PROGRAM GELĠġTĠRME NOTLARI
Transkript
PROGRAM GELĠġTĠRME NOTLARI
PROGRAM GELĠġTĠRME NOTLARI EĞĠTĠM: Bireyin bilgi ve davranıĢlarında kendi yaĢantısı yoluyla KASITLI ve ĠSTENDĠK değiĢiklik meydana getirme sürecidir. **Eğitim bireyin davranıĢlarında gerçekleĢir. DavranıĢ değiĢikliği olması Ģart Bir süreçtir ve tüm hayatı kapsar **Bireyin çevre etkileĢimi sonucu davranıĢ değiĢikliği ortaya çıkar. Kültür ile eğitim arasında sıkı bir iliĢki vardır. Birbirlerini etkilerler. EĞĠTĠM KASITLI KÜLTÜRLEME OLAYIDIR. **Formal ve Ġnformal olarak ikiye ayrılır. Çok boyutludur. Sürekli ve dinamiktir. **Kültürle iç içedir evrensel ve toplumsal yanları vardır. Bireyleri sosyalleĢtirir. KASITLI: Eğitimin planlı ve programlı olması demektir. ĠSTENDĠK: Eğitimin sistemin belirlediği hedefler doğrultusunda gerçekleĢtirilmesi demektir.(MEB in belirlediği hedefler) **Zaman ve mekân yönünden çok geniĢtir ve sınırlandırılması mümkün değildir. KÜLTÜR: Bir toplumun üretmiĢ olduğu ve bir topluma ait tüm maddi ve manevi değerlerdir. Birey içinde yaĢadığı toplumdan etkilenir. Eğitim ile kültür arasında sıkı bir iliĢki vardır. **Eğitim kültürün yeni kuĢaklara taĢınmasını sağlarken eğitim ise kültürden faydalanarak bireylerin sosyalleĢmesini sağlar **Eğitim ve kültür birlerini etkilerler ve birbirlerinin izlerini taĢırlar. NOT: Eğitim değiĢime ve yeniliğe açıktır fakat kültür değiĢime karĢı daha dirençlidir. EĞĠTĠM TÜRLERĠ FORMAL EĞĠTĠM ĠNFORMEL EĞĠTĠM **Belli bir plana bağlı olarak yürütülür(ĠstendikKasıtlı)(Mesela haftada kaç saat ve ne öğrenecek) **Belli bir mekân (Okul-dershane v.s)ve öğretmen rehberliği vardır(Profesyonel) **Süreçte ve sonunda değerlendirme vardır. **Olumlu istendik davranıĢlar kazandırma hedefi vardır. **Zaman yönünden kesitli ve dar kapsamlıdır.(KPSS EĞĠTĠM 120 SAAT-LĠSE 4 YIL). **Ders araç-gereçleri vardır. Sıra masa kitap defter v.s **Kontrollüdür. ** ÖRGÜN ve YAYGIN olmak üzere ikiye ayrılır. ÖRGÜN EĞĠTĠM **Belli bir yaĢ grubu vardır ve okulda gerçekleĢtirilir. **Kademelidir(süreklidir.) ve kademeler birbirlerinin önkoĢuludur. **Sistematik bilgi düzenli bilgi aktarımı söz konusudur. **AġAMLARI: Okul öncesi-ilköğretim-ortaöğretimyükseköğretim-lisansüstü-doktora. YAYGIN EĞĠTĠM **Farklı yaĢ grupları vardır ve yaĢ sınırı yoktur. **Hizmet içi eğitim kursları ve halk eğitim merkezleri aracılığıyla yürütülür. **Bireysel ilgi ve yeteneklere yöneliktir. Ġsteğe baĢlıdır, gönüllülük esasına dayanır. **Öğrencilere belge verilmektedir. **Süreklilik aĢamalılık ve kademelilik yoktur. **Örgün Eğitime hiç girmemiĢ yada yarım bırakmıĢ ya da örgün eğitimin herhangi bir basamağında bulunan ya da örgün eğitimini tamamlamıĢ eğitimi amaçlamaktadır. **Planlı ve programlı değildir. ArkadaĢ çevresinden sigara içmeyi öğrenen öğrencinin durumu. Kontrol yoktur **BoĢ zamanları değerlendirmek hobilere yönelik bir amaç da taĢıyabilir. S.D **Öğreticiler profesyonel değildir. **DavranıĢlar olumlu ya da olumsuz (istenen ya da istenmeyen)kazanılabilir. **Belli bir mekân yoktur-ev iĢ sokak sahil…Okul yoktur) **Ders araç-gereçleri yoktur. **Belli bir zaman dilimi yoktur ve çok geniĢtir. **Gözlem ve taklide dayalıdır. **Genellikle tesadüfe dayalıdır. SARGIN EĞĠTĠM: Milli Eğitim Bakanlığı (MEB), örgün ve yaygın eğitimden sonra eğitim literatürüne 'sargın eğitim' adıyla yeni bir kavram soktu. Okullarda (örgün) ve halk eğitim merkezlerinde (yaygın) verilen eğitimin dıĢında vatandaĢların kendi kendilerine edindikleri beceriler bundan sonra 'sargın eğitim' adıyla tanımlanacak. Türk Dil Kurumu (TDK)'nun "Bireyin hayat boyu süren bilgi, beceri ve yetkinlik kazanımı, Ġnformal eğitim" tanımıyla Türkçe sözlüğe eklediği yeni kavram, Talim ve Terbiye Kurulu tarafından kullanılmaya baĢlandı. Talim ve Terbiye Kurulu BaĢkanı Merdan Tufan, kavramı TDK ile belirlediklerini söyledi. Sargın eğitim çerçevesinde bireylerin yaĢam içinde kendiliğinden gerçekleĢen öğrenme faaliyetlerinin yönlendirileceğini belirten Tufan, kendiliğinden çorap, halı ve kilim örmeyi buna örnek gösterdi. AB'nin Ġnformal öğrenmeyle ilgili 7 bölgede yürüttüğü proje kapsamında illerden gelen talepler doğrultusunda bu kavramda karar kılındı. 'Sargın eğitim' çerçevesinde yapılan ilk çalıĢma, KahramanmaraĢ Kız Meslek Lisesi'nin hazırladığı 'MaraĢ iĢi' olarak bilinen nakıĢ iĢlemesi projesi. 'Geleneksel El Sanatlarında Dezavantajlı Gruplar Ġçin Yenilikçi Metotlar ve Pazarlama Teknikleri' adlı proje ile ev hanımlarının meslekî eğitime dahil edilmesi hedefleniyor. ÇalıĢma ile giyim sektöründe kalifiye eleman ihtiyacının karĢılanması amaçlanıyor. Projeyle ilgili bilgilere MEB ve valilik aracılığıyla ulaĢılacak. BURADA YAZILANLAR BĠR GAZETE HABERĠDĠR. SAYFA 1 ÖNEMLĠ NOT: Eğitimin tanımında geçen istendik davranıĢlar kavramı planlı öğrenme öğretme yaĢantılarını baĢlatır yönetir ve kontrol eder. Bu kavramın ülkemizde iki temel kaynağı vardır. 1-Türk Milli Eğitimin Genel Amaçları ve Temel Ġlkeleri (1973 tarihli yasaya dayanır) 2-Talim Terbiye tarafından hazırlanmıĢ olan eğitim programları ve belirlenmiĢ olan hedef davranıĢlar SĠSTEM OLARAK EĞĠTĠM Sistem belli bir amacı gerçekleĢtirmek için birbirleri ile iliĢkili öğelerin bir araya gelmesiyle oluĢan dinamik bir yapıdır. Eğitim bir sistem özelliği göstermektedir. EĞĠTĠM BĠR SĠSTEM OLARAK DÜġÜNÜLDÜĞÜNDE AġAĞIDAKĠ GĠBĠDĠR. GĠRDĠ ĠġLEM ÇIKTI —Öğrenci-öğretmen-araç-gereçmateryaller-okul sınıf-laboratuar-veli yönetici-hizmetli **Öğrenciden istenilen davranıĢların gerçekleĢmesi için gerekli olan her Ģeydir —Öğrencilerin hedefler doğrultusunda biçimlendiği süreçtir —Öğrenmenin gerçekleĢtiği boyut —Programın eğitim durumları öğesi(yöntem teknik araç-gereç ve etkinlikler. **Ġstenilen davranıĢ değiĢikliklerinin meydana geldiği boyuttur. —Öğretim sürecinin sonunda ortaya konan ürünlerdir —Sınav sonuçları —Kazanılan davranıĢlar. **Sistem çıktıları hedeflerine ne kadar yakınsa sistem o kadar verimli ve nitelikli demektir. ** DÖNÜT VE DÜZELTME Sistemin çıktılarına göre girdi veya iĢlem boyutunda geliĢtirme-iyileĢtirme amacıyla yapılan çalıĢmalardır. Sınav sonucunda kazanamayan öğrencilerin baĢarısızlık nedenlerinin tespit edilip sorunun giderilmesi v.b SĠSTEM ÇEġĠTLERĠ: 3 Ayrı sistem çeĢidi vardır: 1-AÇIK SĠSTEM: Bütün öğeleri içinde barındıran sistemdir. 2-YARI AÇIK SĠSTEM: Dönütü bulunmayan ya da yetersiz olan sitemdir 3-KAPALI SĠSTEM: Dönütü yoktur ayrıca girdi ve ayrıca yeterli girdi ve çıktısı da yoktur. ÖRNEK: Sınav yapılmayan bir okul yarı açık sisteme, öğretmeni olmayan bir okul ise kapalı sisteme örnektir. EĞĠTĠMĠN TEMEL ĠġLEVLERĠ TOPLUMSAL ĠġLEVLER **Bireyi toplumsallaĢtırma sosyal değiĢimlere uydurma **Kültürel mirası aktarma **Toplumun kültürün devamını ve geliĢimini sağlama FELSEFĠ ĠġLEVLER **Bireyin düĢünme biçimlerini geliĢtirme ve bireye çok yönlü düĢünme kazandırma **Sorgulama yargılama eleĢtirme iyiyi doğruyu güzeli arama özellikleri kazandırma GĠZLĠ ĠġLEVLER **EĢ seçme **Tanıdık sağlama geniĢ bir çevre oluĢumuna katkıda bulunma BĠREYSEL ĠġLEVLER S.D **Bireyin kendisini gerçekleĢtirmesine yardımcı olma **Meslek kazandırma **Bireylerin ilgi ve ihtiyaçlarına cevap verme **Bireyi bütün yönleriyle geliĢtirme SĠYASAL ĠġLEVLER **Topluma iyi vatandaĢ yetiĢtirme **Lider insanları yetiĢtirme **Bilinçli seçmen yetiĢtirme **Anayasal yapıyı ve siyasal yapıyı koruyan bireyler yetiĢtirme **Demokratik birey özelliklerini kazandırma EKONOMĠK ĠġLEVLER **Bilinçli üretici ve tüketici bireyler yetiĢtirme **Nitelikli insan gücü yetiĢtirme Sayfa2 ÖĞRETĠM- ÖĞRENME-ÖĞRETME ÖĞRENME SÜRECĠ KAVRAMLARI ÖĞRENME: Bireyin davranıĢlarında kendi yaĢantısıyla gerçekleĢen nispeten kalıcı davranıĢ değiĢikliklerdir. **Öğrenme olması için davranıĢ değiĢikliğinin kalıcı olması gerekir. Ġlaç alındığında, sarhoĢken vb yapılan davranıĢlar öğrenme değildir. **Öğrenmede davranıĢa dönüĢebilme potansiyeli olmalı **Öğrenip öğrenmediğini davranıĢ ortaya çıkarma ile anlıyoruz. **Öğrenme olabilmesi için yaĢantı yolu ile olacak, kalıcı olacak, davranıĢ değiĢikliği olacak. ÖĞRETĠM: Öğretim, öğretme ve öğrenme faaliyetlerinin bileĢkesidir. Yani öğretim, öğretme ve öğrenmeyi birlikte kapsamaktadır ** Öğretim, öğretmenin uyarıcı ve öğrenme durumları ( çevre, ortam) yaratarak, öğrencilerin amaçlar yönünde davranıĢlar geliĢtirmesine yardım etmesidir.” “Öğretim, öğrenmeyi kolaylaĢtıracak etkinlikleri düzenleme, gerekli araç ve gereçleri sağlama ve rehberlikte bulunma eylemidir.” **Eğitimin okullarda yapılanıdır. Öğrenmenin sağlanması ve kiĢiye istenilen davranıĢların kazandırılması için uygulanan etkinlikleri kapsar. **EĞĠTĠMĠN OKULLARDA YAPILANIDIR. ÖĞRETME: Öğretme eyleminin gerçekleĢtirilmesidir. Öğrenme faaliyetlerinin yönlendirilmesi ve çevrenin düzenlenmesidir. Öğrenme faaliyetlerini kılavuzlayarak öğrenmenin sağlanmasıdır. ÇağdaĢ anlamda öğrenciye bilgiyi yapılandırtmadır. Yani öğretmen öğrenmeyi öğretendir. ÖĞRENME=>EĞĠTĠM=>ÖĞRETĠM=>DAVRANIġ ÖĞRENME: YaĢantı ürünü nispeten kalıcı izli davranıĢ değiĢiklikleridir. EĞĠTĠM: Bireye yaĢantıları yoluyla istendik davranıĢları kazandırma sürecidir ÖĞRETĠM: Öğrenmeleri kılavuzlama ve sağlama sürecidir. DAVRANIġ: Organizmanın etkiye karĢı gösterdiği tepkililerdir. EĞĠTĠM **Her yerde olabilir zaman ve mekân sınırı yoktur **YaĢam boyu devam eder süreklidir. **Bilgi dahil her türlü rastlantısal durumlar kapsar **Öğretimi içine alır geniĢ bir kavramdır. **Kendiliğinden öğrenme gerçekleĢir **öğreticilerin hepsi profesyonel olmayabilir. ÖĞRETĠM **Zaman sınırı vardır. Belirli ortamlarda gerçekleĢir. Mekân sınırı vardır(okul) **BelirlenmiĢ zaman bölümleri ile sınırlıdır **Planlı bir Ģekilde istendik davranıĢ ve bilgileri kazandırır **Eğitimin planlı programlı kısmını oluĢturur **YönlendirilmiĢ ve güdümlü eğitimi kapsar **Öğreticiler kesin profesyonel ÖĞRENME ÖĞRETME SÜRECĠ Öğreten ile öğrenen arasındaki etkileĢimin sonunda öğrenme öğretme süreci oluĢur. ÜÇ ÖNEMLĠ VE TEMEL ÖĞESĠ VARDIR. ÖĞRENCĠ**ÖĞRETĠM PROGRAMI **ÖĞRETĠM HĠZMETĠ BU SÜREÇTE: Çevre-ölçme araçları-öğretim hizmeti(Ġpucu-öğrenci katılımı pekiĢtireç-dönüt)öğretmen-hedef-kazanımlar-içerik-konu strateji yöntem teknik gibi kavramlar yer alır. KAHRAMAN ÖZKUL obsesyon52@hotmail.com SAYFA 3 GENEL DEĞERLENDĠRME ***Öğretme öğrenme sürecinin en önemli değiĢkeni ÖĞRENCĠDĠR. ***Eğitim öğretime göre zaman ve mekân yönünden sınırsızdır. ***Eğitimde zaman ve mekân sınır yoktur, öğretim ise belli ortamlarda ve zamanlarda yapılır. ****Öğretme öğrenme sürecinde yer alan 3 temel öğe öğrenci-öğretim programı-öğretim hizmetidir **Sistem öğelerinden iĢlem basamağı öğretim durumları kavramı ile eĢdeğerdir. ****Kültür eğitime oranla değiĢime daha çok dirençlidir. Eğitim uygulamalarında kültürel değerlerin izleri vardır. **Ġnformal öğrenme doğal ortamlarda kendiliğinden oluĢur, olumlu ya da olumsuz gerçekleĢebilir. Yer mekân ve ortam değiĢebilir. ***Eğitim bireyin doğumundan ölümüne kadar geçen zaman diliminde çeĢitli bilgi beceri tutum ve değerler kazanması olarak da tanımlanabilir . ****--Örgün: Belli yaĢ grubundaki kiĢilere birbirinin önkoĢulu olacak Ģekilde okul çatısı altında verilen eğitimdir. —Ġnformal: GeliĢi güzel kültürleme süreci sonunda günlük hayatın içerisinde alınan eğitimdir —Yaygın: KiĢinin kendi ilgi ve isteği doğrultusunda herhangi bir yaĢta alabileceği kasıtlı eğitimdir. —KiĢilerin yaĢama atılmadan okul ya da okul niteliği taĢıyan yerlerde genel ve özel bilgiler bakımından yetiĢtirmelerini sağlamak amacıyla belli yasalara göre düzenlenen eğitimdir. ****Ġnformal eğitim bir plana bağlı olmaksızın insan yaĢamı içerisinde kendiliğinden oluĢan eğitim etkinlikleridir. Aile içerisinde televizyon izlerken arkadaĢ gruplarında vb ortamlarda kazanılan bilgi beceri ve davranıĢlar bu eğitim kapsamındadır. Eğitimin hatalı yan ürünleri, sigara içmek kopya çekmek yalan söylemek gibi süreçlerimiz geliĢi güzel kültürleme sürecimiz usta çırak iliĢkisi içindeki öğrenme süreci bu kapsamda değerlendirilebilir. **Örgün eğitim: Milli eğitimin genel amaç ve ilkelerine uygun olarak hazırlanmıĢ eğitim programları ile belli yaĢ gurundaki bireylere okullarda yapılan sürekli eğitim **Yaygın eğitim örnekleri: —Hizmet sonrası eğitim —Halk eğitimi —Ehliyet kursu **Eğitim sürece öğrenme ise ürüne vurgu yapar **Yaygın eğitimin önkoĢulu yoktur kiĢi istediği zaman ihtiyaçları ve ilgisi doğrultusunda eğitim alabilir KAHRAMAN ÖZKUL obsesyon52@hotmail.com sayfa 4 TÜRK MĠLLĠ EĞĠTĠM SĠSTEMĠ TALĠM TERBĠYE KURULU (TTK): **Ders kitapları ve eğitim araç-gereçleri ile ilgili standartları belirlemek ve geliĢtirmek ve ders araçgereçlerini belirler. **Okullardan mezun olabilmenin ilke ölçüt ve koĢullarını belirler. **Öğretmen niteliklerini belirler. Milli Eğitim Sisteminin nasıl bir insan yetiĢtirmesi ile ilgili hedefleri belirler. Gençleri Cumhuriyet esaslarına göre hazırlayacak ve okullar da milli terbiyeyi kuvvetlendirecek tedbirleri almak **Plan taslaklarını oluĢturur. Programları planlar hazırlar dener düzeltir değerlendirir uygular. **Ders saatlerinin azaltılıp artırılmasına karar verir. Programlara eklenecek ve çıkarılacak dersleri belirler. **Ġlk ve ortaöğretimde diploma iĢlemlerindeki (ĠL MĠLLĠ EĞĠTĠM MÜDÜRLÜKLERĠ) anlaĢmazlıklarda hakem rolü oynar. FAKAT yurt dıĢı denklikleri Talim Terbiye tarafından yapılmaktadır. Bu konuda çalıĢan birimlerin takipleri TTK tarafından yapılmaktadır. **Ders kitaplarını-öğretmen kılavuz kitaplarını- bilgi iĢ ve iĢlem yapraklarını- ders araç gereçlerini hazırlamak incelemek tavsiye olunan kitaplarla ilgili kararları vermek araĢtırmak geliĢtirmek TTK tarafından yapılmaktadır ve bunlarla ilgili kararları Tebliğler Dergisinde yayınlanmasını sağlamak. **Öğretmenlerin yeni eğitim programlarına uyumlarını sağlamak için gerekli çalıĢmaları incelemek yapmak ve uygulamaya konmasını sağlamak.(Kurul onayı alındıktan sonra) **YurtdıĢındaki çocuklar için Türkçe ve Türk kültürü ile ilgili çalıĢmaları incelemek ve yapmak ve uygulamaya konmasını sağlamak(Kurul onayı alındıktan sonra). MĠLLĠ EĞĠTĠM ġÜRASI: Milli Eğitim Bakanlığının eğitim ve öğretimler ilgili konularını incelemek ve öneri niteliğinde kararlar almakla görevli en yüksek danıĢmak kuruludur. Kararlar tavsiye niteliğindedir. Talim Terbiye Kurulunca yapılan çalıĢmaları karara bağlar fakat Bakan onayladıktan sonra kesinlik kazanır. TÜRK MĠLLĠ EĞĠTĠM SĠSTEMĠNĠN TEMEL ĠLKELERĠ: 1-GENELLĠK VE EġĠTLĠK: Dil din ırk ayrımı yoktur. Kimseye imtiyaz verilemez. 2-FERDĠN VE TOPLUMUN ĠHTĠYAÇLARI: Türk vatandaĢlarının istek ve kabiliyetleri ile Türk toplumunun ihtiyaçlarına göre düzenlenir. 3-YÖNELTME: Öğrencilerin ilgi istidat ve kabiliyetleri ölçüsünde ve doğrultusunda çeĢitli okul ve programlara yönlendirilmesi. Rehberlik hizmetleri objektif ölçe ve değerlendirme metotlarından faydalanılır. 4-EĞĠTĠM HAKKI: Temel yani ilköğretim görmek her Türk vatandaĢının hakkıdır. Daha sonraki aĢamalarda ilgi istidat ve kabiliyet doğrultusunda yararlanır. 5-FIRSAT VE ĠMKÂN EġĠTLĠĞĠ: Fakir zengin kadın erkek herkes eĢittir ve bunlar için gerekli tedbirler alınır. Mesela devlet parasız yatılılık-burs-kredi verilir. 6-SÜREKLĠLĠK: Eğitim sürekli hayat boyu devam ettirilir. ĠĢ hayatında yardımcı olmak için çeĢitli çalıĢmalar yapmak gibi. 7-ATATÜRK ĠNKILÂP VEATATÜRK ĠLKELERĠ VE ATATÜRK MĠLLĠYETÇĠLĠĞĠ: Her türlü plan ve programda anayasada belirtilen ilke ve inkılâplar esas alınır. Milli birlik ve bütünlük Türk dilinin korunması milli ahlak ve milli kültürün yozlaĢmadan korunması. 8-DEMOKRASĠ EĞĠTĠMĠ: Demokrasi bilinci yurt yönetimine ait bilgi sahibi vatandaĢlar. 9-LAĠKLĠK: Laiklik esastır ve din dersleri zorunlu ve devlet kontrolündedir. 10-BĠLĠMSELLĠK: Bilimsellik esastır ve ülke ihtiyaçlarına göre teknolojiden bilimden faydalanmak gerekir. Bilgi ve teknoloji üretmek gereklidir. 11-PLANLILIK: Milli eğitimin geliĢmesi ekonomik sosyal ve kültürel kalkınma hedeflerine uygun olarak eğitim insan gücü ve istihdam iliĢkileri dikkate alınmak suretiyle planlanır ve gerçekleĢir 12-KARMA EĞĠTĠM: Karma eğitim yapmak Ģarttır. 13-OKUL AĠLE BĠRLĠĞĠ: Amaçların gerçekleĢmesi için okullarda okul aile birliği kurulur. ĠĢleyiĢ bakanlıkça çıkarılacak bir yönetmelikle düzenlenir. 14-HER YERDE EĞĠTĠM: Eğitimi sadece okulla sınırlandırmak doğru değildir. Evde iĢte çevrede her yerde her fırsatta gerçekleĢtirmeye çalıĢır. Sayfa 5 MĠLLĠ EĞĠTĠMLE ĠLGĠLĠ BAZI YASALAR Milli Eğitim Temel Kanunu: 1973 yılında kabul edilen 1739(1983 de bazı düzenlemeler yapılmıĢtır) Sayılı bu kanun esas ilkeleri düzenler. Eğitim ve öğretim programlarının dayanağını oluĢturur —Amaçlar, ilkeler —Eğitim sisteminin genel yapısı —Öğretmenlik mesleğin tanımı ve gerekleri(43.MADDE) **Genel kültür **özel alan bilgisi **Öğretmenlik meslek bilgisi(pedagojik formasyon) —KiĢisel ve mesleki değerler-kiĢisel geliĢim —Öğrenciyi tanıma —Öğrenme öğretme süreci —Öğrenmeyi geliĢimi izleme ve değerlendirme —Okul toplum ve aile iliĢkileri —Program ve içerik bilgisi 2006 Yılında Öğretmen kariyer sistemi uygulamaya konulmuĢtur. BaĢöğretmen-uzman öğretmen-öğretmen —Okul bina ve tesisleri —Devletin eğitim ve öğretimdeki görev ve sorumlulukları Tevhid-i Tedrisat Kanunu(Öğretimin BirleĢtirilmesi) 3 Mart 1924 tarihinde kabul edilen ve 6 maddeden oluĢan bu kanun Türk milli eğitim istemine yasal dayanak oluĢturur. Günümüzde ilköğretimin zorunlu olması bu kanuna dayanmaktadır. 2008-Günümüz Türk eğitim sistemindeki uygulamalardan hangisi Tevhid-i Tedrisat Kanunu’na uygun bir uygulamadır. Cevap: Ġlköğretimin zorunlu olması Bu kanunda ayrıca: **Din uzmanları yetiĢtirmek için ilahiyat fakülteleri kurulması **Ġmam ve dini hizmetlerde görevlendirilecek kiĢileri yetiĢtirmek için imam-hatip okullarının açılması **Eğitim öğretim okullarının tümünün Milli eğitim Bakanlığına bağlanması PROGRAM VE PROGRAM GELĠġTĠRME EĞĠTĠM PROGRAMININ ÖZELLĠKLERĠ 1-ĠĢlevsel-Görevsel Olmalı: YaĢamda kullanılabilmeli ve toplumun ve bireyin isteklerine cevap verebilmelidir. 2-Esnek-Elastiki olmalı: Programın ana hatları belirlenmeli ve değiĢime yeniliklere açık olma özeliklerini içinde barındırmalıdır. Uygulandığı bölge ve yörelere ve öğrencilere uyarlanabilme özelliği olmalıdır. 3-Devletin Ve Toplumun GörüĢ Ve Ġsteklerine Milli Eğitimin Amaçlarına Uygun Olmalıdır: Programlar eğitim sisteminin beklediği insan tipini yetiĢtirecek özellikte olmalıdır. Programlar eğitim sisteminin uzak ve genel hedefleriyle uyumlu olmalıdır, tutarlılık göstermelidir. Programlar milli değerleri ve hedefleri kazandırmakla yükümlüdür. Devletin temel felsefesini hakim ideolojisi ile toplumsal ve kültürel değerleri öğrenciye ulaĢtırmalıdır. Türkiye Cumhuriyeti vatandaĢlarını Atatürk ilke ve inkılâpları laiklik demokrasi ve cumhuriyet eğitimi yönünde yetiĢtirmelidir. 4-Uygulayıcılara Yardımcı Olmalıdır. Açık anlaĢılır ve uygulanabilir olmalıdır. Uygulayıcı olan öğretmelere rehberlik eden tarzda olmalıdır. Öğretmenler için vazgeçilmez baĢvuru kaynaklarıdır. Öğretmenin anlayabileceği uygulayabileceği dilde olmalıdır. 5-Çerçeve Özelliği TaĢımalıdır: Ġyi bir program ayrıntıya inmemeli ana hatlarıyla olmalı ülkenin tüm okullarında uygulanabilir olmalıdır. 6-Genel Ve DeğiĢmez Olmalıdır: Bir ülkenin tüm bireyleri için geçerli olacak ilkelere sahip olmalı ve belli konu ve etkinlikler açısından değiĢmez nitelikler taĢımalıdır. Mesela bütün okulların 29 Ekimde etkinliklerde bulunması gibi 7-Uygulanabilir Olmalı/Rehber Olmalıdır: Açık anlaĢılır ve uygulanabilir olmalıdır. Uygulayıcı olan öğretmelere rehberlik eden tarzda olmalıdır. Öğretmenler için vazgeçilmez baĢvuru kaynaklarıdır. Öğretmenin anlayabileceği uygulayabileceği dilde olmalıdır. 8-Bilimsel Nitelikler TaĢımalı: Ġyi bir program bilimsel süreçleri kullanarak hazırlandığı gibi öğrencilere de bilimsel bilgiyi kullanarak öğrenme olanağı sağlamalıdır. 9-Öğrenciyi GeliĢtirmeye Yönelik Olmalıdır: Ġyi bir program öğrencilerin bilimsel bilgiyi kullanarak öğrencileri bedensel zihinsel duygusal ve sosyal yönden geliĢtirmelidir. Sayfa 6 S.D PROGRAMIN BAġLICA YARARLARI ***Öğretim sürecinin nitelikli ve verimli olmasını sağlar. ***Öğretimin etkinliğini artırır ***DavranıĢ değiĢtirme sürecine öğretim niteliği kazandırır ***Öğretim sürecine standartlık-benzerlik sağlar ***Eğitim öğretime faaliyetlerine yön verir, kılavuzluk eder. ***Öğretim sürecinin kontrollü olmasını sağlar öğretimin canlı bir Ģekilde geliĢmesine ve sürmesine yardımcı olur. ***Eğitimin planlı sistematik amaca uygun geliĢmeye dönük birikimli bir Ģekilde ilerlemesine katkı sağlar. ***Eğitimde eĢgüdümü sağlar. ***Kısacası program hedeflere ulaĢmak için yapılacak etkinlikler düzeneğidir. EĞĠTĠM PROGRAMININ ÖĞELERĠ **Hedef ve davranıĢlar: Öğrencilere kazandırılması gereken özellikler. Ġstendik davranıĢlar. NĠÇĠN? **Ġçerik-kapsam muhteva-müfredat: Konunun örüntüsü ve üniteler. Hedefler doğrultusunda belirlenen olgu kavram ilke ve genellemelerin sistematik bağlarla oluĢturdukları bilgi bütünü NE? **Eğitim durumları: DavranıĢları öğrencilere kazandıracak dıĢ Ģartlar.(YaklaĢım strateji yöntem ve teknikler NASIL? **Sınama durumu ölçme ve değerlendirme: DavranıĢı öğrencilerin kazanıp kazanmadığını kazandıysa ne kadar kazandığını belirleyen durumlar. Ġstendik davranıĢlara ulaĢılıp ulaĢılmadığının tespit edilmesi NE KADAR? NE DÜZEYDE? PROGRAM TÜRLERĠ Eğitim Programı (YetiĢek) —Öğrenene okulda ya da okul dıĢında planlanmıĢ etkinlikler yoluyla sağlanan tüm öğrenme yaĢantıları düzeneğidir. —Tanımdaki okulda kavramı ile ders programı vurgulanmakta okul dıĢında ise örtük öğrenmeler vurgulanmaktadır. —YetiĢek: Geçerli öğrenme yaĢantıları düzeneği,4 soruya verilen cevapta kendisini ortaya koyar Hedef ve davranıĢlar__________________NĠÇĠN? Ġçerik-kapsam muhteva-müfredat________NE? Eğitim durumları______________________NASIL? Sınama durumu ölçme ve değerlendirme__NE KADAR? Öğretim Programı —Eğitim programının amaçları doğrultusunda belli bir öğrenme Ders Programı Örtük (Gizil) Program Sayfa 7 basamağındaki sınıflarda ve derslerde istenen hedefleri gerçekleĢtirmeye yönelik okulda ve okul dıĢında planlanan tüm etkinlikleri kapsayan yaĢantılar düzeneğidir. —Ders programlarının bütünüdür. —Matematik programı-ilköğretim programı UYARI: Müfredat programı bazen öğretim programı yerine kullanılır, fakat müfredat programı bir dersin bir yılık faaliyetlerini kapsar. —Öğretim programı içinde yer alan ve her bir ders kapsamında ulaĢılacak hedeflerin içeriğin öğretme öğrenme sürecinin ve değerlendirme etkinliklerinin programlanmasıdır. Kapsamı dar ama ayrıntısı fazladır. —Bir ders süresi içerisinde planlanan hedefin ya da hedeflerin bireye nasıl kazandırılacağını tüm etkinliklerin yer aldığı plandır. —Örnek: Türkçe dersinin bir ders saatinde anlatılacaklar. —Resmi programın dıĢında yazılı olmayan bununla birlikte öğretmen denetiminde olumlu davranıĢlar kazandırmayı hedefleyen etkinlikleri içerir. Öğrenmelerin kalıcılığını ve niteliğini artırır. Resmi programla uyumludur ve resmi programın gerçekleĢmesine yardımcı olur ve destekler. 2009-Öğretmenler genellikle söz dinleyen ve kuralara uygun davranan öğrencilere sempati duyarlar. Yapılan araĢtırmalar öğretmenlerin tepkilerinin öğrencilerin derlerdeki baĢarısızlıklarından çok kurallara uymamalarına yönelik olduğunu ortaya koymaktadır. Öğrencilere bu konuda bir açıklama yapılmasa da onlar kurallara uygun davrandıklarında bunun baĢarı olasılığını etkileyeceğini sınavda doğru yanıtlar vermeseler de iyi not alabileceklerini düĢünürler. Bu durumda kurallara karĢı çıktıklarında cezalandırılabileceklerini ya da öğretmenleri tarafından dıĢlanabileceklerini düĢünürler. CEVAP: ÖRTÜK PROGRAM 2008-Milli Eğitim Bakanlığı TTK tarafından hazırlanarak uygulamaya konan öğretim programlarında belirtilen amaç ve etkinlikleri kapsamaz. ***Öğretme öğrenme süreci içinde ortaya çıkan bilgiler düĢünceler değerler ve uygulamalar bu uygulamalar sonucunda öğrencilerde meydana gelen bütün özellikleri kapsar. ***Okulun düzeni kuralları fiziksel psikolojik çevresi yöneticilerin ve öğretmenlerin sözlü ya da sözsüz olarak verdikleri iletileri kapsar. CEVAP: ÖRTÜK —Resmi olmayan veya açıkça belirtilmemiĢ fakat öğrencilerin ulaĢmalarının beklendiği mesajlardır. —Beklenmeyen amaçlanmayan öğrenme sonuçlarını ürünlerini kapsar —Uyum sağlamayı kolaylaĢtırır. Beklenen tutum ve davranıĢları içerir ****MESELA: ÖRTÜK programı sınıf iklimi ya da okul iklimi etkileyebilir. ***Yazılı değildir. PlanlanmamıĢtır ve resmi programda yer almaz. ***Okulların yöneticilerin gizli hedefleri olarak da nitelendirilebilir. EĞĠTĠM PROGRAMI —NE SORUSUNA YANIT ARAR, TASARIDIR PLANDIR, PROGRAMLAMA SÜRECĠDĠR —Ne öğretelim sorusuna yanıt arar. —Genel bir kılavuz ve rehberdir. Teori üzerinde durulur. —Programın hedef ve içerik öğeleri üzerinde ağırlıklı olarak durulur. ÖĞRETĠM PROGRAMI — NASIL sorusuna yanıt arar bir uygulamadır, stratejilere yöntemlere öğretmen niteliklerine vb odaklanır —Nasıl öğretelim sorusuna yanıt arar. —Yöntem öğretme becerileri ve sunuĢ becerileri önemlidir. —Kılavuzun uygulandığı süreçtir. Yani dersin iĢlendiği programın hayata geçirildiği zamandır. —Eğitim durumları öğesine ağırlık verir POSNER 5 TÜR PROGRAMDAN BAHSETMEKTEDĠR.. 2008-Posner beĢ tür program olduğunu söylemektedir. Bunlar: 1-Resmi(yazılı)program 2-Uygulamadaki (GerçekleĢen program)3-Ġhmal edilen(geçeriz program)4-Ekstra(ek ilave program 5-Örtük(gizil)program. POSNER in eğitim programını bu Ģekilde ayırmasının uygulamadaki anlamı ya da katkısı ne olabilir. Cevap: Eğitim reformlarının baĢarı ve baĢarısızlıklarının nedenlerini belirlemeye yardımcı olur. 1-Resmi(Yazılı)Program: Resmi onaylanmıĢ okullarda uygulanmak üzere programlanmıĢ programdır. Hedefler içerikler belirlenmiĢtir. Eğitim otoriteleri tarafından belirlenir.(Talim Terbiye Kurulu) 2- Uygulamadaki Program (GERÇEKLEġTĠRĠLEN) —Tasarlanan programın uygulamadaki Ģeklidir. Fakat tasarlanan program ile uygulanan program arasında farklılıklar oluĢabilir. Tasarlanan program ne kadar mükemmel olursa olsun önemli olan uygulaması ve sonuçlarıdır. Bundan dolayı program değerlendirmede çalıĢmalarında tasarı dâhilindeki programdan çok uygumla sürecindeki veriler dikkate alınır. RESMĠ PROGRAM —Öğretmenin elinde hayat bulan programdır. Teorik uygulamanın pratiğe dönüĢmüĢ halidir. —Etkinliklerin somutlaĢtırılmıĢ Ģeklidir. Yıllık günlük planlarla düzenlenir uygulanır. 3- Ġhmal Edilen-GeçiĢtirilen Program(Geçersiz Program) — Resmi programın çeĢitli sebeplerle ihmal edilen önemsenmeyen yanlarını kapsar —Resmi programın kasıtlı bilinçli ya da üstün körü geçiĢtirilen boyutudur. —Öğretmenden öğretmene ve çevre koĢullarına göre değiĢir. —Nelerin öğretilmediği de önemlidir. Okulun çevrenin olanakları da bu durumu etkiler. —Örneğin sınavda soru çıkmayacak konuların geçiĢtirilmesi gibi —Para araç gereç eksikliği öğretmen eksikliği afet gibi durumlarda buna neden olabilir. 4- Ekstra Program-Ġlave program: —Hazırlanan programlarda esneklik olmalı ve bireyler kendilerine göre seçtikleri programda ilerleyebilmelidir. Örtük programdan farkı yazılı olmasıdır. Resmi programda olmayan öğretmen ve okullar tarafından yapılan ek çalıĢmaları içerir. —Örnek-Fakir ama baĢarılı öğrencilere hafta sonu yapılan ek kurslar v.s —Okuldan okula farklılık gösterebilir. Planlıdır. —Örnek: Okullardaki kültürel-sosyal sportif faaliyetler, konferanslar-açık oturumlar v.s bu programa örnek gösterilebilir. 5- Örtük (Gizil) Program(Bir önceki sayfada açıklanmıĢtır.) Sayfa 8 NOT: Program boyutları konusunda HARRĠS inde 3 boyutu unutulmamalıdır. 1-Açık Program—Resmi ve yazılı program 2-Yarı Açık Program—Resmi ve yazılı programların uygulanması 3-Ġhmal Edilen Program—Resmi programda yer almayan ya da önemsenmeyen kısımları kapsar. OKUL ĠKLĠMĠ **Okulun fiziki özellikleri-Lab-spor salonu-atölye **Okulun amblemi forması renkleri **Yazılı yazısız kurallar okulun beklentileri v.s **Okuldaki öğretmen öğrenci idare iliĢkileri ortamı **Okulun yayınları kültürel faaliyetleri okul içi okul dıĢı etkinlikleri v.s SINIF ĠKLĠMĠ **Sınıfın özellikleri ıĢık ısı renk malzemeleri. Vs **Sınıfın kuralları öğretmen öğrenci iliĢkileri ortamı **Öğretmenin beklentileri önyargılar öğrenci özellikleri PROGRAM GELĠġTĠRME SÜRECĠ ÖĞELERĠ 2005-Niçin? Nasıl? Ne Kadar? Bu sorular program geliĢtirme sürecinde hangi temel öğelerle iliĢkilidir.? Niçin?---Hedef Nasıl?---Eğitim Durumu Ne Kadar?---Değerlendirme GELENEKSEL KLASĠK YAKLAġIMLARDA ÖĞRETĠM PROGRAM ÖĞELERĠ HEDEF ĠÇERĠK KAPSAM EĞĠTĠM DURUMLARI SINAMA DURMLARI SÜREÇ-ÖĞRENME YAġANTILARISÜREÇ **Niçin? Ne tip insan **Ne öğretelim **Nasıl nerede ne **Ölçme ve **Uzak genel özel **Üniteler zaman ne ile değerlendirme davranıĢsal hedefler **Konular öğretelim **Hedeflere ne kadar **Yöntemler stratejiler- ulaĢıldı ne kadar teknikler ara.-gereç öğrenildi sürecin zaman süre ipucu değerlendirilmesi kalite dönüt düzeltme kontrolü ÇAĞDAġ YENĠ YAKLAġIMLARDA ÖĞRETĠM PROGRAMI ÖĞELERĠ ÖĞRENCĠ ÖĞRENME ETKĠNLĠKLER SINAMA KAZNIMLARIALANLARI TEMA SÜREÇ ÖĞRENME ÜRÜNLERĠ **Öğrencilerin **Birbirleri ile ilgili konu ÖĞRENMEDeğerlendirmeler öğrenme sürecindeki ünite tutum beceri v.s ÖĞRETME SÜRECĠNĠ sürece bakarak yapılır. kazanımlarını içerir. nin bir bütün olarak SAĞLAYAN tüm Yani kazanacakları yapılandırılmasını etkinlikler kazandıkları tutum içerir(MEB 2005) değer davranıĢ**Organize bilgilerin geliĢimleri v.s öğretilmesi Ģeklindeki içerik 2009-Öğretmenler yıllık plan ünite planı ve günlük plan hazırlarken aĢağıdaki önerilerden hangisini öncelikli olarak yapmalıdır? CEVAP: Öğretim programını inceleme 2009-AĢağıdakilerden hangisi öğretim programının süreç boyutunun taĢıması gerenken niteliklerdendir? Cevap: Öğrenme stratejileri yöntem ve tekniklere yer verme 2003-Öğrenme öğretme süreçleri üzerinde aĢağıdakilerden hangisi en az etkilidir. Öğrencilerin-öğretmenlerin-öğretim programlarının-ölçme değerlendirme süreçlerinin-DOĞAL ÇEVRENĠN Sayfa 9 PROGRAM GELĠġTĠRME VE AġAMALARI **Program geliĢtirilirken, toplumda çağın gerektirdiği özellikler değiĢimler yaĢanan sorunlar çatıĢmalar gereksinimler toplumun ve bireyin ihtiyaçları dikkate alınır ve alınmalıdır. **Program geliĢtirme program tasarısı oluĢturulduktan sonra tasarının uygulanması değerlendirilmesi ve değerlendirme sonunda elde edilen sonuçlar doğrultusunda tasarının yeniden ele alınıp eksiklerin ve hataların düzeltilmesi süreci olarak da tanımlanabilir. **AYRICA PROGRAM GELĠġTĠRĠLĠRKEN: **Öğrenciye neler kazandırılacak? Öğrenciye kazandırılacaklar için hangi eğitimsel durumlardan faydalanılacak? **Öğrenciye kazandırılacak davranıĢlar nasıl örgütlenecek? Belirlenen süreçler ne kadar etkili olacak ki istendik davranıĢlar kazandırılacak? **Eski programın eksikliklerinin giderilmesi yenilenmesi değiĢen ihtiyaçlara göre ayarlanması **Teknolojik-sosyal-ekonomik geliĢmelere uyum AġAMALARI: 2008 Türk eğitim sisteminde eğitim programları ve öğretmenlerin rolleriyle ilgili olarak doğru bilgi CEVAP: Öğretmenler eğitim programlarının uygulamasında ve değerlendirilmesinde sorumludur 1-TASARLAMA: **Hangi eğitim yaklaĢımı kullanılacak? Programda hangi öğeler kullanılacak? **Programın hangi öğesi ne kadar önemli ne kadar ağırlık verilecek öğeler arsındaki etkileĢim düzeyi ne olacak? 2-HAZIRLAMA **Ülkemizde eğitim programları hazırlanırken TABA-TYLER MODELĠ kullanılmaktadır. 3-UYGULAMA **Ülke genelinde uygulanmadan önce bir yıl süreyle pilot okullarda uygulanır. Olumlu sonuçlar alınırsa ülke genelinde uygulamaya konulur. 4-DEĞERLENDĠRME **Uygulama aĢamasında programın eksik ya da olumlu yanları tespit edilir. Öğretmen ve öğrenci düzeyindeki uygulamalara bakılarak değerlendirme yapılır. PROGRAM GELĠġTĠRME SÜRECĠNĠN ĠLKELERĠ **DĠNAMĠKLĠK- SĠSTEMATĠKLĠK: Herhangi bir öğede meydana gelen değiĢikliğin diğer öğeleri de etkilemesi ve değiĢtirilmesini gerekli kılmasıdır. Hedef-içerik eğitim durumları ve değerlendirme arasında dinamik iliĢkiler vardır. **ARAġTIMA VE GELĠġTĠRME: Objektif ve bilimsel verilerin doğrultusunda yapılan bir çalıĢmanın ürünüdür. **DENENCEL VE OPERASYONEL: Uygulanırken değiĢiklikler yapılabilir, geliĢtirilebilir. Tasarlanır denenir denenirken düzeltmeler yapılır.Program geliĢtirme sürecinin uygulamalı olmasını ifade eder.. **SÜREKLĠ VE DĠRĠK BĠR SÜREÇTĠR: Uygulama- değerlendirme sonrası elde edilen veriler hatalar eksiklikler geliĢtirme sürecinde anında kullanılır dönütler düzeltmeler yapılır. **Programlar ülkenin eğitim felsefesine toplumsal yapısına ihtiyaçlarına uygun olur ve paralellik gösterir **Program geliĢtirme uygulanmakta olan eğitimin değerlendirmesini yapar. **Program geliĢtirme ekip çalıĢmasını gerektirir, bir uzmanlık çalıĢmasını gerektirir. **Toplumsal güçler bilimsel ve teknolojik geliĢmeler çevre doğa eğitim felsefesindeki geliĢmeler uluslar arası standartlar program geliĢtirme sürecini tetikler. 2004 Eğitim programlarının değerlendirme öğesi aynı zamanda geribildirim(dönüt) mekanizmasıdır. Bu açıklamadan hareketle eğitim programlarının değerlendirme ve geliĢtirme süreçleri ile ilgili öncelikle aĢağıdakilerden hangisi söylenebilir.? SÜREKLĠ VE DĠRĠK BĠR SÜREÇTĠR **Programın 4 temel öğesinin (tasarlama-hazırlama-uygulama-değerlendirme veya Hedef-içerik eğitim durumları ve değerlendirme ) birbiri arasında iliĢkili düzenlenmesi program geliĢtirmede SĠSTEMATĠKLĠK- DĠNAMĠKLĠK ilkesine vurgu yapmaktadır. **Program geliĢtirme sürecinde program uygulanırken araĢtırma ve düzeltme yapılarak programın geliĢtirilmesi SÜREKLĠLĠK ilkesi ile açıklanır. **Bilgi ve teknolojideki geliĢmeler, bireylerin ilgi ve gereksinimleri, sosyal yapının ve iĢleyiĢin geliĢimi ve değiĢimi, programların hiçbirinin yüzde yüz öğrenmeyi sağlar nitelikte olmaması program geliĢtirme sürecine sürekliliği devamlılığı sağlar Sayfa 10 PROGRAM GELĠġTĠRMENĠN TEMELLERĠ TEMELLER SOSYALTOPLUMSAL TARĠHSEL BĠREYSEL KONU ALANI ÖZELLLĠKLERĠ —Programların temel amacı bireylerin topluma uyum sağlamasıdır. Bundan dolayı programlar toplumun beklentilerine ihtiyaçlarına yaĢam biçimlerine kültürüne sosyal ve ekonomik yapısına uygun olmalıdır. Bireylerin toplumsallaĢmasını sosyalleĢmesini sağlar. —Toplum bireyden ne istemektedir sorusuna yanıt aranır. —Eğitim programları ile kültür mirası gelecek kuĢaklara aktarılır. —Bir ülkenin eğitim politikası milli ideolojiyi koruma değer ve sembolleri öğretmektir. Toplumsal düzeni ve adaleti sağlamada eğitim kurumları ve programlarının rolü büyüktür. —Toplumun ihtiyaç duyduğu birey özelliklerine cevap veremeyen ve toplumla uyum göstermeyen programların yaĢama Ģansları yoktur. —Eğitim programları toplumsal değiĢmeleri hızlandırır. Yenilikleri etkiler. —Ülkemizde eğitim programlarının toplumsal temellerinde, Atatürk Ġlke ve Devrimleri, Atatürk ün eğitim ile ilgili görüĢleri Anayasa ve yasalar hükümet programları kalkınma planları milli eğitim Ģuraları ve bilimsel literatürden alır. —GeçmiĢteki program çalıĢmalarını sonuçlarını bilmek gerekmektedir. GeçmiĢteki çalıĢmaların olumlu ya da olumsuz yanlarının bilinmesi yeni çalıĢmalara kolaylık sağlayacaktır. —1918 yılında EĞĠTĠM PROGRAMI adıyla yazılan Franklin Bobbit in kitabı ilk çalıĢmadır.Bir baĢka çalıĢma yapan kiĢi ise yine Bobbit gibi davranıĢçı kuramı esas alan Chartes tir —1949 Yılında Ralph Tyler Eğitim Programı ve Öğretimin Temel Ġlkeleri adlı eseri yazmıĢtır. HEDEFE DAYALI PROGRAM DEĞERLENDĠRME MODELĠ —1962 de TABA Program GeliĢtirme: Kuram ve Uygulama adlı eserini çıkarmıĢtır. Program geliĢtirmeye sistematiklik kazandırmıĢtır. —Programlar hazırlanırken bireylerin kendilerini gerçekleĢtirecek süreçlerini desteklemeye yönelik olmalıdır. Toplumdaki bireylerin ilgi yetenek ve geliĢimleri, öğrenme sitilleri dikkate alınarak programlar hazırlanmalıdır. —Bireyler toplumdan ne istemektedir. Bu durum program geliĢtirmenin en önemli temelini oluĢturur. —Maslow a göre ihtiyaçlar hiyerarĢik bir düzen içinde karĢılanırlar biri gerçekleĢmeden bir üst ihtiyaca geçilmez. Fizyolojik-Güvenlik-Ait olma-Saygı-Bilme anlama-Estetik-Kendini gerçekleĢtirme —Bireylere ne öğretelim sorusuna yanıt arar? Bireylere hangi bilgi birimleri ve konuları öğretilmelidir —Konuların geçerliliği güvenirliği güncelliği önemlidir —Bilimsel olarak doğruluğu kanıtlanmayan bilgiler programlara konulamaz —Bilim ve teknoloji alanındaki geliĢmeleri de içerisine almalıdır. EKONOMĠK —Eğitim-Bilgi Beceri-Ġstihdam-Üretkenlik-Kazanç —Ülke ekonomisi ne kadar güçlü olursa eğitime ayrılan pay o kadar artacaktır. Eğitim ekonomisi plan ve program dahilinde hedeflere ulaĢmak için kaynakların etkili bir biçimde kullanılması ile israfın önüne geçilmesini sağlar. —Eğitime ayrılan bütçe program geliĢtirme çalıĢmalarına yön verir. FELSEFĠ —Programlar hazırlanırken eğitim programı hangi felsefi yaklaĢıma dayanmalıdır sorusu sorularak baĢlanır. —Felsefi yaklaĢım merkeze alınan öğeyi ve öncelikleri iĢaret eder. —Temel alınan felsefi yaklaĢım ülkenin eğitim felsefesini ortaya koyar. —Program geliĢtirme sürecinde NĠÇĠN? Sorusunun cevabını arar. —Program geliĢtirmenin her aĢamasında felsefeden faydalanılır. —Eğitim programlarının hazırlanmasında yönlendirici rol oynar programa Sayfa 11 PSĠKOLOJĠK anlam kazandırır ve eğitim ortamlarının düzenlemesinde temel oluĢturan en önemli öğedir. 2009 STS —Temel varsayımları belirlemede ve oluĢturmada hedeflerin iç ve dıĢ tutarlılığını sağlamada hedefleri önem sırasına koymada hedefleri sorgulamada felsefeden faydalanılır. Eğitimi çok yönlü ele alır. Tüm öğeleri ile beraber. NOT:2005 önce ülkemizdeki programlarda daimicilik ve esasicilik felsefeleri hakimdi 2005 ten sonra ilerlemecilik felsefesi uygulamaya konmuĢtur. —Birey hangi koĢullar altında ve nasıl öğrenir? Öğrenme öğretme süreci nasıl gerçekleĢir.? Hangi tür davranıĢlar öğrenme ürünüdür.? -Öğretim hedefleri kazanımları bireye uygun mudur değimlidir.? —Öğrenme öğretme kuramlarının temel alınmasını sağlar. **Çünkü öğrenme kuramları( BiliĢsel-davranıĢçı kuramlar )daha çok öğreneni temel alır birey hangi koĢullar altında ve nasıl öğrenir-öğrenme hangi koĢullarda gerçekleĢir-hangi davranıĢlar öğrenme ürünüdür. **Öğretme kuramları ise öğretmen ve öğretimin düzenlenmesi boyutuyla ilgilidir öğretmen davranıĢları süreci nasıl etkiler-öğretmen süreci nasıl yönlendirir-öğretmen hangi koĢullar altında nasıl davranır-öğretmen davranıĢ bozukluklarıyla karĢılaĢtığında neler yapar-öğretimin düzenlenmesinde geçerli ilkeler nelerdir-öğrenme sürecine etki eden faktörler nelerdir —Programlar hazırlanırken öğrencilerin yetenekleri ilgileri eğilimleri beklentileri hazırbulunuĢluk düzeyleri bireysel farklılıkları dikkate alınır. —Öğrenme nasıl gerçekleĢir insan nasıl öğrenir sorusuna yanıt arayan psikolojiden her zaman her aĢamada faydalanılır ÖĞRENME-ÖĞRETME KURAMLARI ÖĞRENME KURAMLARI **Organizmada davranıĢ değiĢikliği hangi koĢullarda ve nasıl gerçekleĢir **Neler öğrenme sayılır neler öğrenme ürünüdür **Öğrenmede kalıcılık nasıl sağlanır **Öğrenme nasıl gerçekleĢir öğrenme stilleri yolları biçimleri nelerdir **Öğrenmede dönüt düzeltme ya da pekiĢtirmenin önemi nedir ** Öğrenme kuramları daha çok öğreneni temel alır birey hangi koĢullar altında ve nasıl öğreniröğrenme hangi koĢullarda gerçekleĢir-hangi davranıĢlar öğrenme ürünüdür. ÖĞRETME KURAMLARI —Öğrenme süreci nasıl planlanır —Öğretimin düzenlenmesinde geçerli ilkeler nelerdir —Öğretme model ve yaklaĢımlarının öğretme üzerindeki etkisi nelerdir. —Öğretmenin farklı koĢullardaki davranıĢ biçimleri öğrenmeyi nasıl etkiler —Öğretmen bireysel farklılıklara göre nasıl davranmalıdır ** Öğretme kuramları ise öğretmen ve öğretimin düzenlenmesi boyutuyla ilgilidir öğretmen davranıĢları süreci nasıl etkiler-öğretmen süreci nasıl yönlendirir-öğretmen hangi koĢullar altında nasıl davranır-öğretmen davranıĢ bozukluklarıyla karĢılaĢtığında neler yapar-öğretimin düzenlenmesinde geçerli ilkeler nelerdir-öğrenme sürecine etki eden faktörler nelerdir **2003 Bireyin içinde yaĢadığı topluma sağlıklı bir biçimde uyum sağlayabilmesi için program hazırlama aĢamasında öncelikle aĢağıdaki sorulardan hangisine yanıt aranması gerekmektedir. CEVAP: Toplumun bireyden beklentileri nelerdir. **Lise düzeyindeki bir dersin hedefi ilköğretim düzeyindeki bir programa yazılamaz. PSĠKLOJĠK TEMEL **Eğitim bir kültürleme sürecidir. TOPLUMSAL-SOSYAL TEMEL FELFESENĠN ALANLARI ONTOLOJĠ (Varlık) EPĠSTEMOLOJĠ (Bilgi) **Varlık-canlı-cansız-doğa madde-teoloji-tanrı-ruh-metafizik-madde ötesi ve hayat varlık-yokluk-yaradılıĢ amacı —Objektif-genel geçerli-mutlak-değiĢmez bilgi-deneyimlere dayalı bilgidoğuĢtan bilgi-evrensel bilgi-herkes için geçerli doğru-doğrunun ölçütübilgi nedir. KONUSU VE SORUNUU BĠLGĠDĠR. Sayfa 12 AKSĠYOLOJĠ (Değer) ETĠK VE ESTETĠK MANTIK S.D —Etik-erdem ahlak iyi dürüst-karakterli haysiyetli-güzel sanatsal-insani değerleri inceler sanat ve ahlak konuları ele alır. 2006-Ġnsani değerlerin incelenmesinde sanat ve ahlak konularını ele alan insan eylemlerinde değerlerin çevre etkisiyle sonradan mı yoksa doğuĢtan mı kazanıldığı ile uğraĢan felsefe alanı hangisidir. AKSĠYOLOJĠ —DüĢünme akıl yürütme-zekâ zihin-tümevarım tümdengelim-hipotetikdedüktüf (araĢtırma incelmeye dayalı akıl yürütme) TUTARLI YA DA DOĞRU DÜġÜNME BECERĠLERĠ- ÖRNEK UYGULAMA: 1-Değerlerin oluĢumu ve buna bağlı insan davranıĢları………………………………………… 2-Bilginin kaynağı doğası niteliği ve doğruluğu…………………………………………………... 3-Var olmanın yasası ve çözümlenmesi………………………………………………………….. 4-Doğru düĢünme yolları ve düĢünmede tutarlılık……………………………………………….. FELSEFĠ AKIMLAR REALĠZMGerçekçilik ARĠSTO-MARX ĠDEALĠZMEflatun(Platon) DıĢ dünya akıldan ve zihinden bağımsız olarak vardır. Körler görmese de yıldızlar gökyüzünde varlıklarını sürdüreceklerdir. —Deney gezi gözlem gibi yöntemlerle doğanın kanunlarının bilgisi elde edilir. —DıĢ dünya insan algılarından bağımsız olarak vardır. DıĢ dünya ile insan zihni arasında bilgi alıĢveriĢi bulunmaktadır. MADDE-SOMUT-DIġ DÜNYA- DOĞA EĞĠTĠM: Evreni madde ve var olanlarla açıklarlar. Varolanlar bireylere aktarılır ve bireylerin topluma uyumu sağlanır. **Bilginin kaynağı yaĢanan evrendir. Zihinsel disiplinli ve ahlaki eğitim önemli **Toplumsal değerler önemlidir korunmalı ve yeni kuĢaklara aktarılmalıdır. **ÖĞRETĠLECEK KONU ALANLARINA GÖRE ÖĞRETĠM PROGRAMLARI DÜZENLENĠR VE DEĞĠġTĠRĠLĠR. **Maddeden gelen gerçeklik değiĢmez ve mutlaktır. Konu alanları sistematik bir Ģekilde disiplinlere ayrılarak organize edilmelidir. **Eğitimin amacı kültürel birikimi genç nesillere aktararak onların akıllarını kullanma yollarını geliĢtirmek ve onları mutlak doğrulara ulaĢtırarak mutlu etmektir. Bireylere temel eğitim verilmelidir. —YaratılıĢ-teoloji-ahlak-değiĢmez-geçici-fenomen-ide-genel geçer —Gerçek fikirdir düĢüncedir. Somut varlıklar geçici ve görüngüden ibarettir. Ġnsanın temel görevi tanrıyı temsil eden idealara ulaĢmaktır. —Öğrenciye değerler ve bu değerlerle nasıl yaĢanacağı öğretilmelidir. —Eğitimde düz anlatım soru cevap-ezberleme yöntemleri ön plana çıkarĠnsan aklını kullanarak yaratana ulaĢabilir hem de bilinçli ve özgürce **Bilgelik ve sezgi esastır. Bilgi doğuĢtandır ve gerçek bilginin kaynağı akıldır. **iyi doğru güzel gibi değerler mutlaktır. En üstün olanlarıdır. **Ġnsan ruhsal ve bedensel olarak yetiĢtirilmelidir. Tutarlı bireyler esastır. **Eğitimin merkezinde evrensel konular ve doğruların aktarımı söz konusudur **HiyerarĢik bir Ģekilde düzenlenen konuların en üstünde felsefe ve teoloji gibi genel ve soyut kavramlar vardır. **Matematik soyut düĢünme becerisini geliĢtirirken ahlaki ve kültürel modellerin kaynağıdır. **Ġdealist eğitimde merkezde konular, dersler evrensel doğrular(iyi doğru güzel v.b) ve bunları aktaracak öğretmen vardır. Konu alanı ve bilgi merkezli program geliĢtirme yaklaĢımı benimsenir. Gerçekliği ruhla açıklarlar. Sayfa 13 PRAGMATĠZM FAYDACILIK YARARCILIK VAROLUġCULUK Existantiyalizm NATURALĠZM POLĠTEKNĠK EĞĠTĠM —YaĢantı-fayda yarar sonuç-baĢarı-öznel deneyim-birey-taraflı-yaĢama uygunluk **DeğiĢim süreklidir değerler görecelidir ve kiĢiye göre değiĢir. **Bir düĢüncenin bir bilginin doğruluğu baĢarı ve faydasında gizlidir. **Sonuçta bir Ģey faydalı ve yararlı ise doğru ve gerçektir. Bireylerde yaĢantılar yoluyla davranıĢ değiĢiklikleri gerçekleĢir. **EĞĠTĠMDE öğrenci merkezli bir anlayıĢa sahiptir, insan deneyimlerine hedef ve yöntemlerde esnekliğe değiĢimlere ve düzeltmelere olanak tanır. **W.JAMES-J.DEWEY **ÖZGÜRLÜK-HÜRLÜK-DUVARSIZ EĞĠTĠM-OKULSUZ TOPLUM **Birey ve bireyin özgürlüğü ön plana çıkarılmalıdır. **Bireyin kendini geliĢtirmesine yönelik her türlü çaba desteklenmelidir **Her birey değerlidir ve kararlarını kendisi verir. —Gerçek doğadır ve insan doğal bir varlıktır. Eğitim bundan dolayı bireylerin doğalarına uygun olmalıdır. ÇıkıĢ noktası realizmdir. **Çocuk yetiĢkin oluncaya kadar hiçbir ahlaki değer ve inanç verilmemelidir..KiĢi kendi mantığıyla bulmalı ve keĢfetmelidir.Bireylerin doğal olarak olgunlaĢmasını savunurlar. **Öğrenci öğrenmeye aktif olarak katılmalıdır. Eğitim öğrencinin ilgi ve isteklerine cevap vermeli yeteneklerine uygun olmalıdır. Temsilcisi: J.J ROUSSEU dur ** Doğa kanunları bireylere ve topluma uygulanmalıdır. **Gözlem ve deneye dayalı bilimleri ve öğrenme yöntemlerini tercih ederler. **Önce toplumun beklentileri karĢılanmalı. Toplum bireyden önce gelmelidir **Birey toplum için eğitilmelidir. Programlar üretim teknikleri-uygulama ve politik derslere göre düzenlenmelidir. **Birey çok yönlü yetiĢtirilmeli ve geliĢtirilmelidir. Bireylerim üretim yetenekleri geliĢtirilmeli uygulamalı eğitme ağırlık verilmelidir. ***Marx, Engels, Lenin 2009-Ġyinin doğrunun ve güzelin evrenselliğini değerlerin mutlak olduğunu ve değiĢmezliğini tutarlılık kavramının önemli olduğunu savunan bir öğretmen öğrencilerine seçme özgürlüğü tanımakta onların seçme ve karar verme becerilerini geliĢtirmek istemektedir. Bu öğretmen için aĢağıdakilerden hangisi söylenebilir. ĠDEALĠST **Eğitim amacını özgürlüklerin artmasına odaklayan, öğrencilerin kendi değer sistemlerini geliĢtirmelerini savunan bir öğretmen gereksinimi olan öğrencilere yardım etmekte onlara seçme hakkını vermekte ve onların kiĢilik geliĢimlerine katkıda bulunmaktadır. VAROLUġCU **Öğrencilere toplumun değerlerini aktarmaya çalıĢan bir öğretmen iyi vatandaĢ olmanın bilgili birey olmaya dayandığını düĢünmekte ve bu amaçla planlı eğitim etkinliklerini gerçekleĢtirmektedir. REALĠST-GERÇEKÇĠ **Öğrenme öğretme süreçlerine bireyin etkin katılımını en çok vurgulayan felsefe YARARCILIK **Okulun iĢlevi aydın ve lider yetiĢtirmektir. ĠDEALĠZM **Öğrencinin ne öğreneceğini öğretmen belirlemelidir ve baĢat kültürel değerler öğrenciye aktarılmalıdır. REALĠZM **YaĢamın ve öğrenmemin amacının hayatın değerlerini anlamak ve bu değerlere sahip çıkmak kültür ve geleneklere önem vermek ĠDEALĠZM **Gerçek bilgi akıl ile elde edilemez gerçekliği daha çok duyumsamak özgürce yaĢamak gerekir VAROLUġCULUK. **Eğitim yaĢama hazırlıktan öte yaĢamın kendisidir. PRAGMATĠZM Sayfa 14 EĞĠTĠM FELSEFELERĠ 1-GELENEKSEL EĞĠTĠM FELSEFELERĠ DAĠMĠCĠLĠK **Evrensel nitelikte ölçüler. DeğiĢmez gerçeklere göre sağlam ve karakterli insan yetiĢtirilmelidir. Ġnsanın doğası ve ahlaki değerleri değiĢmez **Aristokratik bir eğitimi öngörür. Zihinsel geliĢme yönünden üst düzeyde seçkin bireyler yetiĢtirmek. ENTELEKTÜEL EĞĠTĠM(akıl yürütme) ** GeçmiĢten gelen kesin doğruları ve bilgiyi nesilden nesile aktarmak **Mutlak ve değiĢmez bilgiler okul tarafından her zaman ve her yerde her yaĢtaki insana öğretilmelidir. ** Dünyanın maddi ve manevi değerlerinin öğrenilmesinde klasik eserlerin önemini ve değiĢmeyen evrensel bir eğitim ilkesini savunan eğitim felsefesi **DeğiĢmeyen konu değiĢmeyen evrensel eğitim ilkelerini savunarak 18 yy a kadar devam eden en geleneksel en tutucu yaklaĢımdır **Eğitim programı çağlar ve kültürler üstü olmalı ve bilgiyi kazandırmalıdır bilgi ise her yerde aynıdır. **Öğretmen öğrenciye model olmalı ve geçmiĢten gelen kesin doğruların nesilden nesile aktarılmasını sağlamalıdır. Metod olarak çoğunlukla tümdengelimi kullanmalıdır. **Aslında öğretmenin görevi zaten öğrencide var olan bilgileri onlara buldurmaktır. Öğretmen merkezlidir öğretmen öğrencilerin düĢünmelerine yardımcı olur. GeçmiĢten gelen kesin doğruları ve bilgiyi nesilden nesile aktarır **Öğretmen öğrencilerin düĢünmelerine yardımcı olur. Örnek alma-tartıĢma-sokratik yöntem-drama rol yapma buluĢ v.s **DAĠMĠCĠLĠKTE akıl önemlidir. Rasyonel kiĢiler yetiĢtirilmeli. Ġnsanlar akıllarını kullanarak gerçeklere ulaĢabilirler ve gerçekler zaten insanların akıllarında vardır. ÖĞRETMENĠN GÖREVĠ ÖĞRENCĠYE AKLINDA VAR OLANI BULDURMAKTIR. **En geleneksel ve tutucu yaklaĢımdır. Sabit eğitim programları uygulanır. DeğiĢmeyen evrensel bir eğitim. **Eğitim hayata hazırlığın bir sürecidir hayatın bir kopyası değildir ve öğrenciyi hayata hazırlar. Eğitim kültürü aktarmalıdır. **Klasik konular beĢeri bilimler mantık matematik felsefe edebiyat. Yani: BeĢeri bilimler felsefe din tarih matematik klasik konular ve klasik eserler önemidir. Büyük kitaplar klasik eserler eğitimi **Evrensel ve entelektüel eğitim verilmeli maddi ve manevi değerler öğretilmelidir. Her zaman ve her yerde geçerli olan bilgiler ****Bilimsellik ve pozitiflik esasiciliğe göre eksiktir. **Temsilciler: ADLER-MORTĠNERD VE MAYNARD ESASĠCĠLĠK **Konu alanı, alanında uzman öğretmen ve disiplin merkezlidir ve bilimsel bilgileri öğretir. Öğrenci öğretmeni dinler ve anlatılanları ezberler. Öğretmen sınıfın lideridir . **Yeni kuĢaklara ortak bilgileri ve kültürel değerleri aktarmalıdır. Geçerli bilgiler ve kültürel değerler okul ve eğitim aracılıyla yeni kuĢaklara aktarılır. GeçmiĢten gelen önemli bilgi ve değerlerin temel yanları korunarak gelecek kuĢaklara aktarılmalıdır. **Ġnsan zihni doğuĢtan boĢtur ve tüm bilgiler sonradan öğretilebilir. **Soyut düĢünme düz anlatım Lab. Yöntemi buluĢ-deney araĢtırma v.s tümdengelim **Okuma yazma sayma gibi TEMEL BECERĠLERfen sosyal anadil tarih matematik eğitim gibi TEMEL KONULAR **Konular özümsenmelidir. Eğitimde disiplin ve zorlama esastır. **Bireyin toplumsallaĢması sağlanarak kültürün gelecek nesillere aktarılması gerekmektedir. **Rekabetçi ortamda öğretim esastır ve öğretmek öğrenmeye göre daha önemlidir çünkü birey doğuĢtan bilgiye sahip değildir. Öğrenciden çok eğitim öğretim giriĢimci olmalıdır. **Tüm bireylerin sahip olması gereken temel bilgiler vardır ve öğretilmelidir. **En yaygın kabul gören ve en uzun uygulanan yaklaĢımdır. Bilgiler sonradan öğrenilir. Öğretmen bilgileri anlatarak ve ezberleterek öğrenciye öğretir. **Kurallara uymayan cezalandırılır. Disiplin Ģarttır. Öğrenciyi zorlama vardır,sıkı çalıĢma esastır.. Öğretmen kontrolü önemlidir. **Öğretim dersler ve konulara göre yapılır. . **Bireylerin zihinsel geliĢimleri desteklenmelidir. Zihinsel yeteneği olan bireylere önem verilir ****18 yy dan sonra parlamıĢtır ve konunun özümsenmesi esastır ****Öğretmen ve konu merkezli olmakla birlikte okulların toplumdaki ağırlığı ve birey üzerindeki etkisi artmıĢtır. **Temsilciler HORNE BAĞLEY VE KANDEL Sayfa 15 DĠKKATLĠCE OKUYUNUZ: Esasicilerin daimicilerden farkı konu alanı programın ve kültürün biraz daha esnek yapıda ele alınmasıdır. GeçmiĢten gelen temel bilgi ve değerlerin önemli yanlarını korur bunlara yenileri de eklenerek gelecek kuĢaklara aktarılır. Böylece geçmiĢin baĢarıları üzerine yenileri eklenerek mükemmel bir uygarlık kurulabilir. ****DeğiĢmeyen evrensel programlar__________________ DAĠMĠCĠLĠK ****Programlardaki konulara yenileri eklenebiliyorsa _____ ESASĠCĠLĠK ****Varolan kültürün aktarılması_______________________ DAĠMĠCĠLĠK ****Varolan kültüre yenileri eklenerek aktarılıyorsa________ ESASĠCĠLĠK 2006 AĢağıdakilerden hangisinde öğretmenin rolü daimicilik esasına göre belirlenmiĢtir. GeçmiĢten gelen kesin doğruları ve bilgiyi nesilden nesile aktarmak 2006 Dünyanın maddi ve manevi değerlerinin öğrenilmesinde klasik eserlerin önemini ve değiĢmeyen evrensel bir eğitim ilkesini savunan eğitim felsefesi. DAĠMĠCĠLĠK 2004 Bireylerin zihinsel yetilerini geliĢtirmelerine yardımcı olmak-ESASĠCĠLĠK Zihinsel geliĢme yönünden üst düzeyde seçkin bireyler yetiĢtirmek-DAĠMĠCĠLĠK 2005 En açık olandan en tutucu olana doğru YENĠDEN KURAMCILIK ĠLERLEMECĠLĠK-ESASĠCĠLĠK-DAĠMĠCĠLĠK ĠLERLEMECĠLĠK **Pragmatik felsefenin etkisi vardır. BĠREYSEL DEĞĠġĠM VE YENĠLĠK **Öğrenci aktif etkin katılımcıdır ve öğrencinin ilgi ihtiyaç ve beklentileri önemlidir. ÖĞRETMEN REHBERDĠR **YarıĢma yoktur uygulamalı iĢbirlikçi öğrenme beyin fırtınası deney gezi gözlem buluĢ ön planda tutulmalıdır. Problem çözme, araĢtırma inceleme, proje-J.DEWEY **Hayatilik ilkesi ıĢığında OKUL HAYATA HAZIRLAYAN YER DEĞĠL HAYATIN KENDĠSĠ OLMALIDIR. **Öğrencilere üst düzey düĢünme becerileri kazandırılmalıdır. **Yeni eğitim programı ilerlemecilik felsefesine göre hazırlanmıĢtır. **Yaparak yaĢayarak öğrenme demokratik katılımcı ortam, Hümanistik ve radikal eğitim reformu sözkonusudur. **En esnek eğitim felsefesidir. **Sürece dayalı özdeğerlendirme sözkonusudur. **Eğitim durumlarını ön planda tutar. 2007-Yeni ilköğretim programlarının dayandığı öğrenme yaklaĢımları öğrenenlerin öğrendikleri bilgilerle günlük yaĢam durumları arasında bağlantı kurmalarına bilgiyi özümsemelerine ve kalıcı bilgi edinmelerine fırsat vermektir. Bu özellikler dikkate alındığında yeni ilköğretim programlarının ağırlıklı olarak hangi eğitim felsefesine dayandırıldığı söylenir. ĠLERLEMECEĠLĠK YENĠDEN KURAMCILIK **Pragmatizm ve varoluĢculuk TOPLUMSAL DEĞĠġĠM VE YENĠLĠK. **Toplumu yeniden düzenlemek toplumda reform yapmak ve toplumda gerçek demokrasiyi yerleĢtirmek gerekir. **Ġlerlemecilerin öğrenen merkezli eğitim anlayıĢına karĢıdırlar, öğrencinin yerine toplumun olması gerektiğini savunurlar. **AraĢtırma baĢkanı ve proje yöneticisi gibi olan öğretmenler toplumun etnik dini sosyal ekonomik yapılarının ve sorunlarının öğrenciler tarafından fark edilmesini sağlar. **En çağdaĢ (yeniliklere açık) eğitim felsefesidir. Toplumlar sürekli değiĢtiği için programlarda değiĢmelidir. **Okullar toplumun problemlerinin çözümü konusunda öğretmen ve öğrencilerin gerektiğinde harekete geçtiği yerlerdir. **Program öğelerinden içerik öğesini öne çıkarılar. **Örnek olay proje tabanlı eleĢtirel düĢünme sosyal yapılandırmacılık **Tümel değerlendirme-portfolyo tipi değerlendirme ön plandadır. **Toplumun yenilenmesinde asıl görev okulundur. Öğretmen asıl güç konumundadır. S.D 2004Evrensel ve entelektüel eğitim(DAĠMĠCĠLĠK)-Öğrenmeyi sıkı ve zorlayıcı bir çabayla açıklar(ESASĠCĠLĠK)-Toplumu yeniden düzene koymayı esas alır(YENĠDEN KURAMCILIK) Eğitim çocukların ilgilerine göre ve çocukların aktif katılımıyla olmalıdır.(ĠLERLEMECĠLĠK) KAHRAMAN ÖZKUL obsesyon52@hotmail.com Sayfa 16 ÜLKEMĠZDE YENĠ ĠLKÖĞRETĠM PROGRAMI (MEB ĠLKÖĞRETĠM PROGRAMI 2005) ÖĞRENCĠLERE KAZANDIRILACAK BECERĠLER VE KĠġĠSEL NĠTELĠKLER DĠKKAT: Yeni program ile birlikte katı davranıĢçı programdan biliĢsel ve yapılandırıcı bir yaklaĢıma geçildi sadece öğretim değil eğitimde vurgulandı, Türkçe ve tarih bilinci vurgulandı. Kazandırılacak beceriler ve kiĢisel saptandı ve programa konuldu etkinlikler ve faaliyetler artırıldı. KAZANADIRILMASI BECERĠLER ve ÖRNEKLER: 1-ELEġTĠREL DÜġÜNME *Yargıya varma ve mantıklı sonuçlara ulaĢma Olaylar ve oldular arasında iliĢki kurma *Bildiklerini ve bilmediklerini ayırt etme 2-YARATICI DÜġÜNME *Özgün ve yeni fikirler oluĢturma Sıra dıĢı bağlantılar kurma *Risk alma cesaret gösterme meydan okuma 3-ARAġTIRMA *Soru sorma gözlem yapma tahmin etme veri toplama verileri kaydetme araĢtırma sonuçlarını sunma 4-ĠLETĠġĠM *Dinleme geri bildirim alma verme açık fikirli olma tartıĢma ikna etme iletiĢim araçlarını kullanma duygu ve düĢüncelerini iade edebilme 5-PROBLEM ÇÖZME *Problemi fark etme problemin kime ait olduğunu belirtme çözüm seçenekleri belirleme veri toplama problemi aydınlatmak için uygun sorular sorabilme uygun çözüm yolları önerebilme ve uygulayabilme 6-BĠLGĠ TEKNOLOJĠLERĠNĠ KULLANMA *Teknolojik ürünleri amaca uygun kullanma yerel gazeteleri kullanma kütüphanelerden ve yazılı kaynaklardan yararlanma bilgiyi bulma bilgisayarı iĢletme eldeki bilgileri kaydetme yeniden kullanabilme çoklu ortamda rapor ve sunu hazırlama 7-GĠRĠġĠMCĠLĠK *Risk alma yeni fikirlere bilgi ve becerilere açık olma kaybetmeyi göze alma deneme cesareti gösterme kendini olası eleĢtiri ve baĢarısızlıklara açık tutma grubun henüz fark edilmeyen ortak ihtiyaçlarına duyarlı olma 8-TÜRKÇEYĠ DOĞRU ETKĠLĠ VE GÜZEL KULLANMA 9-KARAR VERME *Karar alternatifleri üretme kararların sonuçlarını düĢünebilme en uygun kararı verebilme verilen kararın sonuçlarını ve sorumluluğunu üstlenme 10-KAYNAKLARI ETKĠLĠ KULLANMA *Zaman ve parayı materyal olarak kullanma bilinçli tüketici olma çevre bilinci geliĢtirme ve çevredeki kaynakları etkili kullanma planlama ve üretim parayı doğru sayma reklâmlarla tüketici hakları arasında iliĢki kurma takvimleri kullanma ve anlama çevredeki eĢyaları tanıma anlama ve kullanma çevreye zarar vermenin kendisine zarar vermek olduğunu kavratma çok fazla abur cubur tüketmeme doğal gıdalar ve taze meyveler kullanma reklamların tüketime yönlendirme etkisini kavramasını sağlama 11-GÜVENLĠK VE KORUNMAYI SAĞLAMA *Sağlık güvenlik kuralarına ve prosedürlerine uyma doğal afetlerden korunma trafikte güvenliği sağlama hayır diyebilme sağlığını koruma 12-ÖZ DENETĠM *Etik davranma eğlenme öğrenmeyi öğrenme amaç belirleme kendini tanıma ve kiĢisel geliĢimin izleme duygu yönetimi kariyer planlama sorumluluk zamanı ve mekanı doğru algılama katılım paylaĢım iĢ birliği ve takım çalıĢması yapma liderlik farklılıklar saygı duyma 13-BĠLMĠN TEMEL KAVRAMLARINI TANIMA SAYFA 17 *DeğiĢim etkileĢim neden sonuç iliĢkisi değiĢkenlik benzerlik karĢılıklı bağımlılık süreklilik korunum 14-TEMALARLA ĠLGĠLĠ TEMLE KAVRAMLARI TANIMA Kavramlarla ilgili hikaye yazma kavram haritası oluĢturma dün bugün yarın ve okul heyecanım temasında yer alan kavramları doru ve yerinde kullanma KAZANDIRILMASI GEREKEN KĠġĠSEL NĠTELĠKLER: 1-ÖZSAYGI *Kendini ve duygularını fark etme *GeçmiĢini öğrenen kendisiyle barıĢık olma *Kendinin ve arkadaĢlarının değerli olduğunu kabul etme *Görev ve sorumluluklarını bilme yardımlaĢma *Kendi farklılığını fark etme kiĢisel bakımını yapma 2- ÖZGÜVEN *Güçlü ve zayıf yönlerini tanıma hatalardan ders çıkarmak *Ailede alınan kararlara katılma etkili hayır diyebilme *Etik davranıĢların güven artıcı olduğunu bilme haksızlığa uğradığında bunu sorgulama *Doğadaki karĢılıklı bağımlığı kavrama neden kurallara gerek duyulduğunu bilme 3-TOPLUMSALLIK *Görgü kurallarını öğrenme arkadaĢ edinme arkadaĢlarına fikirlerini açıkça söyleyebilme *BaĢkalarının eĢyalarını izinsiz kullanmama izin alarak kullanma *ArkadaĢlarıyla oyun oynama eğlenme gerekeni yapma 4-SABIR **Hata yapmanın doğal olduğunu bilme isteklerini erteleme duygularını kontrol etme etkili dinleme 5-HOġGÖRÜ *ArkadaĢları ile iyi iliĢkiler kurma konuĢanı dinleme *Görevlerini yerine getirmekten mutluluk duyma *Hataları doğal karĢılama farklılıkları kabul etme herkesin değerli olduğunu kabul etme *ArkadaĢlıklarda iyi iliĢkiler geliĢtirme arkadaĢlarıyla oynarken uygun davranıĢlar gösterme 6-SEVGĠ *Kendini arkadaĢlarını akrabalarını sevme *Milli ve dini bayramları vatanı ülkeyi insanları sevme *Okulda çevrede karĢılaĢtığı durumlara kiĢilere sevgiyle yaklaĢabilme 7-SAYGI *Öğreteme aileye büyüklere arkadaĢlara saygılı olma *Doğaya çevreye insanlara saygılı olma *Türk Bayrağı na Ġstiklal MarĢın a Atatürk e Türk büyüklerine saygı duyma *KiĢisel ve baĢkalarının eĢyalarına saygı duyma 8-BARIġ *Sorunları fark etme çözüm yollarını bulma sorun çözme becerilerini kullanma *Milli ve dini bayramları kutlama dayanıĢma içinde olma toplumsal paylaĢımlarla yaĢama 9-YARDIMSEVERLĠK *Kaza ve doğal afetlerde okuldaki sorunlarda ailede yardımsever olma arkadaĢlarıyla olan iliĢkilerde 10-DOĞRULUK *Etik davranıĢların farkında olma trafikteki doğru ve yanlıĢları bilme *Yanlı davranıĢların farkında olma yanlılık içermeyen önyargısız davranıĢlarda bulunma 11-DÜRÜSTLÜK *Aile ve arkadaĢları arsındaki çevredeki etik değerleri fark etme baĢkalarına duyarlılık gösterme davranıĢlarında dürüst etik olma 12-ADALET *Kuralara uyma görev dağılımın adil olup olmadığını bilme üzerine düĢen görevi yapma Türk milletinin sahip olduğu hak ve hürriyetleri bilme 13-YENĠLĠĞE AÇIK *Geleceği hayal etme ve tasarlama yeni fikirler üretme yenilikleri deneme cesareti projeler tasarlama 14-VATANSEVERLĠK *Bayrağa ve marĢa saygı ġeref köĢesini tanıma bayramlara katılmak KAHRAMAN ÖZKUL obsesyon52@hotmail.com SAYFA 18 PROGRAM TASARIMI YAKLAġIMLARI KONU MERKEZLĠ ÖĞRENEN MERKEZLĠ SORUN MERKEZLĠ **KONU TASARIMI **DĠSĠPLĠN TASARIMI **GENĠġ ALAN TASARIMI **KORELÂSYON DĠSĠPLĠNLERARASI **SÜREÇ TASARIMI **ÇOCUK MERKEZLĠ **YAġANTI MERKEZLĠ **RADĠKAL-ROMANTĠK **HÜMANĠSTĠK **YAġAM ġARTLAR **ÇEKĠRDEK-CORE **TOPLUMSAL SORUNLAR VE YENĠDEN KURMACILIK *DavranıĢçı ve biliĢsel psikoloji etkisindedirler *Ġdealizm ve realizm felsefe akımları etkisi *Daimcilik ve esasicilik eğitim felsefeleri *Geçerli ve evrensel nitelikteki konular bilgiler *Her konu alanının özelliğine göre eğitim programı *Öğrenci pasif öğretmen aktif *Ödül ceza var ve yetiĢkinler ne uygun gördülerse onu öğretirler. *Bireysel farklılık dikkate alınmaz *Geleneksel eğitim anlayıĢını yansıtır. *Hedefe yöneliktir ve içeriğin ayrıntıları önemlidir, konular en iyi Ģekilde öğrenciye öğretilmelidir. *Bilgi uzmanlarca düzenlenir öğretmen en iyi ve hızlı Ģekilde öğretmelidir. *Program plan önceden hazırlanır. Temel kaynak kitaptır. *SunuĢ yoluyla-düz anlatım sokratik tartıĢma gibi teknikler kullanılır. *Yazılı sözlü boĢluk doldurma ve çoktan seçmeli tarzda sınavlar uygulanır. **ĠÇERĠK DÜZENLEME YAKLAġIMI: Piramitsel-doğrusal-çekirdek . *Pragmatik felsefe akımı ve ilerlemeci eğitim yaklaĢımı *Yapılandırmacı öğrenme kuramına dayanır. *Ülkemizde de uygulanmaya konmuĢtur. *Bireysel farklar dikkate alınır *Yeniden kurmacılık eğitim felsefesine dayanır. buna bağlı olarak öğrenci merkezli eğitim anlayıĢı vardır, öğrencilerin ilgi yetenek ve beklentileri önemlidir. *Öğrenci yaĢantılarına yer verilir ve problem çözme-iĢbirlikçi öğrenme yöntemleri en uygun yöntemlerdendir. *Program esnektir önceden yapılandırılmamıĢtır. Öğrencilerle birlikte yapılandırmalı ve uygulanmalıdır *Sosyal değerlere ve öğrencilerin aktifliğine önem verir toplum ve toplumun sorunlarına odaklanmıĢtır. *Kültürel ve geleneksel değerlerin güçlendirilmesi önemlidir. *Programın içerik öğesine önem verir *Problem çözme proje tabanlı öğrenme ve örnek olay yöntemleri ağırlık kazanır. *Ġçeriğin ayrıntıları yerine önemli olan öğrencinin sürece aktif katılmasıdır. *Öğretmenin görevi rehber olarak katılımın sağlanabileceği ortamı düzenlemek ve sağlamaktır. *ÇağdaĢ eğitim anlayıĢı söz konusundur ve eğitim durumları öğesi ön plandadır. *Kitap dıĢı kaynaklara yer verir *Neyin öğretileceğinden çok nasıl öğretileceği önemlidir. *Anahtar kelimeler birey+toplumun problemler. Problem çözme becerileri **ĠÇERĠK DÜZENLEME YAKLAġIMI: Sarmal doğrusal modüler sorgulama S.D Çekirdek proje konu ağı *Toplumun yeniden yapılandırılması için gerçek hayat problemlerini çözebilen bireyler yetiĢtirmek gerekir. *Okullar sosyal geliĢimin bir merkezlidir **ĠÇERĠK DÜZENLEME YAKLAġIMI: Sayfa 19 2003 Sınıf içi öğretme öğrenme süreçlerinde konu merkezli yaklaĢımları benimseyen bir öğretmen aĢağıdakilerin hangisine en çok ağırlık verir? ĠÇERĠĞĠN AYRINTILARINA 2003 Sınıf içi öğretme öğrenme süreçlerinde öğrenci merkezli yaklaĢımların öğretmenler tarafından tercih edilmesi aĢağıdakilerden hangisini ön plana çıkarır? ĠġBĠRLĠĞĠ VE GRUPLA ÇALIġMAYI **Öğrenci merkezli öğretim yapmak isteyen bir öğretmen sınıf içi etkinlikleri düzenlerken ÖĞRENCĠ ÖZELLĠKLERĠNĠ dikkate almalıdır. **Öğrencinin doğal geliĢini destekleme, öğrenci etkinliklerine yer verme, öğrenmeyi ve öğrenme yeteneklerini geliĢtirme, öğrencinin ilgi ve gereksinimlerini karĢılama öğrenci merkezli program geliĢtirmenin ilkelerinden sayılır. KAHRAMAN ÖZKUL obsesyon52@hotmail.com **Program geliĢtirmede öğrencilerin yaĢadıkları ülkeyi ve toplumu analiz ederek toplumun geliĢmesini ve değiĢmesini sağlamaları YENĠDEN YAPILANDIRMACI TASARIMIN önerisidir. Sayfa 19 KONU MERKEZLĠ YAKLAġIM *DeğiĢmeyen evrensel bilgi ve konular uzmanlarca düzenlenir. *Konular arasında mantıksal bağ vardır ve birbirlerinin önkoĢulu olması sözkonudur. KONU TASARIMI DĠSĠPLĠN (DERS) TASARIMI DĠSĠPLĠNLERARASI TASARIM KORELÂSYON ĠLĠġKĠSEL TEMATĠK GENĠġ ALAN TASARIMI S.D SÜREÇ TASARIMI *Konular basitten karmaĢığa göre mantıklı bir sıra ile düzenlenir ve öğretilir. *Öğretmen sunumda öğretimde aktiftir ezberleterek öğretir. *Konular öğrencilerin hazırbulunuĢluk düzeylerine göre düzenlenir. *Konular derinlemesine ayrıĢtırılarak öğretilir. *Uzman yetiĢtirmede kullanılır, ülkemizde öğretmen yetiĢtirmede uzun yıllar kullanılmıĢtır. *Konuların bir araya getirilmesi ile oluĢan tasarımdır. Konular birleĢerek dersleri disiplinleri oluĢturur. Konu tasarımından farkı daha bütünsel bilgilerden oluĢmasıdır. *Bilginin sınıflandırılması sözkonusudur. Matematik dil fizik kimya gibi *Tek tek konuları değil ders öğretimini öngörür. BĠLĠM DALLARI *Alanında uzman öğretmenler ve disiplin tasarımı önemli kavramlarıdır. *Her ders kendi içerisinde bir bütün oluĢturur. *Öğrencinin herhangi bir disiplinin yapısını dayandığı mantığı anlaması önemlidir. *Eğer öğrenci tarih öğrenecekse bir tarihçi gibi araĢtırma yapmalı biyoloji öğrenecekse bir biyolog gibi araĢtırma yapmalıdır. *Öğrenilecek konunun yapısı kullanılacak yöntemi de içerir. *Öğrencinin bilgiyi yeni ve benzer durumlarda kullanması istenir. *Programlarda bir ders yada etkinlik merkezde tutulur diğer ders ve programlarda buna göre düzenlenir. **Farklı ders ve konuların birbirlerinden bağımsız değil birlikte ilerlemesi sözkonusudur. **Farklı derslerle iliĢki kurmayı esas alır. ORTAK KONU ORTAK TEMA **Öğretmenlerin iĢbirliği içinde olmasını öngörür. ÖRNEK: MÜZĠK. SU GELĠR GÜLDÜR GÜLDÜR YAR GEL BENĠ GÜLDÜR FĠZĠK: SUYUN KALDIRMA KUVVETĠ BEDEN: SUS SPORLARI COĞRAFYA: AKARSULAR VE GÖLLER TARĠH: SU SAVAġLARI 2007 Bir öğretmen küresel ısınma konusundan yola çıkarak fen ve teknoloji dersinde ısı ve ısıcaklık sosyal bilgiler dersinde ısınmamın sosyal yaĢama etkileri matematik dersinde sıcaklık artıĢının ve suların yükselmesi ölçümü görsel sanatlar dersinde ise ısınmanın insan yaĢamına olan olumsuz etkilerini ele alarak içerik oluĢturmuĢtur. DĠSĠPLĠNLERARASI 2003 Ġlköğretim düzeyinde çocuklar varlıklar olay ve bilgileri bilim dallarına göre gruplayarak kavrayamaz. Ġlköğretim düzeyinde çocuklar varlıkları ve olayları yaĢamlarıyla bütünlük içinde algılar. Program içinde yer alan dil matematik fen sosyal bilgiler resim müzik beden eğitimi gibi alanlar birbirleriyle iliĢkilendirilirse ilköğretim düzeyinde çocuğun öğrenmesi daha kolay olur. DĠSĠPLĠNLERARASI 2007 Ġlköğretimin ilk üç ayında Hayat Bilgisi dersi içinde ele alınan konular 6.7.8 sınıflarda sosyal bilgiler fen ve teknoloji derleri ortaöğretim yıllarında ise tarih coğrafya sosyoloji fizik kimya biyoloji derslerin içinde incelenir. Derslerin bu Ģekilde yapılandırıldığı program tasarımı hangisidir. GENĠġ ALAN 2005 Belli alanlarda öğretilmesi amaçlanan disiplinler arasında bütünleĢme sağlanarak daha iĢlevsel hale getirilmesini benimseyen yaklaĢım GENĠġ ALAN YAKLAġIMI 2006 Ortaöğretimde tarih coğrafya sosyoloji biyoloji fizik gibi derslerde ele alına bazı konular ilköğretimin 4-8 sınıflarında fen ve teknoloji ve sosyal bilgiler içinde, ilk üç yılda ise hayat bilgisi içinde ele alınır Hayat bilgisi dersinin ele alınıĢı hangi program tasarımı yaklaĢımıdır. GENĠġ ALAN YAKLAġIMI *Benzer özellik taĢıyan konuların mantığa uygun Ģekilde bir araya getirilmesidir. *Disiplinler Arası bütünleĢme sağlanarak bilginin daha iĢlevsel hale getirilmesi sağlanır. *Bilgi hem bütünlük içinde sunulur hem de aralarındaki iliĢki daha kolay anlaĢılır. **Ayrıntılı bilgi yerine genel ve geçerli olan evrensel bilgiler sunulur. ORTAK DERS **Her konu için ayrı ayrı öğrenme yoları yerine tüm konular için ortak bir öğrenme yolu benimsenmelidir. *Amaç öğrencinin en iyi Ģekilde nasıl öğreneceğidir. **Öğrencilerin eleĢtirel düĢünme problem çözme karar verme gibi üst düzey beceriler kazanmaları önemlidir. **Anahtar kelimeler ortak bir öğrenme yolu en bütün eleĢtirel düĢünme **Konu merkezli tasarımlar içinde en bütünüdür. obsesyon52@hotmail.com Kahraman Özkul Sayfa 20 ÖĞRENEN MERKEZLĠ TASARIMLAR ÇOCUK MERKEZLĠ TABA YAġANTI MERKEZLĠ J.DWEY-TYLER ROMANTĠK (RADĠKAL) PESTALLOZZĠ HÜMANĠSTĠK ĠNSANCIL **Önce öğrencinin ilgi ve ihtiyaçları hazırbulunuĢlukları belirlenir ve sonra buna göre program oluĢturulur.* * ÇOCUKLAR OKULA GELMEDEN PROGRAM YAPILIR. *YaklaĢımın temelinde TABA nın kiĢi yaĢadığını öğrenir görüĢü vardır. *Öğrenci etkin duruma getirilmelidir *Hedefe dayalıdır fakat merkezde konular değil çocuklar vardır. *Her öğrenci için farklı programlar da içerir **Öğretim süreci esnasında program geliĢtirmeye baĢlanır. Uygulamaya baĢlayınca çocukların ihtiyaç ve ilgileri hazırbulunuĢlukları belirlenir ve öğretmen buna göre durumu ayarlar program yapar. **Çocuğun yaĢantıları eğitim programının odak noktasıdır. ** ÇOCUKLAR OKULA GELDĠKTEN SONRA PROGRAM YAPILIR **Programlar süreç içerisinde değiĢebilir yada yapılabilir. **Okulların iĢleyiĢ ve iĢlevleri gözden geçirilmeli öğrencilerin doğasına uygun program yapılmalıdır. **Çocuğu özgürleĢtirmeye yönelik bireysel sorumluluğu ve özgürlüğü temel alan programlar düzenlenmelidir. *Plan ve programdan hoĢlanmazlar. *Okulu eleĢtiren bir yaklaĢımdır okul bireyin geliĢimini olumsuz etkiler. *Velilere çocukları okula göndermeyin diyenler de vardır. **DavranıĢçı kuramlara karĢı çıkarak insan davranıĢlarının basit bir U-T iliĢkisiyle açıklanmayacağını savunurlar. Ġnsan davranıĢları karmaĢık bir süreçtir. **Ġnsan odaklı olduğu için tüm uygulamalarda da bireysel odaklı anlayıĢ hakim olmalıdır. **Bireysel farklara ve özelliklere öncelik verilmelidir ve baskı ve zorlama olmadan öğrencinin kendini gerçekleĢtirebileceği programları savunurlar. **VaroluĢçu felsefeye dayanır. 2006- DavranıĢçı öğrenme kuramlarına dayalı öğretim programı tasarımlarına tepki olarak ortaya çıkan ve insan davranıĢlarının basit bir etki tepki iliĢkisinden daha çok karmaĢık bir yapıya sahip olduğunu ileri süren temel program tasarımı HÜMANĠSTĠK SORUN MERKEZLĠ TASARIMLAR YAġAM ġARTLARI ÇEKĠRDEK(CORE) TASARIMI TOPLUMSAL SORUNLAR VE YENĠDEN KURAMCILIK **Öğrenciler öğrendiklerini yaĢamlarında bizzat kullanmalıdır. **Programlar öğrencinin toplumun değiĢen Ģartlarına uyumunu kolaylaĢtıracak nitelikte hazırlanmalıdır. **Öğrenciler sorun çözme süreçlerini kullanmaya özendirilmelidir. *Bireysel sorunların çözümü toplumsal sorunların çözümüdür. *Konular toplumsal yaĢama göre düzenlenir. *Toplum sorun çözme becerisi kazanmada laboratuar olarak görülmelidir. *Tasarımlar öğrenci sisteme girmeden önce yapılır. *Öğrenci toplumun sorunlarını görmeli ve çözme becerisi kazanmalıdır. **ĠĢbirliğine dayalı öğrenme temele alınmalıdır. **Konuların ayrı ayrı ayrı öğretilmesine tepki olarak ortaya çıkmıĢtır konular bütünleĢtirilmelidir. *Konu merkezli tasarımlar ve toplumun problemleri. *Disiplin tasarımını savunurlar öğrenci özelikleri pek önemli değil *Toplum sorunlarını çözmeye odaklanmıĢlardır. **Toplumsal değiĢim en iyi okul ile gerçekleĢir. **Zaman sürekli olarak toplumu değiĢime zorlamaktadır. **Okul toplumun sorunlarıyla ilgilenen değil bizzat çözen merkez olmalıdır. *Okul toplumun yeniden inĢasını sağlamalıdır. *Programlarda politik etnik dini ekonomik geliĢmeler dikkate alınmalıdır. obsesyon52@hotmail.com Kahraman Özkul Sayfa 21 PROGRAM GELĠġTĠRME MODELLERĠ ABD DE KULLANILANLAR TABA MODELĠ TYLER MODELĠ S.D *Tümevarımcı bir yaklaĢım benimsemiĢtir. ABD de yaygın olarak kullanılmıĢtır *SIRASIYLA —Ġhtiyaçların gereksinimlerin-Amaçların hedeflerin belirlenmesi —Ġçeriğin Seçimi-Ġçeriğin düzenlenmesi —Öğrenme YaĢantılarının Seçimi ve düzenlenmesi —Neyin nasıl değerlendirileceğinin saptanması —Program öğelerinin sırası ve iliĢkilerinin kontrolü Bu modelin ilk ve son basamakları önemlidir. Program geliĢtirme sürecine ilgili tüm bireylerin katılımını öngörür özelikle uygulama aĢamasında öğretmenler aktif olarak rol almalıdır. 2003 Program geliĢtirmede tümevarım yaklaĢımının ilk basamağı TABA nın görüĢüne göre aĢağıdakilerden hangisidir? Cevap: GEREKSĠNĠMLERĠN BELĠRLENMESĠ *Akılcı bir modeldir. En önemli unsur HEDEFLER dir. Diğer önemli unsur ise EĞİTİM DURUMLARIDIR. İlerlemeci yaklaşım temellidir. Tümevarım yöntemini benimser. Program geliştirme süreçlerini hedeflere göre belirler. *Kaynaklar BĠREY-TOPLUM-KONU ALANIDIR.+++++*OLASI GENEL AMAÇLARI belirlemek gerekir *Olası genel amaçlar belirlendikten sonra SÜZGEÇLER kullanır. SÜZGEÇ olarak ise SÜZGEÇ EĞĠTĠM FELSEFESĠ VE SÜZGEÇ ÖĞRENME PSĠKLOJĠSĠ dir. *SÜZGEÇTEN geçirdikten sonra AMAÇLAR KESĠNLEġĠR. *Belirlenen amaçlara göre ÖĞRENME YAġANTILARI seçilir düzenlenir ve yönlendirilir *Son olarak ise DEĞERLENDĠRME yapılır. DĠKKAT: Hedefe Dayalı Değerlendirme kavramını kullandığı unutulmamalıdır. Ayrıca içerik öğesinin olmadığını bilmemizde fayda vardır. TABA-TYLER MODELĠ *Türkiye de uygulanan modeller TABA-TYLER modeline göre düzenlenmiştir. Bu modelin en önemli özelliklerinden bir tanesi DÖNÜT bulundurmasıdır. Yani değerlendirme sonunda SONUÇ YETERLİ mi sorusu sorulur ve cevap olumsuz ise yani Hayır ise DÖNÜT verilir. Dönüt amaçlara ve diğer öğelere verilir GENEL AMAÇLARA VE HEDEFLERE verilmez çünkü KANUN niteliğindedir. AġAMALARI: BAġLA => ĠHTĠYAÇLARI BELĠRLE(gereksinim) => GENEL AMAÇLARI BELĠRLE => AMAÇLARI SAPTA => ĠÇERĠĞĠ SEÇ-ĠÇERĠĞĠ DÜZENLE => ÖĞRENME YAġANTILARINI BELĠRLE => ÖĞRENME YAġANTILARINI DÜZENLE => DEĞERLENDĠRME YAP => SONUÇ YETERLĠ MĠ? DÖNÜT EVET, ĠSE: Ayrıntılı iĢleri formüle et ve iĢlemleri tekrar belirle ve BĠTĠR. HAYIR, ĠSE: DÖNÜT VER dikkat dönüt verme iĢlemi AMAÇLARI SAPTA aĢamasından baĢlar. SĠSTEM YAKLAġIMINA DAYALI PROGRAM MODELĠ WULF VE SHAVE *Öğretmenlerinde program geliĢtirebileceği tezini savunur. AġAMA ĠġLEM PROBLEMĠ *Komisyon üyeleri seçilir TANIMA *Amaç belirlenir. obsesyon52@hotmail.com Kahraman Özkul GELĠġME *Amaçların davranıĢa dönüĢtürülmesi NE ÖĞRETELĠM *Uygun ders planlarının yazılması NASIL ÖĞRETELĠM *Öğretim materyallerinin geliĢtirilmesi *Öğrenme ortamının desenlenmesi DEĞERLENDĠRME *Sonuçların değerlendirilmesi *Sürekli dönüt sağlanması Sayfa 22 AVRUPA’DA KULLANILAN MODELLER RASYONEL PLANMAMA MODELĠ TEKNOKRATĠK MODEL WHĠTE *Taba-Tyler modeline benzer yeniden kurmacılık felsefi görüĢü etkisi vardır. SÜREÇ YAKLAġIMI MODELĠ YENĠLĠKÇĠ DURUMSAL MODEL STENHOUSE SKĠLLBERG *Ġlerlemecilik akımından etkilenen esnek bir programdır. *Öğretmenlerin yaptığı der planlama sürecinden yola çıkarak hazırlanmıĢtır *Öğretmenlere özerklik sağlar bundan dolayı öğretmenlerin çok iyi yetiĢmiĢ olmasını gerektirir. *Hümanist felsefeden etkilenen okul merkezli bir yaklaĢımdır. Bundan dolayı okul ve yakın çevresindeki durumların değerlendirilmesini öngörür *Görevsel-iĢlevsel programı savunur. GENEL AMAÇLAR BASAMAKLARI ĠÇERĠK BAĞLAM AMAÇLAR ÖĞRENME DURUMLARI ÖĞRENME DURUMLARI GENEL AMAÇLAR DEĞERLENDĠRME DEĞERLENDĠRME DURUM ÇÖZÜMLEMESĠTESPĠTĠ AMAÇLAR ÖĞRENME ÖĞRETME ETKĠNLĠKLERĠ PROGRAMI ÖĞRETMEN PROGRAMI D UYGULAMA DÜZENLEME DEĞERLENDĠRME PROGRAM GELĠġTĠRME VE GRUPLARI KARAR VE KOORDĠNASYON GRUBU *Hangi disiplin alanında ve hangi kademede program geliĢtirme çalıĢmaları yapılacak. *Ülkede kabul gören eğitim felsefelerini (baĢat) programa yansıtır. *Hazırlanan programa ret kabul ya da düzeltme konusunda karar verir ÇALIġMA GRUBU PROGRAM DANIġMA GRUBU *Programların planlanmasıhazırlanması-denemesi uygulanması değerlendirilmesi aĢamalarında sürekli görev yapan gruptur. *Tam zamanlı gruptur sürekli görev alırlar *Program danıĢma grubunun ihtiyaçlarına göre danıĢtığı gruptur. *Uzmanlardan oluĢur.HER aĢamada görev alırlar KOMĠSYON ÜYELERĠ 1-Program geliĢtirme uzmanı 2-Ölçme ve değerlendirme uzmanı 3-Konu alanı uzmanı (üniversiteden) 4-Ġlgili konu alanı öğretmenleri KOMĠSYON ÜYELERĠ 1-Eğitim psikologu (hedef ve kazanımlar konusunda öğrenci ilgi ve yetenekleri konusunda) 2-Eğitim sosyoloğu(toplum beklentileri) 3-Eğitim felsefecisi(hedefleri sıraya koyma tutarlılık-baĢat eğitim felsefesi) 4-Eğitim ekonomisti 5-Eğitim denetçisi (hedefler denetlenebilir nitelikte mi)? 6-Eğitim yöneticisi(ders dağılımı organize etme) 7-ĠletiĢim uzmanı 8-Halkla iliĢkiler uzmanı 9-Okul yöneticisi 10-Eğitim teknoloğu *Program çalıĢma gruplarının uyumlu bir Ģekilde çalıĢmasını sağlar. KOMĠSYON ÜYELERĠ 1-MEB TEMSĠLCĠLERĠ *Ġlgili genel müdürlük temsilcileri *TTK temsilcisi *TeftiĢ Kurulu temsilcisi 2-Program geliĢtirme alan uzmanı 3-Öğretmen örgütleri temsilcileri 4-Konu alanı öğretmenlerinin temsilcileri(Bakanlık(okullar) ve üniversitelerden alan öğretmenleri) 5-Kamu kurumları temsilcileri(iĢçi iĢveren temsilcileri-meslek odası ve birliği temsilcileri) 6-Veli temsilcileri(Okul aile birliği-Okul koruma derneği-veli temsilcisi) 7-Öğrenci temsilcileri(ortaöğretim ve üzeri) obsesyon52@hotmail.com Kahraman Özkul Sayfa 23 PROGRAM GELĠġTĠRME ÇALIġMA PLANI Program çalıĢma grubu tarafından planlanır. Genel çalıĢmalar tek bir hat üzerinde destekleyici çalıĢmalar ise yan hatlarda gösterilir. Dikkat PERT iĢlem ağında ve AKIġ Ģemasında ZAMAN gösterilmez. ĠġLEM ZAMAN ÇĠZELGESĠ ÇalıĢmaya baĢlamadan önce çalıĢma grubu tarafından hazırlanır ve karar koordinasyon grubuna sunulur. Sütunda süreçte yapılacak iĢlem basamakları gösterilir, satırda ise her basamağa ayrılacak süre çizelgesi var PERT -ĠġLEM AĞI Programı geliĢtirme sürecinde hazırlanır ve karar koordinasyon grubuna sunulur. Yapılacak iĢlemlerin detaylandırıldığı basamaktır. Her sınıfın ihtiyaçları ayrıntılı bir Ģekilde çıkarılır. Mesela ihtiyaç belirleme aĢamasında tolum birey ve konu alanı Ģeklinde sınıflama yapılır. AKIġ ġEMASI Program hazırlandıktan sonra yapılan iĢlerin hazırlanarak karar koordinasyon grubuna sunulmasıdır. PROGRAM GELĠġTĠRME ÇALIġMA TAKVĠMĠNĠN BELĠRLENMESĠ 1-Gereksinim-Ġhtiyaç Saptama: Toplum birey-konu alanı ile ilgili ihtiyaçlar saptanır. 2-Öğrenci kazanımlarını-hedefleri Belirleme Yazma: Aday hedefler kesin hedeflere dönüĢtürülür, bu dönüĢtürme iĢlemi yapılırken eğitim felsefesi-psikolojisi sosyolojisi ve ekonomisinin süzgeçlerinden geçirilir. 3-Öğrenme Ürünlerini-davranıĢlarını Yazma BiliĢsel duyuĢsal psiko-motor gözlenebilir öğrenci tepkilerini hedeflerini yazma 4-Tema-Ġçerik Düzenlemelerini Belirleme Somuttan soyuta bilinenden bilinmeyene basitten karmaĢığa geçerli güvenilir bilimsel güncel ilkelere göre içerik düzenlenir. 5-Belirtke Tablosu Yapma Öğrenme konuları ve hedef alanlar arasındaki iliĢkilerin kurulması 6-Ünite Analizini Yapma Ġçeriğin detaylı olarak düzenlenmesi 7-Eğitim Durumlarının Düzenlenmesi-Etkinliklerin Düzenlenmesi Öğretim teknikleri stratejileri zaman süre kullanılacak araç gereçlerin öğretim hizmetlerinin belirlenmesi düzenlenmesi 8-Formatif Testleri Hazırlama Her ünite için eksikliklerin saptanması ve sınama durumlarının oluĢturulması-izleme ünite ve performans testleri 9-Summatif Testleri Hazırlama Birkaç ünite sonunda ya da dönem sonunda yapılacak baĢarı düzeylerini belirlemek için sınama durumlarına yönelik ara ya da yılsonu sınavlarının belirlenmesi. BaĢarı eriĢti testi gibi 10-Program Deneme-Düzeltme ve Sonuçları Belirtme Programın pilot okullarda bir yıl süreyle uygulanması ve gerekli düzeltmelerin yapılması 11-Program Uygulama-Deneme Programın ülke genelinde uygulanması 12-Programı Değerlendirme Programın hedeflerine ulaĢma düzeyi olumlu olumsuz yanları belirlenerek değerlendirilmesi FORMATĠF TEST: Biçimlendirme-yetiĢtirmeye yönelik değerlendirme amacıyla kullanılan testlere Formatif testler ya da ünite testleri denilmektedir. Bu testler, yalnızca belirli bir öğretim ünitesi için düzenlenir ve ilgili ünitenin bitiminde uygulanır. Her ünitenin sonunda uygulanan ve öğrencilerce öğrenmede güçlük çekilen yerleri, öğrenme eksikliklerini, yanlıĢ öğrenmeleri ortaya çıkarma amacında olan böyle testler, ilgili ünitenin bütün önemli öğelerini kapsamalı, yani o ünitenin öğeleriyle ilgili davranıĢların tümünü yoklayan soruları içermelidir. Hazırlanan testte, yoklanmak istenen her bir davranıĢ için en az bir soru bulundurulmalıdır. GELĠġTĠRME AMAÇLI SUMMATĠF TEST: Summatif Testler ( Düzey Belirleme Testleri): Birkaç ünitede bir yapılan testlerdir, YA DA YILSONUNDA YAPILAN DÜZEY BELĠRLEME SINAVLARI. Öğrencilerin kazanmıĢ olduğu davranıĢları ölçer Sayfa 24 ĠHTĠYAÇ-GEREKSĠNĠM SAPTAMA Ġhtiyaç; "ne ?" ile "ne olmalı ?" arasındaki farktır. Eğitim programı hazırlanmak için bir ihtiyacın olması gerekmektedir. Örneğin; Bir savaĢta bir ülkenin parçalanması sonucu yeni ülkelerin ortaya çıkar. Bunun tarih ve coğrafya derslerine eklenmesi gerekmektedir. Bir ihtiyaç meydana geldiği için tarih ve coğrafya derlerinde program geliĢtirme çalıĢmaları yapılmalıdır. Ġhtiyaç değerlendirme süreci beĢ aĢamada yapılmaktadır: ĠHTĠYAÇ SAPTAMA SÜRECĠ 1. 2. 3. 4. 5. Hazırlık Bilgi toplama Bilgilerin analizi Bilgilerin rapor edilmesi Bilgilerin kullanımı: bilgilerden yararlanmak Farklar YaklaĢımı Demokratik YaklaĢım ĠHTĠYAÇ SAPTAMA YAKLAġIMLARI Var olan baĢarı durumu ile beklenen baĢarı durumu arasındaki farkı ortaya çıkarır. Bu yaklaĢımda kurumun istediği durum ile var olan durum karĢılaĢtırılır. Eğer istenen duruma ulaĢılmamıĢsa bir ihtiyaç var demektir. Bu nedenle program geliĢtirme çalıĢmaları yapılmalıdır. OLAY OLMUġ BĠTMĠġ Örnek: Bir okulda matematik dersinden % 85 baĢarı beklenirken okulun baĢarısı %50 de kalmıĢtır. Ġstenen baĢarı %85, var olan baĢarı %50 dir. Arasında %30 fark vardır. Ġstenen baĢarıya ulaĢılmadığı için bir ihtiyaç doğmuĢtur. Bu da demektir ki matematik dersinde bazı değiĢikliklerin yapılması gerekmektedir. Bu değiĢiklik program geliĢtirmedir Ġhtiyaç, toplumdaki baskı gruplarının isteklerinden hareketle ortaya çıkar. Çoğunluk grupların isteğinden hareket edilir. Baskı grupları çoğunluk gruplardır. Toplumdaki çoğunluk ne istersen o alanda çalıĢma yapılır. ÇOK SAYIDA-YÜKSEK SAYIDA ĠNSAN-TOPLUMDAKĠ BASKI GRUPLARI Örnek: Türkiye uzun zamandır akraba ve bedelle evliliğe karĢı çıkmaktadır. Yapılan anketler sonucunda halkın büyük çoğunluğunun bedel usulü evliliğe karĢı çıktığı ortaya çıkmıĢtır. Bu alanda bir ihtiyaç doğmuĢ. Eğitim programlarında akraba evliliğinin sakıncaları konularının eklenmesi bir ihtiyaç olarak ortaya çıkmıĢtır. Analitik YaklaĢım Gelecekte ortaya çıkması muhtemel durumlardan yola çıkarak ihtiyacın belirlenmesidir. EleĢtirel düĢünceden yola çıkılarak çözüm aranılır. Bu yaklaĢıma göre Ģimdiki durumdan hareket edilerek gelecekte nelerin ortaya çıkabileceği üzerinde durulmalıdır. Teknolojik geliĢmelerin neleri değiĢtireceği, toplumda nelerin geliĢeceği üzerinde durur. GELECEK Örnek: Günümüzde Ģu okul aracılığıyla eğitim öğretim devam etmektedir. Fakat gelecek dönemlerde okula ihtiyaç duyulmadan bilgisayar aracılığıyla evlerde eğitim yapılabilir. Öğretmenler Internet üzerinden evlerdeki öğrencilere eğitim verebilirler. Bu nedenle programlara ihtiyaca cevap verecek bir ders eklenir Betimsel YaklaĢım Bir nesnenin yokluğu ile ortaya çıkacak zararlar ve o nesnenin varlığının ortaya koyacağı yararlardan hareketle ihtiyaç belirlenir. Eğitimde kullanılan bazı materyallerin olmaması durumunda nelerin olabileceği üzerinde durur ve ihtiyacı buna göre belirler. KAR-ZARAR VARKEN-YOKKEN-ĠHTĠMAL Örnek: Okulda beden eğitimi derslerinde kullanılan malzemeler kullanılmamıĢ bunun yerine öğrencilerin spor amaçlı koĢturulmasının daha yararlı olduğu düĢünülmüĢtür. Fakat daha sonra öğrencilerin bedensel bazı becerileri yerine getiremedikleri tespit edilmiĢ ve spor malzemelerinin tekrar kullanılması ihtiyacı doğmuĢtur. Süreç YaklaĢımı Mevcut süreçteki ihtiyaçları belirler. Teknolojik geliĢmelere uygun olarak mevcut sistemde ne gibi değiĢikliklerin yapılması gerektiği üzerinde durur. Örnek: Beden eğitimi dersinde yeni bir spor dalı ortaya çıkmıĢtır. Bu yenilik programa eklenmelidir Sayfa 25 ĠHTĠYAÇ DEĞERLENDĠRME (SAPTAMA) TEKNĠKLERĠ Delphi Tekniği Konu ile ilgili uzmanların yüz yüze gelmeden görüĢlerinin alındığı bir tekniktir. Amacı; konu ile ilgili seçilmiĢ uzmanların görüĢlerinin alınması ve ortak görüĢ sağlanmasıdır. Bir konu hakkında gelecekte nelerin nasıl olabileceği üzerinde durur. Konu ile ilgili uzman kiĢilere mektup veya e-mail gönderilir ve görüĢleri alınır. Örnek; 2020 yılında öğretmen nasıl yetiĢtirilir? Konu ile ilgili ortalama 100 tane uzman seçilir. Sorular uzman kiĢilere gönderilir. Alınan cevaplarda bir gruplama yapılır. Toplanan cevaplar uzman kiĢilere gönderilir ve bir sıraya koymaları istenir. Uzmanlardan grup dıĢı kararı olan varsa kararını değiĢtirmeleri istenir. DeğiĢtirmediği taktirde yorumlaması istenir. Amaç ortak görüĢü sağlamaktır. Uzmanlara bu katılımdan dolayı hiçbir ödeme yapılmaz. Uzmanlar, bir birlerinin görüĢlerini etkilemelerini (primadonna) engellemek için bir araya getirilmez. Sonuçların kesin olmasından tahminler ve varsayımlar ortaya konur. Günümüzde birçok alanda uygulanmaktadır. Progel Dacum Tekniği Program (pro) geliĢtirme(gel) sözcüklerinin kısaltılmasıdır. ĠĢ analizine benzer. Fakat Progel daha az zaman alır. Bireyin bir iĢi yapabilmesi için sahip olması gereken özellikleri belirler. Bir iĢin gerekleri ustaları tarafından belirlenir. Yani beceri profili çıkarılır. ĠĢin yapılabilmesi için bireylerin hangi özelliklere sahip olması gerektiğini ortaya çıkaran bir tekniktir. ĠĢin baĢında ustaları tarafından iĢin gerekleri çıkarılır. Kısaca iĢin ustası mesleğin psikomotor özetini çıkarmaktadır. Yüzeysel akademik olmayan ve meslek analizine göre daha kısa zamanda ve daha az maliyetle elde edilen bilgilerdir. Gözlem KiĢileri gözleyerek bilgi toplama yoludur. Gözlem yaparken doğal gözlem tercih edilmelidir. Özellikle psikomotor becerilerin belirlenmesinde kullanılır Genellikle iĢ ortamında uzmanların psikomotor davranıĢları belirlemek için gözlem formları doldurması Ģeklindedir. Meslek analizi bu tekniği içerisinde barındırır. *ĠĢ alt basamaklara ayrılır. Alt basamaklar biliĢsel, duyuĢsal ve deviniĢsel basamaklardan oluĢur. ĠĢ tanımından ve özelliklerinden yola çıkılarak mesleğe iliĢkin iĢlerin ve iĢlemlerin iĢ ortamındaki deneyimli-uzman kiĢilerle belirlenmesidir *Mesleğe iliĢkin derinlemesine bilgi elde edilir. Akademik bilgiler vardır. Ġhtiyaç analizi yapmak için ölçme araçlarından yararlanılır. En yaygın olanı test tekniğidir. Bireyde aranan özelliklerin ne miktarda var olduğunu saptamak için yapılan iĢlemlerdir. obsesyon52@hotmail.com Kahraman Özkul Meslek Analizi:-Ġġ Ölçme Araçları Testler GörüĢme - En yaygın olarak kullanılan tekniklerden biridir. Ġhtiyaç hakkındaki görüĢler sözlü olarak alınır. Sorularla kiĢilerin görüĢleri belli olur. Grup Toplantıları KiĢilerin duyguları saklamaları önemli bir eksikliktir. Herhangi bir kiĢi tarafından yapılabilir. BiliĢsel ve duyuĢsal alandaki becerileri belirler. *Günümüzde telefon ve internet aracılığıyla da yapılabilmektedir. Kaynak Literatür Taraması: BĠLĠMSEL MAKALE VE YATINLAR. Tarama Raporların Değerlendirilmesi: MÜFETTĠġ RAPORLARI VE YÖK DENETLEME KURULU RAPORLARI S.D Mevcut Programların Ġncelenmesidir.:Kullanılan programın aksayan yanları belirlenir. 2004-Program geliĢtirme amacıyla ihtiyaç belirleme sürecinde aĢağıdaki yöntem ve tekniklerden hangisi kullanılmaz? ANKET-TEST-DELPHĠ-KAYNAK TARAMA- CEVAP: MĠKRO ÖĞRETĠM 2008-Eğitim programının geliĢtirilmesi sürecinin ilk aĢamasında aĢağıdakilerden hangisi belirlenir? EĞĠTĠM ĠHTĠYACI 2009-Bir öğretim programı değerlendirilirken aĢağıdaki ölçütlerden hangisi kullanılmalıdır. CEVAP: Programın hazırlanması için birey toplum ve konu alanı açılarından ihtiyaç analizinin yapılmıĢ olması 2009 STS: Aileleri öğretmenleri ve akranları tarafından bazı öğrencilerin farklı biçimde Ģiddete uğradığını gözlemleyen bir öğretmen meslektaĢlarıyla birlikte Ģiddetsiz okul eğitim programı hazırlamayı planlamıĢtır. Ġhtiyaç analizi yapmak için değiĢik mesleklerde çalıĢanlardan toplumda önem verilen gruplardan ve uzmanlardan görüĢ almıĢ veri topladığı grupların değerlerini ve isteklerini de değerlendirdikten sonra eğitim programı tasarısını hazırlamıĢtır. Öğretmenin belirlediği ihtiyaç analizi yaklaĢımı hangisidir. YAKLAġIM CEVAP: DEMOKATĠK obsesyon52@hotmail.com Kahraman Özkul Sayfa 26 HEDEFLER-KAZANIMLAR Türk Milli Eğitiminin Genel Amaçları 1973 tarihli 1739 sayılı Temel Eğitim Kanunu'nda belirtilmiĢtir. Hedefler, öğrenciye kazandırılmak üzere seçilen istendik özelliklerdir. Ġnsanda bulunması uygun görülen bilgiler, beceriler, tutumlardır. —Hedef, programın temel öğesi, temel belirleyicisidir. —Ġçerik, eğitim durumları ve değerlendirme öğeleri hedefe göre belirlenir. — Hedef, diğer öğelere göre hazırlanmaz. —Hedefler hayatta iĢe yarar ve toplumun gereksinimlerine uygun olmalıdır. —Hedefler öğretimi yönlendirme öğretme öğrenme sürecini düzenleme ve ölçme değerlendirmede kılavuzluk yapma gibi önemli iĢlevlere sahiptir. —Hedefler diğer program öğelerinin en temel ve en önemli belirleyicisidir. —Hedefler bütün eğitim faaliyetlerinin yönünü ve sınırlarını belirler —Hedefler planlı eğitim etkinliklerinin ilk basamağıdır ve yön vericisidir. —Hedefler öğrenciden neler istendiğini açıkça ortaya koyar. —Hedefler bireyde olmasını istediğimiz istendik özelliklerdir. —Hedefler öğesi bireyi niçin eğitiyoruz sorusuna yanıt verir —Hedefler ve kazanımlara yer verilmesinin en önemli amacı eğitim-öğretim faaliyetlerini planlı hale getirmektir. STANDART-YÖNLENDĠRME –PLANLILIK-KILAVUZLUK V.B —Eğitimde hedefler dikey hedefler ve yatay hedefler olarak ikiye ayrılır. DĠKEY HEDEFLER HEDEFLER Uzak Hedefler ÖZELLĠKLERĠ —Ülkenin politik felsefesini yansıtan hedeflerdir. Atatürk' ün "ÇağdaĢ uygarlık düzeyine ulaĢmak" sözünde ifadesini bulmuĢtur. —Kaynağını anayasadan almaktadır. Milli eğitimin genel amaçları, Atatürk ilkelerine bağlı bireyler yetiĢtirmek, Ġyi yurttaĢ, iyi vatandaĢ, meslek sahibi olmak. Bunlar sonucunda ülkenin ileri medeniyetler seviyesine ulaĢması örnek verilebilir —Politik felsefeyi yansıtır. ANAYASADA YAZILIDIR (KANUN MADDESĠDĠR) —Uzun vadede gerçekleĢir. Ġdeal insan tipini verir. En soyut hedef kitlesidir. —1739 sayılı Milli Eğitim Temel Kanunu ile belirlenmiĢtir. *Atatürk Ġlke ve Ġnkılâplarına ve Anayasa da ifadesini bulan Atatürk milliyetçiliğine bağlı… Hukuk devleti olan Türkiye Cumhuriyetine karĢı görev ve sorumluluklarını bilen… YurttaĢlar yetiĢtirmektir. *Beden zihin ahlak… Yapıcı yaratıcı ve verimli kiĢiler olarak yetiĢtirmek. *Ġlgi istidat ve kabiliyetlerini geliĢtirerek… Toplumun mutluluğuna katkıda bulunabilecek bir meslek sahibi olmalarını sağlamak Genel Hedefler —Uzak hedeflerin yorumudur. Bu hedefler, Milli eğitim Ģurası raporları kalkınma planları gibi metinlerde yer alır. —Ġki seviyede ele alınır. Birincisi eğitimin genel hedefleri, ikincisi de okulun hedefleridir. Eğitimin genel hedefleri uzak hedeflere yöneliktir. Ġlköğretimin hedefleri, okulun hedefleri gibi —Genel hedefler öğretim programı içerisinde ele alınır. —Ġlköğretimin hedefleri, meslek liselerinin hedefleri, ya da ilköğretimin birinci sınıflarının hedefleri Özel Hedefler —Genel amaçlar doğrultusunda belirlenen derslerin disiplinlerin hedefleridir. Bir ders düzeyinde öğrencilerin kazanması gereken özellikler ve davranıĢlardır. —Dersin ya da ünitenin hedefleridir. —En somut hedef tipi olan özel hedefler biliĢsel duyuĢsal ve psikomotor olmak üzere üçe ayrılır. UZAK HEDEFLER(Türk Milli Eğitiminin Genel Amaçları) GENEL HEDEFLER(Okullar ya da sınıfların hedefleri) ÖZEL HEDEFLER(Dersin ya da konu alanının hedefleri) 3 e ayrılır. 1-BiliĢsel Alan(Zihinsel ilgi faaliyetleri) 2-DuyuĢsal Alan(Duygularla ilgili) 3-Psikomotor Alan(Zihinsel ve fiziksel) Sayfa 27 YATAY HEDEFLER Hedeflerin aĢamalı sınıflandırılmasıdır. Bloom taksonomisine göre yapılır. 1-BĠLĠġSEL ALAN DÜZEY ÖZELLĠKLER *Bilgiyi olduğu gibi tekrar etmek Öğrenme, hatırlama, tanıma; öğrenci kendinden bir Ģey katmıyor. Bilgi *Birey eğer bir Ģey ekleyip çıkarmıyor bilgiyi aynen tekrar ediyorsa bu bilgi düzeyidir. *KAVRAM-OLGU-ĠLKELER VE GENELLEMELER BĠLGĠSĠ DAVRANIġ EYLEMSĠLER ANAHTAR KELĠMELER *Tanımlama-hatırlama *Tanıma söyleme *Yazma *Seçme *Ġsimlendirme *EĢleĢtirme *Gösterme*ĠĢaret etme *KURAMLARIN-ARAÇGEREÇLERĠN SINIFLAMALARIN ALIġILARIN BĠLGĠSĠ *KURAMLARIN VE YAPILARIN BĠLGĠSĠ Bilgiyi kendi cümleleri ile ifade etme kendisine ait örnekler vermek Kavrama *Öğrencinin önceden öğrendiklerini yeni bir biçimde düzenlemesi ya da sunmasıdır. ÇEVĠRME: Bilginin formatının değiĢtirilmesidir. Bir bilgi türünü bir baĢka Ģekilde ifade etmektir. YORUMLAMA: Kendisine ait bilgilerle çeĢitli açıklamalar getirmektir. ÖTELEME: Eldeki verilere dayalı olarak geleceği kestirmek ya da aradaki öğeleri boĢlukları kestirmektir. Uygulama *Bilgileri yeni bir sorunun çözümünde kullanma. Bilgileri yeni duruma uygulama *Kuralları ilkeleri yöntemleri yeni durumlarda kullanmadır. Analiz (Çözümleme) *Kan basıncının oluĢumu ve ölçüm bilgisi, *Sınıf kurallarını söyleme, kavramların kitaptaki tanımını söyleme. *Newton un kanunlarını söyler. *Program geliĢtirmenin öğelerini sıralar. *Bir paragrafta kullanılan noktalama iĢaretlerini tanır. *ġekil sembol ve iĢaretlerin anlamlarını bilir. *Verilen bir tarihi olgunun geçtiği yerin altını çizer. *Metallerin oluĢumu ile ilgili kuramları hatırlar. *Duyduğu seslerle harfleri eĢleĢtirir ÇEVĠRME —Bir metni grafiğe ya da grafiği metne çevirmek —Yabancı diller arası çeviri —Grafikle Ģemayla simgeyle göstermek —Bir denklemi sözle ifade etme ya da bir problemi formülle ifade etme —Harita okuma metni resme dönüĢtürme YORUMLAMA —Açıklama-özet çıkarma örnek verme —Ana fikirleri yada yan fikirleri bulma —Nedenlerini sonuçlarını açıklama —Yeniden düzenleme değiĢtirerek yazma —Benzerlik ve farklılıkları bulma ÖTELEME —Tahmin etme yordama vardama-kestirme —Ön görme çıkarımda bulunma —Bir paragrafın baĢlığını yazma boĢ bırakılan yerleri doldurma —Kullanma-yapma —ÇalıĢtırma-hazırlama —Ölçme uygulama —Problem çözme —Düzenleme-çizme —Gösterme *Bir cümleyi öğelerine ayırabilme —AyrıĢtırma parçalama —Sınıflama modülleme —Öbekleme belli baĢlıklar altında toplama —Öğeleri belirleme genelleme organize etme —Öğeler arası iliĢkileri bulma *Küresel sorunlarla uluslar arası kuruluĢların kuruluĢ amaçlarını iliĢkilendirme *BiliĢsel alan basamakları içerisinde en fazla psikomotor beceri gösteren basamaktır. *Parçalara ayırma, parçalar arasındaki farklılıkları bulma, benzerlik ve farklılıkları buma, iliĢkileri saptama. Birey durumu kendisi çözümler. *BaĢkasının bilgilerini tekrarlamaz. Akıl yürüterek sonuca ulaĢır. *Bir bilgi bütününü oluĢturan öğelere öğeler arasındaki iliĢkilere oluĢturan örgütleme ilkelerine ayrıĢtırmaktır. *Öğelerin analizi *ĠliĢkilerin analizi *Örgütleme ilkelerinin analizi ÖRNEKLER-hedefler *Bir konunun temel özelliklerini kestirebilme *Kümeleri liste Venn Ģeması ve ortak özellik yöntemleri ile gösterir *Görsel okuma ile ilgili harita ve kroki okur. *Görsel sunum ile ilgili bilgileri tablo ve grafikle sunar. *Verilen Ġngilizce bir kelimenin Türkçe karĢılığını yazar. *Görsel okuma ile ilgili resim ve fotoğrafları yorumlar. *Metnin giriĢ geliĢme ve sonuç bölümleri hakkında çıkarımlarda bulunur. *Dinlediği olayın nasıl geliĢeceğini ve sonucunu öngörür *Seyahatnamelerden hareketle Türk kültürüne ait unsurları çıkarır. *Dinlediklerinde destekleyici ayrıntıları ve yardımcı fikirleri bulur. *Bir kiĢinin kan basıncını ölçme. Bir matematik problemini çözme. Cümleyi öğelerine ayırma *Mektup yazar *Ġskeletin temel kısımlarını model veya Ģema üzerinde gösterir *Sunularda gerçek nesne ve modellerli kullanır. *Bir kümenin alt kümelerinin sayısını ve belirli sayıda elaman içeren alt kümelerin sayısını hesaplar. *Fizikteki büyüklükleri temel ve türetilmiĢ olarak sınıflandırma *Sayıları üslü çarpanlarına ayırma *Fiziki bir olguda ifadesini bulan genellemeleri saptar. *Kimya dersinde verilen bazı doğal bileĢikleri öğelerine ayırır. *Felsefi bir görüĢteki temel mantıksal bağları saptar. Sayfa 28 Sentez *özümlemenin karĢıtı. Küçük parçaları birleĢtirerek yeni bir Ģey ortaya çıkarmak *Orijinal bir fikir üretmek *Yeni fikirler ekleyerek yeni Ģeyler ortaya çıkarır. *Bilgilerin kullanılarak benzersiz bir bütün oluĢturtmasıdır. *Özgün Bir ĠletiĢim muhtevası oluĢturma, *Soyut iliĢkiler takımı önerme *Bir plan yada iĢlemler takımı oluĢturma *Özgün *Bir ürünü belli ölçütlere göre eleĢtirme. *Yargılama-irdeleme *Değerlendirme *Ġspat etme *Karar verme *EleĢtirme sorgulama *Kritik etme-tartıĢma *KarĢılaĢtırarak bir sonuca varma *Sentez sonucunu değerlendirme. Değerlendirme * Ġç ve dıĢ ölçütlere göre değerlendirme. *Ölçütlere göre ürün hakkında karar verme yeni *Orijinal bilimsel *BirleĢtirme yaratma *Tasarlama üretme *Planlama derleme *GeliĢtirme keĢfetme *ÖLÇÜTLE-STANDARTLA-KRĠTERLEKARġILAġTIRMA *Statik ve kinetik sürtünme arasındaki farkları deneyerek keĢfetme *Türkiye nin coğrafi özelliklerini dikkate alarak yatırım ve pazarlama proje önerileri tasarlama *Bilimsel ve teknolojik geliĢmelerin gelecekteki yaĢam üzerine etkilerine iliĢkin yaratıcı fikirler ileri sürer. *Ailenin kurulması korunması ve aile içi etkileĢimle ilgili sorunları gözlemleyerek çözüm önerileri geliĢtirir *Ġskeletin ve kasların vücuda birlikte Ģekil verdiğini model olarak gösterir. *Çocuk eğitimi için yeni bir öğrenme modeli oluĢturur *Eğitimde kullanılan yöntemlerin doğruluğu hakkında yargıda bulunma *Sosyal bilgiler dersi ile temel ürün ve süreçleri belli ölçütlere göre karĢılaĢtırma *Veda Hutbesi nin insan hakları bakımından değerini inceler. *Birey olarak güncel çevre sorunlarının ortaya çıkmasındaki rolünü sorgular. *Türkiye nin biyolojik çeĢitlilik açısından zengin olmasının nedenlerini inceler. 2-DUYUġSAL ALAN Alma Tepkide Bulunma KarĢılık Verme Değer Verme Örgütleme *KiĢi, nesne ve olguların farkında olmazsa, ona karĢı hiç bir davranıĢ geliĢtiremez. * Bu basamaktaki davranıĢlar, biliĢsel alanın bilgi basamağındaki hatırlama davranıĢına karĢılıktır. *Çevredeki uyarıcılara dikkat etmektir. FARKINDA OLMA: Uyarıcıyı fark etme ALMAYA AÇIKLIK: Uyarıcıya yönelme dönük olma DĠKKAT ÇEKME: Uyarıcıyı almaya yönelme seçme *Bu basamakta genellikle ilgiler söz konusudur. *KiĢi uyarıcılara bilinçli tepkide bulunur ve onlarla ilgilenir, uyarıcıları arar, onlarla bir arada bulunmaya isteklidir ve üstelik bu iĢten zevk alır. KiĢi uyarıcıya karĢı uysallık, isteklilik gösterebilir. *Tepkide istekli olmak, zevk almak UYSAL DAVRANMA: Tepkinin uyarına gitme KARġILIK VERMYE ĠSTEKLĠLĠK: Uyarıcıya gönüllü olarak tepkide bulunma KARġILIK VERMEKTEN TATMĠN OLMA: Uyarıcıya karĢı severek zelve davranıĢ gösterme Bu basamakta hedefler; tutum, inanç ve değerlerle ilgili olabilir. KiĢinin uyarıcılara karĢı nasıl bir tepkide bulunacağı bu basamakta kestirilebilir. Kabullenme, takdir etmek *Bir değeri kabullenme ona önem verme ve onu savunma *Bir değeri diğerleri arasından tercih eder *Kendini değere adar değeri savunur ve kiĢileri de bu yönde etkiler. Bu basamakta kiĢi, yeni değerler, duyuĢsal alanla ilgili yeni örüntüler oluĢturur. Bu basamağa deyin hep baĢkalarınca ya da toplumca oluĢturulan değerleri benimsemiĢ, savunmuĢtu. Oysa bu düzeyde, hem baĢkalarınca ve toplumca oluĢturulan değerleri, hem de kendisince benimsenip savunulanları irdeler. Aralarındaki iliĢkilere bakar ve bir sonuca varır. OluĢturur. Farkına varma Almaya dönüklükaçıklık Dikkat çekme-seçme KPSS sınavı için hangi yayınları seçeceği konusunda dikkatli olmak, trafik kurallarının farkında olmak. *Kendinsin de hata yapabilen bir varlık olduğunun farkına varır. *Çevresinde bulunan farklı inançlara sahip insanların düĢüncelerini dinlemeye dönüktür. *Atatürk ün ülkemizde sosyal bilimlerin geliĢmesi için yaptığı uygulamalara dikkat çeker. *Uysal davranma *Razı olma *Zevk alma *Ġstekli olma *Gönüllülük Bir konuda yardımcı olmak, trafik kurallarına uymada istekli olmak *VatandaĢlık görevlerini yerine getirmeye razı olur. *Aile içinde görev paylaĢımına katılmaya istekli olur ve üzerine düĢen görevi yapmaktan mutluluk duyar. *Vergi verme askere girme seçimlere katılma kanunlara saygı gösterme görevlerini yerine getirmeye istekli olur. Adanma-savunma Kendini verme ĠĢ ediniĢ Takdir etme Açık olma Trafik kurallarının önemini takdir etmek *Her türlü eleĢtiriye açık olur *Çevresini temiz tutmayı kendisine iĢ edinir. *Öğretmeye değil öğrenmeye önem verir *Her iĢ ve mesleğin gerekli olduğunu takdir eder *VatandaĢlık sorumluluğu ve ülke ekonomisine katkı açısından vergi vermenin gereğini ve önemini savunur. Düzenleme Kararlı olma Sonunda kendi içinde çeliĢmeyen yeni bir değerler sistemi oluĢturma Trafik kurallarına uymada kararlı oluĢ *Mesleki sorunları giderici yeni değerler oluĢturmada kararlı olur. *Ailede kararlar alınırken görüĢ bildirir ve kendisinin üstelenebileceği görevlerle ilgili yeni fikirler üreterek bunları düzenler Sayfa 29 KiĢilik Haline Getirme *KiĢinin bu basamaktaki davranıĢları onun karakterini yansıtır. *Bir bakıma dünya görüĢünü, yaĢam anlayıĢını ortaya koyar. KiĢinin tüm yaĢamı boyunca oluĢturduğu duyuĢsal özelikleri, bu basamakta hem tutarlı olmuĢ hem de kapsam bakımından geniĢlemiĢ ve zenginleĢmiĢtir. Artık kiĢinin davranıĢları büyük bir olasılıkla kestirilebilir. Yeni değerler sistemi ile tutarlı tepkide bulunmaktır *Her koĢulda ödün vermeden benimsediği bu değere uygun davranma uzun dönemli sahiplenme ve alıĢkanlık haline getirme YaĢam felsefesi haline getirme Trafik kurallarına uymayı alıĢkanlık haline getirme AlıĢkanlık kazanma *Düzenli beslenme alıĢkanlığı edinir. KiĢilik *Saygı duyulan bir kiĢiliğe sahip olur. *Doğayı ve canlıları sevmeyi yaĢam felsefesi haline getirir. 3-PSĠKOMOTOR-DEVĠNĠġSEL ALAN Algılama (Uyarılma) Kılavuzla Yapma Beceri Haline Getirme Duruma Uydurma (Örüntü) Yaratma: Bu basamakta kiĢi, doğru becerinin nasıl yapıldığını önce dikkatlice izler; sonra o davranıĢı yapmak için hazırlanır. Bu nedenden dolayı, deviniĢsel alanla ilgili davranıĢ modelleri veya örnekleri kiĢiye önce gerektiği gibi sunulmalıdır. DavranıĢları izleme, belirli bir hareket için hazır bulunma ( farkına varma, belirleme, hareket etme) DUYUSAL UYARILMA: Beceri ile ilgili durumları duyu organları ile algılama ĠġARET SEÇME: Hangi iĢarette ne yapacağına karar verme ÇEVĠRME: Algıyı hareketle iliĢkilendirme Bu basamakta bir iĢ ya da iĢlemin tümünü oluĢturan iĢlem basamaklarını, öğrencinin iĢin gerektirdiği sıraya göre, öğretmenle beraber yapması söz konusudur. Kılavuzlayanla birlikte yaptıktan sonra, öğrenci modelini, örneğini, yapılanları göz önüne alarak kendi kendine yapmaya yönelir. Taklit etme, yardımla yapma. TAKLĠT DENEME YANILMA KiĢi, bu basamakta becerili insan durumuna gelir. Hedef davranıĢları kendi baĢına, hiç kimseden yardım almadan, o iĢin gerektirdiği nitelikte yapar. Daha sonra hem gereken nitelikte, hem de belirtilen zamanda iĢi yapıp ortaya koyar. AlıĢkanlık haline getirme, belli bir yeterlilik derecesine ulaĢmak KARARSIZLIK YAġAMAMA OTOMATĠK ĠCRA DavranıĢı düzgün olmanın yanı sıra en kısa zamanda ve en az enerji harcayarak yapar. KiĢi, beceri haline getirme basamağında kazandığı davranıĢları, deviniĢsel özellikleri ağır basan yeni bir problem durumunda kolayca uygular. Bu düzeyde önceden kazanılan becerilerin alana genellemesi söz konusudur. *KiĢi kazanmıĢ olduğu beceriyi yeni bir durumda etkili olarak kullanır. *Bu basamak, özellikle biliĢsel alanın sentez, basamağıyla iç içedir; fakat burada deviniĢsel alanla ilgili nitelikler ağırlık taĢır. *Yaratma, yeniden ortaya koyma, benzeri olmayanı yapma, deviniĢsel özelikleri ağır basan orijinal, benzersiz, yeni davranıĢ örüntüsü oluĢturma iĢidir. *Kendine özgü bir psikomotor davranıĢ geliĢtirme —Duyu organlarını harekete geçirme —Seçme ayırt etme —Çevirme yorumlama *Bilgilere sahip olma *Vücudunu uygun hale getirme *Ġstekli olma Amuda kalkma hareketini gerçekleĢtirmek için vücut hareketlerini gözlemleme *Arabanın hareketlerini gözler *Araba motorunun bozukluğunu sesinden çıkarır *Araba markalarını birbirinden ayırt eder *Arabaları duyu organları ile tanır. *Araba kullanmak için gerekli trafik bilgilerine sahip olma *Araba kullanmak için vücudu ve elleri uygun pozisyona getirme *Taklit *Deneme yanılma *Araba kullanmak için istekli olma Öğretmen yardımıyla amuda kalkma *Ehliyet kursunda öğretmen eĢliğinde arabayı kullanır. *arabayı kurcalayarak kullanmayı öğrenir. En kısa zaman Pürüzsüz Beceri *Ġstenilen nitelikte yapma *Düzgün yapma BaĢka bir durumda beceriyi gösterme YENĠ ORĠJĠNAL ÖZGÜN Amuda kalkma hareketini istenilen nitelikte yapmak *Arabanın ilk hareketini pürüzsüz bir Ģekilde yapar *Arabayı en kısa zamanda hareket ettirir *Araba kullanmada beceri sergiler. *Arabayı istenilen nitelikte kullanır. *Arabanın ilk hareketini düzgün olarak yapar. belli bir tür keman çalan bir öğrencinin viyolonselle ilk kez karĢılaĢtığında, onu da bir iki deneme sonunda kolayca çalmasında olduğu gibi. Hareket biçimini bir sorunu çözmek için değiĢtirme. * Beden eğitimi dersinde kazandığı becerilerle akrobasi hareketleri yapma. Transfer edebilme *Farklı marka ve modeldeki arabaları kullanır. Yeni bir problemi çözmek için yeni bir hareket biçimi yaratma. Yeni bir amuda kalkıĢ kompozisyonu oluĢturabilme. *Arabayı kullanmada farklı ve orijinal bir figür ortaya koyar. SAYFA 30 S.D DĠKKAT: Bloom taksonomisi (aĢamalı) daha sonra eğitim bilimciler tarafından BiliĢsel süreç boyutu eleĢtirilerek düzenlenmiĢtir. KARTHWOHL tarafından yeniden oluĢturulan sürümü aĢağıdaki gibidir. BĠLGĠ BOYUTU OLGUSAL KAVRAMSAL ĠġLEMSEL BĠLĠġÖTESĠ BĠLGĠ BĠLGĠ BĠLGĠ BĠLGĠ HATIRLAMA ANLAMA UYGULAMA ÇÖZÜMLEME DEĞERLENDĠRME YARATMA BĠLGĠ BOYUTU ALT BASAMAKLARI OLGUSAL BĠLGĠ *Terimler bilgisi *Özel ayrıntı ve öğeler bilgisi KAVRAMSALBĠLGĠ *Sınıflama ve kategoriler bilgisi *Ġlke ve genellemeler bilgisi *Kuram model ve yapıların bilgisi ĠġLEMSEL BĠLGĠ *Konuya özel becerilerin bilgisi *Konuya özel yöntem ve tekniklerin bilgisi *Ölçütlerin bilgisi BĠLĠġÖTESĠ BĠLGĠ-ÜSTBĠLĠġSEL *Strateji bilgisi *BiliĢsel görevler bilgisi *Farkındalık bilgisi BĠLĠġSEL SÜREÇ BOYUTU ALT BASAMAKLARI HATIRLAMA Gördüğünde tanıma bellekten geri getirme ANLAMA Bildiklerini kendi ifadeleri ile açıklama Yorumlama örnekleme özetleme *Tanıma *Anımsama *Yorumlama *Örnekleme *Sınıflama *Özetleme *Yürütme *GerçekleĢtirme *Sonuç çıkarma *KarĢılaĢtırma *Açıklama UYGULAMA Elde edilen bilgileri kullanarak uygulama yapma problem çözme ÇÖZÜMLEME-ANALĠZ *AyrıĢtırma Bütünü oluĢturan öğeleri ayrıĢtırma *Örgütleme öğeleri ayırma analiz etme iliĢkileri *Ġrdeleme görme atfetme DEĞERLENDĠRME*** *Denetleme Kriter veya standartlara dayalı olarak *EleĢtirme yargıda bulunma eleĢtirme kontrol etme YARATMA*** *OluĢturma Parçaları bir araya getirerek anlamlı *Planlama ve iĢlevsel bir bütün oluĢturma özgün *Üretme bir eser oluĢturma üretme ***Bloom taksonomisinde en üst basamağı DEĞERLENDĠRME oluĢturmaktaydı fakat yeni versiyonun da DEĞERLENDĠRME basamağı ile SENTEZ basamağı yani YARATMA basamağı yer değiĢtirmiĢtir. En yüksek basamakta sentez yani yaratma basamağı yer almıĢtır. SAYFA 31 HEDEFLERĠN NĠTELĠKLERĠ(ÖZELLĠKLERĠ) 1. Hedefler öğrenci davranıĢlarına yönelik olmalıdır. Hedefler öğretmenin değil, öğrencinin yapacaklarını ifade etmelidir. Öğretmek yaptırmak yazdırmak gibi davranıĢlar öğretmenin davranıĢlarını gösterir. Hedefler öğrenci davranıĢına dönüĢtürülecek ve öğrenme özelliğini belirtecek nitelikte yazılmalıdır. ÖRNEK: Cümlenin öğelerini kavratma ifadesi öğretmenin davranıĢını ifade ettiği için hedef olamaz. Doğrusu: Cümlenin öğelerini kavrayabilme, Madenleri tanımlayabilme Madenlerin adlarını söyleyebilme 2- Konu baĢlıkları hedef olamaz. Çünkü bu tür cümleler davranıĢa dönüĢtürülemez. Okulun görevleri hedef olamaz. Örnek: "Okulumuzu tanıyalım." Hayat bilgisi dersinde bir konu olduğundan hedef olamaz. Çevremizde yaĢayan canlılar yene bir konu baĢlığıdır. 3-Kenetlilik: Hedefler içerikle iliĢkili yani konularla bağlantılı olmalıdır. Hedeflerin hangi konu ile iliĢkili olarak gerçekleĢeceği belirtilmelidir. Hedefi okuyan kiĢi hedefin hangi konuyla bağlantılı olduğunu anlayabilmelidir. Hedeflerin hangi içerikle ilgili olduğu belirtilmelidir. "Kavramların anlam bilgisi" hedef olamaz. "Türkçe dersindeki kavramların anlam bilgisi." hedef olur Kavramların anlam bilgisi, eksik bir ifadedir çünkü iliĢkili olduğu içerik ifadede yer almamıĢtır. Mesela Program geliĢtirme ile ilgili belli baĢlı kavramların anlam bilgisi olsaydı doğru bir hedef olurdu. 4-Hedefler biniĢik olmamalı, bitiĢik olmalı. Hedefler, tek tip öğrenme ürününü ifade etmelidir Bir hedefin bittiği yerde diğer hedef baĢlamalı. Hedefler iç içe girmemelidir. Bir davranıĢ tümcesinin sonunda tek bir özelik bulunmalıdır. Eğer iki özelik bulunuyorsa, ikinci özelik parantez içinde veya kesme iĢareti ile ayrılarak yazılmalıdır. Bir hedefin kapsamı bittikten sonra diğer hedefin kapsamı baĢlamalıdır. Örnek: "Okul kurallarını bilip, isteyerek uyma." Ġfadesinde birden fazla hedef vardır. Bunun yerine "okul kuralları bilgisi" ve "okul kurallarına uymaya istekli oluĢ" Ģeklinde iki hedeften oluĢur ‘Atatürk’ün hayatı bilgisi ve saygı duyma’ Bu hedef hatalıdır çünkü birden çok hedef alanı yer almaktadır. ‘Atatürk’ün hayatı bilgisi’ ve ‘Atatürk’e saygı duyma’ Kanun kavramını açıklayıp kanuna uyma duygusuna ve alıĢkanlığına sahip olma HATALI Kanun kavramını açıklayabilme-kanunlara uymada isteklilik-kanunlara uymayı alıĢkanlık haline getiriĢ 5-. Hedef tümcelerin sonunda bilgisi, becerisi, gücü, yeteneği, oluĢ, ilgililik, farkındalık, hoĢgörülük gibi sözcüklerden biri bulunmalıdır. Örnek: Ġmla kurallarının farkında oluĢ. Dört iĢlem bilgisi Vücudu tanıyabilme 6-. Hedefler kapsamlı aynı zamanda sınırlı olmalıdır. GENELLĠK-SINIRLILIK Hedefler bir yandan davranıĢ grubunu ifade ederken, bir yandan da tek bir özelliği göstermelidir. Örnek: Dünyadaki belli baĢlı iklimler bilgisi. Türkiye Cumhuriyetinin kuruluĢundaki olaylar ve olayların tarihleri ile ilgili bir hedef yazarken. Cumhuriyet dönemindeki belli baĢlı tarihi olgular bilgisi HEM GENEL HEMDE SINIRLIDIR. Mesela -Atatürk dönemindeki tarihi olgular bilgisi- deseydi GENEL OLMAZDI. Ya da Türk tarihi ile ilgili olgular bilgisi deseydi SINIRLI OLMAZDI. 7- Öğrenme sürecine dönük cümleler hedef olamaz. Hedefler öğrenme ürününü ifade etmelidir. Öğretim süreci sonunda birey de oluĢan istendik özellikleri ifade etmelidir. Hedef, öğrencilerin kazanacağı davranıĢları gösteren bir eylemi ifade etmelidir. Örnek:"Proje yöntemini kullanır" yerine "bir araĢtırma için proje yöntemini kullanabilme" ifadesi doğrudur. 8-Hedefler hangi alanla ilgili yazılıyorsa o alanın niteliklerine ve basamaklarına uygun olmalıdır. BiliĢsel, duyuĢsal ve Psikomotor alanlarla ilgili hedefler ayrı ayrı yazılmalı 9-Hedefler öğrenenin kazanması gereken özelliği açık seçik belirtmelidir. Hedef yazan ve okuyan için aynı anlama gelmelidir. MESELA Program geliĢtirme dersinde ilkeleri kullanabilme ifadesi hatalıdır.Program geliĢtirme dersinde hedef yazımındaki ilkeleri kullanabilme Ģeklinde olduğunda herkes daha net anlayabilir. 13. Kendi içinde tutarlı olmalıdır. AYRICA Hedefler birbirini destekler nitelikte olmalı, birbiri ile çeliĢmemelidir. Dersin, okulun, öğretim kademesinin, milli eğitimin hedefleri arasında tutarlılık olmalı. EleĢtiriye açık olan kiĢiliğe sahip oluĢ--A Bir baĢka konuda ya da derste baĢka bir hedef: A-B hedefleri birbirleriyle çeliĢmektedir. Kendi doğrularını kabul ettirmede kararlı oluĢ--B obsesyon52@hotmail.com Kahraman Özkul SAYFA 32 HEDEFLERĠN DAVRANIġA DÖNÜġTÜRÜLMESĠ DavranıĢ bir organizmanın uyarıcılar karĢısında tepkide bulunmasıdır. Bilgi, beceri, tutum ve yetenekler doğrudan ölçülemez. Ancak bu özelikler davranıĢa dönüĢtürüldüğü zaman ölçülebilir hale gelir. Hedefler tek baĢlarına ölçülemediğinden dolayı davranıĢa dönüĢtürülmesi gerekir. Eğitim programının değerlendirme öğesine göre bir hedefin kazanılıp kazanılmadığının ölçülmesi gerekir. Bu ölçümü ancak hedefler davranıĢa dönüĢtürüldüğünde mümkün olmaktadır. Hedeflerin DavranıĢa DönüĢtürülme nedenleri: 1. Hedefleri gözlenebilir ve ölçülebilir hale getirmek. 2. Bir hedeften herkesin aynı anlamı çıkarması için hedeflerin davranıĢa dönüĢtürülmesi gerekir. 3. Eğitim durumlarının gerçekleĢebilmesi için davranıĢların belirlenmesi gerekir. Hangi davranıĢın nasıl kazandırılacağını belirlemek için eğitim durumları düzenlemede davranıĢlar önemlidir 4.Eğitimde her türlü değerlendirme iĢleminin merkezinde değerlendirme vardır. Ölçme ve değerlendirme iĢlemlerinin yapılabilmesi için davranıĢların belirlenmiĢ olması gerekir. Değerlendirme sürecinde neyin ölçüleceğini ortaya koyar. 5. Eğitimde düzenleme, yenileme, onarma gibi etkinliklerin yapılabilmesi için eğitim sistemi tarafından kazandırılacak davranıĢların açıkça belirlenmiĢ olması gerekir. 6. Hedeflerin davranıĢ olarak ifade edilmesi öğrencinin kendisinden ne beklediğinin net olarak ortaya konması açısından önemlidir. 7. Eğitim uygulamalarında belli standartlara ulaĢabilmek için davranıĢların belirlenmiĢ ve kazanılmıĢ olması gerekir. DAVRANIġ YAZILIRKEN DĠKKAT EDĠLECEK KURALLAR 1. DavranıĢ, ilgili olduğu hedefin niteliklerine uygun olmalıdır. 2. DavranıĢ tümcelerinin sonunda ( yazma, söyleme, seçip iĢaretleme, eĢleĢtirme, kesme, biçme, çizme vb.) davranıĢ ifade eden sözcükler bulunmalıdır. 3. DavranıĢ ifadesi herkes tarafından aynı Ģekilde anlaĢılmalıdır. 4. Öğrenci davranıĢına dönük olmalıdır. 5. Öğrenci düzeyine uygun olmalıdır. 6. Gözlenebilir ve ölçülebilir olmalıdır. 7. Tek bir öğrenme ürününe yönelik olmalıdır. 8. Her hedefin kritik davranıĢı belirlenmelidir. Ancak bir öğrenci için kritik olan davranıĢ baĢka öğrenci için önemli olmayabilir. 9. DavranıĢ biniĢik değil, bitiĢik olmalıdır. 10. DavranıĢ ifadeleri hem sınırlı hem de kapsamlı olmalıdır. 11. DavranıĢlar kolaydan zora, basitten karmaĢığa ve somuttan soyuta doğru sıralanmalıdır. 12. DavranıĢlar birbirinin ön koĢulu olacak Ģekilde sıralanmalıdır. ÖRNEKLER-UYGULAMA 1-Konuyla bağlantılı olmalıdır... Kenetlilik 2-Herkes tarafından aynı biçimde anlaĢılmalıdır… Açık-seçiklik 3-Belirli bir davranıĢ grubunu kapsar nitelikte geniĢ ve aynı zamanda tek bir özelliğe yönelik olmalıdır… Genellik-Sınırlılık 4-Öğrenci tepkisine yönelik olmalıdır… DavranıĢa Dönüklük 5-Hedefler ilgili oldukları konu alanını temsil edecek ve kapsayacak iliĢkilendirmelere sahip olmalıdır___________________________ 6-Hedef ifadeleri net ve anlaĢılır olmalıdır____________________ 7-Hedefler öğrencinin öğretimin sonucunda neler yapabileceğini ifade etmelidir___________________________ 8-Hedefler öğrencinin öğrenme öğretme sürecine aktif olarak katılımını sağlayacak nitelikte olmalıdır_________________________ 9-Hedefler birbirlerini destekler ve mantıksal açıdan tutarlı olmalıdır___________ KENETLĠLĠK-AÇIK SEÇĠKLĠK-ÖĞRENCĠ DAVRANIġLARINA DÖNÜKLÜKÖĞRENCĠ YAġANTILARINA DÖNÜKLÜK-GÜVENĠRLĠK SAYFA 33 ÇIKMIġ SORULARDAN HEDEF ÖZELLĠKLERĠ 1-Hayatta kullanılabilir ve toplumun gereksinimlerine uygun olması 2-DavranıĢın hangi koĢullar altında gösterilmesi beklendiğini belirtme 3-Öğrencinin hazır bulunuĢluyla eriĢilebilir olma 4-Gözlenebilir ve ölçülebilir olma 5-Öğrenci davranıĢı olarak ifade edebilme 6-Öğrenci özelliği olma 7-Test durumları-değerlendirmede kullanılacak ölçütler-öğrenme yaĢantıları için gerekli hazırlıklar-öğrenme öğretme etkinlikleri HEDEFLERE GÖRE BELĠRLENĠR. HEDEF DAVRANIġ YAZMA YAKLAġIMLARI Modüler Amaç Yazma YaklaĢımı: obsesyon52@hotmail.com Kahraman Özkul AĢamalı Hedef Yazma YaklaĢımı: Bloom Taksonomisi Yeterliğe dayalı amaçhedef yazma yaklaĢımı S.D **AĢamalılık özelliği göstermeyen bağımsız üniteler ya da modüler için kullanılır. **Bu yaklaĢımda amaç ve davranıĢ ifadeleri yazılırken cümle sonuna -acak, -ecek-çalıĢtıktan sonra okuduktan sonra gibi ekler getirilerek gelecek zamanla ilgili ifadelere yer verilir. Örnek: Bu konuyu okuduktan sonra, 1. Ġmla kurallarını düzgün kullanabilecek. 2. Tam nefes alacağı yerlerde durabilecek. Örnek: Bu konuyu okuduktan-çalıĢtıktan sonra 1-Ġlköğretim okullarındaki Türkçe programının özel amaçlarını sıralayabilecek 2-Hedefleri davranıĢa dönüĢtürmenin gereğini kavrayabileceksiniz Bloom' un aĢamalı sınıflama yaklaĢımını temele almaktadır. Bu yaklaĢımda öğrencilerin kazanması gereken özelikler biliĢsel, duyuĢsal ve Psikomotor olmak üzere üç alana bu alanlarda kendi içinde basamaklara ayrılır. DavranıĢlar net ve eylemsiler olmasına dikkat edilir. DavranıĢlar tek bir öğrenmeyi dile getirir. Gözlenebilir ve ölçülebilir nitelikte olmalıdır. Öğrenci davranıĢlarını ifade etmelidir. Örnek Alan: BiliĢsel Düzey: Bilgi Hedef: Cümlenin öğelerini kavrayabilme DavranıĢlar: 1. Verilen bir cümlenin öğelerini söyleme/yazma. 2. Verilen cümlede özneyi söyleme/yazma. **Programın sonunda öğrencilerin hangi standartta ne yapacaklarını belirtir. **Dört öğeden meydana gelir. Bunlar; ÖĞRENCĠ, DAVRANIġ ( iĢlem ) KOġULLAR ( verilenler ) ve STANDARTTIR. **Genellikle kısa zamanda ulaĢılabilecek, gözlenebilir ve ölçülebilir davranıĢları gösterir. **Daha çok deviniĢsel alana ait hedeflerin ifadesine uygun düĢmektedir. Örnek: Maddelerin isimleri verildiğinde (koĢul) katı maddeleri alfabetik sıraya göre ( standart ) bir kâğıda yazabilme( davranıĢ) Örnek: Hesap makinesi ve 4 ondalıklı sayı verildiğinde (KOġULLAR) bütün sayıların bir dakika içinde hatasız olarak(STANDART) sabit bir sayı ile çarparak(DAVRANIġ) SAYFA 34 HEDEFLERLERLE ĠLGĠGĠ ÖZET Eğitim hedeflerinin oluĢturulmasında temel belirleyiciler; Birey Toplum Konu alanıdır. Hedefler bu belirleyicilerin beklenti, ihtiyaç ve özellikleri analiz edilerek oluĢturulur. * Doğa Eğitim hedefleri belirlenirken; Eğitimin genel hedefleri, Toplumun ihtiyaçları, Programın geliĢtirildiği konu alanının özellikleri, Eğitilecek bireylerin geliĢim düzeyleri, Bireylerin eğitim ihtiyaçları dikkatle alınmalıdır. Ancak birey-toplum ve konu alanının her beklenti ve isteği eğitime hedef olmaz. birey toplum ve konu alnının istek ve beklentilerinin hangilerinin eğitimin alanına girdiği, bunların hangilerinin eğitim yoluyla kazandırılıp kazandırılamayacağı bunların eğitim bilimleri süzgeçlerinden geçirilmesinden sonra belirlenir. Bu süzgeçler daha öncede belirtildiği gibi; Eğitim felsefesi Eğitim psikolojisi Eğitim sosyolojisi Eğitim ekonomisidir. Eğitim hedefleri bu süzgeçlerden; Ülkenin eğitim felsefesine uygunluk, Hedeflerin birbiriyle tutarlılığı, Eğitimle kazandırılabilirlik, Öğrenciye görelik, Ülkenin eğitim olanakları içinde gerçekleĢtirilebilirlik, Toplumsal yapıya uygunluk bakımından sorgulanarak geçirilir. ĠÇERĠK-TEMA ( KONU KAPSAM MUHTEVA-MÜFREDAT-ÖĞRENME ALANI) ĠÇERĠK DÜZENLEME YAKLAġIMLARI ** Birbiri ile ardıĢık sıralı, yakın iliĢkili ve zorunlu ya da önkoĢul öğrenmelerin ağırlıklı olduğu konuların düzenlenmesinde doğrusal programlama yaklaĢımı kullanılır. Özellikle aĢamalılık özelliği taĢıyan dersler için kullanılır. Örnek; hayat bilgisi, sosyal bilgiler gibi. DOĞRUSALDĠKEY TYLER-BLOOM AĢamalı, ArdıĢık Ön koĢullu Anahtar kelimesi ARDIġIKLIK VE SIRADIR. —Tyler tarafından geliĢtirilmiĢtir. —Bloom’un Tam Öğrenme ve —Skinner’in Programlı Öğretim modeli’nde kullanılmıĢtır. Birbiri ile ardıĢık sıralı, aĢamalı, yakın iliĢkili ya da önkoĢul öğrenmelerin ağırlıklı olduğu derslerin içeriğinin düzenlenmesinde kullanılır. Konular kolaydan zora, basitten karmaĢığa, bilinenden bilinmeyene, somuttan soyuta, genelden özele ve yakından uzağa doğru düzenlenir ve konular arasında dikey iliĢki(dikey kaynaĢıklık) vardır. Yeni bilginin etkili öğrenilmesi ön öğrenmelerin yeterince öğrenilip öğrenilemediğine bağlıdır. SAYFA 35 PĠRAMĠTSEL GeniĢ tabanlı konulardan Uzmanlığa doğru daralan ÇEKĠRDEKBÜTÜNLEġTĠRĠLMĠġ J.DEWEY Alınmak zorunda olunan Ġçerik etrafında Seçmeli dersler SARMALHELEZONĠKSPĠRAL BRUNER Yeri geldikçe tekrar Her tekrarda kapsamın geniĢlemesi MODÜLER VYGOTSKY Birbirinden bağımsız Öbekler halinde ** Ġlk yıllarda geniĢ tabanlı konuların yer alması, ileriki yıllarda alanın git¬tikçe daralarak uzmanlaĢmanın küçük birimlerde olması söz konusudur. Anahtar kelimeler: GeniĢ Birimlerden Küçük birimlere, Uzmanlık UYARI EN SABĠT-KONU MERKEZLĠ YAKLAġIMDIR GeniĢ ve genel bir içerikten dar ve özel bir içeriğe doğru ünite ve konuların düzenlemesi yapılır. Ġlk yıllarda geniĢ tabanlı konular yer alır, süreç içerisinde konular uzmanlaĢmaya doru daralır ve kapsam özelleĢir. Programlar esnek değildir. Programı tamamlayanlar, o alanın uzmanı olurlar ** Çekirdek programda ise ilk önce ortak öğrenilecek konular verilir. Sonra öğrencilere seçenekler sunularak Ġlgi duyduğu alanlarında ders almaları sağlanabilir. Anahtar kelimesi SEÇĠMLĠK DERS, MERKEZ DERS -Dewey tarafından önerilmiĢtir. Öğretimin merkezine çekirdek (ortak ve zorunlu) konular yerleĢtirilir. Bu konuları her öğrenci almak zorundadır. Bu çekirdeğin etrafında her öğrenci ilgi duyduğu alanlarda ders alabilir. Piramitsel yaklaĢımdan farkı, öğrenciye birden çok alanda uzmanlaĢma seçeneği sunması ve toplumsal sorunların temel alınmasıdır. **Konuların yeri geldikçe tekrarlandığı, konuların kendi içinde ve birbirleriyle ardıĢıklık iliĢkisinin bulunduğu, özellikle dil öğretiminde ağırlıklı olarak kullanılan bir programlama yaklaĢımıdır. Anahtar kelimesi TEKRAR, BRUNER, DĠL ÖĞRETĠMĠDĠR —Bruner tarafından önerilmiĢtir. Konuların yeri ve zamanı geldikçe tekrar tekrar öğretilmesi söz konusudur. Önceki öğrenilenler tekrar edilirken konuların kapsamı geniĢletilir. GeniĢleyen kapsam bu tekrarın üstüne kurulur. Temelinde yeni öğrenilenlerin ön öğrenmeler üzerine inĢa edilmesi düĢüncesi vardır. Özellikle dil öğretim ve matematik programlarının içeriğini düzenlerken bu yaklaĢım kullanılır. ** Ġçerik düzenlenirken konular öbekler, üniteler halinde düzenlenir. Bu öbeklerin (ya da modüllerin) birbiriyle iliĢkili olması beklenmez. Bu programla öğretim sonunda alınacak sonuçlar bellidir. Konuların hangi sırayla öğrenileceği açısından esnektir. Öğrenme ünitelerinin, aĢamalı olup olmadıklarına bakılmadan anlamlı parçalara ayrılarak düzenlenmesidir. Anahtar kelimesi PARÇA, ÜNĠTE, ÖBEK, PARÇALARDAN BÜTÜN —Vygotsky tarafından önerilmiĢtir. Öğrenme üniteleri öbeklere (modüllere) ayrılır. Her modül kendi içinde anlamı bir bütündür. Modüller arasında aĢamalı, ardıĢık ve ön koĢullu bir iliĢki olması beklenmez; önemli olan her modülün kendi içinde anlamlı bir bütün oluĢturmasıdır. Modüller kendi içlerinde doğrusal, sarmal ya da çekirdek yaklaĢımlar kullanılarak düzenlenebilir. Bu programlar modüllerin iĢleniĢ tarzı ve iĢleniĢ sırası bakımından esneklik özelliğine sahiptir. Beden eğitimi dersinde üniteler ―koĢma‖, ―atlama‖, ―voleybol‖, ―basketbol‖, ―futbol‖ gibi modüller Ģeklinde düzenlenir ve bu modüllerinden hiç biri bir diğerinin ön koĢulu değildir. Modüllerin iĢleniĢ sırasındaki değiĢiklik öğrenme problemlerine yol açmaz. SAYFA 36 SORGULAMA MERKEZLĠ J.DEWEY KONU-AĞI PROJE J.DEWEY ** BaĢtan içerik belli değildir. Ġçerik düzenlemesi öğrencilerin ihtiyaçları ve sorularına göre oluĢturulur. Bu yaklaĢım öğrencilerin sorularına ve gereksinimlerine yanıt verme gerekliliğini benimseyen felsefi görüĢe göre dayanır. UYARI EN ESNEK-DEĞĠġEBĠLĠR YAKLAġIMDIR. -Dewey tarafından önerilmiĢtir Ġçerik önceden saptanamaz. Ġçerik düzenlemesi öğrencilerin sorularına, ilgi ve ihtiyaçlarına göre oluĢturulur. Öğrencilerin sorularına ve gereksinimlerine yanıt verme gerekliliğini benimseyen felsefi görüĢe göre temellendirilir. Ġçerik yaĢamsal konular temelinde oluĢturulur. Ġlköğretim programlarında kullanılmaya daha uygundur. En esnek içerik düzenleme yaklaĢımıdır. ** Konu Ağı-Proje merkezli program yaklaĢımında öğrencilere konuların ağı bir harita gibi çıkartılıp verilir ve belirli zamanlarda nerelerde olmaları gerektiği söylenir. Bu yaklaĢımda konuların içeriğine öğrenciler kendi kendine ya da grup halinde karar verirler. Konular küçük projeler olarak da belirlenebilir. Anahtar kelimesi PROJE-HARĠTA Dewey tarafından önerilmiĢtir. —Konuların ağı bir harita gibi çıkartılıp öğrencilere verilir. (Konu haritası) Belirli zamanlarda nerelerde bulunmaları gerektiği konusunda öğrencilere rehberlik edilir. (Zaman planı) Öğrenciler, birbiri ile iliĢkilendirilmiĢ konular çerçevesinde projeler üzerinde çalıĢır Ġçerikte öğrenciler bireysel ya da grup halinde karar verebilme olanakları vardır. 2009 **Ġçeriğin alt konuları arasında ardıĢık sıralanmalarının olduğunu ve yeri geldiğinde önceki öğrenilenlerin daha kapsamlı olarak yeniden öğretilmesini gerektiğini savunan bir içerik düzenleme yaklaĢımıdır. **AĢamalılık özelliği taĢıyan konuların düzenlenmesinde kullanılan ardıĢık sıralı yakın iliĢkili ve zorunlu konulara uyan içerik düzenleme yaklaĢımıdır. **Öğrenme ünitelerinin öbeklere ayrıldığı konuların öğretim sırası esnek ve her dilimin bir bütün oluĢturduğu içerik düzenleme yaklaĢımıdır. SARMAL-DOĞRUSAL-MODÜLER 2008- Sarmal programın dayandığı temel düĢünce YENĠ ÖĞRENĠLENLERĠN ÖN ÖĞRENMELER ÜZERĠNE ĠNġA EDĠLMESĠ 2005- Bruner tarafından geliĢtirilen program geliĢtirme yaklaĢımı aĢağıdakilerden hangisidir? SARMAL 2003**Ġlk yıllarda geniĢ tabanlı konuların ele alınması ve giderek küçük birimlerde derinlemesine çalıĢma yoluna gidilmesi. **ArdıĢıklık gösteren yakın iliĢki içinde olan aralarında önkoĢul olma iliĢkileri bulunan öğrenmelerin bu iliĢkilere uygun biçimde düzenlenmesi. **Ġçerik düzenlemesinin öğrencilerin sorularına göre oluĢturulması **Öğrenme ünitelerinin aĢamalı olup olmadıklarına bakılmadan anlamlı parçalara ayrılarak düzenlenmesi PĠRAMĠTSEL- DOĞRUSAL- SARMAL –MODÜLER SAYFA 37 ĠÇERĠK DÜZENLEME YAKLAġIMLARI ANLAM ÇÖZÜMLEME TABLOSU AĢağıda içerik düzenleme yaklaĢımları özellikleri ile yatay boyutta içerik düzenleme yaklaĢımları verilmiĢtir. Özelliği okuyunuz, hangi içerik düzenleme yaklaĢımına ait olduğunu düĢünüyorsanız, özellik ile yaklaĢımın kesiĢtiği nokta (X) ĠĢareti koyunuz. 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 X X Sorgulama mrkz. Piramitsel Modüler Konu ağı J. Dewey tarafından önerilmiĢtir. Öğrenci sorunları içerik düzenlemede ön plandadır. Ġçerik belli bir uzmanlık alanına doğru giderek daralır. Zorunlu içerik etrafında bu içerikle yakın iliĢkili ilgi ve yeteneklere göre seçimlik dersler On koĢullu, aĢamalı, ardıĢık iliĢkili dersler için uygundur Tyler tarafından önerilmiĢtir. Bloom’un ―tam öğrenme‖ ve Skinner’in ―programlı öğrenme‖ yaklaĢımlarında kullanılmıĢtır. Konular belli bir zaman planına ve aralarındaki iliĢkilere göre ele alınır. Yeni öğrenmelerin ön öğrenmelere dayalı olduğu, tekrarlarla kapsamın giderek derinleĢtiği düzenleme Seçmeli seçeneklerle birden fazla alanda uzmanlaĢma sağlayan içerik Üniteler birbirinden bağımsız ve öbekler halinde düzenlenir, her öbek kendi içinde bir bütündür. Özellikle dil öğretimi için önerilir Ġçeriğin iĢleniĢ sırası esnektir, değiĢtirilebilir. Birbiriyle iliĢkilendirilmiĢ konuların içeriğine ve ayrıntılarına öğrenciler kendileri karar verebilirler. Öğrenci sorunları değerli bir öğrenme yaĢantısı kabul edilir. Vygotsky tarafından önerilmiĢtir. Beden eğitimi dersi için önerilebilir, son yıllarda mesleki teknik eğitimde de kullanılmaktadır. Çoğunlukla yüksek öğretim düzeyinde görülen uzmanlığa götürücü bir içerik düzenleme yaklaĢımıdır Bruner tarafında önerilmiĢtir Yenilenen ilköğretim programı içeriği düzenlenmesinde kullanılmıĢtır. Konular kolaydan zora, basitten karmaĢığa, bilinenden bilinmeyene, somuttan soyuta, genelden özele ve yakından uzağa doğru düzenlenir ve konular arasında dikey kaynaĢıklık vardır. GeniĢleyen kapsam tekrarın üstüne kurulur. Ġçerik düzenlemesi öğrencilerin sorularına, ilgi ve ihtiyaçlarına göre oluĢturulur. En esnek içerik düzenleme yaklaĢımıdır. Ġçeriğin alt konuları arasında ardıĢık sıralanmaların olduğunu ve yeri geldiğinde önceki öğrenilenlerin daha kapsamlı olarak yeniden öğretilmesi gerektiğini savunan bir içerik düzenleme yaklaĢımıdır. Çekirdek 1 2 3 4 Sarmal Doğrusal Ġçerik düzenleme yaklaĢımları X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X obsesyon52@hotmail.com Kahraman Özkul X X X SAYFA 38 PROGRAM GELĠġTĠRME ĠÇERĠK ÖĞESĠNĠN ÖZELLĠKLERĠ Günümüzde program geliĢtirme çalıĢmalarını gerekli kılan bazı nedenler vardır. Bunlardan biri, yeni bilgi birimlerinin programlara yansıtılması, diğeri ise bilim ve teknolojideki hızlı geliĢme ve bilgi patlamasıdır. Ġçerik ―Ne öğretelim?‖ sorusuna cevap arar. Ġçerik hedefe göre belirlenir ve eğitim öğretim etkinliklerinin hedefe ulaĢması için bir araç rolündedir. Seçilen içerik; 1. Hedef davranıĢlarla tutarlı olmalı 2. Öğrenci için anlamlı olmalıdır. 3. Öğrencilerin geliĢim düzeyine uygun olmalı. 4. Güncel olmalı. 5. Bilimsel açıdan doğru olmalı. 6. Öğrencilerin ön bilgilerine ve geçmiĢ yaĢantılarına uygun olmalı. 7. Uygulanabilir olmalı. 8. Kendi içinde tutarlı olmalı. 9. Kullanılabilir ve yararlı olmalı. 10.Ekonomik olmalı. 11.Öğrenilebilir ve gerçek yaĢamla iliĢkili olmalı. 12.Anlamlı olmalı. 13.Sistematik olmalı. 14.Öğrenciyi düĢünmeye yöneltmeli. 15.Değerlendirilebilir olmalı 16.Her içerikte bölüm baĢlarında ya da sonlarında sorular olmalıdır. 17.Öğreneme konuları ve etkinlikleri birbirleriyle tutarlı ve iliĢkili düzenlenmelidir. KAYNAġIKLIK ĠKESĠ 18.Ġçerik düzenlemelerinde tümdengelim ilkesine uyulmalıdır. Ġçerik düzenlenirken uyulması gereken bazı kurallar vardır. Bunlar; Somuttan soyuta, Basitten karmaĢığa, kolaydan zora, yakından uzağa olarak sıralanabilir. Ġçerik aĢamalı ve biri birinin ön koĢulu olacak Ģekilde sıralanmalı. HEDEF ĠÇERĠK ÇĠZELGESĠ ( BELĠRTKE TABLOSU ) Eğitim hedef-davranıĢlarla, program içeriğinin iki boyutlu bir çizelge üzerinde gösterilmesine belirtke tablosu denir. No 1 2 3 4 5 Hedefler Konular Ölçme ve değerlendirme Ölçme ve değerlendirme alanları Test tipleri ve özellikleri Sözlü-yazılı test. Değerlendirme süreçleri TOPLAM BiliĢsel Hedef X XX DuyuĢsal Hedef X X X X X 6 DeviniĢsel Hedef X 1 2 Toplam 1 3 2 2 1 9 Belirtke tablosunun oluĢturulması üç aĢamada oluĢmaktadır. 1. Öğretim hedeflerini belirleme. 2. Ders içeriğini belirleme. 3. Ġki boyutlu çizelgeyi hazırlama. Dikey boyutunda konu ya da üniteler yer alır. Yatay boyutunda ise hedefler ve davranıĢlar yer alır. Hedeflerin hangi içerikle ilgili olduğu belli olur. Programın hedef içerik iliĢkisini kurmak için ilgili davranıĢlarla konu baĢlıklarını kesiĢtiği yere (X) iĢareti konur. ĠĢaret konulan yerler önemli davranıĢları, iĢaretsiz yerler ise önemsizleri belirtir. SAYFA 39 Belirtke Tablosunun iĢlevleri 1. Hangi ünite ya da konuda hangi düzeyde hedefin daha ağırlıklı olduğunu ortaya koyar. 2. Ünitelerin programdaki önemini belirtir. 3. Düzenlenecek öğrenme yaĢantılarının seçimini gösterir. 4. Değerlendirmede kullanılacak soru sayısını gösterir. 5. Belirtke tablosunun en önemli iĢlevi ölçme araçlarını kapsam geçerliliğini sağlamasıdır. 6.Öğretmene yol haritasıdır. DĠKKAT: Belirtke tablosunda strateji yöntem ve teknikler sınama durumlarında kullanılacak soru maddeleri araç-gereçler etkinlikler öğrenme ortamı ile özellikler ve ölçme araçlarına yer verilmez EĞĠTĠM DURUMLARI ÖĞRENME ÖĞRETME SÜREÇLERĠ ETKĠNLĠKLER SÜREÇ ÖĞRENME VE ÖĞRETME YAġANTILARI DÜZENEĞĠ Eğitim durumları (öğretme-öğrenme etkinlikleri) eğitim programının üçüncü temel öğesidir. Eğitim programı hedefe ulaĢmak için öğretmen ve öğrencilerin en aktif olduğu öğedir. Program geliĢtirmenin süreç boyutudur. Bu öğede birçok materyal iĢe koĢulur. Bunun yanında öğretim yöntemleri kullanılır. Öğrenci açısından öğrenme yaĢantıları düzeneği, öğretmen açısından öğretme yaĢantıları düzeneğidir. Eğitim durumları öğesinin içinde Ģu öğeler yer alır: ***Araç-gereçler, strateji, yöntem, teknikler, zaman, ipucu, dönüt, pekiĢtireç, öğretmen davranıĢları. ***Eğitim durumları öğesinin içinde ne zaman öğretelim, nasıl öğretelim, ne ile öğretelim, nerede öğretelim sorularına cevap aranılır. Eğitim Durumları düzenlenirken dikkat edilecek özellikler: Eğitim durumları ilk önce hedeflere uygun olmalıdır. HEDEFE UYGUN OLMA Öğretim yöntemleri öğrencilerin ön bilgilerine ve öğrenme stillerine uygun olmalıdır. ÖĞRENCĠYE UYGUN OLMA Eğitim durumları öğrenci ilgisine uygun ve dikkat çekici olmalı. Ekonomik olmalı. EKONOMĠKLĠK Eğitim durumları öğrenci seviyesine uygun olmalı. Öğretim ilkelerine uyulmalı. Kullanılan araç gereçler öğrenci seviyesine uygun olmalı. Ġçeriğin doğasına uygun olmalı Tutarlı kaynaĢık olmalı KAYNAġIKLIK HEM ĠÇERĠK HEMDE EĞĠTĠM DURUMLARI KAYNAġIKLIK ĠLKESĠNE UYGUN OLMALIDIR. Dikey kaynaĢıklık: bir ders içerisindeki içeriğin önkoĢul öğrenmelere dayalı olarak basitten zora doğru aĢamalılık özelliğine göre sıralanmasıdır. Örn: fen bilgisi dersinde içeriğin basitten zora doğru üniteler halinde düzenlenmesi-TEKRARLANABĠLĠRLĠKTĠR-AġAMALILIKTIR Yatay kaynaĢıklık ise; bir öğrenme konusunun farklı derslerde ve hedef alanlarında verilmeye çalıĢılmasıdır. Örn: toplama çıkarma matematik dersinin konusu olmakla birlikte fizik kimya gibi derslerde de kullanılmaktadır..BAġKA YAġANTILARLA DAYANIġLILIKTIR. obsesyon52@hotmail.com Kahraman Özkul SAYFA 40 EĞĠTĠM DURUMLARININ BÖLÜMLERĠ-AġAMALARI 1.GiriĢ: a) Dikkati çekme: Öğretmenin ders baĢlamadan önce öğrencilerin dikkatini çekmek için örnek olaydan, sorulardan, güncel bir olaydan, hatıra, grafik, Ģekil ya da fıkradan yararlanmasıdır. Örnek: Vücudumuz konusu iĢleyecek olan bir öğretmenin sınıfa elinde bir insan modeli ile gelmesi. b) Güdüleme: Öğrencilere iĢlenecek konunun kendileri için ne kadar önemli olduğunu ve öğrencilerin ne iĢine yarayacağını vurgulamaktır. Öğrencilere, konuyu niçin öğrendikleri açıklanır. Öğrenilen bilgilerin öğrenciler için neye yarayacağı açıklanır. Örnek: Öğretmenin dersin baĢında ―vücudumuz konusunu öğrenince kendi vücudunuzun nasıl çalıĢtığını öğrenebileceksiniz ve sağlığınızı koruyabileceksiniz.‖ Gibi bir açıklama yapması. c) Hedeften haberdar etme: Öğrencilere, derste neler iĢleneceği konusunda bilgi verilmesidir. Öğrenci hedeften haberdar olursa, daha bilinçli davranır ve hedefe ulaĢması kolaylaĢır. Örnek: öğretmenin ―bu dersin sonunda vücudunuzun bölümlerini tanıyabileceksiniz.‖ demesi. Öğretmen güdülemede bilginin öğrencinin ne iĢine yarayacağını açılarken, hedeften haberdar etmede ise direk olarak konun sonunda ne öğreneceklerini söyler. d) ÖnkoĢul öğrenmelerin hatırlatılması: ĠĢlenecek konuya ön koĢul teĢkil edecek öğrenmelerin hatırlatılmasıdır. Öğrencilerin yeni bilgiyi daha önce öğrendikleri bilgiler üzerine oturtması için ön bilgilerin hatırlatılması gerekir. Öğrenciler, önce öğrendikleri ile yeni öğrendikleri arasında bağ kurarlar. Örnek: Vücudumuz konusuyla ilgili öğretmenin önceden iĢlenen sağlığız konusunu hatırlatması. 2. GeliĢtirme: Öğrenciye kazandırılacak bilgi, beceri ve davranıĢların uygulamasının yapılacağı her türlü etkinliği içerir. GeliĢtirme bölümünde hedefe, öğrenciye ve konuya uygun yöntem ve teknikler iĢe koĢulur. Ġpucu, pekiĢtirme ve dönüt-düzeltme verilir. Uygun araç gereçler kullanılır. Belirlenen süre içerisinde belirlenen yöntem ve tekniklerle, araç gereçlerle, ipucu, pekiĢtireç, dönüt ve düzeltmeye hedefe ulaĢılmaya çalıĢılır. 3. Sonuç: Ders iĢlendikten sonra yapılan etkinlikler yer alır. TartıĢma, özet ve eğitsel oyunlar kullanılabilir. Bu aĢamada öğrenme ürünlerini değerlendirmek için ölçme iĢlemine gidilmesi gerekir. Ama bu değerlendirme öğrenme eksikliklerini saptamak amacıyla yapılır. Burada not verilmez. Mevcut durumu tespit etmek ve gerekirse düzeltme için yapılır. Özetleme-öğrendiklerini organize etme ÖĞRETĠM MATERYALLERĠ-ARAÇ VE GEREÇLER ****Öğrenmede ne kadar çok duyu organına hitap edilirse öğrenme o kadar kalıcı olur. Öğretmenin kullandığı yöntemler her zaman öğrenci için kalıcı bilgiler sağlamaz. Bu yöntemler öğrencinin görsel duyusuna hitap etmeyebilir. Ama bu yöntemler araç gereçlerle desteklendiği zaman öğrencinin birden çok duyu organına hitap edecektir. Özellikle görme duyusuna hitap ettiğinden dolayı öğrenme daha da kalıcı olacaktır. Örnek: Öğretmen törelerle ilgili bir konuda düğünlerimizi anlatmaktadır. Öğretmenin düğünü anlatması öğrenci için soyut kalır. Öğretmenin anlatım yöntemi çok sınırlı kalır. Ama bununla beraber öğretmen düğünlerle ilgili bir videoyu öğrenciye seyrettirirse öğrenci için konu daha somut bir hal almıĢ olur. Bununla beraber öğrencinin görsel duyusuna hitap ettiği için öğrenme kalıcı olur ve çok geç unutulur. **Öğretmen plan hazırlarken dersle ilgili araç gereçleri önceden hazırlamalıdır. Aracı nasıl ne zaman ve nerde kullanacağını planlar. ***Araç mutlaka eğitsel değer taĢımalıdır. Araç Gereç Seçerken Dikkat Edilecek Özellikler: 1. Dersin hedeflerine uygun olmalıdır. 2. Konunun özelliklerine uygun olmalı. 3. Sınıf ortamına uygun olmalı. 4. Basit, sade ve anlaĢılır olmalı. 5. Öğrenci geliĢim ve öğrenim özeliklerine uygun olmalı. 6. Gerçek hayatı yansıtmalı. 7. Öğrenciye alıĢtırma ve uygulama fırsatı sağlamalı. 8. Dayanıklı olmalı. 9. Güncellenebilir olmalı. 10. Kullanılan öğretim yöntemine uygun olmalıdır. 11. Teknik açıdan doğru ve hatasız olmalıdır. 12. Mümkün olduğu kadar birden fazla duyu organına hitap etmelidir. SAYFA 41 Araç – gereç kullanmanın yararları: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. Öğrencilerin güdülenme düzeyi artar. Öğrenmeyi somutlaĢtırır. Öğrenme öğretme sürecine çeĢitlilik ve değiĢiklik katar. Sözden ve zamandan tasarruf sağlar. Kalıcı ve çoklu öğrenmeyi sağlar. Etkili araĢtırma ve pratik yapmayı sağlar. Öğrencinin birden çok duyu organına hitap eder. Hatırlamayı kolaylaĢtırır. 9. Ġçeriği basitleĢtirerek öğrenmeyi kolaylaĢtırır. DERS KĠTAPLARINDA BULUNMASI GEREKEN ÖZELLĠKLER Ders kitapları öğrenci seviyesine uygun olmalıdır. Yazı puntoları öğrencilerin düzeyine uygun olmalıdır. Konular renkli Ģekillerle desteklenmelidir. Sade bir dil kullanılmalıdır. Hazırlık, alıĢtırma ve uygulama sorularıyla konular desteklenmelidir. Verilen örnekler somut olmalıdır. Konularla ilgili bol örnekler verilmelidir. Kitapta farklı öğrenme yaklaĢımlarından yararlanılmalıdır. EĞĠTĠM DURUMU DEĞĠġKENLERĠ DeğiĢkenler ĠPUÇLARI ĠġARETLER KATILIM: PEKĠġTĠRME DÖNÜTDÜZELTME Özellikleri Öğrenme öğretme sürecinde öğrenciye neyi, nasıl öğreneceğini gösteren mesajların tümüne ipucu denir. Sorular, yazılı ve sözlü yönergeler, jestler, mimikler, sözlü ve yazılı hedef ifadeleri, açıklamalar, modeller ya da gerçek örnekler ipucu özelliği taĢır. Ġpuçlarının taĢıması gereken özellikler: 1.Öğrencinin geliĢim düzeyine uygun olmalı. 2. Öğrencilerin biliĢsel giriĢ davranıĢlarına uygun olmalı. 3. Öğrencilerin duyuĢsal özeliklerine uygun olmalı. Öğrencileri, öğrenmeye karĢı istekli hale getirmelidir. 4. Çok sayıda duyu organına hitap eden ipuçları verilmelidir. Öğrenciler, derse açık veya örtük olarak katılır. Bu katılım dersteki baĢarıyı olumlu yönde etkiler. Örnek verme, açıklama yapma, soru sorma, sorulan soruya cevap verme öğrencinin derse açık katılımıdır. Öğrencinin derse zihinsel olarak katılımı ise örtük katılımıdır. Ancak öğrenmenin kalıcı olması için açık katılım gereklidir. Öğrenciyi derse katmak için Ģunlar yapılmalıdır. 1. Öğrenci istekli hale getirilmelidir. 2. Sorular tüm sınıfa sorulmalı. 3. Öğrencinin dikkati hedefler üzerine toplanmalı. 4. ÇeĢitli yöntem ve teknikler birlikte kullanılmalı. 5. Öğrencilere ön koĢul davranıĢlar önceden kazandırılmalıdır. 6. Kullanılan araç gereçler öğrencilerin düzeyine uygun olmalıdır. Bir davranıĢın görülme sıklığını arttırmak için kullanılır. Öğrencide görülen olumlu davranıĢlardan hemen sonra pekiĢtireç verilir. Her zaman aynı pekiĢtireç verilmemeli. Verilecek pekiĢtireç öğrencinin yaĢına, cinsiyetine, duyusal özelliklerine yaĢam biçimine göre değiĢir. PekiĢtiricin etkili olabilmesi için her zaman aynı pekiĢtireç kullanılmamalı, sabit aralıklarla verilmemeli, öğrenci için anlamlı olan pekiĢtireçler kullanılmalı. Öğrencinin yaptığı bir davranıĢ hakkında kendisine bilgi vermektir. Öğrenciye istenilen davranıĢın kazanılıp kazanılmadığı hakkında bilgi vermektir. Doğru, yanlıĢ, eksik, tamam yargıları birer dönüttür. Öğrencinin yanlıĢını düzeltme ve eksiğini tamamlama ise birer düzeltmedir. obsesyon52@hotmail.com Kahraman Özkul SAYFA 42 SINAMA DURUMU: ÖLÇME DEĞERLENDĠRME Öğrencinin belirlenen davranıĢlardan ne kadarının kazanılıp kazanılmadığı hakkında karar vermektir. Açık uçlu sınavlar, çoktan seçmeli testler, eĢleĢtirme testleri, boĢluk doldurma, tutum ölçekleri, ilgi envanterleri, gözlem, performans testleri örnek verilebilir. Sınama Durumları Düzenlenirken Dikkat Edilecek Noktalar: 1. Hangi amaçla düzenleneceğine karar verilmelidir. 2. Belirtke tablosu düzenlenmelidir. 3. Uygun soru tipleri kullanılmalıdır. 4. Her davranıĢ ölçülmelidir. 5. Her soru birbirinden bağımsız olmalı. 6. Dönüt, düzeltme ve ipucu kullanılmalıdır. 7.Kopya çekmeye olanak tanımayan ortam düzenlenmelidir. 8.Sorular birbirlerinin ipucu olmamalıdır. 9.BiliĢsel devinimsel duyuĢsal davranıĢlar ayrı gruplar halinde düzenlenmelidir. 10.Her alandaki davranıĢlar düzeylerine göre gruplanmalıdır. 11.Öğrencilerin öğrenme düzeylerini ortaya koyacak araçlar hazırlanmalıdır. EĞĠTĠM-ÖĞRETĠM PROGRAMININ DEĞERLENDĠRMESĠ Değerlendirme çeĢitli Ģekillerde yapılmaktadır. Kıyaslama esasına göre yapılan değerlendirme ikiye ayrılır. Norma dayalı (göreli, bağıl) değerlendirme: Bireyler birbirleri ile karĢılaĢtırılır. Öğrencilerin değerlendirmesinde sınıf ortalaması ölçüt alınır. Ölçüt dayanaklı (mutlak, hedef dayanaklı, eriĢiye bakılarak) Değerlendirme : Öğrenme sonucunda öğrencilerin istenen davranıĢları ne kadar kazandıkları kontrol edilir. Programın baĢında öğrencilerin istenen davranıĢlara ne kadar sahip olduklarına bakılır. Öğrencilerin programın sonunda istenen davranıĢların ne kadarına sahip olduklarına bakılır. Aradaki fark programın baĢarısını ortaya koyar. Hedefler belli amaçlar için de yapılabilir. Kendi içinde üçe ayrılır. Değerlendirme, programa giriĢte, süreçte ve çıkıĢta yapılır. Programa giriĢte yapılan değerlendirme, tanılayıcı değerlendirme. Program sürecinde yapılan değerlendirme, biçimlendirici değerlendirme. Program çıkıĢında yapılan değerlendirme düzey belirleyici değerlendirmedir. Tanılayıcı Değerlendirme: Tanıma ve yetiĢtirmeye yönelik değerlendirmedir. Öğrencilerin programa girmeden önceki bilgilerini ölçmek için yapılan değerlendirmedir. Öğrencilerde var olan özelliklere göre program düzenlenmek için yapılır. Bu durumda öğrenciye istenen özellikler kazandırılmaya çalıĢılır. Biçimlendirici değerlendirme (Formatif Testler): biçimlendirmeye ve yetiĢtirmeye yönelik değerlendirmedir. Program süreci içerisinde öğrencilere uygulanan değerlendirmedir. Öğrencilerin, eksik yönleri tespit edilip tamamlanmaya çalıĢılır. Bu aĢamada dönüt çok önemli bir yer tutmaktadır. Öğrencilerin yanlıĢ öğrenmeleri ve eksikleri tespit edilip düzeltmek için yapılır. Düzey Belirleyici Değerlendirme (Summatif Testler): Program sonunda öğrencilerin hangi becerileri, davranıĢları, bilgileri kazandığını ölçmeye yönelik yapılan değerlendirmedir. Bu testler programın eksiklerini görmek için de çok önemlidir. Bu değerlendirmede öğrencideki kritik davranıĢlar kontrol edilir. obsesyon52@hotmail.com Kahraman Özkul SAYFA 43 PROGRAM DEĞERLENDĠRME YAKLAġIMLARI Tyler tarafından geliĢtirilmiĢtir. Tyler’ a göre bir eğitim programının hedef, öğrenme yaĢantıları ve değerlendirme olmak üzere üç temel öğesi bulunmaktadır. Hedefler ve öğrenme yaĢantılarının etkinliğine bakılır. Deneysel araĢtırma yöntemlerine uygundur. Öğrenci davranıĢları programın baĢında ve sonunda kontrol edilir. Hedeflere ulaĢma derecesine bakılır. Aradaki fark programın etkinlik derecesini belirtir. Tyler’a göre programın üç temel öğesi vardır _Hedefler _Öğrenme yaĢantıları _Değerlendirme Hedefe Dayalı Değerlendirme R.Tyler tarafından 1933–1941 Bu modelin merkezinde eğitim hedefleri vardır. AĢamaları: —Programın hedeflerini belirleme —Hedefleri kazandırılmak istenen özelliğe göre sınıflama —Hedefleri davranıĢ cinsinden ifade etme —Hedefe ulaĢıp ulaĢmadığını gösterecek durumu saptama —Ölçme tekniklerini geliĢtirme ya da seçme —Öğrencilerin davranıĢ yeterlilikleri ile ilgili veriyi toplama —Elde edilen verilerle belirlenen hedefleri karĢılaĢtırma DavranıĢların kalıcılığını kontrol etmek için programın bitiminden belli bir süre sonra da davranıĢların izlenme çalıĢması ile değerlendirilmesinin önemi üzerinde durulmuĢtur. —Değerlendirmede, hangi hedeflere ulaĢıldığına bakılır. —UlaĢılamayan hedeflere neden ulaĢılamadığını anlamak için hedef ve öğrenme yaĢantılarına bakılır. —Niceliksel verilerden yararlanılır. Metfessel - Michael Modeli: Provus Farklar YaklaĢımı Programın değerlendirilmesine öğretmenler, öğrenciler, yöneticiler ve sıradan vatandaĢlar katılır. Bu kiĢiler programın değerlendirilmesine dolaylı veya direk olarak katılırlar 1960’ların sonlarında Metfessel ve Michael tarafından geliĢtirilmiĢtir. AĢamaları: — Dolaylı ya da doğrudan herkesin değerlendirmede yer alması sağlanmalı. Eğitim dünyasındaki herkesin doğrudan ya da dolaylı değerlendirmede yer verilmelidir, — Genelden özele doğru aĢamalı olarak sıralanan hedeflerin yoğun paradigmasını geliĢtirmeli — OluĢturulan özel hedefleri programda uygulanabilir bir biçime dönüĢtürmeli — Belirlenen hedeflerin ıĢığında programın etkililiğini bireyler üzerinde ölçebilecek ölçme araçları geliĢtirilmeli. Hedeflere ve programa göre ölçme araçları geliĢtirilmeli — Programın uygulandığı sürece, test ve diğer uygun araçları kullanarak düzenli gözlemler yapmalı —Toplanan bilgileri analiz etmeli —Programı felsefi anlamda değerlendirebilmede kullanılabilecek standartları ve değerleri açıklamalı Programın standartları ve değerleri açıklanmalı, —Toplanan bilgilerle programın uygulanabilirliği hakkında önerilerde bulunulmalı. — Genel hedefler, özel hedefler, yaĢantılar ve araç-gereçlerin genel değerlendirmesi yapılmalıdır Programın standartları ve performansı belirlenir. Performans ile standartlar karĢılaĢtırılır. Aralarındaki farka bakılarak değerlendirme yapılır Malcolm Provus tarafından geliĢtirilmiĢtir. _ Değerlendirmeyi dört bileĢene ayırır. Dört BileĢen: A- Programın standartlarını belirleme. B- Programın performansını belirleme. C- Performans ile standartları karĢılaĢtırma. D- Performans ile standart arasında fark olup olmadığını belirleme obsesyon52@hotmail.com Kahraman Özkul SAYFA 44 Provus'un modelinde beĢ evre vardır. Bu evrelerde programın yeterliliği, belirlenen program standartları ile karĢılaĢtırılır Provus’un Modelindeki BeĢ Evre: A- Tasarım: Standartlarla tasarımlar karĢılaĢtırılır. B- OluĢturma: Olanaklar, yöntemler ve öğrenci davranıĢlarıyla programın ölçütleri arasındaki farklar rapor edilir. C- Süreçler: Öğrenci ve öğretmen arasındaki iliĢkiler kontrol edilip uyumsuzluk rapor edilir. D- Ürün-Sonuç: Orijinal hedeflerle ürün, okul-toplum iliĢkisi açısından değerlendirilir. E- Maliyet-yarar Programın ekonomiklik ilkesine ve diğer programlara göre değerlendirilmesi yapılır. Program çıktıları benzer program çıktılarıyla karĢılaĢtırılır. Maliyet- yarar analizleri yapılır. GeliĢtirilen ve uygulanan yeni eğitim programının sonuçlan, maliyeti karĢılayıp karĢılamadığı araĢtırılır. Burada maliyet sadece para değil ekonomik, politik ve toplumsal değerler açısından da değerlendirme içermektedir Malcolm Provus’un modeli, sistem yönetimi kuramına dayalıdır. . Farklarla elde edilecek bilgiler doğrultusunda karar verecek kiĢi: A- Bir sonraki evreye geçebilir, B- Önceki evreyi yeniden kullanılacak hale getirebilir, C- Programı yeniden baĢlatabilir, D- Performans ve standartları yeniden düzenleyebilir ya da programı bitirebilme . obsesyon52@hotmail.com Kahraman Özkul Program değerlendirmeyi üç boyutta ele alır. Bunlar; Girdi, Süreç ve Çıktı(ürün) dır. Stake’ nin Uygunluk – Olasılık Modeli Tasarlanan ve gerçekleĢen çıktının uygunluğuna bakılır. Tasarlananın gerçekleĢip gerçekleĢmediğine bakılır. Robert Stake tarafından geliĢtirilmiĢtir. Stake'e göre eğitimciler değerlendirme yaparken sezgisel normları ve göreli yargıyı dıĢta tutarak düzenli değerlendirmenin temel ilkelerini oluĢturmalıdır. Stake, bir yargıya varmanın çok zor olduğunu, ancak profesyonel bir değerlendirme uzmanının görevinin yargıya varmak olduğunu açıklamaktadır. Stake, değerlendirmeye dayalı bilgilerin üç boyutta düzenlenebileceğini söylemektedir: 1. Girdi Öğretme öğrenme sürecinden önce var olanlar.(Bunlar çıktıyı etkiler 2. Süreç Öğrenme öğretme iĢinin yapıldığı zamandır. 3. Çıktı(ürün) Akademik baĢarı, tutum ve beceri düzeyinde değerlendirme yapılır Programı; programdaki öğretmen ve öğrenciler değerlendirir. Tasarlanan ve gerçekleĢen çıktının uygunluğuna bakılır. Stake’e göre Düzenli ve Düzensiz olmak üzere iki çeĢit değerlendirme vardır. Dikkat Stake’ nin ayrıca Ġhtiyaca cevap verici değerlendirme modeli vardır _ Eğitimciler değerlendirmenin temel ilkelerini oluĢtururken sezgisel normları ve göreli yargılardan etkilenmemelidir ki nesnel sonuçlara varabilsin. _ Program değerlendirme uzmanının birçok farklı alandan kiĢinin program değerlendirmeye iliĢkin görüĢlerini ve zor da olsa sonuca varmalıdır Bu modelde sonuçtan çok program etkinlikleriyle ve sürecin değerlendirilmesiyle ilgilenir. Değerlendirmeci; 1- Programın öyküsünü anlatır. 2- Özelliklerini anlatır. 3- MüĢterilerini ve personelini tanımlar. 4- Önemli konuları ve sorunları belirtir. SAYFA 45 5- BaĢarılarını rapor eder. # Değerlendirmeci programın etkinliği ve içeriği ile ilgili plan geliĢtirmelidir : Amaç program hakkında karar verme yetkisine kiĢilere bilgi vermektir. Çok kapsamlı bir program değerlendirme modelidir. ġu dört öğe ile ilgili veriler toplanarak program hakkında karar verilir; _Değerlendirmenin amacı; karar verecek kiĢilere bilgi vermektir. Yetkililer dört alanda karar vermelidir Stuftlebeam Bağlam Girdi, Süreç ve Ürün Modeli — Planlama ile ilgili kararlar — YapılaĢtırma ile ilgili kararlar — Uygulama ile ilgili kararlar — Yeniden düzenleme ile ilgili kararlar Bu kararlara dayanak olacak bilgilerin toplanması için programın dört farklı aĢamasının değerlendirilmesi söz konusudur. 1. Bağlamın değerlendirilmesi Amacı, hedefi oluĢturacak bilgiler toplamak ve hedefleri belirlemektir Bağlamın değerlendirilmesi sırasında programla ilgili tüm faktörler ve mevcut durum analiz edilir. Bu aĢamanın amacı hedeflerin belirlenmesine temel olacak bilgilerin toplanması ve hedeflerin belirlenmesidir. Analiz sırasında özellikle karĢılanamayan ihtiyaçlar, kaçırılmıĢ fırsatlar ve ihtiyaçların niçin karĢılanamadığının tanısı üzerinde durulur. 2. Girdinin değerlendirilmesi Program ve öğeleri incelenir. Bu aĢama, programın hedeflerine ulaĢabilmesi için gerekli olan kaynaklar ve bu kaynakların nasıl kullanılacağı hakkında bilginin sağlandığı aĢamada girdinin değerlendirilmesinde, bağlamın değerlendirilmesinin aksine program ve öğeleri mikro düzeyde analiz edilir. Girdi analizi sırasında, amaçlar mevcut duruma uygun olarak belirlenmiĢ mi? Hedefler okulun amaçları ile tutarlı mı? Öğretim stratejileri hedeflere uygun mu? Kapsam, genel amaçlar ve özel hedeflerle tutarlı mı? gibi programın çeĢitli öğeleri ile ilgili sorulara yanıt aranır. 3. Sürecin değerlendirmesi Bu aĢamada programın uygulanması ile ilgili kararların alınması için gereklidir. Bu süreç, program uygulanırken gerçekleĢtirilen ve planlanan ile gerçek etkinlikler arasındaki uyuma bakılır Sürecin değerlendirilmesi Planlanan ile gerçekleĢen etkinlik arasındaki uyuma bakılır DĠKKAT AYRICA TOPLAM DEĞERLENDĠRME MODELĠ adlı bir modeli daha vardır 4. Ürünün değerlendirilmesi Beklenen ürün ile çıkan ürün karĢılaĢtırılır. Bu aĢamada programın ürünü hakkında veri toplanarak beklenen ürünle gerçek ürünün karĢılaĢtırılması söz konusudur. Ürün değerlendirme ile uygulanan programın devam edip etmeyeceği ya da nasıl bir değiĢikliğe uğratılması gerektiği hakkında bilgi verilir. TOPLAM DEĞERLENDĠRME MODELĠ Bu modelde de bağlam, girdi, süreç ve ürün değerlendirmeyi getirir. _ Bu model dört tür değerlendirmeden söz eder. 1- Planlama kararları; çevre değerlendirilmesinden sonra yapılır. 2- Yapılandırma kararları; girdi değerlendirmesinden sonra yapılır. 3- Uygulama kararları; süreç değerlendirmesini izler. 4- Geri dönüĢüm kararları; ürün değerlendirmeden sonra yapılır. Programın sonuçlarını belirtir 1- Çok bilgi küçük değiĢim; Durağan değiĢimdir. Eğitimde en çok bu değiĢiklik kullanılır. 2- Az bilgi küçük değiĢim; çoğaltıcı değiĢimdir. 3- Çok bilgi büyük değiĢim; Biçim değiĢtirici değiĢiklik. 4- Az bilgi büyük değiĢim; hareketli değiĢimdir. Küçük kanıtlar üzerine kurulan yenileĢtirici çözümlerdir. obsesyon52@hotmail.com Kahraman Özkul SAYFA 46 Eisner’in Eğitsel EleĢtiri Değerlendirme Modeli Eisner’in kurduğu bu modele göre programı uzman kiĢiler değerlendirmelidir. Programın sonuçları ile ilgili bilgi edinilmeli, bunlar yorumlanmalı ve değerlendirilmelidir. Bu modelin üç boyutu vardır: 1- Betimleme; eğitimin niteliği ile ilgili bilgiler betimlenir. 2- Yorumlama; programın uygulaması sonucu ortaya çıkan olayların sonuçları tahmin edilmeye çalıĢılır. 3- Değerlendirme; betimleme ve yorumlamada ortaya çıkan sonuçlara göre yargılarda bulunulur. Programın Öğelerine Dayalı Değerlendirme BLOOM Programın tam ve etkili biçimde değerlendirilmesi için tüm öğelerin incelenmesi gerektiğini savunur. Bu değerlendirme programın bütün öğeleri olan hedefler, içerik, eğitim durumları değerlendirme öğeleri değerlendirilerek programın etkiliği hakkında karar verilir. Her öğeye göre cevaplanması gereken sorular vardır. Program Değerlendirme soruları öğesi —Öğretim süreci sonunda ortaya çıkacak ürün tanımlanmıĢ mı*? —Hedefler toplumun beklentisi ve ihtiyaçlarına uygun mu? Hedefler —Hedefler öğrenci ihtiyaçlarına uygun mu? —Hedefler konu alanının özelliklerine uygun mu? —Öğrenci davranıĢı olarak ifade edilmiĢ mi? —Hedefler birbirleriyle tutarlı mı? —Hedef ifadeleri yeterince açık ve anlaĢılır mı? —Hedefler gerçekleĢebilecek nitelikte mi? Ġçerik —Ġçerik hedeflerle tutarlı mı? —Ġçerik birbirleriyle tutarlı mı? —Ġçerik çağdaĢ bulgulara dayalımı? —içerik öğrencilerin ilgi ve düzeylerine uygun mu? —Ġçerikte yer alan bilgiler önemli dayanıklı ve geçerlimi? —Ġçerikteki bilgiler öğrenci için anlamlımı? —Ġçerikteki bilgilerin sunuĢ sırası öğrenme ilkelerine uygun mu? Eğitim durumları —Eğitim durumları hedeflere ulaĢtıracak nitelikte mi? —Eğitim durumları içerikteki bilginin özelliklerine uygun mu? —Eğitim durumları öğrenci özelliklerine uygun mu? —Eğitim durumları öğrenci merkezli etkinliklere uygun mu? —Eğitim durumları öğretim ilkelerine uygun mu? —Eğitim durumları öğrencinin aktif katılımına uygun mu? S.D —Strateji ve yöntemle etkili mi? —Uygun zaman ve öğretim materyali kullanılmıĢ mı? Sınama durumları —Ölçme araç ve sonuçları geçerli mi? —Ölçme araçları ve sonuçları güvenilir mi? —Uygun ölçme araçları kullanılmıĢ mı? —Amaca uygun ölçüt kullanılmıĢ mı? Selahattin Ertürk’e Göre Program Değerlendirme YaklaĢımları Selahattin Ertürk program değerlendirmeye iliĢkin yaklaĢımları altı grupta toplamıĢtır: 1- YetiĢek Tasarısına Bakarak: Hedeflerin kurallara uygun olup olmadığını göstermekten öteye gidemez. 2- Eğitim Ortamına Bakarak: Sadece ortam değerlendirilir. Muhtemel uyarıcılarla gerçek uyarıcılar aynı olmayabilir ve öğrenci farkları göz ardı edilmemelidir. 3- Öğrenci BaĢarısına Bakarak: Kriter olan sene sonu sınavındaki baĢarının sene içindeki öğrenme yaĢantılarıyla mı yoksa baĢka yollarla mı edinildiği belirlenemediği için bu ölçme sadece öğrenci baĢarılarını ölçer. 4- EriĢiye Bakarak: Bu yöntem daha uygun olmakla birlikte yetiĢeği tam değerlendirmemektedir 5- Öğrenmeye Bakarak: Ġstenilen öğrenmeler ile istenmeden gelen öğrenmeler de olacağı için bizim tam değerlendirme yapmamızı engeller. 6- Ürüne Bakarak: Öğrenci-öğretmen davranıĢları ve hatta ortamdaki baĢka değiĢkenler de hesaba katıldığı için daha mantıklıdır. Öğrencinin öğrenme süreci sonunda sahip olduğu hedef davranıĢ düzeyine göre yapılır.GeniĢ kapsamlı bir değerlendirmedir süreci de değerlendirir. SAYFA 47 PLANLAR Plan, neyi, niçin, ne zaman ve nasıl yapılacağını belirleyen tasarıdır. Planın en önemli etkisi öğretimin daha etkili olmasını sağlamasıdır. Bunun yanında; konular ve iĢleniĢleri mantıklı bir sıraya koyarak verimi arttırır, zamanın verimli olarak kullanılması sağlanır, eğitimsel bir belgedir, değerlendirmede kolaylık sağlar, öğretmenin kendisine güvenmesini sağlar. Günlük ders planı: **En ayrıntılı plandır. Bir ünite içinde yer alan konuların, belli bir zaman dilimi içerisinde öğrencilere öğretme- öğrenme etkinliklerinin kazandırılmasında kullanılan plandır. Günlük ders planları, öğretmenlerin her gün yapmak zorunda oldukları planlardır. **Bu planlar o hafta içinde öğrencilere kazandırılması istenen davranıĢların kazanımı sağlayacak, Öğrenme öğretme etkinliklerinin planlamasını içerir. **Ünite planlarında yer alan bölümler günlük ders planlarında ayrıntıya dökülür. Ünitedeki konuların bir ders süresi için planlanmasıdır. GiriĢ, geliĢme ve sonuç bölümlerinden oluĢmaktadır. Ders plânı, bir ders için o dersle ilgili eğitim programlarında yer alan ve birbirleriyle iliĢkili öğrenci kazanımlarını ( hedef ve hedef davranıĢlarını ) bir ya da birkaç ders saatinde iĢlenecek konu örüntüsünü, konuya iliĢkin deney, tartıĢma soruları, proje ve ödevleri, uygulama çalıĢmalarını, ders araç-gerecini içine alan birinci derecede sorumlu olduğu, zümre öğretmenleri ile Ģube öğretmenlerinin ortak katkısıyla ders öğretmenlerince önceden hazırlanan plândır. Ders plânı, belli bir ders için bir ya da birden çok ders saatinde iĢlenecek konuların plânlamasıdır. Ders plânında yer alan öğrenme-öğretme etkinlikleri öğrencilerin katkısıyla gerçekleĢtirilir. Ders plânının uygulanmasından ders öğretmeni sorumludur. Bu plân ilköğretim okullarının 1-5 inci sınıflarında günlük plân diğer sınıf ve kurumlarda ise ders plânı olarak uygulanacaktır. Ders plânı, okul müdürü ve müfettiĢlerce denetlenir Ders plânının Faydaları: a) Eğitim-öğretim çalıĢmalarını düzensizlikten kurtarır. b) Öğrenme ve öğretme sürecinin etkili ve verimli kullanılmasını sağlar. c) Her dersin eğitim programına ve konuların özelliklerine uygun olarak iĢlenmesini sağlar. d) Derslerde sürekliliği sağlar. e) Öğrenme ve öğretme sürecinde gerçekleĢtirilen etkinlikleri belgeler. f) Eğitimde fırsat ve imkân eĢitliğini gerçekleĢtirmede katkı sağlar. g) Eğitim-öğretim sürecinin ve ders programlarının değerlendirilmesinde geri bildirim sağlar. Ders plânının hazırlanması a) Dersin doğası ve öğretim basamağındaki diğer derslerle olan iliĢkisi, b) ĠĢlenecek konu örüntüsü, c) Öğrencinin kazanımları ve hedef davranıĢları, d) Konunun iĢleneceği tarih ve olası süre, e) Konunun en etkin biçimde iĢlenebilmesi için gerekli olan eğitim araç-gereç ile baĢvurulacak kaynakları, f) Öğrenme-öğretme süreçlerine yönelik etkinlikler, gerekiyorsa güvenlik önlemleri, deney ve gözlemi, g) Konunun iĢleneceği sınıftaki öğrencilerin bireysel özellikleri ve farklılıklarının öğretim sürecinde göz önünde bulundurma, h) Ġhtiyaçlarını belirleme ve öğrenme-öğretme yaĢantılarında değerlendirme süreci, i) Öğrenme-öğretme sürecini değerlendirmeye yönelik ölçme etkinlikleri ve değerlendirme yaklaĢımı saptanır. GĠRĠġ ( Dikkat çekme-güdüleme-motivasyon-önkoĢul biligleri hatırlatma gözden geçirme), GELĠġME ETKĠNLĠKLERĠ (PĠDE-YÖNTEM ÖRNEK ÖĞRENCĠ KATILIMI KONULAR ALT BÖLÜMLERĠ) SONUÇ(ÖZET DEĞERLENDĠRME BĠR SONRAKĠ KONU) obsesyon52@hotmail.com Kahraman Özkul SAYFA 48 Ünite planı: **Bir ünitede yer alan ve öğrencilere kazandırılacak öğrenme – öğretme etkinliklerinin bu ünite için ayrılan ders saatleri içinde gerçekleĢtirilmek üzere belli bir sıra içinde sunulmasını sağlayan planlardır. Yıllık plana göre yapılır. **Fakat daha ayrıntılıdır. Her ünite baĢlangıcında yapılır. Ünite planı günümüzde eğitim sistemimizde kullanılmamaktadır. Yıllık plan: **Öğretmenlerin bir öğretim yılı boyunca öğrencilere kazandırılması istenen eğitim-öğretim faaliyetlerini zaman ve sıra içinde gösteren plandır **Yıllık plan ile derse ait konuların bir bütün içinde görülmesi ve ünite için uygulama zamanının saptaması sağlanır. Bu planlar öğretim yılı baĢında öğretmenler tarafından okul müdürlüğüne teslim edilir. **Yıl boyunca yapılacak öğretim etkinliklerini gösterir. Günümüzde eğitim sistemimizde Kullanılmamaktadır. —AMAÇLAR-HEDEFLER —YÖNTEMLER TEKNĠKLER-DENEY GEZĠ GÖZLEM —KONULAR ĠÇERĠK —KAYNAK ARAÇ GEREÇLER —DĠĞER ZÜMRE ÖĞRETMENLERĠYLE ĠġBĠRLĠĞĠ —DEĞERLENDĠRME ÜnitelendirilmiĢ plânlar ÜnitelendirilmiĢ yıllık plân, öğretim yılı süresince ders vermekle yükümlü olunan sınıflarda, program uyarınca belli üniteleri ya da konuları hangi aylarda yaklaĢık olarak ne kadar zamanda iĢleyeceklerini gösteren, duruma göre zümre öğretmenler kurulu veya Ģube öğretmenler kurulu tarafından ortak hazırlanarak ders yılı baĢında okul yönetimine verilen çalıĢma plânıdır. ÜnitelendirilmiĢ yıllık plân hazırlanırken aĢağıdaki hususlar göz önünde bulundurulur: a) Plân; Öğretim yılının baĢında hazırlanır. Öğrenci ihtiyaçlarının saptanması için belirli bir süre ayrılmalı ve bu süre plânda gösterilmelidir. b) Ders iĢlenirken hazırlanan plânda yer alan baĢlıklar dikkate alınır. c) Plân yapılırken zümre öğretmenleri ve Ģube öğretmenleri okulda, o yıl uygulanacak haftalık ders dağıtım çizelgesinin kesin biçimini almasını bekler. Hangi sınıflarda ve hangi günlerde derslerinin olduğunu öğrenir. d) Önerilen süre bölümünde, her ay hangi sınıfta haftada kaç saat ders okutulacağı belirlenmelidir. e) ĠĢlenecek derslere ait ünitenin kaç konuya ayrılacağının mümkün olacağı ve konunun iĢleniĢi için kaç ders saatine ihtiyacı olacağı saptanır. f) ÜnitelendirilmiĢ Yıllık Plân hazırlanırken zümre öğretmenleri, haftalık ders saatleri toplamına ve aylar, yarıyıl esasına göre bir öğretim yılında toplam kaç gün ve kaç saat ders iĢleneceğini saptar. Bu yapılırken tatil, bayram ve diğer özel günler belirlenerek çalıĢma takvimi hazırlanır. —HEDEFLER —KONULAR —EĞĠTĠM DURUMLAR —ÖĞRETĠM MATERYALĠ ARAÇ VE GEREÇLER PROGRAM GELĠġTĠRME NOTLARI BĠTMĠġTĠR 28.12.2010 obsesyon52@hotmail.com Kahraman Özkul BAġARILAR DĠLĠYORUM SAYFA 49