(m). - Hacettepe Üniversitesi Spor Bilimleri Fakültesi
Transkript
(m). - Hacettepe Üniversitesi Spor Bilimleri Fakültesi
Futbolda Oyunun Yapısı: Farklı Koşu ve Metabolik Zorlanma Prof.Dr. Caner Açıkada Hacettepe Üniversitesi Spor Bilimleri ve Teknolojisi Yüksekokulu acikada@hacettepe.edu.tr www.sbt.hacettepe.edu.tr FUTBOL MAÇLARINDA KAT EDİLEN MESAFE 12000 8000 6000 4000 2000 Yıllar > 20 00 9 19 90 -9 9 -8 19 80 19 70 -7 9 -6 9 19 60 -5 9 0 19 50 Mesafe (m) 10000 (Winterbottom ve ark, 1952; Wade ve ark, 1962; Zelenka ve ark, 1967; Agnevik ve ark, 1970; Knowles ve Brooke, 1974; Reilly, 1976; Smaros ve ark, 1979; Ekblom, 1986; Ohashi ve ark, 1988; Bangsbo, 1991; Rienzi ve ark, 2000; Helgerud ve ark, 2001; Mohr ve ark, 2003; Thatcher ve ark, 2004) Futbol oyununda değişim !.. 60-89 yaşlarındaki antrenörlere soru: “50’li yıllardaki takımlar günümüzde de oynasalardı ne olurdu ?” Kazanma olasılıkları olmazdı !.. Humbdoldt, Science and Football Book of Abst, 2003, 49. Türkiye’de Oyun anlayışında değişim 1990’lar günümüze •Baskıya dayalı oyun •Daha sık anaerobik yüklenme •Daha süratli oyun anlayışı •Hücumda ve savunmada takım bütünlüğü Başarılı Sonuçlar: -Avrupa Kulüpler Şampiyonluğu -Milli Takımlarda başarılar - ..... Performans bileşenlerinin sorgulanması Oyun Yapısı Performans -Teknik/Taktik Analiz Nicelik Bileşeni (adet) Nitelik Bileşeni (%) -pas sayısı -gol sayısı -atış sayısı -top kaybı sayısı -faul sayısı -köşe atış sayısı -vb. -pas verimliliği -şut verimliliği -top kaybı/kazanma oranı -kaleci kurtarış verimliliği -vb. Yaşam Tarzı -Beslenme/Sağlık.. -……. Kondisyonel/Hareket Analizi -Kat edilen mesafe • toplam mesafe • farklı hızlardaki hareketlerin mesafesi Bilişsel (Psikolojik) Bileşenler Performans bileşenlerinin sorgulanması Oyun Yapısı Performans -Teknik/Taktik Analiz Nicelik Bileşeni (adet) Nitelik Bileşeni (%) -pas sayısı -gol sayısı -atış sayısı -top kaybı sayısı -faul sayısı -köşe atış sayısı -vb. -pas verimliliği -şut verimliliği -top kaybı/kazanma oranı -kaleci kurtarış verimliliği -vb. Yaşam Tarzı -Beslenme/Sağlık.. -……. Kondisyonel/Hareket Analizi:Dayanıklılık (?!) -Kat edilen mesafe • toplam mesafe • farklı hızlardaki hareketlerin mesafesi Bilişsel (Psikolojik) Bileşenler Oyun Bileşenlerinin Analizi Hareket Analizi Futbolcuların bir maçta kat ettiği toplam mesafe 9000 m - 14000 m Koşu hızına göre aktivite sınıflaması: Yürüyüş % 25 Düşük tempo koşu (Jogging) % 37 Orta tempo koşu % 20 Sprint % 12 Düşük şiddetli aktivite : Yüksek şiddetli aktivite 2 : 1 (Sayı) 7 : 1 (Zaman) Pasif dinlenme süresi 3 s - 120 s Hughes, M., Franks, I.M., Notational Analysis of Sport, Second Edition, 2004, 257-271. Hughes, M., Bartlett, R., JSport Sci, 2002, 20: 739-754. T Reilly, Book of 7th Int Sports Sci Cong, 2002, 314-318. T Reilly, J Sports Sci, 1997, 15: 257-263. E. Rampinini; International Journal of Sports Medicine, 2007 İtalya, 188 futbolcu, 34 Maç (6 UEFA Şamp. Ligi, 25 Ulusal Lig, 3 Ulusal Kupa) Veri Toplama Sistemi: PROZONE MEVKİ > 14.4 km/s > 19.8 km/s Toplam Koşu YŞ Koşu Mesafe mesafesi mesafesi (m) (m) (m) > 14.4 km/s Koşu sıklığı (adet) > 19.8 km/s YŞ Koşu sıklığı (adet) > 19.8 km/s > 19.8 km/s Topsuz YŞ Topla YŞ Koşu Koşu mesafesi mesafesi (m) (m) Stoper 9995 1885 605 377 72 467 102 Bek 11233 2892 997 553 114 530 427 Orta saha 11748 3051 904 589 117 514 356 Forvet 10233 2259 778 441 91 238 500 ORTALAMA 10802 2522 821 490 99 437 346 Maçlar arası değişim: Toplam Mesafede %2.4 ¾14.4 km/s Koşu mesafesinde %6.8 ¾> 19.8 km/s YŞ Koşu mesafesinde %14.4 E. Rampinini;Journal of Science and Medicine, 2009 İtalya, 18 Serie A takımından 186 futbolcuya ait Lig maçları Veri Toplama Sistemi: CICS (Bassano Del Grappa) LİG SIRALAMASI Topla > 14 > 14 km/s > 19 km/s Topla > 19 Toplam Topla Koşu km/s Koşu YŞ Koşu km/s Mesafe mesafesi Koşu mesafesi mesafesi YŞ Koşu (m) (m) mesafesi (m) (m) mesafesi (m) (m) 1‐5 arası takımlar 11647 3787 1196 540 299 127 15‐20 arası takımlar 12190 4263 1309 443 251 109 TOPLAM 11919 4025 1253 492 275 118 R.M.L. Barros; Journal of Sports Science and Medicine, 2007 Brezilya, 55 futbolcu, 4 Maç (Brezilya 1. Ligi) Veri Toplama Sistemi: Dvideo, Campinas, Brezilya MEVKİ 0‐11 km/s 11.1‐14 km/s 14.1‐19 km/s 19.1‐23 km/s > 23 km/s Toplam Koşu Koşu Koşu YŞ Koşu Sprint Mesafe mesafesi mesafesi mesafesi mesafesi mesafesi (m) (m) (m) (m) (m) (m) Stoper (15) 9030 5488 1291 1340 560 352 Bek (12) 10642 5567 1804 1931 779 562 Orta saha (11) 10476 5673 1775 1937 719 367 Açık (9) 10598 5601 1841 1944 756 457 Forvet (8) 9611 5325 1469 1645 693 481 ORTALAM A 10071 5531 1636 1759 701 444 DEVRE 0‐11 km/s 11.1‐14 km/s 14.1‐19 km/s 19.1‐23 km/s > 23 km/s Topla Koşu Toplam Koşu Koşu Koşu YŞ Koşu Sprint mesafesi (m) mesafesi mesafesi mesafesi mesafesi mesafesi (m) (m) (m) (m) (m) (m) 1. devre 2846 874 935 375 231 5173 10434 2. devre 2680 726 786 316 206 4808 9522 Toplam 5526 1600 1721 691 437 9981 R.M.L. Barros; Journal of Sports Science and Medicine, 2007 Brezilya, 55 futbolcu, 4 Maç (Brezilya 1. Ligi) Veri Toplama Sistemi: Dvideo, Campinas, Brezilya 0‐11 km/s 11‐14 km/s 14‐19 km/s 19‐23 km/s > 23 km/s 1 2 1 2 1 2 1 2 1 2 Stoper (15) 2860 2628 705 586 718 622 295 265 191 Bek (12) 2832 2735 946 858 1008 923 416 363 Orta saha (11) 2885 2788 974 801 1066 871 387 Açık (9) 2862 2739 998 843 1075 869 Forvet (8) 2738 2587 834 635 927 ORTALAMA 2846 2680 874 726 935 MEVKİ / DEVRE Maçlar arası değişim: Toplam Mesafe 1 2 161 4768 4262 290 272 5491 5151 332 178 189 5493 4983 425 331 245 212 5605 4993 718 394 299 269 212 5161 4450 786 375 316 231 206 5173 4808 Toplam Mesafede %10.2 C. Carling; Journal of Sports Sciences, 2010 Fransa Ligue 1; 2007-2008 ve 2008-2009 sezonlarına ait 28 futbolcu, 30 Maç Veri Toplama Sistemi: AMISCO Pro System MEVKİ Toplam Top ile Mesafe (m) 0‐11 km/s 11‐14 km/s 14‐19 km/s >19 km/s % of Total Distance Toplam Mesafe (m) Stoper (59) 162.3 51.1 25.9 48.4 35.5 1.5 10820 Bek (49) 170.1 55.9 18.3 40.0 56.4 1.5 11340 Orta saha (63) 203.2 60.7 29.1 56.6 56.3 1.7 11953 Kanat (35) 252.7 55.2 28.9 56.9 111.8 2.2 11486 ORTALAMA (228) 191.0 52.8 23.9 48.9 65.3 1.7 11345 V.Di Salvo; International Journal of Sport Medicine, 2007 İspanya 300 fotbolcu, 30 maç (20 La Liga, 10 UEFA Şamp Ligi) Veri toplama sistemi: AMISCO PRO MEVKİ 0‐11 km/s 11.1‐14 km/s 14.1‐19 km/s 19.1‐23 km/s > 23 km/s Toplam Koşu Koşu Koşu YŞ Koşu Sprint Mesafe mesafesi mesafesi mesafesi mesafesi mesafesi (m) (m) (m) (m) (m) (m) Stoper (63) 10627 7080 1380 1257 397 215 Bek (60) 11410 7012 1590 1730 652 402 Orta saha (67) 12027 7061 1965 2116 627 248 Açık (58) 11990 6960 1743 1987 738 446 Forvet (52) 11254 6958 1562 1683 621 404 ORTALAMA 11462 7014 1648 1755 607 343 DEVRE 0‐11 km/s 11.1‐14 km/s 14.1‐19 km/s 19.1‐23 km/s > 23 km/s Topla Koşu Toplam Koşu Koşu Koşu YŞ Koşu Sprint mesafesi (m) mesafesi mesafesi mesafesi mesafesi mesafesi (m) (m) (m) (m) (m) (m) 1. devre 3496 851 894 304 165 104 5709 2. devre 3535 803 865 301 172 109 5684 Toplam 7031 1654 1759 605 337 213 V.Di Salvo; International Journal of Sport Medicine, 2007 İspanya 300 fotbolcu, 30 maç (20 La Liga, 10 UEFA Şamp Ligi) Veri toplama sistemi: AMISCO PRO •En çok orta saha oyuncuları koşmuş •Mevkiler arasında koşu mesafesi farkı gözlenmiş •Mevkiler arasında koşu hızları arası fark gözlenmiş •Devreler arasında maksimal submaksimal şiddetlerde kat edilen mesafelerde fark yok •Devreler arasında orta şiddetlerde (11.1-19 km/h) kat edilen mesafelerde fark var Bek Açık Orta Saha Forvetler Stoper Bek Açık Futbolda Yorgunluk: Bir Özet Derleme 1) Her iki yarıda kısa yoğun yüklenmeler arkasına Oyunda Yorgunluk 2) İkinci yarının başlamasıyla gözlenen yorgunluk 3) İkinci yarının sonunda gözlenen yorgunluk (Mohr, Kungstrup ve Bangsbo, 2005) Futbolda Yorgunluk: Bir Özet Derleme Sprintle Katedilen Mesafe (m) Sprintle Katedilen Mesafe Süre (dk) (Mohr, Kungstrup ve Bangsbo, 2005) Yüksek Şiddetli Koşu (m) Futbolda Yorgunluk: Bir Özet Derleme Birinci ve İkinci Yarı Evrelerinde Yüksek Şiddetli Oyunun Dağılımı 0-5 dk 5-10 dk 10-15 dk Süre (Mohr, Kungstrup ve Bangsbo, 2005) Futbolda Yorgunluk: Bir Özet Derleme Oyun Şiddetinin % Dağılımı Oyun Şiddetinin % Dağılımı En Yüksek Şiddet En Düşük Şiddet Süre (dk) (Mohr, Kungstrup ve Bangsbo, 2005) Futbolda Yorgunluk: Bir Özet Derleme 5 dk periyodlarda yüksek şiddetli koşu (m) metre Zirve 5 dk peryod Sonraki 5 dk Ortalama 5 dk peryod peryod (Mohr, Kungstrup ve Bangsbo, 2005) Futbolda Yorgunluk: Bir Özet Derleme Katedilen Mesafe (m) Tüm Oyuncularla Yedek Oynayan Oyuncular Yüksek Şiddetli ve Sprint Koşu Farkı Yüksek Şiddetli Koşu Sprint (Mohr, Kungstrup ve Bangsbo, 2005) En iyi sprint % En İyi Sprint % Oyun Öncesi Birinci devre şiddetli oyun periyodu sonrası İkinci devre şiddetli oyun periyodu sonrası Sprint Sayısı (Mohr, Kungstrup ve Bangsbo, 2005) İngiltere FA Premier Lig Futbol Maçlarında Yüksek Şiddetli Koşular Birinci ve İkinci Devrede Yer Alan Yüksek Şiddetli Koşu Yüksek Şiddetli Koşu (m) Birinci Yarı İkinci Yarı Süre (dk) (Bradley ve ark., 2009) 5 dakika Aralarla Yüksek Şiddetli Koşular (m) İngiltere FA Premier Lig Futbol Maçlarında Yüksek Şiddetli Koşular Her 5 dakika Aralarla Yüksek Şiddetli Koşular (m) Zirve 5 dk Takibeden 5 dk Son 5 dk Ortalama 5 dk Süre (dk) (Bradley ve ark., 2009) İngiltere FA Premier Lig Futbol Maçlarında Yüksek Şiddetli Koşular Yenilenme Zamanı (San) 5 Dakika Aralarla Çok Yüksek Şiddetli Oyun Yapısında Dinlenme Süreleri Zaman (dk) (Bradley ve ark., 2009) İngiltere FA Premier Lig Futbol Maçlarında Yüksek Şiddetli Koşular Farklı Mevki Oyuncularının Maç Süresince Sergiledikleri Maksimal Koşu Hızları Stperler Bekler Orta Saha Maksimal Koşu Sürati (m.s-1) Kenar Orta Saha Forvetler Zaman (dk) (Bradley ve ark., 2009) Farklı Mevkilerde Her Yarı ve Tüm Oyun Boyunca Yüksek Şiddetli Koşu Değerleri 1. Yarı 2. Yarı Yüksek Şiddetli Koşu (m) Toplam Stoperler Bekler Orta Saha Mevki Kenar Orta Saha Forvetler (Bradley ve ark., 2009) Aerobik Dayanıklılık Antrenmanı Futbol Performansını Geliştirir Med. Sci. Sports Exerc., Vol. 33, No. 11, 2001, pp. 1925–1931. Antrenman Grubu: 9 Oyuncu Aerobik Antrenman: Aerobik Antrenman: İnterval Antrenman % 90-95 KAH maks 4 set x 4 dakika (Aralar 3 dk jog) 2 antrenman/hft x 8 hft Kontrol Grubu: 10 Oyuncu Maç Analizi Antrenman Öncesi Antrenman Sonrası Oyun bileşenleri: Sprintler, Paslar, topla buluşma, koşu mesafesi Koşu hızı, Kuvvet, Sçırama yüksekliği, Vuruş hızı Kalp Atım Hızı VO2 maks Antrenman Öncesi Antrenman Öncesi Antrenman Sonrası Antrenman Sonrası Aerobik Dayanıklılık Antrenmanı Futbol Performansını Geliştirir Med. Sci. Sports Exerc., Vol. 33, No. 11, 2001, pp. 1925–1931. Sonuç: Antrenman Öncesi Antrenman Sonrası 58.1 ml.kg.dk 64.3 ml.kg.dk % 82.7 % 85.6 Sprint Sayısı 6.2 12.4 Topa Müdahale 47.4 58.8 Başarılı pas 19.4 23.5 Başarısız pas 9.1 7.2 8619 m 10335 m VO2 maks Kalp Atım Hızı Koşulan Mesafe Diğer Özellikler Gerileme yok Değerlendirme ?! •Kondisyonel (Dayanıklılık) yaklaşımlara bir açıklama mı ?? •Türk takımları ne kadar ve hangi hızlarda koşuyor ?? FUTBOLDA OYUN DİNAMİKLERİNİN İNCELENMESİ ve DEĞERLENDİRİLMESİ (Aslan ve ark., 2011) Maç Süresince Farklı Laktat Konsantrasyonlarına Denk Gelen Koşu Hızlarında Kat Edilen Mesafeler (m). FUTBOLDA OYUN DİNAMİKLERİNİN İNCELENMESİ ve DEĞERLENDİRİLMESİ (Aslan ve ark., 2011) Savunma Orta Saha Hücum KAH (atım/dk) Tüm Oyuncular Laktat (mmol.l-1) Sübjektif Zorluk Derecesi Maçlar Sırasında Laktat, Kalp Atım Hızı ve Sübjektif Zorluk Derecesi Maç Süresi (dk) Değerlendirme ve Sonuç ?! Koşu Hızları: Kondisyonel Bileşenler: Toplu/Topsuz (DAYANIKLILIK) <2 mM 2.5-3.0 mM 3.0-3.5 mM 4.0-4.5 mM 4.5-5.0 mM 5.0-5.5 mM 5.5-6.0 mM >6.0 mM Fosfajen Sistemi antrenmanları Laktat Tolerans antrenmanları VO2 Maks antrenmanları Anaerobik Eşik antrenmanları Aerobik Eşik antrenmanları Antrenman Yöntemleri Oyunu oynayabilme Yeteneği (Dayanıklık) Farklı Antrenman Alanları Şiddet Alanı Antrenman Tekrar Süresi Yüklenme Dinlenme Oranı Laktat Konsan. (mM) KAH 5 Fosfajen Sistemi 4-15 s Antrenmanları 4 Laktik Asid 1. 30-60 s 1:2 Tolerans 2.60-90 1:3 Antrenmanları 2. 1.5-2.5 dk 8-12+ Submaks Maks 95-100 3 Maks VO2 3-5 dk Antrenmanları 2:1 6-8 170-180 85-95 2 Anaerobik Eşik 1. 1.5-8 dk Antrenmanları 2. 8-60 dk 1:1 1:2 3-6 150-170 60-85 1 1.10-30 dk Aerobik Eşik 2.30-90 dk Antrenmanları 3.90-120 dk 1:1 1:0.5 1:0.2 2-3 120-150 40-60 1:4 1:25 ------ Maks Submaks Şiddet (Maks %) 95-100 Çalışma Şiddeti/Antrenman Yöntemleri Antrenman Alanları İlişkisi Uzun Yavaş+Hızlı Tempo Koşu (Çalışma) Uzun İnterval Koşular + Piramid Koşular (Çalışma) + İstasyon Çalışmaları Dayanıklılık Döngü Antrenman + Dayanıklılık İstasyon Çalışm. + Sıçramalı Koşular + Tepe Koşuları Dayanıklılık Tempo Koşular Döngü Antrenman + + Test/Kontrol Dayanıklılık Koşuları İstasyon Çalışm. + + Yarış/Maç Temposu Sıçramalı Koşular Koşular/Oyunlar + + Tepe Koşuları Maç/Yarış Temposu Sürekli Yöntemler İnterval Yöntemler (Yaygın) İnterval Yöntemler (Yoğun) Tekrar Yöntemler (Yaygın) Tekrar Yöntemler (Yoğun) + (Yarışma Yöntemleri) 120-150 150-160 160-170 170-180 180+ Aerobik Anaerobik Laktik Asid VO2 Maks Fosfajen Eşik Eşik Tolerans Antrenmanları Antrenmanları AntrenmanlarıAntrenmanları Antrenmanları Kalp Atım Hızı Koşu Hızı % VO2 maks Laktik Asid F1 Bireysel Hız-KAH ilişkisi F2 K A H (atım /d k) F3 200 F4 190 F5 F6 180 F7 F8 170 F9 160 F10 150 F11 F12 140 130 8 9 10 11 12 Hız(km/h) 13 14 15 16 Bireysel Hız-LA ilişkisi F1 L A (m m o l/L ) F2 10,00 F3 9,00 F4 8,00 F5 7,00 F6 F7 6,00 F8 5,00 F9 4,00 F10 3,00 F11 2,00 F12 1,00 0,00 8 9 10 11 12 Hız (km/h) 13 14 15 16 Değerlendirme ve Sonuç ?! Koşu Hızları: Kondisyonel Bileşenler: Toplu/Topsuz (DAYANIKLILIK) <2 mM 2.5-3.0 mM 3.0-3.5 mM 4.0-4.5 mM 4.5-5.0 mM 5.0-5.5 mM 5.5-6.0 mM >6.0 mM Fosfajen Sistemi antrenmanları Laktat Tolerans antrenmanları VO2 Maks antrenmanları Anaerobik Eşik antrenmanları Aerobik Eşik antrenmanları Oyunu Antrenman oynayabilme Yöntemleri Yeteneği (Dayanıklık) Futbolda Oyunun Yapısı: Farklı Koşu ve Metabolik Zorlanma Prof.Dr. Caner Açıkada Hacettepe Üniversitesi Spor Bilimleri ve Teknolojisi Yüksekokulu acikada@hacettepe.edu.tr www.sbt.hacettepe.edu.tr