılır. Hijyenik el ovalama Alkol ancak temiz şartlarda etkili olduğundan görünür kir varsa eller önce su ve sabunla yıkanarak kurutulur. Alkol bazlı solüsyon 3-5 ml bir avuca alınır. İki el birleştirilerek tüm el yüzeyi ve parmaklara temas edecek şekilde ellerdeki solüsyon kuruyana kadar ile ovuşturulur. Cerrahi el yıkama Saat, yüzük ve bilezikler çıkarılır. Antiseptikli (klorhekzidin veya povidon iyot içeren) sabun alınır (5 ml), el ve kollar ovuşturularak 3-5 dk süreyle yıkanır. Günün ilk uygulamasında ayrıca tırnak dipleri 30 sn süreyle fırçalanır (antiseptikli sabun emdirilmiş tek kullanımlık sünger/fırçalar cerrahi el yıkama için uygundur). Su dirseklerden aşağı akıtılarak durulanır ve steril havluyla kurutulur. Musluk eller kullanılmadan kapatılır. Steril eldiven giyene kadar hiçbir yere dokunulmaz. Cerrahi el ovalama Saat, yüzük ve bilezikler çıkarılır. Alkol ancak temiz şartlarda etkili olduğundan ellerde görünür kir varsa eller önce su ve sabunla yıkanarak kurutulur. Hızlı etkili alkol bazlı ürün (3-5 ml) eller ve kollara ovularak uygulanır. İşlem süresi günün ilk ameliyatı için 3 dk olmalıdır. Bu süre boyunca ilave antiseptik alınarak tüm yüzeylerin ıslak kalması sağlanır. Sonraki ameliyatlar için 1 dakikalık süre yeterlidir. Parmak uçları yukarı tutularak ellerin kendi halinde kuruması sağlanır. Steril eldiven giymek için tamamen kuruması beklenir. HAZIRLAYAN HEKK Hemşireleri Arzum ÇELİK BEKLEVİÇ Yurdagül ALTUNAY Yürürlük Tarihi: Ocak 2013 Revizyon Tarihi: Revizyon No: ONAYLAYAN HEKK Başkanı Doç.Dr.Güven ÇELEBİ BEÜ SAĞLIK UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ Dök. No: S-EKP Sayfa 15 / 67 ENFEKSİYON KONTROL VE ÖNLEME PROGRAMI 5-HASTANE TEMİZLİĞİ PROSEDÜRÜ 1. AMAÇ: Hastanemizin risk alanlarına göre temizlik standartlarının oluşturulmasıdır. 2. KAPSAM: Hastanemizin tüm risk alanlarını kapsar. 3. SORUMLULAR: Hastane müdür yardımcısı, başhemşire yardımcısı, birim sorumluları, sorumlu hemşireler, hemşireler, temizlik şirketi sorumlusu, temizlik personeli 4. TANIMLAR: 1. Düşük risk alanları: Hemşire-doktor odaları, poliklinikler, hasta kabul birimleri, çamaşırhane, banyo, duş, tuvalet, ofis, kafeterya, koridorlar, depolar, mutfak, idari bölümler, sekreter odaları, hasta ile doğrudan temas etmeyen bölümler 2. Orta risk alanları: Hasta odaları, laboratuarlar, acil servis. 3. Yüksek risk alanları: Ameliyathane, yoğun bakım üniteleri, izolasyon odaları. 5. UYGULAMA: 1. TEMEL İLKELER: Temizlik temizden kirliye doğru yapılmalıdır. Temizlik malzemeleri her bölüm için farklı olmalıdır. Temizlik solüsyonu temizlenen bölgenin risk durumuna göre hazırlanmalıdır. Sadece yüksek risk alanlarında ve özel durumlarda diğer alanlarda yüzey dezenfektanları kullanılmalıdır. Temizlik bitiminde malzemeler uygun şekilde yıkanıp kurulanmalıdır. Temizlik malzemeleri ve dezenfektanlar birbiri ile karıştırılmamalıdır. Tuvaletler en son temizlenmelidir. Kuru süpürme ve silkeleme yapılmamalıdır. Temizlik/dezenfektan çözeltileri kirlendiğinde, 2-3 hasta odasında kullanımdan sonra değiştirilmelidir. Kan ve vücut sıvıları döküldüğünde yapılacak temizlik: Bütün kan ve vücut sıvıları enfekte kabul edilmeli dökülme ve sıçramalarda temizlik güvenli bir şekilde yapılmalıdır. Katı yüzeylerin üzerine damlayan veya sıçrayan sıvıların kağıt havlu ile kaba kirleri alınmalıdır. 5000ppm lik klor solüsyonu ile temizlenmeli ve temiz su ile durulanmalıdır. Kullanılan tüm malzemeler kırmızı atık torbasına konulmalıdır. İşlemi yapan personel kendini korumak için gömlek ve eldiven giymelidir. İşlem sonrası eller mutlaka yıkanmalıdır. Paspas yapılması: Eldiven, maske giyilir. Hasta odaları camlar açılarak havalandırılır. Nemli mob ile süpürme yapılır. İki bölmeli olan silme kovasının, bir bölümüne duru su, diğer bölümüne yüzey temizleyicisi karıştırılmış sıcak su konur. Paspas; önce yüzey temizleyicili suda yıkanır, iyice sıkılır ve yerleri silme işlemi yapılır. HAZIRLAYAN HEKK Hemşireleri Arzum ÇELİK BEKLEVİÇ Yurdagül ALTUNAY Yürürlük Tarihi: Ocak 2013 Revizyon Tarihi: Revizyon No: ONAYLAYAN HEKK Başkanı Doç.Dr.Güven ÇELEBİ BEÜ SAĞLIK UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ Dök. No: S-EKP Sayfa 16 / 67 ENFEKSİYON KONTROL VE ÖNLEME PROGRAMI Paspas kirlendikten sonra; önce duru suda yıkanır, sıkılır, daha sonra yüzey temizleyicili suda iyice yıkanıp sıkılarak silme işlemine devam edilir. 3 odada bir yeni su hazırlanır. Paspas yapma işlemi bittikten sonra paspas iyice yıkanır, durulanır ve sıkılır. Daha sonra 200 ppm klor solüsyonu hazırlanmış çözeltide 20 dakika bekletilir, durulanır sıkılır ve kurumaya bırakılır. Paspas kovası deterjanlı su ve duru su ile yıkanır ters çevrilerek kurumaya bırakılır. Enfekte hasta odasının temizliğinden sonra paspas tıbbi atık torbasına atılmalıdır. Vücut direnci düşük hasta odalarını temizlemeden önce paspaslar dezenfekte edilmelidir. 2. RİSK ALANLARI: Orta ve düşük riskli bölümlerin temizliği; su ve deterjanla yapılmalıdır, dezenfektan kullanılmamalıdır. A) DÜŞÜK RİSK ALANLARI: Her bölümün temizliği o bölümde çalışan temizlik firması personeli tarafından yapılmalıdır. Personelin yaptığı temizlik işleri personel temizlik takip formu ile takip edilmelidir. Temizlik personeli temizlik öncesi steril olmayan eldiven kullanmalıdır. Öncelikle odalardaki çöpler tıbbi atık yönetimi prosedürüne uygun şekilde toplanmalıdır. Çöp kovaları görünür kir varlığında hemen, periyodik olarak da haftada bir kere yıkanıp durulanmalıdır. Camlar ve kapılar haftada bir, kapı tokmağı ve pencere kenarları her gün temizlenmelidir. Banyo, lavabo ve tuvaletler en az günde iki kez sıvı deterjan ile fırçalanarak temizlenmelidir. Bu bölümlerin temizliğinde kullanılan temizlik malzemeleri başka amaçla kesinlikle kullanılmamalıdır. Koridorlar ayrı paspasla, deterjanlı su ile temizlenmeli ve kurulanmalıdır. Günün ilk saatleri ve gün sonunda koridorlara ıslak vakum uygulanmalıdır. Gün içinde gereken sıklıkta koridor temizliği yapılmalıdır. Mutfakta yüzeyler ve yerler her sabah ve akşam su ve deterjanla temizlenmelidir. Ayrıca gün içinde kirlenme olduğunda bu işlem tekrarlanmalıdır. Yemek kapları otomatik makinelerde yıkanmalı, bulaşık makinesi yoksa bulaşıklar çok sıcak su ile yıkanmalıdır. Yemek hazırlanan platformlar günlük işlerden sonra hipokloritli dezenfektan ile silinmelidir. B) ORTA RİSK ALANLARI: Hasta odalarının temizliğinde: Odadaki çöpler uygun şekilde toplanmalıdır. Çöp kovaları yıkanıp kurulanmalı ve temiz poşet geçirilmelidir. Temizlikte su ve deterjan kullanılmalıdır. Lavabolar, hasta yatağı, etajer, sandalye ve yemek masası deterjanlı su ile hergün temizlenmelidir. Pencere kenarlarının tozu günlük olarak alınmalıdır. Kapı ve camlar haftada bir, kapı tokmağı her gün silinmelidir. HAZIRLAYAN HEKK Hemşireleri Arzum ÇELİK BEKLEVİÇ Yurdagül ALTUNAY Yürürlük Tarihi: Ocak 2013 Revizyon Tarihi: Revizyon No: ONAYLAYAN HEKK Başkanı Doç.Dr.Güven ÇELEBİ BEÜ SAĞLIK UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ Dök. No: S-EKP Sayfa 17 / 67 ENFEKSİYON KONTROL VE ÖNLEME PROGRAMI Çoğul dirençli bakterilerle(MRSA, VRE, ESBL+ gram negatif bakteriler vb.) enfekte hastaların yattığı odaların temizliğinde: Kullanılan malzemeler diğer odaların temizliğinde kullanılmamalıdır (mümkün değilse odanın temizliği bitince paspas, sıcak su ve deterjanla yıkanıp 20 dakika 500 ppm lik klor solüsyununda bekletilmelidir.) Mekanik temizlik bittikten sonra yer ve yüzeylerin dezenfeksiyonu dezenfektanlarla yapılmalıdır. Laboratuarların temizliğinde: Özel alanlar ve özel durumlar dışında döşeme, duvar, tuvalet ve yerlerin kimyasal dezenfeksiyonu gereksiz olup, su ve deterjanlar yeterli olmaktadır. Laboratuarlarda özel dezenfeksiyon gerektiren alan ve gereçler; güvenlik kabinleri, bankolar, pipetörler, mikroskop ve diğer özel gereçlerdir. Özel alan ve gereçlerin dezenfeksiyonunda dezenfektanlar kullanılmalıdır. C) YÜKSEK RİSK ALANLARI: Ameliyathane temizliği: Günlük temizlikte; Taşınabilir eşyalar dışarı çıkarılmalıdır. Yerler hastanın kan ve beden sıvıları ile kontamine ise 5000 ppm lik klor solüsyonu ile dezenfekte edilmelidir. Ameliyathane tabanı mutlak ıslak paspasla silinmelidir. Daha sonra tüm yüzeyle temas edecek şekilde dezenfektanla dezenfekte edilmelidir. Tekerlekli araçların tekerlek aralarındaki toz ve yabancı cisimler temizlenmelidir. Koridorlar sabah - akşam ve kirlendikçe, kapılar günde bir kez, önce temizlenmeli, sonra dezenfektanla silinmelidir. Haftalık temizlikte; Taşınabilir eşyalar, yerler, duvarlar, malzeme alınan tüm üniteler, ameliyathane girişi, kirli malzemenin taşındığı alanlar, depolar önce su ve deterjan ile temizlenmeli, sonra dezenfektanla silinmelidir. Temizlik malzemeleri her oda için ayrı olmalıdır. Temizlik solüsyonları her oda için ayrı olarak işlemden hemen önce hazırlanmalıdır. Ameliyat aralarında; Ameliyat odasının temizliği mutlaka temizden kirliye doğru yapılmalıdır. Ameliyathanede temizlik amacıyla fırça kullanılmamalıdır. Ameliyatta kullanılan tüm çöpler kırmızı atık torbasına konularak uzaklaştırılmalıdır. Kirli kompreslerin araları kontrol edilerek (cerrahi aletler kalabilir) çamaşır sepetine atılmalıdır. Çöp kovalarının torbaları her ameliyattan sonra değiştirilmelidir. Ameliyathanede temizlik yapılmadan bir sonraki hasta içeri alınmamalıdır. Ameliyat sırasında yere düşen materyaller dışarı alınmalıdır. Ameliyat masası, yerler, kan ve beden sıvısı ile kirlenmemişse dezenfektan uygulanmalıdır. Ameliyat masası, yerler kan ve beden sıvısı ile kirlenmişse 5000 ppm lik klor solüsyonu ile dezenfekte edilmelidir. HAZIRLAYAN HEKK Hemşireleri Arzum ÇELİK BEKLEVİÇ Yurdagül ALTUNAY Yürürlük Tarihi: Ocak 2013 Revizyon Tarihi: Revizyon No: ONAYLAYAN HEKK Başkanı Doç.Dr.Güven ÇELEBİ BEÜ SAĞLIK UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ Dök. No: S-EKP Sayfa 18 / 67 ENFEKSİYON KONTROL VE ÖNLEME PROGRAMI Ameliyathane lambalarının her ameliyattan sonra dezenfektanla silinmesi yeterlidir. Temizlik için kullanılan solüsyonlar her ameliyattan sonra değiştirilmelidir. Yoğun Bakım Ünitesinin temizliği: Yoğun Bakım Ünitesinin yüzeyleri her şifte en az iki kere, bütün alanı kapsayacak şekilde düzenli olarak, kirlendikçe ve hasta taburcu olduğunda temizlenmelidir. Temizlikten sonra ‘Dezenfeksiyon-Sterilizasyon Talimatı’nda belirtilen yer-yüzey dezenfektanları ile dezenfekte edilmelidir. Hazırlanan solüsyonlar kirlendikçe ve izolasyon odalarında kullanımdan sonra değiştirilmelidir. Hasta bakım alanındaki çok dokunulan yüzeyler (örneğin; kapı kolları, yatak kenarlıkları, ışık düğmeleri, paravanların kenarları, başucu masaları, koltuk değnekleri, mobilyalar, telefon, bilgisayarlar, tansiyon aleti kılıfları, EKG kabloları vs.) el temasının az olduğu yüzeylere oranla daha sık temizlenmeli (en az günde bir kez) ve dezenfekte edilmelidir. Hastalar arasında da deterjan ve dezenfektanla temizlenmelidir. Seyrek el temasına maruz kalan yatay yüzeyler (örneğin; pencere kenarlıkları/denizlikleri ve sert zemin kaplamaları) düzenli şekilde, kirlenme veya sıçrama olduğu zaman, hasta taburcu olduğu zaman temizlenmelidir. Duvarlar, jaluziler ve pencere perdelerinin temizliği kirlilik gözle görülür olduğu zaman deterjanlarla yapılmalıdır. İzolasyon odası günde en az bir kez deterjan ve dezenfektanlı solüsyon ile temizlenmelidir. Temizlik personeli maske, önlük, eldiven, galoş ve bone kullanmalıdır. HAZIRLAYAN HEKK Hemşireleri Arzum ÇELİK BEKLEVİÇ Yurdagül ALTUNAY Yürürlük Tarihi: Ocak 2013 Revizyon Tarihi: Revizyon No: ONAYLAYAN HEKK Başkanı Doç.Dr.Güven ÇELEBİ BEÜ SAĞLIK UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ Dök. No: S-EKP Sayfa 19 / 67 ENFEKSİYON KONTROL VE ÖNLEME PROGRAMI 6-DEZENFEKSİYON-STERİLİZASYON TALİMATI 1. AMAÇ: Hastane genelindeki sterilizasyon/dezenfeksiyon uygulamaları için sterilizasyon yöntemlerini, dezenfektan seçimi ve dezenfektanların kullanım ilkelerini belirlemektir. 2. KAPSAM: Hastanedeki tüm birimleri ve çalışanları kapsar 3. TANIMLAR: TEMİZLİK (Dekontaminasyon) : Tıbbi alet ya da malzemeleri üzerindeki mikroorganizmadan arındırılarak sağlık personelinin çıplak elle dokunabileceği bir güvenlik düzeyine getirilmesi işlemidir. STERİLİZASYON: Cansız maddeler üzerinde bulunan mikroorganizmaların sporlar dahil öldürülmesidir. DEZENFEKSİYON: Cansız maddeler üzerinde bulunan patojen mikroorganizmaların yok edilmesidir. Bakteri sporları canlı kalabilir. Yüksek seviyeli dezenfeksiyon: Tüm vejetatif bakteriler, virüsler ve mantar sporları ile bakteri sporlarının bir kısmının eliminasyonudur. Orta seviyeli dezenfeksiyon: Tüberküloz etkenleri ve diğer vejetatif bakterilerle virüs ve mantarların çoğunun inaktive edilmesidir. Düşük seviyeli dezenfeksiyon: Tüberküloz etkenleri ve zarfsız virüslere etkisiz olan, ancak bir kısım vejetatif mikroorganizmaları inaktive edebilen dezenfeksiyon seviyesidir. GERMİSİT: Mikroorganizmaları tahrip eden herhangi bir madde. Dezenfektan: Cansız ortamda mikroorganizmaları inaktive etmek için kullanılan maddelerdir. Antiseptik: Canlı üzerinde kullanılabilen germisitlerd TABLO 1: Kullanılan araç-gerece göre yapılacak sterilizasyon ve dezenfeksiyon HAZIRLAYAN HEKK Hemşireleri Arzum ÇELİK BEKLEVİÇ Yurdagül ALTUNAY Yürürlük Tarihi: Ocak 2013 Revizyon Tarihi: Revizyon No: ONAYLAYAN HEKK Başkanı Doç.Dr.Güven ÇELEBİ Dök. No: S-EKP BEÜ SAĞLIK UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ Sayfa 20 / 67 ENFEKSİYON KONTROL VE ÖNLEME PROGRAMI Sınıflama Kritik gereçler Tanım araç Steril dokulara temas eden veya vasküler sisteme giren araç gereçler (cerrahi aletler, kardiyak kateterler, bazı endoskoplar, protezler vb.) Yarı-kritik araç Mukoza ve bütünlüğü bozulmuş deri ile temas eden araç gereçler (solunum gereçler ekipmanları, gastroenterolojik endoskoplar, larengeskoplar, bronkoskoplar vb.) Kritik olmayan Vücut bütünlüğü bozulmamış, sağlam deri ile temas eden araç gereçler araç gereçler (tansiyon aleti kılıfı, steteskop, termometre vb.) Sterilizasyon/dezenfeksiyon önerisi Mutlaka steril olmalıdır. Sterilizasyon veya yüksek dezenfeksiyon gerektirir. Orta veya düşük düzeyde dezenfeksiyon veya sadece su ve deterjanla basit temizlik önerilir. TABLO 2. Hastanemizde bulunan orta ve yüksek seviyeli dezenfektanlar: Temas süresi Avantajları Dezavantajları Dezenfeksiyon Gluteraldehit (≥%2) (yüksek seviyeli) -Korozyon yapmaz -Malzemelerle uyumludur -Organik maddelerden pek etkilenmez -Ucuzdur -Toksik, alerjik, irritan -Fiksatif *Kullanıcılar 20 dk maske, eldiven, önlük giymelidir. Ortam havalandırılmalıdır -Çabuk etkili -Çabuk buharlaşır -Toksik-allerjik -Yanıcı etkileri yok -Kalıcı etkisi yok -Su ve kurutma -Penetrasyonu gerektirmez zayıf -Diğer -Temiz şartlarda dezenfektanlarla etkili Alkoller (iyot, klorhekzidin) Kuruyuncaya -Uzun süreli (%60-90) etkili kadar kullanımda cildi (orta seviyeli) kombinasyonlar kurutabilir oluştururlar -Mercekli aletlerin -Cilt-el antisepsisi montaj materyalini ve temiz sert bozabilir, lastikyüzeylerin plastik malzemeyi dezenfeksiyonu için sertleştirebilir uygun. TABLO 3. Hastanemizde bulunan yer-yüzey dezenfektanları HAZIRLAYAN HEKK Hemşireleri Arzum ÇELİK BEKLEVİÇ Yurdagül ALTUNAY düzey Yürürlük Tarihi: Ocak 2013 Revizyon Tarihi: Revizyon No: Sterilizasyon Maksimum kullanım ≥3 saat 15 gün - - ONAYLAYAN HEKK Başkanı Doç.Dr.Güven ÇELEBİ BEÜ SAĞLIK UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ Dök. No: S-EKP Sayfa 21 / 67 ENFEKSİYON KONTROL VE ÖNLEME PROGRAMI Org. mad. etkilenme Hipokloritl er (Klor Tb.) Alkoller (%60-90) Gluteralde hit (≥%2) (+) Hafif (+) Tüberkülosi t etki (+) (+) (+) Avantajlar Dezavantajlar Kullanım -Hızlı etkili -Geniş etki spektrumu -Ucuz -Toksisitesi az -Yüzeylerde fiske olmuş mikropların, biofilm tabakasının uzaklaştırılmasında etkilidir -Organik maddelerden oldukça etkilenir -Koroziv -Stabil değildir -Amonyak ve asitlerle toksik bileşikler oluşturur -Tekstil ürünlerinin rengini giderir -Günlük temizlikte 200ppm’lik , -Yoğun kontaminasyonda 500ppm’lik, -Kan ve vucut sıvıları ile kontaminasyonda 500ppm’lik klor solüsyonu hazırlanır, -Klor tabletleri başka temizlik ürünleriyle karıştırılmamalıdır -Çabuk etkili -Toksik-allerjik etkileri yok -Su ve kurutma gerektirmez -Diğer dezenfektanlarla (iyot, klorhekzidin) etkili kombinasyonlar oluştururlar -Cilt-el antisepsisi ve temiz sert yüzeylerin dezenfeksiyonu için uygun -Çabuk buharlaşır -Yanıcı -Kalıcı etkisi yok -Penetrasyonu zayıf -Temiz şartlarda etkili -Uzun süreli kullanımda cildi kurutabilir -Mercekli aletlerin montaj materyalini bozabilir, lastikplastik malzemeyi sertleştirebilir -Ulaşılamayan küçük yüzeylerin ve kritik olmayan araçların dezenfeksiyonunda püskürtme yoluyla kullanılır. —Korozyon yapmaz —Malzemelerle uyumludur —Organik maddelerden pek etkilenmez —Ucuzdur -Toksik, alerjik, irritan -Fiksatif *Kullanıcılar maske, eldiven, önlük giymelidir. Ortam havalandırılmalıdır —Kullanım talimatında belirtilen oranlarda sulandırılarak uygulanır. TABLO 4. Hastanemizde bulunan antiseptik bileşikler (el ve cilt antiseptikleri) HAZIRLAYAN HEKK Hemşireleri Arzum ÇELİK BEKLEVİÇ Yurdagül ALTUNAY Yürürlük Tarihi: Ocak 2013 Revizyon Tarihi: Revizyon No: ONAYLAYAN HEKK Başkanı Doç.Dr.Güven ÇELEBİ BEÜ SAĞLIK UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ Dök. No: S-EKP Sayfa 22 / 67 ENFEKSİYON KONTROL VE ÖNLEME PROGRAMI Org. mad. etkilenme Alkoller (%60-90) İyodoforlar (povidon iyot) Hafif (+) Tüberkü losit etki (+) (+) Avantajları Dezavantajları -Çabuk etkili -Toksik-allerjik etkileri yok -Su ve kurutma gerektirmez -Diğer dezenfektanlarla (iyot, klorhekzidin) etkili kombinasyonlar oluştururlar -Cilt-el antisepsisi ve temiz sert yüzeylerin dezenfeksiyonu için uygun -Çabuk buharlaşır -Yanıcı -Kalıcı etkisi yok -Penetrasyonu zayıf -Temiz şartlarda etkili -Uzun süreli kullanımda cildi kurutabilir -Mercekli aletlerin montaj materyalini bozabilir, lastikplastik malzemeyi sertleştirebilir -Nispeten yavaş etki gösterirler -Kan varlığında aktivitelerini büyük ölçüde kaybederler -Metallere koroziv etki yapabilir -Nadiren iyot alerjisi oluşturabilir -Cilt, göz irritasyonu yapabilir -İyotun ağır koku, tahriş edici etki ve kalıcı boyama özelliklerini göstermezler -Hem antiseptik hem de detenfektan olarak kullanılabilirler -Deterjanlarla (noniyonik ve katyonik) kombine etki gösterirler 4. UYGULAMA El antisepsisi ‘El Hijyeni Talimatı’ nda ayrıntılı olarak ele alınmıştır. Cilt antisepsisi ‘Damar İçi Kateter Uygulama Talimatı’ ve ‘Hemokültür Alınması Talimatı’nda ayrıntılı olarak ele alınmıştır. Endoskopik aletlerin dezenfeksiyonu ‘Bronkoskopi Dezenfeksiyon Talimatı’nda ayrıntılı olarak ele alınmıştır. Yer ve yüzeylerin dezenfeksiyonu ‘Hastane Temizliği Prosedürü’ nde ayrıntılı olarak ele alınmıştır. ALET DEZENFEKSİYONU Kullanıcı önlük ve eldivenini giyer, maskesini takar. Tablo 1’e göre sınıflandırılan aletler ayrılabilir parçaları sökülerek bol su, deterjan ve fırça ile organik kirden arındırılır. Bol su ile durulanır ve kurulanır. Isıya dayanıklı kritik ya da yarı kritik aletler paketlenerek sterilizasyon ünitesine gönderilir. Isıya dayanıklı olmayan yarı kritik aletler için yüksek düzey dezenfeksiyon çözeltisi hazırlanır. Dezenfektan kabının uygun bir yerine solüsyonun hazırlanma ve son kullanma tarihi, hazırlayan kişinin adı yazılır. Aletler dezenfektan çözeltisi içine tamamen batırılır (gluteraldehit /ortafitalaldehit vb.çözeltisi kapalı kaplarda kullanılır). HAZIRLAYAN HEKK Hemşireleri Arzum ÇELİK BEKLEVİÇ Yurdagül ALTUNAY Yürürlük Tarihi: Ocak 2013 Revizyon Tarihi: Revizyon No: ONAYLAYAN HEKK Başkanı Doç.Dr.Güven ÇELEBİ BEÜ SAĞLIK UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ Dök. No: S-EKP Sayfa 23 / 67 ENFEKSİYON KONTROL VE ÖNLEME PROGRAMI Tablo 2’de belirtilen sürelerde bekletilir. Çıkarılan aletler distile su ile durulanır ve iyice kurutulduktan sonra kolay temizlenebilir dolaplarda saklanır. TABLO 5. Aletlerin sınıflandırılması ve sterilizasyon/dezenfeksiyon yöntemleri Cerrahi aletler -Isıya dayanıklı olanlar için Tek kullanımlık aletlerin Kardiak kateterler otoklav ile sterilizasyon yeniden kullanımında her Protezler -Isıya dayanıksız malzeme için ünite kendi protokollerini etilenoksit ile sterilizasyon oluşturmalı ve bu Kritik uygulamalar sürecinde Aletler protokole titizlikle uyulmalıdır Endoskoplar %2 gluteraldehit içine 20 dk, Dezenfeksiyon sonrası Endotrakeal tüpler OPA içinde 5 dk yüksek düzey distile su ile durulanmalı, Trakeostomi kanülü dezenfeksiyon kurutulmalı ve dolapta Hava yolu araçları Endoskoplar için gluteraldehit ile saklanmalıdır Anestezi solunum yüksek düzey devreleri dezenfeksiyon(Bkz:Bronkoskop Yarı Laringoskop dezenfeksiyon talimatı) Kritik Aletler Termometreler %70 etil/isopropil alkol ile Her hastaya özel kuvvetlice ovuşturarak silmek termometre kullanılması önerilir. Hidroterapi tankları 500 ppmlik klor tabletli Dezenfektan etkili solüsyonlar ile tank doldurulup iyodoforlar da aynı amaçla 10 dk beklenir, sonra boşaltılıp kullanılabilir kuruması beklenir Tansiyon aleti manşonu, 500 ppmlik klor tabletli Klor tb. sadece sert ve EKG kablo ve probları, solüsyonlar ya da %70 alkol ile düzgün yüzeyler için tutucuları, steteskop, ilaç silinir uygundur. Deri, mukoza ve kadehleri, oksijen göz irritasyonu yapabilir maskeleri, ambu mask Kritik Olmayan Nemlendiriciler Tek kullanımlık olması önerilir Mutlaka içine steril su Aletler konulmalı, sabit nemlendiriciler kullanılıyor ise her hastadan sonra çıkarılmalı 5000 ppmlik solüsyonu ile dezenfekte edilmeli, kullanılmadığında rezervuarları kuru olarak tutulmalıdır Medikasyon Tek kullanımlık olması önerilir, Alkolle silinip nebulizatörleri aynı hastada tedavi sonuna kadar kurutulduktan sonra tekrar kullanılabilir kullanılabilir *Yukarıdaki işlemler mekanik temizlik sonrası yapılır. HAZIRLAYAN HEKK Hemşireleri Arzum ÇELİK BEKLEVİÇ Yurdagül ALTUNAY Yürürlük Tarihi: Ocak 2013 Revizyon Tarihi: Revizyon No: ONAYLAYAN HEKK Başkanı Doç.Dr.Güven ÇELEBİ BEÜ SAĞLIK UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ Dök. No: S-EKP Sayfa 24 / 67 ENFEKSİYON KONTROL VE ÖNLEME PROGRAMI 7-İZOLASYON PROSEDÜRÜ 1. AMAÇ: Patojen mikroorganizmaları bulunduran/bulundurma olasılığı yüksek olan kaynaklardan, sağlık kurumundaki hastalara, sağlık personeline ve ziyaretçilere yayılımı önlemektir. 2. KAPSAM: Tanı, tedavi ve bakım uygulamaları yapan tüm birimleri kapsar. 3. SORUMLULAR: Birim sorumluları, sorumlu hemşireler, hemşireler. 4. TANIMLAR: İzolasyon kelime olarak ayırma, soyutlama, tecrit etme anlamına gelmektedir. Enfeksiyonu önlemede izolasyon yöntemlerinden yararlanılır. 5. UYGULAMA: STANDART İZOLASYON YÖNTEMLERİ Hastaneye yatan her hastaya enfeksiyon durumuna bakılmaksızın standart izolasyon yöntemleri uygulanmalıdır. Buna göre; Hastaneye yatan her hastaya enfeksiyon durumuna bakılmaksızın standart izolasyon yöntemleri uygulanmalıdır. Buna göre; Kan, vücut sıvıları, sekresyonlar, kontamine materyalle direk temas sonrasında eller yıkanmalıdır. Hastayla direkt temastan önce ve sonra el hijyeni sağlanmalıdır. İnvaziv işlemlerde eldiven giymeden önce ve sonra eller yıkanmalıdır. İki ayrı hastaya temas etme arasında ve aynı hastada kirli vücut bölgesine temastan temiz bölgeye temasa geçerken el hijyeni sağlanmalıdır. Kan, vücut sıvıları, sekresyonlar, mukoza ve bütünlüğü bozulmuş ciltle temas sırasında nonsteril eldiven giyilmelidir. Eldiven çıkartılırken ellerde kontaminasyon meydana gelebileceğinden eldiven çıkartıldıktan sonra el hijyeni sağlanmalıdır. El yıkama El Hijyeni Talimatına uygun olarak yapılmalıdır. Kan ve diğer vücut sıvılarının sıçraması ihtimali bulunan durumlarda maske ve gözlük takılmalı, önlük giyilmelidir. Delici ve kesici aletlerle yaralanmaya karşı korunulmalıdır. İğneler hiçbir zaman yeniden kılıfına geçirilmemeli, ucu bükülmemelidir. Kullandıktan sonra, delinmeye dirençli kaplar içinde biriktirilerek uzaklaştırılmalıdır. Yeniden kullanılacak olan iğne ve kesici aletler delinmeye dirençli kaplarda ayrıştırılmalıdır. Eksudatif deri lezyonu olan sağlık personeli iyileşene kadar doğrudan hasta bakımı veya araçgereç bakımı ile ilgilenmemelidir. Kan veya kanlı sıvılar ile kirlenen çarşaflar veya diğer materyaller ayrı torbalar içinde uzaklaştırılmalıdır. BULAŞMA YOLUNA DAYALI İZOLASYON YÖNTEMLERİ Bulaşıcı veya epidemiyolojik olarak önemli patojenlerden kuşkulanılıyorsa veya bunlar saptanmışsa standart önlemlere ek olarak bulaşma yoluna dayalı önlemler uygulanmalıdır. Eğer hastalığın bulaşma yolu birden fazlaysa bu önlemler kombine edilebilir. HAZIRLAYAN HEKK Hemşireleri Arzum ÇELİK BEKLEVİÇ Yurdagül ALTUNAY Yürürlük Tarihi: Ocak 2013 Revizyon Tarihi: Revizyon No: ONAYLAYAN HEKK Başkanı Doç.Dr.Güven ÇELEBİ BEÜ SAĞLIK UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ Dök. No: S-EKP Sayfa 25 / 67 ENFEKSİYON KONTROL VE ÖNLEME PROGRAMI 1. TEMAS İZOLASYONU ENDİKASYONLARI Epidemiyolojik önem taşıyan, hasta ya da çevresiyle temas yoluyla bulaşabilen mikroorganizmalarla kolonize veya enfekte olan hastalarda uygulanır. Bu tip enfeksiyonlara örnekler: Klinik ve epidemiyolojik önemi enfeksiyon kontrol komitesince vurgulanan çoğul dirençli mikroorganizmalarla gastrointestinal, solunum, deri veya yara enfeksiyonu ya da kolonizasyonu (MRSA, ESBL+ gram negatif bakteriler, VRE vb.) Düşük enfeksiyon dozu olan veya ortamda uzun süre canlı kalan bakterilerle oluşan enterik enfeksiyonlar -Clostridium difficile -Enterohemorajik Escherichia coli, Shigella, hepatit A ve rotavirus (bezlenen bebeklerde) Respiratory syncytial virus, parainfluenza virus ve enteroviral enfeksiyonlar (bebek ve küçük çocuklarda) Yüksek bulaştırıcılık özelliğine sahip deri enfeksiyonları -Difteri(kutanöz) -Herpes simplex virus (neonatal veya mukokütanöz) -İmpetigo -Majör (drene olmuş) abseler, dekübit yaraları -Bitlenme -Uyuz -Stafilokoksik furonkülozis -Zoster (dissemine veya bağışıklığı düşük kişilerde) Viral/hemorajik konjoktivit Viral hemorajik ateşler UYGULAMALAR Bu hastalar tek kişilik odalara yerleştirilmelidir. Mümkün değilse aynı MO ile kolonize veya enfekte hastalar aynı odada kalabilir. Bu odalara girerken, hastayla ya da çevresindeki her türlü yüzeyle temas öncesinde nonsteril eldiven giyilmeli, odayı terk etmeden hemen önce eldivenler çıkarılıp eller yıkanmalıdır. Tıbbi cihazların diğer hastalarla ortak kullanımından kaçınılmalıdır. Kullanılması gerekiyor ise; kullanım sonrası temizlenip, dezenfekte edilmelidir. Hastanın transportu en aza indirilmelidir. Çoğul dirençli mikroorganizma ile kolonize/enfekte hastaların odalarına girerken box giyilmelidir. HAZIRLAYAN HEKK Hemşireleri Arzum ÇELİK BEKLEVİÇ Yurdagül ALTUNAY Yürürlük Tarihi: Ocak 2013 Revizyon Tarihi: Revizyon No: ONAYLAYAN HEKK Başkanı Doç.Dr.Güven ÇELEBİ BEÜ SAĞLIK UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ Dök. No: S-EKP Sayfa 26 / 67 ENFEKSİYON KONTROL VE ÖNLEME PROGRAMI 2. SOLUNUM İZOLASYONU ENDİKASYONLARI Solunum yoluyla bulaşan, 5 mikrometreden küçük partiküllerle oluşacak enfeksiyonları önlemek amacıyla uygulanır. Bu tip enfeksiyonlara örnekler: Tüberküloz, Kızamık, Su çiçeği Yaygın zoster enfeksiyonu, SARS UYGULAMALAR Hastalar saatte 6-12 hava değişimi olan, havanın doğrudan dışarı atıldığı veya hastanenin diğer alanlarına yayılmadan yüksek etkili filtrasyonla temizlendiği negatif basınçlı özel odalara yerleştirilmelidir. Oda kapısı ve pencereleri kapalı tutulmalı, hasta zorunlu haller dışında odadan çıkmamalıdır. Hastanın transportu gerektiğinde hastaya cerrahi maske takılmalıdır. Odaya giren herkes yüzüne uygun büyüklükte, 1 mikrometre büyüklüğünde partikülleri filtre edebilen, filtrasyon özelliği en az %95 olan maskeler kullanmalıdır. Tanımlanmış veya şüpheli tüberkülozu olan hasta öksürürken ve burnunu silerken kağıt mendil kullanmalıdır. Tüberküloz ekarte edilene kadar hasta izolasyonu sürdürülmelidir. Antitüberküloz ilaç tedavisi alan ve klinik olarak düzelen, üç farklı balgam yaymasında (ARB testi) aside dirençli basil görülmeyen hastalarda izolasyon sonlandırılmalıdır. Çoklu ilaç direnci olan hastalar, hastanede kaldıkları sürece izolasyonda olmalıdırlar. 3. DAMLACIK İZOLASYONU ENDİKASYONLARI 5 mikrometreden büyük partiküller yoluyla bulaşan enfeksiyonların riskini azaltmaya yöneliktir. Mikroorganizmaları taşıyan damlacıklar 60-100 cm’den uzağa gidemezler. Bulaşma duyarlı kişiye yakın temas sonucu olur. Bu tip enfeksiyonlara örnekler: Adenovirus İnfluenza Kabakulak Parvovirüs B19 Kızamıkçık Damlacık yoluyla yayılan ciddi hastalıklar İnvaziv H. influenzae tip B infeksiyonu, menenjit, pnömoni, epiglottit ve sepsis İnvaziv Neisseria meningitidis infeksiyonu, menenjit, pnömoni ve sepsis Damlacık yoluyla yayılan diğer ciddi bakteriyel solunum yolu enfeksiyonları: Difteri, Mycoplasma pneumonia Boğmaca HAZIRLAYAN HEKK Hemşireleri Arzum ÇELİK BEKLEVİÇ Yurdagül ALTUNAY Yürürlük Tarihi: Ocak 2013 Revizyon Tarihi: Revizyon No: ONAYLAYAN HEKK Başkanı Doç.Dr.Güven ÇELEBİ BEÜ SAĞLIK UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ Dök. No: S-EKP Sayfa 27 / 67 ENFEKSİYON KONTROL VE ÖNLEME PROGRAMI Pnömonik veba Çocuklarda streptokokal (grup A) farenjit, pnömoni ve kızıl UYGULAMALAR Hasta özel odaya alınır. Havalandırma ya da özel hava sistemleri gerekli değildir. Özel oda mümkün değilse alternatif olarak aynı hastalığı olanlar, aynı odayı paylaşabilirler. Her ikisi de mümkün olmadığında enfekte hasta ile diğer hastalar arasında en az 1 metre mesafe olmalıdır. Odanın kapısı açık kalabilir. Sağlık personeli hastaya 1 metreden yakın mesafede çalışırken maske giymelidir. Hasta çok gerekmedikçe izolasyon odasının dışına çıkartılmamalı, eğer gerekiyorsa standart cerrahi maske kullanılmalıdır. HAZIRLAYAN HEKK Hemşireleri Arzum ÇELİK BEKLEVİÇ Yurdagül ALTUNAY Yürürlük Tarihi: Ocak 2013 Revizyon Tarihi: Revizyon No: ONAYLAYAN HEKK Başkanı Doç.Dr.Güven ÇELEBİ BEÜ SAĞLIK UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ Dök. No: S-EKP Sayfa 28 / 67 ENFEKSİYON KONTROL VE ÖNLEME PROGRAMI 8-TIBBİ ATIK YÖNETİMİ PROSEDÜRÜ 1. AMAÇ: Atıkların; Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliğine uygun olarak toplanması, taşınması, geçici depolanması ve ilgili birimlere tesliminin sağlanmasıdır. Tıbbi atık yönetiminin uygulama amacı; tıbbi atıkların hastanemiz sağlık personeline ve çevreye zarar vermeden bertaraf edilmelerinin sağlanmasıdır. 2. KAPSAM: Hastanenin tüm birimlerini kapsar. 3. SORUMLULAR: Başhemşire, başhemşire yardımcıları, birim sorumluları, sorumlu hemşireler, hemşireler, temizlik şirketi sorumlusu, temizlik personeli 4. TANIMLAR: Hastane atıkları (4) dörde ayrılır: a) Tehlikeli Atıklar: Fiziksel veya kimyasal özelliklerinden dolayı ya da yasal nedenler dolayısı ile özel işleme tabi olacak atıklar; tehlikeli kimyasallar, sitotoksik ve sitostatik ilaçlar, amalgam atıkları, genotoksik ve sitotoksik atıklar, farmasötik atıklar , ağır metal içeren atıklar, basınçlı kaplar. Farmasötik Atık: Kullanma süresi dolmuş veya artık kullanılmayan, ambalajı bozulmuş, dökülmüş ve kontamine olmuş ilaçlar, aşılar, serumlar ve diğer farmasötik ürünler ve bunların artıklarını ihtiva eden kullanılmış eldivenler, hortumlar, şişeler ve kutuları, Genotoksik Atık: Hücre DNA’sı üzerinde mutasyon yapıcı, kanserojen veya insan veya hayvanda düşüğe neden olabilen türden farmasötik ve kimyasal maddeleri, kanser tedavisinde kullanılan sitotoksik (antineoplastik) ürünleri ve radyoaktif materyali ihtiva eden atıklar ile bu tür ajanlarla tedavi gören hastaların idrar ve dışkı gibi vücut çıkartılarını, Kimyasal Atık: Ünitelerde tedavi, tanı veya deneysel araştırmalar gibi tıbbi alanlarda kullanılan ve insan ve çevre sağlığı için çeşitli etkilerle zararlı olabilen kimyasal maddelerin gaz, katı veya sıvı atıklarını, Ağır Metal İçeren Atıklar: Ünitelerde tedavi, tanı veya deneysel araştırmalar gibi tıbbi alanlarda kullanılan termometre, tansiyon ölçme aleti ve radyasyondan korunma amaçlı paneller gibi alet ve ekipmanların içinde veya bünyesinde bulunan cıva, kadmiyum, kurşun içeren atıkları, Basınçlı kaplar (flakonlar, anestezik gazların depolandığı basınçlı tüpler) b) Tıbbi atıklar: Tıbbi atık; özel işlem görmek üzere ayrılan sağlık kuruluşu kaynaklı atıklara verilen isimdir. Tıbbi atık türleri: Patolojik atıklar (doku, organ, insan fetüsü, hayvan cesetleri, kan ve vücut artıkları), Enfekte atıklar (Hastalık etkenleri bulaşmış veya bulaşması muhtemel her türlü; insan doku ve organları, idrar kapları, kan veya plasenta bulaşmış atıkları, bakteri kültürleri, enfeksiyon hastalıkları ve acil servis atıkları, bakteri ve virus tutucu hava filtreleri, dışkı ve bunlara bulaşmış eşyalar, karantinadaki hasta atıkları), Kesici-delici aletler (batma, delme, sıyrık ve yaralanmaya neden olabilecek kesici veya delici cisimler) HAZIRLAYAN HEKK Hemşireleri Arzum ÇELİK BEKLEVİÇ Yurdagül ALTUNAY Yürürlük Tarihi: Ocak 2013 Revizyon Tarihi: Revizyon No: ONAYLAYAN HEKK Başkanı Doç.Dr.Güven ÇELEBİ BEÜ SAĞLIK UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ Dök. No: S-EKP Sayfa 29 / 67 ENFEKSİYON KONTROL VE ÖNLEME PROGRAMI Radyoaktif atıklar (Radyoaktif madde içeren atık ,vücut doku ve sıvılarının invitro analizleri, vücut ve organ görüntülemesi, tümör lokalizasyonu veya tedavi amacıyla, çeşitli araştırmalarda kullanılan katı, sıvı ve gaz atıklar), c) Evsel nitelikteki atıklar: Ünitelerden atılan ancak enfekte olmamış; mutfak atığı, bahçe atığı, büro atığı, ambalaj malzemeleri, şişe vb. maddelerden oluşan atıklardır. Geri kazanılabilen atıklar: Kontamine olmamış cam, plastik, metal ve kağıt atıklardır. 5. UYGULAMA: Evsel nitelikteki, geri kazanılabilen, tıbbi ve tehlikeli atıkların toplanmasında farklı renkli torbalar kullanılmalıdır. Evsel nitelikteki atıklar, tıbbi atıklardan ayrı olarak siyah torbalarda toplanmalı ve ayrı olarak geçici depolanmalıdır. Geri kazanılabilen atıklar mavi torbalarda toplanmalıdır. Tıbbi atıklar, bu iş için eğitilmiş personel tarafından diğer atıklardan ayrı olarak sızdırmaz, taşınmaya dayanıklı, en az 100 mikron kalınlığında, iki yüzünde “Uluslararası Biyotehlike” amblemi ile “DİKKAT TIBBİ ATIK” yazısı bulunan kırmızı renkli plastik torbalarda toplanmalıdır. Torbaların hacmi en az 10 kilogram kapasitede olmalı, ağzı sıkıca kapatılmalı, gerekiyorsa sızmaları önleyecek şekilde iç içe iki torba kullanılmalıdır. Torbalar en fazla ¾ oranında doldurulmalıdır. Tehlikeli atıklar, bu iş için eğitilmiş personel tarafından diğer atıklardan ayrı olarak sızdırmaz, taşınmaya dayanıklı, iki yüzünde “Uluslararası Biyotehlike” amblemi ile “DİKKAT TEHLİKELİ ATIK” yazısı bulunan sarı renkli plastik torba ve sarı kovalar içerisinde toplanmalı, biriktirilmeli ve dikkatlice bertaraf edilmelidir. Kırmızı çöp poşetine atılacaklar; Enjektörler İntravenöz kateterler Disposibl diğer malzemeler Foley sonda Nazogastrik sonda Trakeostomi kanülü İdrar torbası ve bağlantıları İzolasyon atıkları Delici-kesici aletler (kesici delici alet kutusunda toplandıktan sonra çöp poşetine atılmalıdır) Kullanılmış pansuman malzemeleri Kullanılmış eldiven, gaita kapları, idrar kapları, balgam kapları Cerrahi pansuman malzemeleri Bildirimi zorunlu hastaların atıkları Kontamine araç ve gereçler İnsan patolojik atıkları Kan ve kan ürünleri Sekresyon ve çıkartılar Diyaliz atıkları Laboratuvar atıkları Sarı çöp poşetine atılacaklar Kemoterapi ilaçları HAZIRLAYAN HEKK Hemşireleri Arzum ÇELİK BEKLEVİÇ Yurdagül ALTUNAY Yürürlük Tarihi: Ocak 2013 Revizyon Tarihi: Revizyon No: ONAYLAYAN HEKK Başkanı Doç.Dr.Güven ÇELEBİ BEÜ SAĞLIK UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ Dök. No: S-EKP Sayfa 30 / 67 ENFEKSİYON KONTROL VE ÖNLEME PROGRAMI Kullanma süresi dolmuş veya artık kullanılmayan, ambalajı bozulmuş, dökülmüş ve kontamine olmuş ilaçlar, Aşılar, Serumlar ve diğer farmasötik ürünler ve bunların artıklarını ihtiva eden kullanılmış eldivenler, hortumlar, şişeler ve kutuları, Siyah çöp poşetine atılacaklar: İdare binası atıkları Hasta, doktor, hemşire odası atıkları Hasta bakım üniteleri atıkları Enfekte olmayan tıbbi atıklar Ortamda oluşan ve organik olmayan atıklar Mavi çöp poşetine atılacaklar: Geri kazanılabilen atıklar (serum, ilaç şişeleri, flakon vs.) Tıbbi malzeme ambalajlanmasında kullanılan kağıtlar vs. Dikkat edilmesi gerekenler; Atık toplamada görevli personel göreve başlamadan önce eğitilmelidir. Yıl içinde belirlenen aralıklarla eğitim tekrarlanmalıdır. Tıbbi atık toplayan personelin koruyucu başlık, maske, gözlük, iş tulumu, çizme ve özel eldiven kullanması sağlanmalıdır. Tıbbi atık toplayan elemanlar HEPATİT B aşısı ile aşılanmalıdır. Kesici-delici aletlerle yaralanmaları durumunda Hastane Enfeksiyon Kontrol Komitesine müracat etmelidir. Atık torbaları ağzına kadar doldurulmamalı, torbadan torbaya boşaltılmamalı, dörtte üç oranında dolmuş atık torbası hemen yenisi ile değiştirilmeli, toplama ekipmanları atıkların kaynağına yakın yerlerde bulundurulmalıdır. Kullanılmış enjektörler, branül, kelebek set iğneleri, bistüri, kontamine cam kırıkları vb. kesici delici aletler; delinmez, sızdırmaz, ağızları kilit kapaklı özel kutulara (kesici-delici alet kutusuna) atılarak toplanmalıdır. Bu kaplar asla ağzına kadar doldurulmamalıdır. Enjektörler kullanıldıktan sonra iğne uçları kapatılmadan, el ile ayrıştırma yapılmadan bu kutulara atılmalıdır Kesici delici alet kutuları çalışma alanında bulundukları müddetçe dik tutulmalıdır. Kesici delici alet kutuları dolduğu zaman kapakları açılmayacak şekilde kapatılmalı, kırmızı renkli plastik torbalar içerisine konulup sıkıca kapatılarak geçici depolama alanına taşınmalıdır. Atıkları sınıflandırarak toplama ve taşıma hizmetinde görevli personel bu konuda eğitimli olmalıdır. Tıbbi atıkların ünite içine taşınması görevi özel bir ekip tarafından yapılmalıdır; görevli personel özel nitelikli turuncu renkli elbise giymelidir. Atık torbalarının taşınma işlemi; turuncu renkli, üzerinde ‘DİKKAT TIBBİ ATIK’ ve ‘Uluslar arası Biyotehlike’ amblemi bulunan, paslanmaz çelikten yapılmış, tekerlekli, keskin kenarları olmayan, yüklenmesi, boşaltılması, temizlik ve dezenfeksiyonu kolay taşıma araçlarına yüklenmelidir. Evsel nitelikli atıklar aynı araca yüklenmemelidir. Yüklenmiş atık taşıma aracı, insan trafiğinin yoğun olmadığı, belirlenmiş güzergahı izleyerek geçici depo alanına ulaştırılmalıdır. HAZIRLAYAN HEKK Hemşireleri Arzum ÇELİK BEKLEVİÇ Yurdagül ALTUNAY Yürürlük Tarihi: Ocak 2013 Revizyon Tarihi: Revizyon No: ONAYLAYAN HEKK Başkanı Doç.Dr.Güven ÇELEBİ BEÜ SAĞLIK UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ Dök. No: S-EKP Sayfa 31 / 67 ENFEKSİYON KONTROL VE ÖNLEME PROGRAMI Taşıma sırasında torbaların patlaması durumunda atıklar ikinci bir torbaya konmalı ve olay sırasında kontamine olan yüzeyler temizlenip, dezenfekte edilmelidir. Kırmızı torbalar, tahrip olmaması, yırtılmaması ve içindekilerin dağılmaması için kesinlikle fırlatılmamalı ve/veya atılmamalıdır. Atıklar bertaraf alanına taşınana kadar 48 saati geçmemek üzere geçici depolama alanında bekletilmelidir. Tehlikeli atıklar, evsel nitelikli atıklar ve tıbbi atıkların konacağı geçici depo ve konteynerler ayrı olmalıdır. Tıbbi atık geçici deposundaki sızıntılar kanalizasyona verilmeyip emici bir malzemeyle toplanmalı ve kırmızı torbalara konulmalıdır. Deponun kapıları kapalı ve kilitli tutulmalı, görevli personel dışında kişilerin girmesi önlenmelidir. Tıbbi atık geçici deposu her boşaltım sonrası, ayrıca bir sızıntı olduğunda temizlenip, dezenfekte edilmelidir. HAZIRLAYAN HEKK Hemşireleri Arzum ÇELİK BEKLEVİÇ Yurdagül ALTUNAY Yürürlük Tarihi: Ocak 2013 Revizyon Tarihi: Revizyon No: ONAYLAYAN HEKK Başkanı Doç.Dr.Güven ÇELEBİ BEÜ SAĞLIK UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ Dök. No: S-EKP Sayfa 32 / 67 ENFEKSİYON KONTROL VE ÖNLEME PROGRAMI 9-ANTİBİYOTİK KONTROLÜ TALİMATI 1- AMAÇ Antibiyotiklerin gereksiz ve uygunsuz kullanımını önleyerek; antibiyotiklere direnç gelişimini, enfeksiyonları, istenmeyen yan etkileri ve ekonomik kaybı en aza indirmektir. 2- KAPSAM Hastanemizde çalışan tüm hekimleri kapsar. 3- UYGULAMA Enfeksiyon düşünülen her hastadan antibiyotik başlamadan önce kültür-antibiyogram yapılması için uygun örnek alınmalıdır. Klinik, laboratuvar (lökositoz, CRP, sedimentasyon artışı vs.) ve radyolojik bulgular telkin ediyorsa hasta enfeksiyon açısından değerlendirilmeli, ateş yüksekliğinin nedeni araştırılmadan antibiyotik başlanmamalıdır. Kültürde üretilen bakterinin etken ya da kolonize olduğuna hastanın klinik ve laboratuvar bulguları eşliğinde karar verilmeli, etken olduğu düşünülüyorsa antibiyotik başlanmalıdır. Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı (EHU) onayı antibiyotikler için Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji AD. Konültasyon istenmelidir. Toplum kökenli ve hastane kökenli pnömonilerde Toraks Derneğinin rehberleri doğrultusunda ve hastanemizin mikrobiyolojik florası ile antibiyotik direnç paternleri göz önüne alınarak ampirik antibiyoterapi başlanmalıdır. Enfeksiyon Kontrol Komitesi tarafından hastane enfeksiyonu etkenleri ve antibiyotik direnç oranları belli aralıklarla ilgili birimlere bildirilmelidir. Antibiyotik Kontrol Alt Komitesi hastanemiz antibiyotik direnç paternine göre bazı antibiyotiklerin kullanımını sınırlayabilir veya tercihen kullanımlarını önerebilir. Operasyon öncesi profilaktik antibiyotik kullanımı konusunda ‘Cerrahi Birimlerde Antibiyotik Profilaksi Talimatı’ na uygun hareket edilmelidir. HAZIRLAYAN HEKK Hemşireleri Arzum ÇELİK BEKLEVİÇ Yurdagül ALTUNAY Yürürlük Tarihi: Ocak 2013 Revizyon Tarihi: Revizyon No: ONAYLAYAN HEKK Başkanı Doç.Dr.Güven ÇELEBİ BEÜ SAĞLIK UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ Dök. No: S-EKP Sayfa 33 / 67 ENFEKSİYON KONTROL VE ÖNLEME PROGRAMI 10-CERRAHİ BİRİMLERDE ANTİBİYOTİK PROFLAKSİ TALİMATI 1. AMAÇ: Operasyon sırasında potansiyel patojen mikroorganizmaların dokularda üremesini engelleyerek Cerrahi Alan İnfeksiyonu (CAİ) oranını azaltmaktır. CAİ’larının azalmasıyla da postoperatif hospitalizasyon süresi, tedavi amaçlı antibiyotik uygulamaları ve bu itibarla toplam tedavi maliyetinin en aza indirilmesi hedeflenmektedir. 2. KAPSAM: Tüm cerrahi birimleri kapsar. 3. UYGULAMALAR: Antimikrobiyal profilaksi temiz-kontamine (gastrointestinal ve/veya solunum sistemine kontrollü olarak girilmiştir; ancak önemli bir bulaş söz konusu değildir) ve bazı özel durumlarda (protez ve/veya immunsüpresyon) temiz cerrahi girişimlerde (enfeksiyon bulgusu yoktur; gastrointestinal, genitoüriner ve solunum sistemine girilmemiştir) uygulanmalıdır. Kontamine (akut enflamasyon, aseptik teknikten sapma) ve kirli (pürülan enflamasyon, perfore organ) cerrahi girişimlerde antibiyotik kullanımı tedavi amaçlı olmalıdır. Antimikrobiyal profilaksi bakteriyel kontaminasyon ya da doku invazyonu olmadan önce kullanılmalıdır. Profilaktik antimikrobiyal ilaç, ameliyattan önceki 30 dakika içinde ya da anestezi indüksiyonu ile aynı zamanda uygulanmalıdır. Antimikrobiyal ilaçlar İV yolla uygulanmalıdır. Tek doz profilaksi verilmelidir. Eğer operasyon süresi uzayacak ise (>4 saat), ameliyat sırasında fazla kan kaybı varsa ilk dozdan iki saat sonra ikinci intraoperatif doz uygulanabilir. Ancak profilaksi 24 saatten uzun olmamalıdır. Postoperatif dönemde antimikrobiyal profilaksi sürdürülmemelidir. Komplike infeksiyonların tedavisinde kullanılan antibiyotikler (karbapenemler, 3. ve 4. kuşak sefalosporinler, glikopeptidler vb.) profilaksi amacıyla kullanılmamalıdır. Temiz ve temiz-kontamine operasyonlarda profilaksi amacıyla Sefazolin (1-2 gr), B-laktam alerjisi varlığında Klindamisin 600 mg en çok kullanılan antibiyotiklerdir. Kontamine, kirli-enfekte operasyonlarda ve hastaya ait ek risk faktörleri varlığında cerrahi profilaksi ve tedavi açısından Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanına danışılmalıdır. Enfeksiyon Kontrol Komitesi tarafından hastanede CAİ etkeni olarak üretilen mikroorganizmaların direnç profili izlenmeli ve bu profile göre gerekli durumlarda profilakside kullanılan antibiyotiklerin seçimi konusunda görüş bildirilmelidir. HAZIRLAYAN HEKK Hemşireleri Arzum ÇELİK BEKLEVİÇ Yurdagül ALTUNAY Yürürlük Tarihi: Ocak 2013 Revizyon Tarihi: Revizyon No: ONAYLAYAN HEKK Başkanı Doç.Dr.Güven ÇELEBİ BEÜ SAĞLIK UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ Dök. No: S-EKP Sayfa 34 / 67 ENFEKSİYON KONTROL VE ÖNLEME PROGRAMI 11-CERRAHİ ALAN ENFEKSİYONLARINDAN KORUNMA TALİMATI 1. AMAÇ Postoperatif cerrahi enfeksiyonların en aza indirilmesi için preoperatif ve postoperatif dönemde uygulanacak standart önlemlerin oluşturulmasıdır. 2. TANIM Operasyondan sonra ilk 30 gün içinde gelişen enfeksiyonlar cerrahi alan enfeksiyonları olarak tanımlanmaktadır. Bu süre implant olan hastalarda 1 yıl olarak kabul edilmektedir. 3. KAPSAM Tüm cerrahi birimleri ve bu birimlerde çalışanları kapsar. 4. UYGULAMALAR 1. Preoperatif öneriler Preoperatif yatış süresi kısa tutulmalıdır. Elektif operasyon öncesi cerrahi girişim yerinin uzağında herhangi bir enfeksiyon varsa tedavi edilmeli, gereğinde enfeksiyon düzelinceye kadar operasyon ertelenmelidir. Operasyondan bir gece önce hastaların banyo yapması sağlanmalıdır (mümkünse klorheksidinli solüsyon ile banyo yapılması veya klorheksidinli sünger ile vücut temizliği önerilir). Ameliyat bölgesi tıraşı traş makinası ile operasyondan hemen önce yapılmalıdır. Mümkün değilse hiç traş edilmemeli ve kesinlikle jilet kullanılmamalıdır. Cildin antiseptiklerle temizliği, ameliyattan hemen önce povidon iyot ile insizyon hattından dışa doğru dairesel şekilde yapılmalıdır. Hazırlanan alan kesi değişimlerine ve dren yerleştirmeye izin veren yeterlilikte olmalıdır. El ve ön kol antisepsisi ‘El Hijyeni Talimatı’na uygun olarak yapılmalıdır. Cildinden drenajlı lezyonu olan cerrahi personel; kültürleri alınıp, enfeksiyon olmadığı ispatlanıncaya/enfeksiyonu kayboluncaya kadar görevden uzaklaştırılmalıdır. Çevre-zemin temizliği ve dezenfeksiyonu ‘Hastane Temizliği Prosedürü’ne uygun olarak yapılmalıdır. Cerrahi aletler ‘Dezenfeksiyon-Sterilizasyon Talimatı’ na uygun olarak sterilize edilmelidir. Profilaktik antibiyotik kullanılması konusunda ‘Cerrahi Birimlerde Antibiyotik Profilaksi Talimatı’na uyulmalı, özel durumlarda Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı ile konsülte edilmelidir. Ameliyathanede saatte üçü temiz hava olmak üzere, en az 15 hava değişimi sağlanmalıdır. Ameliyathane havası tavandan içeri verilip, zemine yakın yerden dışarı atılmalıdır (Laminer akım). Ameliyathanede UV ışını kullanılmamalıdır. Ameliyathane girişinden temiz bölgeye geçerken özel terlik veya galoş giyilmeli, eldiven, steril önlük ve maske kullanılmalıdır. Ameliyat ekibinin tümüne (uzak bölgede de olsa) maske ve bone kullanım zorunluluğu getirilmelidir. Operasyon odaları malzeme-personel-hasta girişi dışında kapalı tutulmalıdır. Operasyon odasında sadece gerekli personel bulunmalıdır. 2. Postoperatif öneriler HAZIRLAYAN HEKK Hemşireleri Arzum ÇELİK BEKLEVİÇ Yurdagül ALTUNAY Yürürlük Tarihi: Ocak 2013 Revizyon Tarihi: Revizyon No: ONAYLAYAN HEKK Başkanı Doç.Dr.Güven ÇELEBİ BEÜ SAĞLIK UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ Dök. No: S-EKP Sayfa 35 / 67 ENFEKSİYON KONTROL VE ÖNLEME PROGRAMI Tüm doktor, hemşire, personel ve hasta yakınları sık el yıkamaya özen göstermelidir. Hastaya bakım hizmeti veren personelin her hastada el yıkama ve eldiven değişiminin kontrolü sağlanmalıdır. Tüm personelin ‘görev tanımları’ yapılmalı, yetkili kişilerin sorumlulukları belirlenmeli, görev ve sorumluluklar yetkisiz kişilere devredilmemelidir. Postoperatif yara bölgesi temiz ve kuru tutulmalı, SF ile temizlendikten sonra povidon iyot ile pansuman yapılmalıdır. Pansumanlarda steril eldiven kullanılmalıdır, eldiven giymeden önce ve sonra eller yıkanmalıdır. Kliniklerdeki pansuman odaları, dezenfeksiyon ve sterilizasyon işlemleri sorumlu hemşireler ve başhemşire yardımcısı tarafından denetlenmelidir. Pansumanlar sadece doktorlar tarafından yapılmalı ve klinik şef, şef yardımcısı tarafından denetlenmelidir. Yara bölgesi enfeksiyon belirti ve bulguları yönünden izlenmelidir. Klinik, laboratuvar (lökositoz, CRP, sedimentasyon artışı vs.) ve radyolojik bulgular telkin ediyorsa hasta enfeksiyon açısından değerlendirilmeli, her ateş yüksekliğinde enfeksiyon düşünülerek antibiyotik başlanmamalıdır. Enfeksiyon düşünülen hastalarda antibiyotik başlamadan önce uygun bölgelerden kültür alınmalı, gerek ampirik tedavide, gerekse kültür antibiyogram sonuçlarına göre Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı ile konsülte edilerek antibiyotik başlanmalıdır. Hastane enfeksiyonu tespit edilen vakalar mümkünse ayrı odada takip edilmeli, özellikle MRSA, ESBL+ gram negatif bakteriler, pseudomonas, acinetobacter gibi çok ilaca dirençli bakterilerle enfekte hastaların izleminde ‘Çok İlaca Dirençli Bakteri Kontrolü Talimatı’na uyulmalıdır. Hastaların kan kültüründe cilt florasından kontamine olan bakterilerin sıklıkla üremesi nedeniyle gereksiz kültür tekrarı ve gereksiz antibiyotik uygulamasının önlenmesi amacıyla ‘Hemokültür Alınması Talimatı’na bağlı kalınarak hemokültür alınmalıdır. Santral venöz katater, üretral katater takılması gibi uygulamalarda ‘İdrar Kateteri Uygulama ve İdrar Kültürü Alma Talimatı’ ve ‘Damar İçi Kateter Uygulama Talimatı’na uyulmalıdır. HAZIRLAYAN HEKK Hemşireleri Arzum ÇELİK BEKLEVİÇ Yurdagül ALTUNAY Yürürlük Tarihi: Ocak 2013 Revizyon Tarihi: Revizyon No: ONAYLAYAN HEKK Başkanı Doç.Dr.Güven ÇELEBİ BEÜ SAĞLIK UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ Dök. No: S-EKP Sayfa 36 / 67 ENFEKSİYON KONTROL VE ÖNLEME PROGRAMI 12-KAN KÜLTÜRÜ ALINMASI TALİMATI 1. AMAÇ: Kan kültürü alınması sırasında kontaminasyon riskinin en aza indirilmesi için uygulanacak standart işlemlerin belirlenmesidir. 2. UYGULAMA: Kan kültürü örneği almak için en uygun zaman, üşüme ve titremelerin başladığı, ateşin ortaya çıkmasından önceki 30-60 dakikalık dönemdir. Pratikte en uygunu ise ateş çıkmaya başladığında vakit kaybetmeksizin alınmasıdır. Her bir kan kültürü için iki ayrı periferik venden olmak üzere iki adet ayrı kan örneği alınmalıdır (Yenidoğanlarda bu kural uygulanmayabilir) Yetişkinlerden kan kültürü alınırken her şişe için ortalama 10 cc kan alınmalıdır. (Tek bir venden alınan kanın 10 cc kadar kısmı aerob kan kültür şişesine, 10 cc kadar kısmı ise anaerob kan kültür şişesine ekimi yapılır. Bu şekilde bir set olarak tanımlanır.) Çocuklarda hastanın yaşına bağlı olarak her şişe için ½ -5cc alınabilir. Kan kültürleri zorunlu olarak aynı venden alınacak ise 30 dakika aralıklarla alınmalıdır. Farklı venlerden aynı anda alınabilir. Kan kültürü, antibiyotik veya kemoterapötik madde verilmeden önce alınmalıdır. Ancak, hasta antibiyotik tedavisi alıyorsa, kesilmemesi gerekli ise, bir sonraki dozdan hemen önce alınmalıdır. Laboratuvara hangi antibiyotiği almakta olduğu da bildirilmelidir. Hemokültür kanı, damar içi kateterlerden alınmamalıdır. Ancak damar içi katetere bağlı bakteriyemi düşünülen olgularda hem damar içi kateterden hem de periferik kullanılmamış bir venden kan kültürü alınmalıdır. Kullanılacak vene daha önceden girişim yapılmış olmamalıdır. Intravenöz solüsyonların verildiği damar yolundan kültür alınmamalıdır. Bir bakteriyemi epizodunda iki ya da üç kan kültürü alınmalıdır. Kan, vene bir girişte alınmalıdır. Bir girişte alınamamışsa ve tekrar vene girilecekse, yeni bir enjektör, yeni bir eldiven ile yeni bir venden alınmalıdır. Kan alınacak ortamda hava cereyanı olmamalıdır. KAN KÜLTÜRÜ ALMA TEKNİĞİ: Kan alınacak bölge önce %70’lik etil veya izopropil alkol ile silinmeli ve kuruması beklenmelidir. Daha sonra merkezden çevreye doğru 5-6 cm çapında bir alan %10’luk povidon-iyodin solüsyonu ile silinmeli ve solüsyonun tamamen kuruması (1-3 dakika) beklenmelidir. Yenidoğanlarda iyot solüsyonu kullanılmamalı, iki kez alkol ile temizlik uygulanmalıdır. Steril eldiven giyilir. Uygun vene girilerek kan alınır. Steril eldiven giyilmemiş ise; turnike bağlarken veya damarı palpe etmek için bu silinen bölge ellenmemelidir. Kültür şişesinin kapağı açıldıktan sonra iğne ucu dik olarak silikon bölüme batırılır. İğnenin ucu besiyeri sıvısına temas ettirilmez. Enjektördeki kanın hemoliz olmasını ve besiyerine hava girmesini önlemek için fazla basınç uygulamadan şişeye boşaltılır. Her örnek alımı sonrası pıhtılaşmayı önlemek için şişe 1 kez hafifçe çalkalanır. Hastanın adı soyadı, protokolü, servisin adı, örneğin alındığı tarih ve saat kan kültürü şişesi üzerine kaydedilir. Kan kültür şişesine alınmış kan bekletilmeden laboratuvara gönderilmelidir. Hemen ulaştırılamayacaksa en fazla 4 oda ısısında bekletilebilir, asla buzdolabında saklanmamalıdır Kan alındıktan sonra iyotu uzaklaştırmak için cilt alkol ile temizlenmelidir. HAZIRLAYAN HEKK Hemşireleri Arzum ÇELİK BEKLEVİÇ Yurdagül ALTUNAY Yürürlük Tarihi: Ocak 2013 Revizyon Tarihi: Revizyon No: ONAYLAYAN HEKK Başkanı Doç.Dr.Güven ÇELEBİ BEÜ SAĞLIK UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ Dök. No: S-EKP Sayfa 37 / 67 ENFEKSİYON KONTROL VE ÖNLEME PROGRAMI 13-DAMAR İÇİ KATETER UYGULAMA TALİMATI 1. AMAÇ: Damar içi kateter enfeksiyon riskinin en aza indirilmesi için standart prosedürlerin oluşturulmasıdır. 2. KAPSAM: Hastanenin tüm birimlerinde çalışan doktor ve hemşireleri kapsar. 3. UYGULAMALAR: Kateter ancak endikasyon durumunda takılmalı, endikasyon ortadan kalkar kalkmaz en kısa sürede çıkarılmalıdır. Kateter giriş yerindeki tüyler temizlenmeli fakat traş edilmemelidir. Kateter takma esnasında maksimum bariyer ve asepsi önlemleri alınmalıdır. Özellikle SVK takarken, asepsi kurallarına (uzun kollu steril gömlek, maske, kep, büyük steril örtü, steril eldiven) ileri düzeyde dikkat edilmelidir. Kateter takılmadan önce uygulama alanının antisepsisinde %2’lik klorheksidin veya %10’luk povidon iyot kullanılmalıdır. Povidon iyot kullanılacak ise üç dakika süre ile uygulanmalı ve iyot kurumaya bırakılmalıdır. Povidon iyot sonrası alkol kullanılması tahrişi önler. Deri temizliği yapıldıktan sonra giriş yeri palpe edilmemelidir (steril alanda çalışılıyor ise palpe edilebilir). SVK’lerle her türlü temas öncesinde ve sonrasında eller yıkanmalıdır. Kateter bölgesinin takibi ve kateter pansumanı katateri uygulayan birimin doktorları tarafından yapılarak gözlem kağıdına kaydedilmelidir. SVK’de girişim sonrası veya en az haftada bir tromboflebit gelişimini önlemek amacıyla heparin uygulaması yapılmalıdır. Çok lümenli kataterler zorunluluk olmadıkça kullanılmamalıdır. Kateter yeri seçiminde mekanik ve infeksiyöz komplikasyon riski dikkate alınmalıdır (juguler veya femoral bölge yerine subklavian bölge tercih edilmelidir, subklavian kateter yerine periferik kateter tercih edilmelidir). Periferik ven içi kateterler 72-96 saat (acil durumlarda takılmışsa 48 saat) sonra değiştirilmelidir. TPN kateteri 30 gün yerinde kalabilir. SVK’ lerin rutin değiştirilmesinin enfeksiyon önlemede yeri yoktur. Çocuklarda, inflamasyon belirtisi olmadığı ve kateter çalıştığı müddetçe kateter yerinde bırakılabilir. Kateter üzerine kateteri takan kişi mutlaka takılış tarihi yazmalı ve parafını atmalıdır. Damar içi kateterler enfeksiyon bulguları açısından hergün (ateş, kızarıklık, ağrı, ödem ) kontrol edilmelidir. SVK takılması sonrasında günlük yara pansumanı yapılmalı, gazlı bez veya transparan örtüler kullanılmalı, kateter giriş yerine lokal antibiyotik kremler uygulanmamalıdır. Enfeksiyon şüphesi ile çıkarılan kateterin hem distal ucundan hem de deri giriş bölgesinden 3-5 cm ‘lik bir parça kesilerek steril bir petri kabına koyularak laboratuvara gönderilmelidir. Kateter takılmasından önce veya bakım sırasında rutin antibiyotik profilaksisi yapılmamalıdır. HAZIRLAYAN HEKK Hemşireleri Arzum ÇELİK BEKLEVİÇ Yurdagül ALTUNAY Yürürlük Tarihi: Ocak 2013 Revizyon Tarihi: Revizyon No: ONAYLAYAN HEKK Başkanı Doç.Dr.Güven ÇELEBİ BEÜ SAĞLIK UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ Dök. No: S-EKP Sayfa 38 / 67 ENFEKSİYON KONTROL VE ÖNLEME PROGRAMI 14-İDRAR KATETERİ UYGULAMA VE İDRAR KÜLTÜRÜ ALMA TALİMATI 1. AMAÇ: Katetere bağlı üriner sistem enfeksiyonlarının önlenmesi ve idrar kültürlerinde yanlış uygulamaya bağlı kontaminasyon riskinin en aza indirilmesi için standartların belirlenmesidir. 2. KAPSAM: Hastanedeki tüm birimleri kapsar. 1. UYGULAMA: Mümkünse üriner kateterizasyondan kaçınılmalıdır. Mümkün olan en küçük çaplı kateter kullanılmalıdır. El hijyeni sağlanır, steril eldiven giyilir. Steril aletle tamponlar tutulup antiseptik solüsyonla uygulama alanı silinir. Kateter takma seti kullanılmıyorsa, antiseptik solüsyonu yardımcının vermesi gerekir. Steril örtü ile uygulama alanı örtülür. Kateter hazırlanır (hazır kateter takma seti yoksa, yardımcının paketi açarak steril kateteri uygulayıcıya vermesi gerekir), kateterin balonunu şişirmek için kullanılacak steril sıvı enjektöre çekilir, kapalı drenaj torbası katatere bağlanır. Tek kullanımlık kayganlaştırıcı jel üretraya sıkılır. Katater üretraya yerleştirilir, idrarın geldiği izlenir. Kataterin mesanede olduğu düşünülüyor buna karşılık idrar gelmiyorsa hafif suprapubik baskı yapılarak idrarın gelip gelmediği kontrol edilir. Yine idrar gelmiyorsa mesane steril serum fizyolojik ile irrige edilerek katater ucunun mesanede olduğu kontrol edilir. Balonlu kateterlerde 8-10 mL steril sıvı ile balon şişirilir, kateter yavaşça geri çekilerek mesane boynuna oturtulur. Steril örtü kaldırılır. Kateter takma sırasında perine de kirlenme olduysa, antiseptik solüsyonla temizlenir. Endikasyon ortadan kalkınca kateterizasyona son verilmeli, torba içindeki idrar alttaki musluktan boşaltılmalıdır. Tıkanıklığı açmak haricinde irrigasyon uygulanmamalıdır. İdrar toplama kapları her hastaya özel olmalı, mümkün değilse hasta aralarında temizlenmelidir. Kateter ve idrar torbası mesane seviyesinin altında tutulmalı, kıvrılıp bükülmemeli (hasta pozisyon değişikliklerinde torbadaki idrarın geriye dönüşü engellenmelidir), idrar torbası yere değmemelidir. İdrarın serbest akışını sağlamak için kateter ve toplama tüpünün kıvrım oluşturması engellenmeli, musluk toplama kabı ile asla temas etmemelidir. İdrar torbaları, hasarlanma, sızıntı ya da pis koku olması durumunda değiştirilmelidir. Povidon-iyot veya su ve sabunla rutin meatus bakımı enfeksiyon riskini azaltmadığı için ancak gözle görülür kirlilik varsa antiseptik solüsyonla temizlik yapılmalıdır. Üriner kateterler rutin olarak değiştirilmemelidir. Obstrüksiyon veya idrar sızıntısı olduğu durumlarda veya doktorun endikasyon koyduğu durumlarda kateter değişimi yapılmalıdır. Asemptomatik bakteriüri özel durumlar dışında tedavi edilmemelidir (nötropenik, tümörlü, transplantlı, gebe, ürolojik protezli hastalar vs..). Eller; kateterlere müdahaleden sonra yıkanmalı. HAZIRLAYAN HEKK Hemşireleri Arzum ÇELİK BEKLEVİÇ Yurdagül ALTUNAY Yürürlük Tarihi: Ocak 2013 Revizyon Tarihi: Revizyon No: ONAYLAYAN HEKK Başkanı Doç.Dr.Güven ÇELEBİ BEÜ SAĞLIK UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ Dök. No: S-EKP Sayfa 39 / 67 ENFEKSİYON KONTROL VE ÖNLEME PROGRAMI İdrar örneği alınması gerektiğinde, idrar kateter-toplama tüpü birleşim yerini açmadan alınmalı ve aseptik şartlara uyulmalıdır. İdrar kültürü kateterin distal ucundan dezenfektan madde ile temizlendikten sonra steril bir enjektör ile aspire edilerek alınmalıdır. İdrar örnekleri alındıktan hemen sonra laboratuvara gönderilmeli, hemen gönderilemeyecekse +4 C’de soğukta en fazla 24 saat bekletilmelidir. HAZIRLAYAN HEKK Hemşireleri Arzum ÇELİK BEKLEVİÇ Yurdagül ALTUNAY Yürürlük Tarihi: Ocak 2013 Revizyon Tarihi: Revizyon No: ONAYLAYAN HEKK Başkanı Doç.Dr.Güven ÇELEBİ BEÜ SAĞLIK UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ Dök. No: S-EKP Sayfa 40 / 67 ENFEKSİYON KONTROL VE ÖNLEME PROGRAMI 15-NOZOKOMİYAL PNÖMONİNİN ÖNLENMESİ TALİMATI 1. AMAÇ Nozokomiyal solunum sistemi enfeksiyonlarından korunma ve enfeksiyon oluşturabilecek risk faktörlerinin takibi için gerekli olan işlem basamaklarını belirlemektir. 2. TANIM Nozokomiyal pnömoni; hastaneye yatış sırasında bulunmayan ve inkübasyon döneminde olmayan, yatıştan 48 saat sonra oluşan akciğerin parankimal enfeksiyonudur. 3. KAPSAM Hasta servislerinde çalışan tüm personeli kapsar. 4. UYGULAMA Hastayla temas öncesi ve sonrası eller ‘El Hijyeni Talimatı’na uygun olarak yıkanmalıdır. Hastaların takibinde ‘İzolasyon Prosedürü’nde belirtilen kurallara uyulmalıdır. Solunum sistemine yönelik invaziv işlemler sırasında aseptik tekniklere uygun olarak hareket edilmelidir. Yoğun bakım gereksinimi kalmayan hasta yoğun bakım florasından daha fazla etkilenmemesi için en kısa zamanda servise interne edilmelidir. Mekanik ventilasyon, invaziv girişim, parenteral veya enteral tüp ile beslenme gibi doğal bariyerlerin ve vücut bütünlüğünün bozulmasına neden olan uygulamalar mutlak endikasyon varlığında uygulanmalı, uygulanmış ise en kısa zamanda sonlandırılmalıdır. Gereksiz antibiyotik kullanımından kaçınılmalıdır. Aspirasyon sırasında steril eldiven ve steril aspirasyon sondası kullanılmalıdır. Uzun süreli beslenmelerde nazoenterik sondalar yerleştirilmelidir. Narkotik ve antikolinerjik ajan kullanımı mümkün olduğunca kısıtlanmalıdır. Noninvaziv ventilasyon mümkünse ilk seçenek olmalıdır. Mekanik ventilasyon endikasyonu olan hastalarda orotrakeal entübasyon tercih edilmelidir. Mekanik ventilasyon, yarı oturur pozisyonda uygulanmalıdır (30-45 derece). Mekanik ventilasyon desteğindeki hastalarda devamlı subglottik aspirasyon uygulanabilen bir lümeni olan entübasyon tüpü veya trakeostomi kanülleri kullanılmalıdır. Endotrakeal tüplerin kafları sekresyonların sızmasını engelleyecek kadar şişirilmelidir (2030 cmH2O). Ventilatör devreleri kan ve sekresyonlarla kirlendiğinde ya da içerisinde sıvı biriktiğinde değiştirilmelidir. Bunun dışında rutin değiştirilmemelidir. Nazogastrik sonda ile beslenen hastalara beslenme esnasında yarı oturur pozisyon verilmeli ve bolus tarzında beslenme yapılmamalıdır. Trakeostomisi olan hastaların trakeostomi çevresinin bakımı pansumanı kirlendikçe, steril malzemelerle yapılmalıdır. Trakeostomi çevresi lokal enfeksiyon bulguları yönünden sürekli izlenmelidir. Nazal kateter ve maskeler ortak kullanılmamalıdır. Oksijen manometreleri kullanılmadıkları süre boyunca kuru tutulmalıdır. Hastalara günde en az 3 kez ağız bakımı verilmeli ve ağız bakımının sıklığı hastanın ihtiyacına göre planlanmalıdır. HAZIRLAYAN HEKK Hemşireleri Arzum ÇELİK BEKLEVİÇ Yurdagül ALTUNAY Yürürlük Tarihi: Ocak 2013 Revizyon Tarihi: Revizyon No: ONAYLAYAN HEKK Başkanı Doç.Dr.Güven ÇELEBİ BEÜ SAĞLIK UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ Dök. No: S-EKP Sayfa 41 / 67 ENFEKSİYON KONTROL VE ÖNLEME PROGRAMI Entübe hastalar sık aralıklarla aspire edilmemeli; hırıltılı solunum, sekresyon birikimi, solunum güçlüğü gibi endikasyon durumlarında aspire edilmelidir. Aspirasyon sondası aspiratör kapalı iken ilerletilmeli, geri çekilirken aspiratör açılarak döndürücü hareketlerle hasta aspire edilmelidir. Aspirasyon süresi 15 saniyeyi geçmemelidir. Hastalarda kullanılan tüm araç ve gereçlerin temizliği ‘Dezenfeksiyon-Sterilizasyon Talimatı’na uygun olarak yapılmalıdır. Nozokomiyal pnömoni düşünülen olgular hastane enfeksiyonları sürveyansının devamlılığı açısından mutlaka Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı ile konsülte edilmelidir. Ampirik antibiyoterapi öncesi hastalardan mutlaka balgam kültürü alınmalıdır. Ampirik antibiyotik tedavisi; Toraks Derneği’nin ‘Hastane Kökenli Pnömonilerde Tanı ve Tedavi Rehberi’ doğrultusunda ve hastanemizin mikrobiyolojik florası ile antibiyotik direnç paternleri göz önüne alınarak başlanmalıdır. Yoğun Bakım Ünitesi’nde gelişen ventilatörle ilişkili pnömoni olgularında ‘Ventilatörle İlişkili Pnömoni Protokolü’ne uygun olarak hareket edilmelidir. HAZIRLAYAN HEKK Hemşireleri Arzum ÇELİK BEKLEVİÇ Yurdagül ALTUNAY Yürürlük Tarihi: Ocak 2013 Revizyon Tarihi: Revizyon No: ONAYLAYAN HEKK Başkanı Doç.Dr.Güven ÇELEBİ BEÜ SAĞLIK UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ Dök. No: S-EKP Sayfa 42 / 67 ENFEKSİYON KONTROL VE ÖNLEME PROGRAMI 16-VENTİLATÖRLE İLİŞKİLİ PNÖMONİNİN ÖNLENMESİ PROTOKOLÜ 1. AMAÇ: Ventilatörle ilişkili pnömoni (VİP) tanımı, tedavi yaklaşımları ve koruyucu önlemlerle ilgili standartların oluşturulmasıdır. 2. KAPSAM: Yoğun bakım ünitesini kapsar. 3. TANIMLAR: VİP; entübasyon ve mekanik ventilasyondan 48 saat sonra gelişen akciğer parankim enfeksiyonudur. 4. VİP TANI KRİTERLERİ: Akciğer grafisinde yeni oluşan infiltrasyonla birlikte aşağıdaki bulgulardan en az ikisinin bir arada bulunması gereklidir: Ateş Lökositoz veya lökopeni (lökosit sayısı <4000 veya >12000) Pürülan trakeal sekresyon 5. ETKEN PATOJENE YÖNELİK TETKİKLER Derin trakeal aspirat kantitatif veya semikantitatif kültürü Kan kültürü 6. AMPİRİK TEDAVİ YAKLAŞIMI A) ERKEN BAŞLANGIÇLI (≤ 4 gün) VE/VEYA ÇOK İLACA DİRENÇLİ PATOJENLER İÇİN RİSK FAKTÖRÜ OLMAYAN* OLGULAR: Ampisilin-sülbaktam veya Seftriakson veya Siprofloksasin veya Yeni kuşak kinolonlar (levofloksasin, moksifloksasin) B) GEÇ BAŞLANGIÇLI ( ≥ 5 gün) VE/VEYA ÇOK İLACA DİRENÇLİ PATOJENLER İÇİN RİSK FAKTÖRÜ OLAN* OLGULAR: Antipsödomonal sefalosporin veya Antipsödomonal karbapenem veya Beta-laktam/beta-laktamaz inhibitörü (piperasilin-tazobaktam) + Antipsödomonal florokinolon (ciprofloksasin, levofloksasin) veya Aminoglikozidler (gentamisin, amikasin, tobramisin) + MRSA şüphesi varsa; vankomisin veya teikoplanin veya Linezolid Legionella şüphesi varsa; kombinasyon antibiyotik tedavisi makrolid de içermeli veya aminoglikozid yerine florokinolon tercih edilmelidir. *RİSK FAKTÖRLERİ: Önceki 90 gün içinde antibiyotik tedavisi almış olmak İlgili ünitede antibiyotiklere dirençli bakterilerin yüksek oranda saptanması Son 90 gün içinde 2 gün ya da daha uzun süreli hastane yatışının olması Huzurevinde yaşıyor olmak HAZIRLAYAN HEKK Hemşireleri Arzum ÇELİK BEKLEVİÇ Yurdagül ALTUNAY Yürürlük Tarihi: Ocak 2013 Revizyon Tarihi: Revizyon No: ONAYLAYAN HEKK Başkanı Doç.Dr.Güven ÇELEBİ BEÜ SAĞLIK UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ Dök. No: S-EKP Sayfa 43 / 67 ENFEKSİYON KONTROL VE ÖNLEME PROGRAMI Evde infüzyon tedavisi görmek Son 30 gün içinde diyaliz programına dahil olmak Evde yara bakımı Aile üyelerinden birinin çok ilaca dirençli patojenle kolonize veya enfekte olması İmmunosüpresyon varlığı 7. KORUYUCU ÖNLEMLER: El yıkama gibi genel önlemlere ek olarak yapılması gereken uygulamalar şöyledir: Mekanik ventilasyon, yarı oturur pozisyonda uygulanmalıdır (30-45 derece). Uzun süreli beslenmelerde nazoenterik sondalar yerleştirilmelidir. Narkotik ve antikolinerjik ajan kullanımı mümkün olduğunca kısıtlanmalıdır. Orotrakeal entübasyon tercih edilmelidir. Noninvaziv ventilasyon mümkünse ilk seçenek olmalıdır. Devamlı subglottik aspirasyon uygulanabilen bir lümeni olan entübasyon tüpü veya trakeostomi kanülleri kullanılmalıdır. Endotrakeal tüplerin kafları sekresyonların sızmasını engelleyecek kadar şişirilmelidir (2030 cmH2O). Ventilatör devreleri içerisinde sıvı biriktiğinde değiştirilmelidir. Bunun dışında rutin değiştirilmemelidir. HAZIRLAYAN HEKK Hemşireleri Arzum ÇELİK BEKLEVİÇ Yurdagül ALTUNAY Yürürlük Tarihi: Ocak 2013 Revizyon Tarihi: Revizyon No: ONAYLAYAN HEKK Başkanı Doç.Dr.Güven ÇELEBİ BEÜ SAĞLIK UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ Dök. No: S-EKP Sayfa 44 / 67 ENFEKSİYON KONTROL VE ÖNLEME PROGRAMI 17-ÇOK İLACA DİRENÇLİ BAKTERİ KONTROLÜ TALİMATI 1. AMAÇ: Çok ilaca dirençli bakterilerle meydana gelen hastane enfeksiyonlarını önlemek için gerekli kontrol önlemlerini belirlemek ve olası salgınları önlemektir. 2. TANIM: Çok ilaca dirençli bakteriler; epidemiyolojik önem taşıyan, hasta ya da çevresiyle temas yoluyla bulaşabilen mikroorganizmalardır (MRSA, ESBL+ gram negatif bakteriler, VRE gibi). 3. UYGULAMA: Rutin veya başka amaçlı kültürlerde çok ilaca dirençli bakteri üremesi durumunda, Hastane Enfeksiyon Kontrol Komitesi haberdar edilir. Hasta özel bir odada veya aynı bakteri ile enfekte diğer hastalarla aynı odada izole edilmelidir. İzolasyon odasına ya da ünitesine giriş çıkışlar sorumlu hemşirenin denetiminde olmalıdır. Hastayla veya hastanın yakın çevresiyle temas öncesinde ve sonrasında eller antiseptik bir deterjanla yıkanmalı ya da alkol bazlı el dezenfektanları uygulanmalıdır. Hasta sıvıları veya kontamine materyallerle temastan sonra eldiven kullanımına bakılmaksızın eller yıkanmalıdır. Hastalarla temaslar arasında eldivenler çıkarıldıktan hemen sonra eller yıkanmalıdır. Aynı hasta üzerinde yapılan işlemler arasında farklı vücut bölgelerinin çapraz kontaminasyonunu önlemek için eldivenler değiştirilmeli ve eller yıkanmalıdır. Hasta veya hasta malzemeleri ile temas ediliyorken nonsteril eldiven kullanılmalıdır. Mukoza ya da bütünlüğü bozulmuş deri ile temas sırasında nonsteril eldiven kullanılmalıdır. Hastanın vücut sıvılarının sıçramasına yol açabilecek prosedürler sırasında nonsteril eldiven, önlük, maske ve gözlük kullanılmalıdır. Tek kullanımlık ‘dısposıbl’ ekipmanlar kullanılmalı; ekipman tıbbi tehlike işaretli atık kabına atılmalıdır. Tekrar kullanılabilir ekipmanın uygun olarak dekontamine edilene kadar, diğer hastaların bakımında kullanılmadığından emin olunmalıdır. Odanın temizliği dezenfektanlar ile hergün yapılmalıdır. Bu odada kullanılan temizlik malzemeleri başka bir yerde kullanılmamalıdır. Eğer mümkünse hastalarla ilgili hizmetler enfekte ve enfekte olmayan her iki hasta grubu için aynı personelin bakım vermesini gerektirmeyecek şekilde ayrılmalıdır. Stetoskop, termometre, tansiyon aleti vs. malzemeler izole edilmiş hastalara özel olarak kullanılmalı, eğer bu malzemelerin/aletlerin dışarı çıkması gerekiyorsa dezenfekte edilmelidir. Hasta başka bir bölüme/servise gönderilecekse mutlaka izolasyon kurallarına nakil sürecinde de uyum gösterilmeli, varsa mevcut lezyonların üstü kapatılmalı, hasta ile giden kişilere önlük giydirilmeli ve ilgili servis/kurum uyarılmalıdır. Çok ilaca dirençli bakteri üremiş olan hastalardan Enfeksiyon Kontrol Komitesinin belirleyeceği sıklıkta kontrol kültürleri alınmalıdır. HAZIRLAYAN HEKK Hemşireleri Arzum ÇELİK BEKLEVİÇ Yurdagül ALTUNAY Yürürlük Tarihi: Ocak 2013 Revizyon Tarihi: Revizyon No: ONAYLAYAN HEKK Başkanı Doç.Dr.Güven ÇELEBİ BEÜ SAĞLIK UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ Dök. No: S-EKP Sayfa 45 / 67 ENFEKSİYON KONTROL VE ÖNLEME PROGRAMI 18- YOĞUN BAKIM ÜNİTELERİNE GİRİŞ KURALLARI TALİMATI 1-AMAÇ Yoğun Bakım Ünitelerindeki patojen mikroorganizmaların hastalara, sağlık personeline ve ziyaretçilere yayılmasını önlemektir. 2-KAPSAM Tüm yoğun bakım personelini kapsar. 3-UYGULAMA Yoğun Bakım Ünitelerine giren herkes (sağlık çalışanı, ziyaretçi vb.) “El Hijyeni Talimatına” uymalıdır. Yoğun Bakım Ünitelerine girerken rutin olarak box önlüğü ve galoş giyilmesine gerek yoktur. Yoğun bakım Ünitelerinde vücut çıkartısı bulaşma ihtimali olan hastalara bakım verilirken bulaştan korunmak için box önlüğü giyilmesi gerekmektedir. Kirlenen önlük (gözle görünür kirlenme olsa da olmasa da) değiştirilmelidir. İzolasyonda takip edilen hastalar için “İzolasyon Önlemleri Talimatına” uyulmalıdır. Ziyaret öncesi ziyaretçilere eğitim verilmelidir. Ziyaretçi kendi hastası dışında başka hastaya ve hasta bakım malzemelerine temas etmemelidir. Ziyaretçi sayısına kontrolün zor olması çevre kontaminasyon riski nedeni ile kısıtlama getirilebilir. Kabul edilebilir ziyaretçi sayısına ünite bazında karar verilmelidir. Bağışıklık sistemi baskılanmış hastaların yakınları tarafından ziyaretine doktor karar vermelidir. Çocukların hasta ziyaretinin hasta iyileşmesi üzerine olumlu etkileri olduğundan enfeksiyon kontrol önlemlerine uymak kaydı ile hastanın çocuklarına ve kardeş çocukların ziyaretine izin verilebilir. Ateş, burun akıntısı, öksürük, ishali kusma ve enfeksiyöz dermatiti olan kişiler ziyaretçi olarak kabul edilmemelidir. Toplumda salgın varlığında ziyaretçi kısıtlaması yapılabilir. HAZIRLAYAN HEKK Hemşireleri Arzum ÇELİK BEKLEVİÇ Yurdagül ALTUNAY Yürürlük Tarihi: Ocak 2013 Revizyon Tarihi: Revizyon No: ONAYLAYAN HEKK Başkanı Doç.Dr.Güven ÇELEBİ BEÜ SAĞLIK UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ Dök. No: S-EKP Sayfa 46 / 67 ENFEKSİYON KONTROL VE ÖNLEME PROGRAMI 19-AMELİYATHANE ALET YIKAMA VE BAKIM TALİMATI 1-AMAÇ Cerrahi girişimlerde enfeksiyon riskini önlemek ve cerrahi aletlerin uygun yıkama ve bakım yöntemlerini belirlemektir. 2-KAPSAM Tüm ameliyathane personelini kapsar. 3-UYGULAMA Ameliyat bitiminde kirli set hemşire tarafından sayıldıktan sonra alet yıkama odasına götürülür. Alet yıkama ve bakımından sorumlu personel küvet içine hazırladığı enzimatik kan sökücü solüsyon içine aletleri koyar. Solüsyonun konsantrasyonu ve kullanım şekli solüsyonun kullanım bilgilerine göre hazırlanır. Bekleme süresi bitince aletler içinde dezenfektan solüsyon olan ikinci küvete alınır. İkinci küvetteki solüsyonun konsantrasyonu ve kullanma şekli dezenfektan solüsyonun kullanım bilgilerine göre yapılır. Aletler, ikinci küvette bekleme süresi bitince alet temizleme fırçası ile fırçalanır ve bol su ile durulanır. Yıkanan aletler diğer setlerle karıştırılmadan, hazırlık odasına getirilir. Tek tek kurulanır ve sıraya dizilir. Hazırlık odasındaki görevli hemşire tarafından hazırlanmak üzere bırakılır. Her hazırlanan solüsyonla 3 veya 5 set yıkanır. Eğer enfekte bir ameliyattan çıkan aletler yıkanmışsa solüsyon kirli atık su lavabosuna dökülür ve yenisi hazırlanır. Gün bitiminde solüsyon küveti, kirli gider lavabo ve alet yıkama odası dezenfektanlı solüsyonla yıkanır ve temizlenir. Ertesi güne hazır bırakılır. HAZIRLAYAN HEKK Hemşireleri Arzum ÇELİK BEKLEVİÇ Yurdagül ALTUNAY Yürürlük Tarihi: Ocak 2013 Revizyon Tarihi: Revizyon No: ONAYLAYAN HEKK Başkanı Doç.Dr.Güven ÇELEBİ BEÜ SAĞLIK UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ Dök. No: S-EKP Sayfa 47 / 67 ENFEKSİYON KONTROL VE ÖNLEME PROGRAMI 20-AMELİYATHANE SOYUNMA ODALARI TALİMATI 1-AMAÇ Ameliyathanede patojen mikroorganizmaların hastalara, sağlık personeline ve steril ameliyat sahasına yayılmasını önlemektir. 2-KAPSAM Tüm ameliyathane personelini kapsar. 3-UYGULAMA Ameliyathane kat giriş kapısından girişte kirli ayakkabılara galoş takılır, soyunma odasına girilir. Kişilere özel ayrılmış soyunma odalarında sivil kıyafetler çıkarılır. Ameliyathane özel formaları (her gün değişmek şartı ile) giyilir. Ameliyathane tarafına geçişte ameliyathane de kullanılan terlikler giyilir. Steril alana box önlüğü giyilerek, maske ve bone takılarak girilir. Ameliyathaneden herhangi bir sebep ile ayrılırken içeride kullanılan terlikler çıkarılır. Farklı bir terlik/ayakkabı giyilir. Kirli yeşil formalar çıkarılır. Kirli sepetine atılır. Sivil kıyafetler giyilerek ameliyathane terk edilir. Ameliyathane özel formaları ile ameliyathane dışına çıkılamaz. HAZIRLAYAN HEKK Hemşireleri Arzum ÇELİK BEKLEVİÇ Yurdagül ALTUNAY Yürürlük Tarihi: Ocak 2013 Revizyon Tarihi: Revizyon No: ONAYLAYAN HEKK Başkanı Doç.Dr.Güven ÇELEBİ BEÜ SAĞLIK UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ Dök. No: S-EKP Sayfa 48 / 67 ENFEKSİYON KONTROL VE ÖNLEME PROGRAMI 21-ACİL SERVİSTE ENFEKSİYON KONTROL TALİMATI 1- AMAÇ Acil serviste çalışan sağlık personelinin ve acil servise başvuran hastaların enfeksiyon riskinin en aza indirilmesi için alınacak önlemlerin belirlenmesidir. 2- KAPSAM Acil serviste çalışan tüm sağlık personelini kapsar. 3- UYGULAMA Acil durumlarda ağızdan ağıza resusitasyon olasılığını en aza indirmek için ağızlık, ambu gibi solunum aletleri hazırda bulundurulmalıdır. Acil serviste kullanılan alet ve ekipmanlar ‘Dezenfeksiyon-Sterilizasyon Talimatı’na uygun dezenfekte edilmelidir. Acil servisin yoğunluğundan ve hastalara acil müdahale gerektiğinden, asepsi kurallarına uyulmadan yapılan girişimler enfeksiyon riskini arttırmaktadır. Bu nedenle yapılması gereken işlemlerin aciliyeti iyi değerlendirilmeli, işlemler mümkünse hasta yattıktan sonra serviste, daha uygun koşullarda yapılmalıdır. Her hasta ile temastan önce ve sonra ‘El Hijyeni Talimatı’ na uygun olarak eller yıkanmalıdır. Kan ya da benzeri vücut sıvıları ile temas sırasında ‘İzolasyon Prosedürü’ne uygun hareket edilmelidir. Perkütan yaralanmaların önlenmesi için iğneler kullanıldıktan sonra kılıflarına tekrar takılmamalı, eğilip bükülmemeli, iğne atık kutusuna atılmalıdır. Kesici-delici aletlerle yaralanma durumunda ‘Personel Yaralanmaları İzlem Talimatı’na uygun hareket edilmelidir. Üriner kateter ve santral venöz kateter takılması esnasında ‘İdrar Kateteri Uygulama ve İdrar Kültürü Alma Talimatı’ ve ‘Damar İçi Kateter Uygulama Talimatı’na uyulmalıdır. Acil servisteki hastalara yaklaşımda alınması gereken izolasyon önlemleri Tablo1’de belirtilmiştir. HAZIRLAYAN HEKK Hemşireleri Arzum ÇELİK BEKLEVİÇ Yurdagül ALTUNAY Yürürlük Tarihi: Ocak 2013 Revizyon Tarihi: Revizyon No: ONAYLAYAN HEKK Başkanı Doç.Dr.Güven ÇELEBİ BEÜ SAĞLIK UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ Dök. No: S-EKP Sayfa 49 / 67 ENFEKSİYON KONTROL VE ÖNLEME PROGRAMI Tablo 1. Çeşitli klinik durumlarda muhtemel patojenler ve bunlara karşı alınması gereken izolasyon önlemleri Klinik Muhtemel Patojenler Önlemler Diyare Dışkısını tutamayan veya bezli Enterik patojenler Temas hastada olası infeksiyöz akut diyare Son zamanlarda antibiyotik C.Difficile Temas kullanma hikayesi Menenjit Etyolojisi bilinmeyen yaygın N. meningitidis Damlacık döküntüler Ateşli petişiyal\ekimotik döküntü N. meningitidis Damlacık Veziküler döküntü Su çiçeği Nezleli ve ateşli makülopapüler Kızamık döküntü Solunum yolu enfeksiyonları HIV negatif veya HIVriski düşük M.tuberculosis hastada öksürük\ateş\akciğerde üst lob enfeksiyonu HIV pozitif veya HIV riski M.tuberculosis yüksek hastada öksürük \ateş\akciğerin herhangi bir yerinde infiltrasyon Şiddetli,dirençli nöbet tarzında Boğmaca öksürük Çoklu ilaca direnci olan mikroorganizma riski Çoklu ilaca direnci olan Dirençli bakteriler mikroorganizmalarla enfeksiyon veya kolonizasyon hikayesi Yakın zamanlarda çoklu ilaca Dirençli bakteriler direnci olan mikroorganizmaların endemik olduğu hastanelerde yatan hastalarda deri,yara ve idrar yolu enfeksiyonları Deri ve yara enfeksiyonları Apse ve kapanmayan akıntılı yara S.aureus,Agrubu stereptekok Solunum yolu ve temas Solunum yolu Solunum yolu Solunum yolu Damlacık Temas Temas Temas *Temas, damlacık ve solunum yolu izolasyonunda ‘İzolasyon Prosedürü’nde belirtilen önlemler alınmalıdır. HAZIRLAYAN HEKK Hemşireleri Arzum ÇELİK BEKLEVİÇ Yurdagül ALTUNAY Yürürlük Tarihi: Ocak 2013 Revizyon Tarihi: Revizyon No: ONAYLAYAN HEKK Başkanı Doç.Dr.Güven ÇELEBİ BEÜ SAĞLIK UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ Dök. No: S-EKP Sayfa 50 / 67 ENFEKSİYON KONTROL VE ÖNLEME PROGRAMI 22-BRONKOSKOPİ DEZENFEKSİYON TALİMATI 1. AMAÇ: Endoskopik girişimlerde enfeksiyon riskini önlemek ve endoskopik cihazların uygun dezenfeksiyon yöntemini belirlemektir. 2. UYGULAMA: Endoskoplar kullanım sonrası hemen bulundukları yerde dekontamine edilir. Endoskobun hortum yüzeyindeki kaba kir ve sekresyonlar temiz bir gazlı bez ile alındıktan sonra ayrılabilen tüm parçaları sökülür ve enzimatik deterjan çözeltisi içinde 5 dakika bekletilir. Endoskop ve parçaları üzerinde organik madde kalmayıncaya dek yıkanır. Endoskobun iç kanalları bol su ile jet akım sağlanarak yıkanır, fırçalanır. Hareket edebilen parçaları tüm pozisyonlara getirilir. Endoskop ve parçaları bol basınçlı su ile durulanır. Yüksek düzey dezenfektan çözeltisi içine konulmadan fazla suyu giderilir (aletin ıslaklığı dezenfektanı sulandırarak etkin yoğunluğun azalmasına neden olabilir). Yüksek düzey dezenfektan içine tamamen batırılarak önerilen sürede (%2-3 gluteraldehit için oda ısısında 20 dakika*, ortafitalaldehit için bu süre 5dk) bekletilir. Tüm iç ve dış yüzeylerin dezenfektan solüsyon ile temas etmesi gereklidir. Bunun için lümenlerden dezenfektan geçirilerek hava kabarcıkları kalmaması sağlanmalıdır. *Mycobacterium avium intracellulare complex ile enfekte hastaya yapılan bronkoskopi sonrası dezenfeksiyon işlemi süresi 90-120 dakika olmalıdır. Endoskop ve parçaları steril distile su iyice durulanır içerisinden alkol geçirilerek kurumaya bırakılır. Endoskop ek parçaları takılmadan kurumayı kolaylaştırmak için dikey pozisyonda ve kontaminasyonu engelleyecek şartlarda saklanır. Gluteraldehit solüsyonu toksik etkilidir, hazırlarken koruyucu önlemler alınmalıdır. Solüsyon mutlaka kapalı bir kapta muhafaza edilmeli ve işlem sırasında dezenfektan küveti kapalı tutulmalıdır. Gluteraldehit solüsyonunun aktivitesi, stripler ile kullanım süresi sonuna kadar her gün kontrol edilmelidir. Strip ile renk değişimi saptanmayan veya görünümü bulanık, kirli çözeltiler kullanım süresini beklemeden değiştirilmelidir. Dezenfeksiyonda kullanılan solüsyonun kullanım süresi 14 gündür. Dezenfektan kabının uygun bir yerine solüsyonun hazırlanma ve son kullanma tarihi, hazırlayan kişinin adı yazılmalıdır. Son kullanma tarihi geçen çözeltiler aktivasyonuna bakılmaksızın atılmalıdır. Hastane Enfeksiyon Kontrol Komitesi onayı alınmadan başka bir dezenfektan kullanılmamalıdır. Endoskopik uygulamaya bağlı bir enfeksiyon gelişirse Enfeksiyon Kontrol Komitesi derhal haberdar edilmelidir. Uygulayıcılar eldiven, önlük giymeli, gerekli hallerde gözlük kullanmalıdır. Endoskopi ünitesi çalışanlarının hepatit B aşıları tam olmalıdır. HAZIRLAYAN HEKK Hemşireleri Arzum ÇELİK BEKLEVİÇ Yurdagül ALTUNAY Yürürlük Tarihi: Ocak 2013 Revizyon Tarihi: Revizyon No: ONAYLAYAN HEKK Başkanı Doç.Dr.Güven ÇELEBİ BEÜ SAĞLIK UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ Dök. No: S-EKP Sayfa 51 / 67 ENFEKSİYON KONTROL VE ÖNLEME PROGRAMI 23-TÜBERKÜLOZDAN KORUNMA TALİMATI 1. AMAÇ Tüberkülozdan korunulması için gerekli önlemlerin alınmasıdır. 2. KAPSAM Tüm hastane çalışanlarını ve hastaları kapsar. 3. UYGULAMA Tüberküloz olduğu bilinen ya da şüphe edilen hastaların odalarına giren sağlık personeli, Tüberküloz olduğu bilinen ya da şüphe edilen hastalara öksürük oluşturan ya da damlacık saçılmasına yol açan işlemlerin (balgam çıkarma, bronkoskopi, endotrakeal entübasyon, aerosol tedavileri vb.) uygulanması sırasında odada bulunan sağlık personeli, Havada asılı kalan damlacık çekirdeklerinin inhale edilmesini önleyecek yönetimsel ya da mühendislik önlemlerinin bulunmadığı durumlarda (tüberküloz hastalarının nakliyle uğraşan kişiler ile bu hastalara acil cerrahi girişim ya da diş ile ilgili işlem yapılması) ilgili sağlık personeli, Damlacık oluşumuna yol açan işlemlerle uğraşan laboratuar personeli, N95 standardında tüberkülozdan koruyucu maske kullanmalıdır. Sağlık personeli işe girişte ve periyodik olarak her yıl ‘Personel Sağlığı Takip Talimatı’nda belirtilen uygulamaların yapılması için kurum hekimine başvurmalıdır. Tüberküloz hastalarının bulaş riski olduğu sürece ‘İzolasyon Prosedürü’nde belirtilen şekilde izolasyonları sürdürülmelidir. Hastalar neden izole edildikleri ve bulaş şekli hakkında bilgilendirilmeli ve kurallara uyumu izlenmelidir. Tüberküloz ve dirençli tüberküloz onam formları hastalara mutlaka okutulmalı ve imzalatılmalıdır. Tüberküloz kliniklerinde yatan tüm hastalar ve tüberküloz dışı (nonspesifik) kliniklerde yatan tüberküloz şüpheli hastaların cerrahi tipte maske takmaları sağlanmalıdır. Çok ilaca dirençli (MDR) tüberküloz servisinde; hastane konseyinin 11.04.2007 tarihinde aldığı kararlar doğrultusunda hazırlanan ‘Çok İlaca Dirençli Tüberküloz Servisinde Enfeksiyon Kontrol Talimatı’na uygun hareket edilmelidir. HAZIRLAYAN HEKK Hemşireleri Arzum ÇELİK BEKLEVİÇ Yurdagül ALTUNAY Yürürlük Tarihi: Ocak 2013 Revizyon Tarihi: Revizyon No: ONAYLAYAN HEKK Başkanı Doç.Dr.Güven ÇELEBİ BEÜ SAĞLIK UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ Dök. No: S-EKP Sayfa 52 / 67 ENFEKSİYON KONTROL VE ÖNLEME PROGRAMI 24-ÇOK İLACA DİRENÇLİ TÜBERKÜLOZ HASTALARININ BULUNDUĞU SERVİSLERDE ENFEKSİYON KONTROL TALİMATI 1. AMAÇ Çok ilaca dirençli (MDR) tüberküloz servisinde yatan hastaların izolasyonunun sağlanması,çalışan personele ve ziyaretçilere bulaşın engellenmesidir. 2. KAPSAM Tüberküloz tanılı/şüpheli hasta yatan servislerde çalışan tüm personeli kapsar. 3. UYGULAMA MDR tüberküloz hastaları servise yatışlarından önce, basil negatif oluncaya kadar servis dışına çıkamayacaklarını ve ziyaretçi kabul edemeyeceklerini belirten onam formlarını imzalamalıdır. Basil pozitif MDR tüberküloz hastalarının servis içinde diğer hastalardan ayrı bir bölümde internasyonu sağlanmalıdır. Basil pozitif MDR tüberküloz hastalarının servis dışına çıkmaları engellenmeli, kantin ihtiyaçları telefonla sağlanmalıdır. Basil negatif MDR tüberküloz hastalarının servise giriş-çıkışları kontrol altına alınmalıdır. Hasta yakınlarının ziyaret süreleri mümkün olduğunca kısıtlanmalıdır. MDR tüberküloz servisinde çalışan tüm personel ‘Tüberkülozdan Korunma Talimatı’na uygun hareket etmelidir. HAZIRLAYAN HEKK Hemşireleri Arzum ÇELİK BEKLEVİÇ Yurdagül ALTUNAY Yürürlük Tarihi: Ocak 2013 Revizyon Tarihi: Revizyon No: ONAYLAYAN HEKK Başkanı Doç.Dr.Güven ÇELEBİ BEÜ SAĞLIK UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ Dök. No: S-EKP Sayfa 53 / 67 ENFEKSİYON KONTROL VE ÖNLEME PROGRAMI 25-KANAMALI HASTALARIN KONTROLÜ TALİMATI 1. AMAÇ Kanamalı hastayı ve hastane personelini kan yolu ile bulaşan enfeksiyon hastalıklarından korumak ve vücut bütünlüğü bozulmuş olan kanamalı hastayı diğer enfeksiyon hastalıklarından korumak için gerekli olan işlem basamaklarını belirlemektir. 2. KAPSAM Hastanemizde çalışan tüm personeli kapsar. 3. UYGULAMA Kanaması olan hastalar vücut bariyerlerinin bozulması nedeniyle enfeksiyonlara açık hale gelirler ve hastaya yapılan kan transfüzyonları da enfeksiyonların ortaya çıkmasına neden olabilir. Ayrıca kanayan hasta hastane çalışanları, diğer hastalar ve ziyaretçiler için potansiyel enfeksiyon kaynağıdır. Hasta kanı ile kirlenmiş bir malzeme ile hastane çalışanının yaralanması enfeksiyona neden olabilir. Bu nedenle kanamalı bir hasta ile karşılaşıldığında; -Hastanın korunması için gerekli önlemler alınmalıdır. -Çevrenin uygun şekilde temizlenmesi sağlanarak hastanın kanında taşınabilecek enfeksiyon etkenlerinin başkalarına bulaşması engellenmelidir. Kanamalı hastaya delici-kesici alet yaralanması, çarpma, yanık veya ateşli silah yaralanması durumlarında tetanoz profilaksisi uygulanmalıdır. 1-Daha önce 3 (üç) doz aşı yapılmış olanlar; Hafif yaralanma Tetanoza yatkın yaralanma -Sadece yara temizliği - Sadece yara temizliği 2-Son aşıdan 10 yıldan uzun süre geçmiş olanlar; Hafif yaralanma Tetanoza yatkın yaralanma -Yara temizliği+aşı(Td) - Yara temizliği+aşı 3-Daha önce aşılanmamışlarda; Hafif yaralanma Tetanoza yatkın yaralanma -Yara temizliği+aşı; sonrasında 1. ve 6- - Yara temizliği + Tetanoz immunglobulin+aşı; 12. ayda iki doz rapel aşı sonrasında 1. ve 6-12. ayda iki doz rapel aşı Kirli yaralanmalarda ampirik antibiyotik tedavisi başlanmalıdır. Hasta kanının yere saçılması, aletler veya çevrenin kirlenmesi durumunda ‘Hastane Temizliği Prosedürü’ ve ‘Dezenfeksiyon-Sterilizasyon Talimatı’na uygun olarak temizlik yapılarak HBV, HCV ve HIV gibi enfeksiyonların çevrede bulunanlara bulaşması engellenmelidir. Kanamalı olan hastaya girişimde bulunacak personel mutlaka eldiven giymeli, eğer yoğun bir kanama veya sıçrama söz konusu ise koruyucu önlük, maske ve gözlük kullanmalıdır. Personel, hasta kanı ile kirlenmiş kesici-delici bir aletle yaralanırsa ya da hasta kanı mukozaya veya bütünlüğü bozulmuş cilde temas ederse ‘Personel Yaralanmaları İzlem Talimatı’na uygun olarak gerekli tetkik ve tedaviler yapılmalıdır. HAZIRLAYAN HEKK Hemşireleri Arzum ÇELİK BEKLEVİÇ Yurdagül ALTUNAY Yürürlük Tarihi: Ocak 2013 Revizyon Tarihi: Revizyon No: ONAYLAYAN HEKK Başkanı Doç.Dr.Güven ÇELEBİ BEÜ SAĞLIK UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ Dök. No: S-EKP Sayfa 54 / 67 ENFEKSİYON KONTROL VE ÖNLEME PROGRAMI Kanamalı hastaya kan transfüzyonu gerekirse ‘Kan Transfüzyonu Talimatı’na uygun olarak gerekli işlemler yapılmalıdır. Hastaya kullanılan aletlerin dezenfeksiyonu ‘Dezenfeksiyon-Sterilizasyon Talimatı’na uygun olarak yapılmalıdır. HAZIRLAYAN HEKK Hemşireleri Arzum ÇELİK BEKLEVİÇ Yurdagül ALTUNAY Yürürlük Tarihi: Ocak 2013 Revizyon Tarihi: Revizyon No: ONAYLAYAN HEKK Başkanı Doç.Dr.Güven ÇELEBİ BEÜ SAĞLIK UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ Dök. No: S-EKP Sayfa 55 / 67 ENFEKSİYON KONTROL VE ÖNLEME PROGRAMI 26-KAN TRANSFÜZYON TALİMATI 1. AMAÇ Kan transfüzyonu uygulama kurallarının belirlenmesidir. 2. KAPSAM Tüm sağlık personelini kapsar. 3. UYGULAMA Transfüzyon için hekim tarafından doldurulan kan istem belgesi kan bankasına gönderilir. Uygun kan mevcut ise hastadan kan örneği alınır ve cross-matching için kan bankasına gönderilir. Cross-matching yapılarak uygun bulunan ve uygunluğu kan bankası sorumlu hekimi tarafından onaylanan kan teslim alınır. Hastanın genel durumunda kan transfüzyon kontrendikasyonu görülüyorsa sorumlu hekime bildirilir. Hasta başında tekrar hasta kanı ile cross-matching yapılır ve uygun olup olmadığı servis hekimine onaylatılır. Uygun olduğu tespit edilen ve onaylanan kan hastaya takılır. Bir süre yakın takip ile reaksiyon ve komplikasyon gelişip gelişmediği kontrol edilir. Herhangi bir komplikasyon görüldüğünde hemen işlem sonlandırılır ve servis hekimi haberdar edilir. İşlem tamamlandıktan sonra Kan İstem Belgesine kan transfüzyonu sırasında reaksiyon görülüp görülmediği yazılır ve doktor tarafından imzalanarak set ve kan torbası ile birlikte Kan Bankasına gönderilir. HAZIRLAYAN HEKK Hemşireleri Arzum ÇELİK BEKLEVİÇ Yurdagül ALTUNAY Yürürlük Tarihi: Ocak 2013 Revizyon Tarihi: Revizyon No: ONAYLAYAN HEKK Başkanı Doç.Dr.Güven ÇELEBİ BEÜ SAĞLIK UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ Dök. No: S-EKP Sayfa 56 / 67 ENFEKSİYON KONTROL VE ÖNLEME PROGRAMI 27-İSHALLİ HASTALARDA ENFEKSİYON KONTROL TALİMATI 1- AMAÇ İshalli hastalardan sağlık personeline ve diğer hastalara bulaşın engellenmesi amacıyla uygulanacak enfeksiyon kontrol önlemlerinin belirlenmesidir. 2- TANIM Hastane kaynaklı gastroenterit; hastaneye yatıştan 72 saat sonra akut başlangıçlı, 12 saatten daha uzun süreli sulu dışkılama olmasını ve/veya kusma ve/veya ateş (>38 derece) varlığını ifade eder. Bulaşma doğrudan fiziksel temas, sağlık personelinin elleriyle veya kontamine çevreden fekal-oral yolla olmaktadır. 3- KAPSAM Tüm sağlık personelini kapsar. 4- UYGULAMA İlk ve en etkili öneri olarak her hasta ile temastan önce ve sonra ‘El Hijyeni Talimatı’na uygun olarak eller yıkanmalıdır. Hasta ve malzemelere dokunmakla oluşacak kontaminasyonun engellenmesi amacıyla her hastada değiştirilmek üzere eldiven giyilmelidir. Eldiven giymeden önce ve sonra eller yıkanmalıdır. Aynı hastanın farklı vücut bölgelerinde işlem yapılırken de eldiven değiştirilmeli ve eldiven çıkartıldıktan sonra eller yıkanmalıdır. Enfeksiyöz ishalli bir hastada ‘İzolasyon Prosedürü’nde belirtilen standart önlemlerin uygulanması yeterlidir. Ancak bez bağlanan veya altı yaş altında dışkılama kontrolü olmayan çocukta ve C. difficile ishalli hastalarda ek olarak temas önlemlerine uyulmalıdır. Akut ishalli sağlık personeli hekim tarafından değerlendirilerek tetkik sonuçlarına göre hasta bakımından uzaklaştırılmalıdır. Salmonelloz dışındaki durumlarda, sağlık personeli klinik olarak iyileştiği zaman hasta bakımına dönebilir. Ancak günlük hasta bakımında kişisel hijyene çok dikkat etmelidir. Salmonella enfeksiyonu geçiren sağlık personeli ise en az 24 saat arayla alınan üç dışkı kültürü negatif bulunduğu takdirde hasta bakımına dönmelidir. Antibiyotik bitiminden en az 48 saat geçtikten sonra kültürler alınmalıdır. Nozokomiyal bulaşmada rol oynayabilecek endoskop, solunum tedavi cihazları vb. araç ve malzemeler ‘Dezenfeksiyon-Sterilizasyon Talimatı’na uygun şekilde dezenfekte edilmelidir. Nozokomiyal ishali azaltmak amacıyla hastaya yönelik risk faktörleri önlenmelidir. Gereksiz antibiyotik, antasit veya H2 bloker ve lavman kullanımı azaltılıp, nazogastrik tüpler olabildiğince kısa süre uygulanmalıdır. Salgınların saptanıp yayılmalarının önlenebilmesi için rutin sürveyans çalışmaları yapılmalıdır. Salgından şüphelenildiği durumlarda ‘Salgın İnceleme Talimatı’na uygun hareket edilmelidir. HAZIRLAYAN HEKK Hemşireleri Arzum ÇELİK BEKLEVİÇ Yurdagül ALTUNAY Yürürlük Tarihi: Ocak 2013 Revizyon Tarihi: Revizyon No: ONAYLAYAN HEKK Başkanı Doç.Dr.Güven ÇELEBİ BEÜ SAĞLIK UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ Dök. No: S-EKP Sayfa 57 / 67 ENFEKSİYON KONTROL VE ÖNLEME PROGRAMI 28-LABORATUVARLARDA ENFEKSİYON KONTROL TALİMATI 1- AMAÇ Laboratuvarda çalışan sağlık personelinin laboratuvar kaynaklı enfeksiyonlardan korunması için gereken uygulama kurallarının belirlenmesidir. 2- KAPSAM Laboratuvarda çalışan tüm sağlık personelini kapsar. 3- UYGULAMA Tüm kanlar ve kanla bulaşmış örnekler ‘enfekte’ kabul edilmelidir. Laboratuar kaynaklı tüm tıbbi atıklar ‘Tıbbi Atık Yönetimi Prosedürü’ne uygun olarak uzaklaştırılmalıdır. Enjektörler işlem sonrası kapakları kapatılmadan delinmeye dayanıklı özel kaplara atılmalıdır. Santrifüjleme ve vorteksleme işlemleri sırasında enfekte aerosol oluşumunun engellenmesi için işlem bittikten sonra 15 dakika beklenerek kapak açılmalı ve tüpler işleme alınmalıdır. Enfekte aerosol oluşumunun engellenmesi için enfekte özeler alevin üst ucunda kurutulduktan sonra alevin içinde kor haline getirilmelidir. Kan ve vücut sıvılarıyla ilgili işlemler sırasında eldiven giyilmeli, eldiven çıkarıldıktan sonra ‘El Hijyeni Talimatı’na uygun olarak eller yıkanmalıdır. Kan ve diğer vücut sıvılarının sıçraması ihtimali bulunan durumlarda maske ve gözlük takılmalı, önlük giyilmelidir. Laboratuvarlarda yiyecek, içecek tüketilmemeli, sigara içilmemelidir. Laboratuvardaki soğutucularda yiyecek, içecek saklanmamalıdır. Ağız ile pipetleme yapılmamalı, otomatik pipetler kullanılmalıdır. Laboratuvar temizliği ‘Hastane Temizliği Prosedürü’ne uygun olarak yapılmalı, materyal dökülmesi ya da sıçraması durumlarında ilgili bölüm ‘Dezenfeksiyon-Sterilizasyon Talimatı’nda belirtilen yer-yüzey dezenfektanları ile dezenfekte edilmelidir. Tüberküloz şüpheli örnekler tip 2 güvenlik kabinlerinde çalışılmalıdır. HAZIRLAYAN HEKK Hemşireleri Arzum ÇELİK BEKLEVİÇ Yurdagül ALTUNAY Yürürlük Tarihi: Ocak 2013 Revizyon Tarihi: Revizyon No: ONAYLAYAN HEKK Başkanı Doç.Dr.Güven ÇELEBİ BEÜ SAĞLIK UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ Dök. No: S-EKP Sayfa 58 / 67 ENFEKSİYON KONTROL VE ÖNLEME PROGRAMI 29-ÇAMAŞIR YIKAMA TALİMATI 1. AMAÇ Hastanede enfeksiyon kontrolünü sağlamak amacıyla hijyenik bir ortamın oluşturulması için, kullanılan tüm tekstil ürünlerinin uygun şartlarda yıkanmasına yönelik kuralları belirlemektir. 2. KAPSAM Hastanedeki tüm servisleri, poliklinikleri ve ilgili personeli kapsar. 3. UYGULAMA • Çamaşırların toplanması işleminden önce eldiven giyilmelidir. • Kan ve vücut sekresyonlar bulaşmış çamaşırların toplanması esnasında ‘İzolasyon Prosedürü’ne uygun hareket edilmelidir. • Tüm çamaşırlar, makinelere ve çamaşırhane personeline zarar verecek kesici, delici ve batıcı materyallerden arındırıldıktan sonra çamaşır torbalarına konularak çamaşırhaneye gönderilmelidir. • Temiz ve kirli çamaşırlar ayrı olarak toplanmalı, taşınmalı ve aynı anda işleme alınmalıdır. • Çamaşırlar silkelenmemeli ve havalandırılarak toplanmamalıdır. • Oda içinde yerlere atılmadan ve temiz mobilyalara değdirilmeden torbalanmalıdır. • Kirli ve enfekte çamaşırlar yiyecek ve hasta taşınan asansörlerle taşınmamalıdır. Taşınıyor ise asansörlerde hemen temizlik ve dezenfeksiyon yapılmalıdır. • Çamaşır toplama işlemi bittikten sonra eldivenler çıkarılmalı ve eller ‘El Hijyeni Talimatı’na uygun olarak yıkanmalıdır. • Toplama işleminde kullanılan kumaş tekneler ya da torbalar günlük olarak yıkanmalıdır. Plastik taşıyıcı konteynırlar temizlenip dezenfekte edilmelidir. • Temizlenen çamaşırlar ütülendikten sonra mümkün olduğunca az dokunularak katlanmalı, paketlenmeli ve temiz raflarda muhafaza edilmelidir. • Çamaşır yıkama makinelerinin ısı ölçüm sensörleri bulunmalı ve yıkama suyu sıcaklıkları çamaşırhane personeli tarafından takip edilmelidir. Çamaşır makinelerinin periyodik bakımları ve kontrolleri yapılmalıdır. • Hasta takımları her gün ve ihtiyaç halinde, muayene ve ameliyat çamaşırları her hastadan sonra değiştirilmelidir. • Çamaşırlar; ön yıkama 40©’ de 20 dk, ana yıkama+ termal dezenfeksiyon 70©’de 40 dk, ön durulama 20dk, durulama 20dk, sıkma 5-10 dk olacak şekilde toplamda 110 dk yıkanır (termal dezenfeksiyon 90©’de 10 dk. da sağlanabilir). • Çamaşırhane temiz ve kirli hava karışımının minimuma indirilmesi amacıyla iyi havalandırılmalıdır. • Temiz ve kirli çamaşırlar fiziksel bariyerle ayrılmış farklı alanlarda depolanmalıdır. • Temiz veya kirli çamaşırların işleme alındığı yerlerde el yıkama alanı sağlanmalıdır. • Çamaşırhane personeli işe başlarken sağlık raporu dahilinde yaptırdığı seroloji sonuçlarına göre takip edilmelidir. • Kesici, delici alet yaralanmaları olduğunda "Personel Sağlığı Takip Talimatı"na uygun olarak hareket edilmelidir. HAZIRLAYAN HEKK Hemşireleri Arzum ÇELİK BEKLEVİÇ Yurdagül ALTUNAY Yürürlük Tarihi: Ocak 2013 Revizyon Tarihi: Revizyon No: ONAYLAYAN HEKK Başkanı Doç.Dr.Güven ÇELEBİ BEÜ SAĞLIK UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ Dök. No: S-EKP Sayfa 59 / 67 ENFEKSİYON KONTROL VE ÖNLEME PROGRAMI 30-MUTFAK SANİTASYONU VE GIDALARIN HAZIRLANMASI TALİMATI 1. AMAÇ Mutfakta görevli personelden ve çalışma ortamından kaynaklanan, besinler yoluyla bulaşabilecek enfeksiyonların önlenmesi için gerekli enfeksiyon kontrol önlemlerinin belirlenmesidir. 2. KAPSAM Mutfakta çalışan personeli kapsar. 3. UYGULAMA Gıdalar mümkün olduğunca çabuk işlenmeli, ortam sıcaklığına fazla maruz bırakılmamalıdır. İşlenen gıdalar hemen soğuk odaya kaldırılmalıdır. Büfeye çıkarılacak sıcak yemekler ise, eğer üretim yemek saatine yakın yapılmışsa banket arabalarına yerleştirilmelidir. Banket arabalarının sıcaklıkları kontrol edilmelidir. Banket arabalarında muhafaza edilen yemeklerin sıcaklık dereceleri minimum 65 ºC olmalıdır. Çiğ gıdalarla pişmiş gıdalar aynı soğuk odada depolanmak zorunda ise ayrı raflara yerleştirilmelidir. Soğuk odalardaki bütün gıdaların ağızları kapalı olmalıdır. Kıyma makinaları ve parçaları her kullanımdan sonra yıkanmalı ve dezenfekte edilmelidir. Ürünlerin son kullanma tarihleri, ürün kullanılmadan önce kontrol edilmelidir. Son kullanma tarihi geçmiş gıdalar kesinlikle kullanılmamalıdır. Etler çözündürülmeden önce mutlaka karton koli ve muhafaza edildiği poşetten çıkarılmalıdır. Dış ambalajlar her zaman yüklü miktarda mikroorganizma ihtiva eder. Et çözdürme işlemi 7-10 ºC’ye ayarlı bir soğuk odada yapılmalıdır. 10 ºC’nin üzerindeki sıcaklıklarda yapılan çözündürme işleminde, etin merkez notası çözünmeden yüzey kısımları çözünür ve yüzeyde bakteri üremesi başlar. Etlerin çözünme esnasında oluşan kanlı su içinde beklemesi engellenmelidir. Çözünen etler 0 ºC’ye ayarlı soğuk odada muhafaza edilmelidir. Durgun suda et çözündürme işlemi yapılmamalıdır. Etler 0 – 1 ºC de 2 – 3 günden fazla bekletilmemelidir. Etlerin buzları tamamen çözündürülmeden pişirilmemelidir. Aksi takdirde etin merkez ısısı gerekli sıcaklığa ulaşmadığından zararlı mikroorganizmalar ölmemektedir. Dondurulmuş gıdalar deep-freeze’den çıkarıldıktan sonra aynı gün içinde tüketilmelidir. Ayrıca çözünmüş gıdalar yeniden deep-freeze’e atılıp ikinci kez kullanılmamalıdır. Tezgah altlarında bulunan yiyeceklerin ağızları kapalı olmalıdır. Kasalar yerde sürüklenerek değil tekerlekli malzeme arabalarıyla taşınmalıdır. Teneke ambalajlı gıdalar ve teneke konserveler (komposto, salça vb.) açıldıktan sonra kalan miktar paslanmaz ya da uygun bir kaba boşaltılarak ağzına strech film çekilmelidir. Teneke ambalajlar açıldıktan sonra hemen paslandığından sağlığa zararlıdır. Karton ambalajlar mutfağa alınmamalıdır. Gıdalar kartonları alındıktan sonra kasalara yerleştirilerek mutfağa çıkarılmalıdır. Mutfakta kullanılan kasalar her kullanımdan sonra yıkanmalıdır. Mutfak sıcaklığı 20 ºC’ yi aşmamalıdır. Mutfak içinde tahta malzeme bulundurulmamalıdır (tahta kaşıklar, spatulalar, paletler, tahta saplı bıçaklar vb.). HAZIRLAYAN HEKK Hemşireleri Arzum ÇELİK BEKLEVİÇ Yurdagül ALTUNAY Yürürlük Tarihi: Ocak 2013 Revizyon Tarihi: Revizyon No: ONAYLAYAN HEKK Başkanı Doç.Dr.Güven ÇELEBİ BEÜ SAĞLIK UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ Dök. No: S-EKP Sayfa 60 / 67 ENFEKSİYON KONTROL VE ÖNLEME PROGRAMI Çiğ tüketilecek sebze ve meyveler; ön yıkama işlemi ile toz ve toprağından arındırılmalı, ardından 20 dakika tuzlu veya klorlu suda bekletildikten sonra bol su ile durulama işlemi yapılmalıdır. Mutfağın içindeki çöp kovalarının ağızları kapalı tutulmalıdır. Gıda ile temas eden her yüzey 1/100’lük çamaşır suyu ile dezenfekte edilmelidir. Üretim personeli temizlik bezi olarak tek kullanımlık kağıt havlu kullanmalıdır. Ancak temizlenen yüzey ayrıca dezenfekte edilecekse kumaş temizlik bezleri kullanılabilir. Temizlik bezleri makinede yıkandıktan sonra mutlaka kurutulmalıdır. Kuru olmayan temizlik bezleri çamaşırhaneden alınmamalıdır. Temizlik araç ve gereçleri iş bitiminde temizlenip 1/100’lük çamaşır suyu ile dezenfekte edilmelidir. Bulaşık makinasına sığan bütün küçük malzemeler makinede 80 derece üzerinde yıkanmalıdır. Bulaşık makinasına sığmayan malzemeler ise mümkün olduğunca yüksek sıcaklıktaki su ile yıkanmalıdır. Yıkanan tabak, kaşık, çatal vb. malzemeler kirli bulaşıkların yanına yerleştirilmemelidir. Yemek hazırlanan platformlar en az günde üç kez önce deterjan ile temizlenmeli, sonra hipokloritli dezenfektan ile silinmelidir. Mutfak zemini en az günde bir defa deterjanla yıkanmalıdır. Duvarlar kirlendikçe yıkanmalıdır. Tavanların kirli, kabarmış ve yiyeceklere kir düşecek şekilde olmaması sağlanmalıdır. Kullanma suyunun belli aralıklarla mikrobiyolojik kontrolleri yapılmalıdır. Havalandırma esnasında mutfağa sinek vs. girmemesi için önlem alınmalıdır. Eller, sıvı el yıkama solüsyonu ile el yıkama lavabosunda sık sık yıkanarak kağıt havlu ile kurulanmalıdır. Bu lavabolarda gıdalar yıkanmamalıdır. ELLER; - Her işin başlangıcında, - Çalışılan her tezgah değişiminde, - Her tuvaletten sonra (oradaki lavaboda), - Çiğ yiyecekleri elledikten sonra, - Öksürüp hapşırdıktan ve mendil kullandıktan sonra, - Kirli araç-gereçleri elledikten sonra mutlaka yıkanmalıdır. El yıkama için kullanılan lavabolar çalışma istasyonlarına yakın, yiyecek hazırlama bölümlerinden ayrı olmalıdır. Personelin tırnakları kısa olmalı, ellerde mücevher, oje, cila vb. bulunmamalıdır. Üretim esnasında ağız, burun, saç vb. vücudun herhangi bir organıyla eller temas etmemelidir. Personel mutfakta kepsiz ve eldivensiz çalışmamalıdır. Mutfakta çalışan personelin; - 3 ayda bir fizik muayenesi, - 6 ayda bir gaita mikroskobisi ve kültürü, - Yılda bir boğaz ve burun kültürü, - Yılda bir akciğer grafisi tetkikleri yapılmalıdır. HAZIRLAYAN HEKK Hemşireleri Arzum ÇELİK BEKLEVİÇ Yurdagül ALTUNAY Yürürlük Tarihi: Ocak 2013 Revizyon Tarihi: Revizyon No: ONAYLAYAN HEKK Başkanı Doç.Dr.Güven ÇELEBİ BEÜ SAĞLIK UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ Dök. No: S-EKP Sayfa 61 / 67 ENFEKSİYON KONTROL VE ÖNLEME PROGRAMI 31-MORG TEMİZLİĞİ TALİMATI 1. AMAÇ Morga kabul edilen cenazelerin sevkinden sonra ve belirli aralıklarla yapılacak olan temizlik ve dezenfeksiyon işlemleri için gerekli basamakları belirlemektir. 2. KAPSAM Morgda çalışan personeli kapsar. 3. UYGULAMA Morg; genel kullanım alanlarından uzak, hastaların olmadığı yerde olmalıdır. Morg giriş-çıkışları hastanenin ana giriş çıkışlarından ve acil giriş çıkışlarından ayrı olmalıdır. Morg buzdolabının içinin ve dışının temizliği temizlik görevlisi tarafından her cenaze sonrası ve rutin her hafta yapılmalıdır. Cenaze olmadığı zaman temizlik öncesi morg dolabının elektrik fişi çekilmeli ve dolabının buzu çözülene kadar beklenmelidir. Morg dolabının iç ve dış temizliği deterjanla silinerek yapılmalıdır. Temizlik bitiminde morg dolabının elektrik fişi prize takılmalıdır. Cenazelerin yıkandığı masanın temizliği; cenaze öncesi-sonrası ve her hafta deterjanla silinerek yapılmalıdır. Ayın sonunda yapılan temizlikte duvarlar da deterjanla silinmelidir. Tüm işlemlerin bitiminde zemin temizliği yapılmalıdır. Tüm temizlik işlemlerinde, cenazenin yıkanması ve transportu sırasında ilgili personel eldiven kullanılmalı, eldiveni çıkardıktan sonra ellerini yıkamalıdır. Cenazenin enfekte olduğu bildirilmişse personel tüm işlemler sırasında eldiven, maske, koruyucu önlük giymeli, gerekirse koruyucu gözlük takmalı ve temizliğin tamamı ‘Dezenfeksiyon- Sterilizasyon Talimatı’nda belirtilen yer-yüzey dezenfektanları ile yapılmalıdır. HAZIRLAYAN HEKK Hemşireleri Arzum ÇELİK BEKLEVİÇ Yurdagül ALTUNAY Yürürlük Tarihi: Ocak 2013 Revizyon Tarihi: Revizyon No: ONAYLAYAN HEKK Başkanı Doç.Dr.Güven ÇELEBİ BEÜ SAĞLIK UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ Dök. No: S-EKP Sayfa 62 / 67 ENFEKSİYON KONTROL VE ÖNLEME PROGRAMI 32-OYUNCAKLARIN TEMİZLİĞİ TALİMATI 1. AMAÇ Hastanemiz çocuk kliniği ve polikliniğinde bulunan oyuncakların uygun temizlik ve dezenfeksiyonunu sağlamaktır. 2. KAPSAM Hastanemiz çocuk kliniği ve polikliniğini, burada çalışan personeli kapsar. 3. UYGULAMA Çocuk kliniği ve polikliniğinde çocuk hastalar için peluş olmayan, tüysüz oyuncaklar bulundurulabilir. Çok sert plastik ve metal gibi materyallerden yapılmış, uçları sivri ve çok küçük oyuncaklar bulundurulmamalıdır. Yumuşak plastik yapıda, boyaları çıkmayan, yıkanabilen ve ufak parçalara ayrılmayan oyuncaklar tercih edilmelidir. Oyuncaklar mümkünse hastanede bulunduğu süre boyunca hastaya özel olmalıdır. Oyuncaklar başka hastaya verilmeden önce deterjan ve su ile yıkanmalı, durulanıp kurulanmalıdır. Oyun odasında bulunan oyuncaklar temizlik personeli tarafından her gün deterjan ve su ile yıkanmalı, durulanıp kurulanmalıdır. Direkt temasla ya da solunumla yayılabilen bir hastalığı (tüberküloz, influenza, MRSA, VRE, ESBL+ gram negatif bakteriler ile enfeksiyon vb.) olan çocukların oyun odasında oynaması engellenmeli, hastaya özel oyuncak kullanılmalı ve bu oyuncaklar kullanım sonrası başka bir hastaya verilmeden önce %1-2 hipoklorid ya da alkol bazlı yüzey dezenfektanları ile dezenfekte edilmelidir. HAZIRLAYAN HEKK Hemşireleri Arzum ÇELİK BEKLEVİÇ Yurdagül ALTUNAY Yürürlük Tarihi: Ocak 2013 Revizyon Tarihi: Revizyon No: ONAYLAYAN HEKK Başkanı Doç.Dr.Güven ÇELEBİ BEÜ SAĞLIK UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ Dök. No: S-EKP Sayfa 63 / 67 ENFEKSİYON KONTROL VE ÖNLEME PROGRAMI 33-YAPIM-ONARIM ÇALIŞMALARINDA ENFEKSİYON KONTROLÜ TALİMATI 1- AMAÇ Hastanemizdeki yapım-onarım çalışmaları esnasında uygulanacak enfeksiyon kontrol önlemlerini belirlemektir. 2- KAPSAM Teknik servis elemanlarını kapsar. 3- UYGULAMA Yatan hastaların olduğu birimlerde mümkünse asma tavan kullanılmamalı, asma tavan kullanımı kaçınılmaz ise tavanda oluşan boşluğa rutin vakum uygulanarak hastaların maruz kaldığı partikül sayısı minimuma indirilmelidir. Yapım-onarım çalışmalarının yapıldığı bölgeler, hastalara bakım verilen alanlardan tavandan tabana kadar uzanan toz geçirmez bir bariyerle ayrılmalı, bu bariyerin hava geçirmeyecek şekilde izolasyonu sağlanmalıdır. Eğer bu tarz bariyerlerin oluşturulması mümkün değilse hastaların yapım-onarım çalışmaları tamamlanana ve sonrasında gerekli temizlik yapılana kadar o bölgeden uzaklaştırılması gereklidir. Kapıların açılıp kapanmasını ve toz yayılımını minimum düzeyde tutabilmek için yapım-onarım çalışmalarının yürütüldüğü yerlerden geçişler kısıtlanmalıdır. Mümkünse bu çalışmalar sırasında kullanılması gereken koridorlar, asansörler, giriş ve çıkışlar diğerlerinden tamamen ayrılmalıdır. Yapım-onarımda görev alan kişilerin giysileri Aspergillus sporları ile kontamine olabileceği için hasta ile temasları, hasta bakım alanlarına geçişleri, ortak asansörleri kullanmaları engellenmelidir. HAZIRLAYAN HEKK Hemşireleri Arzum ÇELİK BEKLEVİÇ Yurdagül ALTUNAY Yürürlük Tarihi: Ocak 2013 Revizyon Tarihi: Revizyon No: ONAYLAYAN HEKK Başkanı Doç.Dr.Güven ÇELEBİ BEÜ SAĞLIK UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ Dök. No: S-EKP Sayfa 64 / 67 ENFEKSİYON KONTROL VE ÖNLEME PROGRAMI 34-PERSONEL SAĞLIĞI TAKİP TALİMATI 1. AMAÇ Hastanemiz sağlık personelinin enfeksiyon risklerinin belirlenmesi, enfeksiyon profilaksisi ve temas sonrası izlemi için gerekli protokollerin belirlenmesidir. 2. KAPSAM Hastanemizde çalışan tüm sağlık personelini kapsar. 3. UYGULAMA İşe girişte her sağlık personeline PPD testi yapılmalı, akciğer grafisi çekilmeli ve viral hepatit markerlerine (HBsAg, anti-HCV) bakılmalıdır. PPD (-) olanlarda, her yıl testin virajı açısından PPD tekrarlanmalıdır. Akciğer grafisi düzenli olarak her yıl çekilmelidir. Şüpheli olgularda mutlaka balgamda tüberküloz basili bakılmalıdır. HBsAg (-) olan personele 0, 1 ve 6. aylarda Hepatit B aşısı yapılmalıdır. Üçüncü doz hepatit B aşısı uygulamasından sonraki 1-2 ay içinde anti-HBs düzeyine bakılarak anti-HBs ≥10 mlU/ml bulunan bireyler bağışık olarak değerlendirilmelidir. İlk hepatit B aşılama serisinden sonra antikor yanıtı gelişmeyen personel, ikinci üç dozluk aşı uygulaması ile yeniden aşılanmalıdır. İkinci aşı serisinden sonra da antikor yanıtı belirlenmeyenler, yanıtsız bireyler olarak tanımlanır (Bu bireylerin kronik hepatit B enfeksiyonu olma olasılıkları vardır). Aşıya yanıt veren immunkompetan bireyler, anti-HBs düzeyi çok düşse veya belirlenemez duruma gelse bile klinik hepatite ve kronik enfeksiyona karşı bağışık kaldığından rutin olarak destek aşı önerilmemektedir. Röntgen biriminde çalışan personellere ayrıca 6 ayda bir fizik muayene yapılmalı ve hemogram bakılmalıdır. Bayan personellerin akciğer grafisi çekilmeden önce gebe olup olmadığı sorgulanmalıdır. Kesici-delici aletlerle yaralanan personel ‘Personel Yaralanmaları İzlem Talimatı’na göre takip edilmelidir. Yapılan tetkikler kurum hekimi tarafından ‘Personel Sağlık Tarama ve Takip Kartı’na kaydedilmelidir. Personel sağlık tarama ve takip kartları kurum hekimi tarafından muhafaza edilmelidir. HAZIRLAYAN HEKK Hemşireleri Arzum ÇELİK BEKLEVİÇ Yurdagül ALTUNAY Yürürlük Tarihi: Ocak 2013 Revizyon Tarihi: Revizyon No: ONAYLAYAN HEKK Başkanı Doç.Dr.Güven ÇELEBİ BEÜ SAĞLIK UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ Dök. No: S-EKP Sayfa 65 / 67 ENFEKSİYON KONTROL VE ÖNLEME PROGRAMI 35-PERSONEL YARALANMALARI İZLEM TALİMATI 1. AMAÇ Personelin enfekte ya da enfekte olmayan bir materyalle yaralanması sonrasında yapılacak takip ve tedavi işlemlerini belirleyerek, yaralanmalara bağlı kan yoluyla bulaşan enfeksiyonlardan personeli korumak ve oluşabilecek sekelleri önlemektir. 2. KAPSAM Hastanemizdeki tüm birimleri ve çalışanları kapsar. 3. UYGULAMA Yaralanmaya maruz kalan kişi birim sorumlusuna olay hakkında bilgi vermelidir. Birim sorumlusu tarafından Enfeksiyon Kontrol Hemşiresi’ne veya Enfeksiyon Kontrol Hekimi’ne, olay gece olmuşsa süpervizör hemşireye haber verilmelidir. Yaralanma sonrası temas bölgesi su ve sabunla veya uygun bir antiseptikle yıkanmalıdır. Mukoza temaslarında temas bölgesinin bol su ile yıkanması yeterlidir. Temas bölgesi sıkma, emme, kanatmaya çalışma vb. yöntemlerle kesinlikle travmatize edilmemelidir. Normal yara bakımı dışında ek bir önleme gerek yoktur. Yaralanan personel tarafından ‘Kaza Bildirim Formu’ doldurulmalıdır. Aynı forma Enfeksiyon Hastalıkları Hekimi tarafından yapılan müdahaleler hakkında bilgiler kaydedilmeli ve Enfeksiyon Kontrol Hemşiresi tarafından formlar arşivlenmelidir. Takip gerektiren personel Enfeksiyon Kontrol Hemşiresi tarafından takip programına alınmalıdır. Enfekte materyalle yaralanma sonrasında kaynak kişide hepatit B, hepatit C ve HIV araştırılmalıdır. Yarlanan personel hepatit B yönünden aşılanmamış ise aşı programına alınmalıdır. Kaynak kişide HIV virüsü saptanması durumunda; yaralanan personel antiretroviral profilaksi uygulanması için, ilk müdahaleden hemen sonra Enfeksiyon Hastalıkları Kliniği olan ilgili kuruma sevk edilmelidir. Maruziyetten sonra, 6. haftada, 3. ayda ve 6. ayda Anti-HIV testi kontrolleri yapılmalıdır. Kaynak kişide hepatit B virüsü saptanması durumunda; - Personelin hepatit B aşısı yoksa; ilk müdahale sonrası 48 saat içerisinde hepatit B hiperimmunglobulin (HBIg) 0.06 ml/kg dozunda deltoid adale içine, eşzamanlı olarak hepatit B aşısı diğer kolda deltoid adale içine yapılmalı ve takiben 1. ve 6. aylarda aşı tekrarlanmalıdır.Aşı uygulaması 0, 1, 2 ve 12. ay şeklinde de yapılabilir. - Personelin 3 doz hepatit B aşısı varsa; anti-HBs titresine bakılmalı, yanıt yeterli (Anti-HBs ≥ 10 mIU/ml) ise hepatit B’ye yönelik herhangi bir müdahale yapılmamalıdır. Yanıt yetersiz (Anti-HBs titresi < 10mIU/ml) ise HBIg 0.06 ml/kg ve hepatit B aşısı uygulanmalıdır. - Personelin HBSAg pozitifliği varsa; pansuman dışında herhangi bir müdahaleye gerek yoktur. Kaynak kişide hepatit C virüsü saptanması durumunda; uygulanacak genel kabul gören bir profilaktik tedavi yoktur. Maruziyetten hemen sonra ve 6. ayda, anti-HCV veALT bakılmalıdır. Kaynak bilinmiyorsa; - Personel aşısızsa hepatit B aşı serisine başlanmalıdır. - Personel aşılı, ancak aşı yanıtı yetersizse ve kaynak yüksek risk taşıyorsa, HBsAg pozitif kaynak gibi işlem uygulanmalıdır. HAZIRLAYAN HEKK Hemşireleri Arzum ÇELİK BEKLEVİÇ Yurdagül ALTUNAY Yürürlük Tarihi: Ocak 2013 Revizyon Tarihi: Revizyon No: ONAYLAYAN HEKK Başkanı Doç.Dr.Güven ÇELEBİ BEÜ SAĞLIK UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ Dök. No: S-EKP Sayfa 66 / 67 ENFEKSİYON KONTROL VE ÖNLEME PROGRAMI - Personelin aşı yanıtı bilinmiyorsa, Anti-HBs titresine bakılmalı, yanıt yeterli ise herhangi bir müdahale yapılmamalıdır. Yanıt yetersizse tek doz hepatit B aşısı uygulanmalıdır. - Hepatit C için; uygulanacak genel kabul gören bir profilaktik tedavi yoktur. İlk müdahaleden sonra anti-HCV (maruzdan hemen sonra ve 6. ayda) ve ALT bakılmalı, anti-HCV pozitifliği saptanan personel, takip için Enfeksiyon Hastalıkları Kliniği olan ilgili kuruma sevk edilmelidir. - HIV için; maruziyetten hemen sonra ve 6. ayda Anti-HIV bakılmalı, anti-HIV pozitifliği saptanan personel, Enfeksiyon Hastalıkları Polikliniğine yönlendirilmelidir. HAZIRLAYAN HEKK Hemşireleri Arzum ÇELİK BEKLEVİÇ Yurdagül ALTUNAY Yürürlük Tarihi: Ocak 2013 Revizyon Tarihi: Revizyon No: ONAYLAYAN HEKK Başkanı Doç.Dr.Güven ÇELEBİ BEÜ SAĞLIK UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ Dök. No: S-EKP Sayfa 67 / 67 ENFEKSİYON KONTROL VE ÖNLEME PROGRAMI 36-ENFEKSİYON KONTROLÜ EĞİTİM TALİMATI 1-AMAÇ Hastane enfeksiyonlarını önlemeye yönelik uygulamalarla bilgilendirilmesi amacıyla eğitim faaliyetlerinin planlanmasıdır. ilgili tüm sağlık personelinin 2-KAPSAM Tüm sağlık personelini kapsar. 3-UYGULAMA Her yıl Enfeksiyon Kontrol Hemşiresi ve Enfeksiyon Hastalıkları Hekimi tarafından yapılacak eğitimler planlanır. Hazırlanan program içerisinde hastane enfeksiyonları ve enfeksiyon kontrol uygulamaları ile ilgili eğitim her yıl mutlaka yer alır. Sürveyans sonuçlarına göre gerektiğinde birime yönelik eğitimler planlanır. Salgın durumlarında enfeksiyon kontrolü ve izolasyon önlemleri ile ilgili eğitim ilgili birimlere verilir. Yapılan eğitimlerin içerikleri ve katılım listeleri dosyalar halinde Enfeksiyon Kontrol Hemşiresi tarafından muhafaza edilir. HAZIRLAYAN HEKK Hemşireleri Arzum ÇELİK BEKLEVİÇ Yurdagül ALTUNAY Yürürlük Tarihi: Ocak 2013 Revizyon Tarihi: Revizyon No: ONAYLAYAN HEKK Başkanı Doç.Dr.Güven ÇELEBİ