B‹LG‹SAYAR ÇEVRE B‹R‹MLER‹
Transkript
B‹LG‹SAYAR ÇEVRE B‹R‹MLER‹
>>> B‹LG‹SAYAR ÇEVRE B‹R‹MLER‹ TEMEL B‹LG‹LER B‹LG‹SAYAR ÇEVRE B‹R‹MLER‹ Bir bilgisayardan de¤iflik donan›mlar ekleyerek çok farkl› ifllerde faydalanmak mümkündür. Bu yaz›da olas›l›klar› gözden geçirece¤iz. 20. yüzy›l›n ortalar›nda gelifltirilen ilk bilgisayarlar öncelikli olarak bilimsel araflt›rmalarda kullan›l›yordu. Bunlar çok büyük ve çok pahal› cihazlard›, üstelik onlar› ancak bu konuda uzmanlaflm›fl bir grup bilimadam› kullanabiliyordu. Zaman içinde daha karmafl›k sistemler gelifltirildi, bunlar ilk modellere oranla çok daha yetenekliydiler, ancak daha ucuz ya da kullan›m› kolay say›lmazlard›. Uzun zaman sadece askeri ve bilimsel araflt›rmalar için, ve k›s›tl› olarak da büyük flirketler taraf›ndan kullan›labildiler. Günümüzde ise bir bilgisayara hemen her yerde rastlamak mümkündür. Özellikle son on y›lda sa¤lanan büyük geliflmeler sayesinde, bugün bilgisayarlar herhangi bir ev eflyas› kadar makul fiyatlara mal olmaktad›r. Üstelik bunlar kullan›m› oldukça kolay ve yetenekleri bir hayli geliflmifl sistemlerdir. Yayg›n ve geliflmifl bir yaz›l›m pazar›n›n deste¤i sayesinde, bir PC üzerinde proje çizimlerinden tutun da oyunlara kadar herfleyle u¤raflmak mümkündür. Tabii farkl› ifllerde kullan›c›ya kolayl›k sa¤lamas› için de¤iflik çevre birimleri de gelifltirilmifltir. Bu birimler de¤iflik ilgi alanlar› olan kullan›c›lara hitap ederler ve bilgisayar›n belirli konularda daha verimli çal›flacak flekilde optimize edilmesine imkan tan›rlar. Do¤al olarak bu gibi donan›mlardan baz›lar› o konularla lgilenmeyen insanlar›n hiç ifline yaramayacakt›r, bu yüzden sat›n al›nmalar› bofla masraf olur. Öte yandan bu gibi çevre donan›mlar› ile güçlendirilmifl bir bilgisayarla di¤er konularda hiç çal›flma yap›lamaz diye bir fley söz konusu de¤ildir, mesela çeflitli oyun ayg›tlar› ile donat›lm›fl bir bilgisayarla pekala film izlenebilir. Burada basit bir çizelge ile çeflitli konularda kullan›lan çevre donan›m tiplerini gösterdik, izleyen sayfalarda detayl› aç›klamalar mevcuttur. Kullan›lacak ‹fl Monitör Genel Donan›m Çevre Birimleri Resim, grafik ve film iflleme 19-21 inç hi-res Pentium 3-800 ya da üstü 256 MB RAM Dijital kamera, taray›c›, CD yaz›c›, hi-res yaz›c›, 20-40 GB sabit disk 32-64 MB grafik kart›, tablet Internet PC 15-17 inç Celeron ya da P-2 ifllemci 64 MB RAM 8-10 GB sabit disk Modem, Internet kamera, Ses kart›, kulakl›k, mikrofon, hoparlör seti Oyun Bilgisayar› 17-19 inç hi-res Pentium 3-600 ya da üstü 128 MB RAM 32-64 MB 3D grafik kart›, 3D ses kart›, hoparlör seti, Ofis Bilgisayar› 15-17 inç 15 inç LCD ekran 15-20 GB sabit disk Pentium 3-500 64-128 MB RAM kulakl›k, oyun kontrol ayg›tlar› Ink-jet ya da Laser yaz›c›, ergonomik klavye ve fare, 8-10 GB sabit disk klavye bilekli¤i, ka¤›t sehpas› HERKES ‹Ç‹N B‹LG‹SAYAR ● TEMEL B‹LG‹LER 105 <<< TEMEL B‹LG‹LER B‹LG‹SAYAR ÇEVRE B‹R‹MLER‹ RES‹M VE GRAF‹K ‹fiLEME Bilgisayarlar resim ve grafik iflleme konusunda oldukça yeteneklidirler. Özellikle gerekli yaz›l›m ve donan›ma sahip bir sistemle, profesyonel anlamda çal›flmalar yürütebilirsiniz. Unutulmamas› gereken önemli bir husus, çal›flman›z› kolaylaflt›racak iyi bir fare ve detayl› çizim ifllerine yard›mc› olacak kaliteli bir tablet edinmeniz gerekti¤idir. Bu konuda pek çok yaz›l›m mevcuttur, ancak biz burada öncelikle donan›ma de¤inece¤iz. Dijital Kamera Bir dijital kamera ile çekilen resimler do¤rudan say›sal veriler olarak kaydedilirler. Bu yüzden onlar› bilgisayara aktarmak ve orada ifllemek çok kolayd›r. Tabii e¤er profesyonel anlamda çal›flmalar yapacaksan›z, o zaman kameran›n yüksek kaliteli olmas› ve bilgisayara kolayca ba¤lanabilmesi özellikle dikkat etmeniz gereken konulard›r. Bilgisayar Bilgisayarda resim ya da grafik ifllemek oldukça fazla ifllem gücü ve haf›za kapasitesi gerektirebilir. Özellikle yüksek çözünürlükteki detayl› resim dosyalar› oldukça büyük boyutlara ulaflabilmektedir. Yüksek ifllemci gücü size bu dosyalar› h›zl› bir biçimde iflleyebilme imkan› tan›r, böylece zamandan büyük tasarruf edersiniz. Ayn› flekilde yüksek haf›za kapasitesi de hem gerekli yaz›l›mlar› çal›flt›r›rken, hem de resim dosyalar›n› ifllerken sisteminizin zorlanmas›n› önleyecektir. Yüksek kapasiteli bir sabit disk ise verilerinizi rahatça iflleyip depolaman›za imkan tan›d›¤›ndan özellikle önemlidir. Tablet Resimler üzerinde çal›fl›rken kendi çizimlerinizi ya da olan resimler üzerinde ince de¤ifliklikler yapabilmek için tablet denilen kontrol ayg›t›ndan faydalanabilirsiniz. Görünüm olarak bir fare altl›¤›n› and›ran bu cihaz bilgisayara ba¤lan›r ve kendi özel kalemi sayesinde duyarl› yüzeyinde yap›lan çizimleri alg›layarak çizim uygulamalar›na iletir. Özellikle profesyonel çal›flmalar yapacaksan›z, en hassas fareden bile çok daha detayl› ve kolay çal›flabilmenize imkan tan›yan bu araçtan yararlanman›z tavsiye olunur. Monitör Resim ve grafik ifllerken hem daha az yorulman›z› sa¤lamas›, hem de yap›lan ifli detayl› görebil- 106 HERKES ‹Ç‹N B‹LG‹SAYAR ● TEMEL B‹LG‹LER menize imkan tan›mas› aç›s›ndan mümkün oldu¤unca büyük bir monitör kullanman›z elzemdir. Her ne kadar 15-17 inç büyüklü¤ündeki monitörlerle de çal›flmak mümkün olsa da, bu tür uygulamalar için en az›ndan 19 inçlik ve çok yüksek çözünürlüklere ç›kabilen kaliteli bir monitöre yat›r›m yapman›z uzun vadede iflinizi çok kolaylaflt›racakt›r. CD-ROM Yaz›c› Çal›flmalar›n›z sonucunda ortaya ç›kacak olan resim dosyalar›n›n boyutu genellikle disketlerin kapasitesinin çok üzerinde olacakt›r. Bu yüzden çal›flmalar›n›z›n sonuçlar›n› saklamak ve aktarmak için CD-ROM kullanmak en uygun yöntemdir. Bir CD-ROM yaz›c› sayesinde ifllerinizi çok düflük bir maliyetle CD üzerine kaydedebilir, bunlar› rahatl›kla baflka sistemlere aktarabilir ya da arfliv oluflturabilirsiniz. Böylelikle ayn› zamanda sabit diskinizin dolmas› ya da bir aksilik sonucu tüm arflivinizin silinmesi gibi dertlerden de kurtulmufl olacaks›n›z. Yüksek Kaliteli Yaz›c› Özellikle foto¤raf ve resim ifllerken ihtiyac›n›z olacak bir baflka çevre birimi de, özel ka¤›t üzerine bask› yapabilen yüksek kaliteli bir yaz›c›d›r. Her ne kadar ço¤u yaz›c› oldukça kabul edilebilir kalitede ç›kt›lar verebilse de, her yaz›c› özel foto¤raf ka¤›d› üzerine bask› yapamaz. Bu tür yaz›c›lar sadece özel ka¤›t de¤il, ayn› zamanda özel mürekkep de kullan›rlar ve genellikle al›nan ç›k›fl›n kalitesi oldukça profesyonel seviyelerdedir. Taray›c› Ka¤›t üzerindeki resimleri iflleyebilmek için onlar› önce bir taray›c› yard›m›yla say›sal veri dosyalar› haline dönüfltürmeniz gerekir. Ço¤u taray›c› bu ifli yapabilir, ancak kalitenin de fiyatla beraber yükselece¤ini unutmay›n. Ciddi çal›flmalar için çok yüksek çözünürlükte tarama yapabilen bir taray›c›ya ihtiyac›n›z olacakt›r, yoksa iflinizin kalitesi nispeten düfler. Bu arada dia taramak gerekti¤inde bunun için özel bir adaptör kullanabilir ya da tamamen bu ifle özel bir taray›c› alabilirsiniz, ancak bu nispeten pahal› bir çözüm olacakt›r. >>> B‹LG‹SAYAR ÇEVRE B‹R‹MLER‹ V‹DEO ‹fiLEME Modern bilgisayarlar video görüntülerini ifllemekte oldukça marifetlidirler, bu konuda pek çok yaz›l›m mevcuttur ve günümüzde çekilen hemen her filmde mutlaka bilgisayar teknolojisinden faydalan›lmaktad›r. Günümüzde kullan›lan PC s›n›f› sistemler kendi filmlerinizi çekebilmenize ya da onlar› düzenleyebilmenize yetecek kadar güçlüdürler. Ancak bu konuda çal›flmak istiyorsan›z baz› çevre birimlerine de ihtiyac›n›z olacakt›r. Dijital Video Kamera T›pk› dijital foto¤raf makineleri gibi, dijital video kameralar da görüntüleri say›sal veri dosyalar› fleklinde depolarlar. Kaset üzerine say›sal olarak depolanan görüntülerin kalitesi genellikle eski tür analog görüntülere nazaran çok daha yüksektir, ayr›ca do¤rudan bilgisayara aktar›larak ifllenebilirler. Bu tür bir dijital kamerayla kasete ald›¤›n›z görüntüleri bir ara ba¤lant› sayesinde sabit diskinize aktarabilir ve uygun yaz›l›mlar kullanarak iflleyebilirsiniz. Ancak her zaman ki gibi farkl› fiyat ve kalitede kameralar bulundu¤unu unutmay›n. Bilgisayar Bilgisayarda video görüntüleri ifllemek çok büyük ifllemci gücü ve haf›za kapasitesi gerektiren bir u¤raflt›r. Resim ifllerken tek bir kare ile u¤raflman›za karfl›n, bir saniyelik bir video görüntü dosyas›nda ortalama 2030 civar›nda resim karesi bulundu¤unu düflünürseniz bilgisayara binen yükü anlayabilirsiniz. Bu yüzden hem ifllemciniz mümkün olabildi¤ince güçlü, hem de haf›za kapasiteniz yüksek olmal›d›r. Böylece büyük video dosyalar›n› h›zl› ve kaliteli bir biçimde iflleyebilir- TEMEL B‹LG‹LER siniz. Ayr›ca yüksek kapasiteli bir sabit disk kullanmak da size uzun metrajl› video görüntüleri rahatça iflleme ve depolama imkan› verecektir. Grafik Kart› Yeni nesil yüksek kapasiteli grafik kartlar› video görüntülerin ifllenmesinde büyük kolayl›klar sa¤lamaktad›r. Üzerlerindeki özel ifllemciler sayesinde bilgisayar›n ana ifllemcisine binen yükü büyük ölçüde azaltabilir, pek çok özel efekti rahatl›kla görüntüye ekleyebilirler. Ancak bunun d›fl›nda bir kart al›rken dikkat etmeniz gereken husus, kart›n üzerinde televizyon ve video kamera gibi özel ayg›tlar›n ba¤lanabilmesine imkan tan›yan özel girifllerin bulunmas›d›r. Ayr›ca çok ileri profesyonel çal›flmalar yapmak isteyenler için özel gelifltirilmifl video kartlar› da tavsiye edilebilir, bu tür kartlar öncelikli olarak bu tarz uygulamalar için tasarlanm›flt›r. Monitör Yine resim ifllemede oldu¤u gibi yüksek kaliteli ve büyük boyutlu bir ekran kullanman›z tavsiye olunur. Ancak e¤er bu konuda çok afl›r› titiz davranmayacaksan›z, iyi bir 17 ya da 19 inçlik monitör rahatl›kla iflinizi görecektir. HERKES ‹Ç‹N B‹LG‹SAYAR ● TEMEL B‹LG‹LER 107 <<< TEMEL B‹LG‹LER B‹LG‹SAYAR ÇEVRE B‹R‹MLER‹ INTERNET PC Internet her geçen gün dünya çap›nda daha fazla kullan›c›ya ulafl›yor. E¤er evinizden Internet’e ba¤lanmak ve sundu¤u imkanlardan faydalanmak istiyorsan›z, o zaman birkaç yaz›l›m ve nispeten ucuz bir sistem iflinizi görecektir. Browser ve eposta yaz›l›mlar› gibi uygulamalar› çeflitli kaynaklardan ücretsiz olarak temin edebilirsiniz, gereken donan›ma ise afla¤›da detayl› olarak de¤inilmifltir. Ses Kart›, Hoparlör, Kulakl›k ve Mikrofon Internet ba¤lant›s› size sadece çeflitli sitelere ulaflma de¤il, ayn› zamanda dostlar›n›zla video konferans ya da sesli görüflme yapabilme imkan› da tan›r. Ayr›ca çeflitli kaynaklardan bulabilece¤iniz ses ve video dosyalar›n› çal›flt›rabilirsiniz. Bunun d›fl›nda baz› radyo istasyonlar› yay›nlar›n› ayn› zamanda Internet üzerinden de yapmaktad›rlar. Tüm bunlar için bir ses kart›na, hoparlörlere ve mikrofona ihtiyac›n›z olacakt›r. Ayr›ca etraf› rahats›z etmeden müzik dinlemek ya da film izlemek isterseniz kulakl›klar›n bu ifl için oldukça uygun oldu¤unu göreceksiniz. Bilgisayar Internet ba¤lant›s› yapmak ve çeflitli siteleri ziyaret etmek belki de en az ifllemci gücü ve haf›za kapasitesi gerektiren ifllerden biridir. Bu yüzden di¤er uygulamalarda oldu¤u gibi afl›r› güçlü bir sisteme ihtiyac›n›z yoktur, tabii bu ayn› zamanda daha ucuz bir sistem demektir. Asl›nda afl›r› antika say›lmayacak hemen her bilgisayar gerekli ek donan›ma sahip oldu¤u sürece yeterli bir Internet eriflimi sa¤layabilir. Ancak e¤er s›rf bu amaçla yeni bir bilgisayar topluyorsan›z, o zaman nispeten ucuz bir sistem toplaman›z tavsiye edilir. 108 HERKES ‹Ç‹N B‹LG‹SAYAR ● TEMEL B‹LG‹LER Monitör Genel Internet eriflimi için kullan›lacak bir bilgisayar›n çok büyük ekranl› ve yüksek kaliteli bir monitöre ihtiyac› yoktur. Ortalama kalitede 15 ya da 17 inçlik bir monitör rahatl›kla iflinizi görecektir. Tabii daha büyük bir monitör her zaman için daha kullan›fll›d›r, ancak bunun ayn› zamanda sistemin toplam maliyetini de oldukça yükseltece¤i unutulmamal›d›r. Modem Internet ba¤lant›s› sa¤layabilmek için gereken en temel donan›m bir modemdir. Tabii ki çok farkl› Internet ba¤lant› yöntemleri vard›r, ancak bunlar›n içinde en basit ve masrafs›z olan› standard bir modem ile telefon hatt› üzerinden ba¤lant› kurmakt›r. Günümüzde piyasada 56 Kb alt›nda sürate sahip modem bulmak pek mümkün de¤ildir, bu yüzden iyi bir markan›n 56 Kb modemi iflinizi rahatl›kla görecektir. Modemlerin kasa içine ve d›fl›na tak›lan iki farkl› tipi bulunur, kasa d›fl› modeller bir ara kablo ile bilgisayara ve telefon hatt›na ba¤lan›rlar, bunlar biraz daha pahal›d›rlar. Kasa içi modemler ise görünüm olarak ses ya da grafik kartlar›n› and›r›rlar ve kasan›n içinde anakart üzerindeki bofl bir slota tak›larak kullan›l›rlar. Internet Kameras› Internet kameras› denilen ayg›t esasen küçük ve daha basit bir dijital video kamerad›r. Bu ayg›t genellikle monitör üzeri gibi yüksek bir noktaya yerlefltirilir ve buradan kullan›c›ya çevrilir. Burada esas amaç Internet üzerinde yapaca¤›n›z video konferanslarda görüntünüzü bu ayg›t vas›tas›yla di¤er kiflilere iletmektir. Video konferans di¤er sohbet uygulamalar›n aksine sadece yaz›yla de¤il, ayn› zamanda ses ve görüntüyle de haberleflmenize imkan tan›r. Ancak tabii ki bu uygulama için kamera, ses kart›, mikrofon gibi ek donan›ma sahip olman›z gerekir. >>> B‹LG‹SAYAR ÇEVRE B‹R‹MLER‹ OYUN B‹LG‹SAYARI Son y›llarda bilgisayarlar›n gerek grafik, gerek ses iflleme konusunda büyük geliflmeler göstermesi sayesinde, PC s›n›f› bilgisayarlar sadece ifl de¤il, ayn› zamanda e¤lence için de kullan›l›r olmufltur. Özellikle oyun pazar› çok geliflmifltir, hemen her tür kullan›c›n›n zevkine hitap edecek türden oyunlar bulmak mümkündür. Evdeki bilgisayar›n›z› oyun konusunda ek çevre birimleriyle güçlendirebilirsiniz, bu konuda piyasada pek çok seçenek mevcuttur. Oyun Kumandalar› Bilgisayar›n›zda oyun oynamak için genellikle klavye ve fare yeterlidir. Ancak pek çok oyun özel kumanda ayg›tlar›yla daha rahat ve keyifli oynanabilir. Farkl› oyun türlerine yönelik pek çok de¤iflik tür ve tasar›mda oyun kumanda ayg›t› bulunur. Yar›fl oyunlar› için direksiyon türünde olanlar, uçufl oyunlar› için ise "joystick" tipindekiler daha kullan›fll›d›r. Hareketli oyunlardan hofllanan kullan›c›lar ise "game pad" tabir edilen kumandalar› oldukça kullan›fll› bulacaklard›r. Bilgisayar E¤er özellikle oyun oynamak için kullanacaksan›z, o zaman bilgisayar›n›z›n mümkün oldu¤unca fazla ifllemci gücüne ve haf›zaya ihtiyac› olacakt›r. Oyun piyasas› devaml› geliflen bir pazard›r ve genellikle her yeni oyun özellikle grafik ve ses aç›s›ndan çncekilerden daha geliflmifl özellikler tafl›maktad›r. Haliyle bu durum ev bilgisayarlar›n›n kapasitesini zorlayabilmektedir. Mümkün oldu¤unca h›zl› bir ifllemci ve ortalaman›n üzerinde haf›za kapasitesi oyunlar›n ak›c› bir biçimde oynanabilmesi için gereklidir. Ayr›ca yüksek kapasiteli bir sabit disk al›rsan›z bilgisayar›n›z›n depolama kapasitesini de yükseltmifl olursunuz. Monitör Bilgisayar oyunlar› öncelikli olarak göze hitap eden yaz›l›mlard›r, bu yüzden monitörünüzün kalitesi çok önemlidir. Genel olarak yüksek çözünürlüklere ç›kabilen bir monitör alman›z tavsiye edilir, ancak ekran boyutunun çok büyük olmas› gerekmez. Ço¤unlukla 17 inçlik bir monitör oyunlar TEMEL B‹LG‹LER için idealdir, fakat e¤er isterseniz 19 inç de kullanabilirsiniz. Ancak fluna dikkat etmelisiniz ki 19 inç ve üzeri monitörler genelde iyi bir fikir gibi görünseler de, özellikle düflük çözünürlüklü grafiklere sahip oyunlarda bu denli büyük ekranlar›n kullan›lmas› grafiklerin kötü görünmesine sebep olacakt›r. 3D Grafik Kart› Günümüz bilgisayar oyunlar› ço¤unlukla oldukça geliflmifl grafiklere sahipirler. Bu grafikleri h›zl› ve verimli bir biçimde iflleyebilmek, oyunu ak›c› bir biçimde çal›flt›rabilmek için flartt›r. Piyasada bunun için özel olarak tasarlanm›fl grafik kartlar› mevcuttur. Bu kartlar üzerlerindeki özel ifllemciler ve yüksek kapasiteli haf›za modülleri sayesinde en karmafl›k grafikleri bile h›zl› bir biçimde iflleyebilmektedir. Bunun iki önemli faydas› vard›r, öncelikle grafikler çok daha detayl› tasarlanabilmektedirler, çünkü bu tür kartlar onlar› rahatl›kla iflleyebilir. ‹kincisi de bu kartlar grafik iflleme iflini üzerlerine ald›klar› için, ana ifllemciyi ve haliyle tüm sistemi olf,dukça rahatlat›rlar. Piyasada farkl› kapasitede kartlar bulmak mümkündür, ancak e¤er en yeni oyunlar› sorunsuz çal›flt›rabilmek istiyorsan›z, o zaman 32 ya da 64 MB RAM kullanan modelleri tercih etmeniz gerekecektir. Ses Kart›, Hoparlör ve Kulakl›klar Modern bilgisayar oyunlar› sadece göze de¤il, ayn› zamanda kula¤a da hitap edecek biçimde tasarlanmaktad›r. Ço¤unlukla ses efektleri ve müzikler oyun atmosferini tamamlarlar, ancak tabii e¤er uygun donan›m›n›z yoksa bundan faydalanamazs›n›z. Yeni nesil ses kartlar› sadece yüksek kaliteli ses üretmekle kalmazlar, ayn› zamanda 3D etkisi de sa¤larlar. Tabii iyi bir ses kart› yan›nda kaliteli bir hoparlör seti ya da kulakl›k yoksa kullan›c›ya pek faydal› olamayacakt›r. Bu yüzden ses kart›n›zla uyum içinde çal›flabilecek bir hoparlör seti edinmeniz oldukça önemlidir. Kulakl›klar ise çevreyi rahats›z etmeden oyun oynamak istedi¤iniz zamanlarda oldukça iflinize yarayacakt›r. HERKES ‹Ç‹N B‹LG‹SAYAR ● TEMEL B‹LG‹LER 109 <<< B‹LG‹SAYAR ÇEVRE B‹R‹MLER‹ OF‹S B‹LG‹SAYARI Bilgisayarlar sadece e¤lence amaçl› kullan›lmazlar, aksine günümüzde bu araçlar ço¤u iflyerinin yükünü çekmektedirler. Herfleyden önce ofis bürokrasisinin büyük bir k›sm› art›k bilgisayarlar kullan›larak yürütülmektedir. Bu hem ka¤›ttan, hem de zamandan büyük tasarruf demektir, çünkü bilgisayarlar aras›nda iletiflim ço¤u zaman insanlar aras› iletiflimden daha süratlidir. Ayr›ca ka¤›t üzerinde haz›rlanmas› çok zaman alan projeleri tamamlamak ya da büyük miktarda veriyi yaz›c›lar yard›m›yla ka¤›t üzerine dökmek gibi iflleri de bilgisayarlar yard›m›yla çabucak bitirmek mümkündür. Yaz›c› Her ne kadar bilgisayarlar ofis ifllerinin büyük bir k›sm›n› dijital olarak yürütüyor olsa da, halen ka¤›t üzerinde depolanm›fl bilgilerin önemi çok büyüktür. Raporlardan çizelgelere de¤in ço¤u bilginin s›k s›k ka¤›t üzerinde olmas› gerekir, bunu da yaz›c›lar sayesinde halledebiliyoruz. Günümüzde siyah-beyaz bask› yapabilen Laser yaz›c›lar›n fiyatlar› oldukça uygundur, ayr›ca bunlar çok düflük maliyetle bas›m yapabildiklerinden, yo¤un ofis ifllerinde verimli bir biçimde de kullan›labilirler. Öte yandan mürekkep püskürtmeli yaz›c›lar daha kaliteli ve renkli bask›lar› biraz daha yüksek maliyetle yapabilmektedirler. Burada yeni bir yaz›c› al›rken önemli olan ayg›t›n daha ziyade hangi ifllerde kullan›laca¤›n› belirlemek, karar› bu yönde vermektir. Bilgisayar Ço¤u ofis uygulamas› çal›flmak için çok güçlü bir sisteme ihtiyaç duymaz. Bu yüzden ofis için bir bilgisayar al›rken ortalama bir ifllemci ve haf›za kapasitesinin yeterli olaca¤› dikkate al›nmal›d›r. Ayn› flekilde sabit disk kapasitesinin de çok yüksek olmas› gerekmez, çünkü ço¤u ofis belgesi sabit disk üzerinde resim ya da video görüntü dosyalar› kadar büyük bir alan kaplamaz. 110 HERKES ‹Ç‹N B‹LG‹SAYAR ● TEMEL B‹LG‹LER Monitör Ço¤u ofis uygulamas› için 15 inçlik standart bir monitör yeterlidir, ancak çal›fl›rken gözlerin biraz daha az yorulmas› aç›s›ndan 17 inçlik modeller de tercih edilebilir. Ofis ifllerinde kullanmak için ayr›ca LCD teknolojisiyle üretilmifl monitörleri de tercih edebilirsiniz. Bunlar biraz daha net görüntü ve düflük radyasyon özelliklerine sahiptirler, ayr›ca gözleri daha az yorarlar, ancak fiyatlar› nispeten çok daha yüksektir. Klavye ve Fare Ofis uygulamalar› ile çal›fl›rken devaml› olarak fare ve klavyeyi kullanman›z gerekecektir. Bu durumda ergonomik ve kullan›c›y› yormayan ürünler tercih etmeniz gerekir. Bunlar biraz daha pahal› olabilirler, ancak uzun vadede sizi çok daha az yoracaklard›r. Ergonomik Aksesuarlar Masa bafl›nda uzun saatler boyunca çal›flan insanlara hitap eden pek çok özel ürün vard›r. Bunlar›n temel amac› çal›flmay› kolaylaflt›rmak ve yorgunlu¤u hafifletmektir. Ekran filtreleri, evrak sehpalar›, klavye için bileklikler ve daha benzeri pek çok bu türden aksesuar› ofis malzemeleri satan ma¤azalarda bulabilirsiniz. Ofis Yaz›l›mlar› Metin editörlerinden veri taban› yaz›l›mlar›na dek ofis uygulamalar› için gelifltirilmifl pek çok yaz›l›m vard›r. Bunlar ofis içindeki çal›flmalar için özel haz›rlanm›flt›r ve kullan›c›n›n iflini büyük ölçüde kolaylaflt›r›rlar. Bu yaz›l›mlar› bilgisayar ma¤azalar›ndan kolayl›kla sat›n alabilirsiniz. >>> TEMEL B‹LG‹LER >>> D‹SK B‹RLEfiT‹R‹C‹S‹ WINDOWS D‹SK B‹RLEfiT‹R‹C‹S‹ Bilgisayar›n›zdaki veriler sabit disk üzerine yaz›larak depolan›r. Ancak zaman içinde önemli bir sorunla karfl›laflabilirsiniz. Bir sabit diskin genel görünümü. Disk birlefltirme ifllemi sabit diskinize hem yer, hem de sürat kazand›r›r. < < < Bilgisayarla çal›flt›¤›n›z her an sabit disk üzerine büyük miktar veri yaz›l›r ve silinir. Bu verilerin kolayca depolanabilmesi ve gerekti¤inde bulunabilmesi için sabit diskin yüzeyi bölgelere ayr›lm›flt›r. Yazma ifllemi yap›l›rken en uygun bofl alan bulunur ve veri oraya kaydedilir. Ne var ki zaman içinde bu yazma ve silme ifllemi s›ras›nda geriye kalan ifle yaramayan veri parçalar› birikmeye, gittikçe daha fazla yer kaplamaya bafllarlar. Yer kaplaman›n d›fl›nda yapt›klar› bir di¤er olumsuz etki de, veri arama iflleminin yavafllamas›na sebep olmakt›r, çünkü bilgisayar ihtiyac› olan› bulabilmek için sabit disk üzerinde belirli bir araflt›rma yapmak durumundad›r. ‹flte bu at›k dosyalar›n birikimi hem sabit disk üzerinde gereksiz yer iflgal edilmesine, hem de sistemin genel süratinin düflmesine sebep olur. Bu durumda yap›lmas› gereken ifl sabit diski bu at›k veri dosyalar›ndan ar›nd›rmak ve tekrar düzenlemektir. Bunun için Windows iflletim sistemi içinde bulunan "Disk Birlefltiricisi" adl› uygulmaya› kullanmak gerekir. Bu uygulama ile sabit diski temizleyebilir ve düzenleyebilirsiniz. Her ne kadar günümüzde üretilen sabit diskler büyük ve h›zl› olsalar da, bu ifllemi en az›ndan ayda bir kez yinelemek faydal›d›r. ‹flte flimdi size bu uygulamay› nas›l kullanaca¤›n›z› gösterece¤iz. *< ‹PUCU > "Disk Birlefltirme" ifllemi sabit diskinizin büyüklü¤üne ve ne denli "da¤›n›k" oldu¤una göre de¤iflen miktarlarda zaman alabilir, sab›rl› olmal›s›n›z. >>> Ad›m 1. Öncelikle "Bafllat" tuflu menüsü alt›nda bulunan "Programlar" seçene¤inden s›ras›yla "Donat›lar" ve "Sistem Araçlar›" fl›klar›na girin. Burada "Disk Birlefltiricisi" seçene¤ini bulun ve üzerine t›klay›n. HERKES ‹Ç‹N B‹LG‹SAYAR ● WINDOWS 61 <<< WINDOWS D‹SK B‹RLEfiT‹R‹C‹S‹ Ad›m 2. "Disk Birlefltiricisi" uygulamas› çal›flt›¤›nda ekrana ilgili diyalog penceresi gelecektir, buradan hangi diskin "temizlenece¤ini" seçebilirsiniz. E¤er birden fazla sabit diskiniz varsa, o zaman uygun olan› seçmelisiniz. Genellikle "Disk Birlefltirme" ifllemini ayda bir yapman›z yeterlidir. Ancak e¤er bilgisayar›n›z› devaml› kullanm›yor ya da çok s›k program kurup kald›rm›yorsan›z, o zaman bunu üç ayda bir yapabilirsiniz. Ad›m 3. ‹fllemi bafllatt›ktan sonra geriye oturup beklemek kal›yor, bu süre diskin büyüklü¤üne göre de¤iflebilir. Ad›m 4. ‹fllem bittikten sonra uygulama size baflka bir disk üzerinde çal›flmak isteyip istemedi¤iniz soracakt›r, e¤er iflinizi bittiyse uygulamay› sona erdirebilirsiniz. >>> *< ‹PUCU > Sabit diski temizlemek ve sistemin genel bak›m›n› yapmak için çok daha geliflmifl ve h›zl› uygulamalar mevcuttur. Windows içindeki sistem araçlar› genellikle bu tür uygulamalar›n basit benzerleridir ve çok verimli çal›flt›klar› söylenemez. >>> 62 HERKES ‹Ç‹N B‹LG‹SAYAR ● WINDOWS >>> MET‹NDE ARAMA VE DE⁄‹fi‹KL‹K PROJELER MET‹NDE ARAMA VE DE⁄‹fi‹KL‹K Bazen büyük bir metin belgesi içinde belirli bir kelimenin nerelerde geçti¤ini bulup, onlar› de¤ifltirmeniz ya da düzeltmeniz gerekebilir. ‹flte flimdi bunun kolay yolunu görece¤iz. Ad›m 1. Metin içinde yaz› imlecini araman›n bafllamas›n› istedi¤iniz noktaya getirin. Word arama ifllemini bu noktadan itibaren afla¤› do¤ru yapacakt›r. Ad›m 3. "Aranan" bafll›kl› sat›r›n içine aramakta oldu¤unuz anahtar kelime ya da cümleyi girin. Ad›m 4. Bundan sonra yapman›z gereken "Sonrakini Bul" tufluna t›klamakt›r, Word her t›klamada sizi bulunan anahtar kelimenin üzerine getirecektir. Burada istedi¤iniz de¤ifliklikleri yapabilirsiniz. Ad›m 2. Sonra ekran›n üst k›sm›ndaki araç çubu¤undan "Düzen" seçene¤inin alt›nda bulunan "Bul" fl›kk›n› seçin ve t›klay›n. "Bul ve De¤ifltir" bafll›kl› diyalog penceresi ekrana gelecektir. Ad›m 5. Belgenin sonuna varana dek "Sonrakini Bul" tufluna t›klamaya devam edin, arama ifllemi sonuçland›¤›nda Word sizi bu konuda uyaracakt›r. HERKES ‹Ç‹N B‹LG‹SAYAR ● PROJELER 53 <<< MET‹NDE ARAMA VE DE⁄‹fi‹KL‹K E¤er metin içinde belirli bir kelimeyi bir baflkas›yla de¤ifltirmeniz gerekiyorsa o zaman flu ad›mlar› izleyin: Ad›m 1. Yine imleci araman›n bafllat›laca¤› noktaya getirin. Ad›m 2. "Düzen" seçene¤i menüsünden "Bul" fl›kk›n›n alt›ndaki "De¤ifltir" bafll›¤›na t›klay›n. Ad›m 3. Burada üstteki sat›ra neyin aranaca¤›n›, alttakine ise onun yerine hangi de¤erin girilece¤ini yaz›n. Bundan sonra ifllemi ba¤latmak için "Sonrakini Bul" tufluna t›klay›n. *< ‹PUCU > Word arama ifllemini yaz›m imlecinden afla¤› do¤ru yapar ve metin sonuna gelindi¤inde en bafla dönerek buradan imlece do¤ru devam eder. "Bul" diyalog kutusu içindeki "Tüm Seçenekler" fl›kk›ndan araman›n yönünü ve farkl› özelliklerini de¤ifltirebilmeniz mümkündür. >>> 54 HERKES ‹Ç‹N B‹LG‹SAYAR ● PROJELER Ad›m 4. Burada iki seçene¤iniz var, öncelikle "Tümünü De¤ifltir" tufluna t›klayarak metin içindeki tüm aranan kelimelerin yenisiyle de¤ifltirilmesini sa¤layabilirsiniz. Ya da her defas›nda "De¤ifltir" tufluna t›klayarak ifllemin kontrolünüz alt›nda yap›lmas›n› sa¤layabilirsiniz. E¤er bulunan kelimeyi de¤ifltirmek istemezseniz tüm yapman›z gereken yine "Sonrakini Bul" tufluna t›klamakt›r. >>> PROJELER >>> WORD’E RES‹M YAPIfiTIRMAK PROJELER WORD’E RES‹M YAPIfiTIRMAK Bir metin belgesi içine resim eklemenin yolunu burada beraberce görece¤iz. Ad›m 1. Öncelikle araç çubu¤undaki "Ekle" seçene¤i içindeki "Resim" menüsünden "Dosyadan" fl›kk›na t›klay›n. Ad›m 3. Resmi ekledikten sonra yerini ayarlamak için "Görünüm" seçene¤i içindeki "Araç Çubuklar›" menüsünden "Resim" fl›kk›na t›klay›n. Ad›m 2. Aç›lan diyalog penceresi içinde arad›¤›n›z resim dosyas›n› bulun, pencerenin sa¤ taraf›nda önizlemeyi görebilirsiniz. Resmi eklemek için "Ekle" tufluna t›klay›n. Ad›m 4. Resim üzerinde gerekli ayarlamalar› yapman›za imkan tan›yacak araç çubu¤u ekrana gelecektir. HERKES ‹Ç‹N B‹LG‹SAYAR ● PROJELER 55 <<< WORD’E RES‹M YAPIfiTIRMAK Ad›m 5. E¤er belgeyi siyah-beyaz olarak bast›rmay› palnl›yorsan›z o zaman resim araçlar› çubu¤undan "Gri Ton" fl›kk›n› seçin. Ad›m 7. Burada görülen pencereden ise resimle ilgili di¤er ayarlar› yapabilir, mesela ›fl›¤› ya da kontrast› de¤ifltirebilirsiniz. >>> PROJELER Ad›m 6. Bundan sonra yap›lmas› gereken resmin biçimini ve yaz›n›n içine nas›l yerlefltirilece¤ini ayarlamakt›r. Bunun için çok farkl› seçenek oldu¤unu göreceksiniz, uygun bir tanesini seçin. Resim k›rpma Çizgi biçemi Metin kayd›rma Geçirgen renk ayar› Resim yerlefltirme Resim detaylar› ayar› Kontrast ayar› Parlakl›k ayar› 56 HERKES ‹Ç‹N B‹LG‹SAYAR ● PROJELER Nesne Önceki ayarlara dönüfl >>> INTERNET EXPLORER: ‹NCE AYARLAR INTERNET INTERNET EXPLORER: ‹NCE AYARLAR Bu bölümde Internet Explorer yaz›l›m›n›n baz› özel ayarlamalar›n› görecek ve kullanabilece¤iniz k›sayol tufllar›na bir göz ataca¤›z. Bu uygulamada iflinizi kolaylaflt›racak iki farkl› unsur mevcuttur. Bunlardan biri yaz›lan adreslerin tamamlanmas›n›, di¤eri de Web üzerinde arama yapabilmenizi sa¤lar. < < < OTOMAT‹K TAMAMLAMA Daha önce gidilen adresler uygulama taraf›ndan haf›zada tutulurlar. Önceden ziyaret etti¤iniz sayfalardan birine tekrar gitmek istedi¤iniz ve adres sat›r›ndan buran›n adresini yazmaya bafllad›¤›n›zda, browser girilen veriye uygun olarak haf›zadaki adresleri tarayacak ve denk gelenleri size sat›rda gösterecektir. E¤er gitmek istedi¤iniz adres buradakilerden birine uyuyorsa, o zaman do¤rudan üzerine t›klayarak oraya ba¤lanabilirsiniz. E¤er de¤ilse o zaman tüm yapman›z gereken adresi yazmaya devam Ayn› adresi tekrar girerken otomatik taetmektir. mamlama size yard›mc› olacakt›r. < < < OTOMAT‹K ARAMA Internet Explorer araç çubu¤unda bir büyüteç ve dünya ile iflaretlenmifl olan tufl size Web üzerinde arama yapma imkan› sunan bir uygulamay› çal›flt›r›r. Bunu kullanarak tüm Internet üzerinde belirli bir tan›ma uyan siteleri aratabilirsiniz. T›pk› Yahoo ya da AltaVista gibi çal›flan bu sistem asl›nda browser içine entegre edilmifl bir arama motorudur. Tufla bast›¤›n›zda ekran›n sol taraf›nda diyalog penceresi aç›lacakt›r, buradaki sat›ra uygun tan›m› ya da anahtar kelimeyi girdikten sonra aramay› bafllatabilirsiniz. Tan›ma uyan site isimlerinin bir listesi ekrana gelecektir, bunlar› ziyaret etmek için tüm yapman›z gereken üzerlerine t›klamakt›r. Internet üzerinde bir arama yapt›r›rken, arama koflullar›n› kendi istedi¤iniz biçimde belirleyebilmeniz de mümkündür. Bunun için "Özellefltir" tufluna t›klaman›z ve aç›lan pencereden beliren çe- flitli seçenekleri de¤ifltirmeniz yeterlidir. Burada pek çok seçenek mevcuttur, mesela aramay› de¤iflik kategorilere ya da servis sa¤lay›c›lara göre yapt›rmay› seçebilirsiniz. Internet sayfalar› ayn› zamanda adres sat›r›ndan da arat›labilir. Burada yapman›z gereken belirli bir tan›m› girip sonuna "?" iflareti eklemektir, bu tan›ma uyan siteler aranmaya bafllanacakt›r. Internet Explorer uygulamas› kendi arama motoruna sahiptir. HERKES ‹Ç‹N B‹LG‹SAYAR ● INTERNET 109 <<< INTERNET INTERNET EXPLORER: ‹NCE AYARLAR WINDOWS GÜNCELLEMES‹ Hemen her uygulama gibi Internet Explorer da zaman içinde eskiyebilir. Bu durumda "Araçlar" seçene¤indeki "Güncelle" fl›kk›na t›klayarak Microsoft Web sayfas›na ba¤lanabilir ve uygulaman›n yeni bir sürümü ç›kt›ysa indirip güncelleme ifllemini yapabilirsiniz. Ancak tabii ki bunun için In- ternet ba¤lant›s›n› yapm›fl ve uygulamay› çal›flt›rm›fl olman›z gereklidir. KISAYOL TUfiLARI Burada Internet Explorer ile çal›fl›rken kullanabilece¤iniz k›sayol tufllar›n›n bir listesini veriyoruz. Bunlar günlük çal›flman›z› daha h›zl› ve kolay hale getirecektir. >>> < < < Güncelleme seçene¤i sizi Microsoft Web sayfas›na tafl›r. < < < Browser uygulaman›z› s›k s›k güncelleyebilirsiniz. Adres Çubu¤u Tufllar› Tufl F1 F11 TAB ‹fllev Yard›m dosyas›n› açar Pencere ve tam ekran modlar› aras›nda geçifl sa¤lar Web sayfas›, adres çubu¤u ya da ba¤lant› listesindeki SHIFT + TAB unsurlar aras›nda geçifl yapar Web sayfas›, adres çubu¤u ya da ba¤lant› listesindeki unsurlar aras›nda geriye do¤ru geçifl yapar ALT + HOME Bafllang›ç sayfas›na gider ALT + Sa¤ ok tuflu Sonraki sayfaya geçer ALT + Sol ok tuflu Önceki sayfaya geçer SHIFT + F10 Yerel menüyü açar CTRL + F O anki sayfa içinde arama yapar 110 F5 ESC Aç›k sayfay› yeniden yükler Sayfa yüklemeyi durdurur CTRL + O CTRL + A CRTL + W Yeni bir Web sayfas› açar Yeni bir pencere açar Aç›k pencereyi kapat›r CTRL + S CTRL + P Aç›k sayfay› kaydeder Aç›k sayfay› yaz›c›da bast›r›r ENTER CTRL + E CTRL + I Seçili ba¤lant›y› açar Explorer arama motoru penceresini açar S›k Kullan›lanlar penceresini açar CTRL + H Geçmifl penceresini açar HERKES ‹Ç‹N B‹LG‹SAYAR ● INTERNET Tufl F4 CTRL + Sol ok CTRL + Sa¤ ok CTRL + ENTER ‹fllev Adres çubu¤unun geçmifl listesini açar ‹mleci sonraki kelimeye tafl›r ‹mleci önceki kelimeye tafl›r Yaz›lan adrese "www" ve ".com" ibarelerini ekler Yukar› ok Listede yukar› ç›kar Afla¤› ok Listede afla¤› iner S›k Kullan›lanlar Tufllar› Tufl CTRL + D ‹fllev Sayfay› listeye ekler CTRL + B Düzenleme penceresini açar ALT + Yukar› ok Düzenleme penceresinde seçili adresi yukar› tafl›r ALT + Afla¤› ok Düzenleme penceresinde seçili adresi afla¤› tafl›r Çal›flma Tufllar› Tufl CTRL + X CTRL + C ‹fllev Seçili unsuru "keser" ve panoya yap›flt›r›r Seçili unsuru "kopyalar" ve panoya yap›flt›r›r CTRL + V CTRL + A Panodakileri seçili noktaya yap›flt›r›r Web sayfas›ndaki tüm unsurlar› seçili hale getirir >>> WEB SAYFASI HAZIRLAMAK II INTERNET WEB SAYFASI HAZIRLAMAK II Önceki bölümde sayfa haz›rlaman›n temek kurallar›n› görmüfltük. fiimdi ise sayfadaki metni biçimlendirmenin yollar›na bakaca¤›z. HEAD (Bafll›k) HTML dilinde afla¤›daki resimde de görüldü¤ü üzere 6 farkl› Head mevcuttur. H1</H1> <H1> <H1>H2</H1> <H1>H3</H1> <H1>H4</H1> <H1>H5</H1> <H1>H6</H1> Burada alt› farkl› Head seviyesi görülüyor. <H1> ve </H1> komutlar› aras›nda kalan sat›r en büyük flekilde yaz›lacakt›r. Not Defteri uygulamas›n› çal›flt›r›n. Daha önceki derste oluflturdu¤umuz htm ekli dosyay› bulun ve bunu aç›n. Bundan sonra dosyan›n ad›n› de¤ifltirerek tekrar kaydedin ki üzerinde çal›flabilesiniz. Yeni isimle kaydetti¤iniz dosya ikinci Web sayfas› tasar›m›n›z› oluflturacak. Bu flekilde davranarak s›f›rdan yeni bir dosya oluflturmaktan ve zaman kaybetmekten kurtulmufl olduk. fiimdi afla¤›daki resimde görmekte oldu¤unuz herfleyi aynen bu metin belgesine aktar›n. ‹fliniz bitti¤inde de dosyay› kaydetmeyi ve sonra da çal›flma penceresini kapatmay› unutmay›n. Bundan sonra dosyay› kaydetti¤iniz yeri bulun ve üzerine çift t›klayarak Internet Explorer ile Web sayfas› halinde çal›flt›r›n. Afla¤›daki resimde de görece¤iniz gibi, verdi¤iniz farkl› komutlar örnekleriyle görülecektir. *< ‹PUCU > Ço¤u kullan›c›n›n ekran çözünürlü¤ünü 800x600 olarak ayarlad›¤›n› gözönüne alarak, Web sayfan›z› tasarlarken kullanaca¤›n›z font büyüklü¤ünü buna göre seçmeniz gerekir. Genellikle H2 boyutundaki fontlar› kullanabilirsiniz >>> HERKES ‹Ç‹N B‹LG‹SAYAR ● INTERNET 111 <<< WEB SAYFASI HAZIRLAMAK II MET‹N DÜZENLEME HTML belgeleri olufltururken metnin düzenlenmesi asl›nda genellikle metin editörleriyle yap›lan çal›flmadan çok farkl› say›lmaz. Ne var ki browser uygulamalar›n›n çal›flmada uydu¤u baz› özel kurallar vard›r, bu yüzden metnin düzenlenmesinde de yer yer özel komutlar kullanmak gerekir. Bir sonra ki bölümde bu komutlara detayl› biçimde yer verecek ve resim yerlefltirme ifllemini de ele alaca¤›z. lan metin parças› belgenin tan›m›n› oluflturur ve sayfa görüntülenirken gösterilmez. ● 3) <TITLE> ve </TITLE> komutlar› aras›nda kalan k›s›m sayfan›n bafll›k k›sm›na yaz›lacak tan›m› içerir. ● 4) <BODY> ve </BODY> komutlar› aras›nda kalan k›s›m ise sayfan›n ana içerik k›sm›n› iflaretler. >>> INTERNET HTML BELGES‹N‹N TEMEL YAPISI ● 1) Her belgenin bafl›na <HTML> ve sonuna da </HTML> komutlar› gelmelidir. Böylece browser bunun ana kod oldu¤unu anlar. ● 2) <HEAD> ve </HEAD> komutlar› aras›nda ka- M‹N‹ SÖZLÜK <HTML>...</HTML> <B>...</B> HTML belgesinin bafl›n› ve sonunu iflaretler <HEAD>...</HEAD> Sayfa bafll›¤›n› gösterir, içinde genellikle <TITLE> komutu kullan›l›r <TITLE>...</TITLE> Web sayfas›n›n ana bafll›¤›n› belirtir 112 HERKES ‹Ç‹N B‹LG‹SAYAR Kal›n karakterler <I>...</I> ‹talik karakterler <U>...</U> Alt› çizili karakterler <TT>...</TT> <BODY>...</BODY> Ana belge gövdesini belirtir <H1>...</H1> En büyük yaz› tipi (Head) Daktilo harfleri <SUP>...</SUP> Üste dayal› yaz› <SUB>...</SUB> <H2>...</H2> Daha küçük yaz› tipi <BR> <H3>...</H3> ... <H4>...</H4> Yeni sat›r <P>...</P> Paragraf oluflturma komutu ... <H5>...</H5> <HR> ... <H6>...</H6> En küçük yaz› tipi konutlar içerebilir ● INTERNET Alta dayal› yaz› Yatay çizgi, NOSHADE ya da SIZE gibi ek >>> INTERNET ÜZER‹NDE SPOR INTERNET INTERNET ÜZER‹NDE SPOR Internet üzerinde sadece futbol de¤il, baflka pek çok spor dal›yla ilgili sayfalar da bulabilirsiniz. Tüm dünyada futboldan sonra en çok oynanan ve sevilen spor dal› flüphesiz baskerboldur. Bu konuda da Amerikan NBA liginin ünü tart›flmas›z çok yayg›nd›r. NBA ligi ve karfl›laflmalar›, ayr›ca tak›mlar hakk›ndaki yeni haberleri ö¤renmek istiyorsan›z, o zaman size www.nba.com adresine u¤raman›z› tavsiye ederiz. Dünyadaki en sert sporlardan biri olan boks çok fazla seyirci çekmektedir. ‹ki kiflinin birbirine meydan okumas› ve ringde k›yas›ya dövüflmesinde ilginç bir çekicilik olsa gerek. Tarihteki en eski sporlardan biri olan boks konusunda daha fazla bilgi ve haber ar›yorsan›z, o zaman do¤ruca www.houseofboxing.com adresine gidin, arad›¤›n›zdan fazlas›n› bulacaks›n›z. Tehlikeyi sever misiniz? Bir ipin ucunda kayalardan sallanmak ya da vahfli nehirlerde küçük bir sal›n üzerinde dalgalarla savaflmak size çekici mi geliyor? E¤er adrenalin seviyenizin tavana vurmas›n› sa¤layan uç noktadaki sporlar ilgi alan›n›za giriyorsa, do¤ruca www.extremesports.com adresine gidin, burada en uç noktadaki sporlara iliflkin bolca bilgi ve haber bulacaks›n›z. Baz› insanlar oturup izlemeyi, baz›lar› da eline raketi al›p oynamay› tercih eder. Evet, tenisten bahsediyoruz, flüphesiz dünyadaki en popüler sporlardan biri olan tenis ço¤u insan›n ilgisini çekiyor. Siz hangi gruptan olursan›z olun, eminiz ki http://sportsillustrated.cnn.com/tennis/ adresinde sizi bekleyen CNN özel tenis sayfalar›ndan oldukça memnun kalacaks›n›z. Denizin derinlikleri her zaman için ilginizi çektiyse ve her f›rsat buldu¤unuzda dal›fl tak›mlar›n› kuflan›p engin derinlikleri keflfe ç›kmay› seviyorsan›z, o zaman http://faculty.washington.edu/ekay/ adresine bir u¤ray›n. Dalg›çl›kla ilgili genifl bilgi ve haberlerin yer ald›¤› bu sayfada ayr›ca konuyla ilgili di¤er pek çok siteye ba¤lant›llar›n da bulundu¤unu göreceksiniz. Paintball bir spor mudur, yoksa bir hobi midir? Buras› belki tart›flmaya aç›k olabilir, ancak bu konuyla ilgilenenlerin say›s›n›n gün geçtikçe artt›¤› bir gerçek. E¤er konu ilginizi çekiyorsa www.onlinepaintball.com adresinde pek çok haber ve bilgi bulabilirsiniz. Bu e¤lenceli hobi/spor hakk›nda daha fazla bilgi edinmek isteyenlere özellikle tavsiye olunur. HERKES ‹Ç‹N B‹LG‹SAYAR ● INTERNET 113 <<< INTERNET INTERNET ÜZER‹NDE SPOR http://www.motorsporlari.net Di¤erlerinden oldukça farkl› bir dal olan motor sporlar› konusunda arad›¤›n›z her fleyi bulabilece¤iniz bu sitede özellikle ralli ve formüla1 dallar›nda bilgiler, haberler, foto¤raflar, videolar, duvar ka¤›tlar› ve ekran koruyucular› yer al›yor. Bunun yan›nda otomobil bölümünde yer alan arfliv sayfas›nda 330 farkl› markaya ait 6293 otomobilin teknik verisine de ulaflmak mümkün oluyor. Merakl›lar› için efli benzeri görülmemifl bu arfliv ile Türkiye' de ilk kez bir otomobilin maksimum gücünü elde etti¤i devirdeki tork de¤erlerini ö¤renebilirsiniz. http://www.yelkendunyasi.com Tam 17 y›ld›r sektörde olan denizcinin dergisi Yelken dünyas›n›n bu resmi sitesinde en son say›da bulunan konular hakk›nda ilgili bafll›klar›n listesini bulabilirsiniz. Bunun yan›nda konu ile ilgili ba¤lant›lar›n bulundu¤u bir bölüm ile yelkenciler için oldukça önemli olan hava durumu ve marinalar bölümleri de sitenin di¤er önemli bölümlerini oluflturuyor. Siteye yeni eklenen Boat Show bölümü ise bu sporla çok yak›ndan ilgilenmeyen ancak yine de gidip yeni teknolojileri görmek isteyenler için bir fuarlar listesini de kullan›c›ya sunuyor. http://www.waterpolotr.com Türkiye’de bireysel sporlar›n d›fl›nda kalan tak›m sporlar› içinde asl›nda futboldan farkl› bir spordan eskiden pek bahsedilmezdi. Yeni yeni basketbol ve voleybol gibi sporlar›n da popülerli¤i artarken herhalde henüz ülkemize yabanc› olan sutopu için daha çok yol kat edilmesi gerekiyor. Ancak yine de bu spora merak sard›ysan›z Türkiye´nin ilk sutopu web sayfas›nda istedi¤iniz ilgili her konuyu bulabilirsiniz. Turnuva, maç ve tak›mlara özel genel haberlerin yan›nda e¤lence amaçl› olarak da Webvole ad›nda bir bölüme de site içinde yer verilmifl. http://www.dsm.com.tr Türkiye’de konusunda ilk ve tek olan Do¤a Sporlar› Merkezi s›ra d›fl› tan›t›m ve organizasyonlar, gerçek outdoor e¤itimleri ve grup etkinlikleri, lansmanlar , Bungee Jumping organizasyonlar› yapan bir firma. Bu firman›n Web sitesinde ise da¤c›l›k, trekking ve kampç›l›k, t›rmanma, ma¤arac›l›k, yamaç paraflütü, su alt›, kurtarma, kanyon gezileri ve daha birçok konuda verilecek e¤itimlerin içerikleri ve süreleri hakk›nda tüm bilgilere ulaflabiliyorsunuz. http://www.egepaintball.com Asl›nda bunu spor olarak nitelendirmek ne kadar do¤ru bilemeyiz ama sonuçta paintball’u spor olarak ve e¤lenerek yapan birçok insan var. Sonuçta kavga etmek de kötüdür ama boks, judo ve gürefl spordur. O halde e¤lence ve yar›flma amaçl› savaflmak da pekala spor olarak kabul edilebilir. Paintball hakk›nda bilgiler içeren sitede nas›l rezervasyon yapt›raca¤›n›z, ödemeniz gereken fiyat, oyunu oynayaca¤›n›z sahalar ve oyunda kullan›lan malzemeler hakk›nda detayl› bilgiler alman›z mümkün oluyor. http://www.deltakanat.com Yer ve su sporlar›n›n d›fl›nda yerden oldukça yukarda yap›lan hava sporlar› de oldukça ilginç, e¤lenceli ve heyecanl› aktiviteler aras›nda yer almaktad›r. Özellikle motorsuz uçaklar olarak nitelendirilebilecek Delta Kanatlar ile kufllar gibi uçmak da mümkün olabilmektedir. ‹flte, farkl› sporlar aras›nda yer alan bu konu hakk›nda Türkiye’de en detayl› bilgiyi bulabilece¤iniz web sayfalar›ndan biri de Delta Kanatt›r. 114 HERKES ‹Ç‹N B‹LG‹SAYAR ● INTERNET >>> PC VE F‹LM DÜNYASI MULTIMEDIA VE E⁄LENCE PC VE F‹LM DÜNYASI Art›k filmlerin baflrol oyuncular› insanlar de¤il, bilgisayar taraf›ndan yarat›lan dijital görüntüler. Sinemada bir film seyrederken gördü¤ünüz fleylerin ne kadar› gerçektir? Ne kadar› bilgisayar ürünüdür? Bunu söylemek art›k çok zor, gün geçtikçe daha fazla filmde, daha fazla miktarda bilgisayar›n eme¤i geçiyor. En büyük has›lat› yapan filmlerde hemen her zaman detayl› bir bilgisayar efektleri listesi geçiyor. Tabii bunun maliyeti çok ucuz de¤il, ama önceden çekilmesi imkans›z gibi görünen sahneleri beyaz perdeye getirmek art›k çok daha kolay. Peki bir filmde bilgisayarlar›n rolü ne denli büyük olabilir? Bunu üç kategoriye ay›rabiliriz. ‹lk kategoriye giren filmler klasik yöntemlerle çekilirler ve bilgisayar efektleri sadece küçük ayarlamalar ve de¤ifliklikler yapmakta kullan›l›r. Bunlar genel olarak çok pahal› ve büyük filmler say›lmazlar, perdeye yans›yan görüntülerde de bilgisayar›n çok büyük bir rolü yoktur. *< ‹PUCU > Bilgisayar kullanarak filmler çekmek kolay bir ifl de¤ildir. Filmde bilgisayara düflen ifl artt›kça üretilen ve ifllenen verinin miktar› da artar. Bu yüzden oldukça güçlü sistemlerin ve çok özel yaz›l›mlar›n kullan›lmas› kaç›n›lmazd›r. >>> HERKES ‹Ç‹N B‹LG‹SAYAR ● MULT‹MEDYA VE E⁄LENCE 37 <<< MULTIMEDIA VE E⁄LENCE PC VE F‹LM DÜNYASI ‹kinci kategorideki filmlerde ise bilgisayarlara çok büyük ifl düfler. Büyük sahnelerin s›f›rdan oluflturulmas›ndan tutun da en ince özel efektlere kadar pek çok konuda bilgisayarlar›n grafik gücü kullan›l›r. Mesela Titanic filminde birkaç kiflilik bir grubun görüntüsü bilgisayarda ço¤alt›larak batan geminin güvertesini dolduran bin kiflilik kalabal›¤›n görüntüsü baflar›yla elde edilmifltir. Ayn› flekilde Terminatör 2 adl› filmdeki T-1000 modeli "s›v› metal" robotun rol ald›¤› hemen tüm sahneler bilgisayarla oluflturulmufltur. Casper ve Godzilla filmlerinin baflrol kahraman› olan tiplemeler ise tamamen bilgisayarda tasarlanm›fl ve canland›r›lm›flt›r. Üçüncü ve son kategoriye giren filmler ise tamamen bilgisayarla yarat›lm›fl yap›mlard›r. Bunlarda çevre tasar›m›ndan oyunculara herfley bilgisayarda tasarlan›r, canland›r›l›r ve çekilir. ‹lk bafllarda sadece Disney yap›m› çizgi filmlerde kullan›lan bu yöntem, teknolojinin geliflmesiyle gittikçe daha ciddi ve inand›r›c› filmlerin yap›lmas›na imkan tan›r hale gelmektedir. Halen üzerinde çal›fl›lan baz› filmlerde herfley bilgisayar ürünüdür ancak buna ra¤men canl›l›k ve inand›r›c›l›k inan›lmaz ileri seviyededir. Gerçekten de bilgisayar teknolojisinin film dünyas›nda daha fazla kullan›lmas› pek çok aç›dan oldukça yararl›d›r. Öncelikle aktörleri ve hareketlerini bir kez say›sal halde kaydetmek, onlar›n daha az yorulmas›na imkan tan›r, ayr›ca dublörlere de daha az ifl ve tehlike düfler. Bunun d›fl›nda film çekmek için art›k hava flartlar›na olan ba¤›ml›l›k ortadan kalkt›¤› için filmleri daha k›sa sürede ve düflük maliyetle bitirebilmek mümkün olmaktad›r. E¤er tüm bunlar› okuduktan sonra, masan›z›n üzerinde duran yeni ve güçlü bilgisayara bakarak akl›n›zdan pofesyonel filmler yapmay› geçiriyorsan›z, size çok fazla ümitlenmemenizi öneririz. Her ne kadar PC ile oldukça iyi filmler yapabiliecek olsan›z da, Hollywood filmlerinde kullan›lan sistemler ve yaz›l›mlarla karfl›laflt›r›ld›¤›nda en güçlü PC bile oldukça yetersiz kalacakt›r. Fakat tabii bu da bir gün de¤iflebilir. >>> Filmlerde bilgisayar hilelerini nas›l tan›mlars›n›z? > Genellikle bilgisayar hileleri k›sa süreli olarak ekrana getirilir, böylece insanlar›n farketmesi önlenir. > Bilgisayar hileleri kullan›lan çekimlerde mekanlar nispeten daha karanl›k tutulur. > Uzak plan çekimlerde bilgisayar hilelerinin farkedilmesi oldukça zordur, bu yüzden özellikle bu tür genifl plan uzak çekimlerde çokça kullan›l›rlar. 38 HERKES ‹Ç‹N B‹LG‹SAYAR ● MULT‹MEDYA VE E⁄LENCE >>> U HARF‹ SÖZLÜK U: US Robotics Inc Amerika merkezli bir firmad›r. Ülkemizde ve dünyada ürettikleri kaliteli modemlerle tan›n›rlar. Eskiden beri piyasan›n en aranan markalar›ndan biri olmufltur. UART "Universal Asynchronous Receiver Transmitter" kelimelerini bafl harflerinden oluflan bir k›saltmad›r. Bilgisayar›n serial port ba¤lant›s› üzerinden asenkronize veri transferini sa¤lamaya yarayan bir entegre devredir. Serial-parallel ba¤lant›lar› aras›ndaki farkl› türdeki sinyalleri dönüfltürmek için tasarlanm›flt›r, ayr›ca yüksek h›zl› veri transferi esnas›nda gelen bilgiyi depolayabilmek için özel bir tampon belle¤e sahiptir. UDMA Ultra DMA (Ultra Direct Memory Access) kelimelerinin k›saltmas›d›r. Quantum Corporation ve Intel taraf›ndan, bilgisayarlar›n Ultra ATA tipi h›zl› disk sürücüleri kullanabilmesi için gelifltirilmifl bir veri transfer protokolüdür. Daha sonra UDMA/33 ve 66 versiyonlar› da gelifltirilmifltir. Bu protokoller sayesinde PC’lerde kullan›lan disklerin veri iletim h›z› eskisine oranla iki ila üç kat daha artm›flt›r. UHF "Ultra High Frequency" kelimelerinin k›saltmas›d›r. 300 ila 3000 megahertz aras›ndaki frekanslara sahip olan elektromanyetik dalgalar› tan›mlamak için kullan›l›r. Baz› televizon ve radyo yay›nlar›nda UHF band› kullan›l›r. UNDELETE Önceden sabit disk üzerinden silinmifl olan bir veri dos- yas›n›n kurtar›lmas› ifllemine verilen add›r. Ayn› zamanda eski DOS iflletim sisteminde benzer bir ifllem için kullan›lan komuttur. Norton Utilities gibi baz› özel yaz›l›mlar bu ifl için özel olarak gelifltirilmifl uygulamalar içermektedir. Bunlarla herhangi bir sebeple silinmifl dosyalar› tekrar geri kazanabilmek mümkün olabilmektedir. UNDER CONSTRUCTION Internet üzerinde gezinirken s›k s›k karfl›n›za ç›kabilecek olan bu terim, ziyaret etmekte oldu¤unuz Web sitesinin henüz tamamlanmam›fl oldu¤unu gösterir. UNICODE UNICODE her karakter için 16 bit (2 byte) kullanan bir kodlama sistemidir. Bu yüzden sadece 8-bitlik karakterler kullanan ASCII kodlama sisteminden çok daha yüksek kapasitelidir. ASCII kodu sadece 256 karakter tafl›yabilmektedir. Bu tek bir dil için yeterlidir, ancak uluslaras› kullan›m için yetersiz kalmaktad›r. UNICODE ise 65,356 karakter tan›mlayabilir, bu da birden fazla dil deste¤i anlam›na gelir. Bu yüzden özellikle Internet uygulamalar› baflta olmak üzere ço¤u yerde kullan›lmaktad›r. UNINSTALL Bilgisayara kurulmufl herhangi bir yaz›l›m›n özel yard›mc› yaz›l›mlarla sistemden kald›r›lmas› ifllemine verilen isimdir. Bu ifllemde sadece sabit disk üzerine yaz›lm›fl olan program ve veri dosyalar› silinmekle kalmaz, ayn› zamanda sistemde yap›lm›fl olan de¤ifliklikler mümkün oldu¤unca düzeltilip eski haline getirilir. UNIX AT&T'nin Bell Laboratories’de gelifltirilmifl çok kullan›c›l› ve multitasking özelli¤ine sahip bir iflletim sistemidir. Asl›nda mini-bilgisayarlar için tasarlanm›flt›r, ancak sonradan PC ve Mainframe s›n›f› sistemler için yeniden elden geçirilip düzenlenmifltir. Yaz›lmas›nda kullan›lan C programlama dili de ayn› firma taraf›ndan gelifltirilmifltir. Bu sistemin en büyük özelli¤i ayn› anda birden fazla kullan›c›n›n, üzerinde çok say›da program çal›flan bir bilgisaya- ra rahatça eriflebilmesine imkan tan›mas›d›r. Bu yüzden baflta e¤itim kurumlar› ve büyük flirketler olmak üzere ço¤u yerde büyük ilgi görmüfltür. UNPACK Veri s›k›flt›rma yaz›l›mlar› taraf›ndan s›k›flt›r›larak paketlenmifl olan dosyalar›n tekrar aç›larak okunabilir hale getirilmesi ifllemine verilen isimdir. Bu ifl için bazen veri s›k›flt›rma yaz›l›mlar› HERKES ‹Ç‹N B‹LG‹SAYAR ● SÖZLÜK 36 <<< SÖZLÜK U HARF‹ kullan›l›r, bazen de belirli uygulamalar kendi veri dosyalar›n› kendili¤inden "unpack" ederler. Mesela oyun kurulumu esnas›nda özel dosyalar›n "unpack" edilmesinde kurulmakta olan program›n kendisi kullan›labilir, bu ifllemler genellikle otomatik olarak yap›l›r. UNZIP WinZip veri s›k›flt›rma yaz›l›m› ile daha az yer kaplamas› için s›k›flt›r›lm›fl olan veri dosyalar›ndan oluflan bir veri pakedinin, yine ayn› yaz›l›mla aç›larak kullan›labilir hale getirilmesi ifllemine verilen isimdir. WinZip yaz›l›m s›k›flt›rma program› Internet ve baflka kaynaklar üzerinden Shareware olarak temin edilebilir. mak yerine, do¤rudan "yama" (patch) kullan›larak çabuk ve kolay biçimde güncellenmesini sa¤lamakt›r. USB "Universal Serial Bus" kelimelerinin k›saltmas›d›r. Yak›n zamanda gelifltirilmifl olan ve kiflisel bilgisayarlara yönelik tasarlanm›fl bir veri yolu standard›n› tan›mlar. Bu veri yolu yard›m›yla bir bilgisayara teorik olarak 127 farkl› çevre birimi ba¤layabilmek mümkündür. Veri transfer h›z› ilk versiyonunda saniyede 1,5 MB olarak tasarlanm›fl olup, ba¤lant› için 5 metreye kadar olan uzunluklarda fazla pahal› olmayan veri kablolar› kullan›lmas›na izin verir. USER Bir bilgisayar ya da uygulamay› çeflitli amaçlarla çal›flt›ran ve kullanan kifliye verilen isimdir. Genellikle "user" (kullan›c›) ve "programmer" (programc›) iki farkl› bilgi se- UPDATE Bir yaz›l›m›n ek veri paketleri kurularak güncellenmesi ifllemine verilen isimdir. Burada amaç özellikle büyük yer kaplayan programlar›n eski sürümlerini kald›rmak, yeni sürümünü kurmak ve tüm ayarlar› yeniden yap- 37 HERKES ‹Ç‹N B‹LG‹SAYAR ● SÖZLÜK viyesindeki insanlar› tan›mlamak için kullan›l›r. USENET "Users’ Network" kelimelerinin bir k›saltmas›d›r ve "Kullan›c› A¤›" anlam›na gelir. Gerçekte Internet üzerinde bulunan dev bir haberleflme sistemine verilen isimdir. 1979 y›l›nda Duke University ve University of North Carolina mezunlar› taraf›ndan UUCP haberleflme protokolü kullan›larak kurulmufltur. Bu sistem temelde haber gruplar› ve e-pos- ta için bir "mesaj panosu" niteli¤inde olmakla beraber, zaman içinde çok geliflmifl ve dünyan›n her köflesinden milyonlarca insan›n kulland›¤› bir tart›flma ortam› haline gelmifltir. Bugün USENET üzerinde 12,000’den fazla bafll›k alt›nda toplanm›fl haber ve tart›flma grubu bulmak mümkündür, her gün bu gruplar›n her birine binlerce e-posta mesaj› gelir. UTILITY Günlük kullan›mda bil- gisayarda yap›lan pek çok ifli daha kolay k›lmak amac›yla yaz›lm›fl olan küçük çaptaki yard›mc› yaz›l›mlara verilen genel isimdir. Bu yaz›l›mlar veri s›k›flt›rma, resim dosyalar›n› görüntüleme ya da benzeri küçük çapl› iflleri yaparlar, bu aç›dan daha büyük ve detayl› programlardan ayr›l›rlar. Ço¤unlukla Internet üzerinde Shareware ve Freeware olarak pek çok "utility" program› bulmak mümkündür.