2012 yılı yağış değerlendirmesi
Transkript
2012 yılı yağış değerlendirmesi
T.C. ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI Meteoroloji Genel Müdürlüğü 2012 2013 YILI YAĞIŞ DEĞERLENDİRMESİ ŞUBAT 2014- ANKARA T.C. ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI Meteoroloji Genel Müdürlüğü 2013 YILI YAĞIŞ DEĞERLENDİRMESİ ARAŞTIRMA DAİRESİ BAŞKANLIĞI Hidrometeoroloji Şube Müdürlüğü ŞUBAT 2014- ANKARA İÇİNDEKİLER 1. GİRİŞ….………………………………………………………………………………… .............................................. 1 2. KÜRESEL YAĞIŞ..…………………………………………………………………………. ....................................... 2 3. GENEL DURUM ………………………………………………………………………………. .................................. 3 3.1. Yıllara Göre Yağış Dağılımı…..………………………………………………….. ........................................ 5 4. BÖLGELERE GÖRE YAĞIŞ ……………………………………………………………..... ................................... 6 4.1. Marmara Bölgesi ……………………………………………………………………………….............................. 8 4.2. Ege Bölgesi ………………………………………………………………………………………............................... 9 4.3 Akdeniz Bölgesi ………………………………………………………………………. ...................................... 11 4.4 İç Anadolu Bölgesi ……………………………………………………………………...................................... 12 4.5. Karadeniz Bölgesi ……………………………………………………………………................................ ..... 14 4.6. Doğu Anadolu Bölgesi …………………………………………………………………….. ............................. 15 4.7. Güneydoğu Anadolu Bölgesi …………………………………………………………… ............................. 17 5. MEVSİMLİK YAĞIŞ DEĞERLENDİRME ………………………………………………………………………...... .. 18 6. AYLIK YAĞIŞ DEĞERLENDİRME ……………………………………………………………………….................. 19 7. GÜNLÜK MAKSİMUM YAĞIŞLAR…........................................................................................ 20 8. KAYNAKLAR……………………………………………………………………………………………………………………..22 1. GİRİŞ Türkiye yarı kurak iklim özelliklerine sahiptir. Ülkemizin üç tarafının denizlerle çevrili olması, kıyılar boyunca yüksek sıradağların uzanması, ani yükselti değişiklikleri ve kıyıya olan uzaklık, iklim özelliklerinin kısa mesafelerde farklılaşmasına sebep olmaktadır. İklim özelliklerine bağlı olarak yağış miktarı da farklılıklar gösterir. Yurdumuzun güney bölgeleri, subtropikal iklimlere benzer Akdeniz ikliminin etkisi altında olup yazlar kurak ve çok sıcak, kış mevsimi ise yağışlı ve ılık geçmektedir. Kuzey kesimlerde her mevsim yağışlı olan Karadeniz İkliminin etkisi görülür. İç bölgeler sıradağlarla çevrelenmiş olduğundan az yağış alan step iklimi özelliği taşır. Türkiye’de yağış dağılışı alansal dağılımda olduğu gibi zamansal dağılımda da çok çeşitlilik gösterir. En fazla yağışı, yıllık yağışın % 37 si ile kış mevsiminde alırken, onu %28 ile ilkbahar , %24 ile sonbahar mevsimi takip ederken en az yağış %11 ile yaz mevsiminde görülmektedir. Akdeniz, Ege, Marmara ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi yıllık yağışının çoğunu kışın alırken, İç ve Doğu Anadolu ilkbaharda alır. Karadeniz Bölgesi ise her mevsim yağışlı geçmektedir. Bu çalışmada ülkemizi temsil edebilecek seçilmiş 138 adet istasyona ait veriler kullanılmıştır. Bu istasyonların aylık ve yıllık toplam yağış miktarı, yağışlı günler sayısı, günlük maksimum yağış miktarı vb. veriler değerlendirilmiştir. Yağış normalleri için 19812010 periyodu kullanılmıştır. Yağış dağılışı, normal ve anomali haritaları Coğrafi Bilgi Sistemleri kullanılarak hazırlanmıştır. 1 2. KÜRESEL YAĞIŞ 2013 yılında küresel ortalama yağışlar 1961–1990 normalleri civarında (1033 mm) gerçekleşmiştir. Bununla birlikte bazı bölgelerde yağışlar büyük ölçüde değişkenlik göstermiştir (Şekil 1). 2013 yılında ABD, Güney Amerika, Güney Afrika, Ortadoğu, Uzakdoğu, Avustralya ve Rusya Federasyonu’nun bazı bölgelerinde büyük kuraklıklar gerçekleşmiştir. ABD’nin kuzeyi, Hindistan ve Bangladeş ise normallerinin çok üzerinde gerçekleşen yağışlar nedeniyle aşırı ıslak bir periyot geçirmişlerdir. İsrail, Lübnan ve Ürdün’de 10 Ocak tarihinde seyrek de olsa kar yağışı gerçekleşmiştir. Kudüs’te 1992’den beri görülen en büyük kar fırtınası gerçekleşmiş, kar kalınlığı 20 cm’ye ulaşmıştır. Şekil 1. 2012 Yılı Karasal Yağış Anomalisi (NOAA, 2013) Şekil 2. Dünya Zamansal Yağış Anomalisi (NOAA, 2013) 2 3. GENEL DURUM Ülkemiz genelinde yıllık yağış normali 646 mm civarındadır. Yağışlar genellikle kış aylarında gerçekleşmekte, özellikle Doğu Karadeniz Bölgesi, Kıyı Ege ve Akdeniz Bölgesi daha fazla yağış almaktadır. Normallerine göre en fazla yağış alan istasyonlar Rize, Hopa ve Giresun iken en az yağış alan istasyonlar Iğdır, Karapınar ve Ceylanpınar’dır (Şekil 3). Şekil 3. Yağış Normalleri Haritası (1981–2010) 2013 yılında (01 Ocak – 31 Aralık) ortalama 564,1 mm yağış kaydedilmiştir. Karadeniz Bölgesi’nde Hopa, Rize, Giresun, Akçakoca, Zonguldak, İnebolu ve Ordu; Marmara Bölgesi’nde İstanbul (Sarıyer); Akdeniz Bölgesi’nde Manavgat, Alanya, Anamur, Antakya, Fethiye, Finike, Adana, Mersin, İskenderun ve Kahramanmaraş; Ege Bölgesi’nde Muğla ve Milas; Doğu Anadolu Bölgesi’nde Bitlis, Bingöl ve Tunceli; Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde ise Adıyaman’ın 1000 mm’nin üzerinde yağış alan yerler olduğu görülmektedir. Kars, Iğdır, Bayburt, Van, Malatya, Elazığ, Erzincan ve Erzurum ile İç Anadolu Bölgesi’nin büyük bir bölümünde 500 mm’nin altında yağışlar kaydedilmiştir. Doğu Karadeniz’de 2000 mm üstü yağışlara rastlanırken, İç Anadolu’da yağışların azaldığı, 200300 mm aralığında seyrettiği gözlenmektedir (Şekil 4). Yıl içerisinde en fazla yağış 2652 mm ile Hopa, en az yağış 204 mm ile Çiçekdağı’nda gerçekleşmiştir. 3 Şekil 4. 2013 Yılı Yağış Dağılım Haritası Yağışlarda normaline göre % 13, geçen yıl yağışına göre ise % 24 azalma gözlenmiştir. Normaline göre en fazla artış Edremit (% 57), Milas (% 40), Dikili (% 36) ve İpsala (% 34), en çok azalma ise Ergani (% 46), Şebinkarahisar (% 46), Çorum (% 46) ve Anamur (% 45)’da gerçekleşmiştir. Geçen yıl yağışlarına göre en fazla artış Özalp (% 120) ve Hınıs (% 116)’ta, en çok azalma ise % 69 ile Mersin’de görülmüştür. Yağışların normali ve geçen yıl yağışları ile karşılaştırma haritası Şekil 5.ve Şekil 6. da verilmiştir. Şekil 5. 2013 Yılı Yağışlarının Normalleri ile Karşılaştırılması. 4 Şekil 6. 2013 Yağışlarının 2012 Yılı Yağışları ile Karşılaştırılması. 3.1. Yıllara Göre Yağış Dağılımı Yıllara göre yağış dağılımı incelendiğinde, kurak geçen 2006, 2007 ve çok kurak geçen 2008 yıllarından sonra 2009 yılından itibaren yurdumuzun daha yağışlı bir döneme girdiği görülmektedir. 2012 yılında da bu trend değişmemiş, ne var ki 2013 yılında yağışlar normale göre % 13 oranında azalmıştır (Şekil 7 ve Şekil 8). Şekil 7. Yıllara Göre Türkiye Geneli Yağışları 5 Şekil 8. Türkiye Geneli Yağışları Değişim Oranları 4. BÖLGELERE GÖRE YAĞIŞLAR Ülkemizde 2013 yılında (01 Ocak – 31 Aralık) ortalama 564 mm yağış kaydedilmiştir. Yağışlar normalinden 80 mm ve geçen yıl yağışından ise 170 mm civarında daha az gerçekleşmiştir (Tablo 1). Bölgesel olarak normaline göre artış sadece % 11 ile Ege Bölgesi’nde görülmüş olup, bu artış 70 mm civarındadır. En fazla düşüş ise % 27 ile (100 mm civarında) İç Anadolu Bölgesi’nde gerçekleşmiştir. Geçen yıl yağışlarına göre hiçbir bölgede artış görülmemiş, en çok düşüş % 39 ile (yaklaşık 400 mm) Akdeniz Bölgesi’nde gerçekleşmiştir (Şekil 9). Tablo 1. Yıllık Toplam Yağış BÖLGELERİMİZİN YAĞIŞ DURUMLARI (01 Ocak 2013-31 Aralık 2013) BÖLGE YAĞIŞ (mm) NORMALİ GEÇEN YIL (mm) (mm) ARTMA-AZALMA ORANI NORMALE GÖRE (%) GEÇEN YILA GÖRE (%) Türkiye Geneli 564.1 646.0 739.6 -12.7 AZALMA -23.7 AZALMA Marmara 607.1 667.7 765.7 -9.1 AZALMA -20.7 AZALMA Ege 701.7 631.4 785.9 11.1 ARTMA -10.7 AZALMA Akdeniz 625.2 774.0 1032.0 -19.2 AZALMA -39.4 AZALMA İç Anadolu 290.4 397.3 421.5 -26.9 AZALMA -31.1 AZALMA Karadeniz 797.1 885.4 968.8 -10.0 AZALMA -17.7 AZALMA Doğu Anadolu 451.2 587.5 543.7 -23.2 AZALMA -17.0 AZALMA Güneydoğu Anadolu 468.6 538.9 683.2 -13.0 AZALMA -31.4 AZALMA 6 2013 yılı yağış verileri bölgesel olarak değerlendirildiğinde en fazla yağış 797 mm ile Karadeniz Bölgesi’nde gerçekleşmiştir. En az yağış ise 290 mm ile İç Anadolu Bölgesi’nde kaydedilmiştir. Yağışlar Ege Bölgesi’nin dışında kalan tüm bölgelerde normallerinin altında gerçekleşmiştir. Yağışlar geçen yıla göre mukayese edildiğinde en çok azalma Akdeniz Bölgesi’nde gerçekleşmiştir. Diğer bölgelerimizde de yağışlar 2012 değerlerinin altındadır. Şekil 9. 2013 Yılı Yağışlarının Geçen Yıl ve Normali ile Karşılaştırılması. 7 4.1. Marmara Bölgesi 2013 Yılı yağış ortalaması 607 mm normali 668 mm, geçen yıl yağışı ise 766 mm’dir. Yağışlarda normaline göre % 9, geçen yıl yağışına göre ise % 21 azalma gözlenmiştir (Şekil 10 ve Şekil 11). Şekil 10. Yıllara Göre Yağış Dağılımı. Şekil 11. Yağışların Değişim Oranları 8 Marmara Bölgesi’nde en fazla yağış alan yerler İpsala, Bursa ve Adapazarı merkezleridir. En az yağış alan yerler ise Bilecik, Yalova ve Tekirdağ’dır (Şekil 12). MARMARA BÖLGESİ 1200 YAĞIŞ (MM) 1000 800 600 400 200 NORMAL 2012 Yalova Uzunköprü Tekirdağ Sakarya Lüleburgaz Kocaeli Kırklareli İst-Sarıyer İpsala Gönen Edirne Çanakkale Bursa Bilecik Bandırma Balıkesir 0 2013 Şekil 12. İstasyonlara Ait Yağışlar 4.2. Ege Bölgesi 2013 Yılı yağış ortalaması 702 mm, normali 631 mm, geçen yıl yağışı ise 786 mm’dir. Yağışlarda normaline göre % 11 artış, geçen yıl yağışına göre ise % 11 azalma gözlenmiştir (Şekil 13 ve Şekil14). Şekil 13. Yıllara göre yağış dağılımı. 9 Şekil 14. Yıllara Göre Yağış Dağılımı Değişim Oranları Ege Bölgesi’nde en fazla yağış alan yerler Marmaris, Muğla ve Edremit; en az yağış alan yerler ise Bolvadin, Afyonkarahisar ve Tavşanlı’dır. (Şekil 15). EGE BÖLGESİ 1800 1600 1200 1000 800 600 400 200 NORMAL 2012 2013 Şekil 15. İstasyonlara Ait Yağışlar 10 Uşak Tavşanlı Salihli Muğla Milas Marmaris Manisa Kütahya İzmir Güney Edremit Dikili Denizli Çeşme Bolvadin Aydın Akhisar 0 Afyonkarahisar YAĞIŞ (MM) 1400 4.3. Akdeniz Bölgesi 2013 Yılı yağış ortalaması 625 mm, normali 774 mm, geçen yıl yağışı ise 1032 mm’dir. Yağışlarda normaline göre % 19 geçen yıl yağışına göre ise % 39 azalma gözlenmiştir (Şekil 16 ve Şekil 17). Şekil 16. Yıllara Göre Yağış Dağılımı Şekil 17. Yıllara Göre Yağış Dağılımın Değişim Oranları 11 Akdeniz Bölgesi’nde en fazla yağış alan yerler Manavgat, Antalya ve Antakya; en az yağış alan yerler ise Mersin, Silifke ve Burdur’dur. (Şekil 18). AKDENİZ BÖLGESİ 2000 1800 YAĞIŞ (MM) 1600 1400 1200 1000 800 600 400 200 NORMAL 2012 Silifke Osmaniye Mersin Manavgat Kozan K.Maraş İskenderun Isparta Finike Fethiye Elmalı Dörtyol Burdur Beyşehir Antalya Antakya Anamur Alanya Adana 0 2013 Şekil 18. İstasyonlara Ait Yağışlar 4.4. İç Anadolu Bölgesi 2013 Yılı yağış ortalaması 290 mm, normali 397 mm, geçen yıl yağışı ise 422 mm’dir. Yağışlarda normaline göre % 27, geçen yıl yağışına göre ise % 31 azalma gözlenmiştir (Şekil 19 ve Şekil 20). Şekil 19. Yıllara Göre Yağış Dağılımı 12 Şekil 20. Yıllara Göre Yağış Dağılımı Değişim Oranları İç Anadolu Bölgesi’nde en fazla yağış alan yerler Yozgat, Akşehir ve Sivrihisar; en az yağış alan yerler ise Karapınar, Cihanbeyli ve Çiçekdağı’dır (Şekil 21). İÇANADOLU BÖLGESİ 700 600 400 300 200 100 NORMAL 2012 Şekil 21. İstasyonlara Ait Yağışlar 13 2013 Zara Yozgat Sivrihisar Sivas Polatlı Niğde Nevşehir Konya Kırşehir Kırıkkale Kayseri Karapınar Karaman Kangal Gemerek Eskişehir Emirdağ Çankırı Cihanbeyli Beypazarı Ankara Akşehir 0 Aksaray YAĞIŞ (MM) 500 4.5. Karadeniz Bölgesi 2013 Yılı yağış ortalaması 797 mm, normali 885 mm, geçen yıl ortalaması ise 969 mm’dir. Yağışlarda normaline göre % 10, geçen yıl yağışına göre ise % 18 azalma gözlenmiştir (Şekil 22 ve Şekil 23). Şekil 22. Yıllara Göre Yağış Dağılımı Şekil 23. Yıllara Göre Yağış Dağılımı Değişim Oranları 14 Karadeniz Bölgesi’nde en fazla yağış alan yerler Hopa, Rize ve Giresun; en az yağış alan yerler ise Şebinkarahisar, Çorum ve Tokat’tır (Şekil 24). KARADENİZ BÖLGESİ 3000 YAĞIŞ (MM) 2500 2000 1500 1000 500 NORMAL 2012 Zonguldak Ünye Trabzon Tokat Ş.Karahisar Sinop Samsun Rize Ordu Kastamonu İnebolu Hopa Gümüşhane Giresun Düzce Çorum Bolu Bayburt Bartın Artvin Amasya Akçakoca 0 2013 Şekil 24. İstasyonlara Ait Yağışlar 4.6. Doğu Anadolu Bölgesi 2013 Yılı yağış ortalaması 451 mm, normali 588 mm, geçen yıl yağışı ise 544 mm’dir. Yağışlarda normaline göre % 23, geçen yıl yağışına göre ise % 17 azalma gözlenmiştir (Şekil 25 ve Şekil 26). Şekil 25. Yıllara Göre Yağış Dağılımı 15 Şekil 26. Yıllara Göre Yağış Dağılımı Değişim Oranları Doğu Anadolu Bölgesi’nde en fazla yağış alan yerler Bitlis, Hakkâri ve Yüksekova; en az yağış alan yerler ise Elazığ, Iğdır ve Erzurum’dur (Şekil 27). DOĞU ANADOLU BÖLGESİ 1600 1200 1000 800 600 400 200 NORMAL 2012 Şekil 27. İstasyonlara Ait Yağışlar 16 2013 Yüksekova Van Tunceli Tercan Sarıkamış Özalp Muş Malazgirt Malatya Kars Iğdır Hınıs Hakkari Erzurum Erzincan Elazığ Bitlis Bingöl Ardahan 0 Ağrı YAĞIŞ (MM) 1400 4.7. Güneydoğu Anadolu Bölgesi 2013 Yılı yağış ortalaması 469 mm, normali 539 mm, geçen yıl ortalaması ise 683 mm’dir. Yağışlarda normaline göre % 13, geçen yıl yağışına göre ise % 31 azalma gözlenmiştir (Şekil 28 ve Şekil 29). Şekil 28. Yıllara Göre Yağış Dağılımı Şekil 29. Yıllara Göre Yağış Dağılımı Değişim Oranları 17 Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde en fazla yağış alan yerler Mardin, Siirt ve Cizre; en az yağış alan yerler ise Birecik, Kilis ve Ceylanpınar’dır (Şekil 30). GÜNEYDOĞU ANADOLU BÖLGESİ 1400 1200 YAĞIŞ (MM) 1000 800 600 400 200 NORMAL 2012 Ş.Urfa Siverek Siirt Mardin Kilis G.Antep Ergani Diyarbakır Cizre Ceylanpınar Birecik Batman Adıyaman 0 2013 Şekil 30. İstasyonlara Ait Yağışlar 5. MEVSİMLİK YAĞIŞ DEĞERLENDİRMESİ Mevsimlik yağışlara göre Ülkemiz, 2012-2013 Kış Aylarında normalin üzerinde yağış alırken, diğer mevsimlerde normalin altında yağış almıştır (Şekil 31). Kış mevsimi (2012 Aralık, 2013 Ocak ve Şubat Ayları) yağış ortalaması 337 mm. Normali (1981-2010) 237 mm. bir önceki kış yağış ortalaması ise 305 mm’dir. Kış yağışlarında normaline göre % 42, geçen yıl yağışına göre ise % 11 artış gözlenmiştir. İlkbahar mevsimi yağış ortalaması 157 mm, normali 175 mm ve 2012 ilkbahar mevsimi yağış ortalaması ise 166 mm’dir. İlkbahar mevsimi yağışlarında normaline göre % 10, geçen yıl ilkbahar mevsimi yağışına göre ise % 5 azalma gözlenmiştir. Yaz mevsimi yağış ortalaması 54 mm, normali 69 mm ve 2012 yaz mevsimi yağış ortalaması ise 61 mm’dir. Yaz mevsimi yağışlarında normaline göre % 22, geçen yıl yaz mevsimi yağışına göre ise % 22 azalma gözlenmiştir. Sonbahar mevsimi yağış ortalaması 149 mm, normali 166 mm ve 2012 sonbahar mevsimi yağış ortalaması ise 134 mm’dir. Sonbahar mevsimi yağışlarında normaline göre % 10 azalma, geçen yıl sonbahar mevsimi yağışına göre ise % 11 artış gözlenmiştir. 18 Şekil 31. Mevsimlik Yağışlar 6. AYLIK YAĞIŞ DEĞERLENDİRMESİ 2013 yılı aylık ortalama yağışlar Ocak, Şubat, Eylül ve Ekim aylarında 1981–2010 normallerinin üzerinde; diğer aylarda ise aylık normallerinin altında gerçekleşmiştir (Şekil 32). Şekil 32. Aylık Toplam Yağışlar 2013 yılında ortalama yağışlı gün sayıları en fazla 13,4 gün ile Ocak ve 12,4 gün ile Şubat ayında görülürken, en az yağışlı gün sayısı yaz aylarında, ortalama 1,9 ve 2,9 gün ile Ağustos ve Temmuz’da gözlenmiştir (Şekil 33). Ocak, Şubat, Mart ve Eylül ayları 19 normalinden daha fazla, Haziran ve Temmuz aylarında normalleri civarında yağışlı gün sayısına sahiptir. Diğer aylarda ise normalinden daha az yağışlı gün gerçekleşmiştir. Şekil 33. Aylık Ortalama Yağışlı Gün Sayıları 7. GÜNLÜK MAKSİMUM YAĞIŞLAR 2013 yılında görülen en yüksek günlük maksimum yağış 08 Ağustos’ta Samsun’da 204,6 mm olarak kaydedilmiştir (Şekil 34) . 2013 Mart ayında Edremit’te gözlenen 169,0 mm’lik yağış aynı zamanda Mart ayı ekstremi olmuştur (Şekil 35). Aylara göre günlük maksimum yağışlar ve ekstremlerini içeren tablo aşağıda verilmiştir (Tablo 2). Tablo 2. Günlük Maksimum Yağışlar AY Uzun Yıllar Tarih-Yer 2013 Tarih-Yer Ocak 331,5 17.01.1969 Antalya 142,6 13.01.2013 Manavgat Şubat 232,8 25.02.1974 Antalya 68,2 Mart 161,1 05.03.2003 Antalya 169,0 10.03.2013 Edremit Nisan 229,5 18.04.1967 Antakya 135,0 18.04.2013 Antakya Mayıs 432,1 09.05.2001 Antakya 94,8 13.05.2013 Kozan Haziran 203,2 19.06.1948 Sinop 75,5 20.06.2013 Hopa Temmuz 244,0 07.07.1929 Rize 164,8 02.07.2013 Hopa Ağustos 431,5 01.08.1955 Zonguldak 204,6 08.08.2013 Samsun Eylül 338,7 23.09.2012 Hopa Ekim 199,3 Kasım Aralık 09.02.2013 Muğla 80,0 22.09.2013 Rize 17.10.1985 Şile 153,5 04.10.2013 Hopa 238,2 09.11.1967 Samsun 160,8 23.11.2013 Marmaris 466,3 11.12.1992 Marmaris 70,0 20 12.12.2013 Rize Şekil 34. Samsun’da 08 Ağustos 2013 tarihinde gerçekleşen sel Şekil 35. Günlük Maksimum Yağışlar 21 8. KAYNAKLAR Kol, Ç., Küpçü, S., Spatial Analiz, 2008, İşlem Şirketler Grubu, Ankara Meteoroloji Genel Müdürlüğü, Bilgi İşlem ve İstatistik Şube Müdürlüğü- TUMAS, Şubat 2013 url: http://tumas.mgm.gov.tr/wps/portal Hidrometeoroloji Şube Müdürlüğü, Aylık yağış analizleri, DMİ, web site: http://www.mgm.gov.tr/veridegerlendirme/yagis-raporu.aspx#sfU Hidrometeoroloji Şube Müdürlüğü, Mevsimlik yağış analizleri, DMİ, web site: http://www.mgm.gov.tr/veridegerlendirme/yagis-raporu.aspx?b=m#sfB NOAA. 2013. National Climatic Data Center. State of the Climate: Global Analysis for Annual 2013. Published online December 2012. Retrieved on January 22. 2013 from http://www.ncdc.noaa.gov/sotc/global/2013/13 22