BVKAE www.bornovavet.gov.tr - Bornova Veteriner Kontrol Enstitüsü
Transkript
BVKAE www.bornovavet.gov.tr - Bornova Veteriner Kontrol Enstitüsü
ÇEVRESEL FAKTÖRLERDEN KAYNAKLANAN ZOONOZ HASTALIKLAR VE KORUNMA YOLLARI Adnan SERPEN Veteriner Hekim İZMİ ZMİR VETERİ VETERİNER HEKİ HEKİMLER ODASI VETERİ VETERİNER HALK SAĞ SAĞLIĞ LIĞI ÇALIŞ ALIŞMA GRUBU ÜYESİ YESİ Uluslararası rcıılığı ve Sü tayıı ve Sergisi Uluslararası Süt Sığı Sığırc Süt Ürünleri Çalış alıştay 2828-29 Nİ NİSAN 2008 Tepekule Kongre ve Sergi MerkeziMerkezi-Bayraklı Bayraklı/ İZMİ ZMİR BVKAE www.bornovavet.gov.tr Çevresel Hastalık Bulaş Kaynakları • Temas • Hava ve Toz • İnsektler • Yem • Su • Vektörler 28 Nisan 2008-İZMİR Adnan SERPEN 1 1 Zoonotic Hastalıkların Sınıflandırılması Zoonozlar,WHO(DSÖ) “Zoonozlar Uzmanlar Kurulu” Tarafından infekte hayvanların yaşam döngüsüne göre • Direkt Zoonozlar İnfekte omurgalıdan duyarlı omurgalıya (Kuduz,Trişinoz v.s) • Siklozoonozlar Tümü omurgalı olmak üzere birden fazla konakçı gerektirirler (Tenyazis,Ekinokokkus v.s) • Metazoonozlar Omurgasız konakta çoğalıp,omurgalıya bulaşan zoonozlar (Arbo virüs,veba,şistomiyaz v.s) • Saprozoonozlar yiyecek bitki,toprak veya diğer organik materyal ile (hayvan içermeyen) gelişim bölgeleri veya rezervuarlardan bulaşan zoonozlar. 28 Nisan 2008-İZMİR 2 Adnan SERPEN BVKAE www.bornovavet.gov.tr Zoonotic Hastalık Denklemi Anthropozoonosis Zooanthroponoses (İnsandan Hayvana) (Hayvandan insana) • • • • Hayvandan Hayvandan Hayvandan Hayvansal Üründen İnsana İnsana Vektöre İnsana İnsana İnsana KAYNAK: (1)John HERBOLD-Zoonotic Disease Risk Assessment – Integrating Agriculture,Disaster Preparedness and Public Health.AAVMC/ASPH Joint Symposium April 22-24,2007 (2) John HICKS – The One Medicine Concept. AAVMC/ASPH Joint Symposium April 22-24,2007 28 Nisan 2008-İZMİR Adnan SERPEN 3 2 Zoonotik hastalıkların yeni görülen enfeksiyonlarla ilişkisi oldukça yüksektir.Çünkü; • Zoonotik hastalıklar gelişmekte olan ülkelerin problemidir. Hayvanlarla (keçi, tavuk, koyun, dana ...) insanların teması sık ve uzun sürelidir. • Hayvanlarla uzun süreli temas sonucu zoonotik hastalıklar ile karşılaşılabilir.(Örnek:Hendra, Nipah, and S. suis, -bu etmenler insandan insana bulaşmaz). • Önemli Halk Sağlığı Problemi olan emerging ve emerging hastalıklarının % 80’i zoonoz niteliklidir 28 Nisan 2008-İZMİR Adnan SERPEN 4 BVKAE www.bornovavet.gov.tr • Zoonotik hastalıklar bütün dünyada olduğu gibi ülkemizde de önemli bir halk sağlığı sorunudur. • Bu hastalıklar;kuduz,kistik ekinokokkoz,kırım kongo kanamalı ateşi,şarbon tularemi v.s olarak sıralayabiliriz. • Ülke nüfusunun önemli bir kısmının geleneksel yöntemlere dayalı çiftçilikle ve hayvancılıkla uğ raşması, • Hayvan sahiplenme ile ilgili hukuki alt yapının yetersizlikler. • Toplumsal yaklaşımdaki olumsuzluklar 28 Nisan 2008-İZMİR Adnan SERPEN 5 3 Dünyada Yeni ve Yeniden Önem(Emerging and Re-Emerging) Kazanan Infectious Diseases ve Zoonoses KAYNAK:CDC-Lonnie KING-Global Animal Health Initiative:The Way Forward “ Veterinary and Public Health Collaboration-2007-USA 28 NİSAN 2008 6 Adnan SERPEN BVKAE www.bornovavet.gov.tr Microbial Manzara KAYNAK:CDC-Lonnie KING-Global Animal Health Initiative:The Way Forward “ Veterinary and Public Health Collaboration-2007-USA 28 Nisan 2008-İZMİR Adnan SERPEN 7 4 CDC’s Most Significant Global Epidemics Over the Last 15 Years • 1993 – Hanta virus • 1999 – West Nile • 1994 – Plague (India) • 2000 – Rift Valley Fever • Ebola virus (Zaire) • 2001 – Anthrax • 1996 – New Variant of CJD (UK) • 2002 – Norwalk-like viruses • H5N1 influenza (Hong Kong) • 2003 – SARS • 1998 – Nipah virus (Malaysia) • 2004 – Marburg Virus • 2005 – H5N1 Influenza • 2006 – E. coli KAYNAK:CDC-Lonnie KING-Global Animal Health Initiative:The Way Forward “ Veterinary and Public Health Collaboration-2007-USA 28 Nisan 2008-İZMİR Adnan SERPEN 8 BVKAE www.bornovavet.gov.tr Pathogens’in Çoklu Ev Sahipleri • İnsanları infekte eden pathogens sayısı 1415 • Tüm insan pathogens % 61’i (868) zoonotic • % 33’ü insana bulaştıktan sonra tekrar insandan insana geçebilmekte, • % 80’i animal pathogens oluşturuyor • Genel Ekolojik faktörler KAYNAK:CDC-Lonnie KING-Global Animal Health Initiative:The Way Forward “ Veterinary and Public Health Collaboration-2007-USA 28 Nisan 2008-İZMİR Adnan SERPEN 9 5 İleriyi Görebilmek • Hızlandırıcı koruma, kontrol, & ekolojide eliminasyonmikrobiyal tehlike aracıları • Farklı sistemleri birleştirmek-ana konunun belirlenmesi • Global düzenlemeler Ecosystem Health Animal Health Human Health 28 Nisan 2008-İZMİR Adnan SERPEN 10 BVKAE www.bornovavet.gov.tr Climate Change’s Impact on Infectious Diseases – Vector-borne diseases – Water-borne diseases – Agriculture Production – Migration of Animals – Changing ecosystems for wildlife and animals – Built environment – Human-Animal Interface – Ecologies and a new research portfolio – Evidence-based public health impact KAYNAK:CDC-Lonnie KING-Global Animal Health Initiative:The Way Forward “ Veterinary and Public Health Collaboration 28 Nisan 2008-İZMİR Adnan SERPEN 11 6 Hastalıkların Birleşme Noktaları Genetic and Biological Factors Physical and Environmental Factors Animals EID Humans Wildlife Social, Political, and Economic Factors Ecological Factors KAYNAK:CDC-Lonnie KING-Global Animal Health Initiative:The Way Forward “ Veterinary and Public Health Collaboration 28 Nisan 2008-İZMİR 12 Adnan SERPEN BVKAE www.bornovavet.gov.tr KAYNAK: Lonnie J.King-AAVMC Corporate Veterinary Medicine Meeting,Atlanta,Georgia June 22,2004 CEID Bio Terrorism Diagnostic Surveillance Zoonoses Human Animal Bond Comparative Medicine Program Food Security Food Safety Food & Health Land Use Waste Management Environmental Quality Ecosystem Health Population Medicine Conservation Medicine Wildlife Management & Diseases Biodiversity Agro Terrorism Public Health Ecosystems Environmental Health Water quality Renewable food-animal systems Animal Health Chronic disease Nutrition Obesity Integrative Toxicology Factors of Disease Emergence Food as Health Promotants Food as Medicine 28 Nisan 2008-İZMİR Food Systems Sustainable food-animal systems Conservation Animal food contaminates GMOs Bio Engineered Food Antimicrobial Resistance Global Food Production Systems Animal Welfare and Well-being Adnan SERPEN 13 7 Kentsel Alanların Genişlemesi • İnsandan insana bulaşan pekçok hastalık, kalabalık koşullarda yayılmaktadır. Yakın temas bulaşmada çok etkilidir. • Kalabalık ortamlar; kötü sanitasyon koşullarına, çöp, kanalizasyon sorunlarının birikmesine yol açar. Bu durum bulaşıcı hastalıkların yayılmasında önemli rol oynamaktadır. • Ayrıca hastalık karayolu ya da diğer ulaşım yolları ile komşu bölgelere yayılabilmektedir 28 NİSAN 2008 Adnan SERPEN 14 BVKAE www.bornovavet.gov.tr • Kentsel alanda yağmur ya da kirli sularla dolmuş olan plastik şişeler, kaplar sivrisinek üreme alanı olarak işlev görebilir. • Sivrisinek populasyonunun artması enfekte kişi duyarlı kişi arasındaki enfeksiyon zinciri oluşma şansını artırmaktadır. (Sıtma, sarı humma gibi) 28 NİSAN 2008 Adnan SERPEN 15 8 Ecosystem KAYNAK:CDC-Lonnie KING-Global Animal Health Initiative:The Way Forward “ Veterinary and Public Health Collaboration 28 NİSAN 2008 Adnan SERPEN 16 BVKAE www.bornovavet.gov.tr Doğal Afetler KAYNAK: Tanja POPOVIC-CDC Preparedness and Partnerships in an Era of Extreme Challenges, Extreme Global Connectivity and Extreme Communication Revulution.AAVMC/ASPH Joint Symposium April 23, 2007 28 NİSAN 2008Storms, Tornadoes, Hurricanes, Floods, Drought Adnan SERPEN 17 9 Waterborne Zoonoses Animals Humans Waterborne Disease •Kolera •Salmonella •Şigelloz •Tularemi •Şarbon •Hepatit v.s Microbial Pathogens Water Environment KAYNAK:CDC-Lonnie KING-Global Animal Health Initiative:The Way Forward “ Veterinary and Public Health Collaboration 28 NİSAN 2008 Adnan SERPEN 18 BVKAE www.bornovavet.gov.tr Mikrobiyal adaptasyon ve değişimler Son yıllarda kullanıma giren antibiyotiklere karşı bakteriyel patojenler direnç geliştirmiştir. Bunun nedenleri: Uygunsuz kullanım(Viral enfeksiyonlar sırasında antibiyotik reçete edilmesi), Reçetelere çok fazla- aşırı ilaç yazılması Hastaların tedaviye tam uymaması Antiseptik maddelerin çok geniş alanlarda kullanımı Veteriner ilaçlarının kullanımındaki denetim yetersizliği 28 NİSAN 2008 Adnan SERPEN 19 10 • Örneği Staphylococcus aureus insanlardan ve diğer mikroorganizmalardan aldığı direnç genlerini diğer mikroorganizmalara taşıyabilmektedir. Bu durum direnç özeliklerinin diğer mikroorganizmalar arasında yayılımını sağlamakatdır. 28 NİSAN 2008 Adnan SERPEN 20 BVKAE www.bornovavet.gov.tr ANTİMİKROBİYEL DİRENÇ KAYNAK: Brent Avery-Antimicrobial Resistance and Foodborne Diseases,November 3,2005 28 NİSAN 2008 21 Adnan SERPEN 11 Dünyada hayvansal Gıda Üretiminde Antimikrobiyal veteriner ilaçları kullanımı • • • • • • Cattle (beef,dairy,veal ) Swine Chicken (meat,egg,breeders Turkey Fish Ducks,geese,sheep,goats,rabbits, lobsters,bees KAYNAK: Brent Avery-Antimicrobial Resistance and Foodborne Diseases,November 3,2005 28 NİSAN 2008 Adnan SERPEN 22 BVKAE www.bornovavet.gov.tr Amaçlarına göre kullanılan antibiyotikler KAYNAK: Brent Avery-Antimicrobial Resistance and Foodborne Diseases,November 3,2005 28 NİSAN 2008 Adnan SERPEN 23 12 Hayvancılık Sektörü ve Veteriner Hizmetleri alanında kullanım amaçları KAYNAK: Brent Avery-Antimicrobial Resistance and Foodborne Diseases,November 3,2005 28 NİSAN 2008 Adnan SERPEN 24 BVKAE www.bornovavet.gov.tr KAYNAK: Hayvancılıkta Antibiyotik kullanılmasının nedenleri – Bilimsel yayın-1984-ROCHE Antibiyotik rezidülerinin kontrolunun tetiklenmesi neden olan süreç nasıl başladı ? Nüfus artışı Sanayileşme, Kentleşme Besin isteği İsteklerde artış Tarım alanlarında daralma ve azalma Daha geniş ve yoğun üretim ünitelerinin kurulması Hastalık Problemleri Maliyet,ekonomik sorunlar Antibiyotik dahil yeni bakım metodlarının kullanımını kaçınılmaz hale getirdi ve süreç başlamış oldu 28 NİSAN 2008 Adnan SERPEN 25 13 Antimicrobial direnç Tetracycline,Chlortetracycline,Oxytetracycline ve demetylchlortetracycline ’den oluşan tetracycline gurubu antibiyotikler arasında çapraz direnç vardır. Hayvanda ilaç kullanımı ve insan sağlığında risk Antimicrobial use (animals) Zoonotic pathogens Nonpathogenic bacteria (gen transfer) Residues Potantial risk to human health ( Piddock,1996 ) KAYNAK: Brent Avery-Antimicrobial Resistance and Foodborne Diseases,November 3,2005 28 NİSAN 2008 26 Adnan SERPEN BVKAE www.bornovavet.gov.tr Ticaret Fazla miktarda üretim ve bunların hızla nakledilmeleri mikroorganizmaların da aynı hızla nakilleri demektir. Böylece tüm dünyaya yayılabilirler. Fiyat ve kalite farkları nedeniyle sınır ticareti de önemlidir. Bu durum bölgesel enfeksiyonların komşu bölgelere yayılmasına yol açan faktörlerden biri olmaktadır. Adnan SERPEN 28 NİSAN 2008 27 14 Turizm • Hergün milyonlarca kişi turistik amaçlarla seyahat etmektedir. Bu seyahatlerde beraberindeki mikroorganizmaların da seyahati sağlanmaktadır. Toronto’da 2003 yılında görülen “SARS SALGINI” turistik faaliyetlerin bir sonucudur. • Ayrıca hediyeler, bazı hayvanların kaçak olarak getirilmeleri de hastalık yayılımlarında önemli rol oynamaktadır. • Seyahat eden kişilerin aldıkları eşyalar ve hizmetler belki de kendilerinin de ilk kez bu tip bir enfeksiyonla karşılaşmaları ile sonuçlanabilir. Bu enfeksiyon etkenini istemeden de olsa kendi evlerine yaşadıkları yerlere taşımaları kaçınılmaz olmaktadır. 28 NİSAN 2008 Adnan SERPEN 28 BVKAE www.bornovavet.gov.tr İhbarı Mecburi Hastalıklar 1 Sığır vebası 18 Tavuk vebası(Avian Influenza) 2 Şap 19 Newcasttle ( yalancı tavuk vebası) 3 Sığır tüberkülozu 20 Pullorum 4 Sığır brusellozu 21 Tavuk tifosu 5 Sığırların süngerimsi beyin hastalığı (BSE) 22 Scrapi 6 Antrax 23 Kedilerin Süngerimsi beyin hastalığı(FSH) 7 Kuduz 24 Arıların amerikan yavru çürüklüğü 8 Koyun-keçi çiçeği 25 Varroa 9 Koyun ve keçi brusellozu 26 Balıkların enfeksiyöz hematopoietik nekrozi 10 Koyun ve keçi vebası ( PPR) 27 Bonamiosis 11 Mavidil 28 Marteiliosis 12 At vebası 29 Spring Viraemia of Carp (SVC) 13 Ruam ( Mankafa) 30 Viral Hemorajik Septisemi (VHS) 14 Durin ( At frengisi) 31 Infectious Pancreatic Nekrosis (IPN) 15 Atların enfeksiyöz anemisi 32 Bakterial Kidney Disease (BKD) 16 Veziküler stomatitis ( Bulaşıcı stomatitis) 33 Crayfish Plague (Kerevit Vebası) 17 Equine encephalomyelitis 28 Nisan 2008-İZMİR Adnan SERPEN 29 15 Süt Ürünlerinde Gıda Güvenliği Sağlıklı Hayvanla Başlar 28 NİSAN 2008 Adnan SERPEN 30 BVKAE www.bornovavet.gov.tr ÇÜNKÜ;Doğadan gıda yolu ile bulaşan zoonotik Ajanları eradike etmek imkansızdır “ Çiftlikten sofraya kadar gıda güvenliği sağlanması olmazsa olmazlardandır ” • Daima Çiftliklerde bulaş ve persiste sebebi araştırılmalıdır, • Mezbahada kesim anında yapılan hatalar iyi gözlemlenmelidir. • Pazarlamada dikkat edilmesi gereken husus lar belirlenmelidir, • Evde tüketici olarak mutfakta dikkat edilmesi gereken ve alınacak tedbirler belirlenmeli. 28 NİSAN 2008 Adnan SERPEN 31 16 KAYNAK: J.HICKS & J.Sanders-Zoonotic Diseases Surviellance Food Safety-Symposium VPH April 22-24 2007,Atlanta,U.S.A Food Safety 28 NİSAN 2008 32 Adnan SERPEN BVKAE www.bornovavet.gov.tr KAYNAK: J.HICKS & J.Sanders-Zoonotic Diseases Surviellance Food Safety-Symposium VPH April 22-24 2007,Atlanta,U.S.A Food Safety Components Surveillance Inspections Risk Analysis Coordination Research Education 28 NİSAN 2008 Adnan SERPEN 33 17 AB’de VHS’NA GÖRE HAYVANSAL ÜRÜNLERİN GIDA GÜVENLİĞİ Zootekni-Yetiştirme Standartları Hayvan Hakları Standartları Hayvan Sağlığı Standartları Veteriner Halk Sağlığı Standartları Yem-Su Standartları AB Hayvanları Farmakolojik Biyolojik Standartlar Üretim ve İşleme Zinciri Tüketime Hazır Gıda AB Tüketicisi Çevre Standartları KAYNAK: T.ÖZGÜL, Avrupa Birliğinde Sığır ve Dana Eti Ortak piyasa düzeni ve Veterinerlik Uygulamaları.Eğitim Semineri Sunum notları.2005 28 NİSAN 2008 34 Adnan SERPEN BVKAE www.bornovavet.gov.tr SÜT İLE GEÇ GEÇEN ZOONOTİ ZOONOTİK GIDA KÖ KÖKENLİ KENLİ SALGINLAR Yıl Salgı Salgın Yeri Kaynak Etyoloji ajan Hasta sayı sayısı 2002 Edmonton Çiğ süt Campylobacter 5 2001 Wisconsin Çiğ süt Campylobacter 75 2001 British Columbia 2000 Austria Keç Keçi sütü Çiğ süt E.Coli E.Coli O157:H7 3 Campylobacter 38 28 NİSAN 2008 Adnan SERPEN 35 18 Campylobacter’lerin Bulaş Yolları G ıda yolu ile bulaş -85 bulaş :% 8080 Gıda 80-85 • Kümes hayvanları/besi hayvanlar/domuz v.s etleri • Pastörize edilmemiş sütlerin tüketimi, • Yüzey suları ile kontamine gıdalar Diğer bulaş yolları : • Köpek,kedi vb. ev hayvanları : % 5 • İnsandan – insana :%0-2 • Bilinmiyen nedenler : % 10 28 NİSAN 2008 Adnan SERPEN 37 BVKAE www.bornovavet.gov.tr Kaynak: Dr.Vet.Hekim Ramazan UZUN-I.Türkiye Zoonoz Hastalıkları Sempozyumu-14-15 Kasım 2006-ANKARA 28 NİSAN 2008 Adnan SERPEN 38 19 KKKA Vakaları Vakalarının Gö Görüldü ldüğü İller (Tü (Türkiye, 20022002-2003) Kaynak: Dr.Vet.Hekim Ramazan UZUN-I.Türkiye Zoonoz Hastalıkları Sempozyumu-14-15 Kasım 2006-ANKARA *2002-2003 yıllarında adresi belirlenemeyen 11 vaka mevcuttur. 28 NİSAN 2008 Adnan SERPEN 38 BVKAE www.bornovavet.gov.tr Kaynak: Dr.Vet.Hekim Ramazan UZUN-I.Türkiye Zoonoz Hastalıkları Sempozyumu-14-15 Kasım 2006-ANKARA 28 NİSAN 2008 Adnan SERPEN 39 20 Kaynak-(Anonim) Practice of Population Medicine-Implications of Veterinary Practice Yerel Toplum Gelişmesi Ulusal Planlama Eğitim Tarım ve Biyoloji Enstitülerinde Veteriner çalışmaları Acil Tıbbi Servisler Veteriner uygulayıcılar tarafından,kırsal Halk topluluklarına kırsal halk sağlığı te tarımsal eğitim uygulamaları Tarım Bilimleri Yeterli insan beslenmesi Halk Sağlığı Yönetimi Tarım ve Halk Sağlığı arasındaki veteriner irtibatı Araştırma Güçlü Ekonomi Uluslar arası İşbirliği Programları VETERİNER HEKİMLİK Hayvancılık Endüstrisinde verimlilik Hayvansal Protein Üretimi Vahşi yaşamda Evcil hayvan hasta Lıklarıyla mücadele 28 NİSAN 2008 Halk Sağlığı Tıp ve Halk Sağlığı Kurumlarında Veteriner Uygulamaları GIDA HİJYENİ Hayvan hastalıklarının eradikasyonu ve kontrolu, korunmak Eğitim Hayvan Hastalıkları ve Zoonozların bildirilmesi Araştırma İnsan Hastalıklarının Epidemiyolojik tetkiki Askeri Hekimlik Evcil hayvanlarda, İnsan hastalıkalrının mücadelesi İnsan hastalıklarının Kontrolu ve önlenmesi Hayvan Sağlığı Çevre Sağlığı Araştırma HALK SAĞLIĞININ GELİŞMESİ Veteriner Hekimlik mesleğinin tarım ve sağlık arasındaki ilişkisi.Veteriner Hekimlik hizmetlerinde meydana gelen değişiklik Adnan SERPEN 40 BVKAE www.bornovavet.gov.tr Zoonoz ile ilgili Evcil Hayvan Enfeksiyonlarına ilişkin Bazı Öneriler 1) Ticari amaca yönelik hayvanlar için ciddi bir aşılama uygulaması yapılmalıdır.Bunun yanısıra ev hayvanlarında da aşılamalara önem verilmeli 2) Hayvan hastalıkları vakalarında öncelikle vete riner hekim tarafından müdahale yapılması sağ lanmalıdır 2) Uygulamalı sistemle çalışan koruma usulleri, tüm topluluklar için yasal düzenlemelerle yürürlüğe konulmalıdır. 28 NİSAN 2008 Adnan SERPEN 41 21 • • • • • Zoonozlara Karşı Alınması Gereken Önlemler Hayvanların evcilleştirilmesine yönelik kısıtlamalar Hayvanların koruyucu aşılamalarına tam gereken önemin verilmesi Tüm süreçte sıkı sürveyans ile birlikte hayvan itha line yönelik çok sıkı yaptırımların uygulanması Her tür ani zoonoz salgınında acil kesim veya diğer prosedürlerin uygulanması Hayvancılık işletmeleri (özel ve ticari) için Sürek li Sağlık Eğitimi ve veteriner hekim kontrolu 28 NİSAN 2008 Adnan SERPEN 42 BVKAE www.bornovavet.gov.tr Zoonozların Önlenmesinde Genel Disiplin ve Geleceğe Yönelik Öneriler 1) Toplum Sağlığı Merkezleriyle İşbirliği içerisin de multidisipliner Surveyans Sistemi uygulanmalı 2) İlgili kanunların yürürlüğe konması ile birlikte *Kuduz,v.s * Hastalıklar dahil tehlikeli enfeksi yonlara ilişkin önlemler arttırılmalıdır 3) Okullar dahil kamuyu ilgilendiren zoonoz krizlerine ilişkin Sağlık Eğitimine önem verilmelidir. 4) Mevcut saha veteriner teşkilat yapısının uluslararası standartlara ve antlaşmalara uygun hale getirilmelidir. 28 NİSAN 2008 Adnan SERPEN 43 22 5) Yerel,Ulusal,Uluslararası Network sistemi oluşturulmalı ve uygulamaya konulmalıdır. (WHA31.48 Dünya Sağlık Asamblesi) 28 NİSAN 2008 Adnan SERPEN 44 BVKAE www.bornovavet.gov.tr İzlediğiniz için Teşekkürler adnanserpen@ttmail.com 23