Sonuçta Güney Kore, Bir Alex Değil!
Transkript
Sonuçta Güney Kore, Bir Alex Değil!
Duma r e p l A n* Sonuçta Güney Kore, Bir Alex Değil! rasi haline gelebilmiştir. Demokrasi aslen diğer kurumları işleyişini kolaylaştıran meta bir kurumHem Gelişme Ekonomisi hem de Türkiye Eko- dur. Örneğin kanunun üstünlüğü, şeffaflık ve nomisi derslerinde öğrencilerimden sıkça işitti- hesap verebilirlik. Derslerde Türkiye ekonomisinğim sorudur, “Güney Kore gibi neden olamadık, de öyle ya da böyle 19 kez mali af çıkarıldığını olamıyoruz?”. Sorunun çok basit ve ikna edici söylediğimde öğrencilerim biraz şaşırsa da norbir cevabı yok ne yazık ki. En azından on-onbeş mal karşılıyorlar bu durumu. Ya da Sayıştay’ın neden sıralamak zorunda kalırım her seferinde. denetiminin ne kadar yetersiz olduğunu dahası Bu yazıda tüm nedenleri sıralamak yerine bir- hiçbir yaptırım gücü olmadığını anlattığım derskaçı üzerinde durulacaktır. Bunlardan birisi sa- lerde de öğrencilerimden bazıları şirketlerin denetim kurullarının da aslında yın Cem Somel hocamızın göstermelik olduğunu habize anlattığı “rant idaresi” tırlatırlar bana. İleri demokmeselesidir. Güney Kore Basit bir meta Türkiye’de üretilemez. rasinin timsali ülkemizde hükümetleri Samsung gibi Çünkü nasıl üretildiğini bilmiyoruz. milletvekilleri dahi verdikleri chaebol (bizim holding soru önergelerine ya cevap gruplarının muadili) şirketalamazlar ya da alsalar da lerine rant yaratırken (ithal ikamesi ve ihracat teşviği rejimlerinde) şirketlerin cevaplar soruları teğet geçer. performans kriterlerini sarih bir biçimde belirler Dördüncü neden gelir ve servet eşitsizliğindeki ve kuralları büyük bir ciddiyetle uygular. Bizde vahim durumumuzdur, Güney Kore’ye nazaran. işler keyfidir. Yetmişler boyunca ithal ikamesi Resmi Gini katsayısı) 0.41’dır. Bu katsayı Güney korumasının yanında döviz edinme ve kullan- Kore için 0.31’dir1. Büyük bir fark demektir bu. ma rantının büyük bir bölümünü elde eden kimi Bu eşitsizlik yükümüzün temelinde ise üretilen gruplar ithalat gereksinimi için kullandığı dövizin katma değerden çalışanların aldığı payın oldukça ancak %10’unu ihracat yaparak sağlamış ancak düşük olması yatmaktadır. hiçbir yaptırımla da karşılaşmamıştırlar. Beşinci neden AR-GE yatırımlarımızın göreli sefilDiğer bir neden Türkiye’de işgücüne katılım liğidir. Şirketlerimiz ve kamu, Araştırma ve Gelişve istihdam yaratma sorununun özellikle 1980 tirme faaliyetlerine Güney Kore’den onlarca kez sonrası yapısal hale gelmesidir. Bu meseleyi de daha az kaynak ayırır. Ne de olsa orada, hazır gündeme getiren sayın Erol Taymaz hocamızın yapılmışı vardır. Derslerde verdiğim örnek gözü2000’lerin başında yazdığı bir makaledir. Basitçe müzdeki kontakt lenstir; nasıl olur da bu kadar hocamız der ki, aslında işçilerimiz Güney Kore’li basit bir meta Türkiye’de üretilemez. Çünkü naişçilerden verimlilik hususunda pek de geride sa- sıl üretildiğini bilmiyoruz. yılmaz, bizim derdimiz Güney Kore ekonomisinin yarattığı istihdam oranını tutturamamaktır. Bizde de Güney Kore’de olduğu oranda işçi çalışabili- Yok mu Aslında Bir Farkımız yor olsaydı, GSYH’mız Güney Kore’ninkine ya- Ülkeler arası karşılaştırmaların yapıldığı belli başlı kınsayabilirdi. Aşağıdaki bölümlerde bu gözlemi verit abanlarından birini kullanalım. Conference destekleyecek bazı veriler tartışılacaktır. Board veri tabanında2 hem Türkiye hem de GüÜçüncü bir neden kurumsal farklılaşmadır. Tür- ney Kore için temel veriler bulunmakta. İlk dikkiye halen hibrit rejimken, Güney Kore demok- kat çekici nokta kişi başına düşen GSYH’lardaki (1990 fiyatlarıyla dolar cinsinden) uçurum. İKTİSAT VE TOPLUM Farkımız 32 *İzmir Ekonomi Üniversitesi, Ekonomi Bölümü; e-posta: alper.duman@ieu.edu.tr Toplam 5 0 0 -10 -5 Yıllık Artış (%) 15000 10000 5000 1990 Geary-Khamis Dolar 20000 25000 Kişi Başına Yıllık GSYH 1950 1960 1970 Türkiye 1980 1990 2000 2010 1990 1995 Güney Kore Türkiy 1950 1960 1970 Türkiye 1980 1990 2000 2010 20000 21000 22000 23000 24000 25000 26000 20000 30000 40000 50000 Bin Kişi 60000 70000 80000 Ortalamada Güney Kore’de bir vatandaşın yıllık Şöyle ki 1950 yılında nüfuslarımız hemen hemen geliri 22 bin 407 dolarken, Türkiye’de sadece 8 aynı imiş; 21.1 milyon Türkiye, 20.8 milyon Gübin 717 dolar. Neredeyse üçe katlamışlar. Oysa ney Kore. Sonra, 2011 yılında Güney Kore 48.7 Nüfusmilyona ulaşmış, Türkiye uçmuş ve 78.7 milyotoplam GSYH’lara bakarsak aradaki fark daha düşük, Türkiye 687 milyar dolar; Güney Kore 1 na yükselmiş (nüfus rakamı sorunlu olabilir ama trilyon 92 milyar dolar. Bir buçuk kattan biraz sonuçta biz de gerçek nüfusumuzu tam bilemifazla. Akla hemen nüfus durumu nasıl diye sor- yoruz, değil mi?). mak geliyor. İşte orada “üç çocuk” gölgesi var. 1990 1995 Güney Kore Türkiy İKTİSAT VE TOPLUM 2012 • Yıl 2 • Sayı 21-22 33 Toplam Fa 5 0 0 -10 -5 Yıllık Artış (%) 15000 10000 5000 1990 Geary-Khamis Dolar 20000 25000 Kişi Başına Yıllık GSYH 1950 1960 1970 Türkiye 1980 1990 2000 2010 1990 1995 Güney Kore Türkiye 70000 Bin Kişi 60000 50000 40000 30000 20000 İKTİSAT VE TOPLUM 34 2012 • Yıl 2 • Sayı 21-22 1960 1970 Türkiye 1980 1990 Güney Kore 2000 2010 20000 21000 22000 23000 24000 25000 26000 İş 80000 Nüfus 1950 2 1990 1995 20 Türkiye GSYH 1990 ney Kore 2000 2010 0 -5 1990 1995 2000 Türkiye 2005 Güney Kore 2010 İKTİSAT VE TOPLUM -10 Yıllık Artış (%) 5 Toplam Faktör Verimliliği 2012 • Yıl 2 • Sayı 21-22 35 İşgücü Basit bir cebir işlemiyle, nüfusumuz Güney Kore’deki nüfus artışı hızında artsaydı kişi başına GSYH ne olurdu diye sorduğumuz sualin cevabını 13 bin 765 dolar olarak buluyoruz. Fena değil, hele 8 bin 717 dolarla karşılaştırıldığında büyük bir bonus. Lakin yine de 22 bin 407 doların epey altında. İşgücüne bakalım ve farkı anlayalım. Güney Kore’nin 1990 yılındaki nüfusu 42.8 milyon iken işgücü 19.2 milyondur. Aynı yıl Türkiye’nin işgücü de hemen hemen aynı, 19.9 milyon. Ancak O zaman çalışan başına üretim değerine (kaba nüfusu 56.4 milyon. Yani nüfus bakımından Güverimlilik ölçümüne) bakalım. Belki de çalışan- ney Kore’den epey büyük olsak da işgücümüz larımız aşırı tembeldir. Son verilerin bulundu- sınırlı. İşgücüne katılma oranlarındaki fark küçük Toplam Faktör Verimliliği ğu 2011 yılı için çalışılan saat başına üretim görünüyor oysa ki, %60.1 Güney Kore, %57,9 Türkiye’de 22.8 dolar iken Güney Kore’de 29.2 Türkiye. Yıllar geçtikçe uçurum büyüyor. 2011 dolardır (Conference Board verileri). Demek ki yılında büyük nüfus farkına rağmen işgücünde çalışanlarımız Güney Kore’li çalışanlara nazaran Türkiye sadece 1.5 milyon kişi önde. İşgücüne çok da geride değil. Yüzde yetmiş beş randıman- katılım oranlarındaki fark da yüzde olarak 10 pulı. O zaman bu fakirlik neden? Bilmece karmaşık- andan fazla; Türkiye %49, Güney Kore %613. laştı, mı? Yeterince istihdam yaratırsak –ve krizleri teğet 5 GSYH -10 -5 0 Toplam faktör verimliliği Güney Kore’de geçmeyi bırakırsak!- göreli verimlilik hesabına 1990-2011 yıllarında ortalama %2.52 armış. göre Güney Kore’deki kadar nüfusa orantılı çaTürkiye’de ise durum içler acısı. Benzer bir dö- lışanımız olduğunda refah düzeyimiz de Güney nemde 1990-2009 yıllık -%0.42 artmış, yani Kore’ye oldukça yakınsayacaktır. Yatırım yok ki azalmış. Yukarıdaki grafikte görüldüğü gibi bu istihdam yaratılsın diyorsanız, haklısınız öğrencibüyük farkı yaratan TFV’de görülen (genellikle lerim de aynen bunu diyor! Ben de suç işçilerin kriz zamanlarındaki) büyük kayıplar. Ne yazık ki mi o zaman diyorum... TFV büyüme muhasebesinde bir artık olarak hesaplanmaktadır, dolayısıyla bu düşüşün ne ka- SONNOTLAR dar arz ne kadarı talep kaynaklıdır bilemiyoruz. 1 OECD, bkz. http://stats.oecd.org/Index. Ancak şöyle bir akıl yürütme yaparak belki de aspx?QueryId=26067&Lang=en bir ipucu elde edebiliriz. Hem Türkiye hem de 2 Kaynak: The Conference Board Total Economy 2000 2010 1990 1995 2005 2010 Güney Kore verilerinden tüm eksi rakamları çı- 2000 Database™, January 2012, http://www.confekardığımızda Türkiye’de TFV’nin neredeyse yıllrence-board.org/data/economydatabase/ Türkiye Güney Kore llık %3.5 arttığını Güney Kore’ninse neredeyse 3 İşgücü ve işgücüne katılım oranı rakamları World Development Indicators veritabanından alınmışdeğişmeden yıllık %2.4 artış yakalayabildiğini tır; bkz. http://data.worldbank.org/data-catalog/ görüyoruz. Dolayısıyla makroekonomik dalgalanYıllık Artış (%) 1990 üney Kore world-development-indicators 1990 üney Kore 2000 2010 36 2012 • Yıl 2 • Sayı 21-22 20000 21000 22000 23000 24000 25000 26000 Bin Kişi İşgücü İKTİSAT VE TOPLUM 0 malar olmazsa Türkiye’de çalışanlar verimliliklerini gayet iyi geliştirebiliyorlar. 1990 1995 2000 Türkiye 2005 Güney Kore 2010