sınıflandırma
Transkript
sınıflandırma
5. SINIFLANDIRMA Tehlikeli Malların Tanımlanması ve Sınıflandırılması MADDELER LİSTESİ VERİ SINIFLANDIRMASI (1) (2) 1203 BENZİN (3a) (3b) (4) (5) 3 F1 II 3 (6) 534 (7a) (8) 3L P001 IBC02 R001 (9a) (9b) (10) - MP19 T4 SOL SAYFA (1) – UN tanımlama numarası (2) – Maddenin doğru ismi (3a) - sınıf (3b) – sınıflandırma kodu (4) – ambalaj grubu (5) – etiket numarası (6) – özel hükümler (7) – Sınırlı miktarlar (8) – ambalajlama talimatları (9a) – özel ambalajlama hükümleri (9b) – karışık ambalajlama (10) – taşınabilir tanklar/dökme konteynerler/BK1 veya BK2 kodları (11) – özel hükümler (12) – tank kodları (13) – özel hükümler (14) – araç türü (15) – taşıma kategorisi (16) – ambalajlar/s. p./ (17) – dökme olarak taşıma (18) – yükleme/boşaltma hükümleri (19) - operasyon (20) – tehlike tanımlama numarası /TTN/ SAĞ SAYFA (11) (12) (13) (14) (15) (16) (17) (18) TP1 LGBF TU9 2 FL - - - (19) (20) (1) (2) S2 S20 BENZİN 33 1203 Tehlikeli Malların Tanımlanması ve Sınıflandırılması Maddelerin tanımlanması tanımlama= sınıflandırmadan önce ürünün tehlike özelliklerinin belirlenmesi ? Yeni ürün TANIMLAMA - özellikler - içindekiler - Kimyasal adı - Teknik adı - Ticaret adı - uygun sevkiyat adı (ADR’ye göre) - UN numarası Tehlikeli Malların Tanımlanması ve Sınıflandırılması SINIF İÇİNDEKİ FARKLI TEHLİKE ÖZELLİKLERİ En belirgin tehlike özellği İlave tehlike özellikleri Madde Tehlikenin yoğunluğu SINIF Sınıflandırma kodu Ambalajlama grubu Sınıflandırma kodu ne tür tehlike olduğunu ifade eder temel tehlike işaretleri: F- alevlenebilir, T – zehirli, C - aşındırıcı Ambalajlama grubu tehlikenin yoğunluğunu ifade eder: I – yüksek II – orta III - düşük Tehlikeli Malların Tanımlanması ve Sınıflandırılması TEHLİKE ÖNCELİĞİ (birden fazla sınıfta tehlike özelliği barındıran maddeler için – ADR 2.1.3.5.3) (a) Sınıf 7’deki malzemeler (diğer tehlike özelliklerinin öncelik aldığı durumlarda, Bölüm 3.3'teki 290 özel hükmün geçerli olduğu istisnai ambalajlardaki radyoaktif malzemeler dışında); (b) Sınıf 1’deki maddeler; (c) Sınıf 2’deki maddeler; (d) Sınıf 3’teki sıvı duyarlılığı azaltılmış patlayıcılar; (e) Sınıf 4.1’deki kendiliğinden tepkimeye giren maddeler ve duyarlılığı azaltılmış katı patlayıcılar; (f) Sınıf 4.2’deki piroforik (kendiliğinden ateş alan) maddeler; (g) Sınıf 5.2’deki maddeler; (h) Ambalajlama grubu I’in soluma ile zehirlilik kriterlerini karşılayan Sınıf 6.1 maddeleri (Sınıf 8'in sınıflandırma kriterine uygun ve tozların ve dumanların solunması yoluyla zehirlilik derecesi (LC50) Ambalajlama grubu I aralığında olan ve ağızdan alma yoluyla veya deri teması yoluyla zehirlilik derecesi sadece ambalajlama grubu III ya da daha az olan maddeler, Sınıf 8'e göre sınıflandırılır); (i) Sınıf 6.2’deki bulaşıcı maddeler. Tehlikeli Malların Tanımlanması ve Sınıflandırılması SINIF İÇİNDEKİ FARKLI TEHLİKE ÖZELLİKLERİ En belirgin tehlike özellği İlave tehlike özellikleri Madde Tehlikenin yoğunluğu SINIF Sınıflandırma kodu Ambalajlama grubu Sınıflandırma kodu ne tür tehlike olduğunu ifade eder temel tehlike işaretleri: F- alevlenebilir, T – zehirli, C - aşındırıcı Ambalajlama grubu tehlikenin yoğunluğunu ifade eder: I – yüksek II – orta III - düşük Tehlikeli Malların Tanımlanması ve Sınıflandırılması KARIŞIM VE ÇÖZELTİLERİN SINIFLANDIRILMASI Klasa i grupa pakowania 4.3, I 4.3, II 4.3, III 5.1, I 5.1, II 5.1, III 6.1, I DERM 6.1, I ORAL 6.1, II 6.1, III 8, I 8, II 8, III 9 SOL LIQ SOL LIQ SOL LIQ SOL LIQ 4.1 3, I 4.1 3, I 4.2 3, I 4.2 3, I 4.3, I 4.3, I 4.3, I SOL LIQ 5.1, I 3, I SOL LIQ 5.1, I 3, I SOL LIQ 5.1, I 3, I 3, I 3, I 3, I 3, I 3, I 3, I 3, I 3, I 3, II SOL LIQ SOL LIQ SOL LIQ SOL LIQ 4.1 3, II 4.1 3, II 4.2 3, II 4.2 3, II 4.3, I 4.3, II 4.3, II SOL LIQ SOL LIQ SOL LIQ 5.1, I 3, I 5.1, II 3, II 5.1, II 3, II 3, I 3, I 3, II 3, II 8, I 3, II 3, II 3, II 3, III SOL LIQ SOL LIQ SOL LIQ SOL LIQ 4.1 3, II 4.1 3, III 4.2 3, II 4.2 3, III 4.3, I 4.3, II 6.1, I 6.1, I 6.1, II 3, III */ 8, I 8, II 3, III 3, III 6.1, I 6.1, I 4.1, III 6.1, I 6.1, I 6.1, II 3, I 4.1, II 4.1, III 4.2, II 4.2, III 4.1, II 4.2, II 4.2, II 4.3, I 4.3, II 4.3, III SOL LIQ SOL LIQ SOL LIQ 5.1, I 3, I 5.1, II 3, II 5.1, III 3, III 4.3, II 5.1, I 4.1, II 4.1, II 4.1, III 4.2, II 4.2, III 4.3, I 4.3, II 4.3, III 5.1, I 4.1, II 4.2, II 4.3, I 4.3, II 4.3, II 5.1, I 4.2, II 4.2, II 6.1, I 6.1, I 4.2, III 4.3, I 4.3, II 4.3, III 5.1, I 5.1, II 4.2, III 6.1, I 6.1, I SOL LIQ SOL LIQ 4.1, II 6.1, II 4.1, II 6.1, II 8, I SOL LIQ SOL LIQ 4.1, II 8, II 4.1, II 8, II 8, I 8, II 4.2, II SOL LIQ 4.1, III 6.1, III 4.2, II 8, I 6.1, II 4.2, III 8, I 4.1, II 4.1, III 4.2, II SOL LIQ 4.1, III 8, III 4.2, II 8, II 4.2, III 4.2, III 4.2, II 4.3, I 5.1, I 4.3, I 4.3, I 6.1, I 4.3, I 4.3, I 4.3, I 4.3, I 4.3, I 4.3, I 4.3, I 4.3, II 5.1, I 4.3, II 4.3, II 6.1, I 4.3, I 4.3, II 4.3, II 8, I 4.3, II 4.3, II 4.3, II 4.3, III 5.1, I 5.1, II 4.3, III 6.1, I 6.1, I 6.1, II 4.3, III 8, I 8, II 4.3, III 4.3, III 5.1, I 5.1, I 5.1, I 5.1, I 5.1, I 5.1, I 5.1, I 5.1, I 5.1, I 5.1, II 6.1, I 5.1, I 5.1, II 5.1, II 8, I 5.1, II 5.1, II 5.1, II 5.1, III 6.1, I 6.1, I 6.1, II 5.1, III 8, I 8, II 5.1, III 5.1, III 6.1, I DERM SOL LIQ 6.1, I 8, I 6.1, I 6.1, I 6.1, I 6.1, I ORAL SOL LIQ 6.1, I 8, I 6.1, I 6.1, I 6.1, I 6.1, II INHAL SOL LIQ 6.1, I 8, I 6.1, II 6.1, II 6.1, II 6.1, II DERM SOL LIQ SOL LIQ 6.1, I 8, I 6.1, II 8, II 6.1, II 6.1, II 6.1, II ORAL 6.1, III 8, I 8, II 8, III SOL = materiały stałe i mieszaniny LIQ = materiały ciekłe, mieszaniny i roztwory DERM = toksyczność dermalna ORAL = toksyczność doustna INHAL = toksyczność inhalacyjna */ klasa 6.1 dla pestycydów 8.1 SOL LIQ 6.1, II 8, II 6.1, II 6.1, II 8, I 8, II 8, III 6.1, III 8, I 8, II 8, III Tehlikeli Malların Tanımlanması ve Sınıflandırılması SINIFLANDIRMA ŞEMASI– sınıflandırma ağacı Sınıflandırma kodu Tehlikeli Malların Tanımlanması ve Sınıflandırılması TEMEL KAVRAMLAR Sınıflandırma kodu- yarattığı tehlikenin türüne bağlı olarak bir madde veya nesne grubuna atanan alfanumerik kod I II III Ambalajlama grubu (I, II, III) -belli maddelerin ambalajlama amacıyla tehlike derecelerine göre atandıkları bir grup anlamına gelir. (I –yüksek, II - orta, III - düşük) Uygun sevkiyat adı (pnp) – Tehlikeli malın ADR hükümlerinde kullanılan adı (Bölüm 3.2’deki maddeler listesinde BÜYÜK HARF kullanılarak yazılmıştır) SINIFLANDIRMA PROSEDÜRÜ Sınıflandırma sırası SEMBOL Mallar Listesinde KAYIT TÜRÜ TANIM ÖRNEK A tekli Tekli, iyi tanımlanmış mallar B genel Iyi tanımlanmış mallar grubu, b.b.b. olmayan UN 1133 yapışkan C genel UN 1987 alkol, b.b.b. D genel Benzer özelliklere sahip, aynı kimyasal işlev grubuna dahil ürünler grubu UN 1090 aseton UN 1325 alevlenir, katı maddeler b.b.b. Tehlikeli Malların Tanımlanması ve Sınıflandırılması SINIFLANDIRMA HATALARININ SONUÇLARI 13 Mayıs 2000, Enschede (Hollanda) - havai fişek deposunda patlama 22 ölü 300 ev enkazı Havai fişekler – 1.4G ve 1.4S gibi taşınmış ve depolanmış Doğru sınıflandırma 1.3G, 1.2G veya 1.1G Fot. www.rnw.nl Tehlike riski düşük ve tehlike ambalajla sınırlı Tehlikeli Malların Tanımlanması ve Sınıflandırılması TEHLİKE UYARILARI – bilgi kaynakları Taşıma evrakı UN numarası uygun sevkiyat adı sınıf ambalajlama grubu madde miktarı Ambalaj UN numarası etiketler uygun sevkiyat adı (Sınıf 1, 2 ve 7) Boş turuncu plaka İkaz etiketleri araç (sınıf 1 ve 7, konteyner, tankla ve dökme taşımacılık) Yazılı turuncu plaka, UN ve tehlike tanımlama numarası (tankla ve dökme olarak taşımacılık) Sınıflandırma • • • • • • • • • • • • • Sınıf 1 Patlayıcı maddeler ve nesneler Sınıf 2 Gazlar Sınıf 3 Yanıcı sıvılar Sınıf 4.1 Alevlenir katılar, kendiliğinden reaktif maddeler ve nesneler ve hassasiyeti giderilmiş katı patlayıcılar Sınıf 4.2 Kendiliğinden yanmaya yatkın maddeler Sınıf 4.3 Su ile temas ettiğinde alevlenir gazlar açığa çıkaran maddeler Sınıf 5.1 Yükseltgen maddeler Sınıf 5.2 Organik peroksitler Sınıf 6.1 Zehirli maddeler Sınıf 6.2 Bulaşıcı maddeler Sınıf 7 Radyoaktif malzeme Sınıf 8 Aşındırıcı maddeler Sınıf 9 Muhtelif tehlikeli maddeler ve nesneler Tanımlar • „BM Numarası" (UN Numarası) madde veya nesnelerin BM Model Yönetmeliklerinden alınmış dört basamaklı tanımlama numarası anlamına gelir: – Madde veya nesne kendine özel BM numarası ile belirtiliyorsa tehlikeli madde veya nesne veya – Kısım 2’nin kriterlerine («karar ağaçların») uyarınca ismen belirtilmeyen tehlikeli maddelerin veya nesnelerin genel veya b.b.b. kaydı. Tanımlar «Sınıflandırma Kodu» • Sınıflandırma kodu, tehlikeli maddenin veya nesnenin sınıflandırma kodunu içerir: • - Sınıf 1’deki tehlikeli maddeler ve nesneler için, kod 2.2.1.1.4 kriterlerine ve prosedürlerine göre atanan bölüm numarası ve uyumluluk grubu harfi içerir; • - Sınıf 2’deki tehlikeli maddeler veya nesneler için, kod 2.2.2.1.2’de ve 2.2.2.1.3’te açıklanmış bir numara ve zararlı madde grubu içerir. • - Sınıf 3, 4.1, 4.2, 4.3, 5.1, 5.2 , 6.1, 6.2, 8 ve 9’daki tehlikeli maddeler ve nesneler için, kodlar 2.2.x.1.2’de açıklanır. • - Sınıf 7’deki tehlikeli maddelerin ve nesnelerin sınıflandırma kodu yoktur. Tanımlar „Ambalajlama grubu” oluşturdukları tehlikenin derecesine bağlı olarak tehlikeli madde içeren ambalajlamaların oluşturduğu grup anlamına gelir. Daha detaylı olarak Kısım 2’de tanımlanmış olan ambalajlama gruplarının önemi aşağıdaki gibidir: • Ambalajlama grubu I: yüksek derecede tehlikeli mallar; • Ambalajlama grubu II: orta derecede tehlikeli mallar; • Ambalajlama grubu III: düşük derecede tehlikeli mallar; Tehlikeli maddelerin oluşturduğu riskler SINIF 1 TEHLİKESİ Patlayıcı maddeler ve nesneler SINIF 2 TEHLİKESİ Gazlar Alevlenir gazlar Yanıcı olmayan, zehirli olmayan gazlar Zehirli gazlar SINIF 3 TEHLİKESİ Yanıcı sıvılar Tehlikeli maddelerin oluşturduğu riskler (No 1) Tehlike bölümleri 1.1, 1.2 ve 1.3 (No 1.4) (No 1.5) (No 1.6) tehlike bölümü Tehlike bölümü Tehlike bölümü 1.4 1.5 1.6 ** Tehlike bölümü yeri; patlayıcılık, ikincil risk ise boş bırakılacak * Uyumluluk grubu yeri; patlayıcılık, ikincil risk ise boş bırakılacak. Tehlikeli maddelerin oluşturduğu riskler Gazlar (No 2.1) Alevlenir gazlar (No 2.2) Yanıcı olmayan, zehirli olmayan gazlar Yanıcı sıvılar (No 2.3) Zehirli gazlar (No 3) Yanıcı sıvılar Tehlikeli maddelerin oluşturduğu riskler SINIF 4.1 TEHLİKESİ Alevlenir katılar, kendiliğinden reaktif maddeler ve hassasiyeti giderilmiş katı patlayıcılar SINIF 4.2 TEHLİKESİ Kendiliğinden yanmaya yatkın maddeler SINIF 4.3 TEHLİKESİ Su ile temas ettiğinde alevlenir gazlar açığa çıkaran maddeler Tehlikeli maddelerin oluşturduğu riskler (No 4.1) (No 4.2) (No 4.3) Tehlikeli maddelerin oluşturduğu riskler SINIF 5.1 TEHLİKESİ Yükseltgen maddeler SINIF 5.2 TEHLİKESİ Organik peroksitler SINIF 6.1 TEHLİKESİ Zehirli maddeler SINIF 6.2 TEHLİKESİ Bulaşıcı maddeler Tehlikeli maddelerin oluşturduğu riskler (No 5.1) (No 5.2) (No 6.1) (No 6.2) Tehlikeli maddelerin oluşturduğu riskler SINIF 7 TEHLİKESİ Radyoaktif malzeme SINIF 8 TEHLİKESİ Aşındırıcı maddeler SINIF 9 TEHLİKESİ Muhtelif tehlikeli maddeler ve nesneler Tehlikeli maddelerin oluşturduğu riskler (No 7A) Kategori I-Beyaz (No 7B) (No 7C) Kategori II- Sarı Kategori III-Sarı Tehlikeli maddelerin oluşturduğu riskler Sınıf 7 bölünebilen madde (No 7D) Tehlikeli maddelerin oluşturduğu riskler (No 8) (No 9) ADR sınıflandırma kriteri – sınıf 1 Tehlike bölümü: 1.1, 1.2, 1.3, 1.4, 1.5, 1.6 Kütle olarak patlama, fırlama, yangın 1.1 1.5 1.2 1.3 1.6 Uyumluluk harfleri :A, B, C, D, E, F, G, H, J, K, L, N, S Birincil patlayıcı, itici, patlayıcı 1.4 Tehlikeli Malların Tanımlanması ve Sınıflandırılması SINIF 1 – Patlayıcı maddeler ve nesneler Çevreye hasar verebilecek bir hızda, sıcaklıkta ve basınçta, kimyasal tepkimeler sonucu gazlar oluşturabilen, katı veya sıvı maddeler (veya madde karışımları). Bir veya daha fazla patlayıcı veya piroteknik madde içeren nesneler; patlama yoluyla pratik bir etki veya bir piroteknik etki oluşturmak üzere imal edilmiş ve yukarıda söz edilmeyen maddeler ve nesneler Sınıf 1 dahilindedir. Temel madde ve nesne grupları (BÖLÜMLER): 1.1 1.5 1.2 1.3 1.6 1.4 Uyumluluk grubu - sınıflandırmada karışık yükleme için farklı patlayıcıların tehlike özellikleri 1.1 - Kütle olarak patlama tehlikesi olan maddeler ve nesneler 1.2 - Fırlama tehlikesi olan ancak kütle olarak patlama tehlikesi olmayan maddeler ve nesneler. 1.3 - Yangın tehlikesi veya hafif bir patlama ya da hafif bir fırlama tehlikesi olan madde ve nesneler. 1.4 - Tutuşma veya tepkimenin başlaması durumunda düşük bir patlama riski taşıyan maddeler 1.5 - Patlama haline geçme olasılığı çok az olacak kadar düşük düzeyde hassaslığı olan maddeler 1.6 – Aşırı derecede düşük hassaslık düzeyindeki nesneler Tehlikeli Malların Tanımlanması ve Sınıflandırılması SINIF 1 – uyumluluk grubu (sınıflandırma kodu) 13 uyumluluk grubu bulunmaktadır. Her ürünün bölüm ve uyumluluk grubunu bildiren sınıflandırma kodu vardır. Bölüm numarası + uyumlululuk grubu harfi SINIFLANDIRMA KODU (ÖRN: 1.4S) ADR sınıflandırma kriteri – sınıf 2 Taşıma için basınç altında ambalajlama Buhar basıncı > 300kPa (t=50°C) veya Tamamen gaz halinde (t=20°C ve 101,3kPa basıncında) 1. Sıkıştırılmış gaz: tk ≤ -50ºC; 2. Sıvılaştırılmış gaz: Yüksek basınçlı: -50ºC > tk ≤+65ºC Alçak basınçlı : tk >+65ºC; 3. Soğutulmuş sıvılaştırılmış gaz: düşük sıcaklığından ötürü kısmen sıvı; 4. Çözülmüş gaz: sıvı fazlı çözücüde çözündürülen gaz; 5. Küçük, gaz içeren aerosol püskürtücüler ve hazneler 6. Basınç altında gaz içeren diğer nesneler; 7. Özel zorunluluklara tabi basınçsız gazlar (gaz numuneleri) 8. Basınç altındaki kimyasallar A, O, F, T, TF, TC, TO, TAC, TOC A, O, F, T, C, CO, FC,TF,TC,TO,TAC,TOC Tehlikeli Malların Tanımlanması ve Sınıflandırılması SINIF 2 - gazlar saf gazlar veya gaz karışımları ile bir veya birden fazla madde ve nesne içeren gaz ve gaz karışımları İlave tehlike özellikleri: alevlenebilir zehirli aşındırıcı yükseltgen Sınıftaki temel gruplar: Przykłady: 1. Sıkıştırılmış gaz UN 1066 AZOT SPRĘŻONY 2. Sıvılaştırılmış gaz UN 1011 BUTAN 3. soğutulmuş, sıvılaştırılmış gaz 4. Çözülmüş gaz 5. Aerosol püskürtücüler ve hazneler 6. Basınç altında gaz içeren diğer nesneler 7. Gaz numuneleri 8. Basınç altındaki kimyasallar UN 1963 HEL SKROPLONY, SCHŁODZONY UN 1001 ACETYLEN UN 1950 POJEMNIKI AEROZOLOWE UN 1057 ZAPALNICZKI Tehlikeli Malların Tanımlanması ve Sınıflandırılması SINIF 2 – tehlike özelliklerine göre ayrılma (sınıflandırma kodu) A – asfiksant O - yükseltgen TF - zehirli,alevlenir F -alevlenir TC - zehirli,aşındırıcı T - zehirli TO - zehirli, yükseltgen TFC – zehirli, alevlenir,aşındırıcı TOC - zehirli,yükseltgen,aşındırıcı Grup numarası + tehlike özelliği kodu SINIFLANDIRMA KODU (örn. „2F”) ADR sınıflandırma kriteri – sınıf 3 Buhar basıncı ≤ 300kPa (t=50°C) ve t=20°C ve 101,3kPa tamamen gaz değildir. tparlama noktası ≤ 60°C Taşıma için aktarılan veya taşınan erimiş sıvılar ve katılar ttaşıma > tparlama Duyarlılığı azaltılmış sıvı patlayıcılar Itilk kaynama noktası ≤ 35°C II -tparlama noktası < 23°C III 23°C ≤ tparlama noktası ≤ 60°C Sıvı ve akmaz karışım ve müstahzarlar (nitroselüloz) Tehlikeli Malların Tanımlanması ve Sınıflandırılması SINIF 3 – alevlenir sıvılar 3 3 Parlama noktaları 60 °C’den daha düşük olan sıvıları kapsar ve noktası 60 °C'nin üstünde olan sıvı maddeleri ve erimiş katı maddeleri de kapsar ve bunlar taşıma sırasında veya aktarma sırasında parlama noktasına eş veya daha yüksek bir sıcaklıkta ısıtılır. Sınıftaki temel gruplar: Przykłady: - parlama noktası 23°C altında olan sıvılar UN 1170 etanol (zehirli ve aşındırıcı değil) - parlama noktası 23°C altında olan sıvılar, zehirli UN 1230 metanol - parlama noktası 23°C altında olan sıvılar, aşındırıcı UN 1277 propilamin - parlama noktası 23°C altında olan sıvılar, zehirli ve aşındırıcı - parlama noktası 23 ila 60°C olan sıvılar - parlama noktası 23°C altında olan pestisitler - parlama noktasına kadar veya üzerinde ısıtılan sıvılar UN 2359 dialilamin UN 1299 terebentin UN 2760 arsenikal pestisit, sıvı, alevlenir, zehirli Tehlikeli Malların Tanımlanması ve Sınıflandırılması SINIF 3 - tehlike özelliklerine göre ayrılma (sınıflandırma kodu) F - ikincil riski olmayan alevlenir sıvılar, F1 - Alevlenir sıvılar, parlama noktası 60 °C ve altında olan F2 - Alevlenir sıvılar, parlama noktası 60 °C'den fazla olan, parlama noktasında veya üstündeki bir sıcaklıkta (yükseltilmiş sıcaklıktaki maddeler) taşınan veya taşıma için aktarılan; FT - alevlenir sıvılar, zehirli FT1 - alevlenir sıvılar, zehirli (pestisitler hariç) FT2 - pestisitler FC - alevlenir sıvılar, aşındırıcı D - duyarlılığı azaltılmış sıvı patlayıcılar ADR sınıflandırma kriteri – sınıf 4.1 • Alevlenir katılar, • Duyarlılığı azaltılmış katı patlayıcılar, • Kendiliğinden tepkimeye giren maddeler 100 mm’lik ölçülü mesafede yanma süresi 45 saniyeden daha az veya yanma oranı 2,2 mm/sn’den daha büyükse II Alev ıslatılmış bölgeyi geçiyorsa; III Islatılmış bölge alevi en azından 4 dakika için durdurabiliyorsa Metal tozları veya metal alaşımların tozları II tepkime tüm numune boyunca 5 dakikada veya daha az sürede yayılıyorsa III tepkime tüm numune boyunca 5 dakikadan daha fazla bir sürede yayılıyorsa Tehlikeli Malların Tanımlanması ve Sınıflandırılması SINIF 4.1 – alevlenir katı maddeler alevlenir maddeleri ve nesneleri duyarlılığı azaltılmış katı patlayıcıları ve kendiliğinden tepkimeye giren sıvıları veya katıları kapsar. Sınıftaki temel gruplar: Örnekler: - alevlenir organik nesneler UN 1334 naftalin - alevlenir inorganik nesneler UN 1871 titanyum hidrit - duyarlılığı azaltılmış patlayıcılar UN 1356 TNT (örn. Su veya alkolle ıslatılmış) - kendiliğinden tepkimeye giren maddeler sıcaklık kontrolü gerektirmeyenler UN 3224 azodikarbonamid formülasyonu, tip C - kendiliğinden tepkimeye giren maddeler sıcaklık kontrolü gerekenler UN 3234 azodi izobütironitril Tehlikeli Malların Tanımlanması ve Sınıflandırılması SINIF 4.1 - tehlike özelliklerine göre ayrılma (sınıflandırma kodu) F – alevlenir katılar, ikincil riski olmayan FO – yükseltgen, katı, alevlenir maddeler FT – alevlenir, zehirli, katı maddeler F1 - organik F2 - organik erimiş F3 - inorganik Taşınması için yetki yoktur FT1 - organik FT2 - inorganik FC – alevlenir, aşındırıcı, katı maddeler FC1 - organik FC2 - inorganik D – duyarlılığı azaltılmış, patlayıcı katılar, ikincil riski olmayan DT – patlayıcı katı maddeler, zehirli SR – kendiliğinden tepkimeye giren maddeler SR1 – sıcaklık kontrolü gerekmeyenler SR2 – sıcaklık kontrolü gerekenler ADR sınıflandırma kriteri – sınıf 4.2 Piroforik ve kendiliğinden yanmaya yatkın maddeler I 1 m yükseklikten düştüklerinde veya 5 dakika içerisinde tutuşuyorlarsa II 2,5 cm’lik numune küpünde 140°C test sıcaklığında 24 saat içerisinde kendiliğinden yanma veya sıcaklıkta 200°C’nin üstüne yükselme görülenler, III 10 cm’lik bir numune küpünde 140ºC test sıcaklığında 24 saat içinde kendiliğinden yanma veya sıcaklıkta 200°C üstünde yükselme görülenler Tehlikeli Malların Tanımlanması ve Sınıflandırılması SINIF 4.2 – kendiliğinden yanmaya yatkın maddeler Bu sınıf, Piroforik maddeler, karışımlar ve çözeltiler (sıvı veya katı) ile Kendiliğinden ısınan maddeler ve nesneler, karışımlar ve çözeltiler dahil olmak üzere, hava ile temas ettiğinde hiçbir enerji kaynağı olmadan ısınmaya yatkın maddeleri kapsaar Sınıftaki temel gruplar: Örnekler: - kendiliğinden yanmaya yatkın maddeler UN 2002 selüloid, hurda - İnorganik kendiliğinden yanmaya yatkın maddeler UN 1381 fosfor beyaz, kuru - Organometalik maddeler UN 1366 dwuetylocynk Tehlikeli Malların Tanımlanması ve Sınıflandırılması SINIF 4.2 - tehlike özelliklerine göre ayrılma (sınıflandırma kodu) S– ikincil riski olmayan, kendiliğinden yanmaya yatkın samozapalne bez zagrożeń dodatkowych S1 - organik, sıvı S2 - organik, katı S3 - inorganik, sıvı S4 – inorganik, katı SW - Kendiliğinden yanmaya yatkın maddeler, su ile temas ettiğinde alevlenir gazlar açığa çıkartan; SO – kendiliğinden yanmaya yatkın maddeler, yükseltgen ST – Kendiliğinden yanmaya yatkın maddeler, zehirli SC – kendiliğinden yanmaya yatkın maddeler, aşındırıcı Taşınmasına izin yoktur ST1 - organik, sıvı ST2 – organik, katı ST3 – inorganik, sıvı ST4 – inorganik, katı SC1 - organik, sıvı SC2 - organik, katı SC3 - inorganik, sıvı SC4 – inorganik, katı ADR sınıflandırma kriteri – sınıf 4.3 Su ile temas ettiğinde alevlenir gazlar açığa çıkaran maddeler I ortam sıcaklığında su ile şiddetli tepkime vererek, kendiliğinden tutuşan gaz oluşturma yatkınlığındaki herhangi bir madde veya ortam sıcaklığında su ile kolayca tepkime vererek alevlenir gaz açığa çıkarma hızı maddenin bir kilogramı için dakikada 10 litre veya daha fazla olan madde II ortam sıcaklığında su ile kolayca tepkime vererek, alevlenir gaz açığa çıkarma hızı maddenin bir kilogramı için saatte 20 litre veya daha fazla olan madde III ortam sıcaklığında su ile yavaş tepkime vererek, alevlenir gaz açığa çıkarma hızı maddenin bir kilogramı için saatte 1 litre olan Tehlikeli Malların Tanımlanması ve Sınıflandırılması SINIF 4.3 – su ile temas ettiğinde alevlenir gazlar açığa çıkartan maddeler su ile reaksiyona girerek, hava ile patlayıcı karışımlar oluşturmaya yatkın alevlenir gazlar açığa çıkartan maddeleri ve benzer maddeleri içeren nesneleri kapsar. Sınıftaki temel gruplar: - su ile reaksiyona girerek gaz açığa çıkartan organik maddeler Örnekler: UN 1295 Triklorosilan -su ile reaksiyona girerek gaz açığa çıkartan inorganik maddeler UN 1402 kalsiyum karbür - yukarıdaki maddeleri içeren nesneler UN 3292 sodyum içeren aküler Tehlikeli Malların Tanımlanması ve Sınıflandırılması SINIF 4.3 - tehlike özelliklerine göre ayrılma (sınıflandırma kodu) W – su ile temas ettiğinde alevler gazlar açığa çıkaran ikincil riski olmayan maddeler WF - Su ile temas ettiğinde alevlenir gazlar açığa çıkartan maddeler, alevlenir; W1 - sıvı W2 – katı W3 - nesneler WF1 - sıvı WF2 - katı WS - Su ile temas ettiğinde alevlenir gazlar açığa çıkartan maddeler, katı, kendiliğinden ısınan Taşınmasına izin verilmez WO - Su ile temas ettiğinde alevlenir gazlar açığa çıkartan maddeler, yükseltgen, katı; WT - Su ile temas ettiğinde alevlenir gazlar açığa çıkartan maddeler, zehirli WT1 - sıvı WT2 - katı WC - Su ile temas ettiğinde alevlenir gazlar açığa çıkartan, aşındırıcı: WC1 - sıvı WC2 - katı WFC - Su ile temas ettiğinde alevlenir gazlar açığa çıkartan maddeler, alevlenir, aşındırıcı. ADR sınıflandırma kriteri – sınıf 5.1 Yükseltgen katılar I test edilen 4:1 veya 1:1 numune ve selüloz oranında, ortalama yanma süresi, 3:2 potasyum bromat ve selüloz karışımın ortalama yanma süresinden daha az olan maddeler II test edilen 4:1 veya 1:1 numune ve selüloz oranında, ortalama yanma süresi, 2:3 potasyum bromat ve selüloz karışımının ortalama yanma süresine eşit veya bundan daha az olan maddeler III test edilen 4:1 veya 1:1 numune ve selüloz ortamında, ortalama yanma süresi, 3:7 potasyum bromat ve selüloz karışımının ortalama yanma süresine eşit veya bundan az olan maddeler. ADR sınıflandırma kriteri – sınıf 5.1 Yükseltgen sıvılar I test edilen 1:1 selüloz ve madde karışımında, kendiliğinden tutuşan veya ortalama basınç yükselme süresinden daha az olan maddeler (perklorik asit) II test edilen 1:1 selüloz maddede ortalama basınç yükselme süresi karşılaştırılan karışımın ortalama basınç yükselme süresinden az veya buna eşit olan maddeler (sulu sodyum klorat) III test edilen 1:1 madde ve selüloz karışımında ortalama basınç yükselme süresi karşılaştırılan karışımın ortalama basınç yükselme süresinden az veya buna eşit olan maddeler (nitrik asit) Tehlikeli Malların Tanımlanması ve Sınıflandırılması SINIF 5.1 – yükseltgen maddeler kendilerinin alevlenir olmaları gerekmediği halde, genellikle oksijen vererek başka malzemelerin yanmasına neden olan veya buna katkıda bulunan maddeleri kapsar. Sınıftaki temel gruplar: - yükseltgen, sıvı maddeler ve çözeltileri - yükseltgen, katı maddeler ve su çözeltileri Örnekler: UN 2015 hidrojen peroksit, sulu çözelti, kararlılaştırılmış UN 1748 kalsiyum hipoklorit, kuru Tehlikeli Malların Tanımlanması ve Sınıflandırılması SINIF 5.1 - tehlike özelliklerine göre ayrılma (sınıflandırma kodu) O – ikincil riski olmayan yükseltgen maddeler OF – yükseltgen maddeler, katı, alevlenir O1 - sıvı O2 - katı O3 - nesneler Taşınmasına izin verilmez OS – yükseltgen maddeler, katı kendiliğinden ısınan OW – yükseltgen maddeler su işle temas ettiğinde alevlenir gazlar çıkartan katı OT – yükseltgen maddeler, zehirli OT1 - sıvı OT2 - katı OC – Yükseltgen maddeler, aşındırıcı OC1 - sıvı OC2 - katı OTC – Yükseltgen maddeler, zehirli, aşındırıcı Tehlikeli Malların Tanımlanması ve Sınıflandırılması SINIF 5.2 – Organik peroksitler Sınıf 5.2 başlığı organik peroksitler ve organik peroksit formülasyonlarını kapsar. İki değerlikli -O-O- yapısını içeren organik maddelerdir ve tek veya her iki hidrojen atomunun organik radikallerle yer değiştirmiş olduğu hidrojen peroksit türevleri olarak düşünülebilir. Sınıftaki temel gruplar: Örnekler: - Organik peroksitler, sıcaklık kontrolü UN 3102 gerekmeyen; - Organik peroksitler, sıcaklık kontrolü gereken. UN 3111 Tehlikeli Malların Tanımlanması ve Sınıflandırılması SINIF 5.2 - tehlike özelliklerine göre ayrılma (sınıflandırma kodu) P1 - Organik peroksitler, sıcaklık kontrolü gerekmeyen P2 - Organik peroksitler, sıcaklık kontrolü gereken. ADR sınıflandırma kriteri – sınıf 6.1 AG Ağız yoluyla LD50 mg/kg Deri yoluyla LD50 mg/kg Tozların ve dumanların solunumu yoluyla LC50 mg/l Yüksek derecede zehirli I ≤5 ≤ 50 ≤ 0,2 Zehirli II > 5 ve ≤ 50 > 50 ve ≤ 200 > 0,2 ve ≤ 2 Daha az zehirli III > 50 ve ≤ 300 > 200 ve ≤ 1000 > 2 ve ≤ 4 TOZLAR ve DUMANLAR BUHAR Ambalajlama grubu Yüksek derecede zehirli I V ≥ 10 LC50, LC50 ≤ 1000 ml/m3 Zehirli II V ≥ LC50, LC50 ≤ 3000 ml/m3 Daha az zehirli III V ≥ 1/5 LC50, LC50 ≤ 5000 ml/m3 Tehlikeli Malların Tanımlanması ve Sınıflandırılması SINIF 6.1 – zehirli maddeler deneyimlerle veya hayvanlar üzerindeki deneylerle bilinen, oldukça küçük miktarları tek bir etki ile veya kısa süreli etki ile insan sağlığına zararlı olan veya öldüren, solunum yolu ile veya deriden emilim ile veya sindirim yoluyla etkili olan maddeleri kapsar. Sınıftaki temel gruplar: Przykłady: - zehirli maddeler, solunum yoluyla alınan, alevlenir UN 1613 - organik zehirli maddeler UN 1547 (parlama noktası 23°C üzerinde) - organometalik bileşikler ve karbonil UN 2473 - su veya asit ile reaksiyona girip, zehirli gaz açığa çıkartan veya su ile reaksiyona giren maddeler UN 1680 -pestisit - araştırma için kullanılan maddeler Tehlikeli Malların Tanımlanması ve Sınıflandırılması SINIF 6.1 - tehlike özelliklerine göre ayrılma (sınıflandırma kodu) T – zehirli maddeler, ikincil riski olmayan TF – zehirli maddeler, alevlenir T1 organik, sıvı T2 organik, katı T3 organometalik T4 inorganik, sıvı T5 inorganik, katı T6 pestisit, sıvıciekłe T7 pestisit, katı T8 numuneler T9 diğer FT1 - sıvı FT2 - pestisit (sıvı) TF3 - katı TS – zehirli maddeler,kendiliğinden ısınan,katı TW1 - sıvı TW2 - katı TW – zehirli maddeler, su ile temas ettiğinde alevlenir gazlar açığa çıkartan TO – zehirli maddeler, yükseltgen TC – zehirli maddeler, aşındırıcı TO1 - sıvı TO2 - katı TC1 - organik, sıvı TC2 – organik, katı TFC – zehirli maddeler, alevlenir, aşındırıcı TC3 – inorganik, sıvı TC4 – inorganik, katı ADR sınıflandırma kriteri – sınıf 6.2 I1 İnsanları etkileyen bulaşıcı maddeler 2814 I2 Yalnızca hayvanları etkileyen bulaşıcı maddeler 2900 I3 Klinik atık 3291 I4 Biyolojik maddeler 3373 Kategori A: Maruz kalma durumunda, sağlıklı insanlarda veya hayvanlarda kalıcı sakatlığa, hayati tehlikeye sahip veya ölümcül bir hastalığa neden olabileceği bilinerek taşınan maddeler (2.2.62.1.4.1) – LİSTE UN 2814 veya UN 2900 Kategori B: Kategori A kriterlerine uymayan bulaşıcı bir madde - UN 3373, veya UN 3291 Kategori B atık maddeler içerenler. Ölü hayvanlar- Kategori B patojenler bulaşmış–UN 3373 Tehlikeli Malların Tanımlanması ve Sınıflandırılması SINIF 6.2 – bulaşıcı maddeler bulaşıcı maddeleri kapsar. ADR amaçları uyarınca, bulaşıcı maddeler, patojen içerdiği bilinen ve içermesi beklenen maddelerdir. Patojenler, insanlarda ve hayvanlarda hastalığa neden olabilecek mikroorganizmalar (bakteriler, virüsler, riketsiya, parazitler, mantar dahil) ve prionlar gibi diğer ajanlar olarak tanımlanır. Sınıftaki temel gruplar: Örnekler: - bulaşıcı maddeler, yüksek riskli UN 2814 - diğer bulaşıcı maddeler UN 3291 Tehlikeli Malların Tanımlanması ve Sınıflandırılması SINIF 6.2 - tehlike özelliklerine göre ayrılma (sınıflandırma kodu) I1 – insanları etkileyen bulaşıcı maddeler I2 – yalnızca hayvanları etkileyen bulaşıcı maddeler I3 – klinik atık I4 – biyolojik maddeler Tehlikeli Malların Tanımlanması ve Sınıflandırılması SINIF 7 – radyoaktif malzemeler Radyoaktif malzemeler, 2.2.7.2.2.1 ila 2.2.7.2.2.6.'da belirtilen değerleri sevkiyatta hem etkinlik konsantrasyonu hem de toplam etkinlik olarak aşan radyonüklidleri içeren herhangi bir malzeme anlamına gelir. Bu sınıf (maddenin yapısı değişen) iyonlaştırıcı radyasyon yayan (sıvı, katı ve gaz) malzemeleri içerir bu malzemeler ile temas (yüksek doz durumunda) bir canlının vücudunda hasara (kanseri, genetik mutasyonlar) veya ölümüne yol açabilir Radyoaktif maddeler aynı zamanda diğer sınıflarında tehlikeler (yanıcı, zehirli, aşındırıcı, vs.) tehlikelerini de taşıyabilir • A1 Özel biçimde ambalajlanmış radyoaktif maddenin etkinlik değeri • A2 Özel biçimde ambalajlanmamış radyoaktif maddenin etkinlik değeri • DÖE • Bölünebilen nüklidler, uranyum-233, uranyum-235, plütonyum-239 and plütonyum-241 anlamına gelir. Bölünebilen malzeme, bu bölünebilen nüklidlerden herhangi birini içeren malzeme anlamına gelir. Bölünebilen malzeme tanımı haricindekiler şunlardır: • (a) Işın saçmayan doğal uranyum veya tükenmiş uranyum ve • (b) Yalnızca termal reaktörlerde ışınıma uğramış doğal uranyum veya tükenmiş uranyum. • Düşük yayılımlı radyoaktif malzeme, katı radyoaktif malzeme veya mühürlenmiş kapsül içindeki katı radyoaktif malzeme anlamına gelir. Bu malzeme sınırlı bir radyoaktif yayılıma sahip olup, toz halinde değildir. • Düşük özel etkinlik (DÖE) malzeme, doğası gereği sınırlı özgül etkinliği olan radyoaktif malzeme veya tahmini ortalama özgül etkinlik sınırlarının uygulandığı radyoaktif malzeme anlamına gelir. DÖE malzemesini çevreleyen koruyucu dış malzemeler, tahmini ortalama özgül etkinliğin saptanmasında göz önüne alınmaz. • Düşük zehirlilikteki alfa yayıcıları şunlardır: Cevherlerde veya fiziksel ve kimyasal konsantrelerde bulunan doğal uranyum, tükenmiş uranyum, doğal toryum, uranyum235 veya uranyum-238, toryum-232, toryum228 ve toryum-230 veya yarı ömrü 10 günden az olan alfa fırlatıcılar. • Özel biçimde ambalajlanmış radyoaktif malzeme aşağıdaki anlamlara gelir: • (a) Dağılmayan katı bir radyoaktif malzeme veya • (b) Radyoaktif malzeme içeren mühürlenmiş kapsül. • Bir radyonüklidin özgül etkinliği, o nüklidin birim kütlesi başına radyoaktif etkinlik anlamına gelir. Bir malzemenin özgül etkinliği, radyonüklidleri özellikle eşit olarak dağılmış o malzemenin birim kütlesi başına belirli etkinliği anlamına gelir. • Yüzeyi kirlenmiş cisim (YKC), kendisi radyoaktif olmayan ancak yüzeylerine radyoaktif malzeme dağılmış olan katı bir cisim anlamına gelir. • 2.2.7.2.1.1 Radyoaktif malzemeler, ambalajdaki radyonüklidlerin etkinlik seviyesine, bu radyonüklidlerin bölünebilen veya bölünebilen olmayan özellikte olmasına, taşıma için kullanılan ambalajın tipine, ambalajdaki içeriğin yapısına veya biçimine veya 2.2.7.2.2 ila 2.2.7.2.5’te belirtilen hükümler uyarınca taşıma işlemi ile ilgili özel düzenlemelere göre Tablo 2.2.7.2.1.1’de belirtilen BM numarasına atanır. BM Numaraları • İstisnai Ambalajlar (1.7.1.5) • Düşük Özel Etkinlikte Radyoaktif Madde (2.2.7.2.3.1) • Yüzeyi Kirlenmiş Cisim (2.1.7.2.3.2) • A Tipi Ambalajlar (2.2.7.2.4.4) • B Tipi (U) Ambalajlar (2.2.7.2.4.6) • B Tipi (M) Ambalajlar (2.2.7.2.4.6) • C Tipi Ambalajlar (2.2.7.2.4.6) • Özel Düzenleme (2.2.7.2.5) • Uranyum Hekzaflorür (2.2.7.2.4.5) 2.2.7.2.2 • Etkinlik Seviyesinin Saptanması – Tablo 2.2.7.2.2.1 • • • • • Radyonüklid Atom Numarası A1 (TBq) A2 (TBq) Muaf Malzeme için Etkinlik Konsantrasyonu (Bq/g) Muaf Sevkiyat için Etkinlik Limitleri (Bq) – Tabloda olmayanlar: • Çok taraflı onay • Alternatif olarak Tablo 2.2.7.2.2.2 • Düşük Özel Etkinlikte Malzeme (DÖE) 2.2.7.2.3.1 – DÖE-I – DÖE-II – DÖE-III (Katılar) • Yüzeyi Kirlenmiş Cisim - 2.2.7.2.3.2 – katı • Özel Biçimde Ambalajlanmış Radyoaktif Madde – 2.2.7.3.3 • 2.2.7.2.3.3.1 Özel biçimde ambalajlanmış radyoaktif malzemenin 5 mm'den kısa olmayan en az bir boyutu olmalıdır. Mühürlenmiş kapsül, özel biçimde ambalajlanmış radyoaktif malzemenin bir parçası olduğunda, kapsül imha edilecek açılabilecek şekilde üretilmiş olmalıdır. Özel biçimde ambalajlanmış radyoaktif malzeme için bu tasarım, tek taraflı onay gerektirir. • Düşük Yayılımlı Radyoaktif Madde (2.2.7.2.3.4) – Düşük yayılımlı radyoaktif malzeme için tasarım, çok taraflı onay gerektirir – bir ambalajdaki bu düşük yayılımlı radyoaktif malzemenin toplam miktarı üzerinde sınırlama 6.4.8.14 • Bölünebilen Malzeme (2.2.7.2.3.5) • (a) veya (d) den birini karşılıyorsa BölünebilenHariç Ambalajlar 6.4.11.3-6.4.11.12’den muaf (6.4.11.2) • (a), (b), (c), (d)’den birini karşılıyorsa Bölünebilen • Ambalajların veya Ambalajlanmamış Malzemelerin Sınıflandırılması (2.2.7.2.4) – İstisnai Ambalaj (2.2.7.2.4.1) – Düşük Özel Etkinlikte (DÖE) Malzeme (2.2.7.2.4.2) – Yüzeyi Kirlenmiş Cisim (YKC) - (2.2.7.2.4.3) – A Tipi Ambalaj (2.2.7.2.4.4) – Uranyum Hekzaflorür (2.2.7.2.4.5) – B Tipi (U), B Tipi (M), C Tipi Ambalaj (2.2.7.2.4.6) İstisnai Ambalaj (2.2.7.2.4.1) • 2.2.7.2.4.1.1 – (a) Önceden radyoaktif malzeme içeren boş ambalajlar; – (b) Tablo 2.2.7.2.4.1.2’de belirtilen sınırlı miktarlarda alet veya nesne içeren ambalajlar; – (c) Doğal uranyumdan, tükenmiş uranyumdan veya doğal toryumdan üretilmiş nesneler içeren ambalajlar; – (b) Tablo 2.2.7.2.4.1.2’de belirtilen sınırlı miktarlarda radyoaktif malzeme içeren ambalajlar. • 2.2.7.2.4.1.2 Dış yüzeyinin herhangi bir yerinde radyasyon seviyesi 5 μSv/sa’yı geçmiyorsa, radyoaktif malzeme içeren bir ambalaj, istisnai ambalaj olarak sınıflandırılabilir. • 2.2.7.2.4.1.3 Bir cihazın veya imal edilmiş başka bir nesnenin bir bileşenini veya ekini oluşturan radyoaktif malzeme, BM No. 2911 RADYOAKTİF MALZEME, İSTİSNAİ AMBALAJ -ALETLER veya NESNELER kaydı altında sınıflandırılabilir • 2.2.7.2.4.1.4 • 2.2.7.2.4.1.3’te belirtilenlerden farklı şekildeki ve Tablo 2.2.7.2.4.1.2 sütun 4’te belirtilen limitleri aşmayan etkinlikte radyoaktif malzeme, BM No. 2910 RADYOAKTİF MALZEME, İSTİSNAİ AMBALAJ-MALZEME MİKTARI SINIRLANDIRILMIŞ kaydı altında sınıflandırılabilir: – (a) Ambalaj, rutin taşıma koşullarında radyoaktif içeriğini dışarıya salmamalıdır ve – (b) Ambalajda, ambalaj açıldığında radyoaktif malzeme bulunduğuna dair uyarının görüleceği şekilde bir iç yüzeye yazılmış halde "RADYOAKTİF" ibaresi bulunmalıdır. • 2.2.7.2.4.1.5 • Aşağıdakileri yerine getirmesi kaydıyla, önceden radyoaktif malzeme içeren boş bir ambalaj, BM No. 2908 RADYOAKTİF MALZEME, İSTİSNAİ AMBALAJ-BOŞ AMBALAJ kaydı altında sınıflandırılabilir: – (a) Bakımı iyi yapılmış ve emniyetli bir şekilde kapanmış olmalıdır; – (b) Yapısında herhangi bir uranyum veya toryum bulunan dış yüzey, metal veya başka bir dayanıklı malzemeden yapılmış etkin olmayan bir kılıfla çevrelenmiş olmalıdır; – (c) Ortalaması 300 cm2 üzerinde olduğunda, sabit olmayan iç kontaminasyon seviyesi aşağıdakileri geçmemelidir: • (i) Beta ve gama yayıcıları ve düşük zehirleyicilikteki alfa yayıcıları için 400 Bq/cm2; • (ii) Diğer tüm alfa yayıcıları için 40 Bq/cm2; – (d) 5.2.2.1.11.1'e uygun olarak üzerinde gösterilmiş olan etiketlerin hiçbiri artık görünür durumda olmamalıdır. • 2.2.7.2.4.1.6 Doğal uranyumdan, tükenmiş uranyumdan veya doğal toryumdan üretilmiş nesneler ve tek radyoaktif malzemesi ışın saçmayan doğal uranyum, ışın saçmayan tükenmiş uranyum veya ışın saçmayan doğal toryum olan nesneler BM No. 2909 RADYOAKTİF MALZEME, İSTİSNAİ AMBALAJ - DOĞAL URANYUM veya TÜKENMİŞ URANYUM veya DOĞAL TORYUM’DAN YAPILMIŞ NESNELER kaydı altında sınıflandırılabilir. • Uranyum veya toryumun dış yüzeyinin metal veya başka bir dayanıklı malzemeden yapılmış etkin olmayan bir kılıf içinde kapatılmış olması gerekir. • Düşük Özel Etkinlikte (DÖE) Malzeme (2.2.7.2.4.2) – Radyoaktif malzeme, 2.2.7.1.3’daki DÖE tanımına ve 2.2.7.2.3.1, 4.1.9.2 ve 7.5.11 CV33 (2) koşullarına uyuyorsa, yalnızca DÖE olarak da sınıflandırılabilir. • Yüzeyi Kirlenmiş Cisim (YKC) - (2.2.7.2.4.3) • Radyoaktif malzeme, 2.2.7.1.3’teki YKC tanımına ve 2.2.7.2.3.2, 4.1.9.2 ve 7.5.11 CV33 (2) koşullarına uyuyorsa, yalnızca YKC olarak da sınıflandırılabilir. • A Tipi Ambalaj (2.2.7.2.4.4) – Aşağıdaki koşulların yerine getirilmesi kaydıyla, radyoaktif malzeme içeren ambalajlar A tipi ambalajları olarak sınıflandırılabilir: – A tipi ambalajlar aşağıdakilerden yüksek etkinlik içermez: • (a) Özel biçimde ambalajlanmış radyoaktif malzeme için - A1 veya • (b) Diğer tüm radyoaktif malzemeler için - A2. – Tanımlamaları ve kendi etkinlikleri bilinen radyonüklid karışımları için A tipi ambalajının radyoaktif içeriklerine aşağıdaki koşul uygulanır: (2.2.7.2.4.4) formül • Uranyum Hekzaflorür (2.2.7.2.4.5) – Uranyum hekzaflorür yalnızca BM No. 2977 MALZEME, URANYUM HEKZAFLORÜR, BÖLÜNEBİLEN veya 2978 MALZEME, URANYUM HEKZAFLORÜR, bölünebilen olmayan veya bölünebilen hariç kaydı altında sınıflandırılabilir. – 2.2.7.2.4.5.1 Uranyum hekzaflorür içeren ambalajlar şunları içermez: • (a) Ambalaj tasarımı için izin verilenden daha farklı kütlede uranyum hekzaflorür; • (b) Ambalajın kullanıldığı fabrika sistemleri için belirlenen azami ambalaj sıcaklığında, %5’ten küçük fireye oluşturabilecek değerden büyük uranyum hekzaflorür kültesi; • (c) Katı halde olmayan veya taşıma için hazır olduğunda iç basıncı atmosfer basıncının üzerinde olan uranyum hekzaflorür. • B Tipi (U), B Tipi (M), C Tipi Ambalaj (2.2.7.2.4.6) – 2.2.7.2.4.6.1 2.2.7.2.4’te (2.2.7.2.4.1 ila 2.2.7.2.4.5) başka şekilde sınıflandırılmamış ambalajlar, tasarımın yapıldığı ülke tarafından düzenlenmiş olan ambalaja yönelik yetkili kurum onay sertifikasına uygun şekilde sınıflandırılacaktır. • Bir ambalaj şunları içermediği takdirde yalnızca B tipi(U)/B Tipi (M)/C Tipi olarak sınıflandırılabilir: – (a) Ambalaj tasarımı için izin verilenden büyük olan etkinlikler; – (b) Ambalaj tasarımı için izin verilenden farklı radyonüklidler veya (c) Biçimi veya fiziksel veya kimyasal hali, ambalaj tasarımı için izin verilenden farklı olan içerikler. • Bunlar, onay sertifikalarında belirtilmiştir. Özel Düzenlemeler (2.2.7.2.5) • 1.7.4.2 Sınıf 7 için geçerli olan bir hükümle herhangi bir uygunluğun mümkün olmadığı sevkiyatlar, özel düzenleme olmaksızın taşınamaz. • Yetkili kuruma, ADR Sınıf 7 hükümleriyle uygunluğun uygulanamaz olduğunun kanıtlanması ve ADR’nin belirlediği güvenlik standartlarının alternatif yöntemlerle karşılandığının gösterilmesi koşuluyla, yetkili kurum tek veya bir dizi planlı taşıma işlemlerine yönelik özel bir düzenlemeyi onaylayabilir. • Taşıma işlemindeki genel güvenlik seviyesi, geçerli bütün zorunluluklar karşılandığında elde edilen seviyeye en azından eşit olmalıdır. • Bu tür maddelerin uluslararası taşıması için çok taraflı onay gereklidir. Sınıfta Temel gruplar • 1. radyoaktif kaynaklar • 2. bölünebilir malzemeler • 3. ürün kontamine yüzey • 4. Boş ambalajlar ADR sınıflandırma kriteri – sınıf 8 Aşındırıcı maddeler I sağlam deri dokusunun tüm kalınlığının, 3 dakikalık veya daha az temas süresinin ardından 60 dakikaya kadar olan gözlem süresi içinde yok olmasına neden olan maddeler II sağlam deri dokusunun tüm kalınlığının, 3 dakikadan fazla ama 60 dakikadan daha fazla olmayan temas süresinin ardından 14 günlük bir gözlem süresi içinde yok olmasına neden olan maddeler. III sağlam deri dokusunun tüm kalınlığının 60 dakikadan fazla fakat 4 saatten fazla olmayan bir temas süresinin ardından 14 günlük bir gözlem süresi içinde yok olmasına neden olan maddeler Sağlam deri dokusunun tüm kalınlığının yok olmasına neden olmadığına karar verilen ancak çelik veya alüminyum yüzeylerde, her iki malzemede yapılan testler sonucunda 55°C'lik test sıcaklığında yılda 6,25 mm'yi geçen bir aşınma hızı gösteren maddeler. Tehlikeli Malların Tanımlanması ve Sınıflandırılması SINIF 8 – Aşındırıcı maddeler temas halinde cildin veya mukoza zarlarının epitel dokularına kimyasal etki ile zarar veren veya sızıntı olması halinde diğer maddelere veya taşıma araçlarına hasar veren veya yok eden maddeler içeren maddeleri ve nesneleri kapsar. Ayrıcı bu sınıf yalnızca suyun varlığında aşındırıcı sıvı oluşturan veya havanın doğal neminin varlığında aşındırıcı buhar veya duman üreten diğer maddeleri de kapsar. Sınıftaki temel gruplar: Örnekler: - asitli maddeler UN 1830 - bazik maddeler UN 2401 - diğer aşındırıcı maddeler UN 1908 - aşındırıcı maddeler içeren nesneler UN 2794 Tehlikeli Malların Tanımlanması ve Sınıflandırılması SINIF 8 - tehlike özelliklerine göre ayrılma (sınıflandırma kodu) C - Aşındırıcı maddeler, ikincil riski olmayan CF – aşındırıcı maddeler, alevlenir Asitli maddeler: Bazik maddeler: C1 inorganik, sıvı C2 inorganik, katı C3 organik, sıvı C4 organik, katı C5 inorganik, sıvı C6 inorganik, katı C7 organik, sıvı C8 organik, katı Diğer: CF1 - sıvı CF2 - katı CS – aşındırıcı maddeler, kendiliğinden ısınan CS1 - ciekłe CS2 - stałe C9 sıvı C10 katı C11 nesneler CW1 - ciekłe CW2 - stałe CW – aşındırıcı maddeler, su ile temas ettiğinde alevlenir gazlar açığa çıkartan CO – aşındırıcı maddeler, yükseltgen CT – aşındırıcı maddeler, zehirli CO1 - ciekłe CO2 - stałe CT1 - ciekłe CT2 - stałe CFT – aşındırıcı maddeler, alevlenir, sıvı, zehirli COT – aşındırıcı maddeler, yükseltgen, zehirli ADR sınıflandırma kriteri – sınıf 9 M1 – ince toz şeklinde solunduğunda sağlığı tehlikeye sokabilen M2 – yangın durumunda dioksinleri oluşturabilen maddeler M3 – alevlenir buhar yayan maddeler tparlama noktası ≤ 55 0C M4 – lityum piller M5 – cankurtaran araç gereçleri M6 - 8 – çevresel açıdan tehlikeli maddeler M6 – sıvı; M7 – katı; M8 – genetik yapısı değişmiş organizmalar; M9 - 10 – yükseltilmiş sıcaklık maddeleri M9 – sıvı; M10 - katı M11 – diğer maddeler Tehlikeli Malların Tanımlanması ve Sınıflandırılması SINIF 9 – muhtelif tehlikeli maddeler ve nesneler taşıma sırasında diğer sınıfların başlıklarınca kapsanmayan, bir tehlike arz eden maddeleri ve nesneleri kapsar. Sınıftaki temel gruplar: - İnce toz şeklinde solunduğunda sağlığı tehlikeye sokan maddeler - yangın durumunda dioksinleri oluşturabilen maddeler ve aparatlar - alevlenir buhar yayan maddeler - lityum piller - cankurtaran araç gereçleri - çevresel açıdan tehlikeli mallar - yükseltilmiş sıcaklık maddeleri - diğer maddeler UN 2590 UN 2315 UN 2211 UN 3268 Tehlikeli Malların Tanımlanması ve Sınıflandırılması SINIF 9 - tehlike özelliklerine göre ayrılma (sınıflandırma kodu) M1 - İnce toz şeklinde solunduğunda sağlığı tehlikeye sokabilen maddeler M2 - Yangın durumunda dioksinleri oluşturabilen maddeler M3 – alevlenir buhar yayan maddeler M4 – lityum piller M6-8 – çevresel açıdan tehlikeli mallar M9-10 – yükseltilmiş sıcaklık maddeleri M4 – diğer maddeler M5 – cankurtaran araç gereçleri M6 - sıvı M7 - katı M8 – genetiği değiştirilmiş organizmalar M9 - sıvı M10 - katı Tehlikeli Malların Tanımlanması ve Sınıflandırılması SINIF 9 – muhtelif tehlikeli maddeler ve nesneler taşıma sırasında diğer sınıfların başlıklarınca kapsanmayan, bir tehlike arz eden maddeleri ve nesneleri kapsar. Sınıftaki temel gruplar: - İnce toz şeklinde solunduğunda sağlığı tehlikeye sokan maddeler - yangın durumunda dioksinleri oluşturabilen maddeler ve aparatlar - alevlenir buhar yayan maddeler - lityum piller - cankurtaran araç gereçleri - çevresel açıdan tehlikeli mallar - yükseltilmiş sıcaklık maddeleri - diğer maddeler UN 2590 UN 2315 UN 2211 UN 3268 Tehlikeli Malların Tanımlanması ve Sınıflandırılması SINIF 9 - tehlike özelliklerine göre ayrılma (sınıflandırma kodu) M1 - İnce toz şeklinde solunduğunda sağlığı tehlikeye sokabilen maddeler M2 - Yangın durumunda dioksinleri oluşturabilen maddeler M3 – alevlenir buhar yayan maddeler M4 – lityum piller M6-8 – çevresel açıdan tehlikeli mallar M9-10 – yükseltilmiş sıcaklık maddeleri M4 – diğer maddeler M5 – cankurtaran araç gereçleri M6 - sıvı M7 - katı M8 – genetiği değiştirilmiş organizmalar M9 - sıvı M10 - katı ADR Sınıflandırma kuralları • 2.2.x.1–kriterler; • 2.2.x.2-taşınmak için uygun; • 2.2.x.3 – karar ağaçları; Sınıflandırma aşağıdakilere tabi olmalıdır: • Tablo A’da tekil kayıt olarak ismiyle anılmamış mallar • 2.2.x.2’de listelenmeyen mallar ADR Sınıflandırma kuralları SEMBOL KAYIT TİPİ TANIM A tekil Tekil, iyi tanımlanmış maddeler B genel İyi tanımlanmış mallar, b.b.b. kaydı olmayan* C genel D genel Benzer kimyasal özellikleri taşıyan maddeler grubu b.b.b. kaydı * ÖRNEK UN 1090 aseton UN 1133 yapıştırıcı UN 1987 alkol, b.b.b. UN 1325 alevlenir katılar b.b.b. ADR Sınıflandırma kuralları Tanımlanmış ürün sınıf ADR’de uygun sevkiyat ismiyle belirtilmiş Tab. A UN tanımlama numarası ADR sınıflandırma grubu tanımlaması ile ilgili Sınıflandırma kriteri ve test yöntemleri sınıflandırma kodu sevkiyat adı Hiyerarşi (2.1.3.5.3) veya tehlike önceliği (2.1.3.10) tablosuna göre sınıflandırma Ambalajlama grubu ADR Sınıflandırma kuralları • Çevre için tehlikeli maddelerin sınıflandırmasına ilişkin 2.2.9.1.10.3 ve 2.2.9.1.10.4 hükümleri 31 Aralık 2010 tarihine kadar yürürlükte kalmıştır. 31 Aralık 2013 tarihine kadar kullanılabilir. 67/548/AET R50 R50/53 R51/53 TEHLİKE Suda yaşayan organizmalar için çok zehirli 1272/2008/AB H400 Suda yaşayan organizmalar için çok zehirli; suda ve çevrede uzun süreli olumsuz etkilere sebep olabilir H400 H410 Suda yaşayan organizmalar için zehirli; su çevresinde uzun süreli olumsuz etkilere sebep olabilir. H411 ADR Sınıflandırma kuralları En büyük tehlike özelliğin belirlenmesine ilişkin kurallar adım 1 – tehlike hiyerarşisi adım II - tablo 2.1.3.10 Sınıf 7 (istisnai ambalajlar hariç) Sınıf 1, Sınıf 2, Sınıf 3 (patlayıcı, sıvı, hassaslığı giderilmiş) Sınıf 4.1 (kendiliğinden tepkimeye giren ve patlayıcılar, katı, hassaslığı giderilmiş) Sınıf 4.2 (piroforik) Sınıf 5.2, Sınıf 6.1 veya sınıf 3 (AG I, solunum yoluyla) Sınıf 6.2 (bulaşıcı) ADR Sınıflandırma kuralları Az tanımlanmış atıkların bileşimi – gönderenin verdiği bilgiye göre sınıflandırma. Şüphe olması durumunda – AG I Atığın bilinen maddelerinin fiziksel ve kimyasal özelliklerinin AG I’de sınıflandırılmaması halinde, AG II altında b.b.b. olarak sınıflandırılabilir. Yukarıda belirtilen kural, 2.1.3.5.3, sınıf 4.3 ve taşınmasına izin verilmeyen maddeleri içeren atıklar için uygulanamaz..