Nisan 2014 Bültenimizde
Transkript
Nisan 2014 Bültenimizde
NİSAN 2014 SAYI 3 39.MCE ‘ DEN ANILAR EKO DİZAYN www.kiwa.com.tr Kıymetli okuyucularımız, 2014 yılı da göz açıp kapayıncaya kadar çeyrek ömrünü tamamladı. Yine hızlı ve dinamik iş ortamında müşterilerimize hızlı, etkin ve optimal maliyette çözümler üretiyoruz. Bu hizmetleri verirken müşterilerimizin başarıları ile gururlanıyoruz ve bu başarılarda katkımızın olması bizleri fazlası ile mutlu ediyor. Hizmet kapsamımız uluslararası çözüm imkânları ile günden güne artıyor. Havacılık alanında vermiş olduğumuz hizmetler de bunlardan birisi. AS 9100 serisi standartlar havacılık tedarik zincirinde yer almak isteyen firmalar için olmazsa olmaz. Bu kapsamda yerli denetim ekibi ile faaliyet gösteren Kiwa Meyer, sektörün gönüllü alanda ihtiyacı olan bu sertifikasyon konusunda çözüm sağlıyor. Yakın zamanda AS 9100 müşterilerimizden TCI Kabin İçi Sistemleri uzun süren kalite yolculuğunun ödülünü aldı. Türkiye'de bir ilk olarak binlerce feet yukarı kabin içi sistemleri uçuran ilk yerli firma oldu. Bizleri uçaklarda sıcak soğuk ikramlarla rahat ettiren sistemleri üreten bu müşterimizin ürünleri artık THY'nin BOEING uçaklarında uçuyor. Yakın zamanda AIRBUS'larda ve diğer operatörlere at uçaklarda da uçacak ve ülkemizin yerli uçak alanındaki hamleleri için bir başlangıç noktası, öncü olacak. Kendilerini bu zorlu yarışta tebrik ediyor, emniyet ve kalite alanındaki başarılarının devamını diliyoruz. Bu ve benzeri sektöre özel yönetim sistemi standartları ilerleyen dönemde önemini daha da artıracak şu an otomotiv, havacılık, medikal, gıda gibi risk yoğun sektörlerde uygun ve emniyetli ürün ile zamanında teslimat parametrelerini yoğun olarak sorgulayan bu standartlar gelecekte de diğer sektörlerle genişleyecek. Yatay standart olarak tanımlayacağım, çevre (ISO 14001), iş sağlığı güvenliği (OHSAS 18001) enerji yönetimi (ISO 50001) varlık yönetimi (ISO 55000) müşteri memnuniyeti (ISO 10002) gibi standartlarında uygulanması ile firmalar artık uluslararası platformdaki rakipleri ile yarışıyorlar ve verimliliklerini artırıyorlar. Bu düşüncelerle yeni dönemde başarılar diler ve bültenimizde ilginizi çekebilecek diğer konuları da bilgilerinize sunarız. M. Gökhan Yücel Genel Müdür 1|Sayfa 39.MCE(MOSTRA CONVEGNO EXPOCOMFORT) u yıl 39.’su düzenlenen Mostra Convegno Expocomfort fuarına ilgi oldukça büyük oldu. Milanao’da düzenlenen bu geleneksel fuar bu sene toplam’da 24 Holü ve 2045 katılımcısı ile ve yaklaşık 255.000 ziyaretçisine ev sahipliği yaptı. B MCE, Isıtma, Soğutma, Su ve Enerji başlıkları altında özellikle Katı-Gaz Yakıtlı Kazan, Güneş Panelleri, Klima Santralleri ve Plastik boru sektöründen 2045 Katılımcı firma ile Rho Fierra Fuar alanında 18 Mart’ta başladı. Milano, Fuara iyi hazırlanmıştı. Fuar alanına ulaşım oldukça kolay, Metro(Redline-M1) hattı ile fuar alanına rahat bir şekilde ulaşabiliyorduk. Bizim için en dikkat çekici kısmı ise yaklaşık 100 firma ile katılım sağlayan Türkiye’nin, İSİB aracılığı ile vermiş olduğu reklamlardı. Şehir Merkezinden metro istasyonlarına, adeta tüm Milano bu reklamlar ile sarılmıştı. Türkiye ve Türk katılımcıların fuar için iyi bir hazırlık yaptıkları aşikardı. Fuar hazırlıkları, Kiwa İtalya ofisimizin önderliğinde tamamlandı ve hazırlanmış olan fuar planımıza göre, Kiwa’ya bağlı 5 ülkeden çalışma arkadaşlarımız ile MCE’ye katılım sağladık. Kiwa Standımız 2. Hol’de G39- H12 koridorunda, müşterimiz olan İmmergas’ın devasa standının yanındaydı. Tüm fuar hazırlıklarımızı, İtalya ofisimizden Laura Moro organize etmişti ve dağıtılan promosyonlardan, ikram edilen yiyeceklere kadar her şey planlanmıştı. Fuar başlangıcında Kiwa tarafından sertifikalandırılmış tüm firmalara özel olarak hazırlanmış “Kiwa Certified” tabelamız her firmanın standına yerleştirilmişti ve bu sayede tüm sektör oyuncuları tarafından, ürün ve sistem belgelendirme dendiğinde akla kimin geleceğini daha net görülmüş oldu. Kiwa olarak katılım sağlayarak, çok uluslu ve birçok sektör ve ürüne ait özel çözümler verebildiğimizi, misafirlerimize ve ziyaret ettiğimiz firmalara göstererek, bir Kiwa felsefesini daha kanıtlamış olduk. Şimdi sırada ise İstanbul Sodex Fuarı ile Türkiye’de. 7-10 Mayıs’ta IFM de gerçekleşecek olan fuara MCE ‘daki firmaların bir çoğunun katılması beklenmektedir. 2|Sayfa 39. kez düzenlenen MCE- Milano fuarı, kaliteli katılımcı ve ziyaretçileriyle hem katılımcılar için hem de Türkiye için güzel bir fuar olmuşa benziyor. Fuar genelinde katılımcıların kaliteli ziyaretçi oranından memnun olduklarını söylemek çokta zor değil. Ayrıca kaliteli Türk üreticileri ve bu tip fuarlar ile Avrupa’nın, Türkiye ve Türk üreticisine bakış açılarının iyi yönde geliştiğini söyleyebiliriz. Görüştüğümüz tüm Türk üreticilerden de aldığımız yorumlar hep bu yönde idi. 39. MCE Fuarının tüm katılımcılar ve ziyaretçiler için geleceğe yönelik hayırlar getirmesini dileriz. Y. Burhanettin Balıklılı 3|Sayfa MİKROFLUİDİKLERİN GELİŞİMİ ikrofluidiler, küçük hacimli (mikro, nano, piko ve hatta femtolitre hacimli) sıvılarla (bkz. Şekil 2) çalışan mikroboyuttaki cihazların araştırması ve gelişimi ile ilgili bir teknolojidir (bkz. Şekil 1). Cihazların boyutları milimetre ile mikrometre arasında değişmekte olup en az bir boyut mikrometre cinsinden (ör. Cihazın kanalları) ölçülmektedir (bkz. Şekil 3). M Şekil-2. Ölçüler Şekil-1. Mikroflüidikler mühendislikle ilgili konular ve bilim- Komple sistemin minyatürizasyonu her ne kadar faydalı olsa da, mikrofluidik sistemin bir şartı değildir. Anahtar husus, mikrofluidiklerde bulunan sıvının (akışkanın) mikroskopik olmasıdır. Mikrofluidik cihazlar, makro-boyutlu cihazlardan farklı bir yapı ve tasarıma sahiptir. Mikro-dünyaya hakim fiziksel miktarlar değiştiğinden (son zamanlarda ölçek etkisi de bilinir), geleneksel cihazların boyutlarını küçültmek her zaman mümkün değildir. Mikrodünyada, sıvı akışı laminer olma eğilimde olup, yüzey kuvvetleri ve yüzey gerilmeleri duruma hakim olmaya başlamakta ve bu yüzden, makro-boyutta görülmeyen etkiler önem kazanmaktadır. Bu nedenle, mikrofluidiklerin tanımı; sıvı davranışındaki değişiklerle sonuçlanan küçük-boyutlu ölçeklere ait genel durumlara atıf yapmaktadır. 4|Sayfa Şekil-3. Çeşitli mühendislik ve biyolojik bileşenlerin boyut kıyaslaması Mikrofluidiklerin Ölçek Etkisi Mikrofluidikler, makrofluidiklerle aynı fiziksel yapıya sahip olup, ölçek etkisinden dolayı farklı etkilerin hakimiyeti söz konusudur. Mikrofluidiklerdeki farklılıklar daha hızlı ısıl difüzyon, yarı hakim laminer (katmanlı) akış, kapiler fonomenle ilgili yüzey kuvvetleri ve elektriksel çifte katman (EDL-Electic double layer) olarak sıralanabilir. Mikrofluidik kanallarında, laminer akış düşük Reynolds sayısına göre hakimiyet kurmaktadır. Diğer bir deyişle, akış türbülanssız olarak kolay ve elverişli duruma gelmektedir. Reynolds sayısı, belirli bir akış içindeki eylemsiz kuvvetlerle yapışkan kuvvetler arasındaki oranın ölçümü olup, akışın laminer veya türbülanslı olduğunu gösterir. Kanallar içindeki akışlarda, 15002000’den küçük Reynolds sayısı, laminer akışı; bu aralıktan büyük olduğunda ise, türbülanslı akışa doğru bir eğilimin olduğunu göstermektedir. Elektriksel çifte katman (EDL) formasyonu, sıvının kanallar içinde mekanik değil de elektronik olarak hareket etmesine olanak sağlamaktadır. Birçok katı yüzey, elektrolitle (sıvı: ör. su) kontağa geçtiğinde, bir yüzey elektrik yükü elde edilir. Yüzey yükü daha sonra bir elektrik alanı etkileyerek etrafında, elektrolit içinde ters yükteki iyonları çekmekte ve aynı yükteki iyonları itmektedir. Arka arkaya oluşan yüzey yükü, bu şekilde yüzeyin yanında bir bölge oluştur ve buna elektriksel çifte katman (EDL) denilmektedir. Ölçeklerin küçük boyutlara düşürülmesi, bazı teknolojik yetkinlikleri de beraberinde getirmektedir. Bunlardan biri, gaz kabarcıklarından ve kirliliklerden kaçınılabilmesidir. Mikrofluidik cihazların laboratuar ortamından ziyade uygulama alanı için tasarlandığı ve numuneyi sisteme sunma gerçeğini dikkate aldığımızda, kirlilik ve gaz kabarcıklarından kaçınabilme, mikrofluidikler için en önemli tasarım konularından biridir. Birçok filtreleme teknikleri güvenilir operasyonu sağlamak için kullanılmakta olup, tek bir makro parçacık veya gaz kabarcıkları, doğru çalışmayı engelleyebilmektedir. 5|Sayfa Diğer önemli bir yetkinlik ise numune hacminin azaltılmasıdır. Bunun neticesinde reaktif tüketiminin yanı sıra, aynı zamanda daha düşük tespit algılama sinyali faydası elde edilir. Buna rağmen, iyileştirilmiş etiketlerin, tespit metotlarının ve numunenin önkonsantrasyonunun kullanımı ile bu problemler sıklıkla çözülebilir. Bununla birlikte, numunedeki hedeflenen molekül konsantrasyonu hacim azalımı için zaman zaman yetersiz olup, bu nedenle daha etkin ayrım teknikleri, doğrudan, örneğin bir proseste saf olmayan (impure) numunelerin kullanımının gelişimine katkı sağlayacaktır. Ayrıca, sıvı buharlaşma; numune hacmi azaldıkça ve yüzeyin hacme olan oranı arttıkça önemli hale gelmekte ve buharlaşma “daha etkin” olmaktadır. Diğer bir yandan, aynı zamanda numunenin ön-konstrasyonundan yararlanılabilmektedir. Mikrofluidiklerin son olmamak kaydı ile diğer bir yetkinliği de montaj, paketleme ve entegrasyon olarak ifade edilebilir. Tüm sistem bileşenleri yük seviyesinde güvenilir olsa bile, doğru bir şekilde monte edilmezlerse, sistemin güvenilirliliği düşük seviyede olmaktadır. Bağlantılar yüksek basınca dayanıklı olmalıdır. Paketleme sistemi sert çevrelerden korumalı, bununla birlikte numunenin girişine imkân verir şekildedir. Birçok durumlarda, sistem hava-geçirmez olup, numune girişi için bazı yerlerde açılmalıdır. Bazı durumlarda, fluidik yolların yanı sıra aynı zamanda optik ve elektronik olanlar da aynı hizada olmalıdır. Hakan Esgin 6|Sayfa YALIN ÜRETİM SİSTEMİNE GENEL BAKIŞ Yalın Üretimin Gelişimi merikalı Henry Ford ve Frederick Taylor 1940’lı yıllarda emek sanat bir üretim sisteminden kitle üretime geçişin ilk öncüleridir. Kitle üretim sistemi ise ilk olarak otomotiv endüstrisinde geliştirilmiştir ve sonra bütün endüstri sektörlerinde uygulanmaya başlamıştır. Kitle üretim anlayışı “itme” sistem yapısını kapsamaktadır. İtme sistemi ile birlikte zamanla tüketicinin istemediği halde piyasada çok fazla ürün meydana gelmiştir. Bu sisteme karşı olarak ise 1970’li yıllarda, Japon endüstricilerden Eiji Toyoda ve Taiichi Ohno yeni bir akım ortaya atmışlardır. Bu akım ise yüzyıla damgasını vuracak olan “Yalın Üretim Felsefesi” olmuştur. Yalın Üretim Felsefesi kitle üretimi sonunda meydana gelen fazla üretime karşı çıkmış “çekme sistemi “ temelli bir oluşumdur. Çekme sisteminde ise İtme sistemine karşı talep tahmin yöntemi yerine siparişe dayalı üretim yapılmaktadır. Yalın Üretim Sistemi, Amerika’nın piyasaya hakim olmasıyla birlikte Japonya’nın bu akım karşı çıkarttığı bir sistemdir. Yalın üretim sistemi ilk olarak Toyota Üretim Sistemi olarak da adlandırılır. Bunu nedeni ise, ilk olarak Toyota üretim sisteminde kullanılmış olmasıdır. Bunun için diğer bir taraftan Toyota Üretim sistemi olarak da adlandırılır. A Yalın Üretim Felsefesi Yalın üretim, yapısında hiçbir gereksiz unsur taşımayan ve hata, maliyet, stok, işçilik, geliştirme süreci, üretim alanı, fire, müşteri memnuniyetsizliği gibi unsurların en aza indirgendiği üretim sistemi olarak tanımlanmaktadır. Yalın Üretim Felsefesi “Çekme sistemi” temelli, siparişe göre çalışan, sürekli gelişen bir sistemdir. Yalın Üretim felsefesi; a) Maliyeti azaltmayı, b) Stoku azaltmayı, c) İsrafları azaltmayı, üstelik “sıfır israf “ yapmayı, d) Bekleme zamanını ve üretim zamanını azaltmayı, e) Hataları azaltmayı, f) Kaliteyi artırmayı, g) Verimliliği artırmayı, h) Zamanında üretimi ve i) Müşteri memnuniyetini amaçlar. alın üretimi karakterize eden altı başarı faktörü vardır. Bunlar; proje yöneticisi, ekip çalışması, bilgi kültürü, tedarikçilerle uyum, eşzamanlı mühendislik ve tüketici oryantasyonudur. Bunlardan ekip çalışması, proje yöneticisi ve tüketicilerle uyum, yalın üretim kavramını daha az rekabetçi alternatif olan Tayloristik yapılandırılmış üretim kavramından ayıran faktörlerdir. Y Yukarıdaki anahtar faktörleri başarılı bir şekilde uygulamayı öngören bu yaklaşım tarzının kökeninde, kalite anlamı ve sistemini değiştiren Toplam Kalite Kontrol Sistemi bulunmaktadır. Kalitenin "kalite kontrol" veya "kalite güvencesi" gibi tek bir bölümün sorumluluğu olmadığını, kalitenin, mal ve hizmetler oluşturulurken aşama aşama elde edildiğini benimseyen bu sistem, yalın üretimin köşe taşlarından birisidir. 7|Sayfa Yalın üretimin kalite anlayışı, müşterinin bir mal veya hizmeti satın alırken bu mal veya hizmette var olduğunu ümit ettiği ve kullanım esnasında ihtiyaç duyacağı tüm beklentilerini eksiksiz karşılanmasıdır. Özetle yalın üretim kalite anlayışına yeni boyutlar kazandırmıştır. Yalın üretimin, pazardan gelebilecek hedefleri anında karşılayabilmek için tepe yönetimden işçisine ve yan sanayicisine kadar herkesin çalışmasını bir bütün olarak birleştirir. Üretimin her düzeyinde çok yönlü eğitilmiş işçi ekipleri çalıştırılır ve yüksek derece esnekliği olan, otomasyon düzeyi yüksek makineler kullanılır. Diğer yandan sorumluluk firmanın organizasyon yapısının en alt kademelerine kadar itilir. Bu sorumluluk çalışanların kendi çalışmasını kontrol etme özgürlüğü anlamına gelir. Yalın üretim sistemi ile geleneksel üretim sistemi arasındaki farklara bakarsak eğer; Planlama Geleneksel Üretim Tahminlere Göre Üretim Stok Hazırlık Süreleri Ürün Grubu Hacmi Denetim/Yoklam a İşçi Yetkilendirmesi Yerleşim Düzeni Esneklik Uzun BüyükStok&Kuyruk Gözlemci/Yönetici Yalın Üretim Müşteri Siparişi Müşteri Siparişi Kısa Az-Sürekli Akış Az %100 Çalışan/İşçi Yüksek Fonksiyonel Az Ürün Akışı Yüksek Şekil 4. Geleneksel Arasındaki Fark ve Yalın Üretim Yalın Üretim Felsefesine Geçiş Sanayi dönemiyle başlayan fabrikalaşma üretim süreci, emek yoğun işleri ve insanı çokta önemsemeyen bir yapıya sahipti. Taylor ile birlikte bu sorun çözüldü ve geleneksel üretim sistemi oluşturuldu. Geleneksel üretim sistemi talep tahmine göre üretim yapan daha çok itme sistemi ile çalışan bir sistem olup daha eski sistemlere göre daha verimli, daha seri, kitle üretime sahip bir üretim sistemidir. Geleneksel üretim ile birlikte birçok sistemin değişmesine karşın, bir zaman sonra müşteri ihtiyaçları da göze batmaya başladı çünkü insanlar artık teknolojinin gelişimi ile birlikte daha çok çeşit ürüne talep eder oldular. Müşteri talebine göre ürün çeşitliliğinin ve kalite ihtiyacının artması ile birlikte artık geleneksel üretimde firmalar için yetersiz gelmeye başladılar. Buna karşın Modern Üretim sistemleri yani Yalın üretim sistemleri ortaya çıktı. Bu sistem ile birlikte müşteri talebini karşılayacak nitelikte daha kaliteli, az maliyetli, tam zamanında, yani müşteriyi daha çok memnun edici bir üretim sistemi oluşturuldu. Diğer bir yandan üretim sisteminin bunları yapabilmesi için kendini de yenilemesi gerekmektedir. Yalın üretim ile birlikte işletmede, az stok, az israf, az maliyet, az hazırlık süresi, yüksek verim, yüksek kalite ve yüksek müşteri memnuniyeti oluşturulmuştur. Yalın Üretim Araçları Yalın üretim uygulama sürecinde birçok araç rol almaktadır. Bu araçları kısaca açıklarsak eğer; a) Tam Zamanında Üretim ( JIT ) Tam Zamanında Üretim, Yalın üretim anlayışının temelini oluşturan bir sistemdir. TZÜ doğru yerde, doğru zamanda doğru miktarda, doğru kalitede üretimi amaçlamaktadır. TZÜ ile birlikte sistemde israf sayılan her şeyin yok edilmesi istenmektedir. Bununla birlikte ise optimum maliyet ve kalite dengesini oluşturulur. Ayrıca karar verme sürecinde işçilerinde üretim sistemine ve karar mekanizmasına etkin bir şekilde katılmasını sağlar. TZÜ hedeflerine gelirsek eğer; Sıfır hata Sıfır stok Sıfır ayar zamanı Sıfır kumanda süresi Sıfır malzeme temin zamanı Sıfır bekleme zamanı 8|Sayfa b) Jidoka d) Jidoka, Japonca otonom kontrol anlamına gelmektedir. İnsanın akıl ve zekâsının makineye aktarılması ile birlikte akıllı otomasyon sistemleri oluşur. Jidoka da amaç, akıllı otomasyon sistemi ile birlikte çıkan problemi çözmektir. Akıllı otomasyon sistemleri, probleme karşı makinenin durması ve çalışanın gelip problemi belirlemesi, çözmesi ile ilgilidir. c) Kanban Kelime manası ile Japoncada “kart” anlamına gelen Kanban sistemi Yalın üretimde stok kontrolü için kullanılan bir kart sistemidir. Kanban kartları ile ihtiyaç olan stoklama yapılır. Kanban sisteminin amacı, doğru yerde doğru zamanda uygun ürünü üretim için temin etmek ve kaynak israfını önleyerek karlılığı hedefleyen artırmaya ve sıfır stok hedefleyen bir sistemdir. Kaizen Kaizenin temel mantığı sürekli iyileştirme demektir. Kaizenin içindeki en önemli sistem öneri sistemidir çünkü Kaizen gelen önerilere göre iyileştirilmeler yapan bir sistemdir. Kazeinde temel dört adet temel konu vardır. Planla Önlem al Uygula Kanban üretim birçok yerde kullanılmaktadır ve bunları şu şekilde sıralayabiliriz; a) Çekme Kanbanı b) Üretim Kanbanı c) Malzeme Kanbanı d) Tedarikçi Kanbanı e) Sinyal Kanbanı f) Acil İhtiyaç Kanbanı g) Özel Kanban h) Elektrik Kanbanı i) İş Emri Kanbanı j) Tünel Kanbanı k) Ortak Kanban Bunun gibi çok çeşitli kanban çeşitleri bulunmaktadır. e) Kontrol et Şekil 5. Kaizen Kalite çemberi Kaizen kendi içinde üç çeşidi vardır. Bunlar; Yönetim Öncelikli Kaizen: Yönetim öncelikli Kaizen, önemli lojistik ve stratejik konular üzerine yoğunlaşır. İlerleme ve morali sürekli diri tutar. Grup Öncelikli Kaizen: Grup öncelikli Kaizen, kalıcı bir yaklaşımdır. Kaizen Kalite çemberleri, gönüllü yönetim grupları ve problemleri çözmek için çeşitli istatistiksel araçlar kullanan diğer küçük grup faaliyetleri ile yürütülür. Birey Öncelikli Kaizen: Bu Kaizen çeşidi öneriler ile ortaya çıkan bireyin kendisinin Kaizeni gerçekleştirmesi ve kendini de geliştirmesini amaçlamaktadır. Poka- yoke (Hata Önleme) Poka-Yoke sisteminde hataların tekrarını ve hatalı ürünün oluşmasını önlemeyi amaçlayan ve süreci sürekli iyileştiren sistemleri kurmak amaçtır. Hata bir süreçtir ve bunun sonucunda kalitesiz bir ürün ortaya çıkar[23]. Poka-Yoke Japonca bir kelime olup, Poka kelimesi tesadüfî hata ve Yoke ise sakınma azaltma anlamındadır. Poke- Yoke Üretim sisteminin hata oluşabilecek kısımlarına oldukça basit hata önleyiciler yerleştirme esasına dayanır. Poke- Yoke uygulaması basit ve ucuzudur. Bu yüzden şirket için en uygun kontrol yöntemlerinden biridir. Poka-Yoke sisteminin üç aşaması vardır bunlar; Kusuru tespit et Hatayı tespit et Hatayı önle 9|Sayfa Heijunka(Dengeli Üretim Seviyesi) f) Heijunka, dengeli üretim sistemi oluşturarak maliyeti azaltmak ve bununla beraber stok miktarını azaltmaktır. Müşteri siparişlerin geliş tarihlerine göre öncelik oluşturmaz. Heijunka üretilecek ürünleri teslim tarihine göre belirler ve ona göre bir dengeli üretim seviyesi oluşturulur. g) 5S 5 S i uygulayan iş yerlerinde, gereksiz her şey engellenir ve daha verimli daha sağlıklı bir çalışma ortamı oluşturulur. 5 S Japonca “S” ile başlayan kelimelerin baş harflerinden gelmektedir. 5 S i şöyle aşağıdaki gibi açıklarız. Türkiye’ de Yalın Üretim Sistemi alın üretim düşüncesi ilk olarak 1990’lı yıllarda kullanılmaya başlanmıştır. Özellikle otomotiv sektöründe oldukça çok fazla kullanılan yalın üretim anlayışı ilk olarak, Sakarya’da kurulan Toyota otomobil fabrikasının üretiminde kullanılmıştır. Daha sonra ise Ford, Renault, Bosch, Tofaş gibi otomotiv fabrikalarında kullanılmıştır. Ülkemizde kullanılma amacına gelirsek eğer; kısıtları kaynakları etkili kullanmak için, yüksek maliyetleri önlemek, israfı azaltmak ve verimliliği artırmak için kullanılır. Y Şahsine Büşra Arslan Seiri ( Sınıflandırma): Bu aşama ilk aşamadır ve bu aşamada kullanım sıklığına göre malzemeler sınıflandırılır. Sınıflandırmadan sonra hiç kullanılmayan ürünler yok edilirken diğerleri kullanım sıklığına göre yerleştirilir. Seiton ( Düzen) : Bu aşamamada sınıflandırılan ürünler düzenlenir yani hangi malzeme nereye, ne kadar yerleştirilecek belirlenir. Seiso ( Temizleme): İş ortamında istenmeyen toz, kırpıntı gibi pis şeylerin ortadan kaldırılır ve daha verimli bir iş ortamı elde edilir. Seiketsu ( Standartlaştırma): İş ortamında sağlanan düzenin ve temizliğin sürdürülebilmesini ve standartlaşmasını sağlamak için yapılan bir aşamadır. Shitsuke ( Eğitim ve Disiplin): Son aşamada ise diğer aşamalarda yapılan bütün aktiviteler eğitimler aracılığıyla sürdürülür ve faaliyetlerin hepsine çalışanların fiili olarak katılmaları sağlanır. 10 | S a y f a CB RAPOR CB formatının bir üyesi olarak kabul edilebilmek için kalite sistemi ve teknik yeterlilik ile ilgili gereksinimleri karşılaması gerekmektedir. CB taslak raporu tanıtımı: CB taslak raporu içeriği: C CB taslak deney raporu, test edilen ürünün standartlara göre uygun olduğunu tespit edip diğer NCB’leri bilgilendirmek için verilen bir resmi belgedir. CB deney raporu reklam amaçlı kullanılmamalıdır. Ancak CB deney raporuna referans verilerek kullanılmasına izin verilir. CB scheme, ilgili IEC standart maddelerinin gerekliliklerine göre bir yan bir rapordur. Rapor ilgili standardın her bir maddesini kontrol etmemize olanak tanımaktadır. CB raporu gerekli testler, ölçümler, doğrulamalar, denetimler ve değerlendirmeleri berrak ve kesin sonuçlar ile sağlar. Ayrıca fotoğraf, elektrik şemaları, sanat çizimlerinin yanı sıra ürünün bir açıklamasını içerir. B taslak raporu, elektrik ve elektronik bileşenlerin başarılı bir şekilde test edilen ürünlerin IEC standartlarının test gereksinimlerinin uygun olup olmadığını kanıtlamak için kullanılır. CB taslak raporun temeli, uluslararası standartlara(IEC) dayanmaktadır. Üstelik CB taslak raporu uluslararası farklılıkları, özel koşulları ve çeşitli üye ülkelerin düzenleyici gereksinimlerini içerebilir. Ulusal farklılıklar, özel milli koşullar ve CB Taslak Rapor sahibi katılan tüm ülkelerin düzenleyici ihtiyaçları IECEE sekreterliğine sunulan CB bülteninde yayımlanır. IECEE ( IEC uygunluk test sistemi Elektrik ve Elektronik bileşenleri Ekipman ve Ürünlerin Sertifikasyonu ) anlamına gelmektedir. Kısaca CB taslak rapor programı, belgelendirme kuruluşları programıdır. CB Taslak Raporu Örneği aşağıdaki gibi sunulur: CB taslak işleyişi, CEE (eski Avrupa “Elektrik Ekipmanları Uygunluk Testi için Uluslararası Komisyon”) tarafından yönetilmekteydi. 1985 yılında IEC (International Electrotechnical Commission ) ile birleştirildi. Sertifikasyon katılımcı kuruluşlar arasında elektrik ve elektronik ekipmanların, ekipman ve güvenliği ile ilgili belgelerin karşılıklı kabulü için IEC tarafından kurulmuş geniş bir uluslararası sistemdir. Bu sistem katılımcı ülkeler ve sertifikasyon kuruluşları arasında çok taraflı bir anlaşmaya dayanmaktadır. CB Taslak Raporu dünya çapında 50’den fazla ülkede ürün belgelendirme kuruluşlarının ağıdır. Her NCB üyesi CB formatında rapor hazırlamakla yükümlüdür. NCB ( Ulusal Sertifikasyon kuruluş ) ise elektrikli ürünlere ulusal olarak tanınan uygunluk sertifikası veren bir belgelendirme kuruluşudur. Böylelikle uluslararası pazarda tek bir test şeması ile genel olarak ürün hakkında bilgi sahibi olunur. 11 | S a y f a KAYNAKÇA CB taslak raporunu kullanmada KIWA kapsamı Kiwa olarak Kiwa Netherland B.V. ve Kiwa Italy ortaklarımızın NCB üyeliği bulunmaktadır. Ortaklarımızın ; İnce filmli düz alanlı fotovoltaik modüler- Tasarım nitelikleri ve tip onayı, Kristalin silikon karasal fotovoltaik (PV) modüller-Tasarım değerlendirmesi ve tip kabulü ve Fotovoltaik (pv) modül güvenlik niteliği ( 1- Yapım özellikleri ve 2- Deney özellikleri) standartlarını belgeleme yetkinliği bulunmaktadır. 1. www.iecee.org 2. www.kiwaenergyusingproducts.com Selahattin Gençtürk 12 | S a y f a GAZLA ÇALIŞAN PİŞİRME CİHAZLARI İÇİN KULLANILAN BACA BAĞLANTI TİPLERİ Bu makalemizde ticari pişirme cihazları ve fırınlar için kullanılan baca bağlantı tipleri hakkında konuşacağız. Baca bağlantı tiplerini aşağıda belirtilen şekilde sıralanabilir: ünümüzde gaz yakıt kullanan ticari ya da endüstriyel tip pişirme cihazlarının üretici ve tüketici/kullanıcı sayısı oldukça fazladır. Gaz yakan cihazların riski diğer ürünlere oranla daha fazla olduğu için tasarım/üretim ve belgelendirme sürecinde oldukça dikkatli davranılmalı, ilgili direktif ve standart Maddelerinin büyük bir titizlikle uygulanması gerekmektedir. G Gaz yakıt kullanan cihazlar, diğer katı ya da sıvı yakıt kullanan cihazlarda da olduğu gibi yanan gazı tahliye etme gereği duymaktadır. Yanan gazın tahliyesi, cihazın verimli ya da “mavi ve kopmayan alev” tabiri ile yanabilmesi için önemlidir. Bun nedenle belgelendirme sürecinde cihazda kullanılacak baca bağlantı tipleri büyük önem taşımaktadır. Ürünü belgelendirme sürecinde olan firmalar baca bağlantı tiplerini uygun olarak belirlemeli ve testler, belirlenen baca tipinde yürütülmelidir. Edindiğimiz tecrübeler sonucunda firmaların baca bağlantı tipleri hakkında yeterli bilgiye sahip olmadıkları ve bu nedenle belgelendirme süreci/belgelendirme süreci sonrası birtakım sorunlar yaşamaktayız. Özellikle bu sorun, belgelendirilmiş ürünlerin kurulumu ve gaz projeleri üzerinde belirtilen bu ürünlerin ilgili gaz dağıtım şirketlerinin gaz açımı sürecinde yaşanmaktadır. Cihazın yapısı gereği baca bağlantı tipi belli olmasına rağmen firmaların/ilgili kişilerin talepleri ve istekleri cihazlarının sahip oldukları baca tipi ile uyuşmamaktadır. Bu makale, bu tip durumlar için bir kılavuz görevi görecektir. 1- Tip A 2- Tip B Tip A1 Tip A2 Tip A3 Tip B1 Tip B11 Tip B12 Tip B13 Tip B14 Tip B2 Tip B22 Tip B23 Tip A Herhangi bir baca deliğine ya da yanan gazın tahliyesinin cihazın kurulu olduğu ortamın dışına atılması için tasarımlanmamış cihazlardır. Bacanın ya da herhangi bir tahliye ekipmanına ihtiyaç duyulmadığı bu baca tipinin kullanılacağı ortamın iyi havalandırılmış olması gerekmektedir. Genellikle bu tip bağlantılar açık bek ya da bir başka değişle vok bekler için kullanılmaktadır. Örneğin endüstriyel kuzineler, döner ocakları, yer ocakları bu bağlantı tipini kullanmaktadır. Tip A baca tipi kullanılacak ise tavsiye edilen iyi havalandırılmış mekânlar ve davlumbaz altında kullanılması gerekmektedir. 13 | S a y f a Tip A1: Fan kullanılmayan cihazlardır. Örnek vermek gerekirse genellikle set üstü ocak fansız ve Tip A baca tipini kullanan cihazlardır. Tip B1: Bu baca bağlantı şeklinde ise yanma ürünleri devresinde davlumbaz yönlendiricisi kullanılmaktadır. Tip B11: Bir baca yardımı ile cihaz doğrudan dış ortama bağlanmaktadır ve baca çekişi doğal yollarla yapılmaktadır. Tip A2: Yanma odasının/cehennemliğin/eşanjörün çıkışında fan bulunan cihazlardır. Tip A3: Yanma odasının/cehennemliğin/eşanörün giriş tarafında fan bulunan cihazlardır. Bu fan sayesinde cehennemliğe ilaveten hava verilir. Tip B Bu baca bağlantı şeklinde, cihazın yanma sonucunda meydana getirdiği atık/yanmış gazlar cihazın bulunduğu ortamın dışına tahliye dilecek şekilde tasarlanmış ve bu tahliyeyi baca bağlantısı kullanarak yapan cihazlardır. Genellikle daha büyük ve ısıl güç bakımından daha kuvvetli cihazlar için kullanılmaktadır. Çünkü bu cihazların meydana getirdiği yanmış gaz oranı, yukarıda bahsedilen cihazlardan daha fazla olduğu için yeterli havalandırma sağlanıldığı ortamlarda ve davlumbaz kullanımında bile yetersiz gelmektedir. Ayrıca bu cihazların baca bağlantısı yapılarak yanma için çekiş sağlanılmakta ve daha verimli yanmaktadırlar. Tip B12: Yanma odasının/cehennemliğin/eşanjörün çıkış tarafına ayrıca davlumbaz yönlendiricisinin giriş tarafına fan takılması ve çekişin doğal yollarla yapıldığı baca için tasarımlanmış Tip B1 cihazlardır. Tip B13: Yanma odasının/cehennemliğin/eşanjörün giriş tarafına bir fan takılması ve doğal çekişli baca için tasarımlanmış Tip B1 cihazlardır. Tip B14: Yanma odasının/cehennemliğin/eşanjörün ve davlumbaz yönlendiricisinin çıkış tarafına bir fan takılmış B1 tipi cihazlardır. Tip B2: Üzerinde davlumbaz yönlendiricisi bulunmayan Tip B cihazlardır. 14 | S a y f a Tip B22: Yanma odasının/cehennemliğin/eşanjörün çıkış tarafında fan kullanılan Tip B2 cihazlardır. Bilindiği üzere bu cihazlarda davlumbaz yönlendiricisi kullanılmamaktadır. Tip B23: Yanma odasının/cehennemliğin/eşanjörün giriş tarafında fan kullanılan Tip B2 cihazlardır. Ayrıca bacalar için ekstra güvenlik tertibatları takılabilir. Bu güvenlik tertibatları bacaların tıkanması/kısıtlanmasına tepki veren sistemlerdir. Bunun için Tip B cihazlarda ayrıca bir alt indis daha kullanılmaktadır ve “BS” ile gösterilir (bloklanmış güvenlik). Örneğin Tip B22BS. Basınçlı baca kanalı ile birlikte çalışması tasarımlanmış Tip B cihazlar için ayrıca “B” alt indisi kullanılması gerekmektedir. Baca bağlantısı sadece pozitif basınçlarda çalıştığı zamanlardaki veriler dikkate alınır ve imalatçı tarafından belirlenen baca bağlantı talimatlarına uygun kurulum yapıldığında kullanılmaktadır. Sonuç olarak baca bağlantı tiplerinin çeşitlerinin olduğunu ve baca bağlantı tipinin cihazların yanışları üzerinde büyük bir etkiye sahip olduklarını görmüş olduk. Bu nedenle üreticiler bu konuda bilgi sahibi olmalı ve cihazlarının sahip oldukları baca tiplerini iyi bilmeleri gerekmektedir. Bu, hem cihazlarının daha verimli çalışabilmesi açısından önemlidir hem de belgelendirme sürecinde cihazlar için uygulanacak test metotlarının belirlenmesi açısından önem taşımaktadır. KAYNAKÇA Türk Standardı TS EN 203-1+A1 Ocak 2009 (A1: 2008 dahil) Akın Taşkıran 15 | S a y f a EKO DİZAYN Etiketleme, daha önceden de bazı beyaz eşya gruplarında yapılan etiketleme ile benzer olacaktır. AB Komisyonu tarafından 07/2013 tarihinde kabul gören ve AB resmi gazetede 06.09.2013 tarihinde yeni bir direktif, ErP Yönetmeliği yayımlanmıştır. Fakat şuanda bu yönetmelik gönüllülük aşamasında olup, 09/2015 tarihinde zorunlu hale gelecektir. ErP Yönetmeliği şuanda mevcut BED Yönetmeliğinin yerine geçecek ve BED Yönetmeliği kullanılmayacaktır. Bu yönetmelik ile amaçlanan belirlenmiş doğalgaz kullanan bazı cihazlarda enerji verimliliği sağlamaktır. Biliyoruz ki, dünyada doğal kaynaklar hızla tükenmekte ve dünya ülkeleri artık mevcut kaynakların nasıl daha verimli kullanılması konusunda birtakım çalışmalar yürütmektedirler. Bunun sonucu olarak 7 yıldan beri çalışan Avrupa ülkeleri, ErP Yönetmeliğini oluşturmuşlardır. Yeni yönetmelik, sektörde LOT 1 ve LOT 2 sınıfı ürünleri kapsamaktadır. LOT 1 Sınıfı Ürünler: 1-Kombi ve kazanlar LOT 2 Sınıfı Ürünler: 1-Su ısıtıcıları Yeni yönetmelik ile sektörü yakından ilgilendiren birtakım değişiklikler olacaktır. Artık klasik fanlı hermetik ısıtıcılar yerine tüm gruplarda yoğuşmalı ürünler kullanılacaktır. Bahsi geçen ürünler 09/2015 tarihinden itibaren satışı yapılamayacak ve belgelendirilemeyecektir. LOT 15 grubu katı yakıtlı kazanlar ise şuanda yönetmelik dışı olup üzerinde çalışılmaktadır. ukarıda çamaşır makinesi etiketlemesi örneği yer almaktadır. Bahsi geçen doğalgazlı cihazlar içinde yaklaşık olarak aynı yöntem kullanılacaktır. Y Avrupa 7 yıldır, Türkiye ise 3 yıldır yeni yönetmelik üzerine çalışmaktadır. Tartışılan konu ise Türkiye pazarının %80 klasik fanlı hermetik cihazlardan meydana gelmektedir. 09/2015 de yürürlüğe girecek yeni yönetmelik için Türkiye pazarı hazır değildir. Bu, yerli üreticiyi zorlayacaktır. Tartışılan konu ise, Türkiye’nin bu yönetmeliğe zorunlu olarak girmesi için ek süre istenmesidir. TC. Bilim Sanayi Teknoloji Bakanlığı bu konu üzerinde çalışmaktadır. Akın Taşkıran Ürünlere ilgili yönetmelikte yer alan test methodları ile testler yapılıp enerji sınıfı etiketleri vurulacaktır. Testlerin detayları ve yöntemleri ilgili yönetmelikte yer alacaktır. 16 | S a y f a DEMİRYOLU ENDÜSTRİSİ İÇİN UYGUNLUK DEĞERLENDİRME HİZMETLERİ Tsı Uygunluk Değerlendirme Hizmeti EN 15085-2 sertifikasyonu Kiwa Meyer, 2008/57/AT Karşılıklı İşletilebilirlik Yönetmeliği kapsamındaki Teknik Şartnamelere uygunluk hizmetlerini Correl Rail (NoBo: 1144) ile sunmaktadır. Yüksek Hız (HS) ve Konvansiyonel (CON) alanda hizmet sunulabilecek TSI’lar aşağıda takdim edilmiştir: Kiwa Meyer, EN 15085-2 sertifikasyon hizmetini; İsviçre Kaynak Birliği SVS ile vermektedir. SVS, 2 Haziran 2006 tarihinden itibaren, Almanya-Bonn’da bulunan Alman Federal Demiryolu Otoritesi (EisenbahnBundeseamt EBA) tarafından Almanya dışında tanınmış tek kuruluş olarak (DIN 6700-2’nin yerini alan), EN 15085-2 ile ilgili imalatçı belgelendirmesi kapsamında yetkilendirilmiştir. Demiryolu araçlarına ait kaynak alanında belgelendirme kuruluşunuz olarak uluslararası rekabette başarı elde etmenize katkı sağlayacak avantajlı bir durumdur. Bu kapsamda aşağıdaki faaliyetler gerçekleştirilmektedir: TSI ENE TSI PASLOC TSI WAG TSI SRT TSI CocoSi TSI NOI TSI PRM IRIS Sertifikasyonu IRIS standardı ISO 9001:2008 ile bağlantılı olarak, tasarım ve geliştirme, üretim, bakım (filo bakım, tamir) ve uygulanabildiğinde, tesis etme, demiryolu araçlarının müşteri hizmeti ve sinyalizasyon ile ilintili ürünlerine yönelik iş sistemi gereklerini tanımlar. Kiwa Meyer bu alanda Correl Rail denetçileri ile denetim ve sertifikasyon hizmetleri sunmaktadır. Denetime raporlama hazırlık, denetim ve Sertifikanın yayınlanması ve www.EN15085.net online firmanın dahil edilmesi kayıt sistemine Demiryolu Araçlarındaki Kaynaklar için Avrupa Koordinasyon Komitesi (ECWRV) periyodik yayınları, önemli standartlardaki değişiklikler, SVS haberler v.b. yayınların aktarılması. Daha fazla bilgi için tıklayınız 17 | S a y f a