Eylül 2014
Transkript
Eylül 2014
Energy ofTurkey SOCAR TÜRKİYE, YATIRIMLARIYLA YOLUNA DEVAM EDİYOR SOCAR, Türkiye'de "Value-Site" vizyonuyla, Rafineri-PetrokimyaEnerji-Lojistik-Dağıtım entegrasyonunu kuruyor. SOCAR TURKEY ENERJİ A.Ş. EYLÜL 2014 SAYI 03 ÖNSÖZ GÜCÜMÜZÜ YATIRIMLARIMIZIN GÜCÜNDEN ALIYORUZ KENAN YAVUZ BAŞKAN (CEO) SOCAR Turkey Enerji A.Ş. Büyük yatırım süreçlerİnden geçtİğİmİz bugünlerİn sonunda harcadığımız emeğİn karşılığını projelerİmİz tamamlandığında Azerbaycan ve Türkİye olarak fazlasıyla alacağımız İnancındayım. Merhabalar, Kurumsal yayınımız Energy of Turkey’ de şirketimiz hakkında ve enerji sektörüyle ilgili dosyalara yer vermeye devam ediyoruz. Biz, Türkiye-Azerbaycan stratejik iş birliğinin ekonomik gücünün karşılığını, bu ortaklığın adını “SOCAR” olarak nitelendiriyoruz. Tarihsel birlikteliğimizi yaptığımız yatırımlarla ekonomik birlikteliğe de dönüştürmeyi başararak, ‘İki Devlet Bir Millet’ olarak bu coğrafyadaki ve dünyadaki konumumuzu güçlendirmeyi sürdürüyoruz. Geçtiğimiz Mayıs ayında TANAP Projesi’nde Türkiye’nin ortaklığının artırılmasına ilişkin 12. Cumhurbaşkanımız Recep Tayyip Erdoğan’ın da Başbakan olarak katıldığı bir imza töreni düzenledik. Batı piyasalarına Türkiye üzerinden ulaşacak Azerbaycan gazı sayesinde Türkiye, enerji güvenliği açısından da önemli konuma sahip bir devlet olacak. Proje kapsamında, Türkiye-Gürcistan sınırından Türkiye-Yunanistan sınırına kadar olacak TANAP, başlangıçta 10 milyar metreküpü Avrupa’ya, 6 milyar metreküpü ise Türkiye’ye olmak üzere yıllık 16 milyar metreküp doğalgaz sevkiyatı yapacak. Projenin ilk safhasını 2018’de tamamlamayı planlıyoruz. Enerji platformu üzerinden gerçekleştirdiğimiz ortaklığı, düzenlediğimiz ziyaretler ve organizasyonlarla da devam ettirmeye çalışıyoruz. SOCAR olarak sponsor olduğumuz Uluslararası Hazar Petrol ve Doğal Gaz Fuarı’nın (Caspian Oil & Gas 2014) 21.’si Bakü’de düzenlendi. Türkiye, Rusya, ABD, İngiltere ve Fransa gibi petrol sektörüne yön veren ülkelerin yanı sıra Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev de katılımlarıyla onurlandırdı. Yaptığımız yatırımların yanı sıra projelerimizin finansmanıyla ilgili de ilklere imza atıyoruz. Proje finansmanı anlaşması, kredi büyüklüğü ve vadesi açısından Cumhuriyet tarihinin en büyük ve en uzun vadeli kredi anlaşması oldu. İmzalanan proje finansman paketi, ABD, Japonya, Kore, İspanya ve İtalya Eximbankları ile dünyanın dört bir yanından 17 ticari ve kalkınma bankası ve bir yerel banka olmak üzere, 23 bankalı bir konsorsiyumdan oluşuyor. Projemize güvenerek bu büyük konsorsiyuma katılım gösteren 23 bankaya destekleri için teşekkür ediyorum. Petlim’de ise yine tarihi bir başarıya imza attık ve Goldman Sachs ülkemize ve şirketimize güvenerek Petlim’in yüzde 30’unu 250 milyon dolar bedelle satın aldı. Buna ek olarak Akbank ile bir ön anlaşma yaptık ve term-sheet kapsamında 13 yıl vade ile 211 milyon dolar tutarında bir proje finansmanı gerçekleştireceğiz. Türkiye’nin 3. büyük konteyner limanı olacak yatırımımız 2015 yılı son çeyreğinde hizmete girecek. Projelerimizle yakından ilgilenen ve derin bir hassasiyetle takip eden Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanımız Sayın Taner Yıldız ile bu sayımızda bir röportaj gerçekleştirdik. Kendilerine bize göstermiş olduğu güven ve alaka için teşekkürü bir borç bilirim. Büyük yatırım süreçlerinden geçtiğimiz bugünlerin sonunda harcadığımız emeğin karşılığını projelerimiz tamamlandığında Azerbaycan ve Türkiye olarak fazlasıyla alacağımız inancındayım. Maddi kazançların yanı sıra stratejik sonuçlar da doğuran projelerimizle birlikte Azerbaycan ve Türkiye olarak güçlenerek yolumuza devam edeceğiz. Gücümüzü yatırımlarımızın gücünden aldığımızı belirtir, Ekim ayında kutlayacağımız Kurban Bayramı’nın da içinde bulunduğumuz coğrafyaya huzuru ve barışı getirmesini dilerim. Sevgilerimle, Kenan Yavuz 2014 |1 İÇİNDEKİLER KAPAK HABERLER 04 | Enerjide Dev İmza 08 | Hazar’ın Enerji Potansiyeli Bakü’de Ele Alındı Socar türkiye, yatırımlarıyla yoluna devam ediyor SOCAR, Türkiye’de “Value-Site” vizyonuyla, Rafineri-PetrokimyaEnerji-Lojistik-Dağıtım entegrasyonunu kuruyor. 10 | Star Rafinerisi’nin Finansmanı İçin Devler Bir Arada 14 | Geçmişten Günümüze Star Rafinerisi 16 | Goldman Sachs Petlim’e Ortak Oluyor 18 | Petkim’den Yeni Bir Yatırım Daha 24 | Azerbaycan Devlet Komisyonu’ndan TANAP Ziyareti 25 | TANAP Projesi’nin İnşaat İhalesine Çağırılacak Müteahhitler Belirlendi 25 | TANAP Projesi Ana Hat Vanaları İhalesi’ne 13 Firma Çağırılacak 26 | Geleneksel İftar Yemeği Sait Halim Paşa Yalısı’nda Gerçekleşti 04 26 | SOCAR Türkiye Sosyal Medyada 27 | SOCAR Türkiye, Soma’yı Yalnız Bırakmadı 27 | TANAP’lı Çocuklar, En Güzel Resimlerini 23 Nisan İçin Çizdi 28 |Petkim Türkiye’nin Petrokimya İthalatını Azaltacak 08 10 2| Energy Of Turkey 20 36 AZERİCE xülasə 58 | Enerji Sahəsində Önəmli İmza Mərasimi İmtiyaz Sahibi SOCAR TURKEY ENERJİ A.Ş. Adına Kenan YAVUZ (Başkan/CEO) 60 | Xəzərin Energetika Genel Yayın Yönetmeni Berna Kürekçİ ŞENDİR Potensialı Bakıda müzakirə olundu 40 FACTS&FIGURS PANORAMA 64 | “Goldman Sachs” İletişim Adresi SOCAR TURKEY ENERJİ A.Ş. Eski Büyükdere Cad. SOCAR Bosphorus Plaza No:231 34398 Maslak -İstanbul Tel: (0212) 305 00 00 Zavodunun Maliyyələşməsi üçün nəhəng şirkətlər bir araya gəldi 70 | Azərbaycan Dövlət Komissiyası Tanap’a Səfər Etdi 20 | “İki Ülke İçin Katma Değer Yaratıyoruz” Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız, gerçekleştirilen projelerin ülke ekonomilerine katkılarını değerlendirdi. Yayın Kurulu Berna Kürekçİ ŞENDİR Necla Demİrcİ Memduh Taşlıcalı Mutlu Serra Hatip Nilüfer Yalçın Evrenler 66 | “Azərbaycan ilə Həyata Keçirilən Hər Layihə İki Ölkə üçün də Əlavə Dəyər Yaradır” RÖPORTAJ 71 |Tanap Layihəsi Ana Xətt 44 34 | Büyük Ölçekli Krediye Musluk Kolay Açılmıyor Ventil Layihəsinə 13 Firma Çağırılacaq 73 | “Petkim İstehsal Tutumunu Artıqdıqca Türkiyənin Petrokimya İdxalatı Azalacaq” Büyük projelere kaynak bulmanın hiç de kolay olmadığı bir ortamda 23 bankanın 3.29 milyar dolarlık riske imza atması, SOCAR Türkiye’ye, Azerbaycan’a ve Türkiye’ye güveni ortaya koyuyor. On Energy BAKIŞ 78 | Energy Potential Of 36 | Alternatif Koridorlar Enerjide İthalat Maliyetini Düşürüyor TANAP Projesi’nin alternatif enerji koridoru yaratması ve rekabetçi enerji maliyetleri sağlaması, Türkiye’nin enerji ithalat faturasını aşağıya çekecek. RÖPORTAJ 40 | “Avrupa’nın En İyi Entegre Enerji Oyuncusu Olmayı İstiyoruz” SOCAR Energy İsviçre CEO’su Edgar Bachmann, SOCAR’ın İsviçre pazarına girmesinin İsviçre açısından da farklı bir deneyim olduğunu ve bu gelişimin sektörde 20 yıldan uzun süredir gerçekleşmiş en önemli değişim olduğunu söylüyor. SUMMARY İNGİLİZCE 76 | Important Agreement AKTÜEL 44 | Rüzgar Enerjisinde Türkiye Potansiyelini Değerlendiriyor Bir petrokimya şirketi olarak yenilenebilir enerji alanında da yatırımlara yön veren Petkim Aliağa’da yeni kuracağı rüzgar enerjisi santrali ile yenilenebilir enerji alanında ilk yatırımını yapıyor. RÖPORTAJ 48 | Alim Kasımov: “Müzikseverler Beni Olduğum Gibi Kabul Ettiler” GEZİ 52 | Tarihi İzleri İle Doğanın Birleştiği Kent: Tiflis Sorumlu Yazı İşleri Müdürü Necla Demİrcİ 62 | “STAR” Neft Emalı “Petlim”Ə Ortaq Olur 30 | Türkiye Enerji Yatırımlarına Ev Sahipliği Yapıyor Energy of Turkey Caspian Discussed in Baku Direktör Emin GÖRGÜN Yayınlar Koordinatörü Aynur Şenol Altun Ekonomi Yayınları Yönetici Editörü Nesrin KOÇASLAN Ekonomi Editörü Figen AYPEK AYVACI Cenk SARIOĞLU Simgenur GÜDEBERK Yönetici Art Direktör Fatih DUMLU Art Direktör Sertan VURAL Grafik Tasarım Seval YARAR Güler KAHRAMAN Fotoğraf Editörü Şeref YILMAZ 80 | Giants Met For Financing Kollektif Yayıncılık Reklam Tasarım ve İçerik Hizm. A.Ş. Mat-Set Plaza, Yeşilce Mah. Emektar Sok No: 5 Kat: 4 Kağıthane / İSTANBUL 82 | Goldman Sachs Becomes Partners With Petkim Tel: +90 212 912 11 22 Faks:+90 212 324 02 07 Star Oil Refinery 84 | “All Projects Carried Out with Azerbaijan Create Added Value for Both Countries” 87 | Azerbaijan State Commission Visited TANAP 88 |13 Companıes Wıll Be Invıted To The Tender For Maın Lıne Valves Of Tanap Project 90 | Petkim Will Decrease Petrochemical Imports Of Turkey Baskı ve Cilt / Printing Portakal Baskı İthalat İhracat San. ve Tic. A.Ş. Huzur Mah. Tomurcuk Sokak No:5 4.Levent Seyrantepe-İstanbul Tel: 0 212 332 28 01 Yayın Türü Yaygın, yerel, süreli, ücretsiz kurumsal yayın Yayın Süresi / Dili 2 Aylık / Türkçe-Azerice İngilizce Dergide yer alan yazı ve fotoğrafarın tamamı ya da bir kısmı SOCAR’ın izni alınmadan hiçbir şekilde kullanılamaz. Contact / İletişim info@collective.com.tr www.collective.com.tr 2014 |3 HABERLER ENERJİDE DEV IMZA Türkiye’nin Şahdeniz Doğalgaz Üretim Sahası ve Trans Anadolu Doğal Gaz Boru Hattı Projesi (TANAP) ortaklığının artırılmasına ilişkin anlaşma, Beşiktaş’taki Shangri La Bosphorus Otel’de düzenlenen törenle imzalandı. T ürkiye’nin Şahdeniz Doğal Gaz Üretim Sahası ve Trans Anadolu Doğal Gaz Boru Hattı Projesi’ne (TANAP) ortaklığının artırılmasına ilişkin anlaşma törenine 10 Ağustos 2014’te Cumhurbaşkanı seçilen Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız, SOCAR Başkanı Rövnag Abdullayev, SOCAR Türkiye Yönetim Kurulu Başkanı Vagif Aliyev ve SOCAR Türkiye Başkanı (CEO) Kenan Yavuz katıldı. Törende konuşan Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, “Biz Türkmen gazının 4| Energy Of Turkey da Türkiye üzerinden batı piyasalarına erişmesini temenni ediyoruz” dedi. Son yıllarda küresel enerji alanında büyük çaplı değişimler yaşandığını ifade eden Erdoğan, dünya enerji haritasının süratle değiştiğini, yeni aktörlerin ortaya çıktığını, mevcut enerji oyuncularının da yeni yol ayrımlarıyla karşı karşıya geldiğini anlattı. Geliştirilen yeni teknolojilerin enerji arenasında köklü değişimlere yol açtığını vurgulayan Erdoğan, güvenlik, refah ve barışın birlikte anlamlı hale geldiği bu ortamda karşılıklı çıkarların gözetildiği uluslararası işbirliği ve dayanışma girişimlerinin büyük önem kazandığını kaydetti. Bu gelişmelere paralel olarak enerji güvenliğinin, dış politika, ulasal güvenlik, ekonomik büyüme ve sürdürülebilir kalkınma gibi kavramlarla birlikte anılmaya başlandığını dile getiren Erdoğan, enerji güvenliği konusunun küresel gündemin giderek daha üst sıralarına çıkarken günümüz dünyasındaki tartışmaların da ana temalarından biri haline geldiğini kaydetti. “AZERBAYCAN İLE DOĞU-BATI ENERJİ KORİDORUNU GELİŞTİRDİK” Başbakan Erdoğan, Türkiye olarak enerji güvenliğinin sağlanmasında üretici, transit ve tüketici ülkeler arasında etkin bir işbirliği ve diyalog tesisinin büyük önem taşıdığına inandıklarını vurgulayarak, şöyle devam etti: “Bu anlayışla dost ve kardeş ülke Azerbaycan ile doğu-batı enerji koridorunu geliştirdik. Bakü-Tiflis-Ceyhan Ham Petrol ve Bakü-Tiflis-Erzurum Doğal Gaz Boru Hattı projeleri, bu koridorun başarıyla hayata geçirdiğimiz iki unsurudur. Elbette Gürcistan’ın da bu projelerin gerçekleştirilmesinde önemli bir role sahip olduğunu ifade etmek isterim. Bugün de TANAP’ın öngörülen takdim içerisinde hayata geçirilmesi amacı doğrultusunda önemli bir adımın atılmasına hep birlikte şahitlik ediyoruz. Bilindiği gibi TANAP’a ilişkin hükümetlerarası ve ev sahibi hükümet anlaşmaları, 2012 yılının Haziran ayında İstanbul’da şahsım ve değerli kardeşim Aliyev’in huzurunda imzalanmıştı. Haziran 2012’den bu yana geçen sürede TANAP açısından büyük önem taşıyan yeni gelişmeler yaşandı. Şahdeniz-2 nihai yatırım kararı anlaşması, geçtiğimiz Aralık ayında Bakü’de düzenlenen bir törenle neticelendirildi.” Törende konuşan Erdoğan, anlaşmaların ülkeler ve mİllet İçİn hayırlara vesİle olmasını dİledİ. “TANAP’IN TAP’A BAĞLANMASI ÖNGÖRÜLÜYOR” Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, imzalanan anlaşmalarda yer alan hususlardan özellikle ikisinin Türkiye ve şirketler bakımından büyük önem taşıdığını belirterek, şunları kaydetti: “Bunlardan biri BOTAŞ’ın TANAP boru hattında yüzde 20 olan payının yüzde 30’a çıkarılmış olmasıdır. İkincisi de Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı’nın Şahdeniz sahasındaki payının yüzde 9’dan yüzde 19’a yükselmiş bulunmasıdır. Böylece Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı söz konusu sahada British Petrol’den sonraki ikinci büyük ortak konumuna geldi. İlk aşamada TANAP’ı Şahdeniz sahasının beslemesi ve bu çerçevede Şahdeniz sahasının ikinci geliştirme aşaması kapsamında üretilecek doğal gazın 6 milyar metreküplük bölümünün ülkemize satılması öngörülüyor. Bu sahadan gelen doğal gazın 10 milyar metreküplük bölümünün de Türkiye üzerinden TANAP vasıtasıyla Avrupa’ya taşınması planlanıyor. Daha sonraki aşamalarda ise Hazar Denizi’nin Azerbaycan bölümünde bu2014 |5 HABERLER lunan diğer sahalardan elde edilecek doğal gaz kaynaklarının da bu boru hattına yönlendirilmesi hedefleniyor. Erdoğan: “Türkmen gazının da Rus ve Doğu pazarlarına ilaveten Batı piyasalarına da Türkiye üzerinden erişmesini temenni ediyoruz. Daha ileriki aşamalarda farklı ilave kaynakların bu boru hattına yönlendirilmesi hususu da söz konusu olabilecektir. Bugünkü anlaşmalar bu süreci de özellikle kapsama alanı içine almaktadır.” sözleriyle Türkiye’nin doğu ile batı arasında önemli bir enerji köprüsü göreceğine değindi. “TÜRKİYE, YÜKSELEN BİR ÜLKEDİR” Hayata geçirdikleri ve üzerinde çalıştıkları veya gündemlerinde bulunan bu tür projelerin, bölgenin siyasi, sosyal ve ekonomik görünümünü şekillendiren tarihi dönüm noktalarını oluşturduğunu ifade eden Erdoğan, “Türkiye; 77 milyona yaklaşan nüfusu, gelişen ekonomisi, hızla artan enerji talebi ve enerji merkezi olma hedefiyle bu bakımdan yükselen bir ülkedir. Bu çerçevede, Ceyhan’ı, Doğu Akdeniz’in birinci, Avrupa’nın ise Rotterdam’dan sonra ikinci büyük terminali haline dönüştürmeyi amaçlıyoruz.” Bunların da ötesinde, TANAP’ın sadece ticari bir 6| Energy Of Turkey yatırım olarak değerlendirilmeyeceğini belirten Erdoğan, TANAP’ın Türkiye ile Azerbaycan arasında olduğu kadar, Avrupa ülkeleriyle de aramızda uzun yıllara dayanacak güçlü, sağlam ve organik ilişkiler tesis edecek bir proje olacağına inanıyoruz” ifadelerini kullandı. Türkiye’nin, mevcut fırsatları somut projelere ve gerçeklere dönüştürmek için bugüne kadar olduğu gibi bundan sonra da bu çabalarını sürdüreceğini ifade eden Erdoğan, katkıda bulunanlara teşekkür etti. “BU PROJE, KARŞILIKLI YATIRIMLARIN EN ÖNEMLİ GÖSTERGELERİNDEN BİRİ” Başbakan Erdoğan’ın ardından konuşan Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız, “Türkiye’nin, kardeş ülke Azerbaycan ile geliştirdiği projelerin en büyüklerinden biri TANAP olacak. Bu proje, karşılıklı yatırımların en önemli göstergelerinden biridir” dedi. Törende Yıldız, Başbakan Erdoğan’ın bütün ithal edilen ham petrol ve doğal gazın yerli üretimle veya sınırları değişmek kaydıyla mutlaka Türkiye’nin üretimiyle beraber yapılmasını istediğini dile getirdi. Nabucco Projesi’nin adının değişmiş olmasının, Türkiye’nin coğrafyasından kaynaklanan avantajları kaybedeceği anlamına gelmediğini vurgulayan Yıldız, tam tersine Nabucco veya Trans Anadolu Doğal Gaz Boru Hattı (TANAP) adının olmasının, Türkiye’nin değil, Avrupa’nın problemi olduğunu söyledi. Nabucco ile Avrupa’nın kuzeyine gelecek doğal gazın, bu en son seçimle, Avrupa’nın güneyine doğru gittiğini belirten Yıldız, “Türkiye’deki yaklaşık 1800 kilometrelik hat, aynı şekilde Türkiye’den geçiyor. Türkiye’nin, kardeş ülke Azerbaycan ile geliştirdiği projelerin en büyüklerinden biri TANAP olacaktır. Bu proje, karşılıklı yatırımların en önemli göstergelerinden biridir. Petkim STAR Rafinerisi yalnızca Azerbaycan’ın Türkiye’de yaptığı yatırımlar değil, aynı zamanda Türkiye’nin Azerbaycan’da Erdoğan: “Türkmen gazının Rus ve Doğu pazarlarına İlaveten Batı pİyasalarına da Türkİye üzerİnden erİşmesİnİ temennİ edİyoruz. Tören sonrasında SOCAR yönetimi Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’a projenin detaylarını aktardı. yaptığı yatırımlara önemli bir örnek teşkil edecektir. 19022002 yılları arasında fiili olarak tam 100 yılda Türkiye’nin kurulu gücü 31 bin 700 megavata gelmiştir. Ancak son 11 yılda güçlü irademizle beraber ortaya konan AK Parti hükümetlerimiz, bundan daha fazlasını 32 bin 500 megavatı gerçekleştirdi. Bizler TPAO’nun yurtdışı yatırımlarını zenginleştiriyoruz.” Yıldız, eğer bir yerde tüketim varsa onun üretileceğini, üretim varsa da mutlaka iletileceğini belirttiklerini dile getirerek, “Bu 45 milyar dolarlık bir zincir. Bunun halkaları var. Şahdeniz’deki üretim halkası, Gürcistan ve Türkiye’deki iletim halkası… Bu bütün halkaların toplamı 45 milyar dolar. Bu para 2019’un başına kadar harcanmak zorunda ki bu üretim yapılsın ve tüketim noktalarına da iletilsin. Bu proje, 9 Avrupa ülkesiyle 100 milyar dolarlık doğal gaz kontratını yapmış bir proje. Türkiye yalnızca ihtiyaçlarını buradan karşılamakla kalmayacak aynı zamanda AB üyesi ülkelerin de probleminin çözümünün bir parçası olmak adına önemli bir merhale teşkil etmiş oluyor. Biz, yerli üretimle, yerli istihdamla beraber bütün teknolojilerin kullanıldığı ve çevreye duyarlı bir projeden bahsediyoruz” değerlendirmesini yaptı. Doğal gazı ve petrolu hemen kaynağın başında satın almak üzere bir operasyon gerçekleştirildiğini vurgulayan Yıldız, “Yüzde 10’luk hisse daha katılarak Türkiye, BP’den sonraki en yüksek hissedarlık oranına geldi. Cari açıktaki en önemli katkılardan olan doğal gaz ve petrolü siyasi sınırları sabit kalmak şartıyla mutlaka ekonomik sınırlarını enerji sınırlarını genişleterek bu sonuca inşallah ulaşacaktır” dedi. “TÜRKİYE İLE İLİŞKİLERİMİZİN İLERLEMESİ İÇİN TARİHİ BİR GÜN” SOCAR Başkanı Rövnag Abdullayev de anlaşmanın gerçekleştiği günün Türkiye ve Azerbaycan ilişkilerinin daha da ilerlemesi için tarihi bir gün olduğunu belirtti. Azerbaycan Enerji Bakanı Natiq Aliyev ise enerji projelerinde Türkiye’nin payını artırmış olmaktan dolayı mutlu olduklarını sözlerine ekledi. Törende, ilk olarak TPAOTOTAL Hisse Alım-Satım Anlaşması, BOTAŞ-SOCAR TANAP Hisseleri Alım-Satım Anlaşması, BOTAŞ-TANAP Gaz Taşıma Anlaşması ve T.C. Hükümeti ve Azerbaycan Cumhuriyeti Hükümeti arasında TANAP’a ilişkin Mutabakat Zaptı imzalandı. 2014 |7 HABERLER Hazar’ın Enerji Potansiyeli Bakü’de Ele Alındı 21’inci Uluslararası Hazar Petrol ve Doğal Gaz Fuarı (Caspian Oil & Gas 2014) SOCAR Türkiye’nin Sponsorluğu’nda Azerbaycan’ın başkenti Bakü’de düzenlendi. 8| Energy Of Turkey T ürkiye, Rusya, ABD, İngiltere ve Fransa gibi petrol sektörüne yön veren ülkelerden toplam 402 şirket, Azerbaycan’ın başkenti Bakü’de 3 – 6 Haziran 2014 tarihleri arasında Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev’in katılımıyla düzenlenen, 21’inci Uluslararası Hazar Petrol ve Doğal Gaz Fuarı’nda (Caspian Oil & Gas 2014) bir araya geldi. Fuarın açılışında konuşan Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Azerbaycan’ın 2,5 trilyon eşdeğer hale geldi. Bu ikisini birbirinden ayırmak mümkün değil” dedi. Aliyev, “Azerbaycan, zengin doğal gaz yataklarına sahip. Şahdeniz Doğal Gaz Sahası’nın dünyanın en büyük yataklarından biri ve Azerbaycan doğal gazının yarısı buradan üretiliyor. Azerbaycan, en az 2,5 trilyon metreküp doğal gaz kaynağına sahip bir ülke. Bu kaynaklar, hem ülkenin hem de Avrupa’nın enerji güvenliği konusunda önemli rol oynayacak.” metreküp doğal gaz kaynağına sahip olduğunu ve bu kaynakların hem ülkenin hem de Avrupa’nın enerji güvenliği konusunda önemli rol oynayacağını belirtti. “ENERJİ GÜVENLİĞİ ULUSAL GÜVENLİKLE EŞDEĞER” SOCAR Türkiye’nin Platin Sponsor olarak yer aldığı 21’inci Uluslararası Hazar Petrol ve Doğal Gaz Fuarı’nın açılışını gerçekleştiren Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, “Enerji güvenliği, neredeyse ulusal güvenlikle “TANAP VE TAP SADECE GÜZERGAH DEĞİL YENİ BİR KAYNAK” İlham Aliyev, Azerbaycan doğal gazının Avrupa’ya taşınması için girişimler olduğunu ancak sonuç çıkmadığını, bu konuda birçok sorumluluğu kendi üzerlerine aldıklarını ve TANAP Projesi’nin gerçekleşmesi için ne gerekiyorsa yaptıklarını belirterek; “Şahdeniz yatağından doğal gazın çıkarılması ve pazarlanması konusu artık çözüldü ve TANAP Projesi’ni imzaladık. TANAP’ın adını da biz verdik Bu yıl 21’cİsİ gerçekleşen fuar “Satıcıyla Buluş” sloganı İle SOCAR’ın İkİncİ kez platİn sponsorluğunda düzenlendİ. ve gerçekleşmesi için ne gerekiyorsa yaptık” ifadelerini kullandı. TANAP’ın bugün artık gerçekçi proje olduğuna ve bu yönde çalışmaların başladığına değinen Aliyev, “Maksimum düzeyde uluslararası ilişkileri geliştirmeye ve Avrupa’nın enerji güvenliği için destek olmaya çalışıyoruz” dedi. ABDULLAYEV: “TÜRKİYE’NİN TANAP’TAKİ PAYININ ARTMASINDAN MUTLUYUZ” 21’inci Uluslararası Hazar Petrol ve Doğal Gaz Fuarı’nda Türkiye’nin TANAP Projesi’ndeki payının yükselmesine ilişkin açıklamalar yapan SOCAR Başkanı Rövnag Abdullayev ise payların TPAO’ya devrine karar verdiklerini ve bu karardan dolayı mutluluk duyduklarını belirterek; “İnanıyoruz ki kardeş ülke Türkiye’nin projeye katkısı artacak. Türkiye, TPAO şirketiyle Şahdeniz’de BP’den sonra gelen ikinci büyük ortak haline geldi” sözleriyle Türkiye’nin projedeki önemine değindi. 2014 |9 HABERLER STAR RAFİNERİSİ’NİN FİNANSMANI İÇİN DEVLER BİR arada 10 | Energy Of Turkey SOCAR’ın Petkim Yarımadası’nda yürüttüğü 10 milyar dolar tutarındaki RafineriPetrokimya-Enerji-Lojistik ve Dağıtım entegrasyonuna dayalı yatırımların en önemli ayağı olan SOCAR Türkiye Ege Rafinerisi (STAR) için 3.29 milyar dolarlık Türkiye reel sektör tarihinin en büyük ve en uzun vadeli proje finansmanı kredisi anlaşması imzalandı. 25 Ekim 2011 tarihinde Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ve Türkiye Cumhuriyeti Başbakanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından temeli Petkim Yarımadası’nda atılan STAR Rafineri Projesi’ne bugüne kadar SOCAR öz kaynaklarından yaklaşık 800 milyon dolar harcama gerçekleştirildi. 2014 | 11 HABERLER T ürkiye reel sektör tarihinin en büyük ve en uzun süreli proje finansmanı kredisi anlaşması olarak tarihe geçen STAR Rafinerisi Kredi Anlaşması imza törenine hem Türkiye’den hem de Azerbaycan’dan geniş bir katılım gösterildi. Törene, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız, Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanı Fikri Işık, Azerbaycan Cumhuriyeti Enerji Bakanı Natig Aliyev, Azerbaycan Cumhuriyeti Ekonomi ve Sanayi Bakanı Şahin Mustafayev, Azerbaycan Devlet Petrol Fonu Başkanı Şahmar Mövsümov, SOCAR Başkanı Rövnag Abdullayev, Petkim Yönetim Kurulu Başkanı ve SOCAR’ın Uluslararası Yatırımlarından Sorumlu Yöneticisi Vagif Aliyev, Finans Operasyonlarından Sorumlu SOCAR Başkan Yardımcısı Süleyman Gasimov ve SOCAR Türkiye Başkanı (CEO) Kenan Yavuz katıldı. 6 Haziran 2014 tarihinde Çırağan Sarayı’nda gerçekleştirilen imza töreniyle Türkiye’nin en büyük sanayi yatırımı olacak STAR Rafinerisi’nin gerçekleştirilmesinde önemli bir adım daha atıldı. TÜRKİYE’NİN EN BÜYÜK KREDİ ANLAŞMASI Gerçekleşen proje finansmanı, kredi büyüklüğü ve vadesi açısından Türkiye’nin bugüne kadarki en büyük ve en uzun vadeli kredi anlaşması olurken, 2014 yılında Avrupa, Orta Doğu ve Afrika (EMEA) bölgesindeki en büyük petrol ve gaz proje finansmanı operasyonlarından biri oldu. Azerbaycan ve Türkiye’nin siyasi iradelerinin belirlediği vizyon ve verdikleri destekler sayesinde gerçekleştirdikleri projeler ile iki ülkenin geleceğine katkı sağlamanın büyük gururu ve onurunu yaşadıklarının 12 | Energy Of Turkey altını çizen SOCAR Türkiye Başkanı (CEO) Kenan Yavuz, “Türkiye ve Azerbaycan kardeşlik hukukunun ve stratejik ortaklığının en önemli projesini hayata geçiriyoruz. Rafinerimiz Türkiye tarihinde özel sektör tarafından yapılan ilk rafineri projesi olma özelliği taşımakta olup, son otuz yıldan bu yana gerçekleştirilen en büyük reel sektör projesi. Saha hazırlama çalışmalarımızı yüzde 80 oranında tamamladık, projenin avans ödemesi olan 180 milyon doları işi yüklenen firmaya ödedik” dedi. SOCAR olarak Türkiye kamuoyuna verdikleri sözleri birer birer gerçekleştirdiklerine Türkiye sanayisinin kılcal damarlarına nüfuz edecek, rekabet gücünü artıracak, cari açığı aşağı çekecek, ihracat ve istihdam imkânlarını geliştirecek ve 2023 hedeflerine katkı koyacak bir yatırım portföyünü yönettiklerine değinen Yavuz, SOCAR’ın bugün itibariyle yürüttüğü 20 milyar dolar yatırım portföyü ile Türkiye’nin en büyük doğrudan yatırımcısı olduğuna değindi. SOCAR’ın STAR Rafinerisi Projesi’nin finansman paketi için ABD, Japonya, Kore, Azerbaycan Cumhuriyeti Enerji Bakanı Natig Aliyev Türkİye reel sektör tarİhİnİn en büyük ve en uzun vadelİ proje fİnansmanı kredİsİ anlaşması İmzalandı. İspanya ve İtalya Eximbankları olmak üzere dünyanın dört bir yanından 17 ticari ve kalkınma bankası ve bir yerel banka olmak üzere, 23 bankalı bir konsorsiyum ile anlaşmaya varıldı. Projenin en önemli özelliklerinden biri de yüzde yüz yerlileştirme projesi olması. “STAR Rafinerisi’nde üretilen 10 milyon ton yıllık rafinaj ürünleri hâlihazırda tümüyle ithal edilmekte ve ülkemiz bu ürünler için yurt dışına döviz aktarmak zorunda kalmaktadır” diyen Kenan Yavuz, “Rafinerimiz Türkiye’nin tek petrokimya tesisi olan Petkim’in ihtiyaç duyduğu hammaddeleri üretecek ve Petkim’e teslim edecektir. Bu sayede Petkim’in karlılığı ve rekabet gücü artacak, biz de ülkemizin dış bağımlılığını yapacağımız yeni petrokimya yatırımları ile azaltmaya devam edeceğiz. Petkim Yarımadası’nda yaptığımız ve yapmayı planladığımız yatırımlarla Türkiye Petrokimya Türkiye Cumhuriyeti Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız Türkiye Cumhuriyeti Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanı Fikri Işık PETKİM’İN VERİMLİLİĞİ ARTACAK 5.6 mİlyar dolara mal olacak rafİnerİye 3.29 mİlyar dolar proje fİnansmanı kredİsİ sağlanırken, 2.4 mİlyar dolarlık kısmı İse öz kaynakla karşılanacak. sanayisini ve bağlı sektörleri ayakta tutacak, ülkemizin gelişmesine, büyümesine ve toplumun refah seviyesinin artmasına önemli derecede katkı sağlayacağız” dedi. Rafineri projesi imza töreninde konuşan SOCAR Başkanı Rövnag Abdullayev ise, “SOCAR olarak Türkiye’de gerçekleştirmekte olduğumuz yatırımlar bize büyük bir gurur veriyor; Petkim’in özelleştirilmesi ile başlayan süreçte, bugüne kadar geçen süre içerisinde geliştirdiğimiz ve uygulamaya koyduğumuz projelerimiz ile iki devlet bir millet olma ülküsünü hayata geçirme noktasında büyük adımlar atıyoruz. Petkim Yarımadası’nda Türkiye’nin ilk Kimya Endüstri Parkı olan “Value-Site” projemiz çerçevesinde yürüttüğümüz 10 milyar dolar yatırım portföyü ve TANAP projesi ile birlikte ulaştığımız 20 milyar dolar tutarındaki yatırımlar ile Türkiye’nin en büyük doğrudan yatırımcısı olmaktan büyük mutluluk duyuyoruz” ifadesini kullandı. SOCAR, rafineri projesi 2018 yılında üretime girdiğinde, Türkiye’nin ikinci büyük sanayi şirketi konumuna ulaşacak. SOCAR’ın gelecek dönem hedefleri ile ilgili konuşan Abdullayev, “2018 yılında SOCAR Türkiye olarak 10 2,3 milyon ton/yıl Ham petrol kapasitesi MİLYON m2 Rafinerinin Kurulacağı Yüzey Alanı (Yaklaşık) 1,64 MİLYON m3 Rafineri Toplam Depolama Kapasitesi (Yaklaşık) üç büyük holding arasındaki yerimizi alırken, hedefimiz 2023 yılında Türkiye’nin en büyük sanayi şirketi konumuna yükselmektir” ifadelerini kullandı. Ebru Dildar Edin Garanti Bankası Genel Müdür Yardımcısı Garanti Bankası olarak önceliğimiz her zaman Türkiye’nin sürdürülebilir büyümesine katkıda bulunmak oldu. Bu açıdan bir çok ilklere imza atan banka olduk. İlk proje finansmanı bölümünü kuran banka olarak STAR Rafinerisi gibi bir çok stratejik projeye en yüksek katkıyı sağlayan Türk bankası olduk. İki STAR Rafineri projesindeki 3,29 milyar $ finansman paketi ile Türkiye’de bugüne kadarki en büyük proje finansmanının gerçekleştirilmesinde pay sahibi olduk. STAR Rafinerisi, 5.6 milyar $ yatırım harcamasına sahip ve Türkiye’nin cari açığını yıllık 2-2,5 milyar $ tutarında azaltacak bu önemli ve stratejik tesisin ülkemize kazandırılmasında yer almak bizim için çok önemliydi. Garanti Bankası olarak, enerji arz güvenliğinin cari açığı da azaltacak şekilde oluşturulması için enerji sektörüne bugüne kadar sağladığımız 9 milyar $ finansman ile üzerimize düşen görevi yerine getirdiğimizi düşünüyoruz. Garanti Bankası olarak Türkiye’nin sürdürülebilir büyümesine güvenen, cari açığın azaltılmasına katkıda bulunan stratejik yatırımlara imza atan dost ve kardeş Azerbaycan’ın enerji devi SOCAR grubunun yatırımlarına finansman sağlamaktan memnuniyet duyuyoruz. Cem Örekli UniCredit Doğal Kaynaklar Direktörü UniCredit, Finansal Danışmanlık rolünü üstlendiği STAR Rafineri Projesi’nin finansman sürecinde en uygun finansman yapısının oluşturulması yönünde proje sponsorları ile birlikte çalıştı. Bu çalışma ile oluşturulan finansman yapısı, birçok ve çeşitli yerli ve yabancı finans kuruluşunun katılımı ile sonuçlandırıldı. Projenin sağlam temeller üzerine kurulması, kuvvetli ticari ve finansal yapısı ile sponsorların gücü finans kuruluşlarının yoğun ilgi ve desteginin en önemli sebepleri oldu. Proje, SOCAR’ın uzun vadeli stratejisi dahilinde Türk enerji piyasasındaki tamemen entegre oyunculardan bir tanesi olma yolunda çok onemli bir adım oldu. Buna ek olarak, STAR Projesi Azerbaycan ve Türkiye arasındaki stratejik ortaklığın da simgesi haline geldi. Güçlü ve kendini projeye adamış olan sponsorların varlığı her proje finansman işinde olduğu gibi burada da kreditörler açısından çok önemli bir etken oldu. Bu önemli finansmanın 2014 yılında EMEA bölgesindeki en büyük işlemlerden bir tanesi olması ve Türkiye’de de bundan sonraki proje finansman işlemlerine örnek olması bekleniyor. Daha önce dunyada aynı sektörde bu tip büyük ve çesitli bir kreditör grubu ile tamamlanmış işlemler olmakla birlikte, STAR bu konuda Türkiye’deki ilk örnek oldu. 2014 | 13 HABERLER GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE STAR RAFİNERİSİ 10 ülkeden 23 Banka 18 3,29 milyar dolar kredi yıl vadeli kredi 1.640.000 m3 Rafineri toplam depolama kapasitesi 10 MİLYON TON/YIL HAM PETROL 14 | 2018 2023 5 bin istihdam 10 bin istihdam 15 milyar dolar konsolide ciro 30 milyar dolar konsolide ciro 3 milyar dolar İhracat 5 milyar dolar İhracat Energy Of Turkey Rafineri Projemizde Geçmişten Bugüne Önemli Gelişmeler 10 EYLÜL 2008 STAR Rafineri A.Ş. Kuruldu STEAŞ, Türkiye’yi hammadde ithalatından kurtarmak ve Türkiye’de üretilmeyen rafineri ürünlerini piyasaya sunmak amacıyla STAR Rafineri A.Ş.’yi kurdu. 23 Temmuz 2010 STAR Rafinerisi İçin RuhsatAlındı SOCAR’ın Petkim sahasında yapacağı 10 milyon ton kapasiteli STAR Rafinerisi için gerekli inşaat ve işletme ruhsatı Enerji Piyasası Denetleme Kurulu’ndan (EPDK) alındı. 25 EKİM 2011 STAR Rafinerisi Temeli Atıldı ŞUBAT 2012 Türkiye’nin en büyük yerlileştirme projesi unvanını kazanan ve Türkiye’de şimdiye kadar tek noktaya yapılacak en büyük yatırım olarak tarihe geçen STAR Rafinerisi’nin temel atma töreni gerçekleşti. Tören, Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ile Türkiye Cumhuriyeti Başbakanı Recep Tayyip Erdoğan’ın katılımlarıyla gerçekleşti. Hafriyat Çalışmaları Başladı Petkim Aliağa Kompleksi’nde kurulacak STAR Rafinerisi’nin hafriyat çalışmaları başladı. 5 aralık 2012 İlk Yatırım Teşvik Belgesi SOCAR Türkiye’nin 20 ARALIK 2012 Türkiye’nin ilk ‘Stratejik Yatırım Teşvik Belgesi’ SOCAR Türkiye’ye verildi. Teşvik belgesine bağlanan yatırım tutarı 6.6 milyar TL oldu. EPC Konsorsiyumu seçildi SOCAR Üst Yönetiminin yürüttüğü çalışmalar sonrasında Bakü’de verilen tekliflerin değerlendirilmesiyle, projeyi yürütecek konsorsiyum seçildi. 20 mayıs 2013 EPC Konsorsiyumu ile İmzalar Atıldı 4 HAZİRAN 2014 Rafineriyi İspanyol Tecnicas Reunidas, İtalyan Saipem, Güney Koreli GS Engineering & Construction ve Japon Itochu firmalarından oluşan konsorsiyum inşa edecek. 6 HAZİRAN 2014 NTP verildi STAR Rafinerisi proje finansmanı için imza töreni yapıldı Finansman paketinin imzalanmasını takiben, projenin devam etmesi için EPC Konsorsiyumuna “Notice to Proceed” verildi STAR Rafinerisi için 3.29 milyar dolarlık Türkiye reel sektör tarihinin en büyük ve en uzun vadeli proje finansmanı kredisi anlaşması imzalandı. SOCAR KURUL 2014 | 15 HABERLER GOLDMAN SACHS PETLİM’E ORTAK OLUYOR Petkim, yüzde 100 iştiraki olan Petlim Limancılık A.Ş.’de sahip olduğu hisselerin devri hususunda Goldman Sachs’a münhasıran müzakere hakkı tanıdığını açıkladı. Yapılan ön anlaşma ile Petlim hisselerinin yüzde 30’unun, 250 milyon doları bedel ile Goldman Sachs’a satılması planlanıyor. P etkim, yüzde 100 iştiraki olan Petlim Limancılık sahip olduğu hisselerin devri hususunda dünyanın en büyük yatırım bankalarından Goldman Sachs’a münhasıran müzakere hakkı tanıdığını açıkladı. İzmir Aliağa’da gerçekleştirilen ön anlaşma ile Petlim hisselerinin yüzde 30’unun, 250 milyon dolar bedel ile Goldman Sachs’a satılması planlanıyor. Bununla birlikte yapılacak sözleşmede Goldman Sachs’ın bir zarara uğramaması için ilgili hisseleri SOCAR Türkiye’ye satma hakkı da yer alacak. Hisse devir işleminin tamamlanması, hukuki inceleme sürecinin ardından nihai sözleşmeler üzerinde anlaşılmasıyla son bulacak. 16 | Energy Of Turkey “SOCAR TÜRKİYE TARİHİ GÜNLERİNDEN BİRİNİ YAŞIYOR” İmza töreninde konuşan SOCAR Türkiye Başkanı (CEO) Kenan Yavuz, “Dünyanın en büyük yatırımcılarından birinin liman şirketimize ortak olması, projemizin ekonomisinin ve değerinin tescili anlamına gelmektedir. Liman yatırımımızın proje finansmanı kapsamında da ön anlaşmasını Türkiye’nin en büyük bankalarından biri olan Akbank ile imzaladık. Akbank ile imzalanan termsheet kapsamında 13 yıl vade ile 211 milyon dolar finansman sağlamış olacağız.” dedi. Petkim Yarımadası’nda devam eden yatırımları incelemek için İzmir Aliağa’ya gelen Azerbaycan Ekonomi ve Sanayi Bakanı Şahin Mustafayev, SOCAR Başkanı Rövnag Abdullayev, SOCAR Başkan Yardımcısı Süleyman Gassimov, SOCAR Başkan Yardımcısı David Mammadov, Petkim ve SOCAR Türkiye Yönetim Kurulu Başkanı Vagif Aliyev Goldman Sachs ve Akbank ile yapılan liman ön anlaşmalarına da nezaret etti. SOCAR Türkiye’nin tarihi günlerinden birini daha yaşadığını belirten Kenan Yavuz, Goldman Sachs ile yapılan ön anlaşma ile çok önemli bir adım atıldığını ve dünyanın en büyük yatırımcılarından birini İzmir’e getirdiklerini söyledi. Yapılan anlaşma hakkında bilgi veren Yavuz, “Petlim Limancılık’ın %30 hissesinin Goldman Sachs’a devredilmesinin yanı sıra, 7 yıl içerisinde, Petlim’in halka arz çalışmalarının yürütülmesi ve Goldman Sachs International’a ait olacak hisselerin halka arz edilmesi için Goldman Sachs International’a yetki veriyoruz. Bu işbirliği sayesinde Petkim’de yarattığımız değer tescil edilmiş oluyor. Bu anlaşmayı stratejik ve uzun vadeli bir işbirliğinin temeli olarak görüyoruz. Yaptığımız her işin, global ölçekli ve dünya ile entegre olabilen projeler olmasına özellikle dikkat ediyoruz. Aynı gün içinde imzaladığımız ikinci ön anlaşma ise Akbank ile olmuştur. Akbank ile imzaladığımız term-sheet kapsamında 13 yıl vade ile 211 milyon dolar tutarında bir proje finansmanı gerçekleştirmiş olacağız. Goldman Sachs gibi bir dünya devi ile yapılan hisse devri ve Akbank ile imzalanan proje finansmanı anlaşmalarını aynı günde gerçekleştirmekten büyük mutluluk duyuyoruz.” dedi. TÜRKİYE’NİN 3. BÜYÜK KONTEYNER LİMANI OLACAK Tamamlandığında, Türkiye’nin 3. büyük konteyner limanı olacak yatırımın 2015 yılı son çeyreğinde hizmete gireceğini belirten Kenan Yavuz, aynı zaman diliminde Rüzgâr Enerji Santrali’ni de devreye almayı planladıklarını kaydetti. Petkim’in yürütmekte olduğu yatırımların hız kesmeden devam ettiğini belirten Yavuz “118 milyon dolar bedel ile gerçekleştirdiğimiz, Petkim’in toplam kapasitesini %13 artıracak kapasite artışına yönelik yatırımda sona yaklaştık. Bu yatırımımız da arkadaşlarımızın üstün gayretleri ile Ekim ayında tamamlanmış ve Petkim yeni kapasitesine ka- vuşmuş olacak.” diye konuştu. Türkiye’nin en büyük reel sektör yatırımcısı olduklarını tekrar eden Yavuz, şunları kaydetti: “Türkiye ve Azerbaycan hükümetlerinin siyasi iradeleri ve destekleri ile kardeşliğimizi ete kemiğe büründüren projeleri hayata geçirmenin büyük mutluluğunu ve gururunu çalışma arkadaşlarım ile birlikte yaşıyoruz ve biliyoruz ki; Türk milletinin aydınlık geleceği, üreten bir ekonomiye sahip olmaktan geçmektedir.” SOCAR Türkiye adına imzayı SOCAR Türkiye Başkanı (CEO) Kenan Yavuz ve Vagif Aliyev atarken Bakan Şahin Mustafayev, SOCAR Başkanı Rövnag Abdullayev, SOCAR Başkan Yardımcısı Süleyman Gassimov ve SOCAR Başkan Yardımcısı David Mammadov da imza törenine nezaret etti. 2014 | 17 HABERLER PETKİM’DEN YENİ BİR YATIRIM DAHA 5 ay gibi kısa bir sürede inşa edilen Petkim Plastik İşleme Ambalaj Fabrikası’nın açılışını, Azerbaycan Ekonomi ve Sanayi Bakanı Şahin Mustafayev, SOCAR Başkanı Rövnag Abdullayev ve SOCAR üst düzey yöneticileri yaptı. P etkim Plastik İşleme Ambalaj Fabrikası, 5 ay gibi kısa bir süre içerisinde tamamlanarak üretime başladı. Fabrikanın açılış törenine Azerbaycan Ekonomi ve Sanayi Bakanı Şahin Mustafayev, SOCAR Başkanı Rövnag Abdullayev, Başkan Yardımcıları David Mammadov, Süleyman Gasimov, SOCAR Türkiye Başkanı Kenan Yavuz, Petkim Yönetim Kurulu Başkanı Vagif Aliyev ile fabrikanın yönetici ve çalışanları katıldı. Törenin ev sahipliğini yapan Petkim Genel Müdürü Sadettin Korkut, Plastik İşleme Ambalaj Fabrikası’nın, çalışanların özverisiyle rekor denilebilecek bir sürede inşa edilip üretime başladığını belirterek, “22 bağımsız tesisten oluşan Petkim’de her işletme kendi başına bir 18 | Energy Of Turkey fabrika. Gerek yeni işletmeler için gerekse mevcut tesislerin kapasite ve verimlilik artışları için sürekli yatırım yapıyoruz. Özelleştirme sonrası Petkim’e 500 milyon doların üzerinde yatırım yapıldı. 2018 yılına kadar da her yıl ortalama 100 milyon dolar yatırım yapmaya devam edeceğiz” dedi. 2023 yılı için kendilerine yıllık 6 milyon ton brüt üretim ve iç pazarda yüzde 40 pazar payı hedefi belirledikleri bilgisini veren Korkut, “2013 yılında kapasite artışı, planlı bakım ve üretimde verimlilik artırmaya yaklaşık 125 milyon dolar yatırım harcaması gerçekleştirdik. Şimdi Etilen ve PTA fabrikalarımızdaki kapasite artışı projelerimiz devam ediyor. 118 milyon dolar da bu yıl kapasite artışı, planlı bakım ve üretimde verimlilik artırmaya yönelik yatırım yapıyoruz. Yatırım- Törende Azerbaycan Ekonomi ve Sanayi Bakanı Şahin Mustafayev, Türkiye ve Azerbaycan ilişkilerine dikkat çekti. 6 milyON TON Petkim’in 2023 yılı brüt üretim hedefi 40 % Petkim’in 2023 yılı pazar payı hedefi lar tamamlandığında Etilen Fabrikası’nın yıllık kapasitesi yüzde 13 artışla 580 bin tona çıkarken, PTA Fabrikası’nın yıllık kapasitesi ise %50 artarak 70 bin tondan 105 bin tona yükselecek.” “İKİ ÜLKE ARASINDAKİ İLİŞKİLER TARİHİNİN EN ÜST NOKTASINDA” Törende bir konuşma yapan Azerbaycan Ekonomi ve Sanayi Bakanı Şahin Mustafayev de açılışı yapılan fabrikada dalgalanan Türkiye ve Azerbaycan bayraklarını görmekten büyük mutluluk duyduğunu belirterek, fabrikanın iki ülke arasındaki emekdaşlığın küçük de olsa bir numunesi olduğunu kaydetti. SOCAR’ın, Azerbaycan dışındaki en büyük yatırımlarını Türkiye’de yapmasıyla, iki ülke arasındaki kardeşlik ilişkisinin bugüne kadarki en üst noktaya ulaştığına dikkat çe- ken Bakan Mustafayev, “Tabii ki halklarımız ve ülkelerimiz arasındaki dostluk ve kardeşlik münasebetleri ölümsüz liderlerimiz Heydar Aliyev ve Mustafa Kemal Atatürk’ün çektiği eziyetlere dayanıyor. Bugün Azerbaycan ve Türkiye devletinin yöneticilerin emekdaşlığı, dostluk münasebetlerini uğurla davam ettiriyor ve yeni seviyelere yükseltiyor. SOCAR başta olmak üzere binden fazla sayıda Azerbaycan şirketi, çok iyi bir yatırım iklimine sahip olan Türkiye’de faaliyet gösteriyor. Aynı şekilde 2 bin 500’den fazla Türk şirketi Azerbaycan’da çok önemli yatırımlara imza atıyorlar. Azerbaycan’da faaliyet gösteren şirketlerin yüzde 36’sı Türk şirketleridir. 5.6 milyar dolar yatırım bedeline sahip STAR Rafinerisi, Türkiye tarihinin en büyük yatırımı olarak tarihe geçiyor. Türkiye hükümeti de bu yatırıma çok büyük destek veriyor. Biz de hükümet olarak bu yatırımlardaki ilerlemeleri çok yakından takip ediyor ve dikkatle değerlendiriyoruz. Rafinerinin yanında konteyner limanı ve Petkim’in kapasite artışı yatırımları hayata geçtikçe mutluluğumuz daha da artacak. Türkiye hükümetine, yatırımlara bugüne kadar verdikleri destekler nedeniyle Azerbaycan hükümeti adına teşekkürlerimi huzurunuzda ifade etmek istiyorum.” Açılışı yapılan Plastik İşleme Ambalaj Fabrikası, Petkim bünyesinde tüm katı ürün fabrikalarının ambalaj malzemesi ihtiyaçlarını ve aynı zamanda Masterbatch’lerini üretiyor. İhracata yönelik üretimin yanısıra yurtiçi müşterilerinin Masterbatch ve Kompound ihtiyaçlarına da karşılıyor. 2014 | 19 RÖPORTAJ “İKİ ÜLKE İÇİN DE KATMA DEĞER ” YARATIYORUZ 20 | Energy Of Turkey T ürkiye ve Azerbaycan ilişkilerini, Azerbaycan Cumhuriyeti’nin bugünkü varlığını borçlu olduğu eski Cumhurbaşkanı Haydar Aliyev’in “Bir Millet İki Devlet” sözünden başka hiçbir söz daha iyi anlatamaz. Siyasi olarak bu kadar yakın olan iki ülke, 2000’li yılların başından itibaren ekonomik ilişkilerini hızla geliştirmeye başladı. Bölgenin en önemli enerji nakil projelerinden biri olan Bakü-Tiflis- Ceyhan (BTC) Boru Hattı projesiyle başlayan enerji alanındaki ortaklık, 2008 yılında SOCAR’ın Petkim’i satın almasıyla farklı bir boyuta taşındı. Rafineri tesisi, liman tesisi ve Hazar doğal gazını Avrupa’ya taşıyacak TANAP ile Azerbaycan devlet petrol şirketi SOCAR Türkiye’ye en fazla yatırım yapan yabancı şirket olacak. Bu gelişmelerin yanı sıra Türkiye’den kamuya ait enerji şirketlerinin Azerbaycan’daki büyük projelere dâhil olması dikkat çekiyor. Biz de iki ülke arasında enerji alanında yapılan projeleri, bu projelerin geleceğini Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız ile konuştuk. SOCAR Türkiye’nin, Türkiye’de gerçekleştirdiği her projeyi yakından takip eden Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız, bu projelerin ülke ekonomilerine katkılarını değerlendirdi. Türkiye ve Azerbaycan son yıllarda büyük enerji projelerine imza atıyor. Bu projelerin iki ülke ve bölge ekonomileri üzerine etkilerinden bahsedebilir misiniz? Türkiye, 10 yıldır siyasi istikrarıyla birlikte her geçen gün büyüyen gelişen bir ülke. Hızla büyüyen bir pazar olarak Türkiye, küresel ticaret için önemli bir coğrafi kesişimde bulunuyor. Biz de hükümet olarak coğrafyamızdan kaynaklanan güçlü konumumuzu her geçen gün daha da geliştiriyor, ilerletiyoruz. Bu anlamda da yapılan bütün yatırımları destekliyoruz. Bu nedenle Azerbaycan ile kardeşliğimizin yanı sıra yürüttüğümüz ekonomik ilişkileri de her iki ülkenin yararına görüyor ve çok önemsiyoruz. Özellikle, Petkim’in SOCAR tarafından satın alınmasının ardından iki kardeş ülke Azerbaycan ve Türkiye arasında geçmişten bu yana devam eden ilişkiler ekonomik güçle de temellendirildi. Petkim’in kendi vizyonu doğrultusunda çizdiği hedefler, şirketin geleceğe güvenle baktığının bir göstergesidir. Petkim’in yatırım projeksiyonu, sadece Petkim için değil ekonomimizin petrokimyasal ürünlerde ithalata bağımlılığının azaltılmasında büyük önem taşıyor. Yine enerji alanında Azerbaycan ile geliştirdiğimiz projelerin en büyüklerinden biri Trans Anadolu Doğal Gaz Boru Hattı (TANAP) olacak. TANAP projesinden 2041 yılına kadar 27,8 milyar dolarlık brüt bir gelir bekliyoruz. Türkiye, yalnız Şahdeniz ile ilgili 9 milyar metreküp doğal gazın yüzde 19’luk hissesine ve 55 bin varil/gün petrol kapasitesinin de yaklaşık yüzde 27’sine sahip oldu. 2018’in sonunda Türkiye’de üretilen yerli kömür gibi petrol konusunda üretimimizi artırmış olacağız. 2018’in sonunda 2014 | 21 RÖPORTAJ yine tükettiğimiz doğal gazın yüzde 12’sini TANAP’tan sağlamış olacağız. Bu projeler daha da gelişecek ve devam edecek. Çünkü bizler büyüyen, gelişen ve ilerleyen iki ülkeyiz. Avrupa’nın doğal gaz arz güvenliğinde Nabucco’nun da olduğu birkaç proje gündeme geldi. Ancak TANAP, bugün itibarıyla hem ürün kaynağı hem de yatırım finansmanı açısından gerçekleşmeye en yakın proje. Bu kapsamda TANAP’ın Avrupa enerji piyasalarında nasıl bir rol oynamasını bekliyorsunuz? Biliyorsunuz, Türkiye ile Azerbaycan’ın enerji alanındaki dev iş birliği Trans Anadolu Doğal gaz Boru Hattı Projesi’nin (TANAP) resmi imzaları, Başbakanımız Recep Tayyip Erdoğan ve Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı İlham Aliyev’in şahitliğinde gerçekleştirildi. 10 milyar dolarlık yatırımla altı yılda hayata geçirilecek bu proje ile Şahdeniz’den çıkacak olan gaz, Gürcistan’ı geçip Türki- ye üzerinden Yunanistan’da TAP’a dahil olacak ve buradan da Avrupa’ya ulaşacak. TANAP, 2018 yılında faaliyete geçmesiyle birlikte hem Türkiye’nin hem de Avrupa’nın enerji arzında önemli bir çözüm olacak. Balkan coğrafyasındaki dost ülkelerin henüz iyi bir doğal gaz altyapılarının olduğunu söyleyemeyiz. Hatta bazı yerlerde doğal gaz kullanımı bulunmuyor. İşte bu ülkeler TANAP sayesinde doğal gaza daha da önemlisi ucuz ve güvenilebilir doğal gaza sahip olacak. Öte yandan AB ülkelerinin de kullandığı doğal gazın büyük oranda tek bir kaynağa bağlı olduğunu biliyoruz. Yine bu ülkeler uzun süredir kaynak çeşitlendirme adına farklı gaz kaynaklarıyla ilgili çalışmalar yapıyor. İşte TANAP’ın taşıyacağı Hazar doğal gazı bu farklı kaynaklardan en güvenilir ve uygun fiyatlısı olacak. TANAP’ın inşası Türk ekonomisine ne gibi katkılarda bulunacak? Bu proje, Türkiye’de birçok branşta bir devinim meydana getirecek. Çelik boru üreticilerinde inşaata kadar birçok sektör hareketlenecek. Bu sektördeki şirketler ülkemize katma değer sağlayacak. Üç yıl boyunca çalışmalar sürecek ve 2018 yılında da ilk gaz akışının gerçekleştirilmesi hedefleniyor. Bu üç yıllık süreçte Türkiye’nin 21 ilinde hummalı bir çalışma gerçekleştirilecek, hem sanayimiz hem de ülkemiz kazanacak. Bunu son derece önemli buluyoruz. Çünkü yaklaşık 1800 kilometrelik bu hatta hemen hemen 2 milyon tona TANAP’ın taşıyacağı Hazar doğal gazı farklı kaynaklardan en güveNİlİr ve uygun fİyatlısı olacak. yakın boru kullanılacak. Bu boruların yerli imalatla yapılmasını son derece önemsiyoruz. Çünkü bunların geçeceği illerdeki istihdamı ve birçok inşaat alanını inşallah oluşturmuş olacağız. Türkiye’nin Şahdeniz’deki payı yüzde 9’dan yüzde 19’a yükseldi. Bu durum TPAO’nun (Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı) faaliyetlerine nasıl katkı sağlayacak? TPAO’nun enerji arzımıza ilişkin ulusal ve uluslararası çalışmaları devam ediyor. Şahdeniz’deki TOTAL’in hisselerinin TPAO’ya devri ve ülkemizin TANAP’taki payının artırılması, Türkiye’nin enerji arenasında saygın bir koridor olduğunu gösteriyor. TPAO’ya hisse devri gerçekleştirilmesi ve Türkiye’nin hisse oranının artırılması, yakın gelecekte enerji ithalatımızda büyük düşüşler yaşamamızı sağlayacak. Ayrıca şirket, uluslararası enerji pazarında daha güçlü bir pozisyon elde edecek. Türkiye’nin Şahdeniz’deki geliri 265 milyon dolar ve bunu iki katına çıkaracağız. TPAO, Şahdeniz’de dünya devi BP’den sonra ikinci büyük ortak haline geldi. TANAP ile Azeri gazını Batı pazarlarına taşıyacak olan Türkiye, gazın kaynağında da hak sahibi olacak. Azerbaycan’ın en büyük doğal gaz sahalarından biri olan Şahdeniz 2’den çıkarılacak gazın 2019’dan itibaren TANAP ile Türkiye’ye, buradan da Avrupa’ya ulaştırılması planlanıyor. Türkiye, yıllık 16 milyar metreküp gazın 6 milyarını iç tüketiminde kullanacak. 10 milyar metreküp ise Trans Adriyatik Doğal gaz Boru Hattı Projesi (TAP) ile Avrupa’ya taşınacak. Petkim Yarımadasındaki tesisler, liman, STAR Rafineri… Bütün bu yatırımların Ege Bölgesi ve Türkiye ekonomisi için önemi nedir? SOCAR Türkiye’nin Petkim Yarımadası’ndaki yatırımları, 22 | Energy Of Turkey Azerbaycan – Türkiye dostluğunu ortaya koyduğu gibi başarılı bir ekonomik yapılanma yaratıyor. Baktığımız zaman Petkim’e bugüne kadar yapılan yatırımlar ve artan katma değer, Aliağa’yı ülke ekonomisinde öne çıkarmaktadır. Yine Petkim Yarımadası’nda hafriyat çalışmaları süren ve 23 farklı firmanın katılımıyla devasa bir finansman sağlayan STAR Rafinerisi ise hem enerji piyasamıza hem de Petkim’in hammadde ihtiyacına çözüm olacaktır. Bölgeye kurulacak olan termik santral ve rüzgâr enerjisi santrali ise SOCAR’ın kendi ihtiyaçlarını kendisinin karşılayabilecek olmasının da bir göstergesidir. Tüm bu yatırımların tek bir amacı var; Azerbaycan dışında da büyümeyi hedefleyen SOCAR’ın Türkiye’deki her hamlesinde katma değer ve istihdam sağlamak. Özellikle merhum Heydar Aliyev’in “Tek Millet – İki Devlet” ülkü- sü, bu yatırımların zamanında tamamlanarak küresel arenada bir örnek teşkil etmesine en büyük destek olacak. SOCAR Türkiye Ege Rafinerisi (STAR) için 23 bankanın katılımıyla 3.29 milyar dolarlık Türkiye reel sektör tarihinin en büyük ve en uzun vadeli proje finansmanı kredisi anlaşması imzalandı. Bu gelişmeyi nasıl değerlendiriyorsunuz? STAR Rafinerisi, şu anda Türkiye’nin özel sektör tarihindeki ilk rafineri yatırımı ve aynı zamanda Türkiye’deki en büyük reel sektör yatırımıdır. Bu nedenle bu anlaşma hem Türkiye hem de Azerbaycan için oldukça stratejik bir öneme sahip. Bakü-Tiflis-Ceyhan, TANAP, STAR gibi projeler sayesinde iki ülke arasındaki ilişkilere özellikle enerji alanında stratejik boyut kazandırdık. Bugün bu projelere verilen finansman desteği hem Bakan Yıldız socar’ın tüm yatırımlarını yakından takip ediyor. Star Rafİnerİsİ, şu anda Türkİye’nİn özel sektör tarİhİndekİ İlk rafİnerİ yatırımı. Türkiye’deki kuruluşların hem de uluslararası kuruluşların SOCAR Türkiye’ye ve iki ülkeye duydukları güvenden kaynaklanıyor. Bu rafinerimizin ve projemizin bir önemli özelliği de ‘stratejik yatırımlar’ başlığı altında Türkiye’nin verdiği ilk stratejik yatırım teşvik belgesine sahip olması. Bizim teşvik ettiğimiz bu projenin bugün bu denli bir finansmana sahip olabilmesi bizim de hükümet olarak ne denli doğru bir karar aldığımızı gösteriyor. Bu finansmanın sağlanmasıyla projede çok önemli bir aşama geride bırakılmış oldu. En fazla ticaret açığı verdiğimiz sektörlerden biri olan kimya sektöründe bu gelişmelerle birlikte Türkiye’nin cari açığının azalmasına katkı sağlayacak tesislere kavuşmuş olacağız. Bu da ülkemiz için oldukça sevindirici bir gelişme. 2014 | 23 HABERLER Ziyaret esnasında Azerbaycan Devlet Komisyonu üyeleri TANAP hakkında yapılan çalışmaları ele aldılar. AZERBAYCAN DEVLET KOMİSYONU’NDAN TANAP ZİYARETİ Azerbaycan Devlet Komisyonu, Türkiye’nin enerji arz güvenliğine çözüm olmayı hedefleyen TANAP Projesi’nde sürece ilişkin bilgi almak amacıyla Ankara’ya bir günlük bir ziyaret gerçekleştirdi. 24 | Energy Of Turkey A zerbaycan Devlet Komisyonu, Şah Deniz–2 Sahası’ndan çıkarılacak doğal gazı Türkiye’ye ve Türkiye üzerinden de Avrupa’ya taşıyacak olan Trans Anadolu Doğal Gaz Boru Hattı Projesi’ne (TANAP) ilişkin çalışmaları yerinde görmek amacıyla Ankara’ya bir ziyaret gerçekleştirdi. Ziyarette Azerbaycan Cumhuriyeti’nden Başbakan Birinci Yardımcısı ve Komisyon Başkanı Yakup Eyyübov, Enerji Bakanı Natık Aliyev, Sanayi ve Ekonomi Bakanı Şahin Mustafayev, Güney Gaz Koridoru Şirketi Yönetici Direktörü Afgan İsayev, Azerbaycan Devlet Petrol Fonu (SOFAZ) Başkanı Şahmar Mövsümöv, Azerbaycan Devlet Petrol Şirketi (SOCAR) Başkanı Rövnag Abdullayev ile SOCAR’dan Yatırımlar ve Pazarlama Başkan Yardımcısı Elşad Nasirov, Ekonomik İlişkiler Başkan Yardımcısı Süleyman Kasımov, Yatırımlar Bölümü Başkanı Vagif Aliyev ile Bölüm Müdürleri Alekper Abbaslı ve Namig Amiraslanov, TANAP Genel Müdürü Saltuk Düzyol’dan yer aldı. Ziyaret kapsamında yatırıma ilişkin süreç ve yakın zamanda yapılacaklara ilişkin bilgi alışverişinde bulunuldu. Ziyaretin ardından TANAP tarafından yapılan açıklamada, Azerbaycan Devlet Komsiyonu’nun Şah Deniz – 2 Sahası’ndan çıkarılarak Avrupa’ya ulaştırılacak olan gazın Türkiye üzerinden geçecek olmasından, iki ülke arasında köklü bir geçmişe sa- hip dostluk dolayısıyla büyük mutluluk duydukları belirtilerek çalışmaların, hedeflenen plan dahilinde ilerlediği ve bu doğrultuda da 2018 yılında ilk gaz akışının gerçekleştirilebileceği belirtildi. TÜRKİYE’Yİ BOYDAN BOYA 1810 km KAT EDECEK 26 Aralık 2011’de mutabakat zaptı imzalanan, 26 Haziran 2012’de de Hükümetlerarası imzaların atıldığı TANAP, Türkiye ve Avrupa’nın doğal gaz arzına, Azerbaycan Şah Deniz-2 sahası ve ilave kaynaklardan doğal gaz tedarikiyle büyük katkı sağlayacak. Giriş noktası Azerbaycan, Türkiye sınırı Türkgözü girişi olan 56 inçlik hattın, Avrupa’ya çıkış noktası Yunanistan sınırı, Türkiye içi çıkış noktaları ise Eskişehir ve Trakya bölgesi olacak. TANAP projesinde ilk gaz akışı 2018 yılında gerçekleşecek olup, 16 milyar metre küp olacak kapasitenin daha sonraki aşamalarda Azerbaycan ve Türkiye çevresindeki diğer kaynaklarla, 31 milyar metre küp seviyesine ulaşması hedefleniyor. Tanap Projesi’nin İnşaat İhalesine Çağırılacak Müteahhitler Belirlendi Türkiye’nin enerji arz güvenliğine çözüm olmayı hedefleyen TANAP Projesi’nin 1810 kilometrelik kara kesimi inşası kapsamında açılacak ihaleye, yerli ve yabancı olmak üzere toplam 15 müteahhit çağırılacak. A zerbaycan’daki Şah Deniz – 2 Sahası’ndan çıkarılarak doğal gazı Türkiye’ye ve Türkiye üzerinden Avrupa’ya taşıyacak olan Trans Anadolu Doğal Gaz Boru Hattı Projesi (TANAP) kapsamında TANAP Doğalgaz İletim A.Ş. tarafından açılan Ön Yeterlilik İhalesi’ne ilişkin değerlendirmede Boru Hattı Kara Kesimi İnşaatı İhalesi’ne çağırılacak firmalar belirlendi. İhaleye 15 firma davet edilecek. Türkiye üzerinden geçecek 1810 kilometrelik boru hattının inşası için açılacak Boru Hattı Kara Kesimi İnşaatı İhalesi’ne yerli ve yabancı olmak üzere toplam 15 müteahhit firma / konsorsiyum çağırılacak. TANAP Projesi Ana Hat Vanaları İhalesi’ne 13 Firma Çağırılacak Türkiye’nin enerji arz güvenliğine çözüm olmayı hedefleyen TANAP Projesi kapsamında Ana Hat Vanaları Tedarik İhalesi’ne toplam 13 firma davet edilecek. A zerbaycan’daki Şah Deniz-2 Sahası’ndan çıkarılacak doğal gazı Türkiye’ye ve Türkiye üzerinden de Avrupa’ya taşıyacak olan Trans Anadolu Doğal Gaz Boru Hattı Projesi (TANAP) kapsamında TANAP Doğalgaz İletim A.Ş. tarafından açılan Ön Yeterlilik İhalesi’ne ilişkin olarak Ana Hat Vanaları Tedarik İhalesi’ne çağırılacak firmalar belirlendi. Türkiye üzerinden geçecek 1810 kilometrelik boru hattının inşasında kullanılmak üzere açılacak Ana Hat Vanaları Tedarik İhalesi’ne toplam 13 firma çağırılacak. 2014 | 25 HABERLER Geleneksel İftar Yemeği Sait Halim Paşa Yalısı’nda Gerçekleşti H er yıl geleneksel olarak düzenlenen SOCAR Türkiye İftar Yemeği, Sait Halim Paşa Yalısı’nda çalışanlar ve ailelerinin yoğun katılımıyla gerçekleşti. Yoğun iş temposuna kısa bir ara veren çalışanların, aileleriyle katıldığı iftar organizasyonunda dünyaca ünlü Azerbaycanlı balaban üstadı Alihan Samedov ve Balaban Orkestrası üstün bir performans sergiledi. Sunuculuğunu Defne Sarısoy’un gerçekleştirdiği organizasyonda SOCAR Türkiye Başkanı Kenan Yavuz’un konuşmasının ardından katılımcılar İstanbul Boğazı’nda keyifli bir gece geçirdiler. SOCAR Türkiye Sosyal Medyada SOCAR Türkiye, yaptığı yatırımlarını, faaliyetlerini ve projelerini sosyal medya aracılığıyla anlatmak için yeni hesaplar açtı. S OCAR Türkiye Kurumsal İletişim Departmanı, SOCAR Türkiye Başkanı Kenan Yavuz ve SOCAR Türkiye için sosyal medya adresleri oluşturdu. Sosyal medyada güçlü profiller oluşturup, bunlar vasıtasıyla kamuoyu ve paydaşlarla iletişime geçmenin artık bir zorunluluk haline geldiğini söyleyen Yavuz’un kişisel sosyal hesaplarına ve kurumsal şirket hesabına ulaşılarak kamuoyu ve çalışma arkadaşlarıyla daha etkin bir iletişim kurulması hedefleniyor. 26 | Energy Of Turkey SOCAR Türkiye, Soma’yı Yalnız Bırakmadı Manisa’nın Soma ilçesinde 301 işçinin hayatını kaybettiği faciadan sağ olarak kurtulan ve sedyeye alınırken “Çizmelerimi çıkartayım mı?” diyerek tüm Türkiye’yi duygulandıran Murat Yalçın, SOCAR Türkiye’den sürpriz bir iş teklifi aldı. S OCAR Türkiye Soma maden ocağı faciasında hayatını kaybedenlerin aileleri için bir iftar programı düzenledi. İftar programına katılan SOCAR Türkiye Başkanı Kenan Yavuz faciadan sağ kurtulan ve sedye kirlenmesin diye çizmelerini çıkartabileceğini söyleyen maden işçisi Murat Yalçın ile sohbet etti. Faciada 11–12 saat sonra kurtarılan Murat Yalçın’ın, sembol isimlerden biri olduğunu belirten Yavuz petrokimyanın en az maden kadar işçi sağlığı ve güvenliğinin ön planda tutulması gereken bir sektör olduğuna dikkat çekti. Kenan Yavuz, Murat Yalçın’a bu nedenle iş teklif ettiğini açıkladı: “Murat Yalçın’ın edindiği deneyim nedeniyle iyi bir iş güvenliği görevlisi olabileceği aklıma geldi. Spontane olarak yapımı devam eden rafineride iş güvenliği ve işçi sağlığı teknisyeni olarak görev yapmak isteyip istemeyeceğini sordum.” “Murat hepimiz için bir rol model, onun unutulmaması ödüllendirilmesi gerekiyordu” diyen Yavuz’un teklifi karşısında çok sevinen Murat Yalçın Petkim lojmanlarına taşınarak ailesi ile yeni bir hayata merhaba diyecek. 2 TANAP’lı Çocuklar, En Güzel Resimlerini 23 Nisan İçin Çizdi 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı dolayısıyla TANAP çalışanlarının çocuklarının katılımıyla düzenlenen “TANAP’ın Renkleri” Resim Yarışması kapsamındaki resimler Armada AVM Çocuk Müzesi’nde sergilendi. 3 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı dolayısıyla çalışanlarının çocuklarının katılımıyla “TANAP’ın Renkleri” Resim Yarışması düzenledi. Çocukların en güzel hayallerinin yansıdığı tablolar, TANAP Genel Müdürü Saltuk Düzyol’un katılımıyla 18 Nisan 2014 tarihinde Ankara’daki Armada AVM Çocuk Müzesi’nde sergilendi. “TANAP’ın Renkleri” Sergisi’nde 30 çocuğun 54 resmi, 18-22 Nisan tarihleri arasında sergilenmeye devam edecek. 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı dolayısıyla düzenlenen etkinlik kapsamında TANAP çalışanlarına ve çocuklarına hitap eden TANAP Genel Müdürü Saltuk Düzyol, öncelikle Bayramın asıl sahibi olan küçükleri tebrik etti. Konuşmasında Dostoyevski’nin “Çocuk, dünyanın en büyük mutluluğudur” ve Oscar Wilde’in “Çocukları iyi yapmanın yolu, onları sevindirmektir” sözlerini hatırlatan Düzyol, ardından ‘TANAP’ın Renkleri’ temalı resim yarışmasına katılım sağlayan tüm küçük yarışmacıları birinci ilan etti ve kendilerini tek tek sahneye davet ederek başarı belgelerini ve hediyelerini dağıttı. Müze gezisinin ardından ödül töreni gerçekleştirildi TANAP’ın Renkleri Resim Yarışması kapsamında çocuklar, ilk önce Ankara Çocuk Müzesi bünyesindeki Bilim Müzesi’ni gezdikten sonra rehber eşliğinde keyifli ve öğretici vakit geçirerek çocuklar ödül töreni için aileleriyle bir araya geldiler. Yarışmaya katılan tüm çocuklar, sertifikalarını ve hediyelerini aldıktan sonra aile fotoğrafı çektirdiler. 2014 | 27 HABERLER PETKİM TÜRKİYE’NİN PETROKİMYA İTHALATInı AZALtACAK Petkim, İzmir’deki müşterileriyle bir araya gelerek yeni proje ve hedeflerine ilişkin gelecek projeksiyonunu paylaştı. Petkim Genel Müdürü Sadettin Korkut, “2023 yılı için pazar payımızı yüzde 40’a çıkarmayı hedefliyoruz. Petkim’in pazar payını yüzde 25’ten 40’a çıkarmak, bugünkü mevcut 3,2 milyon tonluk üretim kapasitesini yaklaşık 6 milyon tona çıkarmak demek. Üretim kapasitemiz arttıkça ithal ettiğimiz petrokimya ürünü azalacak.” dedi. T ürkiye petrokimya sektörünün tek hammadde üreticisi Petkim, İzmir ve çevresindeki sanayicilerle 11 Haziran 2014 tarihinde İzmir Swissotel Grand Efes’te bir araya geldi. Petkim Genel Müdürü Sadettin Korkut’un katılımıyla gerçekleştirilen toplantıda müşteri ve piyasa odaklı bir yaklaşım içinde faaliyet gösteren Petkim’in yeni proje ve hedefleri paylaşıldı. İzmir ve çevresinin, Petkim’in Ege Bölgesi’ndeki satışlar içinde yüzde 22 paya sahip olduğunu, bu payı daha da artırmak istediklerini dile getirerek konuşmasına başlayan Petkim Genel Müdürü Sadettin Korkut, sanayicilerin kısa sürede hammadde kaynağına ulaşmalarının önemini bildiklerini ve bu doğrultuda da Petkim’i geleceğe taşıyacak yenilikleri hızla hayata geçirdiklerini dile getirerek şunları söyledi: “Müşterilerimizin merkezde yer aldığı yeni yapımızda piyasaya duyarlı, rekabetçi fiyat sunabilen, etkin satış ve satış sonrası hizmet sağlayabilen, üretimden gelen gücünü paylaşan ve hepsinden önemlisi müşterisiyle uzun 28 | Energy Of Turkey vadeli stratejik işbirliğine dayalı hareket eden bir şirket olarak öne çıkıyoruz. Yani birlikte büyümeye, ortaya çıkacak katma değeri birlikte paylaşmaya davet ediyoruz. 2014 yılı ilk çeyrekte yüzde 4,3 büyüyen Türkiye ekonomisinin vadettiği gelecek sayesinde Petkim olarak vade farklarında hem Türk Lirası hem de döviz bazında %2’ye yakın indirim ve temdit faizlerinde de müşterilerimizin lehine değişiklikler gerçekleştireceğiz. Bu çerçevede de iş ortağımız olan müşterilerimizle uzun ömürlü bir ilişki sağlamak istiyoruz.” Sadettin Korkut: “Petkim’in pazar payını yüzde 25’ten 40’a çıkarmak mevcut 3,2 milyon tonluk üretim kapasitesini 6 milyon tona çıkarmak demektir” Son dönemde birçok yeniliğe imza attıklarını belirten Sadettin Korkut, piyasanın beklentilerini karşılamak adına yeni ürünler geliştirip lansmanlar yaptıklarını, gelecek dönemde sanayiciler ve tüm sektörel sivil toplum örgütleriyle aynı mesafede olarak el ele kol kola çalışacaklarını dile getirdi. Petkim’in 2023 yılı için yüzde 40 pazar payı hedeflediğini belirten Korkut, “Petkim’in pazar payını yüzde 25’ten 40’a çıkarmak, bugünkü mevcut 3,2 milyon tonluk üretim kapasitesini yaklaşık iki kat artırarak 6 milyon tona çıkarmak demek. Böyle bir üretim artışını karşılayacak yeni yatırımlar ve mevcut tesislerimizde yapacağımız maksimizasyonlar için hammaddemiz olan naftada güvenilirliğe % 22 Petkim’in Ege Bölgesi’ndeki satışlar içindeki payı % 40 Petkim’in 2023 yılı pazar payı hedefi ihtiyacımız var. Bu çerçevede de Petkim Yarımadası’nda çalışmaları hızla devam eden STAR Rafinerisi bu yönüyle bizim için hayati önem taşıyor. Geçtiğimiz hafta yaklaşık 3,3 milyar dolarlık kredi finansmanı için dünyadan 23 finans kuruluş ile imza attığımız STAR Rafinerisi’nin, 2017 yılı sonunda devreye girmesiyle lojistik, stok maliyeti ve kalite kayıpları sıfır noktasına ineceği için müthiş bir ivme yakalayabilecek ve yeni yatırımları yapabilmek için kendimizde daha fazla cesaret bulacağız. Petkim, yakın zamanda yani önümüzdeki yılsonuna kadar tamamlanacak dört yatırımla daha fazla değer üreten bir yapı haline geliyor. Yılsonunda bitecek Etilen ve PTA fabrikaları kapasite artışı yatırımlarıyla üretim kapasitesini yıllık 3,2 milyon tondan, 3,6 milyon tona çıkaracak olan Petkim, gelecek yıl içinde faaliyete geçecek konteyner limanı ile lojistik alanında gelir elde etmeye başlayacak. İlk fazı 2015 yılı içinde üretime başlayacak Rüzgar Enerji Santrali’yle (RES) de enerji verimliliği ve çeşitliliğini arttıracak. Petkim’de artış gösteren her 1 gramlık üretim, 1 gramlık ithalatın azalması anlamına geliyor. Dolayısıyla biz de mevcut fabrikalarımızda kapasitelerimizi maksimize etmek, ek yatırımlarla kapasitelerimizi artırmak için sürekli iyileştirme çalışmalarının içindeyiz” ifadelerini kullandı. Petkim, 6 Ayda Net Kârını 10’a Katladı Türkiye’nin petrokimyada tek hammadde üreticisi konumundaki Petkim, 2014’ün ilk yarısında 55 milyon net kâr elde ederek geçen yılın aynı dönemindeki sonuçlarını 10 kat arttırdı. P etkim’in 2014 yılının ilk altı ayındaki kârı 55 milyon lirayı buldu. Geçen yılın aynı dönemine göre net kârını 10 katına çıkaran Petkim, net kâr marjını ise yüzde 2,3’e yükseltti. 2014 yılının ilk yarısında yüzde 27 artışla 2 milyar 443 milyon lira ciro gerçekleştiren şirketin brüt kârı 111 milyon lira, FAVOK rakamı da 87 milyon lira oldu. Bu dönemde üretim yüzde 6’lık bir artış göstererek 1 milyon 471 bin tona yükseldi. Bununla birlikte kapasite kullanım oranı da geçen yılın 9 puan üzerine çıkarak yüzde 90’a ulaştı. Sadece ikinci çeyrekte yüzde 35 artışla 1 milyon 253 milyon liralık ciroya imza atan Petkim’in Genel Müdürü Sadettin Korkut, iç piyasada genel petrokimya pazarının aksine Petkim ürünlerine olan talebin arttığını, bunun da ciro artışına yansıdığını belirtti. Korkut, sürdürülebilir kârlılık hedefi kapsamında son altı çeyrekte iyi bir trend yakalandığını ifade ederek, “Şirketimizi kâr üreten bir merkez haline getirmeye odaklandık. Bunu da ciddi oranda başardık. Üretimden lojistiğe tüm süreçlerde operasyonel verimliliği ön planda tutarak ve kontrol edilebilen değişkenlere ağırlık vererek kârlılığı önümüzdeki dönemde de sürdürmem istiyoruz” dedi. ETİLEN VE PTA’DA KAPASİTE ARTTIRILACAK Petkim’de verimliliği sürekli arttırmaya yönelik yatırımların da devam ettiğini dile getiren Korkut, Türkiye’nin iki numaralı stratejik teşviği kapsamında bulunan Etilen ve PTA Fabrikaları kapasite artışı çalışmalarının başladığını ifade etti. Petkim’in gelecek yıl sonuna kadar tamamlanacak diğer iki yatırımla birlikte daha fazla değer üreten bir şirket haline geleceğini söyleyen Korkut, sözlerine şu şekilde devam etti: “Etilen ve PTA fabrikaları kapasite artışı yatırımları bittiğinde üretim kapasitesi yıllık 3,2 milyon tondan, 3.6 milyon tona çıkacak. Gelecek yıl içinde faaliyete geçecek Petlim Konteyner Limanı ile lojistik alanında gelir elde etmeye başlayacak. İlk fazı 2015 yılı sonunda üretime başlayacak Rüzgâr Elektrik Santrali ile şirket, enerji verimliliği ve çeşitliliğini de arttıracak.” Petkim Genel Müdürü Sadettin Korkut, 2014 yılının ilk yarısında, önemli üretim bölgelerinde yaşanan politik belirsizliklerin piyasalar üzerinde etkili olduğunu vurgulayarak, “Küresel büyümede gözlenen yavaşlama ve rafineri kapasitelerindeki düşüşlere rağmen, özellikle Kuzey Amerika’da sürüş sezonunun erken başlamasıyla yükselen benzin talebi ve fiyatları, petrol fiyatlarını uzun süre yüksek seyirde tutmuştu. Ancak Temmuz ayında başlayan aşağı seyirle birlikte ana hammaddemiz nafta fiyatları kısmı olarak düşüş seyrine girdi. Çin ve Asya ekonomilerinin büyüme hızlarındaki düşüş kimyasal ürünlerin talebini etkiliyor. Ülkemizdeki ekonomik ve siyasi istikrarın devam etmesinin iç piyasada talebi güçlendirmesini bekliyoruz” dedi. 2,44 Milyar TL 2014 yılının ilk 6 ayında Petkim’in cirosu 55 milyON lirA 2014 yılının ilk 6 ayında Petkim’in net kârı 2014 | 29 RAKAMLAR TÜRKİYE ENERJİ YATIRIMLARINA EV SAHİPLİĞİ YAPIYOR Türkiye’nin enerji ihtiyacı sürdürülebilir büyümeyi sağlamak üzere geometrik bir hızla büyürken buna yönelik enerjide de sürdürülebilirliği yakalamak için yabancı enerji yatırımlarına giderek daha fazla ev sahipliği yapılıyor ve alternatif enerji kaynaklarından daha fazla yararlanılıyor. ÖZEL SEKTÖRÜN ENERJİDEKİ PAYI ARTIYOR Türkiye’de 2003 yılında yüzde 36,5 olan özel sektöre ait kurulu güç oranı 2013’te yüzde 62,9 seviyesinde gerçekleşti. Kamu ve Özel Sektöre Ait Kurulu Güç Oranı (%) 2003 Energy Of Turkey 2005 2006 59,5 40,5 Özel Sektör (%) Kamu Sektörü (%) 61,3 38,7 60,1 39,9 2008 2009 2010 2011 2012 2013 54,7 45,3 49,4 50,6 45,6 54,4 43,4 56,6 37,1 62,9 42 60,3 39,7 2007 63,5 36,5 58 30 | 2004 GELİŞMEKTE OLAN ÜLKELERİN ARTAN ENERJİ İHTİYACI SÜRÜYOR 2013’te geçmişteki 5’er yıllık dilimlere göre özellikle Asya Pasifik başta olmak üzere gelişmekte olan ülkelerin enerji talebindeki artış dikkat çekiyor. ENERJİDE ÖZELLEŞMEDEN ELEKTRİK DE PAYINI ALDI Özel sektörün enerji yatırımlarında hızla varlığını sürdürdüğü Türkiye’de elektrik üretiminin yüzde 66,6’sı özel sektör vasıtasıyla gerçekleştirildi. Kamu Ve Özel Sektörün Elektrik Enerjisi Üretimindeki Payı Bölgelere Göre Enerji Tüketimi Miktarları 4000 2003 3500 43 57 2004 2005 2006 41,6 58,4 41,3 58,4 48,1 51,9 3000 2500 2007 2008 2009 2010 2000 48,2 51,8 49,2 50,8 45,9 54,1 45,2 54,8 1500 2011 1000 40,3 59,7 500 Özel Sektör (%) 0 Asya Pasifik Afrika Orta Doğu Avrupa Avrasya Orta ve Güney Amerika Kuzey Amerika 2012 38 2013 62 33,4 66,6 Kamu Sektörü (%) 2014 | 31 RAKAMLAR Türkiye’nin doğal gaz ihtiyacı ve önümüzdeki dönem beklentileri (2012-2020) (Milyar kübik fit) 60 50 40 30 20 10 0 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 DOĞAL GAZ DİĞER ENERJİ TÜRLERİNE GÖRE DAHA ÇOK TALEP GÖRÜYOR Enerji Kaynağı Çeşitlerinin Tüketim Dağılımı (1984-2020) (Milyar kübik fit) Yenilenebilir Yakıt 60 Kömür 50 40 Doğal Gaz 30 Hidro 20 10 0 1984 1986 1988 1990 1992 1994 1996 1998 2000 2002 2004 2006 2008 2010 2012 Kaynak: Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanlığı TÜRKİYE’NİN PETROL TÜKETİMİNDE İSTİKRARLI ARTIŞ SÜRÜYOR Petrol tüketimi (milyon ton) 38 36 34 32 30 28 26 ) ) G) G) G) ) G) T) T) ) ) T) G) G) G) G) G 2( 03( 04( 05( 06( 07(G 08( 09( 10( 11(G 12( 13( 14( 15(T 16( 17(T 0 20 20 20 20 20 20 20 20 20 20 20 20 20 20 20 20 (G: Gerçekleşenler), (T: Tahminler) Kaynak: Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanlığı 32 | Energy Of Turkey ENERJİDE KÜRESEL TALEP ÖZELLİKLE OECD ÜYESİ OLMAYAN ÜLKELERDE HIZLA ARTIYOR 12,000 10,000 8,000 6,000 4,000 2,000 0 2011 2015 2020 2025 2030 Non: OECD OECD TÜRKİYE’NİN KURULU ENERJİ GÜCÜ Türkiye’deki kurulu enerji gücü rüzgar, hidrolik ve termik santraller bazında istikrarlı şekilde artıyor. 64,0 70 60 50 40 40,6 35,6 36,8 38,8 44,8 40,8 41,8 49,5 52,9 57,1 30 20 10 0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 KURULU GÜCÜN KAYNAKLAR BAZINDA DAĞILIMI (2013) % % % % % % 34,8 31,6 19,6 9,2 4,3 0,5 hidroelektrik doğal gaz kömür diğer rüzgar jeotermal 2014 | 33 PANORAMA VAHAP MUNYAR Hürriyet Gazetesi Yazarı Büyük projelere kaynak bulmanın hiç de kolay olmadığı bir ortamda 23 bankanın 3.29 milyar dolarlık riske imza atması, SOCAR Türkiye’ye, Azerbaycan’a ve Türkiye’ye güveni ortaya koyuyor. 34 | Energy Of Turkey Büyük ölçekli krediye musluk kolay açılmıyor 2 012 YILININ ocak ayı başlarıydı. Microsoft Türkiye’nin sosyal sorumluluk projesi “Açık Akademi”nin tanıtım toplantısı için Four Seasons Bosphorus’taydık. Toplantının katılımcıları arasında dönemin Ulaştırma, Haberleşme ve Denizcilik Bakanı Binali Yıldırım, Garanti Bankası Genel Müdürü Ergun Özen ve Microsoft Türkiye Genel Müdür Tamer Özmen vardı. Toplantı öncesindeki sohbet sırasında Bakan Binali Yıldırım’a o gün öğlenden sonra gerçekleşecek 3’üncü köprü ihalesiyle ilgili beklentisini sorduk, ihtiyatlı konuştu: - Şartname alan 18 şirket-grup oldu. Bunların ne kadarı teklife dönüşür bilemiyorum. Bakan Yıldırım, ardından Ergun Özen’e döndü: - Sendikasyon kredilerini yenilemede sıkıntı yaşanıyor mu? Özen, yanıtladı: - Faizlerinde az da olsa yukarı yönlü hareket var ama sendikasyon yenilemede sıkıntımız yok. Ardından Türkiye’nin önündeki büyük projeleri anımsattı: - Avrupa’da hava çok iyi değil. Bu ortamda ülkemizin büyük projelerinin finansmanı için yabancı bankalar çok istekli davranmayabilir. Türk bankalarının gücü de büyük projelerin hepsine destek olmaya yetmeyebilir. O gün öğlenden sonra bu tedirginliğin ne anlama geldiği anlaşıldı. 3’üncü köprü ve bağlantılı otoyol projesine hiç teklif veren olmadı. Şartname alan şirket ve gruplar, finansman paketini oluşturmakta zorlanacak- larını görüp, işe baştan soyunmamayı yeğledi. Bunun üzerine hükümet, 3’üncü köprü ihalesi paketinden otoyolları çıkardı. Bedel ilk haline göre yarıya indi. İhale yenilendi, bilindiği gibi İbrahim Çeçen Holding-Astaldi Konsorsiyumu en iyi teklifle işi alıp, köprünün ayaklarını neredeyse bitirme noktasına geldi. SOCAR Türkiye’nin Petkim Yarımadası’nda yürüttüğü 10 milyar dolarlık Star Rafinerisi için 23 bankanın katılımıyla sağladığı 3.29 milyar dolarlık kredi imzalandığı sırada, Ocak 2012’deki sohbeti anımsadım. Aynı gün anımsadığım bir başka ayrıntı da, Türkiye’nin en büyük grubu Koç Holding’in Tüpraş’ın alımı sırasında çok büyük borçlanma yapmak yerine, Migros’u satıp, kaynağın bir bölümünü oradan karşılama yolunu seçmesi oldu. Bunlar dikkate alındığında, SOCAR Türkiye’nin 5.6 milyar dolara mal olacak Star Rafinerisi için 3.29 milyar dolar kredi sağlamasının önemi çok daha iyi ortaya çıkıyor. SOCAR’ın Azerbaycan’ın devlet şirketi olmasından hareketle, “Arkasında Azerbaycan devleti var. Kredide bunun da rolü olmuştur” diye düşünülebilir... Bu bakışa SOCAR Türkiye CEO’su Kenan Yavuz anında itiraz ediyor: - SOCAR Türkiye, yüzde 100 Azerbaycan sermayeli özel Türk şirketidir. Büyük projelere kaynak bulmanın hiç de kolay olmadığı bir ortamda 23 bankanın 3.29 milyar dolarlık riske imza atması, SOCAR Türkiye’ye, Azerbaycan’a ve Türkiye’ye güveni ortaya koyuyor. bakış ALTERNATİF KORİDORLAR ENERJİDE İTHALAT MALİYETİNİ DÜŞÜRÜYOR Türkiye’nin enerji tüketiminin yüzde 90’ı doğal gaz ve kömürden sağlanIYOR. bu da çok büyük ölçüde ithalat ile gerçekleşiyor. TANAP Projesi’nin alternatif enerji koridoru yaratma ve rekabetçi enerji maliyetleri sağlaması ile Türkiye’nin enerji ithalat faturasını aşağıya çekmesi bekleniyor. 36 | Energy Of Turkey U luslararası Enerji Ajansı (UEA) verilerine göre birincil enerji talebindeki OECD-dışı ülkelerin payı 1990 yılında yüzde 46 iken, 2011 yılında yüzde 57’ye ulaştı ve bu artışın devam ederek 2035 yılında yüzde 66 olması bekleniyor. Türkiye ekonomisinde son 10 yıllık süreçte önemli bir büyüme gerçekleşmiş iken bunda faizlerin gerilemesi ve enflasyonun tek haneli seviyelere inmesi etkili oldu. Türkiye’nin toplam enerji tüketiminin yaklaşık %90’ını petrol, doğal gaz ve kömürden sağlanmakla birlikte enerji ihtiyacını büyük ölçüde ithalat ile karşılıyor. 2009’da enerji faturası 29,9 milyar dolar olan Türkiye için bu rakam 2013’te 55,92 milyar dolara yükseldi. Türkiye’nin cari açığının büyük bir kısmını enerji ithalatı oluşturuyor. Orta Vadeli Program’a göre ise Türkiye’nin potansiyel büyüme oranının altında büyüyeceği öngörülürken bu noktada uzun vadeli ve enerji faturasını azaltıcı tedbirlerin uygulanması gerekliliği ortaya çıkıyor. 2014 | 37 bakış ENERJİ TALEBİ GELİŞMEKTE OLAN ÜLKELERDE HIZLA ARTACAK 2035 yılına kadar global ekonomide yıllık ortalama yüzde 3,6’lık reel büyüme varsayımı ve nüfusta beklenen yaklaşık 1,7 milyarlık artış, enerji tasarrufu için yeni politikalar ve projeler gerçekleştirilse bile artan enerji talebini karşılamak için gelecekte daha çok enerji kaynağını gerekli kılıyor. Enerji talebinde beklenen net artışın yüzde 90’ı gelişmekte olan ülkelerden kaynaklanıyor. Uluslararası Enerji Ajansı verilerine göre, ülkemizde enerji kullanımı 2015 ile 2030 yılları arasında yıllık yüzde 4,5 civarında büyüme oranıyla artmaya devam ederek, gelecek on yılda yaklaşık iki katına çıkacağı öngörülüyor. 2013 sonu itibarıyla, mevcut boru hatlarımızla, 383 milyon varil ham petrol taşındı. 2013 yılı sonu itibarıyla toplam 37,3 milyar Sm3 yurtiçi doğal gaz satışının yüzde 24’ü sanayide, yüzde 24’ü konutlarda ve yüzde 35,5 milyar Sm3 Türkiye’nin 2013 yılı doğalgaz tüketim miktarı 31 milyar m3 TANAP Projesinin tam kapasitede ulaşacağı yıllık kapasite % 53 Türkiye’nin doğalgaz ithalatında Rusya’nın payı TANAP GÜNEY GAZ KORİDORUNUN GERÇEK ADIMI DİVİD Başkanı Fatih Baltacı Türkiye’nin mevcut doğalgaz ithalat kontratlarının toplamı yıllık yaklaşık 52 bcm, gerçekleşen ithalat miktarı ise yaklaşık olarak 46-47 bcm. Görülüyor ki Türkiye’nin mevcut sorunu imzalanmış kontrattan ziyade iletim sisteminin dönem dönem yetersiz kalmasıdır. Türkiye’nin doğalgazda dışa bağımlılığı bir gerçektir. Bu bağımlılığı azaltmanın ise iki yolu vardır. Bunlarda ilki yurtiçinde gerekli arama-üretim adımları atılarak yerli kaynak üretiminin arttırılması. Türkiye olarak özellikle devlet şirketi TPAO’nun yabancı firmalarla yaptığı anlaşmalar gerek kaya gazı arama üretiminde gerekse de Doğu Akdeniz ve Karadeniz’de yaptığı çalışmalar son derece 38 | Energy Of Turkey 52’si elektrik sektöründe tüketildi. Türkiye’nin ulusal iletim şebekesi vasıtasıyla ithal ettiğimiz doğal gazın tüketim noktalarına ulaştırılmasını sağlayan doğal gaz boru hattı sisteminin toplam uzunluğu BOTAŞ 2013 Sektör Raporu’na göre 2013 yılı sonu itibarıyla 12 bin 292 km ve 72 ile doğal gaz arzı sağlandı. önemli. Diğer yol ise yurtdışındaki gaz sahalarına ortak olmak. TPAO bu konuda SOCAR’ın Shah Deniz 2 projesindeki ortaklık payı arttırılarak son derece önemli bir adım atmış oldu. Dışa bağımlılığın etkisinin azaltılmasının bir diğer yolu ise doğalgaz depolama tesislerinin kullanılması. Türkiye’nin TPAO’ya 2.6 bcm’lik Kuzey Marmara ve Değirmenköy Yeraltı Depolama Tesisi şu an için tek mevcut depodur. TANAP devreye girecek zamanlama itibariyle de Türkiye’de talebin bir arz ihtiyacı olduğu zamana denk geliyor. Zamanlaması, hacmi, güvenli bir kaynaktan gelecek olması projeyi Türkiye için daha da önemli ve makul hale getiriyor. TANAP Avrupa’nın arz güvenliği anlamında oldukça önemli olan, uzun sürelerdir hayali kurulan ‘Güney Gaz Koridorunun’ hayata geçirilmesi için atılan ilk gerçek adım olacaktır. DOĞALGAZDA TEDARİK ÇEŞİTLİLİĞİ YETERİNCE SAĞLANAMADI Türkiye çevresinde çok ciddi anlamda doğal gaz rezervi zengini ülkeler olmasına rağmen tedarik çeşitlendirmesine gitme ve uygun maliyetten gazı tedarik etme anlamında bir ilerleme tam anlamıyla kaydedilmedi. Türkiye tükettiği doğal gazın yaklaşık %53’ünü sadece tek bir kaynaktan, Rusya’dan alırken İran’dan ise yıllık yaklaşık 7,5 milyar metreküp civarındaki bir gazı oldukça yüksek bir maliyetten temin ediyor. Türkiye bölgesinde doğal gaz ve enerji kaynaklarına yakın bir durumda olduğu için bölgesinde enerji çeşitliliğini sağladığı takdirde enerji maliyetlerini de bir miktar daha aşağı çekebilme potansiyeline sahip. Buna yönelik Azerbaycan ve Türkiye ortaklığı ile gerçekleştirilen TANAP projesi bölgenin enerji arenasında çok önemli ve ciddi potansiyeli olan bir örnek teşkil ediyor. Şah Deniz 2 sahasından çıkarılan gaz bu Türkiye’nin cari açığının büyük bir kısmını enerji ithalatı oluşturuyor. YILLAR İTİBARİYLE DOĞAL GAZ İTHALAT MİKTARI 2000 yılından itibaren doğal gaz ithalatı Türkiye’nin enerji ihtiyacına paralel olarak artıyor. Grafik 9. Yıllar İtibarıyla Doğal Gaz İthalat Miktarları (Milyon Sm3) 45.000 40.000 35.000 30.000 25.000 20.000 şekilde Türkiye üzerinden Avrupa’ya ulaşabilecek ve Türkiye uzun dönemde Rusya ve İran ile anlaşma yenileme döneminde pazarlık gücünü artırma fırsatı bulacak. Türkiye projeye ortaklığı ile birlikte doğal gaz temininde sadece ithalatçı konumundan çıkarak kendi ürettiği gazı tüketmiş olacak. Türkiye halen İran’dan aldığı her 1000 metreküplük gaza yaklaşık 490, Azerbaycan’dan aldığı her 1000 metrekare gaza da 330 dolar ödüyor. Türkiye TANAP Projesi tamamlandığında Şahdeniz gazını daha da uygun fiyatlarla tüketme imkanı bulacak. ŞAHDENİZ İLE DOĞALGAZ FİYATLARINDA REKABETÇİ YAPI GÜÇLENECEK Hazar Denizi’deki 1,4 trilyon metreküplük rezerviyle dünyanın sayılı doğalgaz yataklarından birisi konumunda bulunan Şahdeniz doğalgaz havzasının Türkiye’nin bölgesinde enerji arz güvenliğinin sağlanması ve doğal gazda fiyat rekabetinin artması adına büyük katkılar yapması bekleniyor. Projede Türkiye adına yüzde 19 hissesi bulunan TPAO ve projede yüzde 30 hissesi bulunan BOTAŞ Türkiye’nin ithal doğal gaz ihtiyacının karşılanmasına yardımcı olacak. Projenin ilk etabı tamamlandığında yıllık 16 milyar metreküp gazın 6 milyar metreküpünü kendi iç tüketiminde kullanacak olan Türkiye, kalan 10 milyar metreküplük gazın da TAP ile birleşmek üzere Avrupa’ya geçişine ev sahipliği yapacak. İkinci etabı da tamamlandığında yıllık 31 milyar metreküp kapasiteye ulaşması beklenen proje ile Türkiye güvenli bir doğalgaz kaynağına erişmenin yanı sıra gazın kaynağında da kamu şirketlerinin ortaklıkları ile pay sahibi oluyor. 15.000 10.000 5.000 0 2000 2001 2002 2003 2004 2005 İthalat Miktarları 2006 2007 2008 2009 14,5 16 17,3 20,8 21,7 26,5 30,2 35,8 37,1 33 2010 31,9 2011 2012 2013 39 42,3 35,4 YILLARA GÖRE TOPLAM ENERJİ İTHALAT MALİYETİ Son 10 yılda Türkiye’nin enerji maliyetlerindeki artış 2009 krizi haricinde her yıl düzenli olarak artış gösterdi. Grafik 7. Yıllar İtibarıylaToplam Enerji İthalat Maliyeti Miylar $ 70,00 60,00 50,00 40,00 30,00 20,00 10,00 0,00 Enerji İthalatı 20022003 2004200520062007 20082009 2010 2011 2012 2013 9,20 11,58 14,4121,2628,8633,8848,2829,9138,49 54,1060,10 55,92 Kaynak: ETKB ve TÜİK verileri Doğal Gaz Talebi Düşmeyecek EPDK Tarifeler Dairesi Başkanı Hasan Alma Nüfus yapısına, doğal gaza erişim oranında öngörülen artışa, geçmiş performansına bakıldığında görünür gelecekte Türkiye’nin doğal gaz talebinde bir düşme beklemek mümkün değil. TANAP’ın, enerji alanında yüzyılımızın ilk çeyreğine damgasını vuracak bir başarı hikayesi olacağı kanaatindeyim. Bu vesileyle kadim TürkiyeAzerbaycan dostluk ve kardeşliğinin TANAP ile yeni bir boyut kazanacağını belirtmek isterim. TANAP elbette sadece Türkiye-Azerbaycan ilişkileri için değil Türkiye-Avrupa ilişkileri açısından da son derece ikbal vadeden bir proje. Türkiye’nin arz güvenliğinin sağlanmasına katkısı olacak ve aynı zamanda Türkiye’nin enerji merkezi olma hedefine de katkısı olacak olan TANAP, Avrupa’nın bahsi geçen arz açığına da cevap verecek. TANAP Azerbaycan gazının yanı sıra Kuzey Irak ve Doğu Akdeniz gazını da taşımaya aday, hatta Türkmenistan gazının taşınması da ilerisi için mümkün gözükmekte. Dolayısıyla TANAP, aynı anda çok sayıda ve farklı boyutlarda faydayı ve fırsatı hem Türkiye’ye hem de üretici ya da tüketici bölge ülkelerine sunan örnek bir proje konumunda. 2014 | 39 RÖPORTAJ “Avrupa’nın En İyi Entegre Enerji Oyuncusu Olmak İstiyoruz” 2012 yılında Esso Schweiz GmbH şirketini ExxonMobil’den devralan SOCAR Energy İsviçre, SOCAR’ın Batı Avrupa’da yürüttüğü ilk faaliyet olması sebebiyle oldukça stratejik bir öne sahip. Ülkede 170 petrol istasyonuna sahip olan SOCAR Energy İsviçre CEO’su Edgar Bachmann, SOCAR’ın İsviçre pazarına girmesinin İsviçre açısından da farklı bir deneyim olduğunu ve bu gelişmenin sektörde 20 yıldan uzun süredir gerçekleşmiş en önemli değişim olduğunu söylüyor ve ekliyor: “SOCAR’ın uzun vadeli arzusu, Avrupa pazarlarındaki en iyi entegre enerji oyuncusu olmak.” S OCAR İsviçre’de 170 petrol istasyonu açarak doğrudan Avrupa Enerji piyasasındaki tüketicilerle buluştu. Esso markasının bünyesine katılması ile SOCAR’ın Avrupa’daki konumunda ne gibi değişikler olduğunu anlatabilir misiniz? Genel merkezi Zürih’te bulunan SOCAR Energy İsviçre, İsviçre’de SOCAR’ın yürüttüğü downstream (petrol ürünleri satış, pazarlama 40 | Energy Of Turkey ve dağıtımı) operasyonlarına ilişkin faaliyetlerden sorumlu olan yeni kurulan bir şirket. SOCAR, 1 Temmuz 2012 yılında, Esso akaryakıt istasyon ağı dahil olmak üzere tüm Esso Schweiz GmbH şirketini ExxonMobil’den devraldı. İsviçre operasyonu, SOCAR’ın Batı Avrupa’daki “downstream” operasyonlarına ilişkin yürüttüğü ilk faaliyetti ve bu sebeple tüm sektör için oldukça önemli… SOCAR’ın İsviçre pazarına girmesi İsviçre açısından da farklı bir İsvİçre pazarında kendİne özel bİr yer edİnen SOCAR’ın yenİ logosu pazarda şİmdİden yüksek kabul gördü. deneyim oldu. Çünkü sektöre bu giriş, İsviçre akaryakıt istasyonu sektöründe 20 yıldan uzun süredir gerçekleşmiş en önemli değişim olarak değerlendiriliyor. SOCAR İsviçre pazarına pek çok yenilikle birlikte girdi. Öncelikle yeni bir tasarım ile İsviçre pazarında kendine özel bir yer edinen SOCAR’ın yeni SOCAR logosu pazarda şimdiden yüksek kabul gördü. SOCAR birkaç yıldır İsviçre’de bulunan bir başka önemli şirketi daha işletiyor: 2014 | 41 RÖPORTAJ SOCAR Trading. Bu kuruluş tamamen uluslararası arenaya odaklanıyor. SOCAR Trading, SOCAR’ın uluslararası pazarlama ve kalkınma şubesidir. Şirket, uluslararası pazarlarda ham petrol ve petrol ürünleri ticareti yapıyor. Genel merkezinin Cenevre/İsviçre’de bulunmasına rağmen, İsviçre akaryakıt pazarında faaliyet göstermiyor. İsviçre, konumu ve bağlantıları ile İtalya, Fransa ve Almanya’ya açılan önemli bir kapıdır. SOCAR coğrafik olarak stratejik bir öneme sahip olan İsviçre’de başka yatırımlarda bulunacak mı? SOCAR, Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev’in girişimlerinin ardından, 2007 yılından bu yana petrol ve benzin alanında downstream operasyonlarına ilişkin büyük bir uluslararası gelişim programı başlattı. İsviçre downstream pazarına girilmesi, SOCAR Grubu’nun uluslararası mecrada, downstream pazarlarında büyümesine yönelik attığı önemli bir adım niteliğinde; elde edilen deneyim ve uzmanlık ileriki yıllarda daha fazla büyüme kaydetmek üzere kullanılabilir. SOCAR’ın uzun vadeli arzusu, Avrupa pazarlarındaki en iyi entegre enerji oyuncusu olmak. Avrupa pazarı ile Hazar Denizi Bölgesi ve Güneybatı Asya enerji sektörleri arasındaki fark nedir? Avrupa için enerji sektörü ekonomik büyüme ve rekabetçilik ile sosyal ve bölgesel uyumu destekleyen önemli unsurlardan biri. Avrupa’nın enerji tedariki, önemli ölçüde benzin ve petrol ithalatına bağlı. Tüm 42 | Energy Of Turkey bunların ışığında, söz konusu sektör, AB dâhilinde en büyük öneme sahip sektör olarak dikkate alınmalıdır. AB’nin enerji geçişi sürdürülebilirlik, rekabetçilik ve finansal olarak karşılanabilirlik unsurlardan oluşan üç aşamalı zorlu bir süreçtir. Hazar Denizi Bölgesi dünyadaki en eski petrol üretim alanlarından biri ve global enerji üretimi kaynağı olarak önemi gittikçe artıyor. Bu alanda hem Hazar Denizi’nde bulunan açık deniz petrol yatakları hem de Hazar Havzası’nın kıyı sahalarından gelen önemli petrol ve doğal gaz rezervleri bulunuyor. Karakteristik olarak bir petrol üretim alanı olan Hazar Bölgesi’nin doğal gaz üreticisi olarak önemi de hızla artış gösteriyor. Güneydoğu Asya’daki enerji talebi, 1990 yılına kıyasla iki buçuk katı oranında arttı ve dünya üzerindeki en hızlı büyüme oranına sahip. Ekonomik ve demografik eğilimler, bölgedeki enerji kullanımını kişi başına küresel ortalamanın yarısı oranında artırarak gelecekte kat edilecek büyümeye işaret ediyor. Güneydoğu Asya’daki ülkeler giderek daha büyük enerji tüketicileri halini aldıkça ve küresel enerji pazarlarına daha fazla katılım gösterdikçe, ilgili hükümetler Avrupa ülkelerinin de karşılaşmış olduğu zorluklarla yüz yüze gelecek. SOCAR İsviçre yeni yatırımları ile Zürih ve Cenevre hava alanlarında hava aracı yakıt hizmetleri vermeye başladı. Şirketinizin faaliyet alanını Avrupa’daki diğer hava alanlarına genişletmeyi düşünüyor musunuz? İsviçre’de elde etmiş olduğumuz deneyim ve uzmanlık ileriki yıllarda Avrupa’daki 170 ADET SOCAR’ın İsviçre’de sahip olduğu petrol istasyon sayısı diğer hava alanlarına doğru genişlemek üzere kullanılabilir. SOCAR’a ilişkin amacımız havacılık sektöründe bir uzmanlık merkezi olmaktır. Azerbaycan gazı Güney Gaz Koridoru ile Türkiye ve İtalya yoluyla Avrupa’ya taşınacak. İtalya’dan İsviçre’ye doğal gaz getirmeyi ve bölgenizdeki diğer ülkelere gaz tedarik ederek doğal gaz dağıtım sektörüne girmeyi planlıyor musunuz? İsviçre Hükümeti ve Azerbaycan Cumhuriyeti arasında imzalanan enerji politikası alanındaki dostluk ilişkileri kapsamında da görülebileceği gibi, İsviçre’de halen gelişme potansiyeli bulunuyor. SOCAR İsviçre, dünyaca ünlü Montreux Caz Festivali’ndeki sponsorluğu ile dikkat çekiyor. geliştirdikleriyle yakından ilgileniyoruz. Umarım gelecekte deneyimlerimizi ve en iyi yöntemlerimizi paylaşıp karşılıklı olarak birbirimizden birçok şey öğrenebiliriz. Yakın zamanda İsviçre downstream pazarına girilmesi ve SOCAR’ın İsviçre enerji sektöründe petrol ve diğer alanlardaki olası stratejik gelişmeleri ile İsviçre ve Azerbaycan arasındaki enerji iş birliği gelecek yıllarda genişleyip derinleşebilir. Bu bağlamda, doğal gaz gelecekte çok daha önemli bir rol oynayabilir. Tüm seçenekleri dikkate alıyoruz. SOCAR’ın Türkiye’deki faaliyetlerini takip ediyor musunuz? Bir İsviçre şirketi olan SOCAR Energy İsviçre olarak Türkiye’de bulunan SOCAR’ın faaliyetlerine müdahil değiliz. Ancak, Türkiye’deki meslektaşlarımızın şirketlerini nasıl İsVİçre downstream pazarına gİrİlmesİ, SOCAR Grubu’nun uluslararası mecrada, büyümesİne yönelİk attığı önemlİ bİr adım nİtelİğİnde. Avrupa’nın gelecekteki enerji ihtiyaçlarına ilişkin tahminleriniz nelerdir ve sizce ne tür stratejiler geliştirilmelidir? Çin ve Hindistan gibi nüfus açısından dev ülkeler de dahil olmak üzere, gelişmekte olan milletler, sanayileşerek, altyapı inşa ederek ve taşımacılık kullanımını arttırarak ekonomik büyümenin en yoğun enerji tüketilen aşamasına geçiyorlar. Talep baskıları enerji kullanımında daha fazla verimliliği ve alternatif tedariki tetikleyecek; ancak tüm bunlar tek başına büyüyen talep gerilimini tamamen karşılamaya yetmeyebilir. İnovasyon, enerji tartışmasındaki iklim, enerji ve endüstriyel rekabet boyutlarının sınırlarını aşan birleştirici bir unsur niteliğinde. İnovasyon olmaksızın Avrupa güvenli, rekabetçi ve sürdürülebilir enerji tedariki sağlamaya ilişkin hedeflerine ulaşamayacaktır. İnovasyona ilişkin üç zorlu durum bulunuyor: yeni teknolojiler için maliyetin düşürülmesi, para akışı sağlamak için yatırımcı güveninin sağlanması ve müşterileri bağlamak için yeni iş modelleri oluşturup enerji verimlilik olanaklarından faydalanma. Ekonomik büyümeyi yavaşlatabilecek politikaları benimseyerek milyonlarca kişiyi hayal kırıklığına uğratmak da bir çözüm olmayacağı gibi politik olarak da uygun değil. Yakın zamanda, SOCAR İsviçre Montreux Caz Festivali’nin 6 sponsorundan biri oldu. Bununla bağlantılı olarak SOCAR İsviçre’nin sanata verdiği öneme ilişkin neler söyleyebilirsiniz? Dünyaca ünlü Montreux Caz Festivali’ndeki sponsorluğu ile SOCAR, gelişmekte olan İsviçre kökenine olduğu kadar kültüre olan uluslararası bağlılığını da vurguluyor. Caz Festivali SOCAR’a tüketiciler ve iş ortakları ile ilişkilerini geliştirmesine yönelik harika bir ortam hazırladı. Söz konusu sponsorluk da şirketin 2014 yılındaki üstün başarıları arasında yer aldı. Montreux Caz Festivali’nin dünya çağındaki kusursuz saygınlığı, süregelen İsviçre geleneği ve en iyi kalitede müziğe katkıları SOCAR’ın yüksek kaliteli, modern ve müşteri odaklı hizmetleri ile tam olarak uyuşan özelliklerdir. Öte yandan, SOCAR’ın anavatanı Azerbaycan, modern ve geleneksel caz biçimleri ve uluslararası saygınlığa sahip caz sanatçıları ile iftihar eden zengin bir caz kültürü geçmişine sahip. 2014 | 43 AKTÜEL 44 | Energy Of Turkey RÜZGAR ENERJİSİNDE TÜRKİYE POTANSİYELİNİ DEĞERLENDİRİYOR İklim değişikliği ile mücadelede en güçlü politika araçlarının başında yenilenebilir enerjinin yaygınlaştırılması, enerji verimliliğinin arttırılması ve yeni teknolojilerin kullanılması geliyor. Bir petrokimya şirketi olarak yenilenebilir enerji alanında da yatırımlarına yön veren Petkim Aliağa’da yeni kuracağı rüzgar enerjisi santrali ile yenilenebilir enerji alanında ilk yatırımını yapıyor. 2014 | 45 AKTÜEL T ürkiye’de sanayinin temel girdileri arasında yer alan enerji sektöründeki büyüme rakamları, gelişmiş ülkelerinkine kıyasla oldukça yüksek. Son 10 yılda Türkiye, elektrik ve doğal gaz tüketim artış oranları bakımından Avrupa’da ilk, dünyada ise Çin’den sonra ikinci sırada yer alıyor. Özellikle gelişmekte olan ülkelerin enerji ihtiyacı göz önünde bulundurulduğunda günümüz şartlarında enerji üretiminde yoğun şekilde kullanılan fosil yakıtlar yüksek maliyeti, çevreye zararlı bileşenleri açığa çıkarması ve hızla tükenmekte olan kaynaklar olması nedeniyle yeni alternatif enerji kaynaklarına geçilmesi yönünde bir baskı yaratıyor. Rüzgar enerjisi de gelişen teknoloji ile birlikte solar, hidro, jeotermal ve biyo yakıtları gibi yenilenebilir enerji kaynaklarının başında geliyor. RÜZGAR ENERJİSİNİN AVANTAJLARI DİKKAT ÇEKİYOR Elektrik üretim tesisleri içerisinde rüzgar enerjisi santralleri, düşük potansiyel riskler taşımaları, kurulum sürelerinin kısa olması ve yatırım maliyetlerinin alternatif enerji yöntemlerine göre düşük olması ve dışa bağımlı olmayan elektrik tesislerin olması nedeniyle özellikle son 5-10 yılda rüzgar enerjisi ile elektrik üretimi büyük bir potansiyel oluşturuyor. Türkiye’yi de rüzgar enerjisi yönünden ele aldığımızda Türkiye Rüzgar Enerjisi Birliği’nin Ocak 2014’te yayınladığı Rüzgar Enerjisi İstatistik Raporu’na göre 2007’de rüzgar enerjisi kurulu gücü 146,3 MW iken bu rakam 5 yılda radikal bir artış göstererek 2013 yılında 2958,45 MW’a yükseldi. Bu 46 | Energy Of Turkey Alaçatı Türkiye’de Rüzgar Enerjisinden yararlanan başlıca yerlerden biri. Mustafa Serdar AtaseveN TÜREB Başkanı Rüzgar enerjisi geçtiğimiz yıllarda hızlı gelişim gösterdi. Elektrik üretimindeki birim maliyetleri azalttı. Böyle olunca dünya genelinde rüzgara ilgi arttı. Özellikle petrokimya şirketinin rüzgara yatırım yapması bize göre çevreye duyduğu hassasiyeti ve önemi gösteriyor. Karbon emisyonunun azaltılmasında ve küresel ısınma ile mücadelede rüzgar enerjisi önemli. Bu anlamda Petkim’i tebrik ediyoruz. Türkiye’ye kurulan her bir KW rüzgar santrali, ülkemizin dışa bağımlılığını azaltır. Biz de doğal gaz yok ve elektrik üretimimizin yaklaşık yarısını doğal gazdan elde ediyoruz. Yerli kaynak olan rüzgarı kullandığımızda kaynağına para ödemediğimizden ithalatı azaltıcı etkisi var. Rüzgardan üretilen 1 KW’lık enerji bile, yurt dışından alacağımız doğal gazdan tasarruf etmemizi sağlar. rakamın daha da artması adına 21 Mayıs 2009 tarihinde yayınlanan Elektrik Enerjisi Piyasası ve Arz Güvenliği Strateji Belgesi’ne göre rüzgar enerjisi kurulu gücünün 2023 yılında 20 bin MW’a çıkarılması hedefleniyor. Rüzgar enerjisinin potansiyeli ile ilgili konuşan Türkiye Rüzgar Enerjisi Birliği Başkanı Serdar Ataseven rüzgar enerjsinin geçtiğimiz yıllara göre gösterdiği hızlı gelişimi elektrik üretimindeki birim üretim maliyetlerinin azalmasına bağlayarak, “Rüzgar enerjisinde Tüm yenilenebilir kaynaklara olan ilgi büyük. Ama bunların içinde hızla yaygınlaşan rüzgar enerjisi diyebiliriz.” diyor. Ataseven bu konuda dünyada potansiyel içeren yöreler olduğunu belirterek, “Avrupa belli bir doygunluğa ulaştı ama Orta Doğu, Türki Cumhuriyetler TÜRKİYE KURULU GÜCÜNÜN KAYNAKLARA GÖRE DAĞILIMI (2012) Türkiye’deki rüzgar enerjisi son 5 yılda önemli bir artış kaydetmekle birlikte geleceğe dönük ciddi bir potansiyele de sahip. Kaynak: EÜAŞ Türkiye’de Rüzgar Enerjisi Raporu ve Afrika’da bakir alanlar var. Teknolojisini geliştiren ülkeler bakir alanlara doğru eğilim gösteriyorlar.” diyor. PETKİM, RÜZGAR ENERJİSİNİN POTANSİYELİNİ AÇIĞA ÇIKARIYOR İzmir Aliağa’daki Petkim Yarımadası’na inşa edilecek ve tesislerin elektrik enerjisi ihtiyacının karşılanmasında önemli bir yer tutacak Petkim RES toplam 51 MW kurulu güce sahip olacak ve ilk fazı tamamlandığında Petkim’in elektrik üretim kapasitesini yüzde 12 artıracak. 2015 yılında tamamlanacak ilk fazı 27 MW ve 2016’da hizmete girecek; ikinci fazı da 24 MW kurulu güç kapasitesine sahip olacak olan Petkim RES, Petkim Yarımadası’ndaki enerji ihtiyacına yapacağı katkıdan öte hem bölgenin temiz enerjiye olan ihtiyacına hem de Türkiye’nin yenilenebilir enerji kapasitesine katkıda bulunacak. Petkim RES bununla birlikte Petkim Yarımadası’ndaki enerji ihtiyacımıza yapacağı katkıdan öte hem bölgenin temiz enerjiye olan ihtiyacına hem de Türkiye’nin yenilenebilir enerji kapasitesine katkıda bulunacak. Petkim’in Alstom ile birlikte kuracağı rüzgar enerjisi santrali hakkında konuşan TÜREB Başkanı Mustafa Serdar Ataseven Petkim’in kendi çalışma sahasında toplamda 17 adet 3 MW’lık Alstom türbinlerinden ve rüzgar çiftliğinden oluşacak bir santral kurduğunu belirterek bu yatırımı bir Petrokimya şirketi olan Petkim’in yapmasını ve yenilenebilir enerji olarak rüzgar enerjisinin tercih etmesinin sevindirici bir gelişme olduğunu belirtiyor: “Bu da şunu gösteriyor ki Türkiye’de rüzgar potansiyeli yüksek olan bölgelerde her türlü yatırımcı rüzgar yatırımı yapabiliyor. “ Bu şekilde Petkim’in çevreye duyarlı şirket imajını güçlen- 20 55 51 bin MW Mehmet Kara Enerji Günlüğü / Genel Yayın Yönetmeni, Dünya Gazetesi / Enerji Editörü Günümüzde enerji kaynağının sadece yerli değil aynı zamanda yenilenebilir olması da büyük önem taşıyor. Güneş enerjisi yatırımları henüz beklenen, istenen hıza ve seviyeye ulaşılabilmiş değil. Türkiye’nin enerjide dışa bağımlılıktan kurtulması için yerli kaynaklarını devreye sokması gerekiyor. Türkiye rüzgâr, güneş, jeotermal ve biyoyakıt gibi kaynakları devreye sokarak hem yerli hem de yenilenebilir alanında ilerleme sağlayabilir. Buna dönük adımlar son yıllarda hızla atılıyor. Rüzgârda 3 bin MW’ye varan bir kurulu güç devrede. 2023 yılında 20 bin MW’ye ulaşılması hedefleniyor. Petkim Aliağa’daki rüzgâr tesisi, diğer şirketlere de, hem maliyet düşürme hem de çevre hassasiyetleri konusunda neler yapılabileceğine dair iyi bir örnek sayılabilir. Rüzgar enerjisi 2023 kurulu güç hedefi milyon Euro Petkim’in Alstom ile kuracağı rüzgar santralinin proje bedeli MW Petkim RES’in sahip olacağı toplam kurulu güç miktarı direceğini belirten Ataseven diğer petrokimya şirketlerine de Petkim’i şu sözlerle örnek gösteriyor: “Petkim’den sonra, benzer sektörlerdeki şirketlerin yenilenebilir enerji yatırımları süratle çoğalır diye ümit ediyoruz.” “PETKİM İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ İLE MÜCADELEYE KATKI SUNUYOR” Son dönemde konvansiyonel enerji alanlarına yatırım yapan şirketler bile gerek yatırımlarını daha verimli kılmak gerekse karbon salınımını telafi ederek çevresel sorumluluklarını yerine getirmek adına yenilenebilir enerji kaynaklarına ilgi gösteriyor. Enerji Günlüğü Genel Yayın Yönetmeni Mehmet Kara’ya göre ise SOCAR’ın Aliağa Petkim’deki yerleşkesinde yer alacak rüzgar santrali Petkim tesislerinin enerji ihtiyacının bir bölümünü çevreye zarar vermeden ve düşük maliyetle karşılayacak ve aynı zamanda da şirketin iklim değişikliği ile mücadeleye karşı katkı sunması anlamına geliyor. TÜRKİYE RÜZGAR ENERJİSİ KURULU GÜCÜNÜN YILLARA GÖRE KÜMÜLATİF DAĞILIMI Türkiye’de rüzgar enerjisi kurulu gücü son 5-6 sene öncesine göre radikal bir artış yaşadı. Kaynak: TÜREB Rüzgar Enerjisi İstatik Raporu, Ocak 2014 2014 | 47 RÖPORTAJ 48 | Energy Of Turkey MÜZİKSEVERLER BENİ OLDUĞUM GİBİ KABUL ETTİLER Dünyanın önde gelen muğam sanatçılarının arasında yer alan Alim Qasımov, Azerbaycan halk müziğini pek çok kişiye sevdirmeyi başarmış. Dünyanın bir çok yerinde konserler veren Qasımov’un yeni rotalarının arasında Meksika da var. 2014 | 49 RÖPORTAJ T ürkiye’de de belli dönemlerde konserler veren Alim Qasımov UNESCO ödüllü bir sanatçı ve1996 yılından berri de kızı Fergane ile sahne alıyor. Muğam sanatını icra etmeyi tasavvuf ehli bir dervişin zikrine benzeten Qasımov, bu şekilde insanların ruhuna ulaşabildiğini söylüyor. “Benim halden hale düşerek okumam insanları etkiliyor, dinleyicilerin tüyleri diken diken oluyordu” diyen Qasımov, bu hale gelene kadar eskiden katıldığı konserleri kaydedip izlediğini söylüyor. Azerbaycan milli müziğinde büyük başarılar elde ettiniz. Zirveye ulaşana kadar aldığınız müzik eğitiminden ve kendinizi nasıl geliştirdiğinizden bahsedebilir misiniz? Benim muğam sanatçısı gibi yetişmem, bir kader, bir alın Alim Qasımov 1996’dan bu yana kızı Fergana ile sahneye çıkıyor. 50 | Energy Of Turkey yazısıdır. Buna kaderim gibi bakıyorum. Allah’ın verdiği sestir ve o ses Azerbaycan’ın müzik sanatında Alim Qasımov ismini tanıttı. Tabii ki, sadece sesin olması her şey demek değil. Sesin nasıl kullanıldığı da önemli. Ben de bunun için müzik eğitimi aldım. Birçok sanatkârlarımızı yetiştirmiş Asaf Zeynallı adına Bakü Müzik Okulu’nu kazandım, Ağaxan Abdullayev benim hocam oldu, ondan eğitim aldım. Arif Babayev gibi sanatkârdan eğitim aldım. Ardından, yaklaşık 30 yıl önce ilk konserler başladı, sonra yavaş yavaş düğünlere gitmeye başladım ve sonra yine konserler oldu. Böylece bugünkü seviyeye ulaştım. 1999 yılında UNESCO’dan ödül aldınız ve dünyada birçok turnelere çıktınız. Azerbaycan’ın geleneksel özelliklerini içeren bir müzik yabancılar tarafından nasıl karşılanıyor? ALLAH’IN BANA BAHŞETTİĞİ BU SES BUGÜN ALİM QASIMOV İSMİNİ DÜNYAYA TANITTI. UNESCO’nun uluslararası müzik ödülünü alana kadar da dünya, Azerbaycan müzik sanatı, özellikle bizim muğamı biliyordu. Beni de az çok tanıyorlardı. Ama 15 yıl önce UNESCO ödülünü almam, tabiri caizse, “okuyup, okuyup ehliyet” almak gibi bir şeydi. Ondan sonra tabii ki, dünya turnelerine çıktığımda bana karşı ilgi daha büyük oldu. Çünkü, sahneye sadece Azerbaycan’dan gelmiş Alim Qasımov gibi çıkmıyordum, UNESCO uluslararası müzik ödülünü almış kişi olarak çıkıyordum. Böylece yabancı müzikseverlerde ilgi yaratabildim. Dilinizi anlamayan insanların da söylediğiniz müziğin sözlerini anlamasını, hissetmesini hedefliyorsunuz. Bunun için müziğinizde, nelere dikkat ediyorsunuz, hangi teknikleri kullanıyorsunuz? Vallahi, bunun için somut herhangi yöntemler, teknikler kullanmıyorum. Ben buna dervişliğin, süfliliğin bir biçimi olarak bakıyorum. Onlar Allah kelamı ile insanlara etki ederler, ilgi çekmeyi başarıyorlar; ben de kendi müziğimle, icramla bunu başarıyorum. Öyle ki, ben icra edince düşünüyorum, bütün varlığımla müzik alemine dahil oluyorum ve beni dinleyenler aynı hissi ister istemez yaşıyorlar. 1996 yılından bu yana kızınız Fergana ile sahneye çıkıyorsunuz. Kızınız ile sahneyi paylaşmak fikri nerden kaynaklandı? Fergana Hanım’da bir yeteneğin olduğunu çocukluk yaşlarından hissetmiştim ve görüyordum ki, bu yetenek sonsuz, yani tükenmez. Fergana evde kaval kullanıyordu, bir şeyler çalıp okuyordu. Bazen hatta kavalla o kadar uğraşıyordu ki elini bile yaralardı. Ara sıra ona 1-2 gazel de öğrettirdim ve onları okurdu. Nihayet, Fergana’nın 17 yaşına vardığında birlikte sahneye çıkmaya karar verdim. 1996 yılında Haydar Aliyev adına sarayda aynı sahneyi paylaştık. Bugüne kadar da ortak icramız sürüyor ve birçokları için Alim Qasımov’un kızı ile sahneye çıkması artık olağanlaştı. Çünkü, muğam sanatı herkesin kalbini rikkate getirebilir, sadece yapmamız gereken 10-15 dakika dinlemek. Alim Qasımov, muğam sanatına jest ve mimikleri ile yenilik getiren bir sanatçı olarak tanınıyor. Azerbaycan’da muğam sanatına jest ve mimiklerinizle yenilik getiren bir sanatçı olarak tanınıyorsunuz. Muğam sanatına karşı bu yenilikçi yaklaşımı nasıl benimsediniz? Tepkiler nasıl oldu? Ben düğünlerde üstat sanatkârlarla, hanendelerle çok okudum. Öyle zaman oluyordu ki, aynı destgahi 2-3 kez okudum. Yavaş yavaş ben kendim de anlayamadığım hallere düştüm. Okumam kendimi de etkiliyordu. Eskiden katıldığım düğünleri kaydediyordum, sonra da onları izliyordum. Görüyordum ki, benim halden hale düşerek okumam insanları etkiliyor, onların tüyleri diken diken oluyordu. Bu nedenle, bunu kendime alışkanlık haline getirdim. Müzik dünyasından haberdar olmayanlar benim durumumu anlamıyorlardı, öyle oluyordu ki, kendimi kontrol edemiyordum. Asıl müzikseverler ise beni olduğum gibi kabul ettiler ve bunların sayısı gittikçe arttı. Anladılar ki, bu da bir yetenek, bir yöndür ve Alim Qasımovun icrası olağanüstü olmalıdır. Şimdi İran’da bana bazen diyorlar ki, sen artık hanende değilsin, olağanüstü olmanla o aşamayı geçmişsin. Yani, benim için yerinden kıpırdamamak, artık hiçbir şey yapmamak diye bir şey yoktur. Türkiye’nin size karşı olan ilgisini nasıl değerlendiriyorsunuz? Ben Türkiye’de çok konserler verdim, ama hala orada iyi bir menajerle karşılaşamadım. Yani, Türkiye’de benim sanatımı, tabiri caizse, piyasaya çıkaran olmamış. Ama kardeş ülkede ben öyle dinleyicilere karşılaştım ki, onlar Azerbaycan’dakilerden farksızlar ve müziğimizi duyunca ağlıyorlar. Öyle ki, Türkiye’den bir edebiyat öğretmeniyle Fuzuli’den konuştuk, sonra da onun gazelini okuduğum muğama hayran kaldı. Tabii ki, Fuzuli’nin gazelleri zor olduğu gibi, makam da zor sanattır. Onu herkes idrak edemiyor. Nüfusumuzun % 10-20’si muğamın ne demek olduğunu anlayabilir. Bu dinleyici oranı Türkiye’de de oluşmuş. Bu da on binlerce insan demektir. Ankara’da, Konya’da dini törenlere katıldım ve ilgi gördük. Bu başka ülkelerde de böyle. Alim Qasımov Kimdir? 1957 doğumlu Azeri ses sanatçısı Alim Qasımov, dünyanın önde gelen muğam yorumcuları arasındadır. 1999 yılında Uluslararası Müzik Konseyi tarafından UNESCO Müzik Ödülüne layık görülen Qasımov, Fransa, İngiltere, Almanya, Belçika, İspanya, Brezilya, Hong Kong, Japonya, İran, ABD gibi birçok ülkede konserler verdi. Azerbaycan muğam sanatını tüm dünyada tanıtarak, Azerbaycan kültürünün dünyaya yayılmasında etkili oldu. Türkiye sanatçılarından en çok kimleri dinliyorsunuz? Beğendiğiniz müzisyenler var mı? Zeki Müren, Adnan Şenses, Bülent Ersoy gibi sanatçıları dinliyorum, onların icrasını beğeniyorum. Çocukluğumda İbrahim Tatlıses’i dinliyordum. Ama kendi müziğimin haline girdikten sonra onu pek fazla dinlemedim. Eski Türk müziklerini dinlemeyi seviyorum, onların cd’lerini bulup dinlerdim, sanki Azerbaycan’ın eski müziği gibidir, aynı tarz aynı icradır. Doğrusu, bugün eski Türk müziği önceki gibi dinlenmiyor, daha çok pop müziği moda, ama her halde Türkiye’de de güzel sanat örnekleri vardır. Bundan sonraki müzik hayatınızda neler yapmayı, hangi projeleri gerçekleştirmeyi hedefliyorsunuz? Birlikte müzik yapmak istediğiniz sanatçılar var mı? Amerikalı dans grupları ile belirli programların hazırlanması planlanıyor. Bu birkaç yıl süren proje olabilir. Zamanında biz grup halinde, ABD’de, çeşitli yerlerde “Leyla ve Mecnun” eserini icra ettik. Bu eserin belli bölümlerini “İpek Yolu” topluluk yardımı ile tüm eyaletlerde sahneye çıkardık. Bu, diğer ülkelerde de oldu. Şimdi bu dans grupları benim, “İpek Yolu” ekibimin katılımıyla, “Leyla ve Mecnun” eserini yeni tarzda yapmak istiyorlar, bu yönde iş yürütülüyor. Ayrıca, ilerideki aylarda Meksika turnem planlanıyor. Bu, neredeyse 1 ay sürecek. İran orkestrası Bakü’ye gelmek istiyor. Onların, benim, Fergana hanımın katılımı ile birlikte konser programı olabilir. Allah’ın yardımıyla bu işler artık plandadır. 2014 | 51 KEŞİF Tarİhİn İzlerİ İle doğanın bİrleştİğİ kent: Tif lis Tarihi önem taşıyan İpek Yolu üzerinde bulunan Tiflis, bugün Bakü-Tiflis-Ceyhan Boru Hattı’nın üzerinde yer alarak dünya üzerindeki stratejik konumunu korumaya devam ediyor. SİMGENUR GÜDEBERK 52 | Energy Of Turkey 2014 | 53 KEŞİF T ürkiye’nin kuzeyinde bulunan Gürcistan’ın başkenti Tiflis, geçmişten bu yana Rusya’nın Kuzey Kafkasya bölgesi, Türkiye ve Güney Kafkasya’daki Ermenistan ve Azerbaycan arasında önemli bir konuma sahip oldu. Tarihte İpek Yolu üzerinde yer alan bir kent oluşu, bugün ise, hem yüzyılın dev projelerinden Bakü-Tiflis-Ceyhan Boru Hattı hem de Kafkasya’nın başlıca ulaşım yolu olan Trans-Kafkasya tren rotası üzerinde bulunması, Tiflis’e değer kattı. Ayrıca, endüstri, sosyal ve kültür merkezi olarak adından söz ettiren Tiflis, doğal ve kültürel özellikleriyle tipik bir Kafkas kenti olma özelliğini gösteriyor. Geniş bir kültürel ve mimarı yelpazeye sahip Bugün yaklaşık 1.5 milyon kişinin yaşadığı kentin Gürcüce ismi Tbilisi’nin isminin bir efsaneden geldiği kabul ediliyor. Bu efsaneye göre, M.Ö. 5. yüzyılda ormanlarla kaplı olan Tiflis’te, ava çıkan Kral Vahtang Gorgasal eğitilmiş şahinini uçan bir sülünün üstüne salar fakat ne şahini ne de sülün geri döner. Bir süre sonra her ikisi de bir yerde sıcak bir suya düşmüş olarak bulunur. Kral, şahininin ve sülünün bulunduğu yeri çok beğenir 54 | Energy Of Turkey Sveti Tskhoveli Katedrali ve oraya kent kurulmasını ister. Orada bulunan tbili (ılık-sıcak) sudan dolayı kent Tbilisi adını alır. Zamanla Kral’ın Tbilisi’si şehrin şimdiki adı olan Tiflis’e dönüşür. Şehrin tarihine damga vuran bir başka isim de Rahibe Nino. Kapadokya’dan gelen Nino Tiflis Kalesi’nin yapılışını ve Hristiyanlığın yayılmasını sağlar. Daha sonrasında kent, Bizanslılar, Araplar, Selçuklular, Tatarlar, Moğollar, Osmanlılar ve Ruslar tarafından birçok fetihlere sahne oldu. Kentin en büyük dönüşümü ise, 19. yüzyıl- da Rusların egemenliğinde gerçekleşti. Binalar, anıtlar, fabrikalar, demiryolları hep bu dönemde yapıldı. Kura Nehri tarafından ikiye bölünen Tiflis’in ana caddelerinden biri olan Rustaveli Caddesi adını, Gürcülerin ulusal destanı “Kaptan Postlu Cengaver”in şairi Şota Rustaveli’nin 12. yüzyıl sonları- 13. yüzyıl başlarında burada yaşamasından alır. Bugün geniş kaldırımların, devasa ağaçların, ve ufak sokak heykellerinin süslediği Rustaveli Caddesi’nde Barok’tan Art Nouveau’ya, Art Deco’dan Kübizme kadar uzanan bir mimari yelpaze ile karşılaşılıyor. Cumhuriyet Meydanı’ndan başlayan ve kentin merkezindeki Özgürlük (Tavisupleva) Meydanı’nda sona eren cadde üzerinde Opera, Tiyatro, Müze, Bilimler Akademisi gibi kültürel yapılar da bulunuyor. Özgürlük Meydanı’nın ortasında bir zamanlar Stalin’in heykelinin bulunduğu sütunun üzerinde bugün Aziz Georgi’nin anıtı yer alıyor. Gürcü ressam Niko Pirosminişvili’nin yanı sıra birçok Gürcü resim ustalarının eserlerinin dönüşümlü olarak Bugün yaklaşık 1.5 mİlyon kİşİnİn yaşadığı kentİn Gürcüce İsmİ Tbilisi’nİn İsmİnİn bİr efsaneden geldİğİ kabul edilİyor. 2014 | 55 KEŞİF Baratashvili Köprüsü’nün tasarımı bir deniz hayvanını anımsatıyor ve Gürcistan’ın geçmişten daha iyi bir geleceğe aldığı yolu simgeliyor. sergilendiği Tiflis Devlet Müzesi de bu meydanın simge yapılarından biri. BAĞIMSIZLIĞIN İZLERİNİ TAŞIYOR Şehirdeki en etkileyici manzaralardan biri, Kura Nehri manzarası. Burası Metekhi Kilisesi ve Kral Vahtang’ın anıtının bulunduğu yüksek kesimden görülüyor. Bir diğeri ise, tüm kentin daha yukarıdan görülebildiği Sololaki Tepesi. Burada Tiflis’in kuruluşunun 1500. yılı şerefine 1958 yılında dikilen ve sol elinde dostlar için bir şarap kâsesi, sağ elinde düşmanlar için kılıç taşıyan Kartlis Deda (Gürcü Ana) heykelini de görmek mümkün. Narikala Tepesi’nden de kent kuş- 56 | Energy Of Turkey bakışı görülürken eski kent merkezindeki hamamlar ile Tiftis’in tek camisi de göze çarpıyor. Sovyetler Birliği’nin dağılmasından sonra bağımsızlığın kazanılmasıyla kentteki yapılanma iki anıtta kendisini gösteriyor. Bunlardan ilki 1995 yılında Gürcü dirilişinin, birliğinin ve ölümsüzlüğünün sembolü olan ve şehrin her yerinden görülen 84 metre yüksekliğindeki Sameba Kilisesi. İkincisi ise, kentin 21. yüzyılın gelişmişliğine bağlılığını gösteren cam ve çelikten yapılan Barış Köprüsü. Sovyet döneminde yapılmış olan Tiflis metrosu üniversite ve işçi mahallerinden geçiyor. Eski kentin dışı, fabrika binaları, depolar ve SOCAR GÜRCİSTAN’DA DA İDDİALI SOCAR Gürcistan Petrol Şirketi ülkedeki en büyük petrol tedarikçisi konumunda yer alıyor. SOCAR Energy Georgia, SOCAR Georgia Petroleum, SOCAR Georgia Gas, SOCAR Georgia Security, SOCAR Gas Supply, Black Sea Terminal şirketleri petrol, güvenlik, gaz ve akaryakıt dağıtımı alanında faaliyet gösteriyor. Her ay Azerbaycan’dan 35 bin ton akaryakıtı ülkeye getiren firma ülke çapında benzin istasyonu ağını hızla genişletiyor. SOCAR Gürcistan’ın en son ve iddialı projesi ise 350 bin metreküp kapasiteye sahip Kulevi Gemi Terminali projesi olarak öne çıkıyor. Petrol depolama sahalarının da inşaatını sürdüren SOCAR Gürcistan, stratejik kalkınma planı ile modern teknolojileri kullanarak bölgedeki hedeflerini büyütüyor. Şehire Metekhi Kilisesi’nden bakınca kilise, havra, sinagog ve camiler bir arada görülüyor. Özgürlük Meydanı Tiflis’in merkezinde Rustaveli Bulvarı’nın doğu ucunda bulunuyor. Stalin tarzı apartman blokları ile sarılmış durumda. 1960’lardan sonra ise, şehrin görünümü değişmeye başladı ve tipik bir Sovyet şehrine dönüştü. Kura Nehri’nin iki yanında geniş caddeler ve kaldırımlar bulunuyor. Havaların ısınmasıyla kalabalıklaşan yerler arasında en işlek nokta Kuru Köprü. Nehrin yatağının değiştirilmesi ile birlikte altının park ve caddeye dönüştürülmesi ile bu ismi alan köprünün çevresi haftanın yedi günü açık bir pazar yeri. Burada Gürcü ressamlar eserlerini turistik hediye gibi satıyor. Günümüzde yeni mekânlar çoğunlukla Rustaveli ve Özgürlük Meydanı ile Avlabari Meydanı arasındaki Erekle II Caddesi’nde açılıyor. Birçok Bugün geniş kaldırımların, devasa ağaçların, ve ufak sokak heykellerinin süslediği Rustaveli Caddesi’nde Barok’tan Artnouveau’ya, Art-deco’dan Kübizme kadar uzanan bir mimari yelpaze ile karşılaşılıyor. kafe, restoran ve barın bulunduğu caddede, sanat galerileri, hediyelik eşya dükkânları ve irili ufaklı pansiyonlar yerliyabancı misafirlerin ilgisini çekiyor. Kentteki bir diğer ilgi odağı ise Botanik Bahçesi. 1809 yılında fidelik olarak hizmete giren ve 1845 yılında şu anki ismini alan Botanik Bahçesi’nde tepeler, vadiler, dereler, oyuncak köprüler, çeşit çeşit bitkiler ve ağaçlar bulunuyor. Tiflis’in yakın çevresine bakıldığında ise, kentin 5 km doğusunda yer alan Tiflis Denizi (Tiflis Zuva) olarak anılan gölet ile 20 km güneydeki eski başkent Mtskheta gezilecek yerler arasında bulunuyor. Tarihi Mtskheta kentinde bulunan ve Gürcistan’ın UNESCO Dünya Kültür Mirası Listesi’ne giren Sveitskhoveli Katedrali ise mutlaka görülmesi gereken yerlerden biri olarak öne çıkıyor. Nasıl Gidilir? Tiflis’e ulaşım için İstanbul üzerinden uçakla ve Sarp/Batum üzerinde karayoluyla olmak üzere iki seçenek mevcut. Batum-Tiflis arası trenle 9-10, minibüsle 6-7 saat kadar sürüyor. Gürcistan Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarına vize uygulamıyor. Nerede kalınır? Tiflis’te uluslararası zincirlere bağlı büyük oteller de bulunmakla birlikte daha çok aile işletmesi küçük oteller yaygın. Ne Yenir? Gürcistan’ın en özgün yemeği olan Haçapuri, yapılışına ve içindeki kullanılan peynire göre Acaruli, Megruli ve İmeruli gibi farklı adlarla anılıyor. Etli, peynirli, mantarlı çeşitleri de bulunan Gürcü Mantısı Hinkali de diğer yöresel lezzet olarak denenebilir. Gürcistan’ın ünlü maden suyu Borjami ise tüm Kafkasya’da çok popüler. Ne alınır? Sokaklarında Sovyetler Birliği dönemine ait madalya vb eşyaların satıldığı günler geride kalmış. Kaliteli üzümü ve şaraplarıyla ünlü Gürcistan’dan alınabilecek hediyelik eşyalar arasında boynuza benzeyen ayaksız kadehler ile işlemeli kama vb el işleri not edilebilir. 2014 | 57 xülasə ENERJİ SAHƏSİNDƏ ÖNƏMLİ İMZA MƏRASİMİ “Şahdəniz-2” və TANAP layihələrində Türkiyənin payının artırılması ilə bağlı sənədlərin imzalanması İstanbulda yerləşən Shangri La Bosphorus oteldə təşkil edilən mərasimdə baş tutdu. 1 0 Avqust tarixində keçirilən seçkilərdə xalq tərəfindən Türkiyə Respublikasının Prezidenti seçilən, keçmiş Baş nazir Rəcəb Tayyip Ərdoğan mərasimdə “Biz Türkmən qazının Türkiyə ərazisi üzərindən qərb bazarlarına çatdırılmasını arzulayırıq” deyə bildirdi. Son illərdə qlobal enerji sahəsində böyük miqyaslı dəyişikliklərin yaşandığını ifadə edən Ərdoğan, dünya enerji xəritəsinin sürətlə dəyişdiyini, yeni iştirakçıların yarandığını, mövcud enerji bazarı iştirakçılarının da yeni yol ayrımları ilə qarşılaşdıqlarını qeyd etdi. 58 | Energy Of Turkey “AZƏRBAYCAN İLƏ ŞərqQərb Enerji dəhlizini yaratdıq” Keçmiş Baş nazir Ərdoğan, Türkiyə olaraq enerji təhlükəsizliyinin təmin edilməsində istehsalçı, tranzit və istehlakçı ölkələr arasında güclü əməkdaşlıq və dialoq platformasının böyük əhəmiyyət kəsb etdiyini vurğulayaraq; “Bu anlayışla dost və qardaş ölkə Azərbaycan ilə şərq-qərb enerji dəhlizini yaratdıq. Bakı-Tbilisi-Ceyhan xam neft və Bakı-Tbilisi-Ərzurum təbii qaz boru xətti layihələri, bu dəhlizin müvəffəqiyyətlə həyata keçirdiyimiz iki nümunəsidir. TANAP’la əlaqəli hökumətlər arası və ev sahibi hökumət razılaşmaları, 2012-ci ilin iyun ayında İstanbulda mən və hörmətli qardaşım İlham Əliyevin iştirakı ilə imzalanmışdı. 2012-ci ilin iyun ayından bugünə qədər ötən müddətdə TANAP ilə bağlı böyük əhəmiyyət daşıyan yeniliklər baş verdi. Şahdəniz-2 yekun investisiya qərarının imzalanması, 2013-cü ilin dekabr ayında Bakı’da təşkil edilən bir mərasimlə yekunlaşdırıldı. “ “TANAP’IN TAP’A BAĞLANMASI NƏZƏRDƏ TUTULUR” Keçmiş Baş nazir Rəcəb Tayyib Ərdoğan bugün imzalanan müqavilələrdən xüsusilə ikisinin Türkiyə və şirkətlər baxımından böyük əhəmiyyət daşı- dığını ifadə edərək, bunları qeyd etdi: “Bunlardan biri BOTAŞ şirkətinin TANAP boru kəməri xəttində 20% olan hissələrinin 30%-a artırılmasıdır. İkincisi isə TPAO-nın (Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı) Şahdəniz-2 layihəsindəki hissələrinin payının 9 faizdən 19 faizə artırılması idi. Beləliklə TPAO qeyd olunan layihə üzrə BP-dən sonra ikinci böyük ortaq mövqeyinə yüksəldi. İlk mərhələdə TANAP’ı Şahdəniz yatağının qazla təmin etməsi və Şahdəniz-2 layihəsi çərçivəsində hasil olunacaq təbii qazın 6 milyard kub metrlik hissəsinin ölkəmizə satılması nəzərdə tutulur. Bu sahədən gələn təbii qazın 10 milyard kub metrlik hissəsinin də Türkiyə üzərindən TANAP vasitəsilə Avropaya nəqli, sonrakı mərhələlərdə isə Xəzər dənizinin Azərbaycan hissəsində olan digər yataqlardan da əldə ediləcək təbii qazın da bu boru xəttinə yönləndirilməsi hədəflənir. Ərdoğan: “Türkmənistan qazının da Rus və Şərq bazarlarına əlavə olaraq Qərb bazarlarına Türkiyə üzərindən ötürülməsini arzu edirik. Gələcək mərhələlərdə fərqli əlavə qaynaqların da bu boru xəttinə istiqamətləndirilməsi nəzərdə tutulur. Bugün imzalanan müqavilələr bu prosesi də əhatə dairəsi içinə almaqdadır. “sözləri ilə Türkiyənin şərq ilə qərb arasında əhəmiyyətli bir enerji körpüsü olacağını ifadə etdi. “TÜRKİYƏ, İNKİŞAF EDƏN BİR ÖLKƏDİR” Həyatda bu qəbildən olan layihələrin, bölgənin siyasi, ictimai və iqtisadi görünüşünü şəkilləndirən tarixi dönüş nöqtələrini yaratdığını ifadə edən Ərdoğan, sözlərini belə davam etdirdi: “Türkiyə; 77 milyona yaxınlaşan əhalisi, inkişaf edən iqtisadiyyatı, sürətlə artan enerji tələbi və enerji mərkəzi olması hədəfi səbəbilə inkişaf edən bir ölkədir. Bu çərçivədə, Ceyhanı, Şərqi Aralıq dənizinin birinci, Avropanın isə Rotterdam’dan sonra ikinci böyük terminalına çevirməyi hədəfləyirik. “Bunlara əlavə olaraq, TANAP’ı sadəcə ticari bir investisiya olaraq qiymətləndirməyəcəyini ifadə edən Ərdoğan, TANAP’ın Türkiyə ilə Azərbaycan arasında olduğu kimi, Avropa ölkələriylə də aramızda uzun illərə dayanacaq güclü, möhkəm və təbii əlaqələr quracaq bir layihə olacağına inanırıq “ fikirlərini qeyd etdi. “BU LAYİHƏ, QARŞILIQLI İNVESTİSİYALARIN ƏN ƏHƏMİYYƏTLİ GÖSTƏRİCİLƏRİNDƏN BİRİDİR” Enerji və Təbii Resurs- lar naziri Taner Yıldız isə “Türkiyənin, qardaş ölkə Azərbaycan ilə qurduğu layihələrin ən nəhənglərindən biri TANAP olacaq. Bu layihə, qarşılıqlı investisiyaların ən əhəmiyyətli göstəricilərindən biridir” deyə bildirdi. Tədbirdə Taner Yıldız, Baş nazir Ərdoğanın bütün idxal edilən xam neft və təbii qazın yerli istehsalla və ya sərhədləri dəyişmək şərti ilə mütləq Türkiyənin istehsalı ilə birlikdə edilməsini istədiyini dilə gətirdi. Taner Yıldız, əgər bir yerdə istehlak varsa onun istehsal olunacağını, istehsal varsa da mütləq ötürüləcəyini ifadə edərək, “Bu 45 milyard dollarlıq bir zəncirdir. Bunun halqaları var. Şahdənizdəki istehsal halqası, Gürcüstan və Türkiyədəki tranzit halqası... Bütün bu halqaların cəmi 45 milyard dollar təşkil edir. Qeyd edilən bu məbləğ 2019-cu ilin əvvəlinə qədər xərclənməlidir ki bu istehsal reallaşsın və istehlak mərkəzlərinə çatdırılsın. Bu layihə, 9 Avropa ölkəsi ilə 100 milyard dollar dəyərində təbii qaz müqavilələri imzalamış bir layihədir “ deyərək fikirlərini bölüşdü. “TÜRKİYƏ İLƏ ƏLAQƏLƏRİMİZİN İRƏLİLƏMƏSİ ÜÇÜN TARİXİ BİR GÜNDÜR” ARDNŞ-nin prezidenti Rövnəq Abdullayev də bu günün Türkiyə və Azərbaycan əlaqələrinin daha da inkişafı üçün tarixi bir gün olduğunu qeyd etdi. Azərbaycan Respublikasının Energetika naziri Natiq Əliyev isə enerji layihələrində Türkiyənin payını artırmış olmasının sevindirici bir hal olduğunu əlavə etdi. İmza mərasimində, ilk olaraq TPAO-TOTAL hissələrinin alqı-satqı müqaviləsi, BOTAŞ-ARDNŞ arasında TANAP hissələrinin alqı-satqı müqaviləsi, BOTAŞ-TANAP Qaz daşıma müqaviləsi və Türkiyə hökuməti və Azərbaycan Respublikası arasında TANAP’la əlaqəli anlaşma memorandumu imzalandı. 2014 | 59 xülasə Xəzərin Energetika Potensialı Bakıda müzakirə olundu 21-ci Beynəlxalq Xəzər Neft və Qaz Sərgisi (Caspian Oil & Gas 2014) SOCAR Türkiyənin sponsorluğu ilə Azərbaycanın paytaxtı Bakı şəhərində təşkil edildi. T ürkiyə, Rusiya, ABŞ, İngiltərə və Fransa kimi neft sektoruna istiqamət verən ölkələrdən ümumilikdə 402 şirkət, Azərbaycanın paytaxtı Bakı şəhərində Azərbaycan 60 | Energy Of Turkey Respublikasının prezidenti cənab İlham Əliyevin iştirakı ilə təşkil edilən, 21-ci Beynəlxalq Xəzər Neft və Qaz Sərgisində bir araya gəldi. Sərginin açılışında çıxış edən Azərbaycan Repuklikasının Prezidenti cənab İlham Əliyev, Azərbaycanın 2,5 trilyon kubmetr təbii qaz rezervinə sahib olduğunu və bu rezervin həm daxili bazarın, həm də Avropanın enerji təhlükəsizliyində əhəmiyyətli rol oynayacağını qeyd etdi. Prezident ƏLİYEV: “ENERJİ TƏHLÜKƏSİZLİYİ MİLLİ TƏHLÜKƏSİZLİYƏ BƏRABƏRDİR” Türkiyənin Enerjisi lozunqu ilə SOCAR Türkiyənin Platin Azərbaycan, minimum 2,5 trilyon kubmetr təbii qaz rezervinə sahib bir ölkədir. Bu rezervlər, həm ölkənin, həm də Avropanın enerji təhlükəsizliyində əhəmiyyətli rol oynayacaqdır.” Sponsor olaraq iştirak etdiyi 21-ci Beynəlxalq Xəzər Neft və Qaz Sərgisinin açılışını edən Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyev, “Enerji təhlükəsizliyi, milli təhlükəsizliklə bərabər səviyyəyə gəldi. Bu ikisini bir-birindən ayırmaq mümkün deyil” dedi və sözlərinə belə davam etdi: “Azərbaycan, zəngin təbii qaz rezervlərinə sahibdir. Şahdəniz Qaz yatağı dünyanın ən böyük yataqlarından biridir və Azərbaycan təbii qazının yarısı buradan hasil olunur. Prezident ƏLİYEV: “TANAP VƏ TAP YALNIZ MARŞRUT DEYİL, HƏM DƏ YENİ BIR QAYNAQDIR” Prezident İlham Əliyev, Azərbaycan təbii qazının Avropaya nəqli üçün bir çox cəhdin olunduğunu ancaq real nəticə çıxmadığını, bu səbəbdən bu mövzuda bir çox məsuliyyəti öz üzərlərinə aldıqlarını və Trans-Anadolu Təbii Qaz Boru Xətti (TANAP) layihəsinin reallaşması üçün bütün zəruri tədbirlərin görüldüyünü ifadə edərək; “Şahdəniz yatağından təbii qazın çıxarılması və satışı məsələsi artıq həll olundu. TANAP layihəsini imzaladıq. Azərbaycan təbii qazının Avropaya nəqli üçün çox cəhdlər olunmuş, lakin nəticə əldə edilməmişdi. Biz bu məsələdə bir çox məsuliyyəti öz üzərimizə aldıq. TANAP’ın adını da biz verdik və həyata keçirilməsi üçün əlimizdən gələni etdik” sözlərini bildirdi. TANAP’ın bu gün artıq real bir layihə olduğuna və bu istiqamətdə işlərin başladığına toxunan Prezident Əliyev, “maksimum səviyyədə beynəlxalq əlaqələri inkişaf etdirməyə və Avropanın enerji təhlükəsizliyinə dəstək olmağa çalışırıq” deyə qeyd etdi. Azərbaycan Respublikası Dövlət Neft Şirkəti (ARDNŞ) Prezidenti Rövnəq Abdullayev: “Türkiyənin TANAP layihəsində hissələrinin artması münasibəti ilə çox sevincliyik” 21-ci Beynəlxalq Xəzər Neft və Qaz Sərgisində Türkiyənin TANAP layihəsindəki payının artması ilə bağlı çıxış edən ARDNŞnin prezidenti Rövnəq Abdullayev isə payların TPAO’ya satılmasına qərar verdiklərini və bu qərarın onları çox sevindirdiyini qeyd edərək; “İnanırıq ki, qardaş ölkə Türkiyənin layihəyə dəstəyi artacaq. Türkiyə, Şahdəniz’də BP’den sonra gələn ikinci ölkə mövqeyinə gəldi.” sözləriylə Türkiyənin layihədəki əhəmiyyətinə toxundu. İlki 1994-ci ildə təşkil edilən Xəzər Neft və Təbii qaz sərgisi, bu il “Satıcıyla Görüş” şüarı ilə ARDNŞ-nin ikinci dəfə Platin sponsorluğu ilə təşkil edilir. Bu il 21-cisi təşkil edilən sərgiyə Türkiyədən geniş maraq göstərildi. 2014 | 61 xülasə “STAR” Neft Emalı Zavodunun Maliyyələşməsi üçün nəhəng şirkətlər bir araya gəldi ARDNŞ-nin Petkim yarımadasında həyata keçirdiyi 10 milyard dollar həcmində neft emalı, neft-kimya, logistika və paylama inteqrasiyasına əsaslanan investisiyaların ən vacib hissəsi olan “STAR” neft emalı zavodu üçün Türkiyə real sektor tarixinin ən böyük məbləğ və ən uzun müddətli geri ödəmə planına sahib layihə maliyyələşməsi üçün 3,29 milyard dollarlıq kredit müqaviləsi imzalandı. 2 5 Oktyabr 2011-ci ildə Petkim yarımadasında Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyev və Türkiyə Cumhuriyətinin Baş naziri cənab Rəcəb Tayyib Ərdoğan tərəfindən təməli qoyulan “STAR” neft emalı zavodu layihəsinə bu günə qədər ARDNŞ öz resurslarından təxmini olaraq 800 milyon dollar xərcləmişdir. Türkiyə real sektor tarixinin ən böyük və ən uzun müddətli layihə maliyyələşdirilməsi üzrə kredit razılaşması olaraq tarixə keçən 62 | Energy Of Turkey “STAR” neft emalı zavodu kredit sazişi imza mərasimində bir çox yüksək vəzifəli şəxs iştirak edirdi. İmza mərasimində Türkiyənin Energetika və Təbii Resurslar naziri Taner Yıldız, Elm, Sənaye və Texnologiya naziri Fikri İşıq, Azərbaycan Respublikası Energetika naziri Natiq Əliyev, Azərbaycan Respublikası İqtisadiyyat və Sənaye naziri Şahin Mustafayev, Azərbaycan Dövlət Neft Fondunun rəhbəri Şahmar Mövsümov, ARDNŞ prezidenti Rövnəq Abdullayev, Petkim İdarə Heyəti Rəhbəri və ARDNŞ-nin Sərmayələr idarəsinin rəisi Vaqif Əliyev, ARDNŞ-nin iqtisadi məsələlər üzrə vitse-prezidenti Süleyman Qasımov və SOCAR Türkiyə şirkətinin rəhbəri Kənan Yavuz iştirak edirdi. 6 İyun 2014-cü ildə Çırağan Sarayında keçirilən imza mərasimi ilə Türkiyənin ən böyük sənaye investisiyası olacaq “STAR” neft emalı zavodunun reallaşmasında vacib bir addım daha geridə qaldı. TÜRKiYƏNiN ƏN YüKSƏK MƏBLƏĞLi KREDiT MüQAViLƏSi Baş tutan bu layihə maliyyələşməsi, kredit həcmi və müddətinə görə Türkiyənin bu günə qədər olan ən böyük və ən uzun geri ödəmə müddətli kredit müqaviləsi statusu ilə yanaşı, eyni zamanda 2014-cü ildə Avropa, Orta Şərq və Afrika (EMEA) bölgəsindəki ən böyük neft və qaz layihə maliyyələşdirilməsi əməliyyatlarından da biri olmuşdur. Azərbaycan və Türkiyə rəhbərliyinin siyasi iradələri əsasında yaranmış, gələcəyə baxışları və verdikləri dəstəklər nəticəsində reallaşdırdıqları layihələr ilə iki ölkənin gələcəyinə dəstək olmaqdan bankı və 1 yerli bank olmaqla, 23 bankın daxil olduğu bir konsorsium ilə razılaşma əldə olundu. böyük qürur hissi yaşadıqlarını qeyd edən SOCAR Türkiyə rəhbəri Kənan Yavuz, “Neft emalı zavodumuz son otuz il ərzində həyata keçirilən ən böyük real sektor layihəsidir. Zavod qurulacaq ərazinin hazırlanması istiqəmətində işlərin 80%-nı tamamladıq, layihənin ilkin ödənişi üçün 180 milyon ABŞ dolları həcmində məbləği isə bu həftə əvvəlində işləri aparan şirkətə ödədik “ deyə qeyd etdi. ARDNŞ olaraq Türkiyə ictimaiyyətinə verdikləri sözləri bir-bir həyata keçirdiklərini və 2023-cü il hədəflərinə dəstək olacaq bir investisiya portfeli idarə etdiklərindən bəhs edən Kənan Yavuz, ARDNŞ-nin bu gün etibarilə icra etdiyi 20 milyard dollar investisiya portfeli ilə Türkiyənin ən böyük birbaşa investoru olduğunu iştirakçılarla bölüşdü. ARDNŞnin “STAR” neft emalı zavodu layihəsi maliyyələşmə paketi üçün ABŞ, Yaponiya, Koreya, İspaniya və İtaliya Eximbankları daxil olmaqla dünyanın dörd bir tərəfindən 17 ticarət və inkişaf “PETKİM” NEFTKİMYA ŞİRKƏTİNİN MƏHSULDARLIĞI ARTACAQ Layihənin ən əhəmiyyətli xüsusiyyətlərindən biri də 100%-lik yerliləşdirmə layihəsi olmasıdır. “STAR” neft emalı zavodunda istehsal olunması nəzərdə tutulan illik 10 milyon ton məhsul hazırda xaricdən idxal edilməkdə və bu məhsullar üçün ölkəmizdən xaricə valyuta çıxışı olmaqdadır” deyən Kənan Yavuz, “Petkim yarımadasında etdiyimiz və edəcəyimiz investisiyalarla birgə Türkiyə neft-kimya sənayesini və buna bağlı digər sahələri gücləndirəcək, ölkəmizin inkişafına, böyüməsinə və cəmiyyətin yaşayış səviyyəsinin artmasına əhəmiyyətli dərəcədə dəstək verəcəyik “ deyə bildirdi. Neft emalı zavodu layihəsi imza mərasimində çıxış edən ARDNŞ-nin prezidenti Rövnəq Abdullayev isə “Petkimin özəlləşdirilməsindən bu günə qədər ötən müddətdə planladığımız və tətbiqinə başladığımız layihələr ilə “iki dövlət bir millət” olma ideyasını reallaşdırmaq sahəsində böyük addımlar atırıq. Petkim yarımadasında Türkiyənin ilk Kimya Sənaye Parkı olan “ValueSite” layihəmiz çərçivəsində idarə etdiyimiz 10 milyard dollar məbləğində investisiya portfeli və TANAP layihəsi ilə birlikdə 20 milyard dollar məbləğindəki yatırımlarımızla Türkiyənin ən böyük birbaşa investoru olmağımızla fəxr hissi keçiririk” ifadələrini iştirakçılarla bölüşdü. 2018-ci ildə Türkiyədə neft emalı zavodu layihəsi istehsala başladığında, ARDNŞ Türkiyənin ikinci böyük sənaye şirkəti mövqeyinə yüksələcək. ARDNŞ-nin gələcək layihələri ilə əlaqəli də danışan cənab Abdullayev, “2018-ci ildə SOCAR Türkiyə olaraq üç böyük holding arasındakı yerimizi almaqla yanaşı, hədəfimiz 2023-ci ildə Türkiyənin ən böyük sənaye şirkəti mövqeyinə yüksəlməkdir” deyə fikirlərini paylaşdı. 2014 | 63 xülasə “GOLDMAN SACHS” “PETLİM”Ə ORTAQ OLUR Petkim, 100% sərmayədarı olduğu Petlim Limancılık A.Ş-də sahib olduğu səhmlərin satışı haqqında Goldman Sachs’a müstəsna müzakirə haqqı verdiyini bildirdi. Reallaşan ön razılaşma ilə Petlim səhmlərinin 30 faizini 250 milyon ABŞ dolları qarşılığında Goldman Sachs’a satılması nəzərdə tutulur. P etkim şirkəti, 100% sərmayədarı olduğu Petlim Limancılık A.Ş-də sahib olduğu səhmlərin satışı barədə Goldman Sachs’a məxsusi olaraq danışıqlar aparmaq haqqı verdiyini bildirmişdir. İzmirin Əliağa bölgəsində baş tutan ilkin razılıq ilə Petlim səhmlərinin 30%-inin 250 milyon ABŞ dolları qarşılığın- 64 | Energy Of Turkey da Goldman Sachs’a satılması planlanır. Əlavə olaraq, imzalanacaq yekun müqaviləyə bu sövdələşmədən Goldman Sachs’ın maddi ziyan etməməsi üçün əlaqədar səhmləri gələcəkdə SOCAR Türkiyəyə satmaq haqqı da daxil ediləcəkdir. Səhm satış prosesi, hüquqi araşdırma müddətinin ardından yekun müqavilə üzrə razılaşmayla yekunlaşacaqdır. “SOCAR TÜRKİYƏ TARİXİ GÜNLƏRİNDƏN BİRİNİ YAŞAYIR” İmza mərasimində çıxış edən SOCAR Türkiyənin rəhbəri Kənan Yavuz, “Dünyanın ən böyük investorlarından birinin dəniz limanı şirkətimizə ortaq olması layihəmizin iqtisadi potensialının və dəyərinin sübutudur. Dəniz limanı investisiyamı- zın layihə maliyyələşməsi çərçivəsində də Türkiyənin ən böyük banklarından biri sayılan Akbank ilə ilkin protokol imzaladıq. Akbank ilə imzalanan ilkin protokol çərçivəsində 13 il müddətinə geri ödəmə öhdəliyi olan 211 milyon ABŞ dolları həcmində maliyyə vəsaiti təmin ediləcəkdir” deyə bildirmişdir. Petkim yarımadasında da- vam edən investisiyalara baxış keçirmək üçün İzmirin Aliağa bölgəsinə gələn Azərbaycan Respublikası İqtisadiyyat və Sənaye naziri Şahin Mustafayev, Azərbaycan Respublikası Dövlət Neft Şirkətinin (ARDNŞ) prezidenti Rövnəq Abdullayev, ARDNŞ-nin vitse prezidentləri Süleyman Qasımov və David Məmmədov, Petkim və SOCAR Türkiyə İdarə heyətinin sədri Vaqif Əliyev Goldman Sachs və Akbankla dəniz limanı üzrə ilkin protokolların imzalanma mərasimində iştirak etmişlər. SOCAR Türkiyənin növbəti tarixi günlərindən birini daha yaşadığını qeyd edən Kənan Yavuz, Goldman Sachs ilə əldə olunan ilkin razılıq ilə çox vacib bir addım atıldığını və dünyanın ən böyük investorlarından birini İzmirə gətirdiklərini bildirmişdir. Əldə olunan razılıq haqqında məlumat verən Kənan Yavuz, “PETLİM Limancılık şirkətinin səhmlərinin 30%-lik hissəsinin Goldman Sachs şirkətinə satışı ilə yanaşı, 7 il ərzində Petlim şirkəti səhmlərinin və Goldman Sachs International’a (GSI) aid olacaq səhmlərin ilkin kütləvi açıq satış yolu ilə satışa çıxarılması üçün səlahiyyət veririk. Bu əməkdaşlıq sayəsində Petkimdə yaratdığımız dəyər sübut edilmiş olur və biz bu əməliyyatı strateji və uzun müddətli bir əməkdaşlığın təməli olaraq qəbul edirik. Reallaşdırdığımız hər bir işin qlobal miqyaslı olmasına və dünya ilə inteqrasiyasına xüsusi diqqət ayırırıq. Eyni gündə imzaladığımız bir digər ilkin razılıq isə Akbank ilə olmuşdur. Akbank ilə imzalanan ilkin protoko- la əsasən 13 il ərzində geri ödəmə öhdəliyi ilə 211 milyon ABŞ dolları həcmində bir layihə maliyyələşdirilməsini həyata keçirəcəyik. Goldman Sachs kimi böyük bir dünya şirkətinə səhm satışı və Akbank ilə imzalan layihə maliyyələşmə razılıqlarını eyni gündə reallaşdırmaqdan böyük bir xöşbəxtlik hissi keçiririk” deyə qeyd etmişdir. TÜRKİYƏNİN 3-CÜ BÖYÜK KONTEYNER LİMANI OLACAQ Yekunlaşdığında, Türkiyənin üçüncü ən böyük konteyner dəniz limanı adını alacaq bu investisiyanın 2015ci ilin son kvartalında xidmətə başlayacağını bildirən Kənan Yavuz, eyni zaman ərzində Külək Enerjisi Stansiyasının da xidmət göstərməsini planladıqlarını qeyd etdi. Petkim’in hazırda reallaşdırdığı investisiyaların durmadan davam etdiyi- ni bildirən Kənan Yavuz, “118 milyon ABŞ dollar qarşılığında reallaşdırdığımız və Petkimin ümumi istehsal həcmini 13% artıracaq tutum artırma investisiyasını da yekunlaşdırmaq üzrəyik. Bu investisiya da əməkdaşlarımızın yüksək bacarıqları sayəsində oktyabr ayında yekunlaşmış və Petkim yeni istehsal həcminə qovuşmuş olacaqdır” deyə qeyd etdi. Türkiyənin ən böyük real sektor investoru olduqlarını təkrarlayan Kənan Yavuz bunları qeyd etdi: “Türkiyə və Azərbaycan hökumətlərinin siyasi iradələri və dəstəkləri ilə qardaşlığımızı ətə sümüyə büründürən layihələri reallaşdırmağın sevincini və qürurunu heyətimizlə birlikdə yaşayırıq və bilirik ki Türk millətinin parlaq gələcəyi istehsal üzərində qurulmuş iqtisadiyyata sahib olmaqdan keçməkdədir.” 2014 | 65 xülasə “Azərbaycan ilə Həyata Keçirilən Hər Layihə İki Ölkə üçün də Əlavə Dəyər Yaradır” SOCAR Türkiyənin, Türkiyədə həyata keçirdiyi hər layihəni yaxından izləyən Türkiyənin Energetika və Təbii Resurslar naziri Taner Yıldız, həyata keçirilən layihələrin ölkə iqtisadiyyatına olan töhfəsinin əhəmiyyətini qiymətləndirdi. T ürkiyə və Azərbaycan əlaqələrini, Azərbaycan Respublikasının bugünkü varlığı üçün daim minnətdar olacağı mərhum prezidenti Heydər Əliyevin “Bir Millət- İki Dövlət” sözündən başqa heç bir söz daha yaxşı izah edə bilməz. Siyasi olaraq bu qədər yaxın olan iki ölkə, 2000-ci 66 | Energy Of Turkey illərin əvvəllələrindən etibarən iqtisadi əlaqələrini də sürətlə inkişaf etdirməyə başladı. Bölgənin ən əhəmiyyətli enerji tranzit layihələrindən biri olan Bakı-Tiflis-Ceyhan (BTC) boru kəməri lahihəsi ilə başlayan enerji sahəsindəki ortaqlıq, 2008-ci ildə ARDNŞnin Petkimi özəlləşdirməsi ilə böyük nailiyyət əldə etdi. Neft emalı zavodu, limanı və Xəzər təbii qazını Avropaya ötürəcək TANAP ilə Azərbaycan dövlət neft şirkəti olan ARDNŞ Türkiyəyə ən çox investisiya qoyan xarici şirkət olacaq. Bu inkişaflarla birlikdə Türkiyədən dövlətə aid enerji şirkətlərinin Azərbaycandakı böyük layihələrə daxil olması xüsusi diqqət çəkir. Biz də iki ölkə arasında enerji sahəsində görülən layihələri, bu layihələrin gələcəyini Türkiyənin Energetika və Təbii Resurslar naziri Taner Yıldız ilə müzakirə etdik. Türkiyə və Azərbaycan son illərdə böyük enerji layihələrinə imza atır. Bu layihələrin hər iki ölkə iqtisadiyyatlarına təsirlərindən bəhs edə bilərsinizmi? Türkiyə, 10 ildir siyasi istiqrarla birlikdə hər keçən gün böyüyən və inkişaf edən bir ölkədir. Sürətlə böyüyən bir bazar olaraq Türkiyə, qlobal ticarət üçün əhəmiyyətli bir coğrafi kəsişmədə yerləşir. Biz də hökumət olaraq coğrafi mövqemizdən qaynaqlanan bu güclü tərəfimizi hər keçən gün daha da inkişaf etdiririk. Bu hədəfdə edilən bütün investisiyaları dəstəkləyirik. Bu səbəblə Azərbaycan ilə qardaşlığımız ilə birlikdə həyata keçirdiyimiz iqtisadi əlaqələrə də hər iki ölkənin mənfəəti naminə əhəmiyyət veririk. Xüsusilə Petkim ARDNŞ tərəfindən alındıqdan etibarən iki qardaş ölkə Azərbaycan və Türkiyə arasında keçmişdən bu yana davam edən münasibətlər iqtisadi güclə daha da möhkəmləndirildi. Petkimin öz inkişaf vizionu istiqamətində gerçəkləşdirdiyi hədəflər, şirkətin gələcəyinə etibarla baxdığımızın bir sübutudur. Petkim investisiyaları yalnız Petkim üçün deyil, ölkə iqtisadiyyatının neft kimya məhsullarında idxalata asılılığının azaldılmasında da böyük əhəmiyyət kəsb edir. Yenə enerji sahəsində Azərbaycan ilə inkişaf etdirdiyimiz layihələrin ən böyüklərindən biri Trans 2014 | 67 xülasə Anadolu Təbii Qaz Boru Xətti (TANAP) olacaq. TANAP layihəsindən 2041-ci ilə qədər 27,8 milyard dollarlıq bir ümumi gəlir gözləyirik. Türkiyə, tək Şahdəniz ilə əlaqədar 9 milyard kubmetr təbii qazın 19%-lik hissəsinə və 55 min barrel/gün neft tutumunun da təxminən 27%-nə sahib oldu. 2018ci ilin sonunda Türkiyədə istehsal olunan yerli kömürlə bərabər neft sahəsində də istehsalımızı artıracağıq. 2018-ci ilin sonunda yenə istehlak etdiyimiz təbii qazın 12%-ni TANAP’dan təmin etmiş olacağıq. Bu layihələr daha da inkişaf edəcək. Çünki bizlər böyüyən, inkişaf edən və irəliləyən iki ölkəyik. Avropanın təbii qaz tələbi təhlükəsizliyində Nabucconun da olduğu bir neçə layihə gündəmə gəldi. Ancaq TANAP, bugün etibarilə həm mənbəyi, həm də investisiya maliyyələşdirilməsi baxımından həyata keçirilməyə ən yaxın 68 | Energy Of Turkey layihədir. Bu layihədə TANAP’ın Avropa energetika bazarlarında necə bir rol oynayacağını gözləyirsiniz? Bilirsiniz ki, Türkiyə ilə Azərbaycanın energetika sahəsindəki nəhəng iş birliyi Trans Anadolu Təbii Qaz Boru Xətti (TANAP) layihəsinin rəsmi imzaları Baş nazirimiz Rəcəb Tayyib Ərdoğan və Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin iştirakı ilə həyata keçirildi. Bu layihə üzrə 10 milyard dollarlıq investisiya 6 ildə həyata keçiriləcək və Şahdəniz’dən hasil olunacaq qaz, Gürcüstanı keçib Türkiyə üzərindən Yunanıstanda TAP’a daxil olacaq və buradan da Avropaya çatacaq. TANAP, 2018-ci ildə fəaliyyətə keçməsiylə birlikdə həm Türkiyənin həm də Avropanın enerji təchizatında əhəmiyyətli rol oynayacaq. Balkan ərazisindəki dost ölkələrin hələ ki mükəmməl bir təbii qaz infrastrukturlarının olduğunu söyləyə bilmərik. Hətta bəzi yerlərdə təbii qaz istifadəsi belə yoxdur. Bu ölkələr TANAP sayəsində təbii qaza və ən vacibi isə ucuz və etibarlı təbii qaza sahib olacaqlar. Digər tərəfdən Avropa İttifaqı ölkələrinin də istifadə etdiyi təbii qazın böyük nisbətdə tək bir qaynağa bağlı olduğunu bilirik. Yenə bu ölkələr uzun müddətdir qaynaq şaxələndirmə siyasəti adına fərqli qaz resursları tapmaqla əlaqədar işlər görürlər. Nəhayət TANAP-ın ötürəcəyi Xəzər təbii qazı bu müxtəlif mənbələrdən ən etibarlı və ən ucuzu olacaq. TANAP-ın inşasının Türk iqtisadiyyatına nə kimi faydası olacaq? Bu layihə, Türkiyədə bir çox sahədə yenilik meydana gətirəcək. Polad boru istehsalçılarından inşaata qədər bir çox sektor hərəkətə keçəcək. Bu sektordakı şirkətlər ölkəmizə əlavə dəyər təmin edəcək. Üç il boyunca işlər davam edəcək və 2018-ci ildə da ilk qaz axışının həyata keçirilməsi planlaşdırılır. Bu üç illik müddətdə Türkiyənin 21 şəhərində qızğın iş rejiminə keçiləcək, həm sənaye sektorumuz, həm də ölkəmiz qazanacaq. Bunu son dərəcə əhəmiyyətli hesab edirik. Çünki, təqribən 1800 kilometrlik bu boru xəttində 2 milyon tona yaxın boru istifadə ediləcəkdir. Bu boruların yerli emalına da üstünlük veririk. Çünki boruların keçəcəyi şəhərlərdəki nüfusu və bir çox inşaat sahəsinə dəstək olacaqdır. Türkiyənin Şahdəniz’dəki payı 9%-dən 19%-ə yüksəldi. Bu vəziyyət TPAO’nun (Türkiyə Petrolleri Anonim Ortaklığı) fəaliyyətlərinə nə kimi təsir bağışlayacaq? TPAO-nun enerji ilə bağlı milli və beynəlxalq fəaliyyətləri davam edir. Şahdənizdəki TOTAL-ın hissələrinin TPAO-ya satışı və ölkəmizin TANAP-dakı payının artırılması, Türkiyənin qlobal enerji arenasında önəmli bir dəhliz olduğunu göstərir. TPAO-ya hissə dövrünün reallaşdırılması və Türkiyənin hissələrinin artırılması, yaxın gələcəkdə enerji idxalımızda böyük azalmalara nail olmağı təmin edəcək. Əlavə olaraq şirkət, beynəlxalq enerji bazarında daha güclü bir mövqe əldə edəcək. Türkiyənin Şahdənizdəki gəliri 265 milyon dollardır və biz bunu iki qatına çıxaracağıq. TPAO, Şahdənizdə dünya nəhəngi BP’dən sonra ikinci böyük ortaq halına gəldi. TANAP ilə Azərbaycan qazını Qərb bazarlarına köçürəcək olan Türkiyə, qazın qaynağında da haqq sahibi olacaq. Azərbaycanın ən böyük təbii qaz sahələrindən biri olan Şahdəniz 2-dən hasil olunacaq qazın 2019-cu ildən etibarən TANAP ilə Türkiyəyə, buradan da Avropaya çatdırılması planlaşdırılır. Türkiyə, illik 16 milyard kubmetr qazın 6 milyardını daxili istehlakı üçün istifadə edəcək. 10 milyard kubmetr isə Trans Adriatik Təbii qaz Boru Kəməri Layihəsi (TAP) ilə Avropaya köçürüləcək. Petkim yarımadasındakı yatırımlar, liman, “STAR” neft emalı zavodu... Bütün bu investisiyaların Egey dənizi ərazisi və Türkiyə iqtisadiyyatı üçün əhəmiyyəti nədir? SOCAR Türkiyənin Petkim yarımadasındakı investisiyaları Azərbaycan - Türkiyə dostluğunu ortaya qoyduğu kimi, müvəffəqiyyətli bir iqtisadi yenidənqurma da yaradır. Baxdığımız zaman Petkimə bu günə qədər edilən yatırımlar və artan əlavə dəyər, Aliağa bölgəsini ölkə iqtisadiyyatında önə çıxarmaqdadır. Yenə Petkim yarımadasında infrastruktur işləri davam edən və 23 fərqli maliyyə şirkətinin iştirakı ilə nəhəng bir maliyyə resursu təmin edən “STAR” neft emalı zavodu isə həm enerji bazarımıza, həm də Petkim xammal ehtiyacına həll olacaq. Bölgəyə qurulacaq olan istilik və külək enerjisi stansiyaları isə ARDNŞ-nin öz ehtiyaclarını qarşılayacağının bir göstəricisidir. Bütün bu sərmayələrin tək bir məqsədi var; Azərbaycandan kənarda da böyüməyi hədəfləyən ARDNŞ-nin Türkiyədəki hər fəaliyyətindən əlavə dəyər və məşğulluq təmin etmək. Xüsusilə mərhum prezident Heydar Əliyevin “Tək Millət - İki Dövlət” idealı, bu investisiyaların zamanında tamamlanaraq qlobal arenada bir nümunə təşkil etməsinə ən böyük dəstək olacaq. SOCAR Türkiyə Ege Rafinerisi (“STAR” neft emalı zavodu) üçün 23 bankın iştirakı ilə 3.29 milyard dollarlıq Türkiyə real sektor tarixinin ən böyük və ən uzun müddətli layihə maliyyələşməsi kredit sazişi imzalandı. Bu inkişafı necə qiymətləndirirsiniz? “STAR” neft emalı zavodu, hal-hazırda Türkiyənin özəl sektor tarixindəki ilk neft emalı sahəsi üzrə investisiyası və eyni zamanda Türkiyədəki ən böyük real sektör yatırımıdır. Bu səbəblə bu saziş həm Türkiyə, həm də Azərbaycan üçün olduqca strateji bir əhəmiyyətə malikdir. BakıTbilisi-Ceyhan, TANAP, STAR kimi layihələr sayəsində iki ölkə arasındakı əlaqələrə xüsusilə enerji sahəsində stratejik dəyər qazandırdıq. Bu gün bu layihələrə sərf edilən maliyyə dəstəyi həm Türkiyədəki təşkilatların həm də beynəlxalq təşkilatların SOCAR Türkiyəyə və iki ölkəyə olan etibarından irəli gəlir. Bu neft emalı zavodunun və layihəmizin bir vacib xüsusiyyəti də stratejik investisiyalar başlığı altında Türkiyə dövlətinin verdiyi ilk “stratejik investisiya təşviq sənədi”-nə sahib olmasıdır. Bizim təşviq etdiyimiz bu layihənin bu gün belə bir maliyyəyə sahib ola bilməsi bizim də hökumət olaraq necə doğru bir qərar verdiyimizi göstərir. Bu maliyyənin təmin edilməsi ilə layihədə çox vacib bir mərhələ geridə qalmış oldu. Ən çox ticarət kəsiri verdiyimiz sektorlardan biri olan kimya sektorunda bu inkişaflar sayəsində Türkiyənin büdcə kəsirinin azalmasına təsir edəcək təsislərə qovuşmuş olacağıq. Bu da ölkəmiz üçün olduqca sevindirici bir haldır. 2014 | 69 xülasə Səfər zamanı Azərbaycan Dövlət Komisiyası üzvləri TANAP layihəsi üzrə görülən işləri müzakirə edirlər. AZƏRBAYCAN DÖVLƏT KOMİSSİYASI TANAP’A SƏFƏR ETDİ Azərbaycan Dövlət Komissiyası, Türkiyənin enerji təhlükəsizliyinə də dəstək olması hədəflənən TANAP layihəsi barədə məlumat almaq məqsədi ilə Ankaraya bir günlük rəsmi səfər həyata keçirdi. A zərbaycan Dövlət Komissiyası, Şah Dəniz-2 layihəsindən hasil olunacaq təbii qazı Türkiyəyə və Türkiyə üzərindən də Avropaya ötürəcək olan Trans Anadolu Təbii Qaz Boru Xətti Layihəsi (TANAP) ilə bağlı görülən işlərə yerində nəzarət etmək məqsədilə Ankaraya bir günlük rəsmi səfər həyata keçirdi. Səfərdə Azərbaycan Respublikası Baş nazirinin birinci müavini və Dövlət Komissiyasının sədri Yaqub Eyyubov, Energetika naziri Natiq Əliyev, İqtisadiyyat və Sənaye naziri Şahin Mus- 70 | Energy Of Turkey tafayev, Cənubi Qaz Dəhlizi Şirkəti icraçı direktoru Əfqan İsayev, Azərbaycan Dövlət Neft Fondu (SOFAZ) icracı direktoru Şahmar Mövsümov, Azərbaycan Respublikası Dövlət Neft Şirkəti (ARDNŞ) prezidenti Rövnəq Abdullayev ilə ARDNŞ-ın Sərmayələr və Marketinq üzrə vitse-prezidenti Elşad Nəsirov, iqtisadi məsələlər üzrə vitse-prezidenti Süleyman Qasımov, Sərmayələr idarəsinin rəisi Vaqif Əliyev və şöbə rəisləri Ələkbər Abbaslı, Namiq Əmiraslanov və TANAP baş direktoru Saltuk Düzyol iştirak etdilər. Səfər çərçivəsində investisiyalarla bağlı prosedurlar və yaxın zamanda görüləcək işlərlə bağlı məsələlər müzakirə olundu. Səfər sonrası TANAP tərəfindən verilən məlumatda, Azərbaycan Dövlət Komisiyasının Şah Dəniz-2 layihəsindən hasil olunaraq Avropaya çatdırılacaq qazın Türkiyə üzərindən keçməsi və iki ölkə arasında dərin tarixi köklərə əsaslanan dostluq səbəbi ilə böyük xoşbəxtlik hissi keçirildiyi ifadə edildi. Eyni zamanda görülən işlərin hədəflənən plan və proqram daxilində irəlilədiyini və bu istiqamətdə də 2018-ci ildə ilk qaz axışının həyata keçiriləcəyinin mümkün olacağı ifadə edildi. Türkiyə’ni başdan başa 1810 km qət edəcək. 26 dekabr 2011-ci ildə razılaşma protokolu imzalanan, 26 İyun 2012-ci ildə də hökumətlərarası imzaların atıldığı TANAP, Türkiyə və Avropanın təbii qaz tələbinə, Azərbaycan Şah Dəniz 2 layihəsi və əlavə qaynaqlardan təbii qaz təmini ilə böyük dəstək olacaqdır. Türkiyəyə giriş nöqtəsi Türkiyə sərhəddində Türkgözü girişi olan 56 düymlük xəttin, Avropaya çıxış nöqtəsi Yunanıstan sərhəddi, Türkiyə içi çıxış nöqtələri isə Eskişehir və Trakya bölgəsi olacaqdır. TANAP layihəsində ilk qaz axışı 2018-ci ildə reallaşacaq olub, 16 milyard kub metr olacaq tutumun daha sonrakı mərhələlərdə Azərbaycan və Türkiyə ətrafındakı digər ölkə resursları ilə 31 milyard kub metr səviyyəsinə çatdırılması hədəflənir. TANAP Layihəsinin inşaat tenderinə çağırılacaq inşaat şirkətləri seçildi Türkiyənin energetika tələb təhlükəsizliyinə həll olmağı hədəfləyən TANAP layihəsinin 1810 kilometrlik quru ərazisi inşası çərçivəsində açılacaq tenderə, yerli və xarici olmaq üzrə cəmi 15 inşaat firması çağırılacaq. A zərbaycandakı Şah Dəniz 2 yatağında çıxarılacaq təbii qazı Türkiyəyə və Türkiyə üzərindən Avropaya köçürəcək olan Trans Anadolu Təbii Qaz Boru Xətti Layihəsi (TANAP) çərçivəsində TANAP Təbii qaz Transmissiya A.Ş. tərəfindən açılan Ön yetərlilik tenderinə bağlı qiymətləndirmədə Boru Kəməri quru ərazisi memarlığı tenderinə çağrılacaq firmalar təyin olundu. Layihəyə 15 firma dəvət ediləcək. Türkiyə üzərindən keçəcək 1810 kilometrlik boru xəttinin inşası üçün açılacaq Boru Kəməri quru ərazisi memarlığı tenderinə yerli və xarici olmaq üzrə cəmi 15 firma / konsorsium çağırılacaq. TANAP LAYİHƏSİ ANA XƏTT VENTİL LAYİHƏSİNƏ 13 FİRMA ÇAĞIRILACAQ Türkiyənin enerji ərz təhlükəsizliyinə həll olmağı hədəfləyən TANAP Lahiyəsi daxilində Ana Xət Ventil Tədarük Layihəsnə cəmi 13 firma dəvət ediləcək. A zərbaycandakı Şah Dəniz 2 yatağından çıxarılacaq təbii qazı Türkiyəyə və Türkiyə üzərindən də Avropaya köçürəcək olan Trans Anadolu Təbii Qaz Boru Xətti layihəsi (TANAP) çərçivəsində TANAP Təbii Qaz Transmissiya A.Ş. tərəfindən açılan ön yetərlilik tenderinə bağlı olaraq Ana xətt ventil təchizatı tenderinə çağırılacaq firmalar üzrə qərar verildi. Türkiyə üzərindən keçəcək 1810 kilometrlik boru xəttinin inşasında istifadə edilmək üzrə açılacaq Ana xətt ventil təchizatı tenderinə cəmi 13 firma çağırılacaq. 2014 | 71 xülasə TANAP’LI UŞAQLAR, EN GÖZƏL ŞƏKİLLƏRİNİ 23 APREL ÜÇÜN ÇƏKDİ 23 Aprel Milli Suverenlik və Uşaq bayramı münasibətilə TANAP işçilərinin uşaqlarının iştirakı ilə təşkil edilən “TANAP’ın Rəngləri” rəsm müsabiqəsi çərçivəsində şəkillər Armada AVM Uşaq Muzeyində sərgiləndi. A zərbaycan təbii qazını Türkiyə üzərindən Avropaya köçürəcək Trans Anadolu Təbii Qaz Boru Xətti Layihəsi (TANAP), 23 Aprel Milli Suverenlik və Uşaq bayramı münasibətilə işçilərinin uşaqlarının iştirakı ilə “TANAP’ın Rəngləri” Şəkil Yarışması təşkil etdi. Uşaqların ən gözəl xəyallarının əks olunduğu cədvəllər, 72 | Energy Of Turkey TANAP baş direktoru Saltuk Düzyol’un iştirakı ilə 18 Aprel 2014-cü il tarixində Ankaradakı Armada AVM Uşaq Muzeyində sərgiləndi. “TANAP’ın Rəngləri” Sərgisində 30 uşağın 54 rəsmi, 18-22 Aprel tarixləri arasında sərgilənməyə davam edəcək. 23 Aprel Milli Suverenlik və Uşaq bayramı münasibətilə təşkil edilən fəaliyyətində TANAP işçilərinə və uşaqlarına xitab edən TANAP baş direktoru Saltuk Düzyol, əvvəlcə Bayramın əsl sahibi olan kiçikləri təbrik etdi. Çıxışında Dostoyevskinin “Uşaq, dünyanın ən böyük xoşbəxtliyidir” və Oscar Wildenin “Uşaqları yaxşı etmənin yolu, onları sevindirmektir” sözlərini xatırladan Düzyol, ardından ‘TANAP’ın Rəngləri’ mövzulu şəkil müsabiqəsində iştirak edən bütün kiçik yarışmaçıları birinci elan etdi və özlərini tək-tək səhnəyə dəvət edərək müvəffəqiyyət sənədlərini və hədiyyələrini payladı. Muzey səfərinin ardından mükafat mərasimi baş tutdu TANAP’ın Rəngləri Şəkil Müsabiqəsində uşaqlar, ilk əvvəl Ankara Uşaq Muzeyiindəki Elm Muzeyini gəzdikdən sonra rəhbər ilə xoş və öğretici vaxt keçirdikdən sonra uşaqlar mükafat mərasimi üçün ailələriylə bir araya gəldilər. Müsabiqədə iştirak edən bütün uşaqlar, sertifikatlarını və hədiyyələrini aldıqdan sonra ailələri ilə şəkil çəkdirdilər. “PETKİM İSTEHSAL TUTUMUNU ARTIQDIQCA TÜRKİYƏNİN PETROKİMYA İDXALATI AZALACAQ” Petkim, İzmirdəki müştəriləri ilə bir araya gələrək yeni layihə və hədəfləri ilə əlaqəli gələcək layihələrini paylaşdı. Petkim baş direktoru Sadettin Korkut, Petkim bazar payını artırmağa çalışarkən investisiyalara da davam etdiklərini ifadə edərək, “2023cü il üçün bazar payımızı 40%-ə çatdırmağı planlaşdırırıq. Petkimin bazar payını 25%-dən 40%-ə çatdırması, bugünkü mövcud 3,2 milyon tonluq istehsal tutumunu təxminən 6 milyon tona çıxarması deməkdir. İstehsal tutumumuz artdıqca idxal etdiyimiz neft-kimya məhsulları da azalacaq” deyə bildirdi. T ürkiyə neft-kimya sektorunun tək xammal istehsalçısı olan Petkim, İzmir və ətrafındakı sənayeçilərlə 11 İyun 2014-cü il tarixində İzmir Swissotel Grand Efesdə bir araya gəldi. Petkim baş direktoru Sadettin Korkutun iştirakı ilə keçirilən tədbirdə müştərilər və bazara istiqamətlənmiş olaraq fəaliyyət göstərən Petkimin yeni layihə və hədəfləri paylaşıldı. İzmir və ətrafının, Petkim Egey dənizi bölgəsindəki satışlarda 22% paya sahib olduğunu, bu payı daha da artırmaq istədiklərini dilə gətirərək çıxışına başlayan Petkim baş direktoru Sadettin Korkut, sənayeçilərin qısa müddətdə xammal mənbəyinə çatmaq arzularının əhəmiyyətini bildiklərini və bu istiqamətdə də gələcək inkişafa yönəlik yenilikləri sürətlə həyata keçirdiklərini dilə gətirərək bunları qeyd etdi: “Müştərilərimizə daha çox önəm verdiyimiz yeni layihəmizdə bazara həssas, rəqabətə davamlı qiymət təklif edə bilən, güclü satış və satış sonrası xidmət təklif edə bilən, istehsaldan gələn gücünü bölüşən və ən önəmlisi müştəri ilə uzun müddətli strateji əməkdaşlığa əsaslanaraq hərəkət edən bir şirkət olaraq önə çıxırıq. Yəni, biz birlikdə böyüməyə, yaranan əlavə dəyəri birlikdə paylaşmağa dəvət edirik. 2014-cü ilin ilk rübündə 4,3% böyüyən Türkiyə iqtisadiyyatının söz verdiyi gələcək sayəsində Petkim olaraq həm ödəniş qrafiklərində, həm də türk lirası və valyuta əsaslı satışda 2 faizə yaxın endirim və uzatma faizlərində də müştərilərimizin lehinə dəyişikliklər həyata keçirəcəyik. Bununla bərabər iş tərəfdaşı olan müştərilərimizlə uzun ömürlü bir əlaqə təmin etmək istəyirik. “ Sadettin Korkut: “Petkimin bazar payını 25%-dən 40%-ə çıxarmaq mövcud 3,2 milyon tonluq istehsal tutumunu 6 milyon tona çatdırmaq deməkdir”. Son dövrdə bir çox yeniliyə imza atdıqlarını ifadə edən Sadettin Korkut, bazar ehtiyaclarını qarşılamaq adına yeni məhsullar inkişaf etdirib, tanıtımlar etdiklərini, gələcək dövrdə sənayeçilər və bütün sektorlarla birlikdə əl-ələ, qol-qola çalışacaqlarını dilə gətirdi. Petkimin 2023-cü il üçün 40% bazar payı hədəflədiyini ifadə edən Korkut, “Petkim bazar payını 25%-dən 40%-ə yüksəltmək, bugünkü mövcud 3,2 milyon tonluq istehsal tutumunu təxminən iki qat artıraraq 6 milyon tona çatdırmaq deməkdir. Belə bir istehsal artımını qarşılayacaq yeni investisiyalar və mövcud zavod və fabriklərimizə edəcəyimiz maksimizasiyalar üçün xammaddəmiz olan naftada davamlılığa ehtiyacımız var. Bu çərçivədə də Petkim yarımadasında işləri sürətlə davam edən “STAR” neft emalı zavodu bu yönüylə bizim üçün böyük əhəmiyyət daşıyır. Ötən həftələrdə təxminən 3,3 milyard dollarlıq kredit maliyyələşməsi üçün dünyadan 23 maliyyə təşkilatı ilə imza atdığımız “STAR” neft emalı zavodunun isə 2017-ci ilin sonunda fəaliyyətə başlamasıyla əlavə xərclər və keyfiyyət itkiləri sıfır səviyyəsinə enəcəyi üçün gözəl bir fürsət yaxalayacaq və yeni investisiyaları həyata keçirə bilmək üçün özümüzdə daha çox cəsarət tapacağıq. Petkim yaxın zamanda, yəni önümüzdəki ilin sonuna qədər tamamlanacaq dörd investisiya ilə daha çox dəyər istehsal edən bir quruluş halına gələcəkdir. İlin sonunda yekunlaşacaq Etilen və PTA fabrikləri tutum artımı investisiyaları ilə istehsal tutumunu illik 3,2 milyon tondan, 3,6 milyon tona çıxaracaq olan Petkim, gələn il fəaliyyətə başlayacaq konteyner limanı ilə də logistika sahəsində gəlir əldə etməyə başlayacaq. İlk mərhələsi 2015-ci ildə istehsala başlayacaq Külək Enerji Stansiyası ilə (RES) də energetika məhsuldarlığı və müxtəlifliyini artıracaq. Petkimdə artım göstərən hər 1 qramlıq istehsal, 1 qramlıq idxalatın azalması mənasını verir. Bu səbəbdən biz də mövcud fabriklərimizdə əlavə investisiyalarla tutumumuzu artırmaq və davamlı təkmilləşdirmə işləri ilə məşğuluq” deyə fikirlərini paylaşmışdır. 2014 | 73 xülasə “Avropada ən yaxşı və hərtərəfli enerji aktoru olmaq istəyirik” 2012-ci ildə Esso Schweiz GmbH şirkətini ExxonMobil’den alan SOCAR Energy İsveçrə şirkəti, ARDNŞnin Qərbi Avropada həyata keçirdiyi ilk fəaliyyəti olması səbəbilə olduqca stratejik bir mövqeyə sahibdir. Ölkədə 170 yanacaq doldurma məntəqəsinə sahib olan SOCAR Energy İsveçrə şirlətinin baş direktörü (CEO) Edgar Bachmann, ARDNŞ-nin İsveçrə bazarına daxil olmasının İsveçrə baxımından da fərqli bir təcrübə olduğunu və bu hadisənin 20 ildən uzun müddətdir sektorda həyata keçirilmiş ən əhəmiyyətli dəyişiklik olduğunu söyləyir və sözlərinə əlavə edir: “ARDNŞ-nin uzun müddətli arzusu, Avropa bazarlarındakı ən yaxşı investisiya əsaslı enerji aktoru olmaqdır. “ A RDNŞ İsveçrədə 170 yanacaq doldurmaq məntəqəsi açaraq birbaşa Avropa enerji bazarındakı istehlakçılara xitab etdi. Esso markasını tərkibinə qatması ilə ARDNŞnin Avropadakı mövqeyində nə kimi dəyişiklər olduğunu izah edə bilərsiniz? Baş ofisi Sürixdə olan SOCAR Energy İsveçrə, İsveçrədə ARDNŞ-nin icra etdiyi neft məhsullarının satış, marketinq və paylanması əməliyyatlarına bağlı fəaliyyətlərdən məsul olan və yeni qurulan bir şirkətdir. ARDNŞ, 1 İyul 2012-ci ildə, Esso maye yanacaq doldurma məntəqələri şəbəkəsi daxil olmaq üzrə bütün Esso Schweiz GmbH şirkətini ExxonMobil’den almışdır. İsveçrə əməliyyatı, ARDNŞnin Qərbi Avropada neft məhsullarının satış, marketinq və paylanması əməliyyatları ilə əlaqəli icra etdiyi ilk fəaliyyətdir və bu səbəblə də bütün sektor üçün olduqca əhəmiyyətlidir. ARDNŞ-nin İsveçrə bazarına girməsi İsveçrə üçün də fərqli bir təcrübə oldu, çünki sektora bu giriş, İsveçrə maye yanacaq doldurma məntəqəsi sektorunda 20 ildən uzun müddətdir həyata keçirilmiş ən əhəmiyyətli dəyişiklik kimi qiymətləndirilir. SOCAR İsveçrə bazarına bir çox yeniliklə girdi. Əvvəlcə yeni bir dizayn ilə İsveçrə bazarında özünə xüsusi bir yer 74 | Energy Of Turkey sərmayələri də nəzərdə tutulurmu? ARDNŞ, Azərbaycan prezidenti İlham Əliyevin cəhdləri ilə, 2007-ci ildən etibarən neft və yanacaq sahəsində neft məhsullarının satış, marketinq və paylanması əməliyyatlarına bağlı böyük bir beynəlxalq inkişaf proqramı başlatmışdır. İsveçrənin neft məhsullarının satış, marketinq və paylanması əməliyyatları bazarına daxil olunması ilə ARDNŞ qrupunun beynəlxalq məcrada, qeyd olunan bazarlarda böyüməsi üçün atdığı əhəmiyyətli bir addımdır. Əldə edilən təcrübə və ixtisas gələcəkdə daha çox böyümək üçün istifadə edilə bilər. edən ARDNŞ-nin yeni SOCAR loqosu bazarda indidən yüksək maraq oyatdı. ARDNŞ-nin bir neçə ildir İsveçrədə olan bir digər önəmli şirkəti daha fəaliyyət göstərir ki, bu da SOCAR Tradingdir. Bu şirkət tamamilə beynəlxalq arenaya hədəflənib. SOCAR Trading, ARDNŞ-nin beynəlxalq marketinq və inkişaf şöbəsidir. Şirkət, beynəlxalq bazarlarda xam neft və neft məhsulları ticarəti ilə məşğul olmaqdadır. SOCAR Trading də baş ofisinin Cenevrədə olmasına baxmayaraq, İsveçrə maye yanacaq doldurma bazarında fəaliyyət göstərmir. İsveçrə, mövqeyi və əlaqələri ilə İtaliya, Fransa və Almaniyaya açılan əhəmiyyətli bir qapıdır. ARDNŞ-nin coğrafi strateji bir əhəmiyyətə sahib olan İsveçrədə başqa Avropa bazarı ilə Xəzər Dənizi bölgəsi və CənubQərbi Asiya enerji sektorları arasındakı fərq nədir? Avropa üçün enerji sektoru iqtisadi böyümə və rəqabətçilik ilə ictimai və regional əlaqələri dəstəkləyən əhəmiyyətli ünsürlərdən biridir. Avropanın enerji istifadəsi yüksək həcmdə benzin və xam neft idxalına bağlıdır. Bütün bunların fonunda bəhs edilən sektor, Avropa İttifaqı daxilində ən böyük əhəmiyyətə sahib sektor olaraq nəzərə alınmalıdır. Avropa İttifaqının enerji tranziti davamlı, rəqabətə dözümlü və maliyyə olaraq özəlləşdirmənin ünsürlərindən ibarət olan üç mərhələli çətin bir prosesdir. Xəzər dənizi bölgəsi dünyadakı ən qədim neft istehsal sahələrindən biridir və qlobal enerji istehsal mənbəyi olaraq əhəmiyyəti getdikcə artmaqdadır. Bu sahədə həm Xəzər dənizində olan açıq dəniz neft yataqlarından, həm də Xəzər hövzəsinin kənar sahələrindən gələn əhəmiyyətli neft və təbii qaz ehtiyatları vardır. Xarakterik olaraq bir neft istehsal sahəsi olan Xəzər regionunun təbii qaz istehsalçısı olaraq əhəmiyyəti də sürətlə artmaqdadır. Cənub-Şərqi Asiyadakı enerji tələbatı, 1990-cı illə müqayisədə iki qat yarım artmışdır və dünyada ən sürətli böyümə tempinə malikdir. İqtisadi və demoqrafik meyllər, bölgədəki enerji istifadəsini adam başına qlobal ortalamanın yarısı nisbətində artıraraq gələcəkdə də böyüməyə işarə edir. Cənub-Şərqi Asiyadakı ölkələr getdikcə daha böyük enerji istehlakçıları olduqca və qlobal enerji bazarlarında daha çox iştirak etdikcə, bu ölkələr də Avropa ölkələrinin qarşılaşmış olduğu çətinliklərlə üz-üzə gələcəkdir. SOCAR Switzerland yeni investisiyaları ilə Sürix və Cenevrə hava limanlarında yanacaq vasitəsi xidmətləri verməyə başlamışdır. Şirkətinizin fəaliyyətini Avropadakı digər hava limanlarında da genişləndirməyi düşünürsünüzmü? İsveçrədə əldə etmiş olduğumuz təcrübə gələcək illərdə Avropanın digər hava limanlarına doğru genişləmək üçün istifadə edilə bilər və məqsədlərimizdən biri də aviasiya sektorunda bir ixtisas mərkəzi olmaqdır. Azərbaycan qazı Cənubi Qaz Dəhlizi ilə Türkiyə və İtaliyaya, onların vasitəsilə ilə Avropaya ötürüləcəkdir. İtaliyadan İsveçrəyə təbii qaz tranzitini və sizin ərazinizdən digər ölkələrə qaz satışları gerçəkləşdirərək təbii qaz pərakəndə satış sektoruna girməyi planlaşdırırsınızmı? İsveçrə hökuməti və Azərbaycan Respublikası arasında imzalanan enerji siyasəti sahəsindəki dostluq əlaqələri çərçivəsində da göründüyü kimi İsveçrədə hələ də inkişaf potensialı var. Yaxın zamanda İsveçrə neft məhsulları satış, marketinq və paylanması bazarına girilməsi və ARDNŞ-nin İsveçrə enerji sektorunda neft və digər sahələrdə ola biləcək strateji inkişafları ilə İsveçrə və Azərbaycan arasındakı enerji iş birliyi gələcək illərdə genişlənib artırıla bilər. Bununla da, təbii qaz gələcəkdə çox daha əhəmiyyətli bir rol oynaya bilər. Biz bütün yeni təklif və şansları nəzərə alırıq. ARDNŞ-nin Türkiyədəki fəaliyyətlərini təqib edirsinizmi? Bir İsveçrə şirkəti olan SOCAR Energy İsveçrə şirkəti olaraq, Türkiyədə olan ARDNŞ-nin fəaliyyətinə müdaxil deyilik. Ancaq, Türkiyədəki həmkarlarımızın şirkətlərini necə inkişaf etdirdiklərini yaxından təqib edirik. Ümid edirəm gələcəkdə təcrübələrimizi və ən yaxşı bacarıqlarımızı paylaşıb qarşılıqlı olaraq bir-birimizdən daha çox şey öyrənə biləcəyik. Avropanın gələcəkdəki enerji ehtiyaclarına bağlı proqnozlarınız nələrdir və sizcə nə cür strategiyalar inkişaf etdirilməlidir? Çin və Hindistan kimi əhali baxımından nəhəng ölkələr də daxil olmaq üzrə, inkişaf etməkdə olan ölkələr, sənayeləşmə, infrastruktur layihələri inşası və nəqliyyat istifadəsini artıraraq iqtisadi böyümənin ən sıx sayılan enerji istehlak mərhələsinə keçirlər. Tələb və ehtiyaclar enerji istifadəsində daha çox səmərəli istifadə və alternativ istehsalı dirçəldəcəkdir; ancaq bütün bunlar tək başına artan tələb ehtiyaclarını tamamilə qarşılamağa kifayət etmir. İnnovasiya, enerji müzakirəsindəki mühit, enerji və sənaye rəqabət ölçülərinin sərhədlərini aşan birləşdirici bir ünsürdür. İnnovasiya olmadan Avropa etibarlı, rəqabətə dözümlü və davamlı enerji tədarükü təmini ilə bağlı hədəflərinə çata bilməyəcək. İnnovasiyayla bağlı üç çətin vəziyyət var: yeni texnologiyalar üçün xərclərin azaldılması, pul axışı təmin etmək üçün investor etibarlılığının təmin edilməsi və müştəriləri cəlb etmək üçün yeni iş modelləri meydana gətirib enerji səmərəliliyi imkanlarından faydalanma. İqtisadi inkişafı yavaşladan siyasəti mənimsəyərək milyonlarla adamı məyus etmək də bir çıxış yolu olmayacağı kimi siyasi olaraq da uyğun deyildir. Yaxın zamanda, ARDNŞ İsveçrədə Montreux Caz Festivalının 6 əsas sponsorundan biri oldu. Bununla əlaqəli olaraq ARDNŞ İsveçrənin sənətə verdiyi dəyərlə əlaqəli nələr söyləyə bilərsiniz? Dünya üzrə məşhur Montreux Caz Festivali’ndakı sponsorluğu ilə ARDNŞ, inkişaf etməkdə olan İsveçrə mənşəyində olduğu kimi, mədəniyyətə olan beynəlxalq yaxınlığına da vurğuladı. Caz Festivalı ARDNŞ-a istehlakçılar və iş ortaqları ilə əlaqələrini gücləndirməsi üçün mükəmməl şərait yaratmışdır. Bəhs edilən sponsorluq da şirkətin 2014-cü ildəki üstün müvəffəqiyyətləri arasında sayıla bilər. Montreux Caz Festivalının möhtərəmliyi, davam edən İsveçrə ənənəsi və keyfiyyətli musiqi xüsusiyyətləri ARDNŞnin yüksək keyfiyyətə sahib, müasir və müştəri mərkəzli xidmətləri ilə tam olaraq uyğunlaşan xüsusiyyətlərdəndir. Digər tərəfdən, ARDNŞ-nin ana vətəni Azərbaycan, müasir və ənənəvi caz formaları və beynəlxalq möhtərəmliyə sahib caz sənətçiləri ilə fəxr edən zəngin bir caz mədəniyyəti keçmişinə malik ölkədir. 2014 | 75 SUMMARY IMPORTANT AGREEMENT ON ENERGY The agreement regarding increasing the stakes of Turkey in the partnership for Shah Deniz Natural Gas Field and Trans Anatolian Pipeline Project (TANAP) was executed in the ceremony held in Shangri La Bosphorus Hotel in Beşiktaş. S oon to be president on August 10th 2014 resident -then Prime Minister Recep Tayyip Erdoğan, the Minister of Energy and Natural Resources Taner Yıldız, the President of SOCAR Rövnag Abdullayev, the Chairman of the Board of SOCAR Vagif Aliyev and the President of SOCAR Turkey Kenan Yavuz participated in the ceremony of the agreement regarding increasing the stakes of Turkey in the partnership for Shah Deniz Natural Gas Field and Trans Anatolian Pipeline Project (TANAP). Prime Minister Recep Tayyip Erdoğan gave a speech in the ceremony 76 | Energy Of Turkey and he said “We hope that Turkmenistan gas reaches the western markets through Turkey as well”. In his speech, Erdoğan told that the recent years have brought significant changes to the global energy market and so the energy map of the world has been continuously changing, new players have emerged and the existing players have come to new crossroads. “WE IMPROVED THE EASTWEST ENERGY CORRIDOR WITH AZERBAIJAN” Prime Minister Erdoğan stressed that Turkey believes that establishing an efficient collaboration and dialogue Erdoğan: “We hope that Turkmenistan gas will also be carried to the Western markets as well as the Russian and Eastern markets through Turkey.” among the producer, transit and consumer countries is paramount for ensuring security of energy and said: “With this belief in mind, we have improved the eastwest energy corridor with our friend and sister country Azerbaijan. Baku-Tbilisi-Ceyhan Crude Oil and Baku-TbilisiErzurum Natural Gas Pipeline projects are two elements of this corridor that we’ve successfully accomplished. The inter-governmental and host government agreements regarding TANAP were executed before myself and my esteemed brother Aliyev in İstanbul in June 2012. Some very important milestones of TANAP have been achieved since June 2012. Shah Deniz-2 Final Investment Decision Agreement was executed in a ceremony held in Baku last December.” “TANAP IS EXPECTED TO BE CONNECTED TO TAP” Prime Minister Recep Tayyip Erdoğan expressed that two results in particular of the agreements executed today are of great importance for Turkey and the companies and said: “One of them is that the stakes of BOTAŞ in TANAP has been increased from 20% to 30%. And the other one is that the stakes of Turkish Petroleum Corporation in Shah Deniz field has been increased from 9% to 19%. Thus, Turkish Petroleum Corporation has become the second partner with the most stakes in this field after British Petroleum. The first stage planned for TANAP is to supply Shah Deniz field and then, in the second stage, 6 billion cubic meters of the natural gas will be produced to be sold to our country. It is also planned that 10 billion cubic meters of the natural gas from this field will be carried to Europe over Turkey via TANAP and following this, the natural gas from other fields in the Azerbaijan part of the Caspian Sea will also be carried via this pipeline. Erdoğan stated that Turkey will serve as an important energy bridge between the East and the West and said “We hope that Turkmenistan gas will also be carried to the Western markets as well as the Russian and Eastern markets through Turkey. In the future stages, different new sources may also be carried via this pipeline. These agreements executed today also cover these stages.” “TURKEY: A RISING STAR” Stating that such projects are the milestones of the political, social and economic history of the region, Erdoğan said: “Turkey is a rising star with its population nearing 77 million, its growing economy, rapidly increasing energy demand and its target of becoming the energy center of the region. Within this scope, we intend to transform Ceyhan to the largest terminal of the Eastern Mediterranean and the second largest terminal of Europe after Rotterdam. Furthermore, we don’t take TANAP as a commercial investment only, but we also believe that TANAP will be a project that will establish long-term, strong and organic relationships between Turkey and European countries as well as Azerbaijan.” “THIS PROJECT IS ONE OF THE MOST SIGNIFICANT INDICATORS OF MUTUAL INVESTMENTS” The Minister of Energy and Natural Resources, Taner Yıldız said “TANAP will be one of the greatest projects co-developed by Turkey and the sister country Azerbaijan. This project is one of the most significant indicators of mutual investments.” Yıldız also stated that the Prime Minister Erdoğan wanted all the crude oil and natural gas imported to be processed by Turkey in or outside the borders of the country. Yıldız mentioned that, if there’s consumption then there will be production and if there’s production then there will be transmission and said “This is a chain worth 45 billion Dollars. There are rings of this chain. The production in Shah Deniz, the transmission in Georgia and Turkey... All these rings sum up to 45 billion Dollars. This amount must be paid before 2019 so that this production can be made and carried to the consumption points. This is a project where natural gas contracts worth 100 billion Dollars have been made with 9 European countries.” “IT’S A RED LETTER DAY FOR OUR RELATIONSHIP WITH TURKEY” Rövnag Abdullayev, President of SOCAR, stated that today is a very important day for development of the relationship between Turkey and Azerbaijan. The Minister of Energy of Azerbaijan Natiq Aliyev stated that they are happy because Turkey has in- creased stakes in the energy projects. In the ceremony, the Share Purchase Contract between TPAO and TOTAL, the TANAP Shares Purchase Contract between BOTAŞ and SOCAR and the Memorandum of Understanding on TANAP between the Republic of Turkey and the Republic of Azerbaijan were executed. 2014 | 77 SUMMARY Energy Potential Of Caspian Discussed in Baku The 21st International Caspian Oil and Natural Gas Exhibition (CaspianOil&Gas 2014), sponsored by SOCAR Turkey, was held in Baku, the capital of Azerbaijan. A total of 402 companies from different countries steering the oil industry such as Turkey, Russia, U.S.A., U.K. and France attended the 21st International Caspian Oil and Natural Gas Exhibition (CaspianOil&Gas 2014) held in 78 | Energy Of Turkey Baku, the capital of Azerbaijan, with attendance of İlham Aliyev, the President of Azerbaijan. İlham Aliyev, the President of Azerbaijan talked in the opening ceremony and stated that Azerbaijan has a natural gas reserve of 2,5 trillion cubic meters and these resources will play an important role for energy security of both Azerbaijan and the Europe. ALİYEV: “ENERGY SECURITY MEANS NATIONAL SECURITY” İlham Aliyev, the President of Azerbaijan talked in the opening ceremony of the 21st International Caspian Oil and Natural Gas Exhibition attended by SOCAR Turkey as the Platinum Sponsor and said “Energy security has become almost as important as national security. They can’t be separated anymore” and, he added, “Azerbaijan has rich natural gas resources. Shah Deniz Natural Gas Field is one of the biggest reserves in the world and nearly half of the natural gas supply of Azerbaijan is produced here. Azerbaijan is a country with at least 2,5 trillion cubic meters of natural gas reserve. These resources will play an important role for energy security of both Azerbaijan and the Europe.” ALİYEV: “TANAP AND TAP NOT JUST A ROUTE, A NEW RESOURCE” İlham Aliyev explained that many attempts were made to carry Azerbaijan natural gas to Europe but no results were achieved so they took the most responsibility for this and did whatever is necessary for realizing Trans Anatolia Natural Gas Pipeline (TANAP) project and said “Producing natural gas in Shah Deniz field and marketing it is not a problem anymore. We executed the agreement for the Trans Anatolia Natural Gas Pipeline (TANAP). Many attempts were made to carry Azerbaijan natural gas to Europe but no results were achieved. We took the most responsibility for this. We also named the project TANAP and did whatever was necessary to bring it about.” Mentioning that TANAP is now an actual project and the works under the project have commenced, Aliyev said, “We are trying to improve the international relations and support the energy security of Europe.” The exhibition, held for the 21st time this year, was organized under the platinum sponsorship of SOCAR for the second time with the motto “Meet the Seller”. ABDULLAYEV: “WE’RE HAPPY THAT TURKEY’S SHARE IN TANAP HAS INCREASED” Rövnag Abdullayev, the President of SOCAR, comment- ed on the increase in Turkey’s share in TANAP Project in the 21st International Caspian Oil and Natural Gas Exhibition explaining that they decided to transfer the shares to TPAO and they are pleased with this decision and said “We believe that the contribution in the project of Turkey, our sister country, will increase. Turkey has become the second biggest partner in Shah Deniz after BP.” He also mentioned about the importance of Turkey in the project. The Caspian Oil and Natural Gas Exhibition, held for the first time in 1994, was organized under the platinum sponsorship of SOCAR for the second time with the motto “Meet the Seller” this year. The exhibition, held for the 21st time this year, attracted a large number of attendants from Turkey. 2014 | 79 SUMMARY GIANTS MET FOR FINANCING STAR OIL REFINERY The agreement for the greatest and the longest-term project financing loan in the history of the real sector of Turkey worth 3,29 billion dollars for SOCAR Turkey Aegean Refinery (STAR), which is the most important stage of the investments for Refinery-Petrochemicals-EnergyLogistics and Distribution integration worth 10 billion dollars, and carried out by SOCAR in Petkim Peninsula, was executed. A bout 800 million dollars have been spent from SOCAR equities so far for the STAR Refinery Project started by İlham Aliyev, the President of the Republic of Azerbaijan and Recep Tayyip Erdoğan, the Prime Minister of the Republic of Turkey in Petkim Peninsula on October 25th, 80 | Energy Of Turkey 2011. Many people attended the signature ceremony for the Loan Agreement for STAR Refinery which is the greatest and the longest-term project financing agreement in the history of the real sector in Turkey. Taner Yıldız, the Minister of Energy and Natural Resources, Fikri Işık, the Minister of Science, Industry and Technology, Natig Aliyev, the Minister of Energy of Azerbaijan, Şahin Mustafayev, the Minister of Economy and Industry of Azerbaijan, Şahmar Mövsümov, the President of the State Petroleum Fund of Azerbaijan, Rövnag Abdullayev, the President of SOCAR, Vagif Aliyev, the President of the Board of Petkim and the Director in Charge of the International Investments of SOCAR, Süleyman Gasimov, the Vice President in Charge of Financing Operations of SOCAR and Kenan Yavuz, the President of SOCAR Turkey attended the ceremony. Another important step was taken towards realization of STAR Oil Refinery, which will be the greatest industrial investment of Turkey, with a signature ceremony in Çırağan Palace on June 6th, 2014. THE GREATEST LOAN AGREEMENT OF TURKEY The project financing executed is so far the greatest and the longest-term loan agreement in Turkey in terms of the size and term of the loan and is also one of the greatest oil and gas project financing operations in EMEA in 2014. Stressing that they are proud and honored to contribute to the future of both countries by means of the projects they realized with the vision of the governments of Azerbaijan and Turkey and the support they provided, Kenan Yavuz, the President of SOCAR Turkey, said “This refinery is the greatest real sector project realized within the last 30 years. We’ve completed 80% of the site preparation works and paid the advance payment of the project worth 180 million dol- lars to the contractor early this week.” Mentioning that they kept all the promises made by SOCAR to the Turkish people and they are managing an investment portfolio to contribute to the targets for the year 2023, Yavuz also said that SOCAR is the greatest direct investor in Turkey with its current portfolio worth 20 billion dollars.An agreement was made with a consortium of 23 banks which includes 17 commercial and development banks worldwide including the Eximbanks in the U.S.A., Japan, Korea, Spain and Italy as well as a local bank. EFFICIENCY OF PETKİM WILL INCREASE One of the most important features of the project is that it is a 100% endenization project. Kenan Yavuz said “The refinery products of 10 million tonnes per year produced in Star Oil Refinery is currently imported completely and our country transfers foreign exchange abroad for these products,” and added “With the investments we made and we’re planning to make in Petkim Peninsula, we will make a significant contribution to boosting the Turkish Petrochemical industry and the associated sectors as well as the development and growth of our country and raising the wealth of our people.” Rövnag Abdullayev, the President of SOCAR said “During the process which started with the privatization of Petkim, we’re making progress in realizing the ideal of being a single nation with two countries with the projects we developed and implemented so far. We’re very pleased to be the greatest direct investor of Turkey with the investment portfolio worth 10 billion dollars that we manage within the framework of our “Value-Site” project which is the first Chemical Industrial Park of Turkey in Petkim Peninsula as well as the investments worth 20 billion dollars we achieved by TANAP project. ”When the refinery project starts production in 2018, SOCAR will become the second largest industrial corporation of Turkey. Abdullayev, who talked about the goals of SOCAR in the future, said “We intend to be one of the top 3 holdings in 2018 and become the biggest industrial corporation of Turkey in 2023.” 2014 | 81 SUMMARY GOLDMAN SACHS BECOMES PARTNERS WITH PETKIM Petkim announced that it granted exclusive bargaining rights to Goldman Sachs regarding the transfer of the shares it owns in Petkim Limancılık A.Ş, which is a wholly-owned subsidiary of Petkim. With a signed memorandum of understanding, it is planned that 30 percent of Petkim shares will be sold to Goldman Sachs at the value of 250m dollars. P etkim announced that it granted exclusive bargaining rights to Goldman Sachs regarding the transfer of the shares it owns in Petkim Limancılık A.Ş, which is a wholly-owned subsidiary of Petkim. With a memorandum of understanding made in Izmir Aliağa, it is planned that 30 percent of Petkim 82 | Energy Of Turkey shares will be sold to Goldman Sachs at the value of 250m dollars. In addition, in order not to suffer a loss, the agreement to be drawn up shall entitle Goldman Sachs the right to sell the relevant shares to SOCAR Turkey. After the completion of share transfer and legal review process, it will be finalized with the settlements on final agreements. “SOCAR TURKEY LIVING ONE OF THE MOST HISTORIC DAYS” Speaking at the signing ceremony Kenan Yavuz, the CEO of SOCAR Turkey, says, “The fact that one of the world’s greatest investors becoming a partner of our port company signifies the recognition of our project’s economy and value. Concerning the project finance of our port investment, we have signed a term-sheet with Akbank, one of the greatest banks in Turkey. Within the framework of this term-sheet signed with Akbank, we are going to ensure a 211m dollars of finance with 13 years term”. Azerbaijani Minister of Economy and Industry Şahin Mustafayev who came to examine the ongoing investments in the Petkim Peninsula, SOCAR President Rövnag Abdullayev, SOCAR Vice President Süleyman Gassimov, SOCAR Vice President David Mammadov, Petkim and SOCAR Turkey Chairman of the Board Vagif Aliyev have overseen the term-sheet signed between Goldman Sachs and Akbank. Expressing that SOCAR Turkey is experiencing one of its most historic days, Kenan Yavuz said that they took a very important step forward with the term-sheet signed with Goldman Sachs and that they brought the world’s biggest investors to Izmir. Providing information about the agreement signed, Yavuz said, “Besides the transfer of 30% shares of Petkim Limancılık, within 7 years, we authorize Goldman Sachs International in the operation of Petkim’s public offering and the public offering of shares, which is going to be owned by Goldman Sachs International. This means the recognition of the value we have created in Petkim thanks to this cooperation. We see this agreement as the foundation of a strategic and long term cooperation. In all the works we do, we try to ensure that they are globalscale projects which can integrate with the whole world. Another term sheet we signed on the same day has been with Akbank. Within the framework of term-sheet signed with Akbank, we are going to ensure project finance worth 211m dollars over a 13-year term. We are greatly pleased to realize the share transfer carried out with a world’s giants, such as Goldman Sachs and the project finance agreement signed with Akbank on the same day. THE 3RD BIGGEST CONTAINER OF TURKEY Noting that the investment, which is going to be the 3rd biggest container port of Turkey when completed, will be put into service in the last quarter of 2015, Kenan Yavuz also stated that they plan to commission the Wind Energy Plant within the same time frame. Stating that the investments carried out by Petkim continues without slowing down, Yavuz says, “We are coming to an end in the investment which we are carrying out with a cost of 118m dollars, which aims at a capacity increase that will increase the total capacity of Petkim by 13%. This investment will be completed in October with the outstanding effort of our friends and Petkim will have its new capacity.” Reiterating that they are the biggest real sector investor of Turkey, Yavuz continued: “We take great joy and proud, along with our colleagues, in realizing projects embodying our fellowship with the political will and support of the Turkish and Azerbaijani governments and know that the enlightened future of the Turkish people depends on having a productive economy.” 2014 | 83 SUMMARY “All Projects Carried Out with Azerbaijan Create Added Value for Both Countries” Closely following all projects carried out in Turkey by SOCAR Turkey, Minister of Energy and Natural Resources Taner Yıldız evaluated the contribution of the realized projects to the national economies. N o words can better express the relationship between Turkey and Azerbaijan other than the statement of former Azerbaijani President Haydar Aliyev, to whom the current existence of the Republic of Azerbaijan is owed: “One Nation, Two States”. The 84 | Energy Of Turkey two countries, having such close political relations, began to rapidly develop economic relations starting from the early 2000s. The partnership in the energy industry that starts with the Baku-Tbilisi-Ceyhan (BTC) Pipeline project, one of most important energy transmission projects, acquired a new dimension when SOCAR bought Petkim in 2008. With the refinery, port facility and TANAP transmitting Caspian gas to Europe, Azerbaijani state-owned petroleum company SOCAR will be the foreign company making the most investments in Turkey. In addition to these developments, the fact that state-owned energy companies in Turkey participates in major projects in Azerbaijan attracts some attention. So, we talked to Minister of Energy and Natural Resources Taner Yıldız about the projects carried out between two countries in the energy industry and their future. In recent years, Turkey and Azerbaijan have carried out major energy projects. Can you talk about the effects of these projects on both countries and regional economies? Along with its political stability in the last 10 years, Turkey is a country which grows and develops with each passing day. Turkey, as a fast growing market, is situated at a crossroad which is quite important for global trade. And we, as the government, improve and enhance our strong position originating from our geography. In this context, we support all investments made. Therefore, besides our fellowship with Azerbaijan, we value our economic relations consider them to be beneficial for both countries. Especially after Petkim was bought by SOCAR, the relationship between the two fellow countries, Azerbaijan and Turkey, which dates far back, are further consolidated with economic strength. The goals set by Petkim in line with its vision are an indication of the company’s confidence about the future. The investment projection of Petkim is not just important for Petkim but also for our national economy in reducing our dependency to imports in petrochemical products. Again, one of the biggest projects we develop with Azerbaijan in the energy industry will be Trans Anatolian Gas Pipeline (TANAP). Until the year 2041, we expect a gross income of 27.8 billion dollars from TANAP project. Turkey owned the 19 percent share of 9 billion cubic meters of natural gas associated with Shah Deniz and nearly 27 percent of 55k barrel/day petroleum capacity. At the end of 2018, we will enhance our production in petroleum just as domestic coal produced in Turkey. By the end of 2018, we will obtain 12 percent of the natural gas that we consume from TANAP. These projects will further develop and continue, because we are two countries that are growing, developing and progressing. In the natural gas supply security of Europe, several projects were mentioned, including Nabucco. But as of today, TANAP is the closest project to fulfillment both in terms of product resource and investment financing. In this context, what kind of role do you expect TANAP will play in European energy markets? As you know, the official signing of Trans Anatolian Gas Pipeline Project (TANAP), a great cooperation between Turkey and Azerbaijan in the energy industry, took place with the attendance of our Prime Minister Recep Tayyip Erdoğan and Azerbaijani President Ilham Aliyev. The gas to be extracted from Shah Deniz with this project, which will be realized in six years with an investment of 10 billion dollars, will go beyond Georgia to be included in TAP in Greece through Turkey, and from there, it will reach Europe. When it becomes operational in 2018, TANAP will be an important solution for both Turkey’s and Europe’s energy supply. We can’t say that our friendly countries in the Balkan geography have a good natural gas infrastructure. Also, natural gas is not even used in some places. Thanks to TANAP, these countries will have natural gas, and more importantly, they will have access to cheap and reliable natural gas. On the other hand, we know that the natural gas used by EU countries comes from a single source. Also these countries are engaged in some efforts regarding the different sources of gas for the sake of source diversification. Among these different sources, the Caspian natural gas to be transmitted with TANAP will be the most reliable alternative having the most affordable price. What kind of contributions will the construction of TANAP have for the Turkish economy? This project will generate motion in numerous branches in Turkey. From steel pipe manufacturers to construction, there will be mobility in a great deal of industries. The companies operating in these industries will provide added value to our country. The work will continue for three years and it is aimed that the first gas flow will be performed in the year 2018. Within this threeyear process, there will be an extensive engagement in 21 cities of Turkey and both our 2014 | 85 SUMMARY industry and our country will benefit. This is extremely important for us. Because, in this 1800 km-long pipeline nearly 2 million tons of pipe will be used. We find it really important that these pipes are manufactured locally. Because, this will ensure employment and several construction areas in the cities through which the pipeline will pass. Turkey’s share in Shah Deniz increased to 19 percent from 9 percent. How will this situation contribute to the activities of TPAO (Turkish Petroleum Corporation)? The national and international efforts of TPAO regarding our energy supply continues. The transfer of TOTAL’s shares in Shah Deniz to TPAO and increased shares of our country in TANAP shows that Turkey is a prestigious corridor in the energy community. The share transfer to TPAO and the increased share percentage of Turkey will cause our energy import to dramatically reduce in the near future. Also, the company will ensure a stronger position in the international energy market. Turkey’s revenue in Shah Deniz is 265 million dollars; we are going to double that. After the world’s giant brand BP, TPAO has become the second biggest partner in Shah Deniz. Turkey, who will carry the Azerbaijani gas to the western markets with TANAP, will also hold rights in the source of the gas. Our plan is to transmit the gas extracted from Shah Deniz 2, one of the biggest natural gas fields of Azerbaijan, to Turkey and from there to the Europe through TANAP, starting in 2019. Turkey will use 6 billion 86 | Energy Of Turkey of the annual 16 billion cubic meters of gas in its domestic consumption. And the 10 billion cubic meters remaining will be transmitted to Europe through the Trans Adriatic Gas Pipeline Project (TAP). Facilities in Petkim Peninsula, port, STAR Refinery... What is the significance of all these investments for the Aegean Region and Turkish economy? Besides exhibiting the friendship between Azerbaijan and Turkey, SOCAR Turkey’s investment in Petkim Peninsula constitutes a successful economic formation. When considered, the investments made to Petkim and the increasing added value, highlight the role of Aliağa in the national economy. STAR Refinery, which is still under construction and provides an enormous financing with the participation of 23 different companies, will be the solution both for our energy market and the raw material need of Petkim. The thermal plant and wind energy facility which will be established in the area also indicates that SOCAR can fulfill its needs on its own. All of these investments have one single purpose: to ensure added value and employment in each and every step of SOCAR in Turkey, who plans to expands outside Azerbaijan. In particular, the late Haydar Aliyev’s ideal of “One Nation Two State”, will be the greatest support in the realization of these investments in time and will set an example in the global arena. Involving 23 banks and 3.29 million dollars, the biggest and longest term project financing loan of the history of Turkey real industry was signed for SOCAR Turkey Aegean Refinery. How do you comment on this development? At the moment, STAR refinery is the first refinery investment of Turkey in the history of private industry and, at the same time, it is the biggest real sector investment in Turkey. Therefore, this agreement is of great strategic importance, both for Turkey and Azerbaijan. Thanks to projects such as Baku-Tbilisi-Ceyhan, TANAP, STAR, we have added a strategic dimension, especially in the energy sector, to the relationships between the two countries. The financing support provided for these projects arises from the confidence that organizations in Turkey and international organizations have in SOCAR Turkey and the two countries. Another important characteristics of this refinery and the project is that they have the first investment incentive certificate issued by Turkey under the title ‘strategic investments’. The fact that this project, which we promoted, has so much finance today shows the accuracy of our decision we took as the government. Along with this financing, a very important phase of the project has been left behind. These developments in chemical industry, one of the sectors in which we suffer the highest trade deficit, will provide facilities that will contribute to the reduction of Turkey’s current deficit. And this is a pleasing development for our country. Azerbaijan State Commission Visited TANAP Azerbaijan State Commission made a one-day visit to Ankara to get information regarding the progress of TANAP Project intended to provide a solution for the energy supply security of Turkey. A zerbaijan State Commission made a one-day visit to Ankara witness the works for Trans Anatolia Natural Gas Pipeline Project (TANAP), which will carry the natural gas from Shah Deniz-2 Field to Europe through Turkey and Yakup Eyyübov, Deputy Prime Minister and the Commission President, Natık Aliyev, Minister of Energy, Şahin Mustafayev, Minister of Industry and Economy, Afgan İsayev, Managing Director of Southern Gas Corridor Company, Şahmar Mövsümov, President of the State Petroleum Fund of Azerbai- jan (SOCAR), Rövnag Abdullayev, President of SOCAR, Elşad Nasirov, Vice President in charge of Investments and Marketing, Süleyman Kasımov, Vice President in charge of Economic Relations, Vagif Aliyev, Head of Investments Department and Department Managers Alekper Abbaslı and Namig Amiraslanov as well as Saltuk Düzyol, General Manager of TANAP were among the visitors. During the visit, information exchange regarding the progress of the investment and the next steps was carried out. In the press release by TANAP, given after the visit, it is explained that, due to the long-time friendship between the two countries, Azerbaijan State Commission was very pleased that the gas to be produced in Shah Deniz-2 Field and delivered to Europe will be carried through Turkey and that the works were carried out according to the schedule and the first flow of gas through the pipeline was expected in 2018 accordingly. WILL RUN 1.810 KM THROUGHOUT TURKEY Two agreements have been executed in the TANAP project: the Memorandum of Understanding, executed on December 26th, 2011, and the Inter-governmental Agreement, executed on June 26th, 2012. Both agreements will make a great contribution to the natural gas supply of Turkey and Europe with the natural gas from Azerbaijan Shah Deniz-2 Field and additional resources. The entrance point of the 56” line will be Türkgözü on the border of Azerbaijan and Turkey and the exit point to Europe will be Greece border while the exit points in Turkey will be Eskişehir and the Thrace region. The first flow of gas in the TANAP project will start in 2018 and the initial capacity of 16 billion cubic meters is expected to reach about 31 billion cubic meters with the other resources around Azerbaijan and Turkey in the future. 2014 | 87 SUMMARY Contractors To Be Invited To The Tender For Construction Of TANAP Project Determined A total of 15 domestic and foreign contractors will be invited to the tender to be held for construction of the land section of 1.810 kilometers of TANAP Project which is expected to provide a solution for the energy supply security of Turkey. A total of 15 domestic and foreign contractors will be invited to the tender to be held for construction of the land section of 1.810 kilometers of TANAP Project which is expected to provide a solution for the energy supply security of Turkey. The companies which will be invited to the Tender for Construction of the Land Section of the Pipeline to 13 COMPANIES WILL BE INVITED TO THE TENDER FOR MAIN LINE VALVES OF TANAP PROJECT 13 companies will be invited to the Tender for Procurement of the Main Line Valves under TANAP Project intended to be the solution for the energy supply security of Turkey. T he companies to be invited to the Tender for Procurement of Main Line Valves for the Preliminary Qualification Tender to be held by TANAP Doğalgaz İletim A.Ş. under the Trans Anatolian Natural Gas Pipeline Project (TANAP) which will carry the natural 88 | Energy Of Turkey gas to be produced in Shah Deniz-2 Field in Azerbaijan to Turkey and to Europe through Turkey were determined. A total of 13 companies will be invited to the Tender for Procurement of Main Line Valves to be used in construction of the pipeline of 1.810 kilometers running through Turkey. be held by TANAP Doğalgaz İletim A.Ş. under the Trans Anatolian Natural Gas Pipeline Project (TANAP) which will carry the natural gas to be produced in Shah Deniz-2 Field in Azerbaijan to Turkey and to Europe through Turkey were determined in the Preliminary Qualification Tender. 15 companies will be invited to the tender. A total of 15 domestic and foreign contractor companies/consortiums will be invited to the Tender for Construction of the Land Section of the Pipeline to be held for construction of the pipeline of 1.810 kilometers running through Turkey. Children Of Tanap Drew Their Best For April 23 The drawings of the children of TANAP employees submitted to the “Colors of TANAP” Contest held for April 23 National Sovereignty and Children’s Day were displayed in the Children’s Museum of Armada Shopping Mall. T rans Anatolian Natural Gas Pipeline Project (TANAP) which will carry the natural gas from Azerbaijan to Europe through Turkey held “Colors of TANAP” Drawing Competition for the children of TANAP employees for April 23 National Sovereignty and Children’s Day. The paintings of children with their most beautiful dreams on them were displayed in the Children’s Museum of Armada Shopping Mall in Ankara with attendance of Saltuk Düzyol, General Manager of TANAP, on April 18th, 2014. 54 paintings from 30 kids will be displayed in “Colors of TANAP” Exhibition on April 18-22. Saltuk Düzyol, General Manager of TANAP, talked to TANAP employees and their children in the event organized for April 23 National Sovereignty and Children’s Day and congratulated the children who are the real owners of the day. Düzyol quoted Dostoevsky as saying, “The soul is healed by being with children” and Oscar Wilde, “The best way to make children good is to make them happy” before announcing the young winners of the “Colors of TANAP” drawing contest, inviting them The Childrens realızed their most beauTıful dreams with “colors of tanap” to the stage. Düzyol handed them each a certificate and a prize. Prize giving ceremony after the museum tour After the children who participated in the Colors of TANAP Drawing Contest visited the Museum of Science in the Children’s Museum of Ankara, they had fun with their guides and gathered with their families for the prize giving ceremony. All the children received their certificates and prizes and then they had a family photo taken together. 2014 | 89 SUMMARY PETKIM WILL DECREASE PETROCHEMICAL IMPORTS OF TURKEY Petkim met with its clients in Izmir and shared its future projection regarding its new projects and goals. Sadettin Korkut, General Manager of Petkim, stated that Petkim keeps investing while trying to increase its market share and said “We intend to increase our market share to 40% by 2023.” P etkim, the only raw material producer of the Turkish petrochemicals industry, met industrialists in Izmir and the region at Izmir Swissotel Grand Efes on June 11th, 2014. In the meeting also attended by Sadettin Korkut, General Manager of Petkim, the new projects and goals of Petkim, which operates with a customer and market oriented approach, were shared. Mentioning that Izmir and the region has a share of 22% in the sales of Petkim in the Aegean Region and they want to further increase this share, Sadettin Korkut, General Manager of Petkim, said that they’re aware of the importance for the industrialists of accessing the source of raw materials quickly and they implement the developments to take Petkim to the future accordingly and 90 | Energy Of Turkey added: “In our new structure with our customers in the center, we feature as a company that is sensitive to the market, able to offer competitive prices, able to provide effective sales and aftersales service, sharing its power from production and most of all acting on the basis of long term strategic cooperation with its customers. In other words, we invite our customers to grow together and share the added value to be created. Thanks to the promising future of the Turkish economy which grew 4,3% in the first quarter of 2014, we will offer up to 2% discounts in late interests and changes in favor of our customers in extension interests both in Turkish Lira and in foreign currency. Within this framework, we want to establish a long term relationship with our customers who are our business partners.” “INCREASING THE MARKET SHARE OF PETKIM FROM 25% TO 40% MEANS INCREASING THE PRODUCTION CAPACITY FROM 3,2 MILLION TONS TO 6 MILLION TONS” Sadettin Korkut mentioned that they have achieved many successes recently and said that they are developing and launching new products to meet the expectations of the market and will work closely with the industrialists and all industrial organizations in the future as well. Explaining that Petkim aims a market share of 40% by 2023, Korkut said “Increasing the market share of Petkim from 25% to 40% means increasing the current production capacity of 3,2 million tons to 6 million tons. We need to secure naphtha, which is our raw material, for the new investments and the maximizations in the existing facilities to meet such an increase in production. So, STAR Refinery project in Petkim Peninsula is of vital importance to us. With the commissioning of STAR Refinery, for which we made a loan financing agreement worth nearly 3,3 billion dollars with 23 financial institutions of the world last week, in late 2017, we will have a great acceleration and more courage to make new investments since the logistics, stock costs and quality losses will be minimized. And the Wind Power Plant (RES), the first phase of which will start producing power in 2015, will increase energy efficiency and diversity. Every 1 gram of extra production in Petkim means 1 gram less in imports. So we’re continuously making improvements to maximize the capacities of our existing plants and increase our capacity with new investments.” “We Want to be the Best Integrated Energy Player in Europe” SOCAR Energy Switzerland, who took over Esso Schweiz GmbH from ExxonMobil in 2012, is of strategic importance since it is the first activity of SOCAR in Western Europe. Edgar Bachmann, the CEO of SOCAR Energy Switzerland which has 170 petrol stations in the country, says that the penetration of SOCAR into the Switzerland market was a different experience for Switzerland as well and this development was the most important change of the past 20 years in the sector, and continues: “SOCAR’s long term desire is to become the best integrated energy player in the European market.” SOCAR opened 170 gas stations in Switzerland and met the consumers directly in the European energy market. Could you tell us about the changes in the position of SOCAR in Europe after the incorporation of Esso brand? SOCAR Energy Switzerland, headquartered in Zurich, is the newly formed company which is responsible for the downstream operations of SOCAR in Switzerland. On July 1, 2012, SOCAR took over from ExxonMobil the entire business of Esso Schweiz GmbH, including the Esso brand network of service stations. The operation in Switzerland is the first downstream activity of SOCAR in Western Europe and therefore an important sign for the whole industry. The entry of SOCAR into the Swiss market is the most important change in the Swiss service station industry in more than 20 years. SOCAR has specially developed its own market presence in Switzerland with a new design. The new SOCAR logo is already highly accepted in the market. For several years, SOCAR operates another important company in Switzerland: SOCAR Trading. This organization has a purely international focus: SOCAR Trading is the international marketing and development arm of SOCAR. become a top integrated energy player across European markets. The company trades crude oil and oil products across international markets. Its headquarters are in Geneva/Switzerland but it does not operate in the Swiss fuels market. With its location and connections, Switzerland is an important gateway to Italy, France and Germany. Is SOCAR going to make other investments in Switzerland, which is so important strategically in terms of its geography? What are the differences between the energy industry in the European market and those in the Caspian Sea Region and Southwestern Asia? For Europe, the energy sector is one of the central pillars of economic growth and competitiveness, and of social and territorial cohesion. The energy supply of Europe is heavily dependent on imports of gas and oil. In light of this, the sector must be regarded as one of the most vital in the EU. EU’s energy transition is the triple challenge of sustainability, competitiveness and affordability. The Caspian Sea region is one of the oldest oil-producing areas in the world and is an increasingly important source of global energy Upon the initiative of the production. The area has President of Azerbaijan Ilham significant oil and natural gas Aliyev, SOCAR has embarked on a reserves from both offshore major international downstream deposits in the Caspian Sea development program in oil and itself and onshore fields in the gas since 2007. Caspian basin. Traditionally The entry into the Swiss an oil-producing area, the downstream market constitutes Caspian area’s importance as a a major step forward in the natural gas producer is growinternational downstream expan- ing quickly. sion of the SOCAR group and the Energy demand in Southexperience and expertise gained east Asia has expanded by may be put to use in future years two-and-a-half times since for its further expansion. It is the 1990, its rate of growth among long term ambition of SOCAR to the fastest in the world. 2014 | 91 SUMMARY Economic and demographic trends point to further growth, lifting the region’s energy use per capita from just half of the global average today. As countries in Southeast Asia become larger energy consumers and growing participants in global energy markets, their governments will be increasingly confronted by challenges similar to those faced by countries in Europe. With its new investments, SOCAR Switzerland started offering aircraft fuel services at Zurich and Geneva airports. Are you intending to extend the field of operation of your company to other airports in Europe? The experience and expertise gained in Switzerland may be put to use in future years for further expansion to other airports in Europe. Our aim is to become a center of expertise in the Aviation business for the entire SOCAR group. The Azerbaijani gas will be delivered to Europe through Turkey and Italy with the Southern Gas Corridor. Are you intending to bring natural gas from Italy to Switzerland and enter the natural gas distribution industry by supplying gas to the other countries in your region? There is potential for further development within Switzerland, which may also be seen in the wider context of the friendly relations in the field of energy policy that has built up between the Swiss Government and the Republic of Azerbaijan. With the recent entry into the Swiss downstream market and potential further strategic development by SOCAR in oil and other fields 92 | Energy Of Turkey of Swiss energy, the energy cooperation between Switzerland and Azerbaijan may be broadened and deepened in years to come. In this context, the natural gas may play a more important role in future. We have open eyes for all options. Do you follow the operations of SOCAR in Turkey? The Swiss company SOCAR Energy Switzerland is not involved in the operations of SOCAR in Turkey. But we are highly interested to see how our colleagues in Turkey develop their business. I hope that in future we can further share best practices and learn from each other. What are your forecasts regarding the energy needs of Europe in the future and what sort of strategies should be developed from your point of view? Developing nations, including population giants China and India, are entering their most energy-intensive phase of economic growth as they industrialize, build infrastructure, and increase their use of transportation. Demand pressures will stimulate alternative supply and more efficiency in energy use — but these alone may not be enough to offset growing demand tensions completely. Innovation is a unifying narrative that cuts across the climate, energy and industrial competitiveness dimensions of the energy debate. Without it, Europe will not meet its goals of providing a secure, competitive and sustainable energy supply. There are three innovation challenges: cost reduction for the newest technologies, building investor confidence to get money flowing and new business models to engage the consumer and tap into energy efficiency opportunities. Disappointing the aspirations of millions by adopting policies that may slow economic growth is not an answer either — or not one that is politically feasible. Close time ago, SOCAR Switzerland became one of the 6 sponsors for Montreux Jazz Festival. According to this case, what can you say about the importance given by SOCAR Switzerland to the art? With the sponsorship of the world renowned Montreux Jazz Festival, SOCAR is underlining its commitment to its growing Swiss roots as well as its international engagement in culture. The Jazz Festival offers SOCAR an excellent setting to build relationships with customers and partners. This sponsorship was a great success also in 2014. Montreux Jazz Festival’s excellent reputation worldwide, its longstanding Swiss tradition, and its music contributions of finest quality are all characteristics that fit with SOCAR’s values of high-quality, modern, and customer-oriented services. Furthermore, SOCAR’s home country Azerbaijan has a rich history of jazz culture, boasting both modern and traditional jazz forms and jazz artists of international repute.