Ahmet Tolga TEK – Hüseyin KÖKER
Transkript
Ahmet Tolga TEK – Hüseyin KÖKER
ANMED ANADOLU AKDENİZİ Arkeoloji Haberleri 2011-9 News of Archaeology from ANATOLIA’S MEDITERRANEAN AREAS Suna - İnan Kıraç Akdeniz Medeniyetleri Araştırma Enstitüsü Suna & İnan Kıraç Research Institute on Mediterranean Civilizations Side Arkeoloji Müzesi Numismatik Araştırması 2010 Numismatic Studies at Side Archaeological Museum in 2010 Ahmet Tolga TEK – Hüseyin KÖKER Side Arkeoloji Müzesi’nde bulunan 9820 adet envanterlenmiş sikke üzerinde 2010 yılında çalışmaya başladık. Bu sikkelerin bir kısmı Side antik kentinde yapılan kazılarda bulunmuş, önemli bir bölümü ise, diğer pek çok müzemizde olduğu gibi, satınalma, bağış ve zoralımla koleksiyona kazandırılmıştır. Ancak bunların darphanelerine bakıldığında büyük ölçüde Side’nin yakın çevresinden geldikleri anlaşılmaktadır. Dolayısıyla Kilikia Trakheia, Lykaonia, Pisidia, Pamphylia ve Lykia bölgelerinde bulunan darphaneler müze sikke koleksiyonunda yoğunlukla temsil edilmektedir. Şüphesiz bunların dışında, az sayıda daha uzaklardan getirilmiş sikkeler de bulunmaktadır. Grek ve Roma Şehir Sikkeleri (Res. 1) Pamphylia, Lykia ve Pisidia darphaneleri ağırlıkta olan eski Yunan koleksiyonu içerisinde 2 önemli grubu Etenna kentinin sikkelerinden oluşan defineler teşkil etmektedir. Bu sikkeler arasında Side, Perge, Sillyon ve Hellenistik kraliyet sikkeleri üzerine yapılmış Etenna darpları olması, ileride bu kent sikkelerinin daha detaylı tarihlen dirilmesinde önemli rol oynayacaktır. İlginç küçük bir başka define, Kıbrıs’daki Kition Kenti Kralı Melekiathon (İ.Ö. 392-361) sikkelerinden oluşmaktadır. Pamphylia, Phrygia, Pisidia ve Kilikia darphanelerinin yoğun bir şekilde temsil edildiği Roma şehir sikkeleri içerisinde de, Side yakınlarında bulunmuş, Side kentine ait AugustusDomitianus dönemi arasında basılmış sikkelerden oluşan bir define dikkat çekmektedir. Roma İmparatorluk Sikkeleri (Res. 2) Side Müzesi, Roma imparatorlarının büyük ölçüde temsil edildiği bir koleksiyona sahiptir. Özellikle sestertius gibi Anadolu’da nispeten az bulunan sikkelerin bura daki fazlalığı, birkaç imparator dışında şehir sikkeleri basmayarak, onun yerine Roma’da darbedilen bu In 2010, examination began on the 9,820 coins inventoried at Side’s Archaeological Museum. Some of these coins were uncovered in the course of excavations at Side, but an important number was, either purchased or donated or confiscated. These methods of acquisition are similar to many other museums. The minting of these coins are mostly from the environs of Side. Therefore, mints in Rough Cilicia, Lycaonia, Pisidia, Pamphylia and Lycia are extensively represented in the museum’s collection, but there are also a few coins from distant cities. Autonomous Greek Coins and Roman Provincial Coins (Fig. 1) The Greek coin collection contains mostly examples from Pamphylian, Lycian and Pisidian mints. Two hoards of Etenna’s coins are of importance for they bear Etenna strikes in Side, Perge, Sillyon and other Helle nistic kingdoms’ coins, thus facilitating a detailed chro nology for those cities. Another hoard of interest com prises the coins of King Melekiathon (r. 392-361 B.C.) of Kition in Cyprus. Roman provincial coins in the museum collection mainly consist of mints of Pamphylia, Phrygia, Pisidia and Cilicia. Among them is a hoard of Sidetan coins struck in the Augustus – Domitianus period. Roman Imperial Coins (Fig. 2) Side Museum houses a collection that is, to a great extent, representative of Roman emperors. Particularly the sestertii, seldom seen in Anatolia, are found extensively here and this is related to the proximity of Lycia, where provincial coins usually were not minted, except during a few emperors’ reigns. Lycia chose instead to use circulated coins minted in Rome. This was formerly discussed in another issue of previous 242 DİĞER ÇALIŞMA RAPORLARI OTHER REPORTS Res. 1 Env. 7691, Kral Lysimakhos (İ.Ö. 305-281), Lampsakos Darphanesi, AR Tetradrahmi Fig. 1 Inv. 7691, King Lysimachus (305-281 B.C.), Lampsakos, AR Tetradrachma Res. 2 Env. 5, Iulia Paula (İmp. Elagabalus’un ilk karısı, M.S. 219-220), Side Darphanesi, AE Assaria Fig. 2 Inv. 5, Julia Paula (first wife of Emperor Elagabalus, A.D. 219-220), Side, AE Assaria sikkeleri kullanan Lykia Bölgesi’ne yakınlığı ile ilişkilidir. Bu konuyu Arykanda ile ilgili olarak daha önce yaptığımız yayınlarda tartışmıştık. Roma İmparatorluk sikkeleri arasında özellikle Tetrarklar ve geç Roma İmparatorluk dönemlerine ait 2 define dikkat çekmektedir. publications on coins of Arycanda. Among the Roman imperial coins, two hoards dating to the Tetrarchy and Late Roman Imperial periods stand out. Bizans Sikkeleri Side Müzesi koleksiyonu erken Bizans Dönemi’ne ait çok sayıda örnek barındırmakla beraber, orta ve geç Bizans dönemleri açısından çok zayıftır. Side ve yakın çevresinin Arap akınları ile İ.S. 7. yy.’dan itibaren tahrip edilmeye başlanması hiç kuşkusuz ekonomik olarak da yerleşimlerin önem kaybetmesi ve sikke akışının azalması şeklinde kendisini göstermiştir. Hiç kuşkusuz Side Müzesi’nde bulunan en önemli Bizans sikke grubu, Malazgirt civarından bulunan ve Manavgat’ta jandarma tarafından yakalanarak müzeye kazandırılan 3000 adedin üzerinde sikkeden oluşan Komnenoslar dönemine ait bir definedir. Bu definenin buluntu yerinin belli olması ve öneminden dolayı ileride ayrı olarak bir yayın yapılmasını planlamaktayız. Diğer Ortaçağ ve Yeni Çağ Sikkeleri Side Müzesi’nde çoğunluğu Side kazılarında ele geçen sikkeler ve Prof. Dr. S. Atlan tarafından yayınlanmış çok az sayıda Selçuklu, Kilikia Ermeni, Avrupa kontlukları ve Osmanlı sikkesi bulunmaktadır. Müzede, Side’nin kendi tarihiyle uyumlu sikkelerin yanı sıra Selçuklu ve sonrası dönemde Side’ye yakın, önemli merkezlerden Alanya, Konya ve Isparta’dan az sayıda sikke de bulunması buluntu yeri belli olmayan sikkelerin müzeye çok yakın çevreden geldiğine işaret etmektedir. Byzantine Coins Side Museum’s coin collection contains many examples from the Early Byzantine period, but it is not rich in middle and late Byzantine periods. Side and environs were raided by Arabs in the 7th century, causing the settlements to lose economic importance leading to a decrease in coinage circulation. Certainly, the most important Byzantine coin group in this collection is a hoard of over 3000 Comnenian coins from Malazgirt (Manzikert) area in eastern Turkey. It had been confiscated by the gendarmerie. As its findspot is known and it is of significant importance, a separate publication is planned on it. Other Medieval and Modern Period Coins There are very few coins from Seljuk, Cilician Armenia, European staten and Ottoman coins, but those represented were mostly uncovered in Side excavations and published by late Prof. S. Atlan. Although it conforms with Side’s history of being in close proximity to Alanya, Konya and Isparta, all important cities of the Seljuk period and afterward, the number of such coins in the collection is very few. Coins of unknown provenances reached the museum only from very close areas. We plan to continue our work at Side Museum in 2011, particularly on inventoried and study coins from Side excavations. 2011 yılında Side Müzesi’nde bulunan envanterlik ve özellikle Side kazıları ile bağlantılı olarak etütlük sikkeler üzerine çalışmalarımız devam edecektir. 243