Haftanın Ortası
Transkript
Haftanın Ortası
Haftanın Ortası Güncel konularla her Çarşamba Literatürü tarayınca, büyük terör olaylarının ekonomileri ne şekillerde etkilendiği konusunda anlamlı sayıda çalışmaya ulaşmak mümkün. Genel güvenin düşmesi sonucu ekonomide yavaşlama, hem kamuda hem özel sektörde artan güvenlik harcamaları, riskli bölgelerde çalışacaklara ödenen ekstra risk primi, yükselen sigorta maliyetleri, ulaşım zorluluklarının ticarete yüklediği maliyetler öne çıkan başlıklar. Ancak, Irak’ın işgali ile başlayan süreçte Suriye iç savaşı ile birlikte geldiğimiz noktada konuya tam ters açıdan detaylı bakmak daha öncelikli görünüyor. Tabi bu analizi de El Kaide’nin içinden çıkan, daha radikal grubu temsil eden IŞİD terörü özelinde yapmak kaçınılmaz. 18 Kasım 2015 Terörün Ekonomisi: IŞİD’in beşeri temelleri ve finansal kaynakları Literatürü tarayınca, gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelere göre ayrılmış şekilde büyük terör olaylarının ekonomileri ne şekillerde etkilendiği konusunda anlamlı sayıda çalışmaya ulaşmak mümkün. 1970’lerden bu yana gerçekleşen terör saldırılarının ardından veriler toplanarak yapılan analizlerde genel güvenin düşmesi sonucu ekonomide yavaşlama, hem kamuda hem özel sektörde artan güvenlik harcamaları, riskli bölgelerde çalışacaklara ödenen ekstra risk Grafik 1: Suriye-Irak Arasında Yok Olan Sınırlar ve Güç Dengeleri Diyarbakır, Suruç ve ardından Türkiye’de çıta yükselterek IŞİD’in Ankara’da yaptığı katliamların ardından Paris’te de yaşanan dehşet, G20’ye de damga vurduğu şekliyle küresel ölçekte IŞİD’le mücadelenin evrileceği boyut konusunda akıl yürütmeyi önemli hale getiriyor. Türkiye açısından kritik bir diğer konu da elbette Paris katliamı benzeri IŞİD saldırılarının batılı başkentlerde tekrarlanması halinde, olmaz denen kara harekâtının gündeme gelip gelmeyeceği. Kaynak: Business Insider , Egeli & Co. 1 primi, yükselen sigorta bir grubun politik veya sosyal şekliyle, terörün finansmanı maliyetleri, ulaşım amaçlarını gerçekleştirmek hakkında bazı genellemeler zorluluklarının ticarete üzere, seçtikleri kurbanların yapmak mümkün. Bir kere, yüklediği maliyetler öne çıkan üzerinden şiddet ve tehdit neredeyse her olayda himaye başlıklar. yoluyla kasıtlı olarak geniş bir eden, sempati duyan bir devlet kitleyi rahatsız ederek var. Yeterince regüle edilmemiş isteklerinin peşine düşme eylemi emtia piyasalarından (altın ve olarak özetlemek mümkün. pırlanta başta olmak üzere) Ancak, Irak’ın işgali ile başlayan süreçte Suriye iç savaşı ile birlikte geldiğimiz noktada konuya tam ters açıdan detaylı bakmak daha öncelikli görünüyor. Tabi bu analizi de El Kaide’nin içinden 1990’ların sonlarından bu yana internetin hayatımızda artan etkisiyle “Yeni Ekonomi” çağında değişen kodlara paralel çıkan, daha radikal grubu terörizmin DNA’sında da temsil eden IŞİD terörü değişiklikler olduğunu eklemek özelinde yapmak kaçınılmaz. gerek. “Küreselleşen dünya” Diyarbakır, Suruç ve ardından Türkiye’de çıta yükselterek IŞİD’in Ankara’da yaptığı katliamların ardından Paris’te de yaşanan dehşet, G20’ye de damga vurduğu şekliyle küresel ölçekte IŞİD’le mücadelenin evrileceği boyut kavramının yanına 2000’li yılların başından bu yana “küreselleşen terörizm” de eklenmiş durumda. Bu anlamda, terörist ajanların yakalanması ötesinde devletler artık ülkeler arası, hatta kıtalar arası terörist eylemleri mümkün kılan terörün finansörü “lordlara” finansal piyasalardaki boşluklardan faydalanılarak teröre finansman sağlanabilmekte. Para aklama, karmaşık uluslararası ticari alışverişler ve kanuna uygun yardım kuruluşu görünümündeki bazı yapılar teröre finans sağlamak için kullanılabilmekte. Bir de tabi, fuhuş, uyuşturucu ticareti, insan kaçakçılığı, adam kaçırma, silah kaçakçılığı, haraç kesme gibi bilinen adi suçlar üzerinden halen teröre kaynak yaratılmakta. IŞİD’i doğuran ortamı, neden yıllarda “laik diktatör” Saddam sonuç ilişkilerini kısaca bir Hüseyin’in Irak dışına sürdüğü hatırlamak gerek. Şii Iraklıları tek tek geri Terörün Ekonomisi: IŞİD’in beşeri temelleri Ortadoğu hakkında doğru analiz yapabilmek için, en azından 1. üzerine kurulmuş oldu. 2003’te Dünya Savaşı’nın hemen Irak rejiminin devrilmesinin öncesine, 1900’lerin başlarına ardından Saddam Hüseyin’in kadar olan uzun bir yüzyıl Baas Partisi devlet hakkında yeterince okumuş yönetiminden, ordudan ve olmak gerekiyor. Yine de son güvenlik güçlerinden hızla 15 yılda, ABD’nin Irak işgali ve temizlenirken, 2005’e sonrasında Orta Doğu’da gelindiğinde bu “temizlik” bozulan dengelerin bugüne yüzbinlerle ifade edilen uzanan yolun taşlarını nasıl kalabalık bir eski Baas’çı grubun döşediğini tanıklık ederek işsiz ve statüsüz kalmasıyla; izleyebildik. AlJazeera’nın Ekim öfke dolmasıyla sonuçlandı. sonunda yayınladığı “Düşmanların Düşmanı: IŞİD’in Yükselişi” (Enemy of Enemies: The Rise of ISIL) dosyası da işte bu büyük resmi, küçük IŞİD’in finansman kaynakları küçük parçaların üzerinden hedeflenmiş durumda. Bununla özeline gelince de bu anlayabilmek için çok önemli beraber, ölçek büyüdükçe ve sayılanların tamamı geçerli bir kaynak: Terörizmin tanımının bizim ABD’nin Irak işgalinden bu yana olduğu gibi, bir çok kaynakta yaşadığımız ülkede yapmaya sıklıkla kullanılan “terörle savaş” bahsedildiği şekliyle IŞİD’i gerek yok; hem içerde hem kavramının sağladığı genişlik dünyanın gelmiş geçmiş en hemen sınırlarımızda içinde, bir devletin terörist olarak zengin terör örgütü haline yaşananlar hepimizi bu tanımladığı, başka bir devletin getiren, petrol kaçakçılığı kavramla beraber büyümek müttefiki haline gelebilerek gelirleri ekleniyor resme. zorunda bıraktı birkaç nesildir. sınırlar iyice karışmış durumda. önemli hale getiriyor. Ancak, yine de özelden genele doğru bakmak için terörizmi, Dolayısıyla içinde bulunduğumuz 2000’li yıllarda artık öne çıktığı IŞİD’in karmaşık finansman kaynaklarından bahsetmeden önce, 2003 yılına geri dönerek ağırlık verdi. Yeni Irak rejimi daha en baştan “hesaplaşma” ve bu para akışı zincirini kırmaya konusunda akıl yürütmeyi çağırarak onlarla işbirliğine ABD’nin Irak işgaline karşı ayaklanma başlatan Sünni gruplar, bir anda ordudaki görevlerinden, bildikleri tek hayattan koparılmış binlerce eski Baasçı için çekim merkezi haline geldi. Selefi milislerin ve eski Baaşçıların güçlerini 2003 Mart ayında başlayan birleştirerek işgal hükümetine ABD’nin Irak işgali sekiz yıl karşı giriştikleri ortak eylemler, boyunca devam ederken, on isyanın askeri ölçülerde yıllar içinde bölgede oluşan güç güçlenmesini sağlarken, bir dengelerini kökünden yandan da eylemlerin değişen değiştirecek bir hareket şekliyle mezhepler arası başlattı. ABD yönetimindeki ayrılıkların; Sünni-Şii “Irak Koalisyon Hükümeti” çekişmesinin fitilini ateşlemeye Baaşçıların temizlendiği ilk başladı. 2000’lerin başında Ürdünlü cihatçı militan Zarkavi’nin Irak’la ilgisi yokken, ABD’nin Irak işgali sonrasında Sünni milislerle ortak saldırlar düzenlemesi, 2004 sonlarına doğru işgale karşı olan ve şeriat isteyen Irak El Kaidesi’ni kurarak, cihatçıları, selefi milisleri ve eski Baasçıları örgütün bünyesinde toplaması ile sonuçlandı. Yakalayarak turuncu tulum giydirdikleri kurbanların kafa kesme görüntüleri Zarkavi ile başlarken, Orta Doğu’da cihatçı terörizmin yeni bir boyuta taşınmasına aracı oldu. Üstelik Zarkavi kutsal Şii mekânlarını da bombalayarak, mezhepler arası savaşı da tam anlamıyla başlatmış oldu. 2006 ortalarına gelindiğinde Irak El Kaidesi bir yandan ABD’li işgal güçleriyle savaşırken, bir yandan da Şii hedeflerine intihar saldırıları düzenleyerek Irak’ı tam anlamıyla kan gölüne çevirmeyi başarmıştı. Tüm bu koşullar içinde 2006’da Irak’ta yapılan seçimde artık koalisyon güçlerinin geçici hükümeti görevi, Saddam Hüseyin döneminin Şii sürgün politik figürlerinden olan Maliki hükümetine devretmişti. ölçüde bastırılmış oldu. Dağıldı; tutukluları arasında sayılarak cihatçıları Irak’a yönlendirdi. 10’dan azını IŞİD hedeflerine savaşla parçalara ayrılmakta olan Maliki’nin ilk adımı da Zarkavi ama sonradan ortaya çıkacağı saygı gördüğünü de eklemek 2009 ortalarında Bağdat’ta yeni yaparken, geri kalanının Suriye’de cihat kavramını internet etrafında toplanan Sünni üzere sonlanmadı. gerek. Irak hükümetinin binalarına muhalif güçlere yönlendirmişti; ve kafa kesmeler yoluyla başka Ilımlı ve radikallerin bir araya yapılan iki bombalı saldırı, 100,000 kadar da sivil ölüm bir anlamda Esad IŞİD’in bir boyuta taşımaya başladı. gelişi, Kamp Buka’nın zaman bitirildiği sanılan Irak İslam gerçekleşmişti bu arada Irak’ta. Suriye topraklarında kök Suriye’deki iç savaş IŞİD için Devleti’nin, sona ermediğinin salmasına sırtını dönmüştü. para, petrol, insan kaynağı, silah isyancıları hedefe koymak oldu; bir süre sonra zaten ABD bombardımanı sayesinde Zarkavi öldürülmüştü. Zarkavi’nin öldürülmesi sonrasında Irak El Kaidesi’nin yeni lideri Zarkavi’nin adamı Masri olurken, başka Sünni milislerle birleşen Irak El Kaidesi; Masri liderliğinde 2006 bitmeden bugün bildiğimiz anlamda IŞİD’in ilk etabı olan “Irak İslam Devletini” (the Islamic State of Iraq) kurmuştu. içinde tam bir terörist eğitim İlk etapta ABD açısından kazançlı görünen bu strateji, zaman içinde çok pahalıya mal oldu keza, ABD açısından düşman ve müttefik kavramları birbirine karışmış; dün El kaideci olanlara bugün silah yardımı yapılmaya başlanmıştı. Bu arada Maliki hükümeti de kendi ajandası ile meşguldü; yeni müttefik grubunu maaşa bağlamayı reddetmekteydi. ABD Sunni isyancılarla başa Dolayısıyla, eskiden Irak El çıkabilmek için Irak’taki askeri Kaidesi için savaşıp, ABD varlığını artırırken, birçok Irak’lı saflarına katılan; ancak gelir da Irak El Kaidesi’nin vahşi sağlayamayan bu grup, bir süre çizgisi nedeniyle zaman içinde sonra yeniden maaş veren El Masri’den uzaklaşmaya Kaide ve benzeri oluşumlara başladılar. Daha önce Irak El dönmeyi tercih etti. Kaidesi ile birlikte Şiilere ve ABD güçlerine karşı savaşan 30 kadar aşiret, ABD tarafına geçerek bu sefer de Irak İslam devletine karşı savaşmaya başladılar. Bu aşiretlere yenilerinin eklenmesiyle ve ABD’nin artan askeri gücüyle Irak İslam Devleti’nin isyanı 2007 sonlarına doğru büyük merkezi haline gelmesine, ılımlı girenlerin radikalleşerek değişmesine yol açtı. 100,000 kişinin geçtiği Kamp Buka’da Irak İslam Devleti antiAmerikan, anti-işgalci bir ideolojiden, tam olarak cihat fikrine evrildi. ABD Kamp ılımlı Sünni milisler ve radikal El Kaideciler, Abu Garip skandalı sonrasında daha modern şartlarla yönetilmekte olan Kamp Buca’da toplaştırıldılar. IŞİD’in bugünkü lideri Ebu Bekir El-Bağdadi’nin Kamp Buka’da tutuklular arasında olduğu ve hatta ABD’li askerlerin gözde Irak El Kaidesi’nin lideri Masri Suriye hızla iç savaş girdabına öldürülürken ABD’lilerin Kamp sürüklenirken, Irak’ta Maliki Buka’da yakinen tanığı ve ılımlı Sünni kanadın da desteklediği saydıkları imam ve Hazreti seçimlerde ikinci kez göreve Muhammed ile kan bağı geldi. 2012 yılında artık ABD olduğuna inanılan Ebu Bekir Al askerleri Irak’tan çekilmişti. Bağdadi örgütün başına geçti. Maliki’nin hükümetteki ilk adımı ise, Obama ile ABD’de yaptığı sağlaması açısından neredeyse bir hediye niteliğindeydi. Avrupa doğumlu Müslüman genç ve mutsuz bir kesim nüfusu saflarına katmaya başlarken, Orta Asya, Kuzey Afrika ve diğer Orta Doğu ülkelerinin savaşmaya arzulu; Balkanlar, Çeçenistan’dan da tecrübeli radikalleri bünyesine Buka’yı 2009 yılında kapatarak Ve bilindiği üzere 2010 toplantının ardından radikalleşen bu dev grubu sonlarında Orta Doğu’da “Arap hükümetteki Sünni üyeleri köylerine geri yolladı. IŞİD’in alt Baharı” başladı. Suriye içinde bölgesel yönetim arzularına Giderek güçlenen Ebu Bekir El yapısı da Kamp Buka tutukluları 2011’de barışçıl başlayan paralel “teröre destek” Bağdadi, “ılımlı” bulduğu ve sayesinde Irak’ın Sünni gösteriler, Esad’ın sert bahanesiyle hapse atmak oldu. hedefine sadece anti- bölgelerinde oluşmaya başladı. müdahalesi sonrasında bir anda Sünni gösterilerini silahla Amerikancılığı koymuş El Kaide ile Al Jazeera kaynaklarına göre, ağır silahlı bir isyana dönerken, taratarak bastıran Maliki’nin bu tüm bağlarını koparmasının IŞİD’in önde gelen 27 liderinin ortaya çıkan mezhepsel hamlesi henüz IŞİD haline ardından, El Kaide’nin Suriye 18’i Kamp Buka tutukluları gerginlik ortamına Bağdadi dönmemiş Irak İslam Devleti kanadı El-Nusra’yı da bünyesine arasındaydı. yönetimindeki Irak İslam için de bulunmaz bir nimet kattı. Devleti de müdahil oldu. haline geldi, çünkü artık Esad’ın bir anlamda “kurtarıcısı” Irak’taki Sünni halkın sayılan bu hamle ile Rusya ve tutunabileceği tek örgüt haline İran’ın da desteklediği şekilde gelmekteydi. Suriye lideri Esad işte bu ABD askerlerince tutuklanan kanıtı oldu. 2010 başlarında zamanlarda devreye girmeye başladı. Irak’ta Baaşçı rejimin dağıtılmasının ardından sıranın kendisine geleceğinden korkan Esad, Sünni isyancılara destek sağlamak amacıyla Suriye güvenlik güçleri ile gizli toplantılar organize ettirdi. Suriye’deki kamplarda eğitilen “terörle savaş” başlığı altında muhaliflere ve sivil halk üzerine Dolayısıyla “Irak İslam Devleti” kimyasal silahlar dâhil saldıran Irak ve Suriye olmak üzere iki Esad, IŞİD’in devreye cephede birden savaşmaya girmesiyle aradığı kaldıraç gücü başladı. Irak’ta canlı bomba de yakalamış oldu. Esad’ın saldırıları ve bilinen gerilla ordusu hava saldırılarının % yöntemleri uygularken, iç kattı. 2014 başına gelindiğinde adını “Irak ve Şam İslam Devleti-IŞİD” olarak genişleten örgüt, Irak’a odaklanarak hedefine Felluce’nin ardından Musul’u koydu. 2003’ten bu yana yönetim boşluğu içinde olan Irak içinde IŞİD’in ilerleyerek Musul’a ve ABD’nin geride bıraktığı askeri mühimmata ulaşmak pek de zor ABD ilk başlarda Irak desteklemiş olması, Türkiye’nin saydığı Esad’a karşı muhalif desteklemek amacıyla uzun Irak odaklı ana gelir kaynaklarını olmadı. Sünni nüfuslu Tikrit’i de Kürdistan’ına yakın IŞİD IŞİD ile mücadelede geride güçleri hedefe koyacak şekilde yıllar boyunca ABD’nin 10 maddede özetlemek mümkün: alan IŞİD lideri Bağdadi Haziran kontrolündeki petrol bölgelerini durmayı tercih ettiği yorumlarına Suriye’de askeri varlığını bölgedeki “müttefikleri” Kuveyt, 2014’te halifeliğini ilan ederek, odağına koysa da, IŞİD’in gücü neden oldu. Bu noktada artırarak, hava harekâtına Katar ve Suudi Arabistan Sünni topluluklar üzerinde etki üzerinde fazla bir etki Türkiye’ye yönelen suçlamalar, başlamış oldu. (Rusya’nın Büyük tarafından desteklendiği ABD alanını daha da artırmayı yaratamadı. Hatta, ABD hava PKK tehdidine öncelik veren Suriye Hamlesi ve Türkiye için merkezli kaynaklarda çokça başardı. IŞİD’in Bağdat’ı da müdahalesi başladığında 20,000 hükümetin IŞİD’in petrol Anlamı: http://www.epyas.com/ geçen iddialar arasında. almasını engelleyen İran Ordusu civarında olan IŞİD güçleri, bir kaçakçılığına göz yumarak Content/Files/Reports/af1f2832- Rejimin resmi elemanlarından ve Şii milisler oldu mesela. sene içinde iddiaya göre üç örgütün önemli bir finansal ac98-457d-b905- olmasa da, bu destek söz katına ulaşmış durumda. kaynağa ulaşımını engellememiş b8f781901cff.pdf ) konusu ülkelerdeki varlıklı 2) IŞİD kontrolü içindeki Suriye bireylerden veya gevşek para ve Irak halkından topladığı aklama operasyonlarına göz elektrik, su, genel temizlik yumulması ile sağlanmış oluyor. vergileri, Ağustos 2014’te de Körfez olması. kaynağı aşağıda daha detaylı konu edileceği üzere, kara borsa yoluyla ve resmi şekilde yaptığı günlük 2 milyon dolarlık petrol satışları, Ülkeleri ve Türkiye’den oluşan ABD’nin kara gücünü devreye koalisyon güçlerinin desteği ile sokmak istemeyişinin ardından Sonra bilindiği üzere Ekim ABD, bir yandan Rusya IŞİD ABD hava kuvvetleri IŞİD hava yoluyla, karada IŞİD ile 2015’ten bu yana Rusya da hedeflerini ve kendi terörist hedeflerini vurmaya başladı. savaşan Suriye Kürtlerini Suriye’de Esad rejimini himaye saydıklarını bombalarken, Ancak, Suriye iç savaşı ile 3) Suriye hükümeti ve Suriye edecek ve IŞİD ile terörist IŞİD’in Paris katliamı ve hemen birlikte, Suriye’nin petrol halkına elinde tuttuğu barajlardan ertesi gün Suriye’de geçiş sahalarının %60’ını kontrolüne sağladığı sabit fiyat üzerinden hükümeti ve 18 ay sonra almasının ardından IŞİD gelir yaptığı elektrik satışları, seçimleri öngöre Viyana kaynakları açısından da, bir Mutabakatı IŞİD ile savaşı yeni anlamda “dışa bağımlılıktan” 4) “Halifelik” toprakları üzerinde bir dönüm noktasına taşımış kurtulmuş oldu. Örgütün yapılan ithalat ve ihracat üzerine durumda. içindeki Irak’lı eski Baaşçı koyduğu ve Rakka’dan kontrol unsurlar devlet organizasyonu ettiği gümrük vergileri, Grafik 2: IŞİD Gelirleri Gelinen aşamada, bir yandan 1) Örgütün en önemli gelir Terörün Ekonomisi: IŞİD’in finansal kaynakları Kaynak: Geopolitical Atlas , Egeli & Co. ve yönetimi konusunda IŞİD’e 5) Irak-Suriye arasında yapılan IŞİD’in finansal kaynaklarının yön verirken, kaynakların bu zenginliğini anlatmak, beşeri amaçla kullanılması, vergi kaynaklarını 2003’ten bu yana toplanması ve savaşçılarına Irak’ta ve 2011’den bu yana maaş ödemesi gibi konularda 6) Rakka’da neredeyse bir buçuk Suriye’de yaşananlarla nasıl da IŞİD’in diğer mezhep odaklı yıllık internet yokluğu ardından sağladığını ilişkilendirmeden terör örgütlerinden farklı mobil istasyonlar yoluyla sağladığı mümkün değil. olmasını sağladı. internet hizmetini sattığı ve sayısı IŞİD’in, henüz Irak El Kaidesi IŞİD’in Suriye’de toprak iken, İran-Suriye ve yeni Irak kazanmasının ardından değişen hükümeti yönetimi eksenindeki ve yıllık 2 milyar dolar 7) Dinsel vergiler (sigara içme Şii yapılanmaya karşı, Sünnileri seviyesine ulaşan Suriye ve cezası, namaz kaçırma cezası, ya meyve, sebze, kumaş, giysi ve hububat satışları, 20’den 500’e ulaşan İnternet Kafeler, da herhangi bir şeriat hükmünü ayrılırken geride Irak hizmete sokmuş durumda. Bir de ihlal etme cezası) yönetimine bıraktığı silah, araç tabi, Rusların temin ettiği ve ve mühimmata el koyarak Bosna-Hersek savaşı döneminden güçlenmiş durumda. Ayrıca geriye kalan ve halen Avrupa’da yine işgal ettiği topraklarda, 200-300 euroya çok kolay Sovyetler Birliği zamanından bulunduğu iddia edilen silahlar da Suriye’ye ve İrak’a yapılan Paris katliamında ortaya çıktığı 9) Uyuşturucu yetiştirerek silah yardımlarından geriye üzere IŞİD’in Avrupa hücrelerinin özellikle Türkiye piyasasına kalan tank, kalaşnikof (AK-47) elinin altında bulunuyor. yaptığı esrar satışları, alkol ve gibi askeri malzemeleri de tütün kaçakçılığı, kullanıyor. Kürtlere karşı 8) İşgal ettiği şehirlerde özel mülkiyete ait arazilere el koyup, ihale yoluyla satarak elde ettiği gelirler, kullandığı iddia edilen kimyasal 10) El koyduğu şehirlerde silahları, Bağdat’ın kuzeyinde müzelerden çaldığı tarihi eserleri ele geçirdiği eski bir fabrikadan karaborsada satarak elde ettiği elde ettiği yazılmakta. Aynı gelirler. şekilde Çinlilerin 1980-1990 Silahlara gelince… döneminde bölgedeki değişik Özellikle 2012’den bu yana güçlere sattığı ve halen IŞİD, Irak’ta kontrolü aldığı her kullanılabilir durumda olan şehide ABD’nin ülkeden silahları da IŞİD yeniden Tablo 1: IŞİD Günlük Petrol Üretimi Çok daha magazinsel bir ilgi yaratan IŞİD’in Toyota Hilux stoğu içinden 43 tanesinin ABD tarafından Suriyeli muhaliflere verilmesinin ardından IŞİD’in eline geçtiği; diğerlerinin ise çok Kaynak: FT, Egeli & Co. muhtemel 2014-15’te Sidney’de rakamlarına göre Irak’a yapılan üzerine bir çalışma (Inside Isis kaybolan 800 aracın bir şekilde Hilux satışları 2011-2013 Inc: The journey of a barrel of yollanması yoluyla IŞİD’e ulaştığı arasında üç katına çıkarak oil). açıklandı. Diğer yandan 18,000’e ulaşmış durumda; Toyota’nın resmi satış keza IŞİD olduğunu açık Grafik 3: IŞİD Petrolünün Yolculuğu etmeyen herhangi bir kişi herhangi bir bayiden rahat rahat araç alımı yapabilmekte. IŞİD’i IŞİD yapan petrol geliri: 5N, 1K Birçok kaynakta IŞİD’in ana gelir kaynağı olarak el koyduğu bölgelerde bulunan rafinerilerinden çıkardığı petrolün satışı öne çıkıyor. Ancak, bu konuda en detaylı Kaynak: FT, Egeli & Co. düşüş eğiliminde çünkü hem teknik bilgisi eksik hem de bozulan parçaları yenileme IŞİD bugün hala Suriye petrol imkânından yoksun. Buna sahalarının %60’ını kontrol rağmen günlük 2 milyon dolar etmekte. Özellikle ülkenin gelirle petrol satışları IŞİD için doğusunda Deir Ezzor civarında yaşamsal önemde. bulunan petrol rafinerilerinden günde 40,000 varil petrol çıkarmakta. Yine örgütün kontrolündeki Musul’a yakın Qayyara’dan da günlük çıkardığı yaklaşık 8,000 varili IŞİD’in sattığı petrol esasta piyasa fiyatının altında; ancak bir de kalitesine göre de satış fiyatlarını varil başına 25-45 dolar arasında oynadığı görülüyor. daha çok asfalt yol yapımında Genel kanı IŞİD’in çıkardığı kullanmakta. petrolün önemli kısmını analiz Financial Times’ın bu işin Fortune kaynaklarının da ticaretini yapanlarla yaptığı belirttiği üzere, IŞİD’in petrol görüşmeler yoluyla hazırladığı gelirleri rafinerilere ilk el IŞİD petrolünün yolculuğu koyduğu günden bu yana karaborsada ihraç ettiği yönünde olsa da, FT’nin argümanı IŞİD petrolünün ağırlıklı olarak kuzey Suriye’ye ve Irak içine satıldığı. FT’nin iddiası, petrol sahalarında yaptığı satışlar kadar petrol- gerektiği üzerine toplantılar gidişine ve Kürtlerin Kuzey Suriye Obama şimdilik bir kara tampon bölgeyi de elde tankerleri ile toplanan kaçak mazot ihtiyacı içinde olan yapmaktaydı. Tam da Paris ve doğal olarak Türkiye sınırı harekâtının planlanmadığını edemeyeceği anlaşıldığı üzere petrol tüccarlarına yapılan nakit muhalif grupların kontrolünde katliamının ertesi günü Viyana’da boyunca daha fazla ilerlemesine belirtirken, ABD merkezli bazı önceliklerini nasıl belirleyeceği satışların IŞİD’in en önemli yaşanan Suriyelilere de yaptığı yapılan bu toplantı sonrasında engel olmaya odaklanmışken; basın kuruluşlarında çıkan henüz belli değil. kaynakları arasında olduğu. Bu satışlar mevcut. Zaten biraz da taraflar en azından bir takvim ABD ve Rusya yerel Kürt makaleler ABD askerinin Türk tüccarlar, yükledikleri ham bu nedenle, Rusya-ABD odaklı konusunda anlaşma sağlandığını milislerle koordineli çalışmayı da askeri ile birlikte IŞİD’e karşı petrolü ya en yakın rafineriye hava saldırıları da kolay kolay açıkladı. Viyana'daki toplantı gündemde tutarak tamamıyla kara operasyonuna girmesine götürüyorlar ve sattıktan sonra IŞİD’in petrol rafinerilerine sonrası yapılan açıklamada Suriye IŞİD’in güçsüzleştirilmesine davet çıkarmaya başladılar bile. petrol sahasına geri dönüyorlar, odaklanamıyor keza IŞİD genelinde ateşkes ilan edilmesi, kilitlenmiş durumda. Türkiye özellikle İncirlik Üssü’nü ya kuzey Suriye ve Irak’ın satıyor olsa da Suriye halkının hükümet ve muhalefet arasında içlerine hareket edecek küçük petrol ihtiyacını budamak ancak BM'nin arabuluculuğuyla yapılan araçlı tüccarlara satıyorlar, ya sivil halkın daha da zora görüşmelerin yenilenmesi ve yeni da IŞİD kontrolü dışındaki başka düşmesiyle sonuçlanıyor. Bir de bir seçim yapılması istendi. rafinerilere götürerek orada elbette, IŞİD’in komşu ülkelere satmaya çalışıyorlar. Çıkarılan petrol kaçakçılığı yapanlar petrolün kalitesi nedeniyle, en üzerinden sattığı petrol var. çok talebin mazot için olduğunu Çok daha küçük ölçeklere eklemek gerek. taşınabilir hale getirildikten FT’ye göre IŞİD’in son dönemlerde kendi kontrolünde olmayan bölgelerde de rafineri satın alarak bu işe iyice girişmiş durumda. Hatta eski sahiplerini rafineride tutarak kimliğini gizlemekte, ve elde edilen karı eski sahipleri ile de kısmen paylaşmakta FT’nin yazdığına göre. sonra botlarla, borularla, elde veya eşek üstünde söz konusu bu petrol komşu ülkelere yönlendirmekte. Son dönemde bu satışlarda bir düşüş olsa da bunun sıkılaşan sınır güvenliğinden değil, düşen petrol fiyatları nedeniyle karsız hale gelmesinden kaynaklandığını söylüyor FT. Ancak tabi Esad’ın geleceğinin ne ABD’nin kullanımına yeniden Türkiye açısından kritik bir diğer konu da elbette Paris katliamı benzeri IŞİD saldırılarının batılı başkentlerde tekrarlanması halinde, olmaz denen kara harekâtının gündeme gelip Kısa vadede görünen gerçek, açtığından bu yana taraf olarak Esad’ın daha uzun süre yerinde tavrını iyice netleştirmiş oturabileceği ve Suriye’de durumda; ancak güney sınırında seçimlerin planlanan 18 aydan Suriye 2016’nın da sıcak ne İŞİD’i, ne Kürtleri, ne de ötede gerçekleşebileceği. konularından birisi olmaya devam Esad’ı isteyen Türkiye’nin, edecek. olacağı konusunda fikir birliği gelmeyeceği. sağlanmış değil; yuvarlak cümlelerle geçiştirilmiş durumda. Moskova ve Tahran yönetimleri Esad'a desteklerini sürdürürken Esad’ın seçimlere katılmasını ve İletişim: Güldem Atabay Şanlı +90 533 347 82 06 Direktör, Araştırma ve Strateji guldem.atabaysanli@egelico.com Suriye halkının Esad’ın geleceğine karar vermesini savunurken; Türkiye'nin de aralarında olduğu ABD ve müttefikleri, Esad'ın Suriye'nin geleceğinde rol oynayamayacağını vurguluyor. Bu doküman Egeli & Co. Portföy Yönetim A.S. (“Egeli & Co.“ Mersis No: 0-3254-1422-0400018) tarafından hazırlanmıştır. Egeli & Co. SPK düzenlemelerine tabi ve SPK tarafından düzenlenen yetki belgesine sahip, kendine değer yaratmaya adamış bağımsız bir portföy yönetim şirketidir. (Yetki belgeleri: 10.07.2015 PYŞ /PY.34 –YD.14/638). Portföy yönetimi ve yatırım danışmanlığı hizmeti veren Egeli & Co. 2002 yılından bu yana, dürüst ve seçkin yaklaşımı ile yerli ve yabancı kurumsal yatırımcılara, aile şirketlerine ve özel bireysel portföylere hizmet etmektedir. Başarısı, yatırımcıları için yurtiçi ve yurtdışında geliştirdiği finansal ürünler ile değer yaratma becerisinden gelmektedir. Egeli & Co.’yu diğerlerinden ayıran fark alternatif varlık sınıflarına ve yatırım temalarına odaklanmasıdır. Egeli & Co. Türk sermaye piyasalarındaki alternatif yatırım temaları alanında bulunan geniş bilgi, tecrübe ve geçmiş performansı ile yatırımcıları için uzun vadeli yatırımlarla önemli getiriler yaratmaktadır. Zaten altı aylık geçiş süreci ve 18 sonra planlanan seçimin, IŞİD IŞİD petrolü rafine edildikten Paris’ten sonra Viyana Anlaşması ile beraber… sonra tüccarlar tarafından Bir süredir masada ABD, Suriye ve Irak’ın içlerine doğru Rusya, Türkiye ve İran dâhil 17 kabaca yarı yarıya paylaşılarak ülkenin bulunduğu bir grup, Antalya’da yapılan G20 satışa çıkıyor. IŞİD’in kendi Suriye’nin geleceğinde toplantısında da ön plana çıktığı bölgesinde vergi de ekleyerek istikrarın nasıl sağlanması üzere, Türkiye tamamıyla Esad’ın gerçeği ortadayken nasıl tamamlanacağı da ayrı bir muamma. YASAL UYARI: İşbu araştırma raporu, ticari iletişim ve ticari elektronik ileti olmayıp sadece ekonomik konjonktür ile ilgili bilgilendirme amacıyla hazırlanmıştır. Bu rapor ve yorumlardaki yazılar, bilgiler ve grafikler, ulaşılabilen kaynaklardan iyi niyetle ve doğruluğu, geçerliliği, etkinliği velhasıl her ne şekil, suret ve nam altında olursa olsun herhangi bir karara dayanak oluşturması hususunda herhangi bir teminat, garanti oluşturmadan, yalnızca bilgi edinilmesi amacıyla derlenmiştir. Bu belgedeki bilgilerin doğruluğu, güvenirliliği ve güncelliği hakkında gerekli özeni göstermekle birlikte bu bilgilerin güvenirliliği, doğruluğu, güncelliği ve eksiksizliği hakkında hiçbir garanti vermemektedir. (Varsa) Yürürlükteki herhangi bir yasa veya düzenleme ile sorumluluğun sınırlandırması ölçüde tasarruf olarak, Egeli & Co., yöneticileri, çalışanları, temsilcileri ve ajansları bu belgenin içeriği, hatası veya eksiklerinden ya da bu bilgilere dayanılarak yapılan işlemlerden doğacak her türlü maddi/manevi zararlardan (ihmal olup olmadığı ya da başka bir şekilde olursa da) ve her ne şekilde olursa olsun üçüncü kişilerin uğrayabileceği her türlü zararlardan dolayı sorumlu tutulamaz. Herhangi bir şirket, sektör, hisse veya yatırım için detaylı ve tam bir analiz değildir. Egeli & Co. her an, hiçbir şekil ve surette ön ihbara ve/veya ihtara gerek kalmaksızın söz konusu bilgileri, tavsiyeleri değiştirebilir ve/ veya ortadan kaldırabilir. Bu rapor hangi amaçla olursa olsun çoğaltılamaz, dağıtılamaz ve yayınlanamaz.