ffi€fN - Academic Food Journal
Transkript
ffi€fN - Academic Food Journal
ffi€fN SIDASMEDYA Grda Bilimi ve Teknolojisi Dergisi AkademikGtdaT(4)(2009)35-41 Derleme Makalesi/ Review Paper Kitosanve GldaSanayisindekiUygulamalan NurcanDegirmencioglu', Reyhanirkin',Ali Degirmencioglu', Adem Kabasakal'? 'Balrkesir Universitesi, Bandrrma Meslekyriksekokulu, Bandrrma, Balrkesir 'Bahkesir Universitesi, susurlukMeslekyriksekokulu, susurluk, Balkesir E-posta:nurcan4l2004@yahoo.com 6zet Kitosan,karides,tstakozgibieklembacakltlartn kabuklarrnda, bazrbakterive mantarlarrn hr.icre duvarlarrnda ve do$ada seltilozdansonraen yaygln haldebulunankitininalkalihidrolizasyonu ile elde edilenbir biyopolimerdir. Kitosanrn, ambalajlama teknikleriile birliktekullantmtna yonelikyaprlanpek gok aragtrrmada grdaendiistrisinde, taze meyveve sebzelerindepolanmast strastndaytizey kaplamamateryaliolarakmeyvelerdeolgunlagmayl geciktirici, su iaybrnr azal|]ct,solunumukontroledici pek gok olumluetkilerininoldu$ubelirlenmigtir. Teksttirdrizenleyici, aromaartttlct, emtilsifiye edici,renkstabilizeedicive fonksiyonel grdabilegeniolarakkitosanrn digeronemliozelliklerinden biriside antimikrobiyel ve antioksidanetkilerdir.Bu derlemede,kitosanrngrda sanayisindekullanrmrnayonelikyaprlmrg galrgmalardan eldeedilensonuglar tartlgrlmrgtr r. AnahtarKelimeler:Kitosan, Kitosankaplama, Antimikrobiyal etki,Rafomrri,Fonksiyonel grda Ghitosanand lts Applicationin FoodIndustry ABSTRACT Chitosanis derivedfromchitinby alkalinehydrolysis, and chitinis mainlyobtainedfromcrustacean shells,insectsand molluscs andcellwallof bacteriaandfungus.lt is thesecondmostabundantnaturalbiopolymer in natureaftercellulose. The useof chitosanin foodpackagingapplications (e.g.as a coatingagent)hasbeenreporiedto havesomeadvantages suchas delayedripeningof fruits,inhibitionof waterlossesand restrictionof respirationin post-harvest plantproducts. Moreover,chitosanhas beenusedas a functionalfood ingredientbecauseof its emulsifying, colourstabilization, texture regulationproperties.Chitosanhas antimicrobial and antioxidative activities.In this study,ihitosan applicationsin food industrywere reviewed. KeyWords:Chitosan, Chitosan coating,Antimicrobialeffect, Shelflife,Functionalfood ciRig miktarr,deasetilasyonderecesine(% 40-g8), molektil (50-2000kDa),viskoziteye, agrrlr$rna pKadegerinebaglr Kitosan,teknolojikozelliklerionem tagryanpolisakkarit olarak degigmekteiken, antimikrobiyal ozelligindeise, yaprdabir biyopolimerdir. p o l i m e r i z a s y o nd e r e c e s i , m i k r o o r g a n i z m at r j r t i , Kimyasalolarakytiksekmolektll a$rrh$rna sahipdrizzincirti,B-(1,4)gtikozidik bagtabagtr deasetilasyon derecesi, stcaklrk ve pH etkiliolmaktadrr [1, GlcNAcve D-glikozamin(2-amino-2-deoksi-R-D-glukoz-2, 3, 41. Kitosanrnmolektilagrrlrgrve deasetilasyon G l c N ) m o n o s a k k a r i t l e r i ni gi e r e n p o t i k a t y o n i kb i r derecesi, kitininkaynagrna, yontemine, izolasyon sodyum heteropolisakkarittir (gekil 1). Bu monosakkariflerin hidroksitile iglemgormestiresine,konsantrasyonuna ve AkademikGtda7(4)(2009)3541 A. Kabasakal R. irkin,A. De$irmencio$lu, N. De$irmencio$lu, ba$lrolarakdegigmektedir srcaklr$a iglemsrrasrndaki [5, 61. Kitosanrntoksik etkisinin bulunmamast,alerji ve ve irritasyonaneden olmamast,biyopargalanabilir nemtutma, olmast,ayntzamanda;gokttirme, biyogegimli f i l m o l u g t u r m a ,a n t i m i k r o b i y a la, n t i k a n s e r o j e n , yara-kemik antitumor,antiasit,antirilser, antikolesteremik, gibi9ok immobilizasyonu ve enzim htzlandtrtct iyilegmesini kozmetik, gegitlifonksiyonlartntn bulunmastbiyomedikal, elverigli kullantmtnt grda,kimya,tekstilgibigegitlialanlarda 11 9, 10, 8, krlmaktadtr ,12]. [7, KITOSANIN GIDA AMBALAJ SANAYISINDEKI UYGULAMALARI Kitosanrn tarrmalantndatir0nve tohumlartbozulmalara tohumgimlenmesini kargrkorumak,ayrtcabitkigeligimini, ve verimiartttrmakgibi olumluetkilerininoldu$utespit edilmigtir[15]. Biyomedikalalanlarda uqucu ya$lart tekni$i ile birlikte kitosan tagryan mikroenkapsrilasyon verdi$igortilmi.igttlr kullanrmrnrn olumlusonuglar [16]. toksikmaddelerin Plastikbazlrgtdaambalajfilmlerindeki insan sa$ltgtagtslndanrisk grdalaraolan migrasyonu, do$al yenilebilirttirde ambalajfilmlerinin olugturmayan Ambalaj riretimi tiim dtinyada yaygrnlagmaktadrr. artmast, bazltfilmlerinkullanlmtntn biyopolimer sanayinde ile elde edilen Kitininkrsmi N-asetil-glukozaminasyonu kitosanrnozellikle meyve ve sebzelerinkalitelerinin kitosanrngoztintirlti$0ve reaktivasyonu,kitin ile oldukga ytiksektir.Kitin ve kitosan k o r u n m a s r v e d e p o l a m a s t i r e l e r i n i n u z a t t l m a s l kryaslandr$rnda yarr gegirgen,sert, dayantklt,esnek ve galrgmalarrnda KitininNarasrndakien onemlifarklrIrk, goztintirltilukleridir. yrrtrlabilen sahipolmastnedeniyleen ozelliklere kolayca ile olugankitosansuluseyreltikasitlerde g o k deasetillenmesi a l a n t b u l a n b i y o p o l i m e ro l m a s t n t u y g u l a m a gozrintirken, saf ve do$alkitosan(pKa- 6.3)suda,alkali sa!lamrgtrr.Ambalaj igindekiktsmi oksijen baslnclnl ortamlardave organik goztictilerdegozrinmemektedir. azaltmasr,nem migrasyonunugeciktirmesi,meyvetuzlartsuluasetik sebzelerin yaprsal ozelliklerinikorumast, enzimatik kitosantn sudagoztintir Bununlabirlikte, glutamikasit ve (%1-10), asit, suksinik formikasit, asit esmerlegmeyigeciktirmesi,solunumu kontrol etmesi, gibi geciktirmesi inorganik asitlerin meyvelerdeolgunlagmayr ve tirundekiugucu asitler veya hidroklorik malikasitler kiraz,gilekgibi onlemesimandalina, kayrplartnt Kitosantn bilegiklerin sonucumeydanagelmektedir. notralizasyonu pH 6 ve alttndakide$erlerde m e y v e l e r i nk a p l a n m a s t n d ak u l l a n t m t n to l a n a k l t pH'ya ba$lrgoziini.irli.i$ti, bu Gelenekselfilmlerlektyaslandtklartnda krlmaktadrr. (protonverebilenkatyonikamingruplartndan gozrinerek gaz gegirgenlikorantna sahip ytiksek segici filmlerin NH..) olugan amino gruplart(-NHr),molektillerarast kargt iistiin koruma olduklarrve ya$ gegirgenliklerine elektrikselitme gtictindekiarttg ve molektil agtrltgt sa$ladrklarrda ifadeedilmektedir 117,18, 19,20,211. polikatyonik rizerindeonemlietkiyesahip olan gozi.intir polisakkaritler ilealakaltdtr ytizeykaplamastnda kullantlan [13]. Tazemeyveve sebzelerin igingerekliolan ve geligmeleri kitosan,mikroorganizmalar pseudoplastik ozellikler besinmaddeleriarastndabir bariyergoreviiistlenmekte, ve viskoelastik Kitosangozeltileri, filmlerorganik gostermekteolup,viskoziteyietkileyenfaktorlerkitosantn aynrzamandakitosanbazltantimikrobiyal kullantlmaktadtr tagtnmastnda asitlerinve baharatlartn d e a s e t i l a s y o nd e r e c e s i , m o l e k t l l a $ t r l t g t v e iyonik t221. gozeltinin tipive konsantrasyonu, konsantrasyonu, gLig,pH ve stcakltkttr11,7, 141.Notralve alkalipH'da yenilebilir tn bariyerozellikte filmuygulamalartn Grdalarda asit,laktikasit goztinenkitosan,glutamikasit,hidroklorik gevreyikirletmeden az maliyet toksikolmamalan, olmalarr, ve asetikasit gibi inorganikve organikasitlerlesuda gerektirmelerigibi de$igik avantajlartvardtr. Biyofilm Genelolarak,kitin goziinebilen formlaradonrigmektedir. olmalarrnrnyant stra aynt zamanda antioksidanve artmastyla antimikrobiyel goztintirlti$u a$trltgtntn molektil kitosanrn ve bilegiklerigermelerinedeniyletirtinlerderaf azalmaktadrr Bu konudayaptlan omr0nride arttrrmaktadtrlar [7]. 123,241. qalrgmalardan birisinde;konyak glukomannan(KGM) kitosan ve soya protein izolattndanelde edilen besinde$erive sa$ltkyon0nden ekonomik, materyallerin ile ilgili ve aragttrma onemtagrdtgt fonksiyonelolmalartntn ahndr$tbelirtilmektedir olumlusonuglartn [25].Ferreirave karrgtmtyla ark. [8],kitosanile peyniraltt suyuproteinleri elde edilen yenilebilirambalaj filmlerinin,asit pH de$erlerindeYo75 orantnda onemli duzeyde protein DelMourave ark.[26]'t belirtmiglerdir. olabildi$ini tagryrcrsr nanopartikullerinin galrgmalarrndakitosan/tripolifosfat hidroksipropilmetilselliilozfilmlerle birlikte gtdalarda tespit kullantlabilece$ini yenilebilirfilm uygulamalannda etmiglerdir. gtdaambalaj Kitosanve oleikasitbazholarakhaztrlanan olumlu agtstndan ve krrrlganltk filmlerindedayantm kimyasalyaptst [7] $ekil1.Kitinve kitosantn gozlenmigtir Vargas ve ark. saglandrgr ozellikler [28]'t [27]. Bu gahgmada,kitosantngrda sanayisindekullantmtna yaptrklarrgaltgmadavakum uygulamastile birlikteyeni film kaplama kitosanbazltyenilebilir yonelik yaprlan galrgmalardanelde edilen sonuglar kesilmighavuglarda sonuqlar olumlu yonteminin artttrmada raf omrtinri derlenmigtir. I I i I N. De$irmencio$lu, R. lrkin,A. Degirmencio$lu, A. Kabasakal AkademikGrda7(4)(2009)35-41 verdi$initespitetmiglerdir. Simoesve ark. [29] ise havug yenilebilirkitosanlrfilm ile birliktemodifiye dilimlerinde atmosferde (%10O,+%10CO,)uygulamasrnrn, depolama fenolikmaddelerive rafomrr.inti arttlrdrgrnr belirlemiglerdir. gileklerin%1 kitosanile kaplanarakytiksek Dilimlenmig (%80)ve dtjgtik(%5)oksijenigerenmodifiyeatmosferde paketlendi$ibir galrgmadaise, mikrobiyalgeligmenin inhibe edildi$i ve kitosan kaplryriksekoksijen igeren gileklerin ambalajlardaki gosterdigi dahaiyi renkozellikleri belirlenmigtir Longan (Dimocarpus longan Lour.) [30]. meyvelerinin%0.5-2 oranrnda kitosanla kaplanarak depolanmasr iizerinegergeklegtirilen bir aragtrrmada ise, polifenoloksi daz enzimaktivitesinin azaldrgr,renkve yeme kalitesininiyilegtigitespit edilmigtir[31]. Yrizde 1'tik glukonatgozeltisine kalsiyum daldrrrlan ve %1.S'lik kitosan ile kaplanangileklerin(Fragariax ananassaDuch.) 20"C'de 4 gtin depolanmasl sonrasrnda, yizey mikroorganizmalann negatifyrikhimikrobiyelhricrezannrn pozitifytikliiaminogruplarrileetkilegime kitosanrn girmesi ile agrklanmaktadrr. Kitosanbakterilerin dr9yrizeyineetki etmekte ve 0.2 mg/mL'den daha drigrik polikatyonikkitosan negatif ytiklti konsantrasyonlarda yrizeydenetkilemektedir. bakterileri Kitosanayrrcabirgelat gorevi tistlenerekiz elementlerebaglanmakta,toksin riretilmesinive mikrobiyelgeligmeyiengellemektedir. Kitosanrn birsu baglayrcr olaraketkiyapmasrsonucupek gok enziminaktivasyonunu engelledigitespit edilmigtir. AyrrcakitosanrnDNA molek0llerine baglanmast sonucu mRNA sentezi engellenmekteve mikroorganizmanrn mRNA ve proteinsenteziortadankalkmaktadrr 134,431. Drigtikmolektila$rrlrklr kitosan,sudakiytiksekgozrintirlii alanlarda kullanrlmaktaolup,bu !rindenot0riibiyomedikal tipteki kitosanrn (5-10kDa) patojen bakterilere kargr kuwetli antibakteriyeletki gosterdili betirlenmigtir[a4]. Chiangve ark.[45],hayvansal rumenkogullarrnda kitosan hasarlarrnrn azaldrgrve fungalgeligmenin gozlenmedigi kullanrmrile esansiyelamino asitlerinkorunmasrve ifadeedilmigtir [32]. metabolizmadadaha gok yararlanabilmekogullarrnr aragttrmtg ve olumlusonuglaralmlglardrr. Antimikrobiyel Grdalardado$al kaynakll antioksidankullanrmrson yenilebilirfilmlerdekitosanrnsarrmsakyagr, aktivitenin yrllarda oldukga yaygrnlagmrgtrr. Curcuma longa L. potasyumsorbatve nisinkullanrmr ile arttrrrlabilecegi de bitkisininkoklerindenelde edilen trirmerik olarak belirtilmigtir [34]. a d l a n d r r r l a nb i l e g i k t e ne l d e e d i l e n t e t r a h i d r o k u r kuminoidlerantioksidanve antimikrobiyelozelliklere Zhengve Zhu [46] kitosanrnmolekritagrrhgrartrkgaS. sahiptirler.Yaprlan galrgmalardakitosan ile birlikte aureus tizerindekietkisininartrgrbunun sebebininise kullanrlan tetrahidrokurkuminoidlerin L. innocua'lengelle ytiksek molekrilagrrlr$rna sahip kitosanrnfilm tabakasr y e b i l d i $ i ,a n t i o k s i d a no z e l l i k l e rt a g r y a r a kg r d a olugturarakbakterininbesin almasrnl engellemesinin ambalajlamasanayisindekullanrmrnrn oldukgauygun oldu$unuifade etmiglerdir. E. coli igin antimikrobiyal oldu$u belirtilmektedir karrgrmlr [33]. Nigasta-kitosan etkinindtigiikmolektilagrrlrgrna sahipkitosanile mtimk0n filmlerinferulikasit ilavesiile birliktekullanrmrnrn; yagoldu$u, sebebinin de kitosanrn hricre gegerek duvarrndan peroksitinhibisyonkapasitesiniarttrraraktirtinlerderaf h r i c r e m e t a b o l i z m a s r nbr o z m a s r n r no l d u ! u a y n l omrrinriarttrrdr$r belidenmigtir [34]. aragtrrmacl lartarafrndanbildirilmigtir. Kitosan rn molekriler a$rrh$r ileantibakteriyel etkiarasrndaki iligkinin incelendigi bir bagkagahgmada, kullanrlan 5 kitosanornegininher 3 dozdada (%0.5-0.25-0.1) 103cfu/ml konsantrasyondaki Staphylococcus aureusve E. coli 0zerindebakterisidal, Kitosanrnantimikrobiyal etkisi,molektilagrrlrglnaballr daha yriksekagrlamaoranlarrndaise %0.1 drizeyinin olup,antimikrobiyal aktivitesirizerineoligosakkarifl er ve Dbakteriyostatik etki gosterdigibelirlenmigtir [47]. Pranoto glikozamininetkisizayrfya da etkisizdir[35,36].Jeonve ve ark. [48],sarrmsakyagr(100mL/g),potasyumsorbat ark.[37],10 kDa'rntizerindemolekrilagrrhgrna sahipolan (100m9/g)ve nisin (51.000lU/g) ile birtikteuygutanan kitosanln mikroorganizmalartizerinde inhibe edici kitosanyenilebilir filmlerin,E. coli,S. aureus,Salmonella ozelliginin bulundugunu ifadeederlerken, Rafaatve ark. typhimurium, Listeriamonocytogenes ve Bacilluscereus t38l ise, aynt kanrda olmadrklarrnrbildirmiglerdir. t i z e r i n d e k ia n t i m i k r o b i y a al k t i v i t e s i n i na r t t r g r n r Antimikrobiyal etki pH degerinebagh olarakdegigmekte belirlemiglerdir. Hidrolize nigasta ve kitosandan eldeedilen olup, dtigrik pH degerleri,y0ksek srcaklrkve EDTA filmlerin grda ambalajlarrndaE. coli'yi inhibe ettigi varlr$rndakitosan daha yriksek antimikrobiyaletki gozlenmig t491, Xing ve ark. t5Ol, oteoit-kitosan gostermektedir[36, 38, 39, 40]. Aynca iyonik grictin nanopartikrillerinin E. colive S. aureus'akargrengelleyici kitosanrn antimikrobiyalaktivitesi 0zerindeki etkisi etkilerinin oldu!unutespitetmiglerdir. tartrgmalr bir konu olup, Chungve ark. [41],iyonikgtig arttrkga kitosanrn goztintirhi$iintinve antibakteriyal Yaprlan galrgmalarda kitosanrnquarterneramonyum aktivitesininarttr$rnr,Tsai ve Su [39] ise, 100 mM (orn;dietilmetilkitosan tuzlarrnln klorit),kitosandan dahaiyi drizeyindeki sodyum iyonu varlrgrndaE. coli tizerinde antibakteriyel etkiyesahipoldugubelirlenmigtir. N,O-agil yaprlan kitosan aktivitesininazaldrsrnrbildirmiglerdir. kitosanttirevleri,Botrytiscinereave Pyriculariaoryzae galrgmalardametal iyonlan ile kitosan arasrndaki iizerinde;sodyummaleikasit ile dolguluhidroksipropil kompleks olugumlara ballr olarakkitosanrn antimikrobiyal kitosan100 ng/ml konsantrasyonda 10 dakikaigerisinde etkisindedikkatedeger bir azalmaoldulu belirlenmigtir S. aureusve E. coli tizerinde;hidroksipropil kitosan 13e,421. Azatobactermali, Clostridiumdiplodiella,Fusarium piricolarizerinde oxysporum ve Pyricularia inhibeedicietki Kitosanrn antimikrobiyel karakterde olugu gostermektedir [51]. KIToSANIN GIDA SANAYISINDE M|KRoBIYAL BOZULMALARAKAR$I KULLANTLMASI AkademikGrda7(4)(2009)3541 A. Kabasakal R. lrkin,A. Degirmencio$lu, N. De$irmencioglu, A. Zhongve ark. l52l't %3 igeriklikitosankaplamalarrntn gloeos Colletotrichum cinerea, Botyrtis Alter naria, poioides, Rhizopus stolonifer,Fusarium oxysporum' belirtmiglerdir. Penicilliumdigitatum'uyok edebileceSini Kitosanrnaynca yer frstt$r ve arpalardaA. flavus, A. alternata gibi kiifleri ve aflatoksin olugumunu da Yenilebilirfilm uygulama agrklanmrgtrr. engelleyebildi$i larrndakitosanve nisininbir aradakullantmtile E. coli,S. aureus, L. monocytogenesve B. cereus'a engelleyici gozlenmigtir. Jin ve ark. [53] kitosantn etkilersaglandrgr aromatiksitral bazlr (Schiffbazlr kitosan)aldehitlerile A. niger,S. aureusve E. coli'yekargt birliktekullantmtn ifadeetmiglerdir. oldu$unu inhibeedicietkisinin en yuksek sonrastnda, 10 gtin depolanmast srcaklr$rnda filmlerin kitosan aktiviteyisodyumlaktatigeren antilisterial gosterdi$ibelirlenmigtir [63]. asitigeren Ouattarave ark.[64],asetikasitveyapropiyonik et paketlenmig iglenmig vakum kitosan matrikslerin kullantmtntn strastnda muhafaza so$ukta tirtinlerinde ve Serratia liquefaciensgeligimini Enterobacteriaceae Darmadjive belirlemiglerdir. inhibeedici rol oynadr$rnr lzumimoto t65l et muhafazastndakitosantnetkisini o/o0.01 befirlemekamactylayaptrklarrgaltgmalartnda, E.coli,P.fragiveS. aureus B.subtilis, kitosantn oranrndaki geligimini inhibe gibibozulmayapanmikroorganizmalarrn o/o0 ettigi,30'C'de48 saatveya4oC'de10 gtin sureyle .5-1 ve bazt oranrnda uygulanankitosantn yine bozulma yapan Dolal birfungusitolankitosan,sporgimlenmesini azalttr$tve rol bakterileriinhibeetti$i,lipit oksidasyonunu edici qo$almastnt inhibe miselli fitopatojenlerin Yine yol edilmigtir. tespit agtr$r ozelliklere iyi duyusal uzatarak daha s0resini depolama meyvelerin oynamakta, kitosanln %1 orantndauygulanan rr' Kitosantn patojenlerin aynr aragttrmactlar, azaltmaktad giiriimeyo$unlu$unu ktif hticreyuzeyi 4oC'de10 gunltikdepolamastrastndapatilerdetoplam geligimini engelleyenbu mekanizmasr, lizerindesavunmastzkalannegatifytiklii makromolekul bakteri saytstnda 1-2 log'luk azalmaya yol aqtt$tnt Her iki galrgmadada kitosan'biyoaktif azltgtna bildirmiglerdir. hucreigielektrolitlerin engellemesine, kalrnttlartnl Yingyuadve ark. [66] koruyucuolarak kullanrlmtgtrr. ve proteinliyaptlaraba$lrdrr.Di$er bir mekanizmaise, paketli ktzarmtg ve vakum kitosan ile kaplanmrg mRNAve proteinsentezinietkileyenmikrobiyalDNA'ntn strastnda raf muhafazast domuzlarrnbuzdolabrnda ileolaninteraksiyonlardtr tir0nleri olanhidroliz [54]. diffrize psikrotrof mikroaerofilik ancak omriintin uzadrQtnt, laktik asit geligebilen kogullarda bu gileklerin patojenler ve depolama 15 mg/ml duzeyindekikitosantn; goriintimiine neden yi.izey gelen mukozamst ileri bakterilerinin srrastndakikiif geligimindenve bunlardan belirlemiglerdir. mangokalitesi oldu$unu grirtimelerden korudu$u[55];dilimlenmig su (%0.5' ve 2.0) 1'0 kitosantn uzerinefarkltoranlardaki saflagttrma meyvesulartnda duyusalkaliteyiartttrtctve mikrobiyal Kitosanattksulartntemizli$i, kaybrnrgeciktirici, geciktirici bozulmalart mikrobiyel ile kitosan azalttlmast, gosterdi$i ve asitli$in etki edici geligimiinhibe [56]; tlriinlerinin Deniz gibi vardtr. ozellikleri kullanrmt d e p o l a m a filmlerde h a f t a l t k 1 2 i s e e l m a l a r d a kaplanmrg verdi$i oldukqaolumlusonuglar kitosanile kaplanmastntn periyodundakiiflenme oranlnln azaldrgr [57]; %2-4 oranrndakitosanile kaplananhavuqlardaise gtirume de$i9ik galrgmalardaifade edilmektedir.Yaptlan bir bakteri ve psikrofilik aerobikmezofilik asit qalrgmada, kitosantn dugttigti[58]; kitosan-oleik oranlnrn% 88'deno/o18'e asit laktik fakat gileklerdefungal geligimi sayrsrnrazaltmadaoldukgaetkilioldu$u yenilebilirkaplamalarrntn rg I belirtilmektedir etkisizkald uzerinde [23]. bakterileri engelledi$ive nem kaybrnaolan direnciartttrdt$t[59] Kitosanrnhasatsonrastelma,kivi, armut, belirlenmigtir. molitrix)ile ilgili raf omrtintiuzatmak Gtlmtig balrklarr(Hypophthalmicthys domates,tiztim,gilekgibi i.irtinlerde (toplambakteri mikrobiyolojik yol aqttgt yaprlan bir aragtrrmada amactyla,ayrtca patateslerdeFusarium'un ve duyusal K-degeri) (pH, TBA,TVB-N, gekilde kimyasal kullantlabilece$i sayrsr), kargrolumlu bir zararlanmalara dondurulmug kaplamanln kitosan ise antraknoz sonuglart analiz tiztimlerde ve agrklanmtgttr [60].Domates hastalrgrnayol agan Colletotrichumtiiru mikroorga depolamadaraf omrtlnu arttrrdl$tntortaya koymugtur. olumluetkilerinin Yuzde 2 sulu kitosangozeltisiile kaplananbaltklartnnizmalarakargtkitosanile kaplamantn daha iyi 3oc'de30 grin[ik depolamasuresisonrastnda, olduguifadeedilmigtir [26]. depolama gosterdi$i ve dondurarak kalitekarakteristikleri uzadtgrbelirlenmigtir 7-15 gtin muhafaza srrasrndaki raf omrtinr.in [67].Farklt Sagoo ve ark. [61] buzdolabrnda kDa) sahip 120 (30, 90 ve molekul agrrlrklarrnda edilen kitosan ile muameleedilmiggig sosislerinraf somon uygulandt$t ve 1 oranlartnda %0.2-0.5 kitosanlartn omrunun arttt$tnr tespit etmiglerdir'laze domuz antioksidan stiresince 15grindepolama 4oC'de kitosanve 150 ppm nitrit ilavesinin balrklarrnrn sosislerineo/o0.5-1 galrgmada, oksidas lipit bir ozelliklerininincelendigibir mikrobiyolojikkalite uzerine etkisinin incelendi$i TBARS geligmeyi nitrite oranla ile kargrlagtrrrldr$rnda yonununve kontrolornekleri kitosanrnmikrobiyal aragtrrmada, orantnda %32 kitosan gunluk artan depolamada 15 de$erlerinin daha iyi inhibeettisi,lipit oksidasyonunun ise ozelli$inesahip30 kDa yukseksuda gozr.inme kitosanve nitritigerenr-irunlerde azaldrgr, azaldrgr, oranlartnda potansiyelbir do!al gostererek en etki kitosantn antioksidan a$lrlrgrndaki sinerjist molekLil her iki maddenin yukseklipidigeri$ine oldu$u sebep ve kitosantn edilmesine elde olabilece$i degerlerinin antioksidan MDA drigtik kullantlabilece$i g/cm' grda olarak katktst sodyum grdalarda 0.01 nisin, lU/cm' sahip 500 belirlenmigtir [62]. g/cm' d u m a n l a n m t gs o m o n S o g u k 0.003 b e l i r l e n m i g t i r g/cm' sodyum t 6 8 l laktat, 0.0025 -diasetat, geligimini kontrolamactyla L. monocytogenes balrklannda potasyumsorbatveya0.001g/cm'sodyumbenzoatiqeren 4.5 mg/cm'sodyumlaktat, jambonlarrn oda gergeklegtirilen bir galrgmada, filmlerlepaketlenen kitosankaplanmrg I I l II 1 N. De$irmencio$lu, R. lrkin,A. Deoirmencio$lu, A. Kabasakal AkademikGrda7(4)(2009)35-41 I I I I 4.5 mg/cm'sodyumlaktat+ 0.6 mg/cm'potasyum sorbat ve 2.3 mg/CM2sodyumlaktat+ S00 lU/cm,nisinigeren kitosan kaplr filmlerin oda srcaklrgrndaL. Monocy togenes'ekargren etkiliuygulamalar oldu$uve vakum paketliso$ukdumanlanmrg somonbahklarrnrn sogukta depolanmasrsrrasrndauzun srireli antilisterialetki gosterdi$i belirlenmigtir [69].Derisiahnmrgpembesomon glazingve %1 kitosanfilm ile kaplanmasrnrn filetolarrnrn, d o n d u r a r a kd e p o l a m a d a8 a y s [ i r e s i n c e l i p i t oksidasyonunu geciktirdigive kontrolorneklerinegore dahayriksekerimeozelliklerigosterdilibelirlenmigtir[70]. Cao ve ark.[60]istiridyelerin kitosanile kaplanmasrnrn raf omruinti S'C'de 8-9 grinden 14-15 gUne kadar uzatabildiginisaptamrglardrr. Wu ve Mao [71]'un gahgmaslna gorekitosanln birkatkrmaddesiolaraksurimi trirrl tirrinlerde antimikrobiyelve antioksidanaktivite gosterebildi$i ifadeedilmigtir. Lee ve ark. [72] nisin ve/veyakitosanigerenvinil asetat e t i l e n k o p o l i m e r i l e k a p l a n m r gk a r t o n a m b a l a j malzemesinde ambalajlanan stit ve portakalsularrndan dtigrik srcakllktamuhafazaedilenlerde(3 ve 1OoC) mikrobiyaltiremeninbaskrlandrgrnt, 20oC'demuhafaza e d i l e n l e r d ei s e o n e m l i b i r f a r k l r l r ! r n o l m a d r g r n r belirlemiglerdir. Kitosandolal bir koruyucumaddeolarak taze portakalsuyunun mikroorgan izmaigerigini azaltarak kaliteozelliklerini korumaslna yardrmcr olmugtur. Onerilen ilave dozunun1 g/L oldugubelirtilerekozellikleportakal suyunu pastorize edilmeden taze olarak trjketmek isteyenlerigin kitosanrniyi bir alternatifoldugu ifade edilmektedir [73]. Def Nobileve ark. 174lev yaprmrpastalardaMAp (30/70 N,/COr)ambalajlabirliktekitosankullanrmrnrn mikrobiyal ve duyusalagrlardanolumlu sonuglarverdi$inive raf omrrlnri 2 aya kadaruzatabild igini ifadeetmiglerdi r. Tazeolarakt0ketilen ve oldukgadiigrikbirrafomn.inesahip "Fior di Latte" peynirinin MAp (30/5/65CO,/O1N,)ve kitosanuygulamasr ile 5 grindahauzunsriredemuhafaza edilebildigi agrklanmrgtrr [75]. Liu ve ark. [48] kitosan ve radyasyonuygulamasrnln yumurta kabulunda antimikrobiyeletki olugturdugunu, fakat radyasyon uygulamaslnrndogrudan triketim a g r s r n d a nu y g u n o l m a d r g r n rb e l i r t e r e kd a h a i l e r i a r a g t l r m a l a r r ny a p r l m a s r n ai h t i y a g d u y u l a c a $ r n r belirtmiglerdir. Asetik asitle gozdtirtilerekpizzalardayiizey kaplamasr olarakkullanrlankitosanln(0.079gllO0 pizza)Alternaria sp, Penicillium sp, ve Cladosporium sp (Deuteromycetes) geligimini geciktirdigi ve bu ozelliginin propiyonat katsiyum (0.103g/100g pizza)vepotasyumsorbat(0.034g/ 100g pizza)ile benzerlikgosterdigi,ancakhamurdaaynretkiyi gostermedi$i tespitedilmigtir[76]. Deneyselolarak kontaminemayonezlerdeyaprlan bir galgmada25C'de kitosan;Lactobacillus fructivoransve Zygosaccharomyces bailii sayllarrndaonemli derecede azalmayayol agmrg,mayonezlerdekitosanrnkoruyucu olarak kullanrlabilece$i sonucuna varrlmrgtlr t77l. Mayonezile ilgili bir deger gahgmadaise; asetik asit (%0.16)veyalimonsuyu(%1.2veo/o2.5) ile kombineilave edilen kitosanrn(3 g/L), Z. bailii ve Lactobacillus fructivorans geligimini baskrladrQr, S. enteritidis sayrsrnda iseonemlibirdegigim olmadrgr betirtenmigtir [78]. soNUg Do$alglda ve katkrmaddelerinintriketicisaghgriginonem tagrdr$r grinrjmrizde ekonomik ve fonksiyonel yeni kaynaklara ihtiyag duyulmaktadrr.Kitosan dogal gevrede en srk rastlanrlankaynaklardanbiri olup, hasat sonrasr tarrm alanrnda zirai mticadelelerde, yenilebilir film ambalajlarrnda veya katkr maddesi olarak grda endtistrisinderisttin ozellikleresahip bir materyal geklinde de$igik galrgmalarda aragtrrma konusu olmaktadlr. Aragtrrma sonuglarrndan elde edilen bilgiler rgrgrnda nanoteknoloji boyutunda kitosanrn grda endristrisinde dahaf azla kullanrlmasrbeklenmektedir. KAYNAKLAR A.K.,Chawla, M.2001.Chitosan: [1] Singla, somephrmaceutica I andbiologicalaspects anupdate.TheJournalofpharmacy andPharmacology 53 (8):10471067. R. N., Kittur,F.S.2003.Chitin the undisouted [2] Tharanathan, biomoleculeof great potential.CriticalReviewsin Food Science andNutrition 43 (1):6187. N.D.,Yugai,S.M.,pulatova,K.p.,Voropaeva, t3l Burkhanova, G.V.,Rashidova, S.S.2000.Structural investigations of chitin and its deacetylationproducts. Chemistry of Natural Compounds 36 (4):352-355. [4] Bostan, K., Aldemir, T., Aydrn, A. 2007. Kitosan ve antimikrobiyal aktivitesi.Ttirk Mikrobiyoloji CemiyetiDergisi 3 7( 2 ) : 1 1 8 - 1 2 7 . y., Sakai,K., Ogawa,K. [5] Guo,X.F.,Kikuchi,K., Matahira, 2002. Water-soluble chitinof low degreeof deacetylation. Journalof Carbonhydrate Chemistry 2 1: 14g-161. l6j Nemtsev,S.V.,Gamzazade,A.1.,Rogozhin,S.V.,Bykova, V.M., Bykov, V.P. 2002. Deacetylationof chitin under h o m o g e n e o u sc o n d i t i o n s .A p p l i e d B i o c h e m i s t r y Microbiology 38 (6):521-b26. [7] Duman,S. S., genel,S. 2004.Kitosanve VeterinerAlandaki Uygulamalarr. Veteriner Cerahi Dergisi,1O(3-4),62-72. C. O., Nunes,C.A.,Delgadillo, l. , Lopes-da-Sitva, [8] Ferreira, J. A. 2009.Characterization of chitosanwhey proteinfilmsat acidpH.FoodResearchInternational 42(7):801813. U.,Namatsila, Y.2009.Influence t91 Klinkesorn, of chitosanand NaClon physicochemical propertiesof low-acidtuna oil-inwater emulsionsstabilizedby non-ionicsurfactant.Food Hydrocolloids 23 (5):13741380. ['10]Sousa,F.,Guebitz,G.M.,Vanja,K. 2009.Antimicrobial and a n t i o x i d a n tp r o p e r t i e so f c h i t o s a n e n z y m a t i c a l l y functionalized withflavonoids.ProcessBiochemistry 44 (7): 749756. [11]Pillai,C. K. S., Paul,W., Sharma,C. p. 2009.Chitinand chitosanpolymers:Chemistrysolubilityandfiberformation. Progressin PolymerScience 34 (7):641678. [12] Helgason,T.,J. Gislason,McclementsD. J., Kristbergsson K, Weiss, J. 2009. lnfluenceof MolecularCharacterof Chitosanon the Adsorptionof Chitosanto Oil Droplet Interfaces in an InVitroDigestionModel.FoodHydrocolloids A. KabasakalAkademikGtda 7(4) (2009)35-41 N. De$irmencioglu,R. lrkin,A. De$irmencio$lu, Gil, M. l. 2009. Edible coatingscontainingchitosanand 4 (15.07.2009) (2009), doi:10.1016/j.foodhyd.2009.05.01 moderate modified atmospheresmaintain quality and its [13]Raafat, D., and Sahl, H. G. 2009. Chitosanand phytochemicalsof carrot sticks. Postharvest enhance potential Microbial survey. literature a critical antimicrobial 51 (3):364-370. BiologyandTechnology 2 (2):186201. Biotechnology M andCorbo,M. A.,Sinigaglia, D., Bevilacqua, Campaniello, on temperature [30] [14]Chen,R.H.,andTsaih,M.L.1998.Effectof R. 2008. Chitosan:Antimicrobialactivity and potential of chitosansin dilute the intrinsicviscosityand conformation a p p l i c a t i o n sf o r p r e s e r v i n gm i n i m a l l y p r o c e s s e d . HCIsolution.IntJ BiolMacromol23 (2):135141 FoodMicrobiology25 (8):9921000' strawberries. HernandezS., [15]Ramos-Garcia,M., Ortega-Centeno, Lauzardo,A. N., Alia-Tejacal,1., Bosquez-Molina,E., [31]Jiang Y., Li Y. 2001. Effects of chitosan coating on postharvest lifeandqualityof longanfruit.FoodChemistry73 S., 2009.Responseof gladiolus(Gladiolus Bautista-Banos, (2):139-143. spp) plantsafterexposurecormsto chitosanand hot water P.,Almenar,E., Ocio,M. J., Gavara,R. rae12'l (4\:480484. ScientiaHorticultu [32]Hernandez-Munoz, treatments. dips and chitosan coatingson of calcium Effect 2006. D., Ferreira, E., [16]Pedro, A. S., Cabral-Albuquerque, postharvestlife of strawberries(Fragariax ananassa). of Sarmento,B. 2009.Chitosan:An optionfor development 39 (3): 247253. BiologyandTechnology Postharvest essential oil delivery systems for oral cavity care? A., Coma, V. 2009. Castellan, C., E., Gardrat, Portes, (4): 76 501-508. Polymers Carbohydrate [33] based on chitosan and films friendly Environmentally L. Wiles, J. Bunn, J.N. R.F., P.J., Testin, Vergano, B.L., Butler, [17] derivativesexhibitingantibacterial tetrahydrocurcuminoid 1996.Mechanicaland barrierpropertiesof ediblechitosan properties. Polymers76 (4): Carbohydrate andantioxidative andstorage.Journalof Food filmsas affectedby composition 578-584. 961. 61 (5):953-955, Science R.N.1998.Functional [34] Dutta,P. K., Tripathi,S., Mehrotra,G. K. , DuttaJ., 2009. F.S.,Kumar,K.R.,Tharanathan, [18]Kittur, films in food for chitosanbasedantimicrobial Perspectives packagingpropertiesof chitosanfilms.Z LebensmUnters FoodChemistry114 (4):11731182. applications. ForschA206(1):44-47. J. M.A.,Teixeira, A., Souza,B. W. S.,Cerqueira, [35] Rhoades, J., Roller, S. 2000. Antimicrobialactions of [19]Casariego, degradedand nativechitosanagainstspoilageorganismsin A., Cruz, L., D(az, R., Vicente,A. A. 2009. Chitosan/clay laboratory media and foods. Applied Environmental films' propertiesas affected by biopolymerand clay 66 (1):8086. Microbiology 23 FoodHydrocolloids concentrations. micro/nanoparticles' ( 7 ) :1 8 9 5 1 9 0 2 . 136lNo, H.K., Park, N.Y., Lee, S.H., Meyers,S.P. 2002. Antibacterialactivityof chitosansand chitosanoligomers G., Shirai,K., Pelayo-Zaldivar,C., [20] Martinez-Castellanos, with differentmolecularweights.InternationalJournalof J. D.,2009. Effect L. J., Sepulveda-Sanchez, Perez-Flores, FoodMicrobiology74 (1-2\:6572. plantarumand chitosanin the reductionof of Lactobacillus effectof Y.J., Park,P.J., Kim,S. K. 2001.Antimicrobial Jeon, (Nephelium lappaceum). pericarp Rambutan browningof [37] producedby bioreactor. Carbohydrate chitooligosaccharides FoodMicrobiology26 (4): 444449. (1):7176. Polymers44 [21] Fernandez-Saiz,P., J. M. Lagaron, Odo M.J' 2009' [38]Raafat,D., von Bargen,K., Haas,A., Sahl, H. G. 2008. Optimizationof the biocidepropertiesof chitosanfor its Insightsintothemodeof actionof chitosanas an antibacterial in the designof activefilmsof interestin thefood application Applied EnvironmentalMicrobiology74 (12): compound. (3): 913-921. area.FoodHydrocolloids23 37643773. of Review H. 2002. J. Hotchkissb, P., Appendinia, [22] food packaging.InnovativeFood Science& antimicrobial [39] Tsai,G.J., Su, W.H. 1999.Antibacterialactivityof shrimp coli.Journalof FoodProtection chitosanagainstEscherichia (2): 113 126. 3 Technologies Emerging 62(3\:239243. J.' A., Alvarado, C. K., Campos, B, Flores, S. M. V6sconez, [23] Lia, N., Gerschenson,N. 2009.Antimicrobialactivityand [40]Jumaa,M., Furkert,F.H.,Muller,B.W.2002.A new lipid efficacyusing emulsionformulationwith high antimicrobial starchbasededible physicalpropertiesof chitosantapioca chitosan. European Journal of Pharmaceuticsand films and coatings.Food ResearchInternational42 (7): 53 (1): 115123. Biopharmaceutics 762769. H.1.,Chen,Y.M.,Li,S.L.2003.Effectof Wang, Y.C., Chung, of drying 2009. Effects S., Devahastin, P., Mayachiew, [41] [24] activityof chitosanagainst the antibacterial factors on abiotic edible of methodsand conditionson releasecharacteristics waterbornepathogens.BioresourceTechnology88 (3): extract.Food chitosanfilmsenrichedwith Indiangooseberry 179184. Chemistry(2009),doi:10.1016/j.foodchem.2009.05.027. [42] Bhatia,S.C., Ravi, N. 2003. A Mcissbauerstudy of the [25] Jia, D., Y. Fang,Yao. K., 2009. Water vapor barrierand with iron and its of chitosanand D-glucosamine interaction mechanicalpropertiesof konjacglucomannan-chitosan-soy 4 Biomacromolecules metalloenzymes. to other relevance protein isolate edible films. Food and Bioproducts (3):723727. 87 (1): 7-10. Processing S. 2009.Antibacterial R. J., [43] SajomsangW., GonilP.,Tantayanon [26] Del Moura,M. R., Aouada,F. A., Avena-Bustillos' quaternary containingmono chitosan ammonium of activity H.C. 2009. L. M. Mattoso, McHugh,T. H., Krochta,J. , and characterization. moieties:Preparation or disaccharide l m p r o v e d b a r r i e r a n d m e c h a n i c a lp r o p e r t i e s o f 44 (5): Journalof BiologicalMacromolecules International methylcelluloseedible films with novelhydroxypropyl 419427. Food of Journal nanoparticles. chitosan/tripolyphosphate 92 (4):448453. Engineering [44]Lin, S., Lin, Y., Chen, H., 2009. Low molecularweight chitosanpreparedwith the aid of cellulase,lysozymeand C' Gonza'lez-Martr'nez [27]Vargas,M., A. Albors, ChiraltA, activity.Food and antibacterial chitinase:Characterisation acid composite of chitosan-oleic 2009a. Characterization 116(1): 4753. Chemistry 23 (2):536-547. films.FoodHydrocolloids C. 2009b. [45] Chiang,Y. W.,WangT. H, LeeW.C.2009.Chitosancoating [28]Vargas,M.,ChiraltA,AlborsA,Gonz5lez-Martinez for the protectionof aminoacidsthatwereentrappedwithin ediblecoatingsappliedby vacuum Effectof chitosan-based . 23 (3):1057-1061 fat. FoodHydrocolloids hydrogenated preservation fresh-cut carrot. quality of impregnationon activityof PostharvestBiologyandTechnology5 1 (2):263-271. [46]ZhengL.Y.,Zhu,J. F.2003.Studyon antimicrobial chitosanwith differentmolecularweights.Carbonhydrate R., A., Puschmann, A. D. N.,Tudela,J. A.,Allende, [29]Sim6es, N. De$irmencio$lu, R. lrkin,A. De$irmencio$lu, A. Kabasakal AkademikGrda7(4)(2009)35-41 Polymers54 (4):527-530. Microbiology 25 (2):260268. J. C.,Tavaria, F.K.,Soares,J. C.,Ramos,O. S., [47]Fernandes, [64] Ouattara,B., Giroux,M., Smoragiewicz, W., Saucier,L. And Monteiro,M. J., Pintado, M. E., Malcata, F. X. 2008. Lacroix,M.2002. Combinedeffectof irradiation,ascorbic Antimicrobial effectsof chitosansandchitooligosaccharides, a c i d a n d e d i b l e c o a t i n g o n t h e i m p r o v e m e n to f upon Staphylococcus aureusand Escherichia coli, in food microbiological and biochemicalcharacteristics of ground modelsystems.FoodMicrobiology25 (7):922929. beef.JournalofFoodProtection 65 (6):9819g7. [48] Pranoto,Y., Rakshit, S. K. and Salokhe,V. M. 2005. [65] Darmadji,P.,lzumimoto,M. 1994.Effectofchitosanin meat Enhancing antimicrobialactivity of chitosan films by preservation. MeatScience38 (2):243254. incorporating garlicoil, potassiumsorbateand nisin.LWT_ Yingyuad, S., Ruamsin,S., Reekprkhon, [66] D., Douglas,S., FoodScienceandTechnology 38 (8):859-865. Pongamphai, S., Siripatrawan, U. 2006. Effectof chitosan [49]Liu, F., Qin, 8., Linghao,H., Song, R. 2009. Novel coatingandvacuumpackagingon the qualityof refrigerated s t a r c h / c h i t o s a nb l e n d i n g m e m b r a n e :A n t i b a c t e r i a l , grilled pork. PackagingTechnologyand Science 19 (3): permeableand mechanicalproperties.Carbohydrate 149157. Polymers 78(1): 146150. , . ,e i u ,J . ,Z h a n gy, . , C h i ,y . 2 0 0 9 . [ 6 7 ]F a n ,W . , S u n ,J . ,C h e nY , . ,C h e nX , . G . ,L i u ,C . S . ,C h a ,D .S . , .p a r k ,H .J . 2 0 0 9 . [ 5 0 ]X i n g K Effectsof chitosancoatingon qualityand shelflife of silver Oleoyl-chitosan nanoparticles inhibitsEscherichiacoli and carpduringfrozenstorage.FoodChemistry115(1):6670 Staphylococcus aureusby damagingthe cellmembraneand [68] Kim, K. W., Thomas,R. L. 2007.Antioxidativeactivityof putative binding to extracellularor intracellulartargets. chitosanswith varyingmolecularweights.Food Chemistry lnternationalJournal of Food Microbiology132 (2-3): 1 0 1( 1 ) : 3 0 8 3 1 3 . 127133. [69] Ye, M., Neetoo, H., Chen, H. 2008a. Effectivenessof , . N. 2007. [ 5 1 ]P r a s h a n t h ,K . V . H . , T h a r a n a t h a n R chitosan-coated plasticfilmsincorporating antimicrobials in Chitin/chitosan: modifications andtheirunlimitedapplication inhibition of Listeria monocytogeneson cold-smoked potentialdan overview. Trendsin FoodScience& Technology salmon.International Journalof FoodMicrobiology 127 (3,1: 18:117-131. 235240. [52] Zhong,Z.,Li,P.,Xing,R., Liu,S. 2009.Antimicrobiat activity S.,Liu,Q.,Huang,J. andprinyawiwatkul, [70]Sathivel, W.2OO7. of hydroxylbenzenesulfonailides derivativesof chitosan, The influenceof chitosanglazingon the qualityof skinless chitosansulfatesand carboxymethyl chitosan.International pinksalmon(Oncorhynchus gorbuscha) filletsduringfrozen Journalof Biological Macromolecules 45 (2):163-16g. storage.JournalofFoodEngineering 83 (3):366373. [53]Jin,X., Wang,J., Bai,J., 2009.Synthesis and antimicrobial [71]Wu,T.,Mao,L. 2009.Application of chitosanto maintainthe activity of the Schiff base from chitosan and citral. quality of kamaboko gels made from grass carp Carbohydrate Research344(6):825829. (Ctenopharyngodon idellus)duringstorage.Journalof Food [54]Meng, X., Li, B., Liu, J., Tian, S. 2008. physiotogical Processing andPreservation 33 (2):218230. responsesand quality attributesof table grape fruit to l72lLee, C.H., Park, H.J., Lee, D.S. 2004. Influenceof chitosanpreharvestspray and postharvestcoatingduring antimicrobialpackagingon kineticsof spoilagemicrobial storage.FoodChemistry106(2):50i S08. growthin milkandorangejuice.Journalof FoodEngineering J.,Asselin,A., Benhamou, [55]ElGhaouth,A.,Arut, N. 1992.Anti65 (4):527-531. fungalactivityof chitosanon two post-harvest pathogensof A. B., Rico,D., Barat,J. M., Barry-Ryan, [73]Martin-Diana, C. strawberry fruits.Phytopathology 82:398402. 2009.Orangejuicesenrichedwithchitosan:Optimisation for [56]Chien,P. J., Sheu,F.,Yang,F. H.2007. Effectsof edibte extending the shelf-life.InnovativeFood Science and chitosancoatingon qualityandshelf-life of slicedmangofruit. Emerging Technologies,doi :10.10 16/j.ifset.2009.05.003 Journal of FoodEngineering 78 (1):225-229. (15.06.2009). [57] Savage,P. J., Savage,G. P. 1994.The effectof coating N.,Suriano,N. l, Conte,A., [74]DelNobile,M.A., Di Benedetto, appleson the qualityof storedapples.proceedingsof the Corbo, M. R., SinigagliaM., 2009a. Combinedeffectsof NutritionSocietyof NewZealand19:129-133. chitosan and MAP to improve the microbialquality of [58]Cheah,L. H., Page,B. B. C. 1997.Chitosancoatingfor amaranthhomemadefreshpasta.FoodMicrobiology 26 (6): inhibitionof sclerotiniarot of carrots.New ZealandJ Crop 587-591. HortSci,25: 89-92. D.,Conte,A.,Attanasio, [75]Del Nobile,M.A., Gammarieilo, M. [59]Vargas,M., Albors,A., Chiralt,A., Gonzatez-Martinez, C. 2009b.A combinationof chitosan,coatingand modified 2006. Quality of cold-storedstrawberriesas affected by atmospherepackagingfor prolongingFior di latte cheese chitosanoleic acidediblecoatings.postharvest Biologyand shelflife.Carbohydrate Polymers78 ( 1): 15 1-156. Technology 41 (2):16417 1. [76] Rodriguez,M. S., Ramos,V.,Agullo,E. 2003.Antimicrobial [60]Cao,R., Xue,C.,Liu,Q.,2009.Changesin microbial floraof actionof chitosanagainstspoilageorganismsin precooked Pacific oysters (Crassostreagigas) during refrigerated pizza.Journalof FoodScience68 (1):271-274. storageand its shelf-lifeextensionby chitosan.International [77]Oh, H. 1., Kim, Y. J., Chang,E. J., Kim, J. y. 2001. Journalof FoodMicrobiotogy 131(2-3):272276. Antimicrobialcharacteristicsof chitosans against food [61]Sagoo,S., Board,R., Roller,S. 2002. Chitosaninhibits spoilagemicroorganisms in liquidmediaand mayonnaise. growthof spoilagemicro-organismsin chilledporkproducts. Bioscience,Biotechnology,Biochemistry65 (11): 2379FoodMicrobiology 19(2-3):175182. 2383. [62]Soultos,N., Tzikas,2., Abrahim,A., Georgantelis, D., propertiesof [78] Roller,S., Covill,N. 2000.The antimicrobiat Ambrosiadis, l. 2008.Chitosaneffectson qualityproperties chitosan in mayonnaiseand mayonnaise-based shrimp of Greekstylefresh pork sausages.Meat Scienceg0 (4): salads.Journalof FoodProtection 63 (2\:202-209. 11501156. [63]Ye, M., Neetoo,H., Chen, H. 2008b. Controtof Listeria m o n o c y t o g e n e so n h a m s t e a k s b y a n t i m i c r o b i a l s incorporatedinto chitosan-coatedplastic films. Food