devamı - Bornova Veteriner Kontrol Enstitüsü
Transkript
devamı - Bornova Veteriner Kontrol Enstitüsü
Başlıca Bakteriyel Balık Hastalıkları İzmir/Bornova Veteriner Kontrol Enstitü Enstitüsü Su Ürünleri Yetiştiriciliğinin Önemi • Su ürünleri yetiş ültü yetiştiriciliğ tiriciliği (akuak (akuakü ltür) en hı hızlı zlı • büyüyen gı gıda üretim sektö sektörüdür (FAO). Su ürünleri yetiş yetiştiriciliğ tiriciliği; aç açlığın ığın önlenmesi, dengeli ve sağ sağlıklı klı beslenme, doğ doğal balı balık stokları stoklarına olan av baskı baskısının azaltı azaltılması lması, istihdam, dö döviz girdisi sağ sağlaması laması, kı kırsal kalkı kalkınmaya katkı katkısı vb. nedenlerle önemli bir sektö sektördü rdür. 1 Hastalık Nedenleri Biyolojik nedenler - Bakteriler - Parazitler - Mantarlar - Virü Virüsler Biyolojik olmayan nedenler - Yem ile ilgili parametreler - Su ile ilgili parametreler - Genetik faktö faktörler.. rler.. Hastalık ile ilişkili faktörler • Çevresel faktö faktörler • • - Su kalitesi (Ç (ÇO, Sı Sıcaklı caklık, Amonyak, Nitrit, Nitrit, Nitrat.) - İklim şartları artları - Akut ve kronik stres Yem - Kalitesiz yem (vitamin ve mineral noksanlığı noksanlığı)) - Toksinler - Bakteriyel etkenler Balı Balıkla ilgili faktö faktörler - Balığı n direnci Balığın - Türü ve yaşı yaşı - Bakı Bakım koş koşulları ulları - Nakil - Kimyasal uygulama 2 Hastalıklar neden önemlidir? • • • • Ekonomik kayıplara neden olmaları İhracatı olumsuz yönde etkilemeleri İlaç masraflarının maliyeti artırması Bilinçsiz kullanılan ilaçların -Rezidü sorunu yaratmaları - Çevre kirliliği oluşturmaları - Bakteriyel direnci artırmaları - İş ve zaman kaybına yol açmaları Balık Hastalıklarında Görülen Semptomlar-1 • Davranış Bozuklukları • • • • • • • Dönme (Spiral, dairesel) Uyuşukluk (Letarji) Bir araya toplanma İştahsızlık Ağa yada duvarlara sürtünme Sıçrama • Dibe dalma Su girişinde toplanma yada su girişinden uzaklaşma 3 Balık Hastalıklarında Görülen Semptomlar-2 • Dış bakıda görülen lezyonlar • • • • • • • Tek yada çift taraflı ekzoftalmus Gözde kanama, körlük, bulanıklık Deride renk kararması Yüzgeçlerde lezyon, hemorajiler, kistler Vücut yüzeyinde lezyonlar,hemorajiler, lekeler Asites, anüste şişlik, hemoraji, dışkı uzaması Solungaçlarda ödem, şişkinlik, mukus artışı,hemoraji, beyaz nokta • Deri, ağız, solungaçlarda parazitler Balık Hastalıklarında Görülen Semptomlar-3 • İç bakıda görülen lezyonlar • Vücut boşluklarında sıvı (irinli, seröz, purulent) birikmesi • İç organlarda hemoraji, aşırı büyüme, kistler nodüler yada milier lezyonlar • İç organlarda anemi • Barsaklarda ödem, kanama, enteritis • Pankreasta nekroz • Kaslarda kanama, anemi, kistler 4 Deniz Balığı Hastalıkları • Vibriosis (Kızıl Hastalığı- Vibrio spp.) • Pseudomonas septisemisi (Winter DiseaseP. anguilliseptica) • Marine Flexibacteriosis (Tenacibaculum maritimum) • Pasteurellosis (PhotobacteriosisPhotobacterium damsela subp. piscicida) • Streptococcosis • Motil Aeromonas Septisemi (MAS- Hareketli Aeromonas spp.) Tatlı su balıklarında görülen bakteriyel hastalıklar • Yersiniosis (ERM- Yersinia ruckeri) • Furunculosis (Aeromonas salmonicida) • Bacterial Kidney Disease (BKD-Renibacterium • • • • salmoninarum) Motil Aeromonas Septisemi (MAS-Hareketli Aeromonas türleri) Streptococcosis-Lactococcosis Rainbow Trout Fry Syndrome Columnaris Disease 5 Vibriosis • Ülkemizde tuzlu su balıklarında görülen en yaygın ve önemli hastalıktır. • Vibrio anguillarum (Listonella anguillarum) İlk kez 1893 yılında izole edilmiş ve Bacterium anguillarum olarak adlandırılmıştır. • 1909 yılında V. anguillarum, 1986 yılında Listonella anguillarum olarak adlandırılmıştır. • Somatik O-antijeni, flagella-H antijenine sahiptir. • Bakteri somatik O- antijenine göre 23 adet serotipe ve ayrıca 3 biyotipe (A,B,C) ayrılmaktadır. • Türkiye’de O1 serotipi yaygın • Patojenitede rol alan plasmidlere sahiptir. • V. anguillarum deniz suyunun normal florasında bulunur, primer patojendir. Diğer Vibrio türleri daha ziyade oportunistik patojendir Diğer Vibrio spp. • • • • • • • • • • • • V. alginolyticus V. vulnificus V. ordalii (V. anguillarum BiyotipBiyotip-2) V. damsela V. metschnikovii V. parahaemolyticus V. hollisae V. fluvialis V. furnissii V. fischeri V. harveyi V. splendicus 6 Vibriosis • Hasta balıklarda düzensiz yüzme, renkte koyulaşma, ekzoftalmus ve internal hemorajiler gözlemlendiği rapor edilmiştir. Bazı durumlarda, gastro enterik bozukluklar, gözde lezyonlar, yüzgeç ve ağız çevresinde eritremler, infeksiyöz nekrotik enteritis, vaskülitis ve deride ülserler göz-lemlenmiştir Vibriosis 7 Vibriosis Kış Hastalığı • P. anguilliseptica ilk defa 1972 yılında yılan balıklarındaki toplu ölümlerden izole edilmiş ve “Sekiten-bio” ya da “red spot disease” olarak tanımlanmıştır. • Daha sonra İskoçya ve Danimarka’da hastalık etkeni olarak tanımlanmıştır. 1995’li yıllarda Baltık Denizi’nde salmonidlerde ve Akdeniz Bölgesi ülkelerinde çipuralarda “winter disease syndrome” etkeni olarak tanımlanmıştır. • Son 2-3 yıldır İspanya’da kalkan balıklarının öncelikli patojenleri arasında tanımlanmaktadır. • İspanya, İtalya ve Yunanistan’ın Kuzeyinde, Hırvatistan, Sırbistan, Malta ve Portekiz sahillerinde hastalık yaygın olarak görülmekte ve bazı çiftliklerde %30-50 ölüme sebep olarak ağır ekonomik kayıplara neden olduğu bilinmektedir. 8 Kış Hastalığı • Hastalı Hastalık özellikle 16 derece altı altı (Özellikle 9-13 derece arası arası)su sı sıcaklı caklıkları klarında görülmektedir. • Semptomları Semptomları arası arasında abdominal şişkinlik, deride ve karaciğ karaciğerde kanamalar, deride ülseratif lezyonlar gö görülmektedir. Kış Hastalığı 9 Marine Flexibacteriosis • Tenacibaculum maritimum (Flexibacter • • • marinum/maritimus, Cytophaga marina) Gram negatif, gliding hareketli, kısa yada uzun çomak tarzında görünümlü, sporsuz bakteriler İlk kez Japonya’da çipura yavrularından Wakabayashi ve ark. tarafından izole edilmiştir. Çipura, levrek, dil balığı, kefal, kalkan ve salmon türleri başta olmak üzere bir çok tuzlu su balık türlerinde hastalık yaygın olarak görülmektedir. Marine Flexibacteriosis • Marine flexibacteriosis yetişkin ve juvenillerde etkilidir ve genç balıklarda özellikle etkilidir. • Stres başta olmak üzere çevresel faktörler ve konakçı faktör ilişkisi,su ısısı ile ilgili faktörlere ilave olarak hastalığın seyrini etkileyen diğer etmenlerdir. 10 Marine Flexibacteriosis • Genel olarak enfekte balıklarda aşınmış-kemirilmiş-erimiş (eroded mouth) ve kanamalı ağız, deride ülseratif lezyonlar ile özellikle yüzgeçlerde erime-dökülme tarzı lezyonlar görülmektedir. Marine Flexibacteriosis • Balığın deri bütünlüğünün bozulması sonucu diğer bakteriyel (Pseudomonas sp., Vibrio sp. etkenler de sekonder olarak eşlik etmektedir. 11 Pasteurellosis-Photobacteriosis • Photobacterium damsela subsp. piscidia (Pasteurella piscidia) Gram (-), kokobasil, bipolar boyanma • Hastalık daha çok 21 C’nin altındaki su ısısında yaz dönemi başlangıcında ve sonbaharın ortasında görülür. Pasteurellosis-Photobacteriosis • Akut formda Solungaç Solungaçlarda yangı yangı, mukus artışı artışı gözlenir. • • Karaciğ Karaciğer genellikle konjesyonedir. konjesyonedir. Dalakta bü büyüme (splenomegali), splenomegali), bö böbrek solgun ve ödemlidir. Kronik formda ise dalak ve/veya bö böbrek parankiminde pseudotuberkü ü ller ş ekillenir. Bağı ğırsak pseudotuberk Ba rsak sı sıvı bir iç içerikle doludur. Hava kesesi şişmediğ mediği iç için hasta balı balıklar dibe çöker. çöker. Kafeslerde ölüm balığı n yaşı n bulaş balığın yaşı ve hastalığı hastalığın bulaşma zamanı zamanına bağ bağlıdır. Mortalite genç genç çipuralarda %25 ve genç genç levreklerde %35’ %35’lere kadar çıkabilir. kabilir. 12 Pasteurellosis-Photobacteriosis Gram (+) kokların neden olduğu hastalıklar • Streptococcosis; • Kabaca iki grup altında değerlendirilir: Ilık su streptococcosis ve Soğuk su streptococcosisi 13 Gram (+) kokların neden olduğu hastalıklar • Ilı Ilık su streptococcosis’ streptococcosis’i: 15 derece ve üstü stü su • • • • • sıcaklı caklıkları klarında gö görülür. Tatlı Tatlı ve Tuzlu su balı balıkları klarında Zoonoz olabilen etkenler. Lactococcus garviae, garviae, Streptococcus iniae, iniae, Streptococcus agalactiae ve Streptococcus parauberis Deniz balı balıkları klarında L. garviae, S. iniae özellikle önemli Soğ Soğuk su streptococcosis’ streptococcosis’i:L. piscium, piscium, Vagococcus salmoninarum Streptococcosis- semptomlar • Ekzoftalmus (pop-eye) ascites Hemorajik septisemi, enteritis • Operkulum, yüzgeç dipleri, karın altı, ağız içi ve çevresinde kanama Deride kararma, böbrekte şişlik, safra kesesinde dolgunluk 14 Streptococcosis Lactococcus garviae-Semptomlar • Bilateral ekzofthalmus, ekzofthalmus, korneada bulanı bulanıklı klık, iş iştah kaybı kaybı, vü vücut renginde kararma ve hemarojiler görülür. • İç bakı bakıda karaciğ karaciğer, dalak ve bö böbrekte şişkinlik ve kanamalar gö gözlenir. Kas siteminde ve bağı rsağı ğın n alt kı bağırsa kısmı smında kanamalar gö gözlenir. 15 Motil Aeromonas Septisemi (MAS) • • • • • • Etkenler A. hydrophila, hydrophila, A. sobria, sobria, A. caviae Ayrı Ayrıca; ca; A. veronii, veronii, A.media A.media Gram negatif, oksidaz negatif, kı kıvrı vrık çomakç omakçıklar Tatlı Tatlı ve tuzlu sularda gö görülen MAS en fazla A. hydrophila’ hydrophila’ dan kaynaklanmaktadı kaynaklanmaktadır Ekzoftalmus, Ekzoftalmus, ascites, ascites, hemorajiler, hemorajiler, kuyruk ve yüzgeç zgeçte erozyon, operculum ve boyunda hemorajiler, hemorajiler, dalak ve bö böbrekte bü büyüme Hastalığı Hastalığı atlatan balı balıklar portö portör kalabilir 16 17 Yersiniosis • • • • • • Tatlı Tatlı su salmonidlerinin hastalığı hastalığı Etken Yersinia ruckerii İlk kez Amerika’ Amerika’da 1950’ 1950’de Idoha – Hagermann Vadisi’ Vadisi’nde izole Türkiye’ rkiye’de 1991’ 1991’de izole 5 serotipi mevcut Deride kararma, ağı ağızz etrafı etrafında, boğ boğazda, gö gözde (yarı (yarım ay şeklinde), pektoral ve ventral yüzgeç zgeç tabanları tabanlarında hemoraji Bilateral ekzoftalmus, ekzoftalmus, anü anüste prolapsus, prolapsus, ascites • Gökkuş kkuşağı alabalığı alabalığı en duyarlı duyarlı tür • Bulaş Bulaşmada portö portör balı balıklar önemli • 10oC’ 10oC’ nin altı altında pek gö görülmez. Yersiniosis 18 Flavobacterium spp.’nin neden olduğu hastalıklar • Columnaris hastalığı hastalığı:: Flavobacterium columnare • Rainbow Trout Fry Syndrome: Syndrome: F. psychrophilum Columnaris Hastalığı • Kolumnaris hastalığı hastalığı,, vü vücut yü yüzeyi, solungaç solungaçlar ve • • • • • yüzgeç zgeçleri tutar. Cotton wool disease “Saddleback” Saddleback”-Eğer gö görünümü: Dorsal yüzgeç zgeç yakı yakınında Özellikle yü yüzgeç zgeçlerde nekrozlarla baş başlayı layıp vü vücuda yayı yayılan lezyonlar Baş Başlangı langıçta grimsi nekrotik merkezli ve kalkı kalkık kenarlı kenarlı lezyonlar büyüyerek vü vücuda yayı yayılır. Yüzgeç zgeçlerde fungus benzeri yama tarzı tarzı lezyonlar ve solungaç ç larda mucus artışı ışı vardı ı r. solunga art vard 19 Flavobacterium columnare • Etken Gram negatif ince, uzun çomaklar tarzı tarzındadı ndadır. • “Gliding” Gliding” hareket • Rhizoid şekilli sarı sarımsı msı koloniler oluş oluşturur. RTFS • • • • • Rainbow Trout Fry Syndrome: Syndrome: Flavobacterium psychrophilum Gram negatif, ince,uzun, “gliding” gliding” hareket gösteren çomaklar Özellikle gökkuş kkuşağı alabalığı alabalığı yavruları yavrularında Mortalite %10%10-30 arası arası. Bazen %70’ %70’e çıkabiliyor Semptomlar; ekzoftalmus, ekzoftalmus, karı karında şişkinlik, solungaç solungaçlarda solgunluk, letarji, deride koyulaş koyulaşma, kuyruk yü yüzgecinde erozyon ve koyulaş koyulaşma • Hastalı Hastalık kronikleş kronikleştikç tikçe deride ülseratif lezyonlar • Karaciğ Karaciğerde hemorajiler, hemorajiler, dalak çabuk parç parçalanı alanır, ascites ve anemi belirgindir. • Eriş yıcılık Erişkinlerde asemptomatik taşı taşıy 20 Bakteriyel Böbrek Hastalığı • İhbarı hbarı mecburi bir hastalı hastalıktı ktır. • • • • • • • • Etken Renibacterium salmoninarum Bacterial Kidney Disease Kronik ve sistemik seyirli enfeksiyon Somon ve alabalıklarda görülür Smoltifikasyon ve su sıcaklığı (15-20 oC) enfeksiyon için önemli Genç alabalıklar çok duyarlı 8-14 oC’ de ölüm çok fazla Etken suda bulunmaz (saprofit değil) Vertikal bulaşma, portör anaçlar etkeni yayar,portörlerin dışkılarıyla balıktan balığa bulaşma da var 21 BKD • Ekzolftalmus gözün kaybıyla sonuçlanır • Lateral çizgi üzerinde küçük hemorajiler, • • • • • furunküller Pektoral yüzgeçlerde hemoraji, ascites Otopside böbreklerde şişlik, beyaz-gri nodüller Dalakta aşırı büyüme Gökkuşağı alabalığı ırk olarak daha dirençlidir Tedavi kronik seyirli olduğu için başarısızdır BKD 22 FURUNCULOSIS • • • • • • • • Etken Aeromonas salmonicida Hareketsiz bir Aeromonas Salmonid ve non-salmonid balıklarda görülür.(sazan,levrek,hani) Sıcaklık artışı, O2 azlığı, su kirliliği predispoze edici faktörler Akut, subakut ve kronik seyreder Akut formda semptom görülmez, 2-3 günde ölümler oluşur Durgunluk, hafif ekzoftalmus, vücut yüzeyinde hemorajiler Furunküller genelde büyük balıklarda kronik seyirlerde ortaya çıkar, furunküllerin açılmasıyla ülserler şekillenir. • Horizontal ve vertikal bulaşma • Argulus, Lernaea gibi balık parazitleri bulaşmada önemli 23 Balık Tüberkülozu • Hastalığın etkeni Mycobacterium marinum’ dur. Hastalık, yüzme havuzu granulomu olarak da bilinir. • M. fortuitum, M. flavescens, M. chelonae, M. gordonae, M. terrae, M. triviale, M. diernhoferi, M. celatum, M. kansasii ,M. intracellulare • Yüzeyde yaralarla başlar. Kambur bir görüntü vardır. Etkenin yerleştiği yere göre o bölge şişmeye başlar. Bir süre sonra açılır ve bakteri tüm akvaryumu kontamine eder (açık Tüberkuloz). İlk belirtilerden balığın ölümüne kadar çok uzun bir zaman geçer. • Tedavi önerilmez. • Zoonoz Hastalıklardan Korunma ve Kontrol • Kuluçkahanelerde sertifika uygulanması • Ülkeye giriş-çıkışta yumurta, yavru ve anaçlara • • • • • kontroller uygulanması, Su kalitesi ile ilgili parametreler (CO, sıcaklık,tuzluluk, bulanıklık, besleyici elementler) Balık girişi ve transferinin kontrolü Yem ile ilgili parametreler (Yem kalitesi) Yavru kalitesi ile ilgili parametreler Stres Kontrolü (Yoğun stoklama,balıkların sık ellenmesi ve nakiller ) 24 Aşılama • Enjeksiyonla aşılama • Banyo ile aşılama (kısa süreli, uzun süreli banyo aşılaması) • Oral aşılama • Sprey aşılama Numune kabul kriterleri • Klinik belirtileri gösteren balıklar seçilmelidir.. • Mümkün olduğunca çabuk ve canlı ulaştırılmalıdır. • Bunun için en uygunu oksijen sistemli balık • • • tanklarıdır Ölü balıklar ise buz içerisinde soğuk zincirle ulaştırılır. Balık örnekleri ile buzun temas etmemesi gerekmektedir. Bakteriyolojik muayene için tedavi görmemiş balıklar seçilmelidir (Tedavi hakkında bilgi verilmelidir). 25 TEŞEKKÜRLER…. 26