Uygurca Xuanzang-Biyografisindeki Çince Alıntılar
Transkript
Uygurca Xuanzang-Biyografisindeki Çince Alıntılar
Türk Dilleri Araştırmaları 4, (1995): 109-143 Uygurca Xuanzang-Biyografisindeki Çince Alıntılar (Chinesische Lehnwörter İn uigurischer Xuanzang-Biographie) Mehmet Ölmez (Ankara) O. Giriş 1. Listenin Düzenlenişi. 2. Dizinlerin Düzenlenişi. 3. Deutsche Zusammenfassung 4. Xuanzang-Biyografisi VII. Bölümde Geçen Çince Sözcüklerin Listesi. 5. Dizinler (Indizes) 6. Kaynakça O. Giriş . .Türki ye' de daha önce bu konuda çalışmalar yapılmadığı için konuyla ilgili önceki çalışmalara değinmek gerekiyor. Bu nedenle de kapsamlı ilk çalışma olan Csongor'un yazısı ilk elde anılması gereken bir çalışmadır. Burada yapılmaya çalışılan Uygurcadaki Çince sözcükler üzerine bir inceleme sunmak olmayıp, sadece Ht VII' de görülen Çince sözcüklerin çok yönlü listesini hazırlamaktır. Gerçekte de bu sözcüklerin hemen' tümüne yakını kitabın yazarı tarafından açıklamalar (Kommentar) bö1ümünde ele alınmıştır. Değinilmeyenler ise, burhan, biti- örneklerinde olduğu gibi eski alıntılardır. Ayrıca bu alıntıların ikinci bölümlerinin Türkçe olmasından dolayı da biryönüyle Türkçe sayılmışlardır. Benim katkım ise fazla olarak Pulleyblank' teki Orta Çince şekilleri Karlgren ve Shogaito'nun okuyuşlanyla birlikte bir araya getirmektir. Csongor'un "Tang Dönemi Uygur Dilinde Çince" başlıklı yazısında da belirtildiği üzere, Çince üzerine dilbilimsel verilerfÇincenin ses tarihi hakkında ancak Çince dışındaki komşu dillere geçmiş sözcükler aracılığıyla bilgi edinebilmekteyiz. Csongor'un 1952'de yayımlanan çalışmasının üstünden bugüne 44 yıl geçti. Söz konusu çalışma U, M ve TT gibi dizi kitaplarla diğer metin çalışmalarına dayanmaktaydı. O dönemden bugüne BT dizisinde çıkan kitaplar olmak üzere, çok sayıda yeni Uygurca metin yayımlandı. Suv. Ht http://www.turkdilleri.org 110 ,MEHMET ÖLMEZ gibi oyluınlu Uygurca metinlerin yayımları ise henüz tamamlanmamış olup bugün de sürmektedir: ' Csongor 1952'deki çalışmasında 194 sözcüğü, 1954'teki çalışm~sın daysa Feng Chia-sheng'in yayımladığı parçaya göre eski-'yeni toplam 50 sözcüğü ele almıştı. Oysa yalnızca Xuanzang-Biyografisinin VII. bölümünde 190'ın üzerinde Çince kökenli sözcük geçmektedir. Eğer Xuanzang-Biyografisinin tümü üzerinde bu tür bir çalışma yapılmış olsaydı bu sayı çok daha fazla olacaktı. Bu çalışmanın da şu an sürdürülmekte olduğunu ayrıca belirtmek isterim. ' Csongor, adı geçen yazısında Çince kökenli Uygurca sözcüklerin okunuşundaki güçlüklere değinmekte ve TT VII' de Arat tarafından kuu, (fe;) okunan sözcüğün en az 10 ayrı şekilde, kou, kuo, kü, kü, guu, gou, go, gü ve gü olarak okunabileceğine işaret etmektedir. Gerçekte bu sözcüklerin çoğu 1E, hua 'çiçek', i!J kay 'cadde' gibi gerçek anlamda ödünç olmayıp Uygurca metinlerde bir veya en fazla birkaç kez görülen yabancı ögelerdir (Csongor s. 75-76). Csongor, kendi incelemesinden önce yayımlanan Uygurca metin çalışmalarında Çince sözcüklerin kiminin ses değerinin tam verilemediğine değinir ve bu okuyuşlardan örnekler verir: örneğin sutsi yerine sutsi (7..Kffl) okuyuşu gibi. Kimi okuyuşlar'da değişken şekilleri olmasından dolayı oldukça sorunludur, toyın (mA) sözünde oldugu gibi. Csongor'un yazısında daha sonra Çince kökenli sözcüklerde ünlülerin ve ünsüzlerin gösterimi ele alınmıştır. Kimi yerde' i'li okuyuşlar yerine ı'lı (vqpşi yerine fabşı), kimi yerde de e'li okuyuşlar önerilmiştir (min .~ men). Benzer şekilde ünsüzlerin tesbiti de en az ünlülerin tesbiti kadar sorunludur. Çincenin Sesbilgisi (Chinese Phonetics) başlıklı asıl inceleme kısmında ilk önce sözbaşı (Initials), sonra sözsonu (Finals) sesleri el~ alınmıştır. S'özbaşı sesler, daha çok ünsüzler arasında bugün de hala önemli sorunlardan birisidir, örneğin gırtlaksı (guttural) ünsüzlerin durumu. Bir sözcük patlamalı-gırtlaksı (guttural explosive) bir ünsüzle mi yoksa sürtünmeli-gırtlaksı (guttural fricative) bir ünsüzle mi ükunacaktır? Örneğin ·patlamalı hen, k'i, kiün ile sürtünmeli hia'o, hia sözcüklerin okunuşu sorunu gibi. Bir başka şorun ise ötümlülük/ötümsüzlük (voiced/unvoiced: ötümlü/ötümsüz) sorunudur. Soğd kökenli Uygur yazısı k- ile g-, b- ile p- arasında herhangi bir ayrıma izin vermez. Ötümlülük/ötümsüzlükle birlikte ünlülerin artlık-önlük sorunu da unutulmamalıdır. Csongor, kimi sözcüklerdeki ünlüler için "kesinlikle art ünlü" taşıdıklarını belirten (örn. cuen http://www.turkdilleri.org UYGURCA XUANZANG-BİYOGRAFİSİNDEKİ ÇİNCE ALıNTıLAR ııı 1-') metin yayımcıları aynı sözcüğü bugün ön ünlüyle okumaktan yanadır Röhrborn Ht VII 4, Shögaito cuen. Bu tartışmaların ardından sürtünmeli sesler (fricatives), geniz sesleri (nasal initials) ve dudaksıllara Eski Çince (- Orta Çince)-Uygurca karşılıklarıyla yer verilir. İncelemenin ikinci önemli·böıümünü sözsonu (finals) ünsüzleri oluştu rur. Sözsonu ünsüzleri, sözbaşına göre daha farklı bir değişiklik gösterirler. Ele alınan Vygurca malzemede Eski Çince -h için -g, -ye-X, -q~, EÇ -P' için -b, -v ve EÇ -t için -r görülür. Bu -r sesi Csongor'a göre sürtünmeli olmayıp titreşimli (trilled) bir sestir. Dikkat çekici bir sonses de EÇ -ng ünsüzünün durumudur. EÇ -ng (l)) Uygurcada hemen çoğunlukla düşmüştür. Daha. doğrusu bu T' ang döneminde kuzey Çin lehçelerine ait bir özellik olmalıdır (s. 93). Kinii örneklerde bu ses yine -l) ile görülürken bir-iki örnekte -n olarak görülür, Uyg. kuncuy :1} örneğinde olduğu gibi. Notlardan sonra da Uyg. ve EÇ şekiller karşılaştırmalı bir liste halinde sunulur. Csongor'un 19S4'te yayımladığı ve yeni bir 'kaç veriyi içeren yazısından sonra ikinci önemli ve kapsamlı inceleme Shögaito'nun çalışmasıdır. Shögaito, "Chinese Loanwords in Uighur" adlı bu çalışma sında yaklaşık 500 sözcüğüele almış, bunların tasarlanan EÇ şekliyle Uygurca metinlerde geçtiği şekilleri vermiştir. Shögaito'nun listesinde sözcükler Çincelerinin sonseslerine göre ele alınmıştır. Bunlar sırasıyla geniz n'siyle (l) bitenler, gırtlaksıllar, ikiz ünlü (dipthong) + -n ile bitenler, ikiz ünlü (dipthong) + -t ile bitenler, ünlü + -n, + -t, + -m" + -p, + -an, + -icu, + -ieu, + -au, + -iau, + -di vb. şeklinde sıralanmıştır. Yine Shögaito'nun bu listesinden önce de geniş bir inceleme yer alır. Bu kapsamlı çalışmaların dışında, bir kaç sözcüğün ele alındığı önemli bir iki çalışma daha burada anılmaya değer. Bunların başında G. Kara'nın yazıları gelir. Kara, ilki, 1983'te dokuza yakın sözcük çifti için, ikincisi 1991 ' de yayımlanan yazısında da yine. bir kaç sözcük için önemli açıklamalarda bulunurken kimi eski yanlışları da düzeltir. ET' deki Çinceler üzerine bir başka yazı da Şervaşidze'nin 1989' da yayımlanan ve "Genel Türkç~"deki ödünçlerneleri ele alan yazısıdır. Bu yazıdaki görüşlerin tümüne katıldığımızı söyleyemeyeceğiz, örneğiı:ı . "Kitaizmı (Çince öğeler)" başlığı altında Moğolca 9larak bilinen alacu 'alaçık', Türkçe olarak bilinen altun 'altın', yine Türkçe olarak bilinen ab 'ev', tamur 'demir' sözcüklerine yer verilir. Anılan yazıda benzer şekilde katılamayacağımız çok daha fazla sayıda köken açıklaması yer alır. Bunların dışında metin yayımcıları da yeri geldikçe değişik çalışma larında Çince kökenli sözcükler üzerinde durmuşlardır, bunların başııda Kudara ve Zieme'nin birlikte yayımladıkları Agama-Sütra dizisi gelir. lar, krş. sözbaşındaki ± http://www.turkdilleri.org MEHMET ÖLMEZ 112 1. Listenin Düzenlenişi. Listeye Uygurcada sadece bir 'veya bir iki kez görülen sözcüklere, geçici ödünçlemelerin yanısıra, gerçek anlamda· ödünç diyebileceğimiz ve Uygurcada oldukça sık görülen Çince sözc"!iklere de, her iki gruba da yer verilmiştir. Bunlann dışında yal), kap, tog gibi çok eski ödünçlemelere, gövdesi Çince olup aldığı ekı e Türkçe sözcük oluşturmuş olanlara da (burhan, biti- gibi) yer verilmiştir. Bir iki örnekte de Çince olduğu sanılan, ancak Çince şekli tesbit edilemeyen sözcükler yer almaktadır ki bunlann sayısı iki-üçü geçmez: tawcal)'daki taw, zül)im'deki ZÜl) gibi. Listede sözcüklerin önce Pin yi n yazımıyla Latin harfli şekilleri verilmiş, ikinci olarak Çince şekiller, üçüncü olarak sözcüğün kök (radical) numarası ve o kökle birlikte çizgi sayısı, dördüncü olarak Karlgren' de tasarlanan şekli, beşinci olarak Pulleyblank'teki şekli, altıncı olarak Uygurca şekli (K. Röhrborn'un okuyuşuyla, geçtiği ibareyle birlikte), yedinci olarak Çince sözcüğün Shögaito'ya göre tasarlanan şekli ve sonuncu olarak Uygurca şeklin Sh ögaito'ca okunuşu yer almıştır. ' Çince sözcüğün Karlgren' deki şekli verilirken de hemen yanıQaşına küçük rakamlarla Karlgren' deki numaralan da verilmiş, eğer rakam sığmamışsa hemen alttaki satıra verilmiştir. Yine sözcüğün Shögaito' daki sayfa numarası da kullanıcıyakolaylık sağlamak amacıyla verilmiştir. Pulleyblank'teki şekil ise esas olarak Tang dönemine ait okuyuşlan yansıtması açısından *~ Chang-an lehçesini yansıtması açısından "İlk Dönem Orta Çince (Early Middle Chinese)" E. kısaltmasıyla, karşılaştır ma açısından da "Son Dönem Orta Çince (L. = Late Middle Chinese)" şekillere yer verilmiştir. Dipnotlarda ise, eğer o sözcük Ht VII' de birkaç kez' geçiyorsa geçtiği satırlann numarasına, farklı bir birleşikte geçiyorsa aynca farklı olan birleşiğe de yer verilmiştir. Örneğin tau ilk olarak wal) tausul) birleşik adında geçiyorsa bu örnek madde olarak listede yer almış, li tauyuu; tau-kül); toyın gibi şekiller ise dipnotta belirtilmiştir. Her üç sözlükte, Karlgren, Pulleyblank ve Shögaito'da bulunmayan sözcükler için o sözcüklerin bunlann sesçe en yakın olduğu şekillere cf kısaltmasıyla yer verilmiştir. Bu dizinleri yabancı araştıncılann da kullanacağı düşünülerek krş. (karşılaştınnız) kısaltması yerine cf kısaltması yeğlenmiştir. m m m* $mm mA 2. Dizinlerin Düzenlenişi. İki tür dizin hazırlanmıştır. İlk dizinde Çince sözcükler kök (radical) numarası, Çince şekli ve Pinyin yazımıyla yer almış, böylece Çince bir http://www.turkdilleri.org UYGURCA XUANZANG-BİYOGRAFİsİNDEKİ ÇİNCE ALıNTıLAR sözcüğün 113 bilen bir okuyucu kolaylıkla bu dizin aracılığıyla buradan da ilgili maddeye ulaşacaktır. İkinci dizinde ise sözcüklerin Uygurca da söyleyişleri/yazımları esas alınmış ve Latin alfabesine göre sıraya konulmuştur. Hemen yanıbaşına da Çince şekil ve Pinyin yazımı verilmiştir. Pinyin çizgi sayısını yazımına, 3. Deutsche Zusammenfassung Chinesische Lehnwörter in uigurischer Xuanzang-Biographie Einleitung: Die vorliegende Arbeit handelt von den chinesischen Lehnelementen in VII. Kapitel der alttürkischen Xuanzang-Biographie. Wie al1gemein bekannt ist, gibt es eine Studie von Csongor über die chinesischen Lehnwörter im Alttürkischen aus der T'ang-Ara. Seit ei niger Zeit liegt eine weitere ausführliche Studie von Shögaito vor. Ich beabsichtige in den folgenden Zeilen keine Untersuchung über die chinesischen Lehnelemente, die in VII. Kapitel der alttürkischen Xuanzang-Biographie vorkommen, sondem lediglich eine Auflistung. Der Herausgeber des VII. Kapitels, K. Röhrbom hat bereits die chinesischen Lehnwörter im Teil des Kommentars ausreichend behandelt. Liste: In dieser Liste habe ich nicht nur provisorische Lehnelemente, sondem auch alte, richtige Lehnwörter, wie ya1J 'Form' (ti), tog 'Fahne' Ci!) erwahnt. Leider konnte ich die chinesischen Formen einiger Wörter, wie taw in tawea1J oder ZÜ1J in zÜ1Jkim. nicht genau festlegen, daher sind diese Wörter nicht auf der Liste. Die chinesischen Zeichen habe ich auf die "Pinyin" Umschrift bezogen. Weiterhin habe ich laut Radikalnummem und Strichzahlen des Zeichens, rekonstruierte Formen der chinesischen Wörter nach QSR und Pulleyblank aufgelistet. Es folgen uigurische Wörter und letztlich chinesische und uigurische Formen nach Shögaito. Wenn in Ht VII ein Wort mehrfach vorkommt, habe ich auBer dem ersten Beispiel die übrigen in FuBnoten erwahnt. Die Wörter die in QSR, Pulleyblank und Shögaito nicht vorhanden sind, wurden (manchmal nach ADe) durch cf Abkürzung in den nahesten Formen verglichen. Indizes: Bei dem ersten Index habe ich chinesische Wörter nach Radikalnummern und Strichzahlen geordnet, den zweiten jedoch nach uigurischen Wörter geordnet. Um die Liste auch für fremde Wissenschaftler verstandlich zu machen, habe ich statt tü. -de/-da dt. in (wie eo in tsineoli) und statt tü. Abkürzung krş. lat. cf bevorzugt. http://www.turkdilleri.org ..- -~ 4. Xuanzang-Biyografisi VII. Bölümde Geçen Çince Sözcüklerin Listesi. .Rd. Pinyin bai ban B l!lf 106.0 96:6 Karlgren Pulleyblank Uyg . Shögaito b' akJb'ok782a L. pfia:jk pag Ht VII 1757 b'ak E. baijkJb€:jk (in: pagbasi pwan1~Oa L.pa:n pan Ht VII 394 If2S pi Ht VII 315,1657 .. piue bay Ht VII 532 purei bei ~ 112.8 pieg/pjix874d E. pain/pE:n L. pi, E. piğ/pi bei ~ 154.0 pwad/pwai _320a L. puaj' bı bıng * 118.6 ~ 1.4 pligt/piet502d piang/piwong: 757a B J~::lf) d pai E. pajh (in: labay !iı~~) L. pit piet E. pit biir Ht VII 1906 2*bit- (Ht VII 315) L. piajlJ' piHt VII 630 piuaIJ b6., FB tf 50.5 b'aklb'ok782f 24.10 pak771a pi 147 pai 144 piir l34 pe, pei a;: tn ::ı:: a;: ~ O: l" ~ tn N pilJl30 E. piajlJ' b6 payl31 L. pfia:jk vın E. baijk/b€:jk (in: sırvın-tı L. pak pahHt VII 669 ... E.pak (in: pahsi tf±) Ht VII 1229 b'ak pay131 pak pay131 *FB) 1 -an ile biten şekiller için bkz. 135-137. sayfalar. 2 *bit olarak bkz. biti- 'yazmak' < *bit+i- < ~ bl 'writing brush, stylus' (Pull. s. 33) + Tü. +i-. http://www.turkdilleri.org bu W 50.2 pWO/pUO_ 102j L. pu~' E. p:)h bu tv 77.3 b' o/b'uo_73a L. pfiu~' E. b:)h dio eeng ehang ehang ebi 1ji li EI s 1ğ • 140.6 44.12 72.4 50.8 ts' ôg/ts' au 1049b dz'~mg884i t' iang/ts' iang724a dianglziang725e 162.12 d'idr/d'i596d ebi 1tl! 85.3 d'ia/d'i 4t ehı R 44.1 t' iruts' iak794a x L. tshaw" E. tshaw' L. tSfid~IJ E. dZdIJ L. ~hiaIJ E. tçhiIJ L. şfiiau E. ddau L. trfii E. dri L. trfii E. dri~/dri L. t~hiajklE. tçhiajk bu Ht VII 1549 .. (in: busı WDffi) 3pi Ht VII 1232 ... (in: pula1J tv JLB) tsau/tsua Ht VII 1758 (in: tsautosi 1ji~~) tsıng Ht VII 1652 ... CO Ht VII 385 (in: tsin-coli Wıl§li!) sou Ht VII 655 (in: sou-ceü 1ğ 11\1) po pu l49 b'o pu 150 ts 'au tsau 141 > dZ'dIJ tS1IJ 132 > Z Z tç'iaIJ SlIJ cö 128 cfuJ söü 128 =< O c:: o-< O c:: :;ı:ı (') :>< c:: ıifi1j 1 q'iei ci Ht VII 1156-57 (in: ürCi sav-wa1J itJ!l*B*) ci Ht VII 386 ~ (in: menküğ-Ci) tç'iEk eıg Ht VII 1619 ... ~ ~ O :;ı:ı > ;:!lo 2 en ci1 47 z ci t:ı:1 ~ g cıy131 ~ ~ ~ :::tı 3 (oku: pu) IT VI bulang < chines. ?$i3 pulang Veranda (Index, S. 85c; ErkL. S. 59, Z. 85); Shögaito S. 149 vi pu. (G. 9502), eğer Shögaito pu ile Ht VII 1402. satırdakipu'yu kastediyorsa Taishö'da bu işaret (T. 50. 260b5 3) M (G. 9499) olarak geçmektedir. ..- .... vi http://www.turkdilleri.org ...- ehou4 tB: 75.4 ehu 1~ 145.9 ef. t' niôglt' i~u 1076a tjoftiw0 45g L. trhiw"'lE. trhuw' ceü Ht VII 779 ı'i~m L.trhiğ'" /trhy~~( cüö Ht VII 1182 ı'io eiu 142 elia 150 tçiuEn eli en 137 E. ehuan fli 98.11 ef. ehuı ii 9.8 :w tiwan ~ e6ng f~ .1]\ *- da dao m 61.8 37.0 162.9 Ht VII 163 6cuin (in: lugcuin Jlmfli) :w ef. ~ dwia zwi 31a ef. ~ L. eSfiyj sui Ht VII 394 jZS dz'igg/dz'i966j L. tsfi~ E. dzi/dzi tsi Ht VII 4,2181 dz'igi ef. tsông/tsuong L. tsfigwIJ tsüf)ltsuf) Ht VII 273 ... 1003a E. dzawIJ L. tfia'/diaj' E. da'/dajh x 61.10 :w (in: cüö-Ie m4t)5 ef. L. teSyan, E. tçwian tsiwat). 231a ci trhiğ' d'ad/d'ai-317a d' ôg/d' au:1048a E. <kwiğ/<kwi L. tfiaw' E. daw' /dawh tsi, si 146 (in: tsi-ın-cüen ~/l&t1-",)7 ::ı:: tsoIJ tSUIJ 124 ~ tai 143 l' ~ (in: gentsuf) @'I'JjO tai Ht VII 2,2179 (in: taito ~ O: d'ai *-m)8 trı N tau Ht VII 1088-89 (in: waf) tausuf) ~ trı ±m*)9 d'au to 14O tau, tav 4 Ayrıca bkz. niü okuyuşuyla Pulleyblank s. 227 ffi L. nriw"', E. nruw'; aSR ıo76e niôg/f'i~u:. 5 Ayrıca (in: cüö sililo m~.BÜ Ht VII 1661. 6 0\ ta chuan için bkz. G. Kara, Sino-uigurische Worterkliirungen, s. 46, 3a. mitte1chin. t'siwlin. 7 Diğer örnekler için bkz. Ht VII 967-68, 981-82, 999, 1006, 1101-02, 1133, 1177-78, 1190, 1203, 1325 (in: tsi-ın-si ~J~~). 8 Ayrıca bkz. Ht VII 1821 (in: taisil) 9 Diğer örn.: Ht VII 1402-03 (in: li tau-yuu *m:ffr); tau/tav Ht VII 654, 677, 729 (in: tau-kül) m~); Ht VII 311 ve devamı (in: toyın mA). **). http://www.turkdilleri.org di m 50.6 tieg/tiei- 877a L. tiaj' E. tejh di HtVn 129 (in: vudi ft\m) i O tiei di l44 di 3f4 57.4 d'igr/d'iei: 591a L. tfiiaj' tet Ht VII 1941 ... d'iei ti, te 144 djan ding du E. dej' L. tian' E. ten h 79.9 YE 40.5 d'ieng/d'ieng- 12L. tiajlJ' ten Ht VII 1312 (in: taikiiig-ten :*t.iOOt) 11 te Ht VII 304 E. tcjlJh (in: yen-te 75.3 833z d' o/d'uo: 62 g U L. tfiuğ' ~ () d'ien ten 136 d'ielJ te, tilJ130 d'o tu, tuo 15O (oku: tu; in: tu ceülin ulEfHi) 13L tfigwklE. dawk 14tog Ht VII 1095 d'ok E. d;:,' du ii dün ~ 120.19 d'ôk/d'uok 1016b twgn/tu gn464p 66.8 L. tun E. twgn en J§L 61.6 'gn 37Oj L. 'lgn E. 'lgn tun Ht Vil 1401 Cın.. ka tun-sıg iHf~ım)15 ~ , ın Ht VII 4, 2181 C' . . v.. ttf291-') ın. tsı-ın-cuen I~NCJ.' > :>< C !ilYE) tau Ht VII 1403-04 ı-< cı C (in: tetse ~T) 00t ti~m/tienA29d C twm > z N > z ÇJ ,_o t:o ~ O tuuy126 tun 133 ~ ::U. v.:ı z· cı v tr.! .gn 'ın 133 ~. "o Z g LO Aynca bkz. Ht VII 812 (in: suidi ~W). ~ a >-< 11 Aynca bkz. Ht VII 1184 (in: Jirten $~). 12 M 07109 A'daki şekle göre L. tfiiajn: E. de}l)h. 13 ji dao okuyuşuyla (M 28093 B için) krş. Pulley. L. tRaw', E. daw h . 14 Ht VII 1146 toog; Ht VII 462 toglug. 15 Aynca bkz. Ht VII 1401 (Jf~IYİ), 1480 (in: tunsıg: ~eü; bkz. ıYİ ze için verilen açıklama. ~ ~ -.l http://www.turkdilleri.org ...... fa fan fo m ~ f9fJ 85.5 piwap/piWD p642k LL b'iwam, 75.7 cf. 9.5 b'iwDm625a b'iWgt/b'iugt5001 fu 1* 9.4 b' iiiklb' iuk935a fu 1j 113.9 piiik/pıuk933d fii Ht 53.5 piu/piu: 136c fii $ff:J- 159.7 b'iwolb'iu:102v gan $Z 5.10 kan 140c gang • 120.8 kang697e L. fjyap/fa:p E. puap L. ffijyam'/ffia:m' E. buamh L. ffijyt/ffiut E. but L. ffijywk/ffijuwk E. buwk L. fjywk/fuwk E. puwk L. fjy~"/fu~" E. pu~' L. ffijy~'/ffiu~' E. bu~' 17L. kan E. kan L. kal) E. kal) fab Ht VII 274 ... fiuep fab 14D (in: fabIi m~ffi) vam Ht VII 1137 v'im~m fam 139 b'iugt v'iugt bur 135 fir fir, bur Ht VII 1184 (in: firten ~m:) 16 fug Ht VII 430 (in: fugki 1*~) fug Ht VII 172 ... (in: hU1Jfugtsi 5'&1j~) fu Ht VII 1626-27 (in: li giifu *~Ht) fu Ht VII 327 (in: kau küifu ~*$ff:J) ken Ht VII 1164 (in: li ken-yuu *$Zıb) ko Ht VII 995 (in: kovisi .*L~) ...... 00 ~ fiuk fu' 126 a;:: ttı ::ı:: a;:: fiu fu 151 ~ O: ~ v'iu fu 151 g'ien ken 136 kal) qo127 ~ 16 Aynca bkz. bur olarak burhan ve bursaf) örneklerinde: burhan < ~Jo + Tü. han (çok kez) ve bursaf) < ~{~ Joseng <= Skr. buddha ve satigha. 17 qüin yazımıyla M 00204 A'ya göre L. kRian, E. gian. http://www.turkdilleri.org gang gao ge geng göng göng göng gu ~LL ~ ~ ~ 'ğ :?% 1} ~ 18.8 kang 697b 189.0 kog/kau 1129.a 76.10 53.5 40.7 61.6 12.2 ka1q kanglkong746a kiônglkiung 1006a lungl1821 kungl173a 115.10 kuk1226i L. kal) ho Ht VII 857. 922 E. kal) (in: kimhoki ~~LL~) L.kaw kau Ht VII 327 E.kaw (in: kau küifu ~~~)18 19L. ka kuy Ht VII 346-7 E. ka (in: eımkuy ~~) L. kja:jl) kı E. kaijl)lkE:jl) (in: kı-luu ~~)20 Ht VII 323-24 L. kiwl) kÜ1J Ht VII 424 E.kuwl) (in: güğ hua kÜ1J =ıs.*E;) L.kywl) ki1J, kÜ1J Ht VII 654 ... E. kuawl) (in: tau-kü1J L. kgwl) kU1J Ht VII 1179-80; kun E. kgwl) (in: ciiu-ku1J kal) qo127 kau qau 141 qo,kau ~ E. kgwk (in: kug-ceü ~1+1) ~>- ~ kat) qi:, kil) 127 z>- kiul) kül) 125 o:ı ~ 0_. ı-<: kiol) kil) 125 kul) qul),kul) qun 124 kuk quy126 Jm1} )21 kug Ht VII 1403 ı-<: O ~ m:?%) L. kgwk ~ O O ~ ~ en' z· O tn ~. _. v(j Z g >- c: a>t"". 18 Ayrıca bkz. Ht VII 416, 426, 608, 967 (in: kau taitsi ~XT). 19 Eski ve Orta Çince sözcük ünlü ile biterken Uygurca şeklin ünsüzle bitmesi dikkat çekici, krş .. Ht VII Komm. 346. 20 Ayrıca bkz. kı Ht VII 1304. 21 Ayrıca bkz. Ht VII 1180 (in: e-ku1J ~0); kun okuyuşu ile bkz. Ht VII 318 (in: kuncuy0"±). ~ ...... ...... \o http://www.turkdilleri.org ....... tv guan guı h~m U 147.18 kwanlkuan 158i * 1J 105.4 85.11 kiwcrlkjwi:605a xan/xan-144c he 1fiJ 85.5 g'a/ya1g he ..ı::ı:ı:t. ~ 108.6 22Dict. 71 yap heng h6ng ıtH sb. 61.6 cf.'1Ei g' gng/ygn 881dg 57.2 g'wgng/ywgng887g hôu E 27.7 g'u/y~u:, y~u_112a h6u ~ 9.7 g' u/y~u 113a hua 1i:ı 140.4 cf. hua $ L. E. L. L. E. kuan kwan kjyj", E. kjwi' , xan xanlı L. xfia E. ya L. xfiap E. ygp/yap cf. L. xfi gğl] E. ygl] L.xfiuğl] E. YWgl] L. xfig\y' E.ygw' L. xfigw E.ygw L.xwa: E. xwailxwg: kuan Ht VII 168 ... (in: cekuan ~U) küi Ht VII 1424 han Ht VII 519, 1691 (in: hanme 1JgJj) hı Ht VII 1660 (in: hınam 1fiJWii) kap Ht VII 1752 (in: kaptsu i&:.:r) hUJ Ht VII 1404-05 (in: hUJ-ceü tİ'!1IN) huY Ht VII 171 ... (in: huVfugtsi Sb.fj:B=) hav Ht VII 525-26 (in: dsien hav WE) hıu Ht VII 1166 (in: vu-hıu j\1~) hua Ht VII 85 .,. kiuei x an quan 136 quon,qon küi, küü 148 han 135 ya ha, k~p qab qav 139 hıl] 132 kuan ir için! ygl] o hı 148 ~ tr1 ::ı:: ~ ~ o: l' "(\lgl] hul]132 ygU hıu 142 cf. r~ ygU hau, hu 142 cf. ~ (1I:ı) hua 149 x ua 22 cf. -fr g'ap/yqp 675a. http://www.turkdilleri.org s;: ~ hua huai hming huI ~ li' .@. 11 • hui hUD tr jf t~ 140.8 g'waJywa44a L. xfiwa: 75.6 g' wcr/ywai 6OOc E. ywai/ywE: L. xfiwa:j hua Ht VII 109 (in: SUl) hua san ~~0J)23 hoi Ht VII 311 E. yweij/ywE:j (in: hoizin L. xliual) yu§.l) ho,hau E. ywaIj ho Ht VII 317 (in: hotaidsi .@.:*r) L. xyj küi Ht VII 10 ... Xiugi hoIj 130 xlii 147 yiuei xlii 145 106.4 60.14 61.11 g'wang/ywang708a xmiwgr/x.jwxi584h g'iwgd/yiwei- 527d 140.16 xwak775e 75.9 g'igk 91Oe E. L. E. L. L. xlijyaf küi Ht VII 655 ... Cın.. k'"uı-tsuen, .. .~)24 ,..EL kfiiğk, E. gik yum hoi1 45 hua Ht VII 1563 kiiig Ht VII 1312 ji jia B 49.0 kigglkji: 953a L. ki", E. ki' Iki' * 39.5 kiwedlkjwi _538a ~ 37.4 L. kjyf E. kjwih L. kja:p k ap 630a ki Ht VII 811 ... küi Ht VII 327 ~ (J :> ;x: C :> z z cı _. to N >-<: O ~ g'i?k kieg 132 ~ _. ~. ci) z O ki?i kiuei ki1 46 klii 148 tT.! ES. _. o{') z g (in: kau küifu ~*$ffü kap Ht VII 2072 >-<: :> (in: taikiiig-ten :*t~m:) jı c:: cı 7k1l) (in: yöküi xuak, E. xwak hua 149 ItfH=) xuj YWEjh x ua tz ~ ::j t"'" 23 Diğer örnekler için bkz. Ht VII 424 (in: güğ hua külJ 3i~g); Ht VII 1531, 1753 (in: lenhua ~~); hua okuyuşu ile Pull. L. x11wa:'; E. ~ ywajhIYWE.Jı . 24 Ayrıca bkz. Ht VII 2173 (in: küilib • .lı). ...... N ...... http://www.turkdilleri.org ...... LV LV E. E. kgiplkE:p jiii25 jiang jie i'Hi' ~ iI ır 154.6 85.3 144.6 kaJka- 38b kiing/kang 1172v keg/kai 8790 L. kja:' ka Ht Vil 1401 E. kar/kE:' (in: ka tun-sıg .~lii) L. kja:wl) kolJ Ht Vil 1088 ka qa 148 k::>l) qOl)125 iCI) E. kaiwl)/kre:wl) (in: kOIJ-ha L. kja:j kay Ht VII 386 ... kat qai1 44 kim Ht VII 857, 922 ki~m kim 139 tsien tsin 133 E. tsin h tsin Ht VII 385 (in: tsin-eoli ~~lE)26 L. kim' gim Ht VII 241, 1108 kigm kim 139 E.kim' (in: ıÜNkim ?~) L. kiajl) ki Ht VII 366 ... kial) ke 128 E. kiajl) (in: lagki ~ L. tsiajl) tsi Ht VII 2148 tsiEl) tse 129 E. tsiajl) (in: sutsi 7j'(fW) E. kaij/kE:j jin ~ 167.0 k}pmlki~m652a L. kim, L. kim (in: kimhoki ~li4Jll~) jin jın jing jing 3IIt 13 ~ 72.6 167.8 tsienltsien-378a kigmlkigm: 652e " " * 8.6 k1iiinglkiDng755a fW 119.8 tsieng/tsiang 812g ' L. tsin' *) 3: tIL ::r: ~ ~ O: 25 jia okuyuşu ile L. kja:~ E. kaihfke:h , Pulleyblank s. 145. 26 Aynca bkz.dsien Ht VII 525 (in: dsien hav WfFo). http://www.turkdilleri.org r ~ ~ ~4iiii\if.d!Ff 41 ri ni'if'lll'f:l'l:NIjR~ jlng jlng ~m Jlt:C iŞ ımrm~n~nrı:~nll'J:n:lJ1'J.f'Jm'fm!l'J!ltilfirrJ!'{ffllf1l\71Iınrım:ı;ıfiR'lM1i'JllIn:n:npımırrlITI'Tm:ımımın"fI!1Iınımııy 120.7 85.8 kieng831c dz'ieng/dz'iang_811d jue Jl 147.13 kQk/ldik 1038f kon IMI 169.7 28 cf. 12§ 53.10 k'wgnlk'mm A2Oa lang 735t lang li II )$ M * 72.12 liek858h 75.3 ligg/lji:980a li .ıL -Lo 117.0 gli~p/li~p694a II li!. 166.0 ligg/lji:978a f1Ll&ki1'IHFl]~on7Mlnruw.nj!'ljnmınımmımmmı,ırn~-'fk'iWl\V'InI\"Er!\!15ırT!"H'F1l!i'iliEhflli'M"MID.lTW'f1M'mıTk'l'j 27L. kj iaj I) , ki Ht 857, 922 E. kEjI)h L. tsfiiajI)' E. dı;iajI)h L. kja:wk E. kaiwklkre:wk L. khun' E. khwgn' (iri: kimhoki ~Wd~~) tse Ht VII 387 (in: tse-kogsi iŞJl~) kog Ht VII 387 (in: tse-kogsi iŞJl~) küünlkün Ht VII 644 L.laIJ E. 1alJ L.liajk E.IEjk L.li E. H'li' la1) Ht VII 1232 ... L.lip E.lip L.li (in: pula1) W)$) legHt VII 775 (in: legzir 11- B) li Ht VII 1164 (in: li ken-yuu *$ztfi)29 lib Ht VII 2173 (in: küilib ~iI) li Ht VII 385 sil dz'iEI) tse 129 C -<: O C :;ıc n » sil k'ug 13.1] >< C kun 134 kuun lalJ127 »z » z N O to ::< O O li?i lig l31 li li 145 li?p lib 140 2g li?i li 145 ~ § liek ~ :::Lo t/) z· cı tn ~. t'"' 27 jfng olarak (M 33203 B) için Pulley. L. ~ kjiaj1), E. kej1). 28 krş. Dict. 465 'k'uf1n. 29 Ht VII 1402-03 (in: li tau-yuu *llim); Ht VII 1626-27 (in: - li giifu *~J&) N W http://www.turkdilleri.org ..... lian ~ 140.11 Ilanlllan213d liang ~ 138.1 Ilang735a ling 1.r 9.3 lleng/liang liang- 823a liu 1Tıt 85.6 liôg/li~ul104a long ~ 212.0 liung/liwong1 193a = 118.16 lung/lung: 11931 16u fI 75.11 lu 32 mi 198.5? cf. Jtg luk1209a long glull~u123k E. H' Ili' L. lian E.IEn L. lial] E. Hal] L. liajl] E. liajl] L.liw E.luw L.lywl] E.luawl] 30L.Igwl] E.Igwl] L.lgw E.Igw cf. L.Igwk E.Igwk (in: tsin-eoli WI§ı![) len Ht VII 1531 ... (in: lenhua jI~) lo Ht VII 1661 (in: eüö süilo :m~~) le Ht VII 1182 (in: eüö-Ie :m1.r) liu Ht vn 515 (in: liusa 1Tıtt:I» luu Ht VII 323-24 (in: kı-Iuu ~~) IUlJ Ht VII 1785 (in: IUlJtsi lau Ht VII 406 lou Ht VII 1170 lug Ht VII 1631 (in: lugeuin mili) =r) tv .ı::. lien len 136 lifu] 10 127 liEl] le, lil] 129 ligu liu 142 ~ trı ::ı:: liol] lÜl]125 ~ o: li ol] hiu, lu lul]125 31lgu lau, llu 142 luk l uy125 30 long okuyuşu ile (M -26752 B) krş. Pulley. L. l;}wl)~, E. l;}wl)'. 31 Shögaito' daki işaret ~ şeklindedir. 32 krş. G. Kara, Sino-uigurische Worterkliirungen, s. 46, 3a. mittelchin. luk; ayrıca ses değeri açısından krş. J1I[ lu GSR, Pulley. ve ShöKango ~ t'"" ~ ~ 125. http://www.turkdilleri.org ________===-______ ____mmmmmmmrumrum ~ ~ lun fffB 9.8 luü luü luo ~~ m 1~ 142.11 cf. liei 12410 122.141a6a glalc/lak766k 85.6 ma 1% 187.0 m3!ma: 40a miffiı 00 176.0 mianlmian- 223a ming ij)j mo min ~ m nian po ,!iF- pu 72.4 32.12 24.7 liw~mfliuen470c miangfmiwDng760a mdk904c ndmlnam650a nien 364a . ~ 51.3 112.5 p'waJp'ua- 250 ~ 9.12 b'uk 1211b L.lyn E.lwin L. lua, E. lwa L.la, E.la L.lak E.lak L.ma: E. mat' fmE:' L. mjian' E. mjianh / L. miajlJ E. miajlJ L. muğk, E. mdk L.nam E. ngmlnam L. nian, E. nEn L. phua' E. phah L. pfigwk E. bgwk, bawk lin Ht VII 1403-04 liuen (in: tu ceülin tlIEfffB) la Ht VII 532 (in: labay ~~~) la Ht VII 1117 la lag Ht VII 366 ... lik (in: lagki mg) ba Ht VII 1757 ma (in: pagbasi S g~) men Ht VII 386 ~ (in: menküğ-Ci) me Ht VII 519, 1691 miUaI) (in: hanme r1i Ij)j) makii Ht VII 1906 ~ nam Ht VII 1660 nam (in: hınam dien Ht VII 1317 ~ pa Ht VII 1185 p'ua rorm) (in: pacin ~~) pu Ht VII 1660 (in: pusia ~Jjj) hıin 134 C --< O la 148 lay131 c :;o (j ;1> :>< c;1> ba 148 z zO~ o:ı :<. O me 130 O :;o ;1> 2l. CI:L z· tj tr.ı nam 138 25. o(j z· (j tr.ı S ;1> pa 149 t""' t""' b'ok puy, pu' 126 ~ N vi http://www.turkdilleri.org pu qHio qü ren ren M vj BiI A i= 140.10 b'wo/b'uo ıo2o ' L.pfiuğ pu Ht VII 1402 (in: puceü M1 1'/) 48.2 k'QgIk'au: E. b::> L. khja:w' k'au- ıo411 E. khaiw'/kh E:W ' 73.2 k'iuk/k'iwok 1213a L. khywk 9.0 nienlnzien 388a 9.2 nien/nzien388f ix 9.4 ni~nnlnzidm667f ri B 72.0 nietlnziet404a küğ Ht VII 386 f(j E. khuawk (in: menküğ-ci) L. rin yın Ht VII 311 34 E. pin (in: toyın L.rin L. rit E. E. pit mı san ~ pu 149 f(j L. rim, E. pim 167.7 diwadliwai-324f L. jyaj' E.jwiajh 1.2 sdm/sam648a L. sam E. sam N 0\ rm b'o 1 kau Ht VII 394 E. pin ren 33 cf. nıien yin 136 zin Ht VII 311 (in: hoizin ıtJi=) zim Ht VII 996 ... nıien zin 133 zir Ht VII 775 (in: legzir fi B) wi Ht VII 1405-06 (in: si seu-wi !1:.~) sam Ht VII 2 (in: samtso ,::::~)35 nıiet mA) ~ tn ::t: ~ nıi~m zim 139 zir 135 sir fiiuEi wi 145 sam sam 138 33 Shögaito'daki işaret 00 şeklindedir; T.260b5 3 M, Giles'ın sözlüğüne göre her ikisi de aynı sözcük, krş. G. s. 1153ab. 34 36 kez. 35 56 kez! http://www.turkdilleri.org ~ O: t'"" ~ ~ seng f~ 9.12 ~ L. ~~~IJ E. s~IJ sha 19;- 85.4 sa/şa 16a L.~a: shan Lll 46.0 san/şan 193a shao {FH 120.5 dioglziau :1131z she !ft 41.7 d' iagldz'ia- 807a sheng sheng shI sh! !&: 118.5 * 4.9 gffi 50.7 !E 30.2 seng/şDng 812h a' i~ngldz'i~ng895a şi~r/si:559a sli~g/şi:975a E. ~ai/~E: L. ~a:n E. ~~in/~E:n L. ~fiiaw' E. dıiaw' L. ~fiia' E. ıiah L. ~a:jIJ E. ~iajIJ/~E:jIJ L. ~fii~IJ' E. ıiIJh L. ~f E. ~i L.~( E. ~i'/~i' sa1) Ht VII 1042 vd. (in: bursa1) Mlf~) sa Ht VII 515 sal) sol) 132 sa 148 s~IJ ~ (in: liusa Wı19;-) san Ht VII 109 ~an (in: SU1) hua san m~ Lll) ıiEU sav Ht VII 1156-57 (in: üre; sav-wa1) m~{FH*) dı'ia sia Ht VII 1660 (in: pusia ~!ft) eım Ht Vil 346-7 ~? (in: eımkuy !&:~) si1) Ht VII 1109 dı 'i~IJ (in: seusi1) ıJ\*)36 ~iei si Ht VII 274 ... (in: fabsi ~~ffi)37 cf. ~ ~i~i si Ht vn 1405-06 (in: si seu-wi !Elfjt) san 135 sau 14'1 c::: o-< ~ n > >< c::: > Z N > z sia149 O CC =< O O :xl > ::!J. ÇI) siIJ 132 Z Ö tr.! ~. si 147 o(') z·n tr.! si 146 > ~ t""' ~ 36 Aynca bkz. Ht VII 1821 (in: taiiiIJ *~ 37 Aynca bkz. Ht VII 2174 (in: taHi *BIfi). tv .....:ı http://www.turkdilleri.org ...... iv ± shi sh! :M1i 33.0 70.5 d~' igg/d~'i:970a sia/şi x 4 1' siuk/siwok1222a shu * 75.3 shuang ~ 172.10 sung/şang 1200a shuı 7]( 85.0 siwgr/swi: 576a " shun ~ 136.6 siwgn/siuenA69a si ~ 41.3 dzigg/zi-961m söng .!±i ~ 46.10 siông/siung ı O12a L. ;;fir E., d:d' /dıi' L. ;;i E. çiğ/çi L. ;;ywk E. çuawk si Ht VII 669 (in: pahsi tw: ±) sı Ht VII 1549 ... d~'i~i çie (in: busı W1JiR) sır Ht VII 1229 ~ (in: sırvtn-tı *(ft) sol) Ht VII 1871 ~ si 146 00 si 146 L. ;;wa:wlJ E. ;;aiwlJ/;;re:wlJ L. ;;yj" E. çwi' , L. ;;yn E. çwin h SU Ht VII 2148 (in: sutsi 7](ffi) ~ süin Ht VII 131 (in: süin wal) ~.:E)38 çiuen siıin 134 L. sfi~' E. zih/zi h si Ht VII 304 (in: sicü ~±)39 zi~i sj146 L. siwlJ E. suwlJ sul) Ht VII 109 siulJ ~ tI1 ::t: ~ ~ O: ~ ~ 40tsi SUlJ 125 (in: sul) hua san ~~ıln 38 Ayrıca bkz. Ht VII 1219 (in: süintsi ;m:r). 39 Diğer örnekler için bkz. Ht VII 387 (in: tse-kogsi r*JIl~); Ht VII 995 (in: kovisi ~*ft~) Ht VII 967-68, 981-82, 999, 1006, 1101-02, 1133, 1177-78, 1190, 1203, 1325 (in: tsi-ın-si ~i~~); Ht VII 1757 (in: pagbasi BJiffr~); Ht VII 1758 (in: tsautosi 1fL~~); Ht VII 172, 302, 833 (in: hU1Jfugtsi 5Am~) 40 Shögaito' da geçen tsi örneği Ht VII için! http://www.turkdilleri.org sü suı sul l* ~ ~ 140.16 170.9 162.9 SO/SU0 67c L. swia/swi~_llb E. s~ L. sfiyj E. zwi~lzwi dziw~dlzwi _526d suo ~~ 167.10 cf. ~ swa/sua: 13b ta ~ 75.8 cf.11?,~ 37.1 d' ~p/d' rep677a-b t' adlt' ru_317d tai tang tang * ~ g 85.9 32.8 t'ang72Oa d'ang725s su~ L. sfiYf E. zwih L. sua" E. swa' 42c f. ~ L.tfiap E. d~p/dap L. thaT E. thajh L. thaı], L. tfial] E. dal] E. thal] SUO l5O su Ht VII 653 so su, (in: suceü l*1 N) 41 su i Ht VII 812 ziue Stiİ 147 1 (in: suidi ~w) süi Ht VII 1661 (in: cüö süilo m~~) so Ht VII 441,470 (in: solaglzg!) tav Ht 989 (in: tavlzg!) tai Ht VII 317 (in: hotaidsi ~*r)43 too Ht VII 129 (in: too wav ~±) to Ht VII 1758 (in: tsautosi ~ g~) ~ cı C ziuei süi 148 "> (') >< C sua so149 cf. ~ t'~p tab > z z~cı tc ::<. 139 O ~ > _. :!l CIL zt:J s!s t:r1 2s. d'3.I] tal]126 o.(') z· g t 41 K. RÖhrborn-, "Chinesische Binome im Uigurischen" başlıklı bildiride u ile değil de ü ile süidi; (10.12.1994 tarihinde Annemarie von Gabain und die Tuifanforschung toplantısında sunulan bildiri; Berlin, 9.-12.12.1994'). 42 cf.~~~ L. tHap, E. d~p/dap; Shögaito Çin. t'QP, Uyg. tab s. l39. 43 Diğer örnekler için bkz. Ht VII 1312 (in: taikiiig-ten ::tiflim); Ht VII 2174 (in: taiSi C ::tgffi); Ht VII 416,426,608,967 (in: kau taitsi ~::tT) http://www.turkdilleri.org Z ~ ~ N \o tang m d'ang7OOa L. tfÜajıJ 44L. yal] L. tfiaı] E. dal] tfng Jfi 53.7 d'ieng 835h wang ~ 96.0 giwang/jiwang739a E. dEjl] E. wual] wei mi 120.8 diwgr/iwi5750 67.0 miwgn/miugn475a L.jyj E.jwi ~en X L. ujynluun E.mun wu ft\ 77.4 ngo/nguo 59a L. ujy?/uuğ E. wu rt 62.1 mug/m~u- muğ', L.mgw Y. ... UUV to Ht VII 2, 2179 (in: taito :kg) di Ht VII 1634 (in: yegdi ~~) wa1J Ht VII 12945 (in:t09wa1J ~.:E) viHt VII 995 (in:. kovisi ~*L~) vin Ht Vil 1158 (in: vinkün X-Wll) vu Ht Vil 129 (in: vudi ft\W)46 . bou Ht VII 966 ... ~ 123.11 xia/x..iix: 2y , ·L.xi E. E. xiğ/xi ki Ht VII 314 (in: wa1J-ki ..:E~)47 .44 wang olarak bkz. (M 20823 B) L. yar;', E. wuar;h. 45 Diğer örnekler için bkz. Ht 131 (in:geu war; ~::E; süin war; ~::E); Ht VII 314 (in: 46 Aynca bkz. Ht VII 1166 (in: vu-hıu Jit~). 47 Aynca bkz. Ht VII 430 (iri:fugki ff(~). o to 126 d'ftI] jZj ~.;,..~- fiiuau yiuei waIJ '01]130 vi148 rgiugn vin 134 ~ tn ::ı:: ~ IlJiu vu 151 mgu bu, buu ·uu 142 E. mgwh Xl w 30.7 cf. IJiğ gi 147 war;-ki ::E~); Ht VII 1088-89 (in: war; tausur; ::Em:*). http://www.turkdilleri.org ~ O: ~ ~ xia xiang xiao ~ 1~ • xHio ıJ\ xu xuan ff; xuan xmın xun yan 35.7 g'aJya_ 36a dziang/ziang728e 9.12 140.12 siôg/sieu 1028i s42.0 siog/siau: 1149a EL 140.4 40.6 dziolziwo: 83h siwan/siwan 164t ff 159.3 xian/xiDn 139g' r::=; ~ -wll ~ 95.0 163.6 59.6 g' iwen/yiwen366a xiw~n/xiu~nA22d ngianfngian-199a 48L. xfija:' ha Ht VII 1088 L.sfiiğ'/sfiyğ'lE.ziğ' (in: kov-ha rr:~) soo Ht Vil 1362 seu Ht Vil 1405-06 (in: si seu-wi SE.~) seu Ht Vil 161 H' (in: seusi1) ıJ\*) süö Ht VII 8, 18 ...49 L. syan E. swian tsüen Ht VII 655 (in: küi-tsüen .J~f) L. xian E. xian L. xfijyan E. YWEn , L.xyn E. xun h ken Ht VII 433-34 E. L. E. L. L. E. yai' IYE:' sfiialJ' E. zialJ' siaw SEW sıaw '" siaw' , L. lJian E. lJianh (in: ken-wen ff~) küen Ht VII 134 (in: küentso ~nl)50 kün Ht VII 1158 (in: vinkün Xwll) gen Ht VII 273 ... (in: gentsu1) ~)i*) ya ha 148 c:: -< 0 sieu seu 142 SiEU seu, sav 141 cı C ~ () ::> 0 siuEn :>< c:: ~ ~ 0 tc ::<. o ~ Z tsuen suen 137 0 ::> _. :Q. v.ı yiuen xuen 137 Z ei tn xiu~n xuin 134 lJ iEn gen 136 :5 ~ () tn ~ t"'" ~ 48 M 05720 B için bkz. Pulley. L. xRja:, E. raih/yc:h. 49 toplam 22 kez. 50 toplam 19 kez. -w http://www.turkdilleri.org ...... 'yang yang yaü ~. • ~ 170.9 ngiüg/ngieu l164a ziak/iak~WOl 'ict!'iet505a ngia/ngji 2r * 64.8 yı zı yi ~ 5.0 123.7 ~ 170.8 "- ying ying II ~ 51 cf. 732 75.11 32.9 ye yın diang/iangnOe 85.16 140.5 x- 'igm651y dieng/iang816e 'iang/'iong718k L. jiaIJ E. jiaIJ L. jiajIJ", E. jiajIJh L. IJjiaw E. IJcw L.jiajk E.jiajk L. 'lit, E. 'lit L. IJi' E. IJia.h!IJih L. 'lim E. 'lim L. jiajIJ E. jiajIJ L. 'liajIJ E. 'liajIJ yal] Ht VII 1780 (in: yin yal] ~~) yal] Ht VII 2135 52 geu Ht VII 131 (in: geu wal] ~x) yeg Ht VII 1634 (in: yegdi ~ooD ir Ht VII 1790 gü Ht VII 1626-27 (in: li giifu yin Ht VII 1780 (in: yin yal] ~~) yen Ht VII 1400 (in: yenceü) e Ht VII 1180 (in: e-kuı] ~0) *_J&) yifu} yaIJ 128 . w tv yü ~ IJieu geu 142 53Sii ·iet IJie ·ir 135 gi, gii 147 a;:: tr:ı ::ı:: a;:: ~ ~ O: l' yicIJ ·e 129 ·iaIJ ye(n) ·e 129 a;:: ~ 51 GSR 732 7@ g, ~j, *k: zjangljang; Pulley.jiaju, E.jiauh .. 52 Aynca bkz. Türkçe çekim ve yapım ekleri ile birlikte: 594 yau1arı, 879 ... yaUlıg. 53 Sözbaşı ye sözsonu ünsüzleri için krş. ~ yı Pulley. L. 'ljiajk E. 'ljiajk, ShöKango 'iek Uyg. yig s. 131. http://www.turkdilleri.org yong )tl yong lk you t;b 101.0 diung/iwong_1185a 85.1 giwang/jiwDng: 764a 113.5 giiig/jiğ yu ]s. 96.0 n giuk/n giw ok1216a yu PM 41.8 ·iwgd/·jwxi-525b * 145.7 giug/iu_1202h ~ 31.10 yu ymin ymin • . giwan/jiwan227c 159.10 giwan/jiwDn256e Ht VII 2026 L. jyWIJ' YU1] E. juawIJh L. yajIJ-' E. wiajIJ' t. iw' E. wuwh (in: YU1]la-) yö Ht VII 10, 1318 ... (in: yöküi lklt) yuu Ht VII 1164 (in: li ken-yuu *~t;b) güğ Ht VII 424 (in: güğ hua kÜ1] ]S.~B) ÜF Ht VII 1156-57 L. IJywk E. IJuawk L. 'lyt E. 'lut L. jya' E. juah L. yan' E. wian L. yan E. wuan (i~: ürCi sav-wa1] yuu Ht VII 1402-03 yioIJ yUIJ 125 54fiiuaIJ we 130 fiigu IJiok' yuu yiu 143 güy126 .~ ·iugt ilir135 O yiu yuu 152 ci) ı-< O ~ () > PM~*~Hj~) (in: li tau-yuu *lli*) ven Ht VII 304 (in: ven-te ~5E) wen Ht VII 433-34 (in: ken-wen $f.) c::: ~ C > Z N ~_. ı-< ~:!J. _. z g \ 55 cf. ~. fiimm 56 p wen 137 ~. -Q. z () tr.! .~ a- .t'"' 54 Shögaito tarafından we olarak okunan sözcükiçin bkz. Ht VII Komm. 1318. 55 Ht VII 304 ven = T. 277c25 11 iji. ~ ..... w w http://www.turkdilleri.org ...... w ~ yufm zang ze zhai zhai zhang "1' 170.7 giwan/jiwan-257u • 140.14 dz' ang727g' a 154.11 dz' ekı d~' ck868s • 210.3 tscr/tşai 593y 40.3 d' akId'ok78Ob ~ ~ '- L. yan E. wuanh L. tsfiaIJ 'E. dzaIJh 50.8 tiangltiang_ 721 g L. t~fia:jk E. dzgijkldZc:jk L.~a:j E. t~gij/~c:j L. trfia:jk E. drgijkldrc:jk L. trial) 'E. trtaIJh wen Ht VII 410 ... fiiutn W~ ~ ·uelı 137 tso Ht VII 2 (in: samtso .:::i'4)57 Ht VII 1401 (in: ka tun-sıg Jf:t5l:19İ)58 cay Ht VII 1345 (in: caysı )59 sıg eıg Ht VII 1201 dz'iI] tSQ."so t~a.~i27 dZ'ak sl"{131 ~ cai144 d'ak cıy131 ~. tr! ::c ~ ca, Ht VII 1095 ... ~ J2j? O: ~ (in: TA WcaV ~) ~ 5 6 ~ yuan ShöKango' da bulunmaz, ancak s. 137' de Pulley. ve GSR:,de onunla tamamen aynı seslere sahip ~ YUlın yer alır: ShöKango fiiuım, Uyg. wen; Pulley. L. yan', E. wuan; GSR 256f gjwiin/jjwvn:; GSIrde fazla olarak eski şeklin tasarlanan yazıçevriminde sonda iki nokta bulunur. 57 56 kez; aynca bkz. Ht VII 134 (in: küentso -Siü 19 kez. 58 Aynca bkz. Ht VII 1401 (wrzl§lt), 1480 (in: tun-sıg rzl§lt); metnin Çince aslında, Cien VII'de g ze (G. 11,664; 154/10) yerine D: yi (G. 5421; 18116)yer alır, krş. Cien VII 260b4-5 Jia Dunyi ve Komm. 526 ile Ci en VII 260b20 [Jia Dun-) yi (T. 260b4-5 w~l§It); Uygurca metnin burada nüsha farkını takip etmesi konusunda bkz. Ht VII Komm. 1401. 59 Ht VII 1345 caysı; cay okunuşu kesin, krş. T.260a225, ancak sı pek açık değil, bir olasılıkla !B shi 'zaman, vakit; dönem, mevsim (time; season)' olabilir, krş. Pulley. s. 282: L. .sfii, E. dıi5Jdıi; GSR 961z: d'j<Jglii; ShöKango 146: ıi"i, Uyg. si; BT XIII 41. 1 sı 'Zeit'. http://www.turkdilleri.org zhao zhen zhen zheng60 zheng im E:::o ~ ii$ 156.7 109.5 170.7 ~ 154.2 IE 77.1 zhöng ~ zhöu zhii 11'1 1 ± d'iog/d'iau :1149u tien/tsitSn 375a d' ien/d' ien373f tiengliiang834g tieng/tsiang _833j 167.12 tiung/tsiwong1188x 47.3 , 3.4 tiôg/tsi~u 1086a tiu/tsiu: 129a L. trfiiaw' ciiu Ht VII 1179 E. driaw' L. t~in, E. L. trfiin' E. drinh L. triajIJ E. triajIJ L. ~iajIJ E. tçiajIJ (in: ciiu-kuIJ m0) eın Ht VII 127 ... Cin Ht VII 1185 (in: pdCin EBtIi$) ce Ht VII 168, 1317 İÇin L. t~yWIJ E. tçuawIJ L. t~iw, E. tçuw L. t~ya E. tçua d,.'icu cau 141 tçien d,.'ien cin 133 Cin 133 t-icIJ ce cin 129 ce 129 C ~ (") > (in: cekuan ~ID ceü Ht VII 1403-04 (in: tu ceülin tlIEfıfH) CUIJ/cü1J Ht VII 7461 tçioIJ ceü Ht VII 830 ... 62 tçigu cü (yü?) Ht Vil 304 tçiu (in: sicü -=lf±)63 e -< O tçeIJ ~ C > z N > z 9tp_. -< O ciIJ CÜIJ cUIJ 12,5 ciu 142 cl ~ _. ::!lv) z cu clii 151 g" 2S. -n z· @ t 3 60 Aynca oku: zhen! 61 cU1Jlı örneğinde; diğer örnekjı~r'için bkz. 1147 ve 1346. satırlar. 62 örnekler için bkz. Ht VII 653 (in: suceü Ht VII 655 (in: sou-ceü 1t1'i'[); Ht VII '1400 (in: yenceü); Ht VII 1402 (in: puceü Diğer ~1+!); ~1H); ı:-' Ht VII 1403 (in: kug-ceü ~1'1'i); Ht VII 1404-05 (in: hılJ-ceü 'tli1H) 63 Aynca bkz. cuy Ht VII 318 (in: kuncuy0::3:.) ~ ..... w vi. http://www.turkdilleri.org zhuan f1J r zı zi zuı zuı 39.0 d' iwan/a' iwan 23lf L. trfiyan' cüen Ht VII 4 ... (in: tsİ-ın-cüen ~m1t) tsigg/tsi:964a E. drwianh L. ts:( E. tsi' Itsi' L. tsfi~' E. dzih/dzih L. tSgWI] uzik (?) Ht VII 113966 ? ?(jj sU1)lwa1)(- tSU1)?) tsol] 39.3 dz'igg/dz'i-964n r.=:.. /.K 40.5 tsông/tsuong 1003a ILJ# 148.5 * zöng 9.11 W 122.8 cf. ~ tsiwar, tswix358t dz'wgd/dz'u~i:513a E. L. E. L. E. tsvtsu Idsi Ise w 64c f. tçiucn 0\ euen 137 tsi~i tsi, si tse, zi 145 Ht VII 317 65 tsul], SUl]124 tsawl] Ht VII 1088-89 (in: wa1) tausu1) .:Em*)67 tsyj' tsui Ht VII 535 (in: tsuitsi IlJ#r) tsuy Ht VII 1526 tswİa' /tswi' tsfiuaj' ~ tr.! cf.~ tsiue tsuİ147 dz'u~ tsoi,soi 144-5 ::ı:: ~ ~ O: ı:-- dzwgj' ~ ~ 64 W zhulin için! 65 Diğer örnekler için bkz. (in: hotaidsi ~*T); Ht VII 416, 426, 608, 967 (in: kau taitsi ~*T); Ht VII 535 (in: tsuitsi ~T); Ht VII 1785 (in: lU1}tsi HT); tsu Ht VII 1752 (in: kaptsu ~T); se Ht VII 1941, 1364, 1804 (in: tetse ~T) 66 Toplam 19 kez 67 wav Ht VII 1156-57 (in: ürCi sav-wav ~~*B*) http://www.turkdilleri.org UYGURCA XUANZANG-BİYOGRAFİSlNDEKİ ÇiNCE ALıNTıLAR 137 5. Dizinler (Indizes) 5.1. Çince Dizin 1.2 san 35.7 37.0 1.4 ~ bıng 3.4 .:E 37.1 4.9 *Z *A zhii sheng yı 5.0 5.10 8.6 9.0 ~ 9.2 1= 9.3 ~ fj\ 9.4 9.5 if: 19t 9.7 ~ 9.8 1~ 9.8 {ffif 9.11 11# 9.12 ~ 9.12 9.12 1~ 1~ 12.2 0- 9.4 18.8 IMJU 24.7 m Jl xia * * da ~ tm jia 39.0 T zı gan jlng 39.3 * zl 40.3 ~ ~ ft ren ren 40.5 LE ding ~ zöng Ilng 37.4 39.5 40.5 7.J" 2:::; zhm fu 40.6 ..EL xuan ren fo hou ehu! 40.7 '§ 41.3 ~ 41.7 Jff 41.8 }ff-j göng si she yu lun 42.0 ıJ\ xHio zhutm pu 44.1 ·R ehı 46.0 ıLI shan seng 46.10 ~ söng xitmg 47.3 11'1 göng gang min 48.2 175 zhöu qHio 49.0 a jı 50.2 ;ffi m bu 24.10 t, bo 50.5 27.7 fı5 hou 50.6 30.2 !E. shı 50.7 50.8 30.7 m mng 31.10 III ymin 50.8 32.8 ~ mng 51.3 32.9 ~ yao 53.5 32.12 ~ mo 33.0 ± shi 1 * ~ffl ~ ~ bo di sht ehang tzhaııg 1f. Ht fii 53.5 JJt geng 53.7 Jjg ting nian http://www.turkdilleri.org MEHMET ÖLMEZ 138 53.10 57.2 JW sb 59.6 ~ ~ 60.14 ~ ," 57.4 ~ 77.4 ~ 79.9 it bil wli düm y~m 85.0 7,K shuı 85.1 7J< 85.3 ng 85.3 iI 85.4 85.5 19> 1! 85.5 1"6] 85.6 mı 85.6 85.8 1% 1J 85.9 ~ yang chf . jiang sha fa he Iili Iuo jing tang 85.11 il h~m 85.16 i{ Iang hong di 77.3 67.0 X 70.5 :Mg huI en göng heng cong ci hui wil ye dün wen shI 72.0 B ri 95.0 ~ 72.4 l§ı chang ming jin 96.0 3: 96.0 ~ 96.6 f!}1 M li 98.11 fLL 73.2 EfE 101.0 m 75.3 ;f± qü dil ying xuan wang yil ban zhuan yong 105.4 ~ guı ır 106.0 8 shil chau hum fan 106.4 ~ 108.6 .un. 109.5 ~ 112.5 ta 112.8 ~ ~~ ji, 10u yang ge zheng 113.5 tt 113.9 ii 115.10 ~ bm huang he zhen po bei you fli gii 117.0 JL li 118.5 rg sheng 61.6 ı~t 61.6 ~ 61.6 tL[ 61.8 ıı.c/]\ 61.10 ~ 61.11 11 62.1 IX; 64.8 ~ 66.8 ~ 72.4 72.6 72.12 75.3 75.3 75.4 . 75.6 fjJ3 :uıt 13 * *lli ılJ 75.8 ~ ~ 75.9 t~ 75.7 75.11 • 76.10 mm· i1fJ( ** 77.1 IE 75.11 -§l::::::o -L. http://www.turkdilleri.org UYGURCA XUANZANG-BİYOGRAFİSİNDEKİ ÇİNCE ALıNTıLAR bı 154.6 Iông 154.11 119.8 •* ~ jıng 156.7 120.5 *B 159.3 120.7 :%@ jın:: 120.8 ~ 120.8 120.19 wl ii 122.8 ~ 118.6 118.16 • 159.7 &ll im $f $ffl 159.10 ~ jüı re zhao xuan fu 122.14 m shao jing gang wei du zui Iu6 123.11 tl Xi 166.0 li!. II 123.7 ~ ~ jın 136.6 ~ yi shun Iüing hua xu 167.0 167.7 ~ rui 167.8 ~ jın 169.7 mm 167.10 ~~ yıng 167.12 dıo 170.7 • hua pu lian xiao zang huo 170.7 ii$ kun suD zhöng yuan zhen 170.8 ~ yın 170.9 ffi SUl if !lım 138.1 140.4 140.4 ~ -t+- it ff; 140.6 ~ 1jr 140.8 ~ 140.10 M 140.5 140.11 ~ 140.12 }i 140.14 ~ 140.16 " 140.16 163.6 -w ii 162.12 i! [)JG 170.9 ~ ~ 176.0 00 mi~m SÜ 187.0 j~ ma 189.0 ~ 198.5? LEi: gao lu zhai Iông m 145.9 W 147.13 147.18 Jl il 148.5 ~ zuı 154.0 ~ 154.2 ~ bei zheng f!J ~ 172.10 145.7 144.6 m 162.9 ymın daa sui xun chf yang shuang Iu6 jie yu chil jue guan 142.11 162.9 210.3 212.0 • ~ 139 http://www.turkdilleri.org MEHMET ÖLMEZ 140 5.2. U ygurca Dizin Uygurca Ç.Şekil Çince ha ~ ma bay bür, bitbou bu bur:fir cali CÖU cay ce ceü ceü ceü ci ci cin co cü (yü?) cüen çuin CUlJ/CÜ1J CÜÖ ~ bei • bı DG wu ;ffj 19t bu fo ~ zh~mg Mi zhao • fir fu fu fug fug gen geu gü gim 19t fo M fii ~ ~ fii f6 f6 yan yao yi ~ jın )§l yu xia han hau he heng hou huang gang huai huô hua hua hong en Z yı $ftJ 1* ii ~ zhill güğ .± ha ~ fIi il tM zheng chou zheng zhöu cm cm zhen chang zhii zhuan chuan zhöng chii eıg R chı ın eıg ~ cım ~ ir ka kap kap kau kau kay ken ken ~ m IE 1'1'1 ~ rfu [i$ E s .± 1~ ~ zhai sheng zhen tfng di nian r zı ~ yIng fa ı:::. cın !Jı di di dien dsi: tsi e fab LJİ ffl r! Juın hav t1i .E hı rOJ hılJ Jt:[ hıu 1* ho ho hoi hua hTm hua hulJ .~ ~rr i~ LI ;fE •sb . ~ Ni;. J7j ~ 1fJ $:f $z jia jia he qiao gao jie xuan gan http://www.turkdilleri.org UYGURCA XUANZANG-BİYOGRAFİsİNDEKİ ÇİNCE ALıNTıLAR i! kı ~ geng ki ki ki ki kiiig kim ki1J, kÜ1J ko kog k01J kuan küen kug küi küi küi küi kün kÜ1J kU1J,kun küünlkün kuy it xı a jr jing ~ jing t~ jf ~ jln göng gang jue Jl yI jiang il guan Z xmin ~ gu * :m • ~ JL ~ guı • 11 wll '§ 1} maJ ~ küğ ı±tı la la /ag /a1J lau,lou le leg len li li B !lı~ 1~ ~ ;jf ~ hui huI xun göng göng kun ge qü lu6 lu6 luo lang 16u lfng m li ~ lian *LE ır ır lib lin ·.liu lo lug IU1J luu makii me men nam J.1. -ı... li 1mı lun liu Hang lu 16ng 16ng mo mfng 'ds: .1J1lı .~. M 11 ~ ~ ~ rm mian m :nEt pa pag pah pan pi pi pi pu pu sam sav seu seu si se: tsi so soo su sui süi sU1J SU1J süö 141 a tt 3:!J1 0j ~ ~ nan po bın b6 ban bıng bu bei pu M pu ~ ~ san seng xiao xHio si .:r zı ~~ SUD 1~ xiang sü suf sui söng zöng xu {~ if ıJ\ iLC ~ ~ ~ ~ :;;:r\ & http://www.turkdilleri.org MEHMET ÖLMEZ 142 sır JR 191 LU shu sa san sav ·mB sha shan shao sı nllI shı sıg 19J re si si si sia si1) S01) sou su sui süin gm tai tm tau tau, tav tav te ten tet to to to-: tau tog tsaultsua tse tsi tsi tsi/tsu ts in tsıng ~ tun ür uzik (?) vam ven vi vin vu 'w; she sheng shuang ehang 7.K shuı {j ehuf ~ shun ili 'da tt du ili dao ~ ta ~ * jt [il {f.l j( ft-t r91 vın ii ding dian di tang tang daa du :ı; dıo ~, jing ~ ci yın ~ jıng zin zim zir 1lt ili r :IDZ s zı jin ~ Jff-1 wa1) wa1): su1) wen wen wi ya1) ya1) yeg yen yin yö YU1) yuu yuu "* "* m zuı ~ shı $1"1 ~ ~ it* shı ~ xuan tsü1)ltsu1) tsuy ± JE Et ~ 7.K SE ~ • tSU1):ŞUlJ shi * tso tsüen tsui x ~ 7.K ~ ~ ~ ~ :71<. *~ tel z~mg zông. eông zui eeng dün yu zi fan ymin wei wen wu bo wang zöng yuan yuan mi yang yang il ye yfng ~ yın :lk m yöng yong ıtt you A yu ren m {= {x B ren ren ri http://www.turkdilleri.org UYGURCA XUANZANG-BİYOGRAFİsİNDEKİ ÇİNCE ALıNTıLAR 143 6. Kaynakça B. CSONGOR, . "Chinese in the Uighur Script of the T'ang-Period", Acta Orientalia Academiae scientiarum Hungaricae, 2 (1952): 73-121. - , "Some more Chinese Glosses in Uighur Script", ActaOrientalia Academiae scientiarumHungaricae, 4 (1954)1.,.3: 251-257. A. VONGABAIN, Alttürkische Grammatik., Wiesbaden 19743 . Herbert A. GILES, A Chinese-English Dictionary, Shanghai-London 1912; György KARA, "Mitte1chinesisch im Spatuigurischen", Agyp ten, Vorderasien, Turfan, Probleme der Edition und Bearbeitung altorientalischer Handschriften, Tagung in Berlin, Mai 1987. Hrsg. H. Klengel, W. Sundermann, Akademie Verlag, Berlin 1991: 129-133. ~, "Sino-uigurische Worterklarungen", Sprachen des Buddhismus in Zentralasien, Vortrage des Hamburger Symposions vom 2. Juli bis 5. Juli 1981. Hrsg. K. Röhrbom, W. Veenker, VSUA Band 16, Wiesbaden 1983: 44~52. Bemhard KARLGREN, Analytic Dictionary of Chinese and Sinojapanese, Paris 1923. [= ADC] - , Grammata Serica Recensa, Stockholm 1957 (1972 2 ). [= GSR] R. H. MATHEWS, Mathews' Chinese-English Dictionary, Harvard 1972. Alexander MAYER, Xuanzangs Leben und Werk. Teil2. Cien-Biographie VII. VSUA Band 34, Wiesbaden1991. [= Cien VII] Mehmet ÖLMEZ, "Über die Sanskrit- und Chinesisch-Kenntnisse der Uiguren", Annemarie von Gabain und die Turfanforschung, Berlin, 9.12.12. 1994'te sunulan bildiri (10.12.1994). Edwin G. PULLEYBLANK, Lexicon of ReconstruCted Pronunciation in Early Middle Chinese, Late Middle Chinese, and Early Mandarin, Vancouver 1991. [= Pulley.] Klaus RÖHRBORN, Uigurisches Wörterbuch, Sprachmaterial der vorislamischen- türkischen Texte aus Zentralasien. 1-5. Wiesbaden 1977-1994. - , Xuanzangs Leben und Werk. Teil 3; Die alttürkische XuanzangBiographie VII. VSUA Bal)d 34, Wiesbaden 1991. [= Ht VII] - , "Chinesische Binome im Uigurischen", Annemarie von Gabain und die Turfanforschung, Berlin, 9.-12. 12. 1994'te sunulan bildiri (10.12.1994). Masahiro SHÖGAITO, "Chinese Loan Words in Uighur", Studies on the Inner Asian Languages II, 1986: 124-156. [= Shö, ShöKango] H.H. ILI EPBAIIIM:,r:(3E, "<I>parMeHT 06ııı;QeTIOpKCKOH JIeKCHKH 3aHMCTBOBaHHbIH cpoHA", Bonpocbl 513 b1J<:03l-tal-t UR, 1982,2: 54-92. ~i}Xt~iI'ljA XIN HAN DE CfDIAN, Das neue Chinesisch-:Deutsche Wörterbuch, Beijing 1988. http://www.turkdilleri.org