25 Kasım 2014 SALI Resmî Gazete Sayı : 29186
Transkript
25 Kasım 2014 SALI Resmî Gazete Sayı : 29186
25 Kas m 2014 SALI Resmî Gazete Say : 29186 YÖNETMEL K Çevre ve ehircilik Bakanl ndan: ÇEVRESEL ETK DE ERLEND RMES YÖNETMEL NC BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak, Tan mlar ve K saltmalar Amaç MADDE 1 – (1) Bu Yönetmeli in amac , Çevresel Etki De erlendirmesi (ÇED) sürecinde uyulacak idari ve teknik usul ve esaslar düzenlemektir. Kapsam MADDE 2 – (1) Bu Yönetmelik; a) Çevresel Etki De erlendirmesi Ba vuru Dosyas , Çevresel Etki De erlendirmesi Raporu ile Proje Tan m Dosyas n hangi tür projeler için istenece i ve içerece i konular , b) Çevresel Etki De erlendirmesi sürecinde uyulacak idari ve teknik usul ve esaslar , c) Çevresel Etki De erlendirmesi kapsam na giren projelerin in aat, i letme ve i letme sonras izlenmesi ve denetlenmesini, ç) Çevresel Etki De erlendirmesi sisteminin, çevre yönetiminde etkin ve yayg n biçimde uygulanabilmesi ve kurumsal yap n güçlendirilmesi için gerekli e itim çal malar , kapsar. Dayanak MADDE 3 – (1) Bu Yönetmelik, 9/8/1983 tarihli ve 2872 say Çevre Kanununun 10 uncu maddesine dayan larak haz rlanm r. Tan mlar ve k saltmalar MADDE 4 – (1) Bu Yönetmelikte geçen; a) Bakanl k: Çevre ve ehircilik Bakanl , b) Bakanl kça yeterlik verilmi kurum/kurulu lar: Çevresel Etki De erlendirmesi Ba vuru Dosyas , Çevresel Etki De erlendirmesi Raporu, Proje Tan m Dosyas haz rlamak ve sunmak, “ÇED Olumlu” karar alan projelerin in aat dönemine ili kin izleme ve kontrol çal malar na yard mc olacak raporlamalar yapmak için gerekli artlar ta yan kurum/kurulu lar , c) Çevresel etki de erlendirmesi (ÇED): Gerçekle tirilmesi planlanan projelerin çevreye olabilecek olumlu ve olumsuz etkilerinin belirlenmesinde, olumsuz yöndeki etkilerin önlenmesi ya da çevreye zarar vermeyecek ölçüde en aza indirilmesi için al nacak önlemlerin, seçilen yer ile teknoloji alternatiflerinin belirlenerek de erlendirilmesinde ve projelerin uygulanmas n izlenmesi ve kontrolünde sürdürülecek çal malar , ç) Çevresel etki de erlendirmesi ba vuru dosyas : Ek-3’te yer alan Genel Format esas al narak haz rlanan dosyay , d) Çevresel etki de erlendirmesi genel format : Gerçekle tirilmesi planlanan, ek-1 listesinde yer alan projelerin özelliklerini, yerini, olas etkilerini ve öngörülen önlemleri içeren, projeyi genel boyutlar ile tan tan ÇED Ba vuru Dosyas haz rlanmas s ras nda esas al nacak ek-3’teki Genel Format , e) Çevresel etki de erlendirmesi raporu: Ek-1 listesinde yer alan veya Bakanl kça "Çevresel Etki De erlendirmesi Gereklidir" karar verilen bir proje için belirlenen Özel Formata göre haz rlanacak raporu, f) Çevresel etki de erlendirmesi raporu özel format : Çevresel Etki De erlendirmesi Raporunun haz rlanmas nda esas al nmak üzere; Komisyon taraf ndan projenin önemli çevresel boyutlar ile Halk n Kat Toplant ndaki görü ve öneriler göz önüne al nmak suretiyle ek-3’teki Çevresel Etki De erlendirmesi Genel Format nda belirtilen ana ba klar alt nda ele al nmas gereken konular tan mlayan format , g) Çevresel etki de erlendirmesi gerekli de ildir karar : Seçme Eleme Kriterlerine Tabi Projeler hakk nda yap lan de erlendirmeler dikkate al narak, projenin çevre üzerindeki muhtemel olumsuz etkilerinin, al nacak önlemler sonucu ilgili mevzuat ve bilimsel esaslara göre kabul edilebilir düzeylerde oldu unun belirlenmesi üzerine projenin gerçekle mesinde çevre aç ndan sak nca görülmedi ini belirten Bakanl k karar , ) Çevresel etki de erlendirmesi gereklidir karar : Seçme Eleme Kriterlerine Tabi Projelerin çevresel etkilerinin incelenerek, çevresel etkilerinin daha detayl incelenmesi amac yla Çevresel Etki De erlendirmesi Raporu haz rlanmas n gerekti ini belirten Bakanl k karar , h) Çevresel etki de erlendirmesi olumlu karar : Çevresel Etki De erlendirmesi Raporu hakk nda Komisyon taraf ndan yap lan de erlendirmeler dikkate al narak, projenin çevre üzerindeki muhtemel olumsuz etkilerinin, al nacak önlemler sonucu ilgili mevzuat ve bilimsel esaslara göre kabul edilebilir düzeylerde oldu unun belirlenmesi üzerine projenin gerçekle mesinde çevre aç ndan sak nca görülmedi ini belirten Bakanl k karar , ) Çevresel etki de erlendirmesi olumsuz karar : Çevresel Etki De erlendirmesi Raporu hakk nda Komisyonca yap lan de erlendirmeler dikkate al narak, projenin çevre üzerindeki muhtemel olumsuz etkileri nedeniyle gerçekle tirilmesinde çevre aç ndan sak nca görüldü ünü belirten Bakanl k karar , i) Çevresel etki de erlendirmesi süreci: Gerçekle tirilmesi planlanan projenin çevresel etki de erlendirmesinin yap lmas için ba vuru ile ba layan; in aat, i letme ve i letme sonras çal malar kapsayan süreci, j) Çevrimiçi ÇED süreci yönetim sistemi: ÇED sürecindeki i ve i lemlerin elektronik ortamda gerçekle tirilece i sistemi, k) Duyarl yöreler: Çevresel etkilere kar biyolojik, fiziksel, ekonomik, sosyal ve kültürel nitelikli özellikleri ile duyarl olan veya mevcut kirlilik yükü çevre ve halk sa bozucu düzeylere ula belirlenen yörelerle, ülkemiz mevzuat ve taraf olunan uluslararas sözle meler uyar nca korunmas gerekli görülen ve ek-5’te yer alan alanlar , l) Etki: Gerçekle tirilmesi planlanan bir projenin haz rl k, in aat ve i letme s ras nda ya da i letme sonras nda, çevre unsurlar nda do rudan ya da dolayl olarak, k sa veya uzun dönemde, geçici ya da kal , olumlu ya da olumsuz yönde ortaya ç kmas olas de iklikleri, m) Etki alan : Gerçekle tirilmesi planlanan bir projenin i letme öncesi, i letilmesi ve i letme sonras nda etkiledi i alan , n) Halk: Türkiye Cumhuriyeti vatanda lar , Türkiye’de ikamet eden yabanc lar ile ulusal mevzuat çerçevesinde bir veya daha fazla tüzel ki i veya bu tüzel ki ilerin birlik, organizasyon veya gruplar , o) Halk n kat toplant : Kapsam ve Özel Format belirlenmesinden önce, halk proje hakk nda bilgilendirmek, projeye ili kin görü ve önerilerini almak üzere yap lan toplant , ö) lgili halk: Gerçekle tirilmesi planlanan projeden etkilenen veya etkilenmesi muhtemel olan halk , p) zleme ve kontrol: Gerçekle tirilmesi planlanan projeye dair "Çevresel Etki De erlendirmesi Gerekli De ildir" veya "Çevresel Etki De erlendirmesi Olumlu" karar al nd ktan sonra, in aat, i letme ve i letme sonras dönemine ili kin karar n verilmesine esas te kil eden artlar do rultusunda yürütülmesinin sa lanmas için yap lan çal malar n bütününü, r) Kapsam ve özel format belirleme: ÇED sürecine tabi projeler için Halk n Kat verme a amas na kadar yap lacak i ve i lemleri, Toplant ndan sonra format s) Komisyon: Proje için verilecek Özel Format n kapsam belirlemek ve haz rlanan ÇED Raporunu inceleyip de erlendirmek üzere Bakanl k taraf ndan kurulan Komisyonu, ) Proje: Gerçekle tirilmesi planlanan yat , t) Proje tan m dosyas : Seçme Eleme Kriterlerine Tabi Projelere, ÇED uygulanmas n gerekli olup olmad belirlenmesi amac yla haz rlanan dosyay , u) Proje sahibi: Projeyi gerçekle tirecek gerçek veya tüzel ki iyi, ü) Seçme eleme kriterleri: Proje Tan m Dosyas n haz rlanmas nda esas al nacak ek-4’teki format , ifade eder. NC BÖLÜM Genel Hükümler Yetki MADDE 5 – (1) Bu Yönetmeli e tabi projeler hakk nda "ÇED Olumlu", "ÇED Olumsuz", "ÇED Gereklidir" veya "ÇED Gerekli De ildir" kararlar verme yetkisi Bakanl a aittir. Ancak Bakanl k gerekli gördü ü durumlarda "ÇED Gereklidir" veya "ÇED Gerekli De ildir" karar n verilmesi konusundaki yetkisini, s rlar belirleyerek yetki geni li i esas na göre Valiliklere devredebilir. n Çevresel etki de erlendirmesi ba vuru dosyas , çevresel etki de erlendirmesi raporu veya proje tan m dosyas haz rlama yükümlülü ü MADDE 6 – (1) Bu Yönetmelik kapsam ndaki bir projeyi gerçekle tirmeyi planlayan gerçek veya tüzel ki iler; Çevresel Etki De erlendirmesine tabi projeleri için; ÇED Ba vuru Dosyas , ÇED Raporunu, Seçme Eleme Kriterleri uygulanacak projeler için ise Proje Tan m Dosyas , Bakanl kça yeterlik verilmi kurum/kurulu lara haz rlatmak, ilgili makama sunulmas sa lamak ve proje kapsam nda verdikleri taahhütlere uymakla yükümlüdürler. (2) Kamu kurum/kurulu lar , bu Yönetmelik hükümlerinin yerine getirilmesi sürecinde proje sahiplerinin veya Bakanl kça yeterlik verilmi kurum/kurulu lar n isteyece i konuya ili kin her türlü bilgi, doküman ve görü ü vermekle yükümlüdürler. (3) Bu Yönetmeli e tabi projeler için "Çevresel Etki De erlendirmesi Olumlu" karar veya "Çevresel Etki De erlendirmesi Gerekli De ildir" karar al nmad kça bu projelerle ilgili te vik, onay, izin, yap ve kullan m ruhsat verilemez, proje için yat ma ba lanamaz ve ihale edilemez. (4) Bu Yönetmelik hükümlerine göre karar tesis edilmeden önce, projenin gerçekle tirilmesinin mevzuat bak ndan uygun olmad n tespiti halinde, a amas na bak lmaks n süreç sonland r. ÜÇÜNCÜ BÖLÜM Çevresel Etki De erlendirmesi Yöntemi Çevresel etki de erlendirmesine tabi projeler MADDE 7 – (1) Bu Yönetmeli in; a) Ek-1 listesinde yer alan projelere, b) "ÇED Gereklidir" karar verilen projelere, c) Kapsam d de erlendirilen projelere ili kin kapasite art ve/veya geni letilmesinin planlanmas halinde, mevcut proje kapasitesi ve kapasite art lar toplam ile birlikte projenin yeni kapasitesi ek-1 listesinde belirtilen ik de er veya üzerinde olan projelere, ÇED Raporu haz rlanmas zorunludur. Çevresel etki de erlendirmesi sürecinin ba lat lmas ve komisyonun kurulu u MADDE 8 – (1) Bakanl kça yeterlik verilmi kurum/kurulu lar ek-3’te yer alan ÇED Genel Format esas al narak haz rlanan ÇED Ba vuru Dosyas ve proje sahibi taraf ndan yetkilendirildi ine dair vekâletname ve imza sirkülerini Bakanl a sunar. (2) "ÇED Gereklidir" karar verilen projeler için, bu karar, ÇED Ba vuru Dosyas ve proje sahibi taraf ndan yetkilendirildi ine dair vekâletname ile imza sirküleri, Bakanl kça yeterlik verilmi kurum/kurulu lar taraf ndan Bakanl a sunulur. (3) Bakanl k, ba vuru dosyas ndaki bilgi ve belgeleri uygunluk bak ndan inceler. Bu i lemler be (5) i günü içinde tamamlan r. Ek-3’te yer alan ÇED Genel Format na uygun haz rlanmad anla lan ÇED Ba vuru Dosyas tamamlanmak üzere iade edilir. Bakanl kça yeterlik verilmi kurum/kurulu lar eksikliklerini tamamlay p ÇED Ba vuru Dosyas yeniden Bakanl a sunar. (4) nceleme sonucunda ba vuru dosyas n ek-3’te yer alan ÇED Genel Format na uygun haz rland na karar verilmesi halinde, Bakanl k taraf ndan ba vuru dosyas ndaki bilgiler dikkate al narak, ilgili kamu kurum ve kurulu temsilcileri, Bakanl k yetkilileri, proje sahibi ve Bakanl kça yeterlik verilmi kurum/kurulu lardan olu an bir Komisyon kurulur. (5) Proje ile ilgili olarak ba vurunun yap ld , ÇED sürecinin ba lad , ÇED Ba vuru Dosyas n halk n görü üne aç ld ve ÇED süreci tamamlanana kadar projeye ili kin görü ve önerilerin Valili e veya Bakanl a verilebilece i Bakanl k ve Valilik taraf ndan anons, ask da ilan, internet vb. ekilde halka duyurulur. (6) Bakanl k, Halk n Kat Toplant ve kapsam belirleme için görü verme tarihini belirten bir yaz ve ek3’te yer alan Genel Format do rultusunda haz rlanm ÇED Ba vuru Dosyas , Komisyon üyelerine gönderir. (7) Bakanl k, gerekli gördü ü hallerde, projenin konusu, türü ve proje için belirlenen yerin özelliklerini de dikkate alarak, üniversiteler, enstitüler, ara rma ve uzman kurulu lar , meslek odalar , sendikalar, birlikler, sivil toplum örgütlerinden temsilcileri de Komisyon toplant lar na üye olarak ça rabilir. (8) Komisyonda kurum ve kurulu temsilcisi olarak görev yapan üyelerin, yeterli mesleki bilgi ve deneyime sahip olmalar ve temsil ettikleri kurum/kurulu lar n görev alanlar yla s rl olmak üzere görü vermeye yetkili nm olmalar esast r. Halk n kat toplant MADDE 9 – (1) Halk yat m hakk nda bilgilendirmek, projeye ili kin görü ve önerilerini almak üzere; Bakanl kça yeterlik verilmi kurum/kurulu lar ve proje sahibinin kat ile Bakanl kça belirlenen tarihte, projeden en çok etkilenmesi beklenen ilgili halk n kolayl kla ula abilece i Valilikçe belirlenen merkezi bir yer ve saatte Halk n Kat Toplant düzenlenir. a) Bakanl kça yeterlik verilmi kurum/kurulu lar toplant tarihini, saatini, yerini ve konusunu belirten bir ilan ; projenin gerçekle tirilece i yörede yay nlanan yerel süreli yay n ile birlikte yayg n süreli yay n olarak tan mlanan bir gazetede toplant tarihinden en az on (10) takvim günü önce yay nlat r. b) Halk n Kat Toplant , Çevre ve ehircilik l Müdürünün veya görevlendirece i bir yetkilinin ba kanl nda yap r. Toplant da; halk n, proje hakk nda bilgilendirilmesi, görü , soru ve önerilerinin al nmas sa lan r. Ba kan, kat mc lardan görü lerini yaz olarak vermelerini isteyebilir. Toplant tutana , bir sureti Valilikte kalmak üzere Bakanl a gönderilir. (2) Valilik, Halk n Kat Toplant ile halk n görü ve önerilerini bildirebilece i süreç ile ilgili zamanlama takvimini ve ileti im bilgilerini halka duyurur. Halk n görü ve önerileri, zamanlama takvimi içerisinde Komisyona sunulur. (3) Komisyon üyeleri, kapsam belirlemesi öncesinde proje uygulama yerini inceleyebilir, kendilerine iletilen tarihe göre Halk n Kat Toplant na kat labilirler. (4) Bakanl kça yeterlik verilmi kurum/kurulu lar taraf ndan halk bilgilendirmek amac yla bro ür da tmak, anket, seminer gibi çal malar Halk n Kat Toplant ndan önce yap labilir veya internet sitesinden yay nlanabilir. Komisyonun, kapsam ve özel format belirlemesi MADDE 10 – (1) Komisyon üyesi kurum/kurulu lar n görü ve önerileri ile halktan gelen görü ve öneriler do rultusunda Bakanl kça ÇED Raporu Özel Format haz rlan r. (2) Komisyon taraf ndan belirlenen Özel Format, Bakanl k taraf ndan belirlenen Özel Format Bedelinin bu maddede belirlenen süre içerisinde ödenmesi mukabilinde verilir. Halk n Kat Toplant /Toplant lar n tamamlanmas ndan itibaren Format Bedeli, üç (3) ay içerisinde yat lmaz ise ÇED süreci sonland r. (3) Format Bedelinin yat lmas ndan sonra, Bakanl kça yedi (7) i günü içerisinde Özel Format verilir. (4) Bakanl kça yeterlik verilmi kurum/kurulu lar Özel Format n verili tarihinden itibaren on sekiz (18) ay içinde ÇED Raporunu Bakanl a sunmakla yükümlüdür. Bu süre içinde ÇED Raporu sunulmaz ise ÇED süreci sonland r. Çevresel etki de erlendirmesi raporunun bakanl a sunulmas MADDE 11 – (1) Bakanl kça yeterlik verilmi kurum/kurulu lar taraf ndan haz rlanan ÇED Raporu Bakanl a sunulur. ÇED Raporunun Özel Format na uygunlu u ve belirlenen çal ma grubunda yer almas gereken meslek uzmanlar nca haz rlan p haz rlanmad hakk ndaki inceleme Bakanl k taraf ndan be (5) i günü içinde sonuçland r. ÇED Raporunun Özel Format na uygun olmad ve/veya belirlenen çal ma grubunca haz rlanmad n anla lmas halinde, bu hususlar n yerine getirilmesi için ÇED Raporu iade edilir. ade edilen ÇED raporunun üç (3) ay içinde Bakanl a sunulmamas veya yap lan düzeltmenin yeterli görülmedi i durumda ÇED süreci sonland r. (2) Bakanl kça ÇED Raporu Özel Format na uygun haz rland tespit edilen ÇED Raporu, inceleme ve de erlendirme toplant n tarihi ve yerini belirten bir yaz ile Komisyon üyelerine gönderilir. (3) Proje ile ilgili inceleme de erlendirme sürecinin ba lad ve ÇED Raporunun halk n görü üne aç ld Bakanl k ve Valilik taraf ndan anons, ask da ilan, internet vb. ekilde halka duyurulur. (4) ÇED Raporunu incelemek isteyenler, duyuru tarihinden itibaren rapor nihai edilene kadar raporu inceleyerek proje hakk nda Bakanl a veya Valili e görü bildirebilirler. Valili e bildirilen görü ler Bakanl a iletilir. Bu görü ler Komisyon taraf ndan dikkate al r ve Bakanl kça yeterlik verilmi kurum/kurulu lar taraf ndan ÇED Raporuna yans r. Komisyonun çal ma usulü ve çevresel etki de erlendirmesi raporunun incelenmesi MADDE 12 – (1) Komisyon ÇED Raporunu, ilk inceleme de erlendirme toplant ndan itibaren on (10) i günü içinde inceler ve de erlendirir. (2) Komisyon, salt ço unluk ile toplan r. Komisyon üyeleri, temsil ettikleri merkezi ve yerel kurum/kurulu lar ilgilendiren konulardaki yetki, görev ve sorumluluklar çerçevesinde görevlendirilirler; kurum/kurulu lar ad na görü bildirirler. Komisyon ba kan , üyelerden görü lerini yaz olarak vermelerini isteyebilir. Yaz görü veren kurum temsilcilerinin sonraki toplant lara kat lmamaya ili kin istemleri Komisyon ba kan nca de erlendirilir. (3) Komisyon, Bakanl kça yeterlik verilmi kurum/kurulu lardan proje ile ilgili geni kapsaml bilgi vermesini, araç gereç sa lamas , konusu itibariyle Bakanl kça ya da Bakanl kça yeterlik verilmi özel veya kamuya ait kurum/kurulu lar n laboratuvarlar nca analiz, deney ve ölçümler yapmas veya yapt rmas isteyebilir. (4) Su, toprak ve benzeri analizlerde, tart mal durum olmas halinde ahit numuneye ba vurulabilir. Bu lemlerin sonuçlar Bakanl kça yeterlik verilmi kurum/kurulu lar Bakanl a sunmakla yükümlüdürler. (5) Komisyon gerekli görürse, görevlendirece i üyeleri arac benzer tesislerde inceleme yapabilir. ile projenin gerçekle tirilmesi planlanan yerde ve (6) ÇED Raporunda önemli eksiklik ve yanl lar n görülmesi durumunda Komisyon, bunlar n giderilmesini Bakanl kça yeterlik verilmi kurum/kurulu lardan veya ilgili kurumlardan ister. Bu durumda, inceleme de erlendirme süreci durdurulur. Eksiklikler tamamlanmadan veya gerekli düzeltmeler yap lmadan Komisyon çal malar na devam edilmez. (7) Bakanl kça yeterlik verilmi kurum/kurulu lar n ÇED Raporunda gerekli görülen düzeltmeleri yap p yeniden Bakanl a sunmas ndan sonra; Komisyon, Bakanl kça toplant ya ça r. Toplant n yap lmas ile birlikte inceleme de erlendirme süreci kald yerden i lemeye ba lar. (8) Bakanl kça yeterlik verilmi kurum/kurulu lardan ÇED Raporunda de iklik yapmas en çok iki (2) kez istenebilir. Yap lan düzeltme Komisyonca yeterli görülmez ise durum bir tutanakla belirlenir ve projenin ÇED süreci sonland r. (9) Komisyon taraf ndan, inceleme de erlendirme toplant lar s ras nda; a) ÇED Raporu ve eklerinin yeterli ve uygun olup olmad , b) Projenin çevreye olabilecek etkilerinin kapsaml bir ekilde incelenip incelenmedi i, c) Çevreye olabilecek olumsuz etkilerin giderilmesi için gerekli önlemlerin yer al p almad , ç) Halk n Kat Toplant ve süreç içerisinde gelen görü ve önerilere çözüm getirilip getirilmedi ine ili kin inceleme ve de erlendirmeler yap r. (10) Komisyon çal malar ve de erlendirmelerini tutanak alt na al r ve sonuçland r. Komisyon taraf ndan incelenerek son ekli verilen çevresel etki de erlendirmesi raporu ve ilgili dokümanlar n bakanl a sunulmas MADDE 13 – (1) Komisyon taraf ndan incelenerek son ekli verilen ÇED Raporu, Bakanl kça yeterlik verilmi kurum/kurulu lar taraf ndan inceleme de erlendirme toplant lar n sona erdirilmesinden sonraki on (10) takvim günü içinde Bakanl a sunulur. Çevresel etki de erlendirmesi olumlu veya çevresel etki de erlendirmesi olumsuz karar MADDE 14 – (1) Komisyon taraf ndan incelenerek son ekli verilen ÇED Raporu, halk n görü ve önerilerini almak üzere, Bakanl k ve/veya Valilik taraf ndan ask da ilan ve internet arac ile on (10) takvim günü görü e aç r. Bakanl kça proje ile ilgili karar alma sürecinde bu görü ler de de erlendirilir. Bakanl k halktan gelen görü ler do rultusunda, rapor içeri inde gerekli eksikliklerin tamamlanmas , ek çal malar yap lmas ya da Komisyonun yeniden toplanmas isteyebilir. Nihai ÇED Raporu ve eklerinin proje sahibi taahhüdü alt nda oldu unu belirten taahhüt yaz ve noter onayl imza sirküleri be (5) i günü içerisinde Bakanl a sunulur. Kamu kurum/kurulu lar ndan imza sirküleri istenmez. (2) Birinci f krada belirtilen belgeler, süresi içerisinde gerekçesi belirtilmeden sunulmaz ise, projenin ÇED süreci sonland r. (3) Bakanl k, Komisyon çal malar ve halk n görü lerini dikkate alarak proje için "ÇED Olumlu" ya da "ÇED Olumsuz" karar on (10) i günü içinde verir ve bu karar Komisyon üyelerine bildirir. Proje için verilen "ÇED Olumlu" ya da "ÇED Olumsuz" karar Bakanl k ve Valilik taraf ndan ask da ilan ve internet arac ile halka duyurulur. (4) "ÇED Olumlu" karar verilen proje için yedi (7) y l içinde mücbir sebep bulunmaks n yat ma ba lanmamas durumunda "ÇED Olumlu" karar geçersiz say r. (5) "ÇED Olumsuz" karar verilen projeler için "ÇED Olumsuz" karar verilmesine neden olan artlarda de olmas durumunda yeniden ba vuruda bulunulabilir. DÖRDÜNCÜ BÖLÜM Seçme, Eleme Kriterleri Uygulama Yöntemi Seçme, eleme kriterlerine tabi projeler MADDE 15 – (1) Bu Yönetmeli in; a) Ek-2 listesinde yer alan projeler, iklik b) Kapsam d de erlendirilen projelere ili kin kapasite art ve/veya geni letilmesinin planlanmas halinde, mevcut proje kapasitesi ve kapasite art lar toplam ile birlikte projenin yeni kapasitesi ek-2 listesinde belirtilen projeler, seçme, eleme kriterlerine tabidir. Ba vuru ve inceleme MADDE 16 – (1) Çevresel Etki De erlendirmesinin gerekli olup olmad n ara lmas amac yla Bakanl kça yeterlik verilmi kurum/kurulu lar taraf ndan; ek-4’e göre haz rlanan Proje Tan m Dosyas , proje sahibince Proje Tan m Dosyas nda ve eklerinde yer alan bilgi ve belgelerin do ru oldu unu belirtir taahhüt yaz ve imza sirküleri ile Bakanl k taraf ndan belirlenen ba vuru bedelinin ödendi ine dair belge Bakanl a sunulur. (2) Bakanl k, proje için haz rlanan Proje Tan m Dosyas ek-4’te yer alan kriterler çerçevesinde be (5) i günü içinde inceler. Dosya kapsam ndaki bilgi ve belgelerde eksikliklerin bulunmas halinde bunlar n tamamlanmas Bakanl kça yeterlik verilmi kurum/kurulu lardan istenir. (3) Eksiklikleri alt (6) ay içerisinde tamamlanmayan Proje Tan m Dosyas na ili kin ÇED süreci sonland r. Çevresel etki de erlendirmesi gereklidir veya çevresel etki de erlendirmesi gerekli de ildir karar MADDE 17 – (1) Bakanl k, Proje Tan m Dosyalar ek-4’te yer alan kriterler çerçevesinde inceler ve de erlendirir. Bakanl k, bu a amada gerekli görülmesi halinde Bakanl kça yeterlik verilmi kurum/kurulu lardan proje ile ilgili geni kapsaml bilgi vermesini, araç gereç sa lamas , yeterli i kabul edilebilir kurulu larca analiz, deney ve ölçümler yapmas veya yapt rmas isteyebilir. (2) Bakanl k on be (15) i günü içinde inceleme ve de erlendirmelerini tamamlar. Proje hakk nda "ÇED Gereklidir" veya "ÇED Gerekli De ildir" karar be (5) i günü içinde verir, karar Valili e, proje sahibine ve Bakanl kça yeterlik verilmi kurum/kurulu lara bildirir. Valilik, bu karar ask da ilan ve internet arac yla halka duyurur. (3) “ÇED Gerekli De ildir” karar verilen proje için be (5) y l içinde mücbir sebep bulunmaks n yat ma ba lanmamas durumunda “ÇED Gerekli De ildir” karar geçersiz say r. (4) "ÇED Gereklidir" karar verilen projeler için bir (1) y l içerisinde Bakanl a ba vuru yap lmamas durumunda karar geçersiz say r. BE NC BÖLÜM zleme ve Kontrol Yat n izlenmesi ve kontrol edilmesi MADDE 18 – (1) Bakanl k, "ÇED Olumlu" karar veya "ÇED Gerekli De ildir" karar verilen projelerle ilgili olarak, Nihai ÇED Raporu ve/veya “ÇED Gerekli De ildir” karar na esas Proje Tan m Dosyas nda taahhüt edilen hususlar n yerine getirilip getirilmedi ini izler ve kontrol eder. (2) Bakanl k bu görevi yerine getirirken gerekli görmesi durumunda ilgili kurum/kurulu larla i birli i yapar. (3) Proje sahibi, "ÇED Olumlu" karar ald ktan sonra yat n ba lang ç, in aat dönemine ili kin izleme raporlar Bakanl kça yeterlik verilmi kurum/kurulu lara yapt rmakla, Bakanl kça yeterlik verilmi kurum/kurulu lar da bu raporlar Komisyonca belirlenen periyotlarda, Bakanl a sunmakla yükümlüdür. (4) Proje sahibi "ÇED Olumlu" veya "ÇED Gerekli De ildir" karar ald ktan sonra projede yap lacak bu Yönetmeli e tabi de iklikleri Bakanl a veya Valili e bildirmekle yükümlüdür. Yönetmeli e ayk uygulamalar n durdurulmas MADDE 19 – (1) Bu Yönetmelik kapsam ndaki projelerde; a) “ÇED Olumlu” karar al nmaks n ba lanan faaliyetler Bakanl kça, “ÇED Gerekli De ildir” karar al nmaks n ba lanan faaliyetler ise mahallin en büyük mülki amiri taraf ndan süre verilmeksizin durdurulur. "ÇED Olumlu" ya da "ÇED Gerekli De ildir" karar al nmad kça yat ma ili kin durdurma karar kald lmaz. “ÇED Olumlu" ya da "ÇED Gerekli De ildir" karar al nmaz ise, yat mc faaliyet alan eski haline getirmekle yükümlüdür. 2872 say Çevre Kanununun ilgili hükümlerine göre i lem tesis edilir. b) "ÇED Olumlu" karar ya da "ÇED Gerekli De ildir" karar verildikten sonra, proje sahibi taraf ndan nihai ÇED Raporu veya Proje Tan m Dosyas nda taahhüt edilen hususlara uyulmad n tespit edilmesi durumunda söz konusu taahhütlere uyulmas için projeyle ilgili Bakanl kça/Valilikçe bir defaya mahsus olmak üzere süre verilebilir. Bu süre sonunda taahhüt edilen hususlara uyulmaz ise yat m durdurulur. Yükümlülükler yerine getirilmedikçe durdurma karar kald lmaz. 2872 say Çevre Kanununun ilgili hükümlerine göre i lem tesis edilir. ALTINCI BÖLÜM Çe itli ve Son Hükümler Sürelerin uzat lmas ve durdurulmas MADDE 20 – (1) Bu Yönetmelikte belirtilen süreler, proje sahibi, Bakanl kça yeterlik verilmi kurum/kurulu lar n talebi ve Bakanl kça da uygun görülmesi halinde ya da Bakanl n do rudan gerekli gördü ü hallerde, gerekçesi belirtilerek Bakanl k taraf ndan uzat labilir veya durdurulabilir. Bakanl kça yeterlik verilmi kurum/kurulu lara raporlarla ilgili eksiklikleri gidermesi ve ilave i lemler yapmas için verilen süreler ÇED sürecine dahil de ildir. Proje sahibinin de mesi MADDE 21 – (1) Proje sahibinin herhangi bir nedenle de mesi durumunda; projenin yeni sahibi, devirle ilgili bilgi ve belgelerin tasdikli suretini, taahhütnamesini ve imza sirkülerini Valili e sunmakla yükümlü olup, projenin önceki sahibinin taahhüt ve yükümlülüklerini, devir tarihinden itibaren, ba ka bir i leme gerek kalmaks n üstlenmi say r. Çevresel etki de erlendirmesi uygulamalar n güçlendirilmesi MADDE 22 – (1) Bakanl k, ÇED uygulamalar na ili kin olarak, gerekti inde yerli ve yabanc kurum/kurulu lar ile birli i halinde her türlü e itim, plan, program ve proje çal malar yapabilir; kitap, kitapç k, rehber ve her çe it doküman haz rlayabilir, seminer ve toplant lar düzenleyebilir. Askeri projeler MADDE 23 – (1) Askeri projelerle ilgili ÇED uygulamalar , Milli Savunma Bakanl taraf ndan belirlenir. n görü ü al narak Bakanl k Ola anüstü durumlar ve özel hükümler MADDE 24 – (1) A daki projeler için uygulanacak ÇED sürecine ili kin yöntem Bakanl kça belirlenir: a) Afet riski alt ndaki alanlar n dönü türülmesi i lemleri, do al afetler sonucu y lan, bozulan, tahrip olan veya hasar gören herhangi bir yat n bulundu u yerde k smen veya tümü ile yeniden gerçekle tirilmesi planlanan projeler, b) ÇED Yönetmeli ine tabi olmayan veya Seçme Eleme Kriterlerine tabi oldu u halde proje sahibinin ÇED Raporu haz rlanmas talebi üzerine Bakanl kça uygun görülen projeler, c) Organize Sanayi Bölgeleri, htisas Organize Sanayi Bölgeleri, Endüstri Bölgeleri, Serbest Bölgeler ile Teknoloji Geli tirme Bölgelerinde kurulmas planlanan projeler, ç) Stratejik Çevresel De erlendirme yap lan alanlarda kurulmas planlanan projeler, d) Teknoloji de ikli i uygulamak suretiyle, verim art na, do al kaynak kullan azaltmaya ve/veya çevre kirlili ini azaltmaya yönelik yap lmak istenilen de iklikler veya prototip üretim yapan projeler, e) Ek-1 listesi veya ek-2 listesinde olup, e ik de eri olmayan projelerde yap lacak her türlü de projeler, ikli i içeren f) “ÇED Olumlu” veya “ÇED Gerekli De ildir” karar bulunan projelerde yap lacak kapasite art geni letilmesi planlanan projeler. ve/veya Entegre projeler MADDE 25 – (1) Bu Yönetmeli e tabi birden fazla projeyi kapsayan entegre bir projenin planlanmas halinde, Bakanl kça entegre proje için tek bir ÇED Ba vuru Dosyas /Proje Tan m Dosyas haz rlanmas istenebilir. Yeterlik belgesi MADDE 26 – (1) ÇED Ba vuru Dosyas , ÇED Raporu veya Proje Tan m Dosyas haz rlayacak kurum/kurulu lar Bakanl ktan Yeterlik Belgesi almakla yükümlüdürler. Yeterlik Belgesinin verilmesi, Yeterlik Belgesi verilen kurum/kurulu lar n denetimi ve belgenin iptal edilmesi ile ilgili usul ve esaslar Bakanl kça yay mlanacak bir tebli ile düzenlenir. Çevrimiçi ÇED süreci yönetim sistemi MADDE 27 – (1) Çevrimiçi ÇED Süreci Yönetim Sisteminin yürütülmesine ili kin i ve i lemler Bakanl k taraf ndan belirlenir ve Bakanl n internet sayfas nda ilan edilir. Tebli ler MADDE 28 – (1) Bakanl k, gerekli gördü ü hallerde bu Yönetmeli in uygulanmas na ili kin olarak tebli ler karabilir. Yürürlükten kald lan yönetmelik MADDE 29 – (1) 3/10/2013 tarihli ve 28784 say Resmî Gazete’de yay mlanan Çevresel Etki De erlendirmesi Yönetmeli i yürürlükten kald lm r. Geçi süreci GEÇ MADDE 1 – (1) Bu Yönetmeli in yürürlük tarihinden önce, ÇED Ba vuru Dosyas /Proje Tan m Dosyas Valili e ya da Bakanl a sunulmu projelere bu Yönetmeli in lehte olan hükümleri ve/veya ba vuru tarihinde yürürlükte olan Yönetmelik hükümleri uygulan r. Kapsam d projeler GEÇ MADDE 2 – (1) Çevresel Etki De erlendirmesi Yönetmeli inin ilk yay m tarihi olan 7/2/1993 tarihinden önce üretime ve/veya i letmeye ba lad belgelenen projeler Çevresel Etki De erlendirmesi kapsam ndad r. Kanuni kapsam d projeler GEÇ MADDE 3 – (1) 23/6/1997 tarihinden önce kamu yat m program na al nm olup, 29/5/2013 tarihi itibariyle üretim veya i letmeye ba lam olan projeler ile bunlar n gerçekle tirilmesi için zorunlu olan yap ve tesisler Çevresel Etki De erlendirmesi kapsam d ndad r. Yürürlük MADDE 30 – (1) Bu Yönetmelik yay tarihinde yürürlü e girer. Yürütme MADDE 31 – (1) Bu Yönetmelik hükümlerini Çevre ve ehircilik Bakan yürütür. EK– 1 L STES ÇEVRESEL ETK DE ERLEND RMES UYGULANACAK PROJELER L STES 1- Rafineriler: a) Ham petrol rafinerileri, b) 500 ton/gün üzeri ta kömürü ve bitümlü maddelerin gazla lmas ve s la lmas projeleri, c) Do algaz s la rma ve gazla rma tesisleri, 2- Termik güç santralleri: a) Toplam l gücü 300 MWt ve daha fazla olan termik güç santralleri ile di er yakma sistemleri, b) Nükleer güç santralleri veya di er nükleer reaktörlerin kurulmas veya sökümü, (maksimum gücü sürekli termik yük bak ndan 1 kilovat a mayan, atom çekirde i parçalanabilen ve ço alan maddelerin dönü ümü, üretimi amaçl ara rma projeleri hariç) 3- Nükleer yak t tesisleri: a) Nükleer yak tlar n yeniden i lenmesi, b) Nükleer yak tlar n üretimi veya zenginle tirilmesi, c) Radyasyondan ar nm nükleer yak tlar n veya s r de erin üzerinde radyasyon içeren at klar n i lenmesi, ç) Radyasyonlu nükleer yak tlar n nihai bertaraf i lemi, d) Sadece radyoaktif at klar n nihai bertaraf i lemi, e) Sadece radyasyonlu nükleer yak tlar n (10 y ldan uzun süre için planlanm ) veya radyoaktif at klar n üretim alan ndan farkl bir alanda depolanmas , f) Radyasyondan ar nm nükleer yak tlar n nihai bertaraf , 4- Metal endüstri tesisleri: a) Cevherden demir ve/veya çelik üreten tesisler, (250.000 ton/y l ve üzeri) b) Demir ve/veya çelikten çelik üreten tesisler, (Hurda dahil) (250.000 ton/y l ve üzeri) c) Demir ve/veya çeli in ergitildi i ve dökümünün yap ld tesisler, (Hurda dahil) (250.000 ton/y l ve üzeri) ç) Demir d tesisler, (250.000 ton/y l ve üzeri) metallerin ergitildi i ve dökümünün yap ld d) S cak haddeleme tesisleri, 1) Demir veya çeli in haddelendi i tesisler, (250.000 ton/y l ve üzeri) 2) Demir d metallerin haddelendi i tesisler, (250.000 ton/y l ve üzeri) 5- Asbest ç kart lmas ve asbest içeren ürünleri i leme veya dönü türme tesisleri: a) Asbest madeni i letmeleri ve zenginle tirme tesisleri, b) Son ürün olarak friksiyon (Sürtünme) maddesi üreten 50 ton/y l ve üzeri kapasiteli tesisler, c) 200 ton/y l ve üzeri asbest kullanan di er tesisler, ç) 10.000 ton/y l ve üzeri kapasiteli, son ürünü asbestli beton olan tesisler, 6- Fonksiyonel olarak birbirine ba çe itli birimleri kullanarak endüstriyel ölçekte üretim yapan kimya tesisleri: a) Organik kimyasallar n üretimi, b) norganik kimyasallar n üretimi, c) Y ll k 20.000 ton ve üzeri fosfor, azot ve potasyum bazl basit veya bile ik gübrelerin üretimi. 7- Patlay ve/veya parlay maddelerin üretildi i tesisler, 8- Yollar ve havaalanlar : a) 100 km ve üzeri demiryolu hatlar , b) Pist uzunlu u 2.100 m ve üzeri olan havaalanlar , c) Otoyollar ve devlet karayollar , ç) ehirleraras dört ve üzeri eritli karayollar n yap , d) ki ya da daha az trafik eridi bulunan mevcut ehirleraras karayollar n dört ya da daha fazla trafik eritli olacak ekilde yenilenmesi ya da geni letilmesi, yeniden yap lan ya da geni letilen bölümün sürekli uzunlu unun 10 km ya da daha uzun olacak ekilde uzat lmas , 9- Su yollar , limanlar ve tersaneler: a) 1.350 DWT ve üzeri a rl ktaki deniz araçlar n geçi ine izin veren k ta içi suyollar n yap trafi i için yap lacak olan limanlar, ve k ta içi su b) 1.350 DWT ve üzeri a rl ktaki deniz araçlar n yana abilece i ticari amaçl liman, iskele, r ht m ve dolfenler, c) Tersaneler, ç) 24 m ve üzerinde yat veya teknelerin imalat, bak m ve onar m hizmetlerinden birini yapan tesisler, d) Gemi söküm yerleri, e) Yat limanlar , 10- Tehlikeli ve/veya özel i leme tabi at klar: a) Tehlikeli ve/veya özel i leme tabi at klar n geri kazan ld , yak ld (Oksitlenme yoluyla yakma, piroliz, gazla rma, plazma vb. termal i lemler) düzenli depoland ve/veya nihai bertaraf n yap ld tesisler, b) Kapasitesi 1 ton/gün ve üzerinde olan t bbi at klar için projelendirilen yakma tesisleri, c) Y ll k i leme kapasitesi 2.000 ton ve üzeri olan at k ya geri kazan için projelendirilen tesisler, 11- aat y nt ve hafriyat at klar hariç olmak üzere alan 10 hektardan büyük ve/veya hedef y da dahil günlük 100 ton ve üzeri olan at klar n geri kazan ld , yak ld (oksitlenme yoluyla yakma, piroliz, gazla rma, plazma vb. termal i lemler) düzenli depoland ve/veya nihai bertaraf n yap ld tesisler, 12- 10 milyon m3/y l ve üzeri yeralt suyu ç karma veya suyu yeralt nda depolama projeleri, 13- Boru ile içme suyu ta malar d nda kalan ve akarsu havzalar aras nda, 100 milyon m3/y l ve üzeri su aktarma projeleri, 14- Göl hacmi 10 milyon m3 ve üzeri olan baraj veya göletler, 15- Kurulu gücü 10 MWm ve üzeri olan hidroelektrik santralleri, 16- Kapasitesi 150.000 e de er ki i ve/veya 30.000 m3/gün üzeri olan at k su ar tma tesisleri, 17- Günlük kapasitesi 100 ton ve üzeri hayvan yeti tiricili inden kaynakl d ve/veya bertaraf edildi i tesisler, lar n yak ld , geri kazan ld 18- Hayvan kesim tesisleri: a) Büyükba ve/veya küçükba hayvan kesiminin yap ld tesisler, [(100 kesim ünitesi/gün ve üzeri), (Her bir kesim ünitesi e de erleri: 1 ba s r, 2 ba deve ku u, 4 ba domuz, 8 ba koyun, 10 ba keçi, 130 ba tav an)] b) Kanatl hayvanlar n kesiminin yap ld tesisler, [(60.000 adet/gün ve üzeri tavuk ve e de eri di er kanatl lar) (1 adet hindi = 7 adet tavuk esas al nmal r)] 19- Hayvan yeti tirme tesisleri: a) 5.000 ba ve üzeri büyükba yeti tirme tesisleri, b) 25.000 ba ve üzeri küçükba yeti tirme tesisleri, c) Büyükba ve küçükba hayvanlar n birlikte yeti tirilmesi, [(5.000 büyükba ve üzeri,1 büyükba =5 küçükba de eri esas al nmal r)] ç) 900 ba ve üzeri domuz besi tesisleri, d) Kanatl yeti tirme tesisleri, [(Bir üretim periyodunda 60.000 adet ve üzeri tavuk (civciv, dam zl k, piliç, vb.) veya e de er di er kanatl lar) (1 adet hindi = 7 adet tavuk esas al nmal r)] 20- Kültür bal kç projeleri, (1.000 ton/y l ve üzeri üretim) 21- Bitkisel ürünlerden ham ya üretimi veya rafinasyon i leminin yap ld üzeri.(kekik, papatya ve benzeri esansiyel ya lar hariç)] tesisler, [200 ton/gün ya ve 22- Süt i leme tesisleri, (Çi süt i leme kapasitesi 100.000 litre /gün ve üzeri) 23- Maya fabrikalar , (25.000 ton/y l ve üzeri) 24- eker fabrikalar , 25- Orman ürünleri ve selüloz tesisleri: a) Selüloz üretim tesisleri, b) Kereste veya benzeri lifli maddelerden kâ t hamuru üretim tesisleri, c) Her çe it kâ t üretim tesisleri, (60.000 ton/y l ve üzeri kapasiteli) 26- Y ll k kapasitesi 3.000 ton ve üzeri olan kasar (Ha l sökme, a artma, merserizasyon, kostikleme ve benzeri.) veya y ll k kapasitesi 3.000 ton ve üzeri olan boyama birimlerini içeren iplik, kuma veya hal fabrikalar , 27- Madencilik projeleri: a) 25 hektar ve üzeri çal ma alan nda (Kaz ve döküm alan toplam olarak) aç k i letmeler, b) 150 hektar a an (Kaz ve döküm alan toplam olarak) çal ma alan nda aç k i letme yöntemi ile kömür karma, c) Biyolojik, kimyasal, elektrolitik ya da l i lem yöntemleri uygulanan cevher zenginle tirme tesisleri ve/veya bu zenginle tirme tesislerine ili kin at k tesisleri, ç) 400.000 ton/y l ve üzeri k rma, eleme, y kama ve cevher haz rlama i lemlerinden en az birini yapan tesisler. 28- 500 ton/gün ham petrol, 500.000 m3/gün do al gaz veya kaya gaz n ç kar lmas , 29- Petrol, do algaz ve kimyasallar n 40 km’den uzun 600 mm ve üzeri çapl borularla ta nmas , 30- Çimento fabrikalar , 31- Kapasitesi 50.000 m3 ve üzeri olan petrol, do algaz, petrokimya ve kimyasal maddelerin depoland tesisler, 32- Ham deri i leme tesisleri, (Konfeksiyon ürünleri hariç) (2.000 ton/y l ve üzeri) 33- htisas Organize Sanayi Bölgeleri, (Ek-1 listesi ve ek-2 listesinde yer alan projeler) 34- Pil ve/veya akü üretim tesisleri, (Montaj yap lan tesisler hariç) 35- Tar m ilaçlar n ve/veya farmasötik ürünlerin etken maddelerinin üretildi i tesisler, 36- Motorlu ta tlar n üretimi, [Kara ta tlar (otomobil, otobüs ve benzeri); tar m makinalar (traktör, biçerdöver ve benzeri); i makinalar (dozer, ekskavatör ve benzeri); savunma sanayi ta tlar (tank, z rhl araç ve benzeri)] (montaj yap lan tesisler hariç) (10.000 adet/y l ve üzeri) 37- Demiryolu ta tlar n üretiminin yap ld tesisler, (Montaj yap lan tesisler hariç) (1.000 adet/y l ve üzeri) 38- Motorlu hava ta tlar n üretimi, 39- Cam, cam elyaf , ta yünü ve benzeri üretim tesisleri, (100.000 ton/y l ve üzeri) 40- Lastik üretim tesisleri, ( ç ve d motorlu ta t ve uçak lastikleri, kolon, s rt kauçu u, kord bezi ve benzeri) 41- Seramik veya porselen üretimi yapan tesisler, [Hammadde kapasitesi (çamur haz rlama, astarlama, s rlama vb. i lemlerde kullan lan malzemeler)] (300.000 ton/y l ve üzeri) 42- Turizm konaklama tesisleri: Oteller, tatil köyleri ve/veya turizm kompleksleri ve benzeri, (500 oda ve üzeri) 43- Kurulu gücü 50 MWm ve üzeri rüzgar enerji santralleri, 44- Jeotermal kayna n ç kart lmas ve kullan lmas , (Is l kapasitesi 20 MWe ve üzeri) 45- Kurulu gücü 10 MWe ve üzeri güne enerjisi santralleri, 46- 154 kV (Kilovolt) ve üzeri gerilimde 15 km ve üzeri uzunluktaki elektrik enerjisi iletim hatlar . EK-2 L STES SEÇME-ELEME KR TERLER UYGULANACAK PROJELER L STES (Ek-1 Listesinde Yer Alan Alt S rlar Bu Listede Üst S r Olarak Al r) 1- 50-500 ton/gün ta kömürü ve bitümlü maddelerin gazla lmas ve s la lmas projeleri, 2- a) Kimyasallar n üretimi, petrolden ya lama maddesi üretimi veya ara ürünlerin i lenmesi için projelendirilen tesisler, (Proses kaynakl at ve yan ürünü olmayan sadece kar m yapan tesisler bu kapsam n d ndad r) b) Y ll k i leme kapasitesi 2.000 ton’dan az olan at k ya geri kazan m tesisleri, c) Kapasitesi 200-1.000 kg/gün aras nda olan t bbi at k yakma tesisleri ve/veya t bbi at klar n fiziksel ve kimyasal olarak i leme tabi tutuldu u tesisler, ç) Tehlikeli ve/veya özel i leme tabi at klar n fiziksel yöntemlerle geri kazan ld lastiklerin, kablolar n k rma ve parçalama i lemleri hariç) tesisler, (Ömrünü tamamlam 3- Depolama kapasitesi 500-50.000 m3 aras olan do algaz, petrokimya, petrol ve kimyasal maddelerin depoland tesisler, (Perakende sat istasyonlar bu kapsam n d ndad r) 4- Tar m ilaçlar ve farmasotik ürünlerin (A ve serum üretimi hariç), boya ve cilalar n (Reçine ünitesini ihtiva eden), peroksitlerin ve bitki geli im düzenleyicilerin üretildi i, elastomer esasl ürünlerin (Vulkanizasyon i lemini içeren) i leme tabi tutuldu u tesisler, 5- aat y nt ve hafriyat at klar hariç olmak üzere günlük kapasitesi 100 ton’un alt nda olan at klar n kompostla ld ve/veya di er tekniklerle geri kazan ld , yak ld (Oksitlenme yoluyla yakma, piroliz, gazla rma, plazma vb. termal i lemler), düzenli depoland ve/veya nihai bertaraf n yap ld tesisler, 6- Hammadde üretim ünitesini içeren sabun ve/veya deterjan üretimi yapan tesisler, 7- Kapasitesi 500 ton ve üzeri olan patlay ve/veya parlay madde depolama tesisleri, 8- Metal endüstrisi: (1.000 ton/y l ve üzeri) a) Cevherden demir ve/veya çelik üreten tesisler, b) Hurda demir ve/veya çelikten çelik üreten tesisler, c) Demir ve/veya çeli in ergitildi i ve dökümünün yap ld tesisler, (Hurda dahil) ç) Demir d tesisler, metallerin ergitildi i ve dökümünün yap ld d) S cak haddeleme tesisleri, 1) Demir veya çeli in haddelendi i tesisler, 2) Demir d metallerin haddelendi i tesisler, e) So uk haddeleme tesisleri, (Tel çekme tesisleri hariç) 1) Demir veya çeli in haddelendi i tesisler, 2) Demir d metallerin haddelendi i tesisler, 9- Tank/havuz hacminin 10 m³ ve üzeri oldu u, elektrolitik veya kimyasal bir proses kullan larak metal veya plastik maddelerin yüzeylerinin metalle kapland tesisler ve/veya yüzey temizleme i leminin yap ld tesisler, 10- Tekstil tesisleri: a) Boyama (Kimyasal veya kök boya kullan larak) veya kasar i lemi yapan iplik, kuma veya hal fabrikalar , b) Yün veya tifti in ovalanmas , ya n al nmas veya a artmas n yap ld endüstriyel tip tesisler, c) Denim (Kot) veya konfeksiyon ürünleri y kama tesisleri, (Yumu akl k ve çekmezlik özelli i kazand rmak için sadece yumu at larla yap lan normal y kama hariç) ç) Bask i lemi yapan tesisler, (Bask sonras kuma n y kama i lemine tabi tutuldu u tesisler) 11- Cam, cam elyaf , ta yünü ve benzeri üretim tesisleri, 12- Her çe it kâ t üretim tesisleri, 13- Lastik kaplama tesisleri, (So uk lastik kaplama hariç) 14- Ham deri i leme tesisleri, (Konfeksiyon ürünleri hariç) 15- Motorlu ta tlar n üretimi, [Kara ta tlar (otomobil, otobüs ve benzeri); tar m makinalar (traktör, biçerdöver ve benzeri); i makinalar (dozer, ekskavatör ve benzeri); savunma sanayi ta tlar (tank, z rhl araç ve benzeri)] (Montaj yap lan tesisler hariç) 16- çten yanmal motor üretimi, 17- Demiryolu ta tlar n üretiminin yap ld tesisler, (Montaj yap lan tesisler hariç) 18- Haz r beton tesisleri, çimento veya di er ba lay maddeler kullan larak ekillendirilmi malzeme üreten tesisler, ön gerilimli beton eleman , gaz beton, betopan ve benzeri üretim yapan tesisler, (Üretim kapasitesi 100 m3/saat ve üzeri) 19- Tu la veya kiremit üretimi yapan tesisler, [Hammadde kapasitesi (çamur haz rlamaya esas malzemeler)] (1.000 ton/y l ve üzeri) 20- Seramik veya porselen üretimi yapan tesisler, [Hammadde kapasitesi (çamur haz rlama, astarlama, s rlama vb. i lemlerde kullan lan malzemeler)] (1.000 ton/y l ve üzeri) 21- Klinker ö ütme tesisleri, 22- Asfalt plent tesisleri, 23- Tehlikeli ve/veya özel i leme tabi at klar n ara depolanmas , 24- Anfo üretimi, 25- Tuzun ç kar ld ve/veya i lendi i tesisler, (Eleme, paketleme hariç) 26- Y ll k 1.000 ton ve üzeri fosfor, azot ve potasyum bazl basit veya bile ik gübrelerin her türlü üretimi, 27- Bitkisel ürünlerin üretimi: a) Bitkisel ham ya veya rafine ya üreten tesisler, (Kekik, papatya ve benzeri esansiyel ya lar n üretimi hariç) b) Ni asta üretimi veya ni asta türevlerinin üretildi i tesisler, c) Fermantasyon ile algam veya sirke üretim tesisleri, (1.000.000 litre/y l ve üzeri) ç) Suma üretim tesisi, (5.000 litre/y l ve üzeri) d) Malt üretim tesisi, (5.000 ton/y l ve üzeri) e) Zeytin i leme tesisi, (1.500 ton/y l ve üzeri) f) Sigara fabrikalar veya Sarmal k k lm tütün mamulleri üretimi yapan tesisler, (1000 ton/y l ve üzeri ) g) Maya fabrikalar , ) Alkollü içecek üretimi, (5.000 litre/y l ve üzeri) h) Meyve püresi, meyve konsantresi veya meyve türevli içecek üretilen tesisler, (1.000.000 litre/y l ve üzeri) ) Alkolsüz gazl içecek üretilen tesisler, (Soda, meyveli soda üreten tesisler hariç) (1.000.000 litre/y l ve üzeri) i) Meyan kökü, demirhindi, erbetçi otu gibi bitkilerin i lendi i tesisler, (1.000.000 litre/y l ve üzeri) j) Salça üretilen tesisler, (1.000 ton/y l ve üzeri ) 28- Hayvansal ürünlerin üretimi: a) Hayvansal ya lar n eritildi i tesisler, b) Su ürünleri i leme tesisleri, c) Süt i leme tesisleri, (Çi süt i leme kapasitesi 10.000 litre /gün ve üzeri) ç) Kültür bal kç projeleri, (30 ton/y l ve üzeri üretim), d) Bal k kuluçkahaneleri, (40 milyon adet/y l ve üzeri yavru üretimi) e) Büyükba ve/veya küçükba hayvan kesiminin yap ld tesisler [(20 kesim ünitesi/gün ve üzeri), (Her bir kesim ünitesi e de erleri: 1 ba s r, 2 ba deve ku u, 4 ba domuz, 8 ba koyun, 10 ba keçi, 130 ba tav an)], f) Kanatl hayvanlar n kesiminin yap ld tesisler [ (1.000 adet/gün ve üzeri tavuk ve e de eri di er kanatl lar) (1 adet hindi = 7 adet tavuk esas al nmal r)], g) Likit yumurta üretim tesisi, (10 ton/gün ve üzeri ) ) Rendering tesisleri, h) Peynir alt suyu i leme tesisleri, ( leme kapasitesi 10.000 litre /gün ve üzeri) 29- Kapasitesi 1-100 ton/gün aras nda olan, hayvan yeti tiricili inden kaynakl d kazan ld ve/veya bertaraf edildi i tesisler, lar n yak ld , geri 30- Hayvan yeti tirme tesisleri: a) 500 ba ve üzeri büyükba yeti tirme tesisleri, b) 2.500 ba ve üzeri küçükba yeti tirme tesisleri, c) Büyükba ve küçükba hayvanlar n birlikte yeti tirilmesi, (500 büyükba ve üzeri, 1 büyükba =5 küçükba de eri esas al nmal r) ç) Kanatl yeti tirme tesisleri [(Bir üretim periyodunda 20.000 adet ve üzeri tavuk (civciv, piliç, ve benzeri) veya de er di er kanatl lar) (1 adet hindi = 7 adet tavuk)], d) Kürk hayvan yeti tiricili i yapan tesisler, (5.000 adet ve üzeri) e) 300 ba ve üzeri domuz besi tesisleri, 31- Altyap tesisleri: a) K ta içi su yollar n yap , (Ek-1 listesinde yer almayanlar) b) Ek-1 listesinde yer almayan, ticari amaçl liman, iskele, r ht m ve dolfenler, (güne lenme, sportif amaçl iskeleler ve amand ralar hariç) c) Bal kç bar naklar , römorkör bar naklar , ç) Denizden 10.000 m2 ve üzerinde alan kazan lmas projeleri, d) Erozyonla mücadele etmek için k larda yap lan çal malar ve k n de imine neden olabilecek deniz kenar nda yap lan çal malar; dalgak ran, mahmuz, mendirek, set ve benzeri, (Bunlar n bak onar hariç) e) Ek-1 listesinde yer almayan demiryolu hatlar , (Ba lant ltisak hatlar hariç) f) Demiryolu güzergah de ikli i, güzergahtan ayr lan k mlar n sürekli uzunlu u 30 km. ve üzerinde olmas , g) Mevcut demiryolu güzergah korunarak hat say n ço alt lmas , ) Lojistik merkez, h) ehiriçi yolcu ta maya yönelik tramvay, metro, hafif rayl ta ma sistemleri ve benzeri), ) Havaalanlar , (Ek-1 listesinde yer almayanlar) i) 20 km ve üzeri çevre yollar , j) l yollar , (Mahalle ve Köy yollar hariç) k) Ek-1 listesi ve ek-2 listesinde yer alan karayolu projelerinin, 20 km ve üzerinde sürekli uzunlukta güzergah n de tirilmesi, l) ki veya daha az trafik eridi bulunan mevcut il yollar sürekli uzunlukta geni letilmesi, n dört veya daha fazla eritli olacak ekilde en az 20 km m) 50.000 m3 ve üzeri malzeme ç kar lmas planlanan dip taramas projeleri, n) Çekek yerleri, o) 10-24 m aras nda yat veya teknelerin imalat, bak m ve onar m hizmetlerinden birini yapan tesisler, ö) Derin deniz de arj projeleri, 32-Turizm konaklama tesisleri: Oteller, tatil köyleri, turizm kompleksleri vb. (100 oda ve üzeri) 33- Toplu konut projeleri, (500 konut ve üzeri) 34- Kaplad alan 50.000 m2 ve üzeri olan daimi kamp ve karavan alanlar , 35- Temal parklar, (50.000 m2 ve üzeri alanda kurulmu , bilim, kültür, do a veya spor gibi herhangi bir temay esas alarak mü terilere izleme, e lenme ve bilgilenme hizmetleri sunan tesisler) 36- Kayak merkezleri, (1.000 m ve üzeri mekanik tesisleri olan) 37- Arabalar ve motosikletler için kal yar ve test parkurlar , 38- Golf tesisleri, 39- Al veri merkezleri, (Kapal otoparklar dâhil 50.000 m2 ve üzeri projeler) 40- 154 kV ve üzeri gerilimde 5-15 km uzunlukta olan elektrik enerjisi iletim hatlar . 41- Kurulu gücü 1-10 MWm olan hidroelektrik enerji santralleri, 42- Kurulu gücü 10-50 MWm olan rüzgâr enerji santralleri, 43- Jeotermal kayna n ç kart lmas ve kullan lmas , (Is l gücü 5 MWe ve üzeri) 44- Elektrik, gaz, buhar ve s cak su elde edilmesi için kurulan endüstriyel tesisler, (Toplam MWt aras olanlar) 45-Kurulu gücü 1-10 MWe olan güne enerjisi santralleri,(çat ve cephe sistemleri hariç) 46- Göl hacmi 5 milyon m3 ve üzeri olan baraj ve göletler, l gücü 20 MWt- 300 47- 1.000.000 m3/y l ve üzeri yeralt suyu ç karma veya yeralt nda depolama projeleri, 48- Akarsu yataklar ile ilgili projeler: a) Akarsu havzalar aras nda su aktarma projeleri, (Ek-1 listesinde yer almayanlar) b) Sürekli ak gösteren akarsular n yataklar nda 5 km ve üzerinde düzenleme yap lan projeler, 49- Madencilik projeleri: a) Madenlerin ç kar lmas , (Ek-1 listesinde yer almayanlar) b) Y ll k 5.000 m3 ve/veya 250.000 m2 ve üzeri kapasiteli mermer ve dekoratif ta lar n kesme, i leme ve sayalama tesisleri, c) 1.000.000 m3/y l ve üzerinde metan gaz n ç kart lmas ve depolanmas , ç) Karbondioksit, kaya gaz ve di er gazlar n ç kart ld , depoland tesisleri hariç) veya i lendi i tesisler, (Atölye tipi dolum d) K rma, eleme, y kama ve cevher haz rlama i lemlerinden en az birini yapan tesisler, (Ek-1 listesinde yer almayanlar) e) Cevher zenginle tirme tesisleri ve/veya bu zenginle tirme tesislerine ili kin at k tesisleri, (Ek-1 listesinde yer almayanlar) 50- Kömür i leme tesisleri: a) Havagaz ve kok fabrikalar , b) Kömür briketleme tesisleri, c) Lavvar tesisleri, 51- Petrokok, kömür ve di er kat yak tlar n depolama, s flama ve ambalajlama tesisleri, (Perakende sat birimleri hariç) 52- Kireç fabrikalar ve/veya alç fabrikalar , 53- Manyezit i leme tesisleri, 54- Perlit ve benzeri maden genle tirme tesisleri, 55- Maden, petrol ve jeotermal kaynak arama projeleri, (Sismik, elektrik, manyetik, elektromanyetik, jeofizik vb. yöntemle yap lan aramalar hariç) 56- Kapasitesi 50.000-150.000 e de er ki i ve/veya 10.000-30.000 m3/gün olan at k su ar tma tesisleri. EK- 3 ÇEVRESEL ETK DE ERLEND RMES GENEL FORMATI Ba k Sayfas : Proje Sahibinin Ad : Adresi Telefon, GSM ve Faks Numaras : e-posta: Projenin Ad : Proje Bedeli: Proje çin Seçilen Yerin Aç k Adresi ( li, lçesi, Mevkii): Projenin ÇED Yönetmeli i Kapsam ndaki Yeri (Sektör, Alt Sektör): Projenin NACE Kodu: Raporu Haz rlayan Çal ma Grubunun / Kurulu un Ad : Adresi: Telefon ve Faks Numaralar : Ba vuru Dosyas n Sunum Tarihi: çindekiler Listesi: Projenin Teknik Olmayan Özeti: Bölüm I: Projenin Tan a) Proje konusu yat ve Özelikleri n tan , özellikleri, ömrü, hizmet maksatlar , önem ve gereklili i b) Projenin yer ve teknoloji alternatifleri, proje için seçilen yerin koordinatlar Bölüm II: Proje Yeri ve Etki Alan n Mevcut Çevresel Özellikleri Proje alan n ve önerilen proje nedeniyle etkilenmesi muhtemel olan çevrenin; nüfus, fauna, flora, jeolojik ve hidrojeolojik özellikler, do al afet durumu, toprak, su, hava, atmosferik ko ullar, iklimsel faktörler, mülkiyet durumu, kültür varl ve sit özellikleri, peyzaj özellikleri, arazi kullan m durumu, hassasiyet derecesi (Ek-5’deki Duyarl Yöreler Listesi de dikkate al narak) benzeri özellikleri Bölüm III: Projenin aat ve letme A amas nda Çevresel Etkileri ve Al nacak Önlemler Projenin; a) Çevreyi etkileyebilecek olas sorunlar n belirlenmesi, kirleticilerin miktar , al etkilerin belirlenmesi b) Sera gaz emisyon miktar ortamla etkile imi, kümülatif n belirlenmesi ve emisyonlar n azalt lmas için al nacak önlemler, c) Projenin çevreye olabilecek olumsuz etkilerinin azalt lmas için al nacak önlemler ç) zleme Plan (in aat dönemi) Bölüm IV: Halk n Kat a) Projeden etkilenmesi muhtemel ilgili halk n belirlenmesi ve halk n görü lerinin çevresel etki de erlendirmesi çal mas na yans lmas için önerilen yöntemler b) Görü lerine ba vurulmas öngörülen di er taraflar Notlar ve Kaynaklar Ekler: Çevresel Etki De erlendirmesi Ba vuru Dosyas haz rlanmas nda kullan lan bilgi ve belgeler ile raporda kullan lan tekniklerden rapor metninde sunulamayan belgeler. Proje için seçilen yerin koordinatlar Proje için belirlenen yer ve alternatiflerinin varsa; çevre düzeni, naz m, uygulama imar plan , vaziyet plan veya plan de ikli i teklifleri Proje ile ilgili olarak daha önceden ilgili kurumlardan al nm belgeler EK- 4 PROJE TANITIM DOSYASININ HAZIRLANMASINDA ESAS ALINACAK SEÇME ELEME KR TERLER Ba k Sayfas : Proje Sahibinin Ad : Adresi: Telefon, GSM ve Faks Numaras : e-posta: Projenin Ad : Proje Bedeli: Proje çin Seçilen Yerin Aç k Adresi ( li, lçesi, Mevkii): Projenin ÇED Yönetmeli i Kapsam ndaki Yeri (Sektör, Alt Sektör): Projenin NACE Kodu: Raporu Haz rlayan Çal ma Grubunun /Kurulu un Ad : Adresi: Telefon ve Faks Numaralar : Proje Tan m Dosyas n Sunum Tarihi: çindekiler listesi: Projenin Teknik Olmayan Özeti: 1.Projenin Özellikleri: a) Projenin ve yerin alternatifleri (proje teknolojisinin ve proje alan b) Projenin i ak m emas , kapasitesi, kaplad c) Do al kaynaklar n kullan (arazi kullan n seçilme nedenleri), alan, teknolojisi, çal acak personel say , , su kullan , kullan lan enerji türü vb.), ç) At k miktar (kat , s , gaz ve benzeri) ve at klar n kimyasal, fiziksel ve biyolojik özellikleri, d) Kullan lan teknoloji ve malzemelerden kaynaklanabilecek kaza riski. 2.Proje Yeri ve Etki Alan n Mevcut Çevresel Özellikleri: a) Mevcut arazi kullan ve kalitesi (tar m alan , orman alan , planl alan, su yüzeyi ve benzeri), b) Ek-5’deki Duyarl Yöreler Listesi dikkate al narak korunmas gereken alanlar. 3. Projenin aat ve letme A amas nda Çevresel Etkileri ve Al nacak Önlemler Notlar ve Kaynaklar: Ekler: 1- Proje için seçilen yerin koordinatlar 2-Proje alan ve yak n çevresinin mevcut arazi kullan de erlendirmek için; yerle im alanlar n, ula m lar n, enerji nakil hatlar n, mevcut tesislerin ve ek-5’de yer alan Duyarl Yöreler Listesinde belirtilen di er alanlar n (proje alan ve yak n çevresinde bulunmas halinde) yerlerine ili kin verileri gösterir bilgiler 1/25000 ölçekli hâlihaz r harita (çevre düzeni plan , naz m, uygulama imar plan , vaziyet plan veya plan de ikli i teklifleri, topografik harita) üzerine i lenerek k saca aç klanmas , jeoloji haritas ve depremsellik. EK- 5 DUYARLI YÖRELER Bu Yönetmelik kapsam nda bulunan projelere ili kin yap lacak çal malar s ras nda ba vurulmas gereken mevzuat n dökümü a da yer almaktad r. Mevzuatta olabilecek de iklikler bu bölümün ayr lmaz bir parças r. 1.Ülkemiz mevzuat uyar nca korunmas gerekli alanlar a) Milli Parklar Kanunu’nun 2 nci maddesinde tan mlanan ve bu Kanunun 3 üncü maddesi uyar nca belirlenen "Milli Parklar", "Tabiat Parklar ", "Tabiat An tlar " ve "Tabiat Koruma Alanlar ", b) Kara Avc Kanunu uyar nca belirlenen "Yaban Hayat Koruma Sahalar , Yaban Hayat Geli tirme Sahalar ve Yaban Hayvan Yerle tirme Alanlar ", c) Kültür ve Tabiat Varl klar Koruma Kanunu’nun 3 üncü maddesinin birinci f kras n "Tan mlar" ba kl (a) bendinin 1 inci, 2 nci, 3 üncü ve 5 inci alt bentlerinde "Kültür Varl klar ", "Tabiat Varl klar ", "Sit" ve "Koruma Alan " olarak tan mlanan ve ayn Kanun ile 17/6/1987 tarihli ve 3386 say Kanunun (2863 say Kültür ve Tabiat Varl klar Koruma Kanunu’nun Baz Maddelerinin De tirilmesi ve Bu Kanuna Baz Maddelerin Eklenmesi Hakk nda Kanun) ilgili maddeleri uyar nca tespiti ve tescili yap lan alanlar, ç) Su Ürünleri Kanunu kapsam nda olan Su Ürünleri stihsal ve Üreme Sahalar , d) Su Kirlili i Kontrol Yönetmeli i’nin 17 nci, 18 inci, 19 uncu ve 20 nci maddelerinde tan mlanan alanlar, e) Hava Kalitesi De erlendirme ve Yönetimi Yönetmeli i’nde tan mlanan alanlar f) Çevre Kanunu’nun 9 uncu maddesi uyar nca Bakanlar Kurulu taraf ndan "Özel Çevre Koruma Bölgeleri" olarak tespit ve ilan edilen alanlar, g) Bo aziçi Kanunu’na göre koruma alt na al nan alanlar, ) Orman Kanunu uyar nca orman alan say lan yerler, h) K Kanunu gere ince yap yasa getirilen alanlar, ) Zeytincili in Islah ve Yabanilerinin A latt lmas Hakk nda Kanunda belirtilen alanlar, i) Mera Kanununda belirtilen alanlar, j) Sulak Alanlar n Korunmas Yönetmeli i’nde belirtilen alanlar. 2.Ülkemizin taraf oldu u uluslararas sözle meler uyar nca korunmas gerekli alanlar a) "Avrupa’n n Yaban Hayat ve Ya ama Ortamlar Koruma Sözle mesi" (BERN Sözle mesi) uyar nca koruma alt na al nm alanlardan "Önemli Deniz Kaplumba as Üreme Alanlar "nda belirtilen I. ve II. Koruma Bölgeleri, "Akdeniz Foku Ya ama ve Üreme Alanlar ", b) "Akdeniz’in Kirlenmeye Kar Korunmas Sözle mesi" (Barcelona Sözle mesi) uyar nca korumaya al nan alanlar, 1) "Akdeniz’de Özel Koruma Alanlar n Korunmas na Ait Protokol" gere i ülkemizde "Özel Koruma Alan " olarak belirlenmi alanlar, 2) Cenova Bildirgesi gere i seçilmi Birle mi Milletler Çevre Program taraf ndan yay mlanm olan "Akdeniz’de Ortak Öneme Sahip 100 K sal Tarihi Sit" listesinde yer alan alanlar, 3) Cenova Deklerasyonu’nun 17 nci maddesinde yer alan "Akdeniz’e Has Nesli Tehlikede Olan Deniz Türlerinin" ya ama ve beslenme ortam olan k sal alanlar, c) "Dünya Kültür ve Tabiat Miras n Korunmas Sözle mesi"nin 1 inci ve 2 nci maddeleri gere ince Kültür Bakanl taraf ndan koruma alt na al nan "Kültürel Miras" ve "Do al Miras" statüsü verilen kültürel, tarihi ve do al alanlar, ç) "Özellikle Su Ku lar Ya ama Ortam Olarak Uluslararas Öneme Sahip Sulak Alanlar n Korunmas Sözle mesi" (RAMSAR Sözle mesi) uyar nca koruma alt na al nm alanlar, d) Avrupa Peyzaj Sözle mesi. 3. Korunmas gereken alanlar a) Onayl Çevre Düzeni Planlar nda, mevcut özellikleri korunacak alan olarak tespit edilen ve yap la ma yasa getirilen alanlar (Tabii karakteri korunacak alan, biogenetik rezerv alanlar , jeotermal alanlar ve benzeri), b) Tar m Alanlar : Tar msal kalk nma alanlar , sulanan, sulanmas mümkün ve arazi kullanma kabiliyet s flar I, II, III ve IV olan alanlar, ya a ba tar mda kullan lan I. ve II. s f ile, özel mahsul plantasyon alanlar n tamam , c) Sulak Alanlar: Do al veya yapay, devaml veya geçici, sular n durgun veya ak nt , tatl , ac veya tuzlu, denizlerin gel-git hareketinin çekilme devresinde 6 metreyi geçmeyen derinlikleri kapsayan, ba ta su ku lar olmak üzere canl lar n ya ama ortam olarak önem ta yan bütün sular, batakl k sazl k ve turbiyeler ile bu alanlar n k kenar çizgisinden itibaren kara taraf na do ru ekolojik aç dan sulak alan kalan yerler, ç) Göller, akarsular, yeralt suyu i letme sahalar , d) Bilimsel ara rmalar için önem arz eden ve/veya nesli tehlikeye dü mü veya dü ebilir türler ve ülkemiz için endemik olan türlerin ya ama ortam olan alanlar, biyosfer rezervi, biyotoplar, biyogenetik rezerv alanlar , benzersiz özelliklerdeki jeolojik ve jeomorfolojik olu umlar n bulundu u alanlar.